download - Samenlevingsopbouw Brussel

Nr 76 December 2002
concentreren. Daarbij blijft opvallen hoe Brussel
andere grote centra als Antwerpen en Gent naar de
omvang van armoede ver achter zich laat. Dit
kunnen we illustreren aan de hand van de zgn. 10
SIF-indicatoren die, samengenomen, een beeld
geven van de maatschappelijke achterstelling in
haar verschillende dimensies.
De kansarmoedecijfers volgens het decreet op het
Sociale Impulsfonds worden regelmatig geactualiseerd
in de Stativariarapporten. Deze rapporten
bevatten jammer genoeg geen gegevens voor
Brussel. In feite is er geen instantie die deze
gegevens voor Brussel op een vergelijkbaar niveau
verzamelt. Door bronnen en instanties te raadplegen,
zijn we er in geslaagd zelf een betrekkelijk
compleet beeld voor Brussel op te hangen behalve
voor de indicatoren kinderen geboren in kansarme
gezinnen (cijfer slaat enkel op Vlaamse gezinnen
uit de registratie van Kind en Gezin) en kinderen in
de Bijzondere Jeugdbijstand (waar de administratie
van de Vlaamse Gemeenschap uiteindelijk geen
gegevens verstrekte).
Deze weinig benijdenswaardige koppositie van
Brussel vertaalt zich ondermeer in het gemiddeld
inkomen van de Brusselaar dat achterblijft tegenover
dat in Vlaanderen en zelfs in Wallonië terwijl
Brussel in termen van Bruto Regionaal product de
derde rijkste regio is in de Europese Unie (2). De
gewestregering spreekt in haar inleiding op het ontwerp
gewestelijk ontwikkelingsplan van een uitholling
van het gemiddeld inkomen (met 91.3% onder
het Belgisch gemiddelde) terwijl Brussel de 4de
Europese regio is in termen van BBP (3). Er glipt
dus heel wat welvaart uit Brussel weg.
Enkel de zone aan weerszijde van het kanaal uitdijnend
over Laken en de Brabantwijk in het
noorden en over Kuregem in het zuiden vormt een
aaneengesloten sikkel van kansarmoedewijken. Het
feit dat zich hier 43 statistische sectoren of wijken
bevinden die scoren op de 7 kansarmoede indicatoren
van de Kesteloot-atlas terwijl in Vlaanderen
maar 10 wijken van dit kaliber aanwijsbaar zijn,
wijst én op de concentratie en op de „voorsprong”
die Brussel daaromtrent etaleert. De gesignaleerde
erosie kunnen we beschouwen als een trendbreuk
in de richting van een opwaardering van de
„uitgeholde” binnenstad, rond het midden van de
jaren '80 van de vorige eeuw op gang gekomen en
zich nu, niet in het minst onder invloed van stadsvernieuwingsprogramma's,
versneld doorzettend.
Bekend voorbeeld is de gedaante-verandering die
de Bijstandswijk op 10 jaar tijd heeft ondergaan.
De herwaardering op en rond de Dansaertstraat
schuift verder op naar het kanaal doordat onder
andere verouderde industriële infrastructuur in
versneld tempo verbouwd wordt tot loften voor een
middenklassenpubliek. Omgekeerd voedt deze
trend een vorm van „stadsvlucht” van minder
begoeden in de richting van goedkopere wijken
binnen Brussel en regio's er buiten, onder andere
de vroegere Waalse steenkoolbekkens. Dit brengt
ons bij de andere kant van de medaille. Naast
Vergelijkende kaart: onderzoeken KBS en Kesteloot
De territoriale concentratie van kansarmoede in de
centrale delen van de stad en de scherpe tegenstelling
tussen rijke en arme wijken blijft een derde
constante waarmee het opbouwwerk in Brussel
geconfronteerd wordt. Wie de kansarmoede-atlas
van de Koning Boudewijnstichting uit 1984
vergelijkt met de „Kesteloot”-atlas uit 1998 zal
merken dat territoriale concentratie van achterstelling
nog steeds zaak is van de binnenstad en de
negentiende-eeuwse gordel daar omheen (4). Met
andere woorden, beide kaarten overlappen mekaar
inzake kansarmoede. Alleen, in de Kesteloot atlas
is het compacte KBS-armoede gebied aan haar
grenzen aangevreten, geërodeerd als het ware, versplinterd
in kansarme en „welstellende” stadsdelen.
Opbouwwerk Brussel 9