download - Samenlevingsopbouw Brussel

December 2002 Nr 76
eeuwse gordel. Het is nog grotendeels in de verwaarlozing
van de tweede helft van vorige eeuw
blijven steken. De helft van het woningbestand
dateert van voor 1919. Bijna 1 op 3 beschikt niet
over het zgn. klein comfort en nog eens zoveel
moet het stellen met alleen maar klein comfort. De
behuizing is klein. De wijk wordt van oudsher
geteisterd door leegstand. In de periode 1981-1991
werd een belangrijke terugloop van het aantal
bewoonde woningen geregistreerd. Dat zich dit
vertaalde in leegstand mag blijken uit een terreinobservatie
van 1994 toen van de 840 woningen er
liefst 114 als leegstaand werden gecatalogeerd. Uit
de stijging van het aantal huishoudens, genoteerd in
2000 (bijvoorbeeld tot 10 % in de statistische sector
Paleizenstraat) kan ook een toename van het
aantal bewoonde woningen vastgesteld worden.
Verder onderzoek zou moeten uitwijzen of hiermee
de eerste resultaten van woningrenovatie gemoeid
zijn met terugdringing van de leegstand. Bestaande
panden kunnen uiteraard ook in diverse appartementen
opgedeeld zijn, wat anders dan met renovatie
en wegwerken van leegstand tot comfortvermindering
leidt. Het merendeel van de woningen
zijn huurwoningen. Cijfers inzake huurprijzen van
halfweg de jaren 90 vermelden een relatief laag
prijsniveau in vergelijking met het Gewest. In
absolute cijfers zijn ze evenwel fiks gestegen. Een
aanwijzing van ernstige armoede is het voorkomen
van gemeubelde kamer-verhuur. In 1994
werden er 640 geteld. Gelet op het fenomeen van
mensen zonder papieren en onwettig in het land
verblijvenden zal huisjesmelkerij, in het licht van
de penibele huisvestingssituatie, ook in de Brabantwijk
een vooralsnog verborgen leven leiden.
Kwalitatieve gegevens
Beleidsevoluties
Anders dan bijvoorbeeld de Noordwijk aan de
overzijde van de spoorweg, heeft de Brabantwijk
lange tijd in de luwte gelegen van de Brusselse
plannenmakers. Het planningsgeweld was vlakbij
maar omdat de wijk niet bepaald als gebied van
Gewestelijk belang werd beschouwd en omwille
van zijn ligging niet cruciaal als communicatie-as,
werd er heel weinig geïnvesteerd en kon het verval
rustig verder om zich heen grijpen.
Nochtans heeft het de wijk nooit aan dynamiek
ontbroken. Voor de Sint Lucas-werkgemeenschap
is de wijk een voorbeeld van „compacte stad” –
menging in hoge dichtheid van activiteiten, bevolking
en vormen – met de negatieve invloed van de
grootstedelijkheid…. Deze voorbeeldfunctie
vormde voor de Sint Lucaswerkgemeenschap de
aanleiding om, in 1995 een eigen planningsproject
voor de Brabantwijk openbaar te maken (*).
In het aloude Gewestplan was de bestemming deels
gemengd woon- en bedrijfsgebied, deels typisch
woongebied. In het eerste Gewestelijk Ontwikkelingsplan
(Gewop 1995) werd het gebied ingekleurd
al perimeter voor herontplooiing van de
huisvesting en bedrijven (**). De koninginnelaan
en Paleizenstraat werd aangeduid als prioritair
structurerende ruimte. De heraanleg van het
„Koninklijk tracé” kwam daarmee in een stroomversnelling.
Het effect van deze renovatieperimeter
op de lager gelegen wijk was evenwel minimaal.
Hieronder beschrijven we wat het Gewest
momenteel met de Brabantwijk voor ogen heeft
en welke concrete effecten de beleidsplannen op
het terrein ressorteren.
In zijn beleid inzake ruimtelijke ordening maakt het
Gewest onderscheid tussen ontwikkelings- en
bestemmingsplannen. De eerste omschrijven de
algemene beleidsvisie in verband met verdere
stedelijke ontwikkeling; een bestemmingsplan
wordt geacht dit ontwikkelingsplan te verduidelijken
en aan te vullen met bindende voorschriften
inzake bodembestemming. Dit bestemmingsplan
wordt op zijn beurt geconcretiseerd in Gemeentelijke
bestemmingsplannen die moeten passen in het
Gewestelijk kader. Van de bestemming hangt af of
wijkontwikkelingsprogramma's zoals wijkcontracten
op het terrein worden uitgevoerd.
* Sint-Lukaswerkgemeenschap, Brabantwijk. Leven in de
schaduw van de Grootstad, 1995.
** In het ontwerp GEWOP werd opmerkelijk genoeg nog
gemikt op een „verhoogde bescherming van de
huisvesting”.
70 Opbouwwerk Brussel