download - Samenlevingsopbouw Brussel

Nr 76 December 2002
wezigheid van een oudere bevolkingsgroep allicht
een grote rol. Deze groep bestaat immers voor een
groot deel uit verweduwden. De afgelopen tien jaar
stellen we inderdaad een lichte stijging van het aantal
alleenstaanden vast (van 42,7% naar 45,7%),
een cijfer dat kan concurreren met het Brussels
gemiddelde in 2000 (50,1%). Opvallend is het
grote aantal alleenstaande vrouwen – de verhouding
alleenstaande vrouwen/alleenstaande mannen is
respectievelijk 34,9% tegenover 10,8% (Brussels
gemiddelde in 2000 respectievelijk 27% tegenover
23,1%) – wat inderdaad kan wijzen op een
vergrijzing van de bevolking gezien binnen de
bejaarde leeftijdsgroep vrouwen traditioneel oververtegenwoordigd
zijn vanwege hun langere
levensverwachting. Een ander belangrijk fenomeen
dat op deze cijfers invloed kan hebben, is het
grote aantal eenoudergezinnen. Bij de Anderlechtse
Haard zijn 58% en bij Assam 54% eenoudergezinnen.
Ook hier is er een oververtegenwoordiging
van het aantal alleenstaande vrouwen met
kinderen ten laste.
Dit is te wijten aan de specifieke eigenschappen
van sociale huisvesting, waarbij in de toewijzing
van woningen eenoudergezinnen voorkeur genieten.
In de reeds geciteerde doctoraatsthesis wordt wel
gesuggereerd dat de feitelijke huishoudenssamenstelling
soms wel afwijkt, gezien het voordeliger is
zich te laten registreren als alleenstaand in plaats
van samenwonend (lagere huurprijs).
Inkomensniveau, tewerkstelling en opleiding
Wanneer we een blik werpen op de inkomens in
Peterbos, stellen we in 2000 bij beide huisvestingsmaatschappijen
vast dat de meerderheid van de
huurders pensioengerechtigd is. Bij Assam is dit
38,74% van de huurders, bij de Anderlechtse Haard
zelfs meer dan de helft (51,14%). Slecht een minderheid
bekomt een inkomen via arbeid. Bij Assam
is dat 21,2%, bij de Anderlechtse Haard slechts
14,09%. Voor de rest worden de inkomsten verworven
via allerhande uitkeringen waaronder vooral
de werkloosheid (Assam 21,73% – de Anderlechtse
Haard 17,85%). Huurders die steun
genieten van het OCMW maken voor beide maatschappijen
ongeveer 6% uit.
Deze cijfers tonen duidelijk de precaire socioeconomische
positie aan van de bewoners van
Peterbos. Het gemiddelde inkomen per persoon is
tussen 1993 en 1997 zelfs gedaald. Dit heeft zowel
te maken met de financiële negatieve effecten van
de opruststelling – eenmaal de pensioenleeftijd
bereikt, gaat men vaak minder verdienen – maar
ook met een relatief nieuw verschijnsel binnen de
sociale huisvestingsmarkt. Terwijl voor de jaren
tachtig de sociale huisvesting huishoudens aantrok
die eerder tot de lagere middenklasse behoorden
(met variaties naargelang van het gemiddeld
sociaal-economisch niveau van de gemeentelijke
bevolking) en de zwakkere huishoudens aangewezen
waren op de residuele huursector, blijken
nu sommige sociale woningwijken naast de arme
sikkel te functioneren als verzamelplaatsen voor
gemarginaliseerde bevolkingsgroepen. Volgens de
onderzoekers van de Brusselse kansarmoede-atlas
werd / wordt dit fenomeen zowel in de hand
gewerkt door de effecten van de economische
crisis, die vooral de traditionele klanten van de
sociale huisvesting hebben getroffen, als door een
striktere toepassing van de toewijzingscriteria in
de betrokken huisvestingsmaatschappijen
(bijvoorbeeld alleenstaande moeders en grote
Marokkaanse gezinnen).
Binnen de wijk zelf merken we wel een groot
contrast tussen beide huisvestings-maatschappijen.
Het gemiddeld inkomen ligt in het gedeelte dat
door de Anderlechtse Haard beheerd wordt, ruim
de helft hoger dan in de westelijke helft die door
Assam wordt beheerd (1993: respectievelijk
326.000 Bef. versus 214.000 Bef.). In zijn doctoraatsthesis
ziet Henk Meert hierin een exponent van
het differentiële beleid van de beide huisvestingsmaatschappijen
die de wijk beheren. Terwijl de
over geheel Brussel opererende maatschappij
Assam haar woningen ook openstelt voor niet-
Belgen en de minst gegoeden, opteert de lokaal
opererende Anderlechtse Haard duidelijk voor een
Belgische en meer gegoede bevolking. Ook tussen
de verschillende woonblokken van een zelfde maatschappij
zijn er grote verschillen. Op het terrein is
er bij Assam werkelijk sprake van enkele marginale
blokken (bijvoorbeeld blok 2 en blok 8). Niet
toevalling laten de samenlevingsproblemen zich
hier het scherpst manifesteren.
Uit de werkloosheidscijfers van 1998 blijkt dat er
in Peterbos vooral een hoge concentratie is van
langdurige werklozen (68,9% ten opzichte van
Opbouwwerk Brussel 61