download - Samenlevingsopbouw Brussel
download - Samenlevingsopbouw Brussel
download - Samenlevingsopbouw Brussel
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nr 76 December 2002<br />
Inleiding<br />
In een recente studie * relativeert ULB-professor M. Van Criekingen de neiging om in alle<br />
stedelijke evoluties waar residentiele vernieuwing in het geding is de hand van het gentrificatiefenomeen<br />
te zien. Gentrificatie is het proces waarbij , doorheen een opwaardering<br />
van de leef- en woonomgeving van oude, vervallen stadsdelen, een armlastige bevolking<br />
de plaats moet ruimen voor gegoede nieuwkomers. Conceptueel vertoont het begrip<br />
gentrificatie een aantal gebreken. Zo is het niet altijd duidelijk wat precies met gegoeden<br />
bedoeld wordt. Zijn het de zgn. yuppies met hoge inkomens, werkend in economische<br />
spitssectoren? Of studenten, artiesten of jongvolwassenen met een gemiddeld inkomen en<br />
in een precaire, nog niet stabiele maatschappelijke positie? De neiging om alle etappes in<br />
een stadsvernieuwingsproces te zien als etappes in een gentrificatieproces, belet het zicht<br />
op andere belangrijke veranderingsprocessen (zoals upgrading: een niet zo kansarm gebied<br />
dat verder aan waarde wint; zoals zelf-rehabilitatie: oorspronkelijke bewoners die op eigen<br />
krachten of met overheidssteun hun wijk herwaarderen.) Neemt men een strenge definitie<br />
van gentrificatie, dan kan het verschijnsel enkel gelokaliseerd worden in wijken van<br />
werkelijke wereldsteden als New-York en Londen. Het van hieruit als passe-partoutbegrip<br />
overplaatsen naar steden van beperkter belang, is de werkelijkheid geweld aandoen. Dat<br />
geldt ook voor <strong>Brussel</strong>. Van Criekingen komt tot de conclusie dat slechts in een aantal<br />
microgebieden, niet groter dan de schaal van één of een paar straten van gentrificatie in<br />
eigenlijke zin sprake is (met name in de Begijnhof-, Dansaert-St Géry- en Zavelwijk). In<br />
deze en een aantal andere wijken (type Anneessens, Hoog St-Gillis, Matongé) is er eerder<br />
sprake van „marginale gentrificatie”: gebieden met een zeer gemengde bevolking van<br />
kansarme oorspronkelijke bewoners en beter gesitueerde maar zeker niet hoogbemiddelde<br />
nieuwkomers. Een wijk als het Rad is dan weer een typisch voorbeeld van „zelfrehabilitatie”:<br />
ingezetenen die een (sociale) woning verwierven en renoveren maar ook<br />
weer leven in een mix met minder begoeden in de sociale huursector. Tenslotte detecteert<br />
Van Criekingen een aantal gebieden waar de stedelijke herwaardering nog steeds aan<br />
voorbij lijkt te gaan en fungeren als „verzamel- en overlevingsplaatsen” voor de minst<br />
begoeden. Iets, wat hij overtuigend aantoont in zijn analyse van de verhuisbewegingen<br />
vanuit St-Gillis, een gemeente waar stadsherwaardering in een recent verleden een<br />
prominente plaats innam. Hiermee toont Van Criekingen ons inziens ook aan dat, al is er<br />
niet altijd sprake van gentrificatie in eigenlijke zin, er wel altijd processen van sociale<br />
verdringing in het geding zijn, processen waarvoor de <strong>Brussel</strong>se overheden hun deel van<br />
de verantwoordelijkheid dragen.<br />
Tot zover deze aanhef, die in feite geen andere bedoeling had dan aandacht te vragen voor<br />
een tekst, die, voor zover we weten, nog in publicatie is en die ons onder ogen kwam na<br />
opmaak van de eigen externe omgevingsanalyse. Deze tekst geeft rugdekking aan onze<br />
strategische doelstellingen. De sterke bewonersmix in veel <strong>Brussel</strong>se wijken in de<br />
Opbouwwerk <strong>Brussel</strong> 5