download - Samenlevingsopbouw Brussel
download - Samenlevingsopbouw Brussel
download - Samenlevingsopbouw Brussel
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
December 2002 Nr 76<br />
aantrekkelijke stad. Het welvaartstaatsmodel uit de<br />
golden sixties wordt zo ingeruild voor een economisch<br />
ontwikkelingsmodel waarin de teugels van<br />
de (wetten van de) vrije markt worden gevierd (15).<br />
Van een lokale antenne van de nationale verzorgingsstaat<br />
is de stedelijke overheid zich in toenemende<br />
mate gaan profileren als promotor van de<br />
eigen stad in de interstedelijke concurrentie (16).<br />
Het internationale neoliberaal getinte beleidsdenken<br />
met zijn primaat voor de vrije markt diepte in de<br />
jaren negentig de duale samenleving verder uit. Het<br />
„enterpreneurial”-model van stedelijke ontwikkeling<br />
is daarvan een vertaling op lokaal niveau.<br />
Doorheen de scherpe territoriale segregatie van rijk<br />
en arm in de stad wordt de samenleving een beeld<br />
voorgehangen van de kloof die haar zelf middendoor<br />
snijdt. Want één ding is zeker, de tegenstellingen<br />
in de stad nemen verder toe. Inzake stadsherwaardering<br />
helt de balans tussen de sociale en<br />
economisch-promotionele bedoelingen over in het<br />
voordeel van de laatste. Dat alles heeft gevolgen<br />
voor de inwoners van de stad.<br />
Samenleven onder druk.<br />
Het „enterpreneurial”-model van stedelijke ontwikkeling<br />
zorgt in de stad voor winnaars en verliezers.<br />
In de praktijk vormen sommige <strong>Brussel</strong>se wijken<br />
momenteel een arena met een duurzame kern van<br />
maatschappelijk kwetsbaren die geconfronteerd<br />
wordt met economische, sociale, politieke, culturele<br />
en territoriale uitsluiting naast beter gesitueerden<br />
die de voorheen achtergestelde territoria in toenemende<br />
mate koloniseren. De eersten ervaren de<br />
sociaal-economische en culturele onzekerheid aan<br />
den lijve, vallen terug op oude zekerheden, de<br />
laatsten, jong en hoger geschoold, houden er een<br />
nomadische, bij uitstek stedelijke levenswijze op na<br />
(16). De eersten leven ingekapseld in een beperkt<br />
netwerk van relaties dan wel afgezonderd in de<br />
eenzaamheid van de eigen cocon, de laatsten<br />
shoppen naar wens in diverse netwerken die van de<br />
rest van mekaar gescheiden blijven (18). Deze<br />
moderne stedelingen zijn vaak geëngageerd en<br />
willen de wijken kleur geven terwijl de<br />
ingekapselde kansarmen daarrond eigenlijk<br />
achterdocht koesteren omdat ze zich in hun eigen<br />
problemen miskend voelen (19). Ook in de risicowijken<br />
lopen de spanningen verder op. In een<br />
situatie van overleven is de vraag van wie de wijk<br />
eigenlijk is, het centrale thema waarrond de<br />
spanningen tussen bevolkingsgroepen lijken te<br />
draaien (20). Angst is hiermee een belangrijke drijfveer<br />
geworden in het leven in de stad. De roep om<br />
veiligheid zwelt aan en wordt een centraal motief<br />
in het stedenbeleid van de overheid.<br />
De huidige fixatie op veiligheid is een ander symptoom<br />
van het afzwakkend gelijkheidsbeginsel uit de<br />
verzorgingsstaat met uitsluitingsdenken, stigmatiseren<br />
en repressief optreden als gevolg „11 september”<br />
heeft op mondiaal vlak nogmaals gewezen<br />
op de werkelijke krachtsverhoudingen tussen de<br />
pleitbezorgers van sociale gerechtigheid en de<br />
voorstanders van de „oorlog aan de terreur”. (21)<br />
Omgekeerd wordt sociale cohesie een vraagstuk<br />
van eerste orde. Sociale en culturele diversiteit<br />
zorgt voor concurrentie en spanningen en trekt<br />
meteen de kwestie van het samenleven op de voorgrond.<br />
Hamvraag is dan wel hoe men deze cohesie<br />
wenst op te vatten: als een samenleven gereguleerd<br />
door waarden en normen van een dominante groep<br />
ten koste van een latente mogelijkheid tot uitsluiting<br />
van zwakkere groepen, dan wel als een<br />
samenleven waarin de diversiteit wordt gerespecteerd,<br />
waar niet alleen het dominante belang aan<br />
zijn trekken komt, waarin dus sociale rechtvaardigheid<br />
zit geïmpliceerd.<br />
Kansen en bedreigingen voor het opbouwwerk<br />
Vanuit de missie van Riso<strong>Brussel</strong>, hebben we de<br />
staat van <strong>Brussel</strong> opgemaakt, uiteraard in zeer<br />
algemene en dus eerder schematiserende termen.<br />
Inzake de ontwikkeling van de binnenstad en de<br />
negentiende-eeuwse gordel zet de evolutie, een 15-<br />
tal jaar geleden ingezet, zich door: opwaardering<br />
van sommige wijken met aankomst van meer<br />
gegoede inwoners en verdringing van kansarmen<br />
enerzijds, een verder verdichting van armoede in<br />
sommige wijken anderzijds. Op het punt van kansarmoedebestrijding<br />
zelf lijken de initiatieven van<br />
geïntegreerde wijkontwikkeling alsnog hun doel,<br />
armoede opheffen in plaats van te verdringen,<br />
voorbij te schieten. Dit heeft ongetwijfeld te maken<br />
met het feit dat gebiedsgerichte aanpak van<br />
armoede in lijn moet gebracht worden met een<br />
12 Opbouwwerk <strong>Brussel</strong>