090404 Algemene leerlijnen begrijpend lezen

TAAL EN LEESMETHODEN
Begrijpend Lezen
Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze methode analyse
zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
De rubriek ‘implementatiekoffer’ bevat alle informatie en handreikingen die in het kader
van de Kwaliteitsagenda Primair Onderwijs worden ontwikkeld om het onderwijs in de
basisvaardigheden te verbeteren.
ALGEMEEN – Aanbod Taal- en leesmethoden
Aandachtspunten bij methode
Begrijpend lezen
• Om een goede begrijpend lezer te zijn, is het in de eerste plaats belangrijk dat kinderen bereid zijn
om teksten te lezen en hier geen aversie tegen te hebben of te ontwikkelen.
• Daarnaast moeten kinderen:
• Voldoende vlot kunnen lezen, zodat zij hun aandacht niet hoeven te richten op de techniek van het
lezen, maar op de inhoud van de tekst;
• Beschikken over voldoende woordenschat: er is een direct verband tussen de omvang van de
woordenschat van een kind en de score op toetsen voor begrijpend lezen;
• Beschikken over voldoende kennis van de wereld;
• Een (beperkt aantal) leesstrategieën beheersen en flexibel kunnen toepassen.
ANALYSE METHODE
Effectieve strategieën voor begrijpend lezen
Uit onderzoek weten we welke strategieën effectief zijn bij het begrijpen van teksten. Dit worden
evidence-based strategieën genoemd. (Kees Vernooy en Joop Stoeldraijer, 2007).
Dit zijn de volgende strategieën:
1. Leesdoel bepalen: Waarom ga ik deze tekst lezen?
2. Voorspellen: Waar zou de tekst over gaan?
3. Gebruik maken van voorkennis over het onderwerp: Wat weet ik hier al van?
4. Jezelf vragen stellen tijdens het lezen: Begrijp ik het nog? Wat kan ik doen als ik het niet begrijp?
5. Visualiseren van de tekst: voorstellingen maken bij de tekst en schema’s of woordwebben maken.
6. Samenvatten van de tekst: Waar gaat de tekst over? Wat is het belangrijkste thema? Wat is de
hoofdgedachte?
7. Jezelf vragen stellen na het lezen van de tekst: Ben ik te weten gekomen wat ik wilde weten? Wat
vind ik van de tekst? Wat weet ik nog niet?
Methode analyse: Leerlijnen voor begrjpend lezen

M
analyse
Belangrijk is dat deze strategieën telkens weer terugkomen, zodat leerlingen ze automatisch gaan
toepassen bij het lezen van teksten. Toepassen van leesstrategieën gebeurt niet alleen tijdens de
begrijpend leeslessen maar ook op andere momenten waarop teksten gelezen worden, bijvoorbeeld
tijdens lessen in de zaakvakken.
ALGEMEEN – Aanbod Taal- en leesmethoden
Begrijpend Lezen (& Software)
Inbedding evidenced based strategieën in fassen leesproces
De begrijpend leesstrategieën die in methodes worden aangeboden, komen niet altijd overeen met de
begrijpend leesstrategieën die uit onderzoek effectief blijken te zijn (evidence-based). Onderstaande
strategieën zijn evidence-based bevonden. Verspreid over de drie fasen van het leesproces dienen zij
als denkactiviteit aan de orde te komen: voor het lezen, tijdens het lezen en na het lezen.
Voor
1. Waarom ga ik deze tekst lezen?
2. Ik voorspel
3. Wat weet ik al?
Tijdens
4. Wat doe ik als ik het niet meer snap?
Na
5. Ik visualiseer de tekst (schema, web)
6. Ik vat samen (o.a. thema, hoofdgedachte)
7. Ik stel vragen over de tekst
• Ben ik te weten gekomen wat ik te weten wilde komen?
• Wat vind ik van de inhoud?
• Wat weet ik nog niet?
• Wat kan ik doen om daar achter te komen?
Checklist
Om inzicht te krijgen in de frequentie van het aanbod van de evidence-based strategieën kan een
checklist worden bijgehouden. Hiervoor kan onderstaande checklist gebruikt worden. In de derde kolom
kan de frequentie worden aangegeven of de lessen waarin de desbetreffende strategie is aangeboden.
2

M
analyse
Fase Evidenced-based leesstrategie Frequentie
leesles
1. Waarom ga ik deze tekst lezen?
Voor
2. Ik voorspel
3. Wat weet ik al?
Tijdens
4. Wat doe ik als ik het niet meer snap?
5. Ik visualiseer de tekst (schema, web)
Na
6. Ik vat samen (o.a. thema, hoofdgedachte)
7. Ik stel vragen over de tekst:
• Ben ik te weten gekomen wat ik te weten wilde komen?
• Wat vind ik van de inhoud?
• Wat weet ik nog niet?
• Wat kan ik doen om daar achter te komen?
Bron: Vernooy, K. (2007). Belangrijke aandachtspunten begrijpend luisteren en begrijpend lezen. Amersfoort: CPS.
Colofon
De Analyse Methode Algemene leerlijnen begrijpend lezen is een uitgave van Projectbureau Kwaliteit.
Het Projectbureau Kwaliteit draagt zorg voor de uitvoering van spoor 3 en 4 van de Kwaliteitsagenda PO Scholen voor
morgen. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van de PO Raad en samen met het Ministerie van OCW.
Varrolaan 60
3584 BW Utrecht
e-mail info@schoolaanzet.nl
www.schoolaanzet.nl
3