9 maanden gezond - Goed voor jou

Verantwoordelijke uitgever: P. Mertens, Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, Sint-Huibrechtsstraat, 19 - 1150 Brussel - 2007/09 - GVO 076
9 maanden gezond
gids voor aanstaande mama’s

Deze brochure is een uitgave van
de dienst Gezondheidspromotie van de
Onafhankelijke Ziekenfondsen
Sint-Huibrechtsstraat 19
1150 Brussel
Tel.: 02/778 92 11
Fax: 02/778 94 04
E-mail: gezondheidspromotie@mloz.be
Website: www.mloz.be
Foto’s
• JupiterImages Corporation
• Phovoir
(c) Onafhankelijke Ziekenfondsen
Brussel, september 2007
© JupiterImages Corporation

9 MAANDEN GEZOND
GIDS VOOR AANSTAANDE MAMA’S
Je bent zwanger?! Van harte gefeliciteerd! Je zwangerschap
is ongetwijfeld een heel bijzondere periode in je leven. Je
wordt overspoeld met tal van gevoelens en nog veel meer
vragen…
Aan welke signalen merk je dat je zwanger bent? Waarom is
de medische begeleiding van je zwangerschap zo belangrijk?
Welke zijn de voedingsaanbevelingen voor zwangere
vrouwen? Hoe ga je om met zwangerschapskwalen? Hoe zit
het met de combinatie zwangerschap en werk? Waarop
moet je letten als je op reis gaat tijdens je zwangerschap?
Hoe ga je om met seksualiteit, stress, enzovoort.
In deze brochure bieden we een beknopt antwoord op de
meest gestelde vragen over zwangerschap en gezondheid.
Uiteraard is deze gids niet volledig en verloopt elke zwangerschap
anders. Heb je specifieke vragen, aarzel dan niet
je arts of vroedvrouw te contacteren. We wensen je een
gezonde zwangerschap!

4
ZWANGER…?!
Droom je van een baby? Dan is het aangewezen om nog vóór je zwanger wordt,
een bezoekje te brengen aan je arts. Je arts zal een bloedonderzoek uitvoeren
en je een specifiek vitaminesupplement voorschrijven, dat het risico op bepaalde
afwijkingen helpt verkleinen. Ook zal je arts je informeren over het belang
van gezonde leefgewoonten.
Zwangerschapssignalen
Eén dag overtijd? Misschien ben je wel zwanger? Naast het uitblijven van de
menstruatie zijn er nog tekenen waaraan je een eventuele zwangerschap al
vroeg kan herkennen. Mogelijke signalen zijn ochtendmisselijkheid, een voorkeur
of juist een afkeer van sommige voedingsmiddelen, opgezwollen en gevoelige
borsten, vaker moeten plassen, snel prikkelbaar, vermoeid, enz.
Zwangerschapstest
Wil je zeker zijn van je zwangerschap? Doe dan een zwangerschapstest! Een
dergelijke test is zonder voorschrift verkrijgbaar bij je apotheker. Een zwangerschapstest
gaat na of het zwangerschapshormoon HCG (humaan choriongonadotrofine)
aanwezig is in je urine. Volg zorgvuldig de gebruiksaanwijzing.
Als je de test correct hebt uitgevoerd en de test is positief, dan is er geen twijfel
mogelijk… je bent zwanger! Je kunt de test al uitvoeren op de dag dat je je menstruatie
had moeten krijgen. Opgelet: soms geeft de test een vals negatief resultaat.
Als je menstruatie uitblijft, kan het dus nuttig zijn om de test te herhalen.
Een positieve test? Gefeliciteerd!
Je bent zwanger! Stapje voor stapje zal het vruchtje in je buik
zich ontwikkelen en groeien. Een gemiddelde zwangerschap
duurt 280 dagen of 40 weken of 9 maanden en enkele dagen.
Zodra je weet dat je zwanger bent, breng je een bezoekje aan
je arts.
© JupiterImages Corporation

5
DE MEDISCHE BEGELEIDING VAN JE ZWANGERSCHAP
Je zwangerschap brengt ingrijpende veranderingen met zich mee. Het is dan
ook belangrijk dat de ontwikkeling van je baby en je eigen toestand nauwkeurig
opgevolgd worden. Een professionele medische begeleiding draagt bij aan een
veilig verloop van de zwangerschap, waardoor je ontspannen kan toeleven naar
de bevalling. Voor de zwangerschapsbegeleiding kan je terecht bij je huisarts,
gynaecoloog, vroedvrouw of een combinatie van voorgaande hulpverleners.
De eerste raadpleging
Het eerste contact vindt het beste zo vroeg mogelijk in de zwangerschap plaats
(tussen de 6 de en 8 ste zwangerschapsweek). De eerste raadpleging is vrij uitgebreid:
je arts zal je zwangerschap vaststellen en je vermoedelijke bevallingsdatum
berekenen. Daarnaast stelt je arts je vragen over je algemene conditie en
gezondheid, je levensstijl, je medische voorgeschiedenis, het gebruik van de
contraceptiepil en het verloop van eventuele voorgaande zwangerschappen.
Tijdens de eerste raadpleging word je ook lichamelijk onderzocht. Je arts zal een
urineonderzoek en een bloedonderzoek uitvoeren.
Ook wordt nagegaan of je verhoogde risico’s loopt op complicaties en eventueel
bijkomende onderzoeken nodig hebt. Als er bepaalde factoren aanwezig zijn die
de kans op een vroeggeboorte verhogen (zoals roken, hoge bloeddruk, zwangerschap
op erg jonge of oude leeftijd, een vroegere miskraam, risicovolle arbeidsomstandigheden,
enz.) dan zal je zwangerschap nog strikter worden opgevolgd.
© JupiterImages Corporation

6
Op consultatie
Als je zwangerschap normaal verloopt, zullen de volgende consultaties maandelijks
plaatsvinden (rond de 12 de , 16 de , 20 ste , 24 ste en 30 ste zwangerschapsweek). Vanaf
de 32 ste week van je zwangerschap vindt er elke twee weken een controleonderzoek
plaats. Je arts zal bij elke raadpleging je bloeddruk controleren en je
gewichtstoename opvolgen. Ook wordt de ontwikkeling en de groei van je ongeboren
kindje opgevolgd. Ook controleert je arts telkens de hartslag van de baby.
Echografie en prenatale screening
Meestal worden doorheen je zwangerschapsperiode
minstens drie echografieën genomen. Tussen de 11 de
en de 14 de week van je zwangerschap, tussen week 18
en 22 en tussen de 30 ste en 34 ste zwangerschapsweek.
Op die manier krijgt je arts een nauwkeurig zicht op de
ontwikkeling van de foetus, zijn juiste leeftijd, zijn ligging,
het geslacht, de plaats van de placenta (moederkoek),
de hoeveelheid vruchtwater en of het gaat om
een meerlingenzwangerschap.
© JupiterImages Corporation
De echo geeft ook info over mogelijke afwijkingen ter
hoogte van de organen en het risico op eventuele genetische
aandoeningen (zoals b.v. het Downsyndroom).
Als er een verhoogd risico is kunnen bijkomende testen
zoals de vlokkentest en een vruchtwaterpunctie
uitsluitsel geven. Beide testen hebben een klein, maar
niet verwaarloosbaar risico op complicaties. Bespreek
dit met je arts.
Heb je vragen over prenatale screening, contacteer dan de ‘Infolijn Prenatale
Diagnose’ van het Centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen
op 078-15 35 55.

7
VOEDING TIJDENS DE ZWANGERSCHAP
Eet evenwichtig en gezond!
Een gevarieerde voeding levert alle noodzakelijke voedingsstoffen, die onontbeerlijk
zijn voor een gezonde ontwikkeling van de baby.
Zorg voor voldoende aanvoer van:
• calcium (uit zuivelproducten, calciumhoudend mineraalwater, met calcium
verrijkte sojaproducten);
• ijzer (uit vlees, vis en sommige groenten zoals broccoli, courgettes, linzen);
• jodium (uit vis, zuivelproducten, graanproducten);
• vitamine D (uit vette vis zoals haring, zalm, makreel; eieren en volle zuivelproducten);
• omega 3-vetzuren (uit vette vis, koolzaadolie, groene groenten).
Opmerking: hoewel vis heel wat belangrijke voedingsstoffen levert, is het aangewezen
om het gebruik ervan te beperken tot maximum 2 keer per week.
Voedingssupplementen
Foliumzuur of vitamine B9 helpt het risico op bepaalde misvormingen en ernstige
groeivertragingen bij je baby te voorkomen. Op het moment van de
bevruchting en tijdens de eerste weken van je zwangerschap is de behoefte aan
foliumzuur bijzonder groot. Een gewoon voedingspatroon brengt er onvoldoende
aan. Vandaar dat het is aanbevolen om vanaf minstens 1 maand voor de
bevruchting tot de 12de week van je zwangerschap foliumzuur in te nemen. Een
aangepaste dosis foliumzuur is zowel afzonderlijk te verkrijgen als in een multivitaminepreparaat
voor zwangere vrouwen. Ook ijzersupplementen worden
regelmatig voorgeschreven. Spreek erover met je arts!
Je gewicht onder controle…
Wie zwanger is moet niet tweemaal zoveel eten,
maar wel dubbel zo gezond. De kwaliteit van je
voeding is belangrijker dan de hoeveelheid.
Vanaf de 10de week van je zwangerschap is het
aangewezen om wat extra energie in te
nemen onder de vorm van een vieruurtje
zoals een stuk fruit of een kommetje yoghurt.
Met een evenwichtig eetpatroon en
regelmatig wat beweging hou je je
gewicht onder controle. De gemiddelde
gewichtstoename varieert van 9 tot 13 kilo.
Uiteraard mag je toegeven aan onweerstaanbare
trekjes, zonder te overdrijven natuurlijk!
Ook diëten is uit den boze.
© JupiterImages Corporation

8
Voedingsgebonden infecties
Sommige voedingsgebonden infecties zoals toxoplasmose en listeriose zijn
mogelijk gevaarlijk voor je ongeboren kind. Om ze te voorkomen is het belangrijk
om extra aandacht te schenken aan de zuiverheid en de hygiëne van je voeding.
Toxoplasmose
Je arts zal bij het eerste bloedonderzoek nagaan of je immuun bent voor een
infectie met de parasiet ‘toxoplasmose gondii’.
Als je geen bescherming hebt, is het belangrijk
om volgende tips goed na te leven…
• Eet enkel goed doorbakken vlees. Vermijd
het eten van rauw gehakt en gerookte vleeswaren
zoals bv. salami.
• Was zorgvuldig alle groenten en fruit.
• Was tijdens het bereiden van de maaltijden
veelvuldig je handen en reinig het keukenblad
en kookgerei grondig, zeker als je met
rauw vlees of ongewassen groenten en fruit
in contact kwam.
• Vermijd rechtstreeks contact met katten.
Laat de kattenbak schoonmaken door je
partner!
• Draag wegwerphandschoenen tijdens het
tuinieren. Katten laten er hun uitwerpselen
in achter.
Listeria-infectie
‘Listeria’ is een bacterie die voorkomt in rauwe producten (vlees, vis, melk,
groenten) maar ook in bereide producten zoals zachte kazen, hotdogs en koude
delicatessen.
• Vermijd het eten van rauwe of gerookte vis en zeevruchten (zoals zalm, forel,
kabeljauw, tonijn, makreel, oesters, surimi, enz.).
• Vermijd het eten van zachte kazen en schimmelkazen (zoals feta, brie,
camembert, roquefort, gorgonzola), tenzij op de verpakking vermeld wordt dat
ze gemaakt zijn van gepasteuriseerde melk.
• Vermijd het eten van patés.
• Was rauwe groenten grondig en kook rauwe dierlijke producten goed door.
© JupiterImages Corporation

9
TE VERMIJDEN INFECTIEUZE CONTACTEN…
Cytomegalovirus (CMV)
Het cytomegalovirus is de meest voorkomende infectie bij jonge kinderen en
verloopt meestal goedaardig. Het virus houdt een risico in voor het ongeboren
kind als de moeder geen antistoffen heeft voor het virus (dit wil zeggen: als ze
er nog niet eerder mee in contact kwam). Je arts zal via een bloedonderzoek
bepalen of je ‘beschermd’ bent voor het virus en zal je toelichten welke voorzorgen
je moet nemen op professioneel en familiaal vlak.
Varicella of waterpokken
De waterpokken zijn vooral aan het einde van de zwangerschap gevaarlijk als je
niet geïmmuniseerd bent (dit wil zeggen: als je er nog niet eerder mee in contact
kwam). Als je tekenen vertoont van een beginnende varicella, dan is een
specifieke behandeling in het ziekenhuis noodzakelijk.
© JupiterImages Corporation

10
GEBRUIK VAN TABAK, ALCOHOL, DRUGS EN GENEESMIDDELEN
Tabak
Baby’s zijn extra kwetsbaar voor sigarettenrook en dat geldt des te meer voor je
ongeboren kind. Als jij rookt (of passief rookt), rookt de baby in je buik mee. Het
risico op vroeggeboorte, groeiachterstand en een lager geboortegewicht neemt
daardoor toe. Bovendien loopt je kind meer kans op wiegendood, oorontstekingen,
luchtwegproblemen (zoals astma, verkoudheden, bronchitis) en zelfs
gedragsproblemen. Probeer dat wondertje in je buik daarom te beschermen
tegen tabaksrook!
• Probeer te stoppen met roken. Zwangere vrouwen kunnen via de ziekteverzekering
een forfaitair bedrag ontvangen voor rookstopconsultaties bij een
erkende tabacoloog. Om recht te hebben op die tussenkomst dien je uiterlijk
3 maanden voor de vermoedelijke bevallingsdatum de rookstopbegeleiding
van minstens 8 sessies aan te vatten. Ook je rokende partner heeft recht op
een tussenkomst voor rookstopconsultaties. Bovendien is er voor je partner
ook een tussenkomst voorzien voor medicatie om te stoppen met roken.
• Maak je huis rookvrij. Vraag bezoekers om buiten te roken en vermijd plaatsen
waar veel gerookt wordt.
Voor meer informatie over stoppen met roken kan je terecht bij je arts of
je ziekenfonds. Raadpleeg de gratis ‘Tabak Stop Lijn’ op het nummer
0800-111 00 of surf naar de website www.rookvrijezwangerschap.be
Alcohol
Tijdens je zwangerschap is het aangewezen om voorzichtig om te gaan met
alcohol. Het veiligst is om geen alcohol te drinken. Het veelvuldig gebruik van
alcohol kan leiden tot het foetaal alcoholsyndroom, een aandoening met heel
wat negatieve effecten op de lichamelijke en intellectuele ontwikkeling van de
baby. Als je het moeilijk hebt om niet te drinken, praat er dan over met je arts.
Hij of zij kan je doorverwijzen naar een deskundige hulpverlener.
Drugs
Drugs zijn verboden tijdens de zwangerschap! Als je drugs gebruikt, dan heeft
dit ernstige consequenties voor je baby. De gevolgen zijn afhankelijk van het
soort en de hoeveelheid die je gebruikt. Bovendien heeft druggebruik invloed op
jouw gedrag als mama en de beleving van je zwangerschap. Ben je verslaafd
aan drugs? Probeer dan je druggebruik te stoppen. Spreek erover met je arts,
die je zal doorverwijzen naar een deskundige hulpverlener.

11
Geneesmiddelen
Het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap kan risico’s inhouden
voor de ontwikkeling van je baby. Voorzichtig omspringen met geneesmiddelen
is daarom de boodschap! Gebruik geen geneesmiddelen op eigen houtje en
overleg steeds met je arts.
© JupiterImages Corporation

12
LICHAAMSVERZORGING
Tijdens je zwangerschap is een goede lichaamsverzorging extra belangrijk.
Hieronder vind je een aantal tips voor de verzorging van je huid, tanden, haren,
enz.
Zwangerschapsstriemen
Als je huid niet genoeg meegroeit met je baby kunnen zwangerschapsstriemen
ontstaan. Dat zijn roodpaarse strepen die kunnen voorkomen op je onderbuik,
borsten, billen en bovenbenen. Ze vervagen na de geboorte, maar verdwijnen
doen ze helaas niet. Je kan ze wel gedeeltelijk helpen voorkomen. Masseer
vanaf het begin van je zwangerschap dagelijks de huid ter hoogte van je buik,
borsten, dijen en heupen met een voedende crème of olie. Je huid wordt dan
soepel en rekbaar. Wees je ervan bewust dat er geen wondermiddeltjes bestaan
om striemen te voorkomen!
Mondverzorging
Je tandvlees en je gebit zijn tijdens je zwangerschap extra kwetsbaar. Door je
hogere hormonenspiegel loop je meer risico op het ontwikkelen van een tandvleesontsteking.
Een goede mondverzorging is dus essentieel! Poets je tanden
3 keer per dag met een fluoridehoudende tandpasta. Gebruik een zachte tandenborstel
om je tandvlees niet te kwetsen en poets goed langs de tandvleesgrens.
Geef de voorkeur aan tandvriendelijke voedingsgewoonten in plaats van
zoetigheden. Ga zeker ook op controle bij je tandarts om tandplaque en tandsteen
te laten verwijderen!
Uitpuilende navel
Tijdens de laatste maanden van je zwangerschap is het mogelijk dat je navel
onder de druk van je baarmoeder gaat uitstulpen. Dit is een normaal verschijnsel.
Na je bevalling verdwijnt het fenomeen.
Haarverzorging
Tijdens je zwangerschap kan je hoofdhaar sneller gaan groeien, voller, glanzender
of soepeler worden. Ook kan je haar vlugger vet worden. Gebruik daarom
een zachte en verzorgende shampoo.
Je lichaam voorbereiden op borstvoeding?
Tijdens je zwangerschap zal je nadenken over het type voeding dat je wenst te
geven aan je kindje. Borstvoeding wordt het meest aanbevolen. In principe kan
elke vrouw borstvoeding geven. Je borsten en tepels bereiden zich er tijdens de
zwangerschap op voor. Draag tijdens je zwangerschap een goede ondersteunende
bh en vermijd dat je borsten veel met zeep in contact komen. Voor specifieke
vragen kan je terecht bij je arts, verloskundige of organisaties met expertise
op dit vlak (zie nuttige info op pagina 22-23).

13
VEEL VOORKOMENDE ZWANGERSCHAPSKWALEN
Je zwangerschap gaat gepaard met een aantal hormonale en lichamelijke veranderingen,
die zich kunnen uiten in een aantal kwalen. Hieronder een overzicht
van de meest voorkomende kwalen en enkele tips om er mee om te gaan…
Misselijkheid en/of braken
De meest frequente klacht tijdens het eerste trimester van de zwangerschap is
misselijkheid en braken. De misselijkheid kan optreden op elk moment van de
dag, maar veel vrouwen zijn er vooral ’s morgens vatbaar voor. Meestal houdt de
kwaal aan tot de 14 de zwangerschapsweek. Bij de overgrote meerderheid is de
misselijkheid rond de 22 ste week volledig verdwenen. Raadpleeg bij hevig of frequent
braken je arts. Neem geen geneesmiddelen op eigen houtje!
Enkele tips om misselijkheid te helpen voorkomen…
• Ontbijt al liggend in je bed. Kies voor licht voedsel
zoals een beschuitje of een sneetje geroosterd
brood. Drink een glas lauw water, fruitsap of thee.
• Eet regelmatig kleine porties en vermijd dat je
honger krijgt. Ga na elke maaltijd eventjes liggen.
• Vermijd vette maaltijden en fel gekruide gerechten.
• Vermijd geurtjes door je huis goed te ventileren en
te verluchten. Als je misselijk wordt van
kookluchtjes, vraag dan aan je partner of iemand
anders om de maaltijden klaar te maken.
© JupiterImages Corporation
Zure oprispingen
Klachten van zure oprispingen of brandend maagzuur komen vooral voor in het
derde trimester van de zwangerschap. Volg onderstaande tips om oprispingen
te helpen tegengaan. Als ze niet helpen, vraag dan raad aan je arts.
• Gebruik frequent kleine maaltijden bereid met weinig vetrijke voedingsmiddelen.
Eet rustig en kauw goed.
• Draag losse kleding, plaats het hoofduiteinde van je bed wat hoger of gebruik
een extra kussen.
• Ga na het nemen van de maaltijd niet meteen liggen. Blijf goed rechtop zitten,
je buikholte krijgt dan meer ruimte.
• Vermijd het gebruik van tabak, alcohol, koffie, sterke thee, dranken met prik
en zure drankjes zoals fruitsap.

14
Vermoeidheid
Een zwangerschap vergt heel wat energie. Vooral tijdens het eerste trimester
van de zwangerschap kan je erg moe zijn. Meestal slaat dit om rond de 14 de
zwangerschapsweek. Maar het is mogelijk dat je ook een hele zwangerschap
lang moe blijft. Er is maar één advies: geef toe aan je vermoeidheid. Ga vroeg
naar bed en probeer in de mate van het mogelijke ook overdag wat te rusten.
Frequent plassen
Door de hormonale veranderingen en de druk van je kindje op je blaas, heb je
de behoefte om frequent te plassen. Ga in dat geval niet minder drinken, maar
leer met deze situatie te leven. Heb je last van ongewild urineverlies? Raadpleeg
dan een kinesitherapeut, om je bekkenbodemspieren te trainen.
Verstopping
Door de werking van de hormonen werken je darmen trager tijdens de zwangerschap.
Ook onvoldoende inname van voedingsvezels en het gebruik van ijzerpillen
kunnen obstipatie of verstopping veroorzaken. Naarmate de zwangerschap vordert,
neemt deze klacht af.
Enkele tips om verstopping te helpen voorkomen…
• Gebruik vezelrijke voedingsmiddelen zoals volkorenbrood, müsli, goed
gewassen rauwe groenten, fruit, enz. Ook vers fruitsap, peperkoek en lauw
water op nuchtere maag kunnen hulp bieden.
• Drink minstens 1,5 liter water per dag.
• Beweeg regelmatig: wandelen, fietsen, zwemmen, enz.
• Maak tijd om rustig naar het toilet te gaan.
© JupiterImages Corporation

Spataders
Varices of spataders zijn uitgezette bloedvaten die vooral op de benen en in de
knieholten voorkomen. Ze kunnen klachten geven van jeuk, pijn, nachtkrampen
en zwaartegevoel. Je arts zal je eventueel elastische steunkousen aanbevelen.
Enkele tips…
• Neem voldoende beweging en vermijd om langdurig stil te zitten of stil te
staan. Als je stilzit, plaats je voeten dan op een voetenbankje of rust met je
voeten omhoog. Zit niet met je benen over elkaar.
• Draag elastische steunkousen: trek ze aan voordat je opstaat.
• Spoel na het baden je onderbenen en knieholtes af met koud water.
• Masseer je benen of laat je benen masseren van je enkel naar je bovenbeen.
Leg je benen tijdens het masseren omhoog.
Oedeem
Vochtopstapeling of oedeem komt vooral voor aan het einde van de zwangerschap
en ’s avonds. Je kunt gezwollen voeten en enkels krijgen, een zwaar gevoel in je
benen en gezwollen handen. Raadpleeg je arts bij toename van vocht.
Enkele nuttige tips als blijkt dat er geen medische reden is tot ongerustheid...
• Neem voldoende rust. Leg je benen omhoog of gebruik een voetenbankje. Leg
een kussen onder het voeteneinde van je matras.
• Draag indien nodig elastische steunkousen en vermijd langdurig rechtstaan.
• Doe je ring(en) uit, voordat je vingers beginnen op te zwellen.
15
Harde buiken
Harde buiken zijn samentrekkingen van je baarmoeder. Rond de 30ste week van
je zwangerschap gaat je baarmoeder ‘oefenen’. Soms vergt deze kwaal bijzondere
aandacht, maar ook niet altijd. Mogelijk kan het erop wijzen dat je te veel hooi
op je vork neemt. Rust voldoende! Vraag raad aan je arts.

16
ZWANGER OP REIS
© Phovoir
Plan bij voorkeur je reis tussen de 4de en de 6de maand van je zwangerschap.
De meeste zwangerschapskwaaltjes zijn dan voorbij, de kans op een miskraam
is eerder beperkt en ook het risico op een vroeggeboorte is in die periode gering.
Uiteraard kan je risico’s nooit uitsluiten. Vertrek dus goed voorbereid op reis!
• Vraag steeds raad aan je arts.
• Informeer je over de kwaliteit van de gezondheidszorg in het land van je
bestemming, zeker als je buiten de EU reist.
• Om de kans op veneuze trombosevorming bij het afleggen van lange afstanden
te verminderen is het aangeraden om regelmatig de kuitspieren te bewegen,
wat rond te lopen en veel vocht te drinken. Je arts zal je eventueel steunkousen
aanbevelen.
• Reis je met de auto? Zorg voor een comfortabele en ontspannen zithouding en
neem regelmatig pauzes. Gebruik je veiligheidsgordel, ook als je zwanger
bent! De horizontale riem draag je het best onder je buik (en niet er op).
• Reizen met het vliegtuig is niet gevaarlijk bij een probleemloze zwangerschap.
Voor hoogzwangere vrouwen is vliegen wel afgeraden. Informeer je bij de
luchtvaartmaatschappij over de geldende regels. In ons land is een vliegverbod
vanaf 5 weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum gebruikelijk.
• Reis je naar een bestemming waar vaccinatie-
of malariapreventie noodzakelijk is?
Bespreek dit met je arts of surf voor meer
info naar de website van het Instituut voor
Tropische Geneeskunde www.itg.be.
• Bescherm je tegen de zon: zoek de schaduw
op tijdens de heetste momenten van
de dag, smeer zonnecrème met een hoge
beschermingsfactor en draag beschermende
kledij. Zwangere vrouwen lopen
meer kans op pigmentvlekken (het zogenoemde
zwangerschapsmasker) en spataders
bij het zonnen.
Wanneer je tijdens je vakantie (waar ook ter wereld) vragen hebt rond kleine
medische problemen (zoals bv. waar vind ik een arts/apotheker van dienst, het
dichtsbijzijnde ziekenhuis, enz.), dan kan je 24 uur op 24 in je eigen taal terecht bij
de informatielijn Mediphone op +32 (0)2 778 94 94.
Word je opgenomen in het ziekenhuis, contacteer dan onmiddellijk Eurocross, een
organisatie voor medische noodsituaties in het buitenland op +32 (0)2 272 09 00.
Eurocross is dag en nacht bereikbaar.

17
BEWEGEN EN SPORTEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP
Regelmatig bewegen tijdens je zwangerschap verbetert je fitheid en je figuur!
Bovendien is bewegen goed voor je ongeboren kind. Wandelen, fietsen en
zwemmen zijn voor de meeste zwangere vrouwen goede activiteiten. Ze houden
je in conditie, je bloedsomloop verbetert, je spieren blijven stevig, je hebt minder
kans op aambeien, spataders, verstopping, enz. Luister naar de signalen
van je lichaam, hou rekening met je eigen mogelijkheden en forceer niets. Je
zult zelf merken wanneer je de intensiteit wat moet terugschroeven. Vermijd
bruuske bewegingen, vallen, stoten, enz. Twijfel je? Vraag raad aan je arts.
SEKSUALITEIT TIJDENS DE ZWANGERSCHAP
Vrijen tijdens de zwangerschap heeft geen nadelige invloed, tenzij bij dreigende
vroeggeboorte, gebroken vliezen en vaginaal bloedverlies. Elke vrouw beleeft
haar seksualiteit anders en dat is niet anders tijdens de zwangerschap.
Misschien heb je minder zin in seks en juist meer behoefte aan tederheid en
intimiteit? Misschien geeft je zwangerschap juist wat extra pit aan je relatie?
Je kunt zonder zorgen genieten van seks tijdens je zwangerschap. Praat over je
gevoelens met je partner! Heb je vragen, aarzel niet om erover te spreken met
je arts of vroedvrouw.
© JupiterImages Corporation

18
SOMS LOOPT HET MIS…
Ongeveer 1 zwangere vrouw op 5 krijgt tijdens de eerste 20 weken een bloeding.
Bij ongeveer de helft wijst het bloedverlies op een dreigende miskraam. 1 op 10
zwangerschappen eindigt in een miskraam. Mogelijke oorzaken zijn een afwijking
aan het vruchtje (dit is in de meeste gevallen de oorzaak), een probleem bij
de innesteling in de baarmoeder, een infectie, een hormonale stoornis, enz.
Raadpleeg bij bloedverlies zo spoedig mogelijk je arts!
Als je zwangerschap misloopt, maakt dit jou en je partner diep verdrietig.
Praat over je gevoelens met je partner, je arts, familie en vrienden.
© Phovoir

19
WERKEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP
Voor de meeste vrouwen vormt werken tijdens de zwangerschap geen bijkomend
risico. In bepaalde arbeidsomstandigheden zijn er mogelijk wel verhoogde risico’s
op vroeggeboorte, laag geboortegewicht, afwijkingen bij de foetus, enz. Werk
je in omstandigheden zoals ploegendienst, nachtwerk, langdurig rechtstaan,
fysiek zware arbeid, overdreven geluid en een koude werkomgeving, overleg dan
met je arbeidsgeneesheer of er maatregelen genomen moeten worden. Dat geldt
ook bij blootstelling aan toxische stoffen of ioniserende stralingen.
© JupiterImages Corporation
OMGAAN MET STRESS EN EMOTIES TIJDENS DE ZWANGERSCHAP
Je zwangerschap is een stressrijke periode, die gepaard gaat met veel emoties
en onzekerheden. Op het ene moment ben je overgelukkig, op het andere
moment kan je je heel onzeker voelen. Misschien maak je je zorgen om de
gezondheid van je baby of kijk je op tegen de bevalling? Stress heeft een impact
op je zwangerschap. Probeer stressvolle situaties daarom zoveel mogelijk te
vermijden en neem je voorzorgen.
• Informeer je over de zwangerschap en de bevalling. Hoe meer jij en je partner
erover weten, hoe meer zelfvertrouwen jullie krijgen.
• Zorg voor voldoende ontspanning. Maak een wandeling of een fietstochtje,
lees een boek of doe lekker niets. Laat je lichaam regelmatig tot rust komen.
Probeer ook overdag wat rust te nemen en slaap voldoende.
• Volg zwangerschapsoefeningen of yoga. Het helpt de bevalling op een gezonde
manier voor te bereiden en je ontmoet er andere zwangere vrouwen.
• Toon je emoties en praat over je gevoelens. Een luisterend oor kan wonderen
doen. Durf hulp vragen aan je partner, familie of vrienden.
• Als de stress toch te hoog oploopt, praat erover met je arts.

20
JE VOORBEREIDEN OP DE BEVALLING…
Het is belangrijk om je in alle rust en kalmte voor te bereiden op de geboorte
van je kind. Zo kan je ontspannen toeleven naar de bevalling. Je kunt kiezen voor
zwangerschapsyoga, zwangerschapszwemmen, haptonomie, prenatale begeleiding
door een kinesitherapeut, enz. Spreek erover met je arts of verloskundige.
Begeleiding door een kinesitherapeut
Hoewel dit niet noodzakelijk is, is het toch interessant om je (samen met je partner)
te laten begeleiden door een kinesitherapeut. Dat kan zowel individueel als
in groep. Het ideale moment om te starten met de begeleiding is rond je 28 ste
zwangerschapsweek.
Tijdens de lessen leer je via zwangerschapsgymnastiek en prenatale oefeningen
hoe je de ongemakken aan het einde van de zwangerschap (zoals rugpijn, bekkenpijn,
urineverlies, enz.) kan verhelpen of beter nog voorkomen. Via stretchtechnieken,
circulatieoefeningen en massagetechnieken leer je hoe je spataders
en krampen kan bestrijden. Ook is er aandacht voor de bewustwording van de
veranderingen in je lichaam: je lichaamshouding, je evenwicht, spierkracht,
ademhaling, enz. Je leert ook je bekkenbodemspieren controleren en je werkt aan
het verbeteren van je fysieke conditie. Verder leer je adem- en relaxatietechnieken
om de arbeidsfase zo ontspannen mogelijk door te komen en je weeën en de
daarbij horende pijn zo goed mogelijk op te vangen. Ook je partner leert een aantal
massagetechnieken om je pijn tijdens de arbeid te verlichten. De kinesist leert
je hoe je je bekken kan bewegen en aanpassen tijdens de indaling en uitdrijving
van de baby. Ook worden perstechnieken aangeleerd om de uitdrijving van je baby
optimaal te laten verlopen. Ook de psychische beleving van je zwangerschap krijgt
de nodige aandacht.
Wens je meer info over de prenatale begeleiding bij een kinesitherapeut?
Surf naar www.vrouw-en-kine.be

21
EEN BROERTJE OF ZUSJE OP KOMST…
Niet alleen mama en papa verwachten een kindje… maar ook grote broer of zus
verheugen zich op de geboorte. Uiteraard is het belangrijk om hen bij de zwangerschap
te betrekken en voor te bereiden op de geboorte.
Enkele nuttige tips…
• Een goed moment om het nieuws te melden is als mama’s dikke buik al wat
zichtbaar begint te worden. Hou de uitleg eenvoudig en probeer op alle vragen
te antwoorden. Zeg beter niet dat er een broertje of zusje komt om mee te
spelen, want de eerste maanden zal de baby alleen eten, slapen en huilen. De
komst van de baby wordt dan een teleurstelling.
• Lees een verhaal voor van ‘een pasgeboren baby’ of bekijk samen foto’s van
toen je kind nog een baby’tje was.
• Betrek je kind bij het aankopen van kleding en spullen voor de baby. Koop
samen met je kind een cadeautje (bv. eerste knuffel) voor de baby en laat hem
voor zichzelf ook een geschenkje kiezen.
• Laat je kind voldoende lang voor de geboorte verhuizen van de babykamer
naar een nieuwe kamer met een groot bed. Maak er een leuke gebeurtenis
van zodat hij trots is dat hij al zo groot is dat hij in een groot bed mag slapen.
Geef hem niet het gevoel dat hij plaats moet ruimen.
© JupiterImages Corporation

Kind en Gezin
Heb je specifieke vragen over zwanger worden, zwangerschap,
geboorte, de ontwikkeling, gezondheid en opvoeding
van jonge kinderen, dan kan je terecht bij Kind
en Gezin.
Contacteer het consultatiebureau in je buurt, e-mail naar
info@kindengezin.be, surf naar www.kindengezin.be of
contacteer de ‘Kind en Gezin-lijn’ op het nummer
078- 150 100 (elke werkdag van 8 tot 20 uur).
Vlaamse Organisatie voor Vroedvrouwen
Op zoek naar een zelfstandige vroedvrouw in je buurt voor
de begeleiding van je zwangerschap, het volgen van een
zwangerschapscursus, enz.? Neem dan snel een kijkje op
de website www.vlov.be
Centrum voor Relatievorming en
Zwangerschapsproblemen
Nood aan begeleiding bij ongeplande zwangerschap, tienerzwangerschap,
(post)abortus en prenatale diagnose?
Surf naar www.crz.be of contacteer de ‘Infolijn Prenatale
Diagnose’ op het nummer 078-15 35 55 (elke werkdag van
9 tot 17 uur) of telefoneer naar de ‘cRZ-luistertelefoon bij
ongeplande zwangerschap’ op het nummer 078-15 30 45
(elke avond van 18 tot 22 uur).
Meer info over borstvoeding?
Neem een kijkje op de website van volgende organisaties:
www.vzwborstvoeding.be
www.vbbb.be
www.lalecheleague.be
Expertisecentra Kraamzorg Vlaanderen
Vragen over kraamzorg, je zwangerschap en bevalling?
Selecteer de website van het Expertisecentrum
Kraamzorg uit je buurt: www.debakermat.be (Leuven),
www.vzwkraamzorg.be (Gent), www.kraamvogel.be
(Antwerpen), www.eckdewieg.be (Brugge en Roeselare),
www.zwangerenbevallen.be (Tongeren),
www.expertisecentrum-vollemaan.be (Brussel)
Geboortehuizen
Hecht je veel belang aan een natuurlijke geboorte en een
minder gemedicaliseerde bevalling in een geborgen sfeer
onder begeleiding van deskundige vroedvrouwen?
Raadpleeg dan de website www.geboortehuizen.be
Als het anders loopt…
Nood aan een luisterend en begrijpend oor bij vruchtbaarheidsproblemen
of het verwerken van een miskraam?
Surf dan naar www.deverdwaaldeooievaar.be. De website
bevat een discussieforum waar je in contact komt met lotgenoten
en op woensdagavond tussen 20 en 21.30 uur is
er mogelijkheid tot online counseling met een vroedvrouw
en/of psycholoog.
Andere nuttige websites
www.haptonomie.be
www.kindopkomst.nl
www.vrouw-en-kine.be
www.jongereninfolife.be
www.kinderenkrijgen.com
www.prenatalediagnose.be
www.rookvrijezwangerschap.be
NUTTIGE INFO

NUTTIGE INFO
Hospitalia, de hospitalisatieverzekeringen van de
Onafhankelijke Ziekenfondsen
Hospitalia en Hospitalia Plus voorzien bij je bevalling niet
alleen in de terugbetaling van je ziekenhuisfactuur. Ook
geniet je tussenkomsten op o.a. kraamzorg, voor- en
nazorg bij de bevalling (waaronder prenatale en postnatale
kinesitherapie), kinderopvang thuis bij het verblijf van
mama in het ziekenhuis na de bevalling, enz. Ook is er
een forfaitaire tussenkomst bij thuisbevalling. Voor meer
info over de voorwaarden, contacteer je ziekenfonds of
surf naar www.hospitalia.be
Meer info over administratieve beslommeringen?
Wens je meer info over moederschapsbescherming, moederschapsverlof
en –uitkering, tabaksontwenning, de
kostprijs van een bevalling, vaderschapsverlof, adoptieverlof,
geboorteaangifte, geboortepremie, kinderbijslag,
borstvoedingsverlof, ouderschapsverlof, moederschapshulp
voor zelfstandigen, kraamzorg, kinderopvang, enz.?
Vraag dan de brochure ‘Kind op komst’ aan bij je ziekenfonds.
de landsbond van de onafhankelijke ziekenfondsen groepeert