natuurenondernemen-webversie

economische crisis blijft groeien, sterkt ons in die gedachte.” Daarmee is de combinatie
ondernemen en natuur iets voor bevlogen ondernemers. Het is lang niet eenvoudig om
de uitvoering rendabel te krijgen. “Het heeft tijd nodig”, zegt ook Tom den Boer van
BSO Wijs!. Hierbij speelt mee dat elke werkelijke verandering voortkomt uit nieuwe
manieren van denken en kijken. Einstein wist het al: je kunt geen problemen oplossen
met dezelfde manier van denken als waarmee we ze creëerden. Ondanks het toenemende
inzicht dat het economische systeem afhankelijk is van het ecologische, vormen het
kortetermijndenken en opportunisme nog vaak belangrijke richtlijnen in de private
sector.
Het is overigens opvallend dat de uitgaven die de betrokkenen doen om natuur met
ondernemen te combineren niet als kostenpost worden gezien, maar als investering
in de toekomst. Dat sluit naadloos aan bij de natuurvisie die de staatssecretaris van
Economische Zaken, Sharon Dijksma, voor ogen heeft. In haar perspectief op het
natuurbeleid streeft ze naar een natuur die andere maatschappelijke ontwikkelingen
stimuleert, en waarin uitgaven voor natuur geen kosten zijn, maar investeringen die
baten genereren, zowel materieel als immaterieel.
Om dat te bereiken wil de rijksoverheid initiëren, stimuleren, inspireren, overleggen,
desnoods geleiden, een makelaarsrol spelen of als achtervang fungeren. Maar dan
helpt het niet dat er nog altijd zoiets bestaat als bestuurlijke stroperigheid, waadoor
het combineren van natuur en ondernemen soms een proces van lange adem wordt.
Verschillende geïnterviewden hebben dat aan den lijve ondervonden. Maar waarvoor
72