natuurenondernemen-webversie

Nabeschouwing: Natuur & ondernemen,
een (on)mogelijke combinatie
Na
Het lijkt iets tegenstrijdigs in zich te hebben: natuur en ondernemen. Natuur
bloostellen aan ondernemerschap, zoiets doe je niet. Voor je het weet krijgt
Homo economicus het voor het zeggen, en worden managementtermen als
financieel rendement, efficiency en targets tot het nieuwe evangelie van het natuurbeheer
verheven. Het zou de indruk kunnen wekken dat de betekenis van natuur zich beperkt tot
haar economisch nut, en dat we minder lucratieve inzichten eigenlijk niet zo belangrijk
vinden.
Gelukkig kan de praktijk anders uitpakken. Aan de ene kant tonen voorbeelden uit het
groene werkveld dat natuureigenaren en -beheerders zich steeds meer inzetten om via de
verkoop van producten en de levering van diensten inkomsten uit de markt te genereren.
De herpositionering van Natuurmonumenten bijvoorbeeld, draait voor een groot deel
om ondernemerschap. “Als ondernemer kiezen we voor een meer zelfstandige positie,
losser van de overheid en gericht op het steeds meer ophouden van onze eigen broek.
Eigen broek ophouden betekent: We pakken elke kans om op een passende manier geld te
verdienen voor de natuur”, aldus Natuurmonumenten.
Aan de andere kant – en daar gaat dit boekje over – groeit steeds meer het besef dat
een langdurige betrokkenheid van het bedrijfsleven mede bepalend is voor het slagen
van natuurbehoud. De voorgaande pagina’s beschrijven een zestal voorbeelden uit de
private sector, waaruit die betrokkenheid ten volle blijkt. Onafhankelijk van subsidies,
en ieder op zijn of haar eigen manier, verbeteren de geïnterviewden hun eigen leef- of
werkomgeving.
Natuur en ondernemen is geen recente vondst. Het ontstaan van de Stichting die nu
Nationaal Park De Hoge Veluwe heet, aan het begin van de twintigste eeuw, is namelijk
illustratief voor het ‘vroegere’ natuurbeleid. In een tijd waarin het Rijk zich niet of
nauwelijks met natuurbeleid bezighield, werden private investeringen in de natuur avant
la lettre door de vermogende zakenman Anton Kröller en zijn vrouw Helene Müller al in
de praktijk gebracht.
Het Planbureau voor de Leefomgeving constateerde in 2011 in het invloedrijke rapport
‘De energieke samenleving’ dat de rijksoverheid zeker niet voorop loopt waar het gaat
om de ontwikkeling van schone productie en consumptie. Dit terwijl het bedrijfsleven de
noodzaak en de wenselijkheid van een verduurzaming van de economie wél nadrukkelijk
beleeft. Of iets vergelijkbaars geldt voor het Nederlandse natuurbeleid is nog niet zeker.
Ondertussen tonen deze interviews wel aan dat modernisering en vernieuwing van het
Nederlandse natuur- en landschapsbeheer óók in de private sector zijn te verwachten.
69