bosinfo - Brugse verenigingen

oomblad
België - Belgique
P.B. - P.P
8000 Brugge 1 - 2e afd.
BC 6335
Driemaandelijks tijdschrift van de West-Vlaamse Bosgroepen
april/mei/juni 2013
Afgiftekantoor: 8000 brugge 1 - afd. 2 / P3A9048
Afzendadres: Bosgroep Houtland vzw - Tillegemstraat 81 - 8200 Sint-Michiels
I N F O R M A T I E B L A D V O O R B O S E I G E N A A R S
Houtland
IJzer en Leie
Salomonszegel
Berk en kwaliteitshout
Bosbarometer Vlaanderen 2012

INHOUD & COLOFON
Voorwoord 3
De bosgroep stelt zich voor ..... 4
Gepassioneerd bosliefhebber legt ecologisch bosje aan 5
Salomonszegel 6
Berk en kwaliteitshout: een uitgesloten huwelijk? 8
Bosbarometer Vlaanderen 2012 - Waar blijven de daden? 12
Nieuws uit Bosgroep Houtland 14
Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie 16
Activiteitenkalender 18
Bosanemonen zijn wellicht de bekendste voorjaarsbloeiers in onze bossen.
foto cover: RLH vz w: Wouter Demey
Colofon
Boomblad (Lente 2013), jaargang 11 - nummer 2
Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse Bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar.
De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, de
Provincie West-Vlaanderen en het agentschap voor Natuur en Bos van het ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap.
Redactie: Clint Callens, Chris Couwelier, Ines Garrein, Jan Goris, Marie-Louise Martens
Foto’s: Clint Callens en Jan Goris
Druk: PurePrint - Oostkamp
Papier: Gedrukt op papier met FSC-label
Oplage: 1.500 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever: Albert de Busschere, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels
2
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

VOORWOORD
Beste bosgroepleden,
Met de Bosgroep Houtland mogen we terugblikken op een mooi jaar 2012. Naar aanleiding
van ons 10-jarig bestaan konden we rekenen op ruime belangstelling tijdens de brandhoutdag.
Ook voor de zomerwandeling op het 'Landgoed van ’t Veld' en voor de algemene vergadering
bij het kasteel van Wijnendale waren de weergoden ons welgezind en kwamen de
leden massaal opdagen.
Hoewel de genoemde ledenactiviteiten heel wat voorbereiding vroegen, werd er ook in de
bossen hard gewerkt. Onze arbeidersploeg klopte meer manuren dan ooit voorheen en de
houtverkoop 2012 bracht uitzonderlijk veel m³ hout op de markt.
Ik nodig u uit om het jaarverslag 2012 in woord en beeld verder te komen beleven bij onze
algemene vergadering op 20 april in de Hoeve Hangerijn te Brugge. Ik beloof u dat we weer
een prachtige locatie gevonden hebben voor een leerrijke lentewandeling.
Het bos is de komende weken op zijn mooist. Geniet er van! Ik wens u een schitterend voorjaar.
Albert de Busschere,
Voorzitter Bosgroep Houtland vzw
Het domein Tillegembos is 50 jaar in beheer door de Provincie West-Vlaanderen en
dat wordt gevierd. In samenwerking met de Stad Brugge werd in maart een geboorte -
bos aangeplant op de nieuwe gronden langs de Torhoutse Steenweg en op zondag 28
april is er een grote gezinsdag waarbij de centrale dreef in een volledig nieuw kleedje
zal voorgesteld worden.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
3

DE BOSGROEP STELT ZICH VOOR .....
Wat is een bosgroep?
Een bosgroep is een vereniging van en voor
boseigenaars. In deze samenwerking staat
de beheersvrijheid van de eigenaar centraal.
De bosgroep zorgt vrijblijvend voor de
praktische ondersteuning voor het beheer
van uw bos. De bosgroep neemt een neutrale
positie in tussen overheden, eigenaars
en bosgebruikers. Hierdoor is ze ook uitermate
geschikt voor overleg tussen de verschillende
boseigenaars en bosgebruikers.
Samen werken wij aan een mooie toekomst
voor het Vlaamse bos!
hulp bij het aanvragen van kapmachtigingen
en het invullen van subsidiedossiers;
hulp bij het aanduiden van bomen en
het uitvoeren van allerlei kapwerken
bvb. dunningen;
ondersteunen van bebossingen:
administratie, subsidies, soortenkeuze,
aanleg, …;
het uitvoeren van onrendabele beheerswerken
door onze arbeidersploeg
(waarvan wij de grootste kost dekken);
hulp bij het opstellen van beheerplannen;
coördineren van gezamenlijke boswerkzaamheden,
zodat goedkoper en
efficiënter werk kan worden geleverd;
het organiseren van gezamenlijke
houtverkopen, zodat goede prijzen en
goede exploitaties worden gerealiseerd;
organisatie van wandelingen, cursussen
en excursies;
Koen Vandewalle tovert een mooie
vogel uit een blok Amerikaanse eik.
Beeldhouwen met kettingzaag noe -
men we ‘carving’. De Bosgroep ondersteunt
graag initiatieven die lokaal
een meerwaarde geven aan hout.
Aanbod voor bosgroepleden
Onze taken bestaan hoofdzakelijk uit informeren,
sensibiliseren en organiseren. De
coördinator staat in voor:
gratis en onafhankelijk advies over het
bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische,
wettelijke, financiële en
administratieve aspecten);
informatie over wat uw wettelijke rechten
en plichten zijn als boseigenaar en
wat de mogelijke subsidies zijn;
Wie kan een
beroep doen op onze
diensten?
De bosgroep is er voor alle boseigenaars
uit het werkingsgebied. Het maakt niet
uit of u boseigenaar bent van een bosperceel
van enkele aren bos of van een
boscomplex van meerdere hectaren:
iedereen krijgt dezelfde behandeling.
Weet u graag wat de bosgroepen voor
u en uw bos kunnen betekenen, neem
dan contact op met uw bosgroep! De
contactgegevens vindt u op de achterzijde
van dit informatieblad.
4
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

BOSGROEPLEDEN AAN HET WERK
Gepassioneerd bosliefhebber legt ecologisch bosje aan
(Artikel door Clint Callens, coördinator Bosgroep IJzer en Leie vzw)
Michel Montoye, wonende in het vlakke
Vladslo, gepensioneerde trucker, voltijds
handige harry, supporter van Zulte-
Waregem is sinds kort trotse eigenaar van
een klein populierenbosje van om en bij
de 1800m². Gepassioneerd door de natuur
heeft Michel de Bosgroep IJzer en Leie om
raad gevraagd om zijn bosje ecologisch
interessanter te maken. Omdat de zaken
altijd bij voorkeur op het terrein bekeken
en besproken worden, heb ik samen met
Michel zijn bosje bezocht, bekeken en
heb ik daarbij raad gegeven. Het populierenbosje
bevatte hoofdzakelijk kaprijpe
populieren en een beperkte nevenetage van
eik. Behalve vlier en braam was er weinig te
bekennen in de onderetage. Om het bosje
wat interessanter te maken voor fauna en
flora beslisten we samen om de populieren
geleidelijk te kappen en het bosje aan
te planten met inheemse loofboomsoorten
zoals boskers, zwarte els en linde. In de
onderetage zullen soorten als gelderse roos,
hazelaar en Europese vogelkers aangeplant
worden en om de typische bosrandsoorten
aan te trekken zal eveneens een geleidelijke,
4 meter brede bosrand aangelegd worden
met hazelaar, lijsterbes, wilde roos, kardinaalsmuts
en rode kornoelje. Aangezien
deze aanplanting, net zoals verschillende
andere beheerwerken, door onze bosgroep
als onrendabel beschouwd wordt, kan
Michel, naast het opmaken van een bebossingsplan
en het indienen van de nodige
documenten, genieten van een financiële
ondersteuning voor zijn aanplant. 90% van
de werkingskosten worden namelijk gedragen
door de bosgroep die hiervoor subsidies
ontvangt zowel van de provincie West-
Vlaanderen als van de Vlaamse overheid.
Elk lid van de bosgroep kan trouwens een
beroep doen op deze dienstverlening en
financiële ondersteuning zolang ons budget
dit uiteraard toelaat. Het populierenbosje
van Michel zal relatief snel veranderen in
een inheems loofbosje met een mooie bosrand
en een structuurrijke onderetage, een
ideale schuil- en woonplaats voor allerlei
dieren en planten. De glimlach op Michels
gezicht werd meteen breder toen ik hem dit
zei. Ook andere onrendabele bosbeheerwerken
zoals de aanleg van een bosrand, aanleg
van een poel in bosverband, bestrijding van
woekerende exoten, startbeheer van open
plekken in bos en verwijdering van afspanningen
in bos kunnen met financiële steun
van de bosgroepen uitgevoerd worden.
Indien u hieromtrent een vraag heeft of
graag wat inlichtingen verkrijgt, aarzel
niet om ons te contacteren. De Bosgroepen
staan steeds klaar om u te helpen bij uw
bosbeheer.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
5

BOSINFO
Salomonszegel
(Artikel door Clint Callens, coördinator Bosgroep IJzer en Leie vzw)
In de kruidlaag van oude bossen komen
heel wat fascinerende planten voor.
Die krijgen meestal minder aandacht
en waardering dan hun grote en hoge
neven en nichten, de bomen.
Ten onrechte, want een rijke, gevarieerde
kruidlaag is de kers op de taart.
Een graag geziene en gracieuze vertegenwoordiger
uit de onderlaag is de
Salomonszegel of Polygonatum, een
boeiend plantengeslacht uit de flamboyante
leliefamilie.
Van nature groeien de salomonszegels
in de gematigde klimaatzones van het
Noordelijk halfrond. Er zijn minstens 50 soorten. Alle Polygonatums hebben een horizontale,
witte, vrij oppervlakkig liggende, ondergrondse wortelstok (rhizoom). Deze is typisch opgebouwd
uit dicht op elkaar zittende, verdikte knopen. (poly: veel, gomy: knoop) In België zijn er
drie soorten inheems en vrij algemeen aanwezig, behalve aan de kust en in de Hoge Ardennen.
De gewone Salomonszegel (Polygonatum multiflorum) en de welriekende Salomonszegel
(Polygonatum odoratum) die sterk op elkaar lijken en de Kranssalomonszegel (Polygonatum
verticillatum) vindt men op hun favoriete groeiplaatsen: stenige en lemige ondergrond
bedekt met een dikke bladlaag, koel en vochtig, beschaduwd, in of aan de rand van loofbossen.
Ze kunnen zon verdragen als de wortels maar koel en vochtig blijven.
De gewone Salomonszegel of de Polygonatum multiflorum
(veelbloemig) is een 60 cm hoge plant met sierlijk
gebogen, naar één kant overhangende, ronde stengels.
In het vroege voorjaar, kort voor de bomen hun bladeren
ontvouwen, komen de stengels bovengronds. Ze gaan als
het ware langzaam uitschuiven en overhangen. Tegelijkertijd
ontplooien de grijsgroene bladeren heel gracieus.
De bladeren zijn groot, eirond, bijna steelloos, in twee
rijen geplaatst, alternerend en met duidelijke, parallel
lopende nerven. De bladeren zijn waterafstotend en na
een regenvlaag blijven de druppels dus lang nahangen.
Vanuit elke bladoksel groeit een bloemsteel met een
trosje van twee tot vijf neerhangende bloemen. Doordat
de stengel altijd doorbuigt naar een zijde, komen alle
bloemen in een keurige rij onder de stengel te hangen.
De bloeimaanden zijn mei en juni. De bloemen zijn 2
cm lang, 6 tallig, buisvormig vergroeid, wit met groene
randen. In augustus, september neemt een rij attractieve,
zwart, blauwe, berijpte, bolronde (1 cm diameter) bessen
de plaats in van de bloemenrij.
6
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

BOSINFO
Hoewel de bessen licht giftig zijn, smaken ze zoet en
worden door vogels erg op prijs gesteld. Deze zorgen
dan ook voor de verspreiding van de zaden.
In de herfst sterven de stengels af, dit gebeurt trouwens
vrij plots en de oude stengels laten op de ondergrondse
wortelstok een litteken, een indruk en lijnenwerk achter,
waar men met enige fantasie een Davidster of Salomonszegel
kan in zien. Vandaar de naam. Op de verlenging
van de wortelstok zit inmiddels al een nieuwe groeipunt
klaar van waaruit het volgende jaar een nieuwe stengel
zal uitgroeien.
De welriekende Salomonszegel of Polygonatum odoratum lijkt in
blad, bloem en voorkomen sterk op de voorgaande. Toch heeft
odoratum enkele kenmerken waardoor je hem van de multiflorum
kan onderscheiden. De odoratum is kleiner, 30 à 40 cm hoog, de
stengel is niet volrond als bij de multiflorum maar kantig (zeer
goed zichtbaar) en er hangen slechts 1 à 2 bloemen in iedere bladoksel.
De bloemen zijn de enig welriekende uit het hele geslacht,
nl: een geur van bittere amandelen.
De Kranssalomonszegel of Polygonatum
verticillatum die in ons land vrij algemeen
voorkomt, verschilt nogal van de twee
voorgaande. Deze wordt 110 cm hoog, de
stengel gaat niet doorbuigen maar groeit
rechtop en heeft een heleboel verdiepingen
van kransstandige lancetvormige
bladeren, met onder iedere krans een tros
van meerdere, wit groene bloemen.
In de herfst verschijnen rode bessen. De bessen van alle soorten zijn licht giftig. Je moet er
wel een serieuze hoeveelheid van binnenspelen om symptomen te ontwikkelen.
Polygonatum is een waardplant voor Phymatocera aterrima, een bladwesp die rondvliegt in
mei en juni. De larven van de wesp zijn zogenaamd
schijnrupsen of bastaardrupsen, fijne tot 1,5 cm
lange, grijze, van 6 poten voorziene smeerlapjes
die in groepen de bladeren kaalvreten tot op de
nerven. Een gesel voor de tuinman, een zegen voor de
ecoloog.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
7

BOSINFO
Berk en kwaliteitshout: een uitgesloten huwelijk?
(Artikel en foto's door Martin Winnock en Robbie Goris (Inverde), samengevat door Jan Goris)
Wat is wit met soms hier en daar een zwarte
vlek, kent een snelle jeugdgroei en brandt
goed in de stoof? Inderdaad, u raadt het
goed: ‘berk’. Akkoord met wat verbeelding
zou ‘zebra’ ook gekund hebben. Maar laten
we het op het eerste houden. Een kleine
waarschuwing. Onderstaand artikel bevat
veel informatie over een frisse en goed
doordachte aanpak van berk. Het risico bestaat
dat u dolenthousiast wordt.
Een pionier op alle vlakken
De berk kent van alle boomsoorten in
Europa het grootste natuurlijke verspreidingsgebied.
Zowel op droge als natte groeiplaatsen
kan hij zich ontwikkelen. In Vlaanderen
zien we hem vooral opduiken waar
grootschalige verstoringen zijn opgetreden
(windval, aanplantingen, …). Als echte pionier
heeft berk het voordeel dat hij zich zeer
gemakkelijk en ver kan verspreiden en zich
quasi elke lichtrijke plaats kan toe-eigenen.
Natuurlijke verjonging met berk kan dus
meestal vanzelf gaan. In menging met
andere soorten is hij vooral nuttig omwille
van z’n verzorgende rol. Hij verhoogt niet
alleen de biodiversiteit van het bos maar zal
ook de bodem verbeteren via zijn behoorlijk
afbreekbaar strooisel.
Een meter per jaar de hoogte in
De berk is een spurter als het op hoogte -
groei aankomt. De jaarlijkse hoogtegroei
bereikt zijn maximum op ongeveer 11-
jarige leeftijd en bedraagt dan zo’n 1 m
per jaar. Bij Beuk is de hoogtegroei op zijn
sterkst na 45 tot 50 jaar en bij Zomereik
zelfs pas na 80 jaar. Dit betekent uiteraard
dat het beheer van berk een totaal andere
aanpak vraagt. Afhankelijk van de kwaliteit
van de grond bereikt een Berk uiteindelijk
een hoogte van zo’n 15 tot 30 m.
Goede taksterfte, trage stamreiniging
Dode zijtakken vallen bij berk maar moeilijk
vanzelf af waardoor opsnoeien van de
onderstam noodzakelijk is voor het produceren
van kwaliteitshout. Snoeien is aan
de orde vanaf een stamdiameter op borsthoogte
van ongeveer 8 à 10 cm, de stam
is dus zo dik als een bierviltje. De takvrije
De hoogtegroei van berk culmineert
op ongeveer 11-jarige leeftijd. Op die
leeftijd groeit er gemakkelijk een halve
tot in sommige gevallen zelfs bijna
1 m stamlengte bij per jaar. Beuk daarentegen,
kent pas veel later zijn hoogtepunt
(ongeveer na 45 à 50 jaar).
Foto: Landesforsten Rheinland-Pfalz
Binnenin schuilt een rotte stam…
8
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

BOSINFO
stamlengte bedraagt liefst 5 à 8 m. Hoger
opsnoeien is zinloos en duur. Takken groter
dan 2 cm diameter zijn in feite niet meer de
moeite om te snoeien. Niet enkel omwille
van meer zaagwerk, maar ook vanwege het
verhoogde risico op stamrot en kernverkleuring.
Snoeien gebeurt het best op het
einde van de winter, vóór de sapstromen op
gang komen, of in juni.
Een diepe, brede kroon van in het
begin
Streef met berk naar een doeldiameter niet
groter dan 50 cm op borsthoogte (omtrek
ca. 150 cm). Op een stam dikker dan 50 cm
diameter zal heel lang gewacht moeten
worden. Bovendien loop je dan het risico
dat een oudere onderstam stamrot of kernverkleuring
vertoont.
Hoe groter de kroon, hoe sneller de stam
dik wordt. Gemiddeld gezien is bij berk een
jaarringbreedte van 4 à 5 mm per jaar mogelijk.
Hiervoor moet de kroon wel voldoende
vroeg en blijvend vrij in het licht staan. Een
kapdiameter van 50 cm is dan mogelijk op
een periode van 50 à 55 jaar.
Het mag duidelijk zijn: als je van berk iets
mooi wil maken, moet je er vroeg bij zijn.
Uiteraard proberen we het hoogst haalbare
te realiseren. Voor kwaliteitshout is dat
fineer. Hierbij worden mooie onderstammen
afgerold (dan spreken we van ‘schilfineer’)
of gesneden (levert ‘snijfineer’ op)
tot fijne lagen van ongeveer een millimeter
dik. Deze fineerlagen worden dan
gebruikt om minderwaardig en goedkoper
hout te bekleden. Laat ons nu twee fasen
onderscheiden: de kwalificeringsfase en de
dimensioneringsfase.
Deze kwaliteitsvolle berken worden
straks omgetoverd tot binnenbekleding
van enkele Duitse sauna’s.
Op de foto zijn twee stamschijven te
zien van even hoge berken met de -
zelfde leeftijd (ca. 20 jaar). Conclusie:
Benut op tijd de jeugdige groeikracht.
Beginnen met dunnen na 20 jaar zorgt
bij berk al voor een hopeloze achterstand.
Knik en hak er op los om de kwaliteitsbomen
te bevoordelen
De kwalificeringsfase begint na de fase van
succesvolle vestiging van de jonge boompjes.
De berken zijn ondertussen onge -
veer 2 tot 3 m hoog. Om het bosbestand
werkbaar te houden, kan je best werkgangen
om de 10 tot 20 m aanleggen. Deze
gangen zijn zo breed dat je vlot door het
bestand kan lopen om zo beter potentiële
kwaliteitsbomen op te merken en te selecteren.
Een werkgang maken gaat vlot met
behulp van tractor en klepelmaaier of met
de bosmaaier. Later worden de werkgangen
logischerwijs omgedoopt tot ruimingspaden
voor exploitatie (dunning, eindkap),
zo spaar je het meeste van de bodem van
berijding en verdichting.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
9

BOSINFO
In het ‘klassieke’ beheer zou je vervolgens
wachten tot het moment van eerste dunning.
Echter, de berk is geen ‘klassieke’ soort,
maar een pionier zoals we reeds hebben geleerd.
Dus gaan we nu reeds ingrijpen in
de zich afspelende concurrentiestrijd. We
noemen dit ‘zuiveren’. Kies elke 5 m een beloftevolle
boom en maak de concurrerende
buren een kopje kleiner. Indien de boompjes
tot een vinger dik zijn, dan is knikken
op borst- of heuphoogte een zeer vlotte en
eenvoudige methode. In tegenstelling tot
volledig doorhakken of -zagen, heeft het
knikken als voordeel dat de sapstroom nog
in kleine mate aanwezig blijft. Hierdoor zullen
geknikte bomen minder vlug en minder
sterk nieuwe scheuten maken. Bovendien
is het efficiënt en heb je geen werkmateriaal
nodig. Zijn de berken al eens dikker,
dan kan je werken met een kapmes. Dit gereedschap
gebruik je om de berken een kap
te geven en vervolgens om te buigen, of
meteen voor de voet af te zetten.
Dimensioneren vanaf 12 jaar
Normaal gezien eindigt de kwalificeringsfase
als de berken een leeftijd van 12 à 15
jaar bereikt hebben. Dit zal vrij goed overeenkomen
met een dominante hoogte van
ongeveer 10 à 15 m. Weet dat de piek in
hoogtegroei bij berk zich situeert rond het
11e levensjaar. Het begin van de dimensioneringsfase
wordt ingeluid door de eerste,
echte dunning omdat we willen profiteren
van de groeikracht, die de berk op dat moment
nog met hopen op voorraad heeft. In
vergelijking met het “klassieke” bosbeheer
is dit een duidelijk vroeger optreden.
Grote kans dat bij de eerste dunning, er nog
dode zijtakken op de onderstam staan. Voer
in deze fase dus een begeleidende snoei
uit waar nodig.
Stilaan het moment voor een eerste
dunning…
Een populaire uitvoering van het kapmes
voor dunnere boompjes is het
Zwitsers gertelmes, met zijn gebogen
punt.
Het is de bedoeling dat vanaf dit moment
tot op het einde van de rit de ondergrens
van de levende kroon vastgelegd wordt. Er
moet vanaf nu dus genoeg licht zijn zodat er
geen levende takken meer afsterven. Uiteindelijk
moet de kroon ongeveer 60 à 70% van
de stamlengte innemen. Op de leeftijd van
12 à 15 jaar meet de diepte van de kroon
ongeveer de helft van de stamlengte, dus 5
à 8 m of met andere woorden grofweg een
veelvoud van de benodigde 2,5 m voor 1
blok fineer.
Bij elke dunning moet je groeiruimte voor
de kruin voorzien tot de volgende dunningsronde.
In principe mag op geen enkel
ogenblik de kroon van de toekomstboom
gehinderd worden door concurrerende
bomen, zowel bovenaan als onderaan in
de kroon (we willen de kroonondergrens
behouden). Daarvoor voorzie je telkens
rondom de kroon van de toekomstboom
een zone van 1 à 2 m vrije ruimte. Inder-
10
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

BOSINFO
daad, volledige isolatie of détourage zoals
de Fransen het zo mooi kunnen zeggen. In
totaal zal er na deze eerste dunning nog
ongeveer 3 keer gedund moeten worden,
omdat het kronendak zich telkens opnieuw
relatief snel zal sluiten. Neem maximum 60
bomen per hectare als toekomstboom. Het
einddoel is finaal bereikt als je gezonde
onderstam een diameter vanaf 45 cm
heeft en dit op maximum 60 jaar tijd.
Snel gegroeid hout heeft brede jaarringen.
Met het vrijstellen van de kroon mikken
we dus op een snelle en constante groei.
Constante groei betekent dan dat elk jaar
ongeveer even brede jaarringen gevormd
worden. Ons doel was fineerhout. Het liefst
heb je hiervoor regelmatig gegroeid (veel
schommeling in jaarringbreedte geeft aanleiding
tot kromtrekken) en zacht hout.
Berk is een diffuusporige houtsoort, waarbij
de houtvaten en vezels verspreid door
elkaar liggen over de hele jaarringbreedte.
Voor berkenhout zorgt de snelheid van
groei niet voor zachter of harder hout. Als
we dus toch de keuze hebben, kun je voor
berkenfineer concluderen: geef er maar een
lap op!
Op elk moment moeten de toekomstbomen
ruimte hebben voor onbelemmerde
kroongroei. Dit zorgt voor de
gewenste regelmatige en forse ontwikkeling
van de stam.
Een kaprijke berk, de vruchten van
een dynamisch bosbeheer mogen worden
geplukt!
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
11

BOSINFO
Bosbarometer Vlaanderen 2012 - Waar blijven de daden?
(Samenvatting van een artikel van BOS+)
De Vereniging Voor Bos in Vlaanderen ( VBV )
werd vorig jaar omgedoopt tot BOS+. Met
de Bosbarometer houdt BOS+ jaarlijks
de vinger aan de pols van het Vlaamse en
internationale bosbeleid. De conclusie van
de editie 2012 is eenvoudig: de realisatie
van de bosbeleidsdoelstellingen blijft
mijlenver van de genomen engagementen.
Dit terwijl nog maar eens gebleken is dat
de Vlaming écht wel vragende partij is voor
een doortastend beleid op vlak van bos.
De volledige Bosbarometer 2012 vind je op
www.bosplus.be.
BOS+ komt in haar Bosbarometer 2012 tot
de volgende positieve en negatieve vaststellingen
voor de bossen in Vlaanderen:
De Vlaming wil meer toegankelijk
bos en natuur in zijn buurt. De grootschalige
burgerbevragingen die ter gelegenheid
van de gemeenteraadsverkiezingen georganiseerd
werden lieten dit duidelijk verstaan.
worden, is courant. Bovendien keurde de
minister voor leefmilieu maar liefst 92% van
de aanvragen tot ontbossing via deze “uitzonderingsmaatregel”
goed.
Boscompensatie loopt ver achter op de ontbossing.
In 2011 moest meer dan 1.300 hectare
van de ontbossingen van de voorbije
jaren nog op het terrein gecompenseerd
worden door nieuw bos aan te planten.
In vergelijking met de doelstelling in het
Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen stellen
we 18 jaar na datum vast dat maar liefst
9.533ha bos nog effectief moet worden aangeplant.
Zelden werd een doelstelling met
zoveel brio gemist.
Lokale overheden kunnen bij de
Vlaamse overheid subsidie krijgen voor de
aankoop van nog niet eerder beboste terreinen
die ze vervolgens gaan bebossen.
Inmiddels zijn er voorstellen goedgekeurd
voor de resp. realisatie van 30,57 hectare
bos in 2011 en 68 hectare bos in 2012.
In 2011
nam de netto
bosopper vlakte
in Vlaanderen
verder af, met
59 hectare. Over
de voorbije 5
jaar gezien is
er geen nettob
o s u i t b r e i d i n g
meer geweest.
De ministeriële
ontheffing
op het ontbossingsverbod
bij
b e s c h e r m d e
bossen, een
m o g e l i j k h e i d
waarop slechts
uiterst sporadisch
en bij zeer
hoge uitzondering
beroep zou
mogen gedaan
De ruimtelijke ordening in Vlaanderen is het belangrijkste pijnpunt
voor onze bossen. Bossen op bouwgronden verdwijnen, er is amper
plaats voor nieuwe bossen en natuurlijke verbindingen tussen bosgebieden
gaan verloren.
12
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

BOSINFO
Om het initiatief nog slagvaardiger te
maken zou de oproep best ook verder verruimd
kunnen worden en opengesteld voor
terreinbeherende verenigingen en private
eigenaars.
Heel wat bossen liggen in een nietgroene
gewestplansbestemming en moeten
systematisch wijken voor andere vormen
van landgebruik. De Vlaamse Regering beloofde
in haar Regeerakkoord oplossingen
te zoeken voor dit reeds jarenlang aanslepend
probleem. Eind 2012 is het nog steeds
wachten op concrete beslissingen.
deze adviesverlening niet langer bindend.
Oppervlakte speelzones blijft groeien.
Ook de oppervlakte FSC-gecertificeerde
bossen, en bossen met beheerplan neemt
toe.
Positieve trends bij de handhaving
van de bos- en natuurwetgeving.
Het Milieuhandhavingsdecreet van 2009
laat toe om, naast de klassieke weg van
strafrechtelijke vervolging, ook het administratiefrechtelijke
spoor te volgen om
geldboetes bij misdrijven op te leggen.
Planologische bosuitbreiding boert
achteruit. Sinds 1994 belooft het beleid
werk te maken van 10.000 hectare extra
ruimte voor bos op de ruimtelijke bestemmingsplannen
(gewestplannen). Eind 2007
was amper 20% van deze oppervlakte effectief
ingekleurd op de plannen. De laatste jaren
gaat het pas echt hélemaal de verkeerde
richting uit: voor het tweede jaar op rij is
er in de ruimteboekhouding 100 hectare
bosgebied verloren gegaan op de bestemmingsplannen.
Van de beloofde extra ruimte
voor bos en natuur wordt er dus geen
vierkante meter waargemaakt!
+ Een nieuwe boskartering voor Vlaanderen.
Eind 2011 werd een nieuwe methode
gelanceerd om de evolutie van de bosoppervlakte
in Vlaanderen nauwgezet te kunnen
volgen. Deze boskartering is een stap
vooruit. Het nieuwe cijfer van de Vlaamse
bosoppervlakte is echter bijzonder verrassend:
in 2010 werd immers 177.424 hectare
bos gekarteerd en 10 jaar geleden 146.380
hectare. De methodieken van beide karteringen
zijn blijkbaar zodanig verschillend
dat je ze niet kan vergelijken.
Versoepeling van de mogelijkheid
tot bebossing van landbouwgronden. Vooraleer
een privé-eigenaar de eigen gronden
kan bebossen moest hij of zij naast een vergunning
van de gemeente meestal ook een
gunstig advies van de Afdeling Duurzame
Landbouwontwikkeling (ADLO) in handen
hebben. Meer dan de helft van de dossiers
strandde tot voor kort hierop. Sinds 2011 is
Raar maar waar, het opwaarderen
van de houtproductiefunctie van
onze bossen kan het maatschappelijk
draagvlak voor bos verbeteren.
Uit de Natuurindicatoren 2012 van
het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek
blijkt dat 62% van de Europees beschermde
boshabitats in Vlaanderen in zeer ongunstige
toestand is. De belangrijkste verstoringen
blijven de gebrekkige organisatie van
het ruimtegebruik in Vlaanderen, emissies
van stikstof, fosfor en broeikasgassen, en de
uitbreiding van uitheemse, invasieve soorten.
+ Hout wordt een schaars en kostbaar
goed in en voor Vlaanderen. De noodzaak
van een eigen kwaliteitsvolle houtproductie
blijft in Vlaanderen een belangrijk pijnpunt.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
13

NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND
Oproep i.v.m. gewijzigde adres- en kadastergegevens
Het bestuur en het personeel van de Bosgroep roepen bij deze de leden op om wijzigingen
in hun contactgegevens (adres, e -mail, telefoon) en/of in hun kadastrale gegevens (boseigendom
gekocht of verkocht) door te geven aan het secretariaat van de Bosgroep. Dit
is niet alleen belangrijk voor de administratie van de Bosgroep zelf maar ook voor de dienstverlening
die we u kunnen aanbieden. Denk maar aan de vrijstelling van successierechten op
percelen die opgenomen zijn in uitgebreide bosbeheerplannen.
U mag volledig vrijblijvend de Bosgroep ook op de hoogte brengen van grotere kapwerken
die u zelf organiseert (vb. dunningen, kaalkappen). Zo hebben wij bijvoorbeeld een beter
zicht op de mate waarin bosbeheerplannen effectief uitgevoerd worden. Onze contactgegevens
vindt u op de achterzijde van dit boekje.
Bosranden in de kijker
In samenwerking met het Regionaal Landschap Houtland en de Wildbeheereenheid Drie
Koningen ( jagersvereniging) wil de Bosgroep
de aanleg van bosranden in het
ruime Bulskampveld extra promoten.
Midden in een gesloten productiebos of in
een intensief landbouwgebied is de soortenrijkdom
van planten en dieren eerder
beperkt. Veel dieren, waaronder ook jachtwild,
zijn afhankelijk van geleidelijke overgangssituaties
tussen open ruimte en
bos. Een goede bosrand bestaat uit een
ruige ‘zoom’ met kruidachtige begroeiing
en een ‘mantel’ met hakhout en/of bloe -
men- en bessenstruiken. Het is hier dat
dieren de combinatie van warmte, voedsel
en dekking vinden. Deze natuurlijke overgangen
zijn echter de laatste decennia uit
ons landschap verdwenen. Ook de achteruitgang
van heel wat insecten, vlinders en zangvogels is mede hieraan te wijten.
Met dit project willen we boseigenaars en landbouwers aanzetten tot de aanleg van structuurrijke
bosranden. De ambitie is om gedurende een periode van 5 jaar in het gebied gemiddeld
1 ha bosrand/jaar aan te leggen.
De inrichtingswerken kunnen onder meer bestaan uit: het kappen van bomen al dan niet via
houtverkoop, het afplaggen van de gekapte zone of keren van sterk verruigde grond, de aanplant
met streekeigen struiken en/of hakhout, het inzaaien van aanpalende akkers of weiden
met een aangepast mengsel en/of afschermen tegen begrazing en de aanleg van poelen en
waterpartijen.
Mogelijke beheermaatregelen zijn het periodiek afzetten van de struiklaag (ca. om de 10
jaar), periodiek maaien en oprapen ( jaarlijks of om de twee à drie jaar) en tijdelijke begrazing
met dieren.
Voor meer info: Bosgroep Houtland (contactgegevens op achterzijde). Op onze website kan u
een mooie folder over bosranden downloaden: www.bosgroephoutland.be/publicaties
14
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

NIEUWS UIT BOSGROEP HOUTLAND
ALGEMENE VERGADERING
VZW BOSGROEP HOUTLAND
Zaterdag 20 april 2013
Aanvang: 9u30
Locatie: Hoeve Hangerijn, Gemene Weideweg Zuid 113, 8320 Assebroek
Agenda:
09u15: Ontvangst met koffie
09u30: Algemene vergadering
Jaarverslag 2012 en financieel overzicht
Planning 2013 en begroting
Goedkeuringen en kwijting aan de bestuurders
Verkiezing raad van bestuur 2013-2016
11u00: Geleide wandeling natuurgebied Gemene Weidebeek
12u30: Receptie met broodjes
ALLE LEDEN ZIJN VAN HARTE WELKOM!
Graag inschrijven via onze contactgegevens op de achterzijde van dit tijdschrift.
KANDIDAAT-BESTUURDERS GEZOCHT
De bestuurstermijnen van de huidige bestuurders lopen af in juli 2013. Bijgevolg dient
een nieuw bestuur verkozen te worden. Ieder lid kan zich hiervoor kandidaat stellen.
Ook de vorige bestuurders kunnen opnieuw verkozen worden. Van de kandidaat-bestuurders
wordt verwacht dat deze zich gedurende drie jaar actief inzetten voor de Bosgroep.
Gemiddeld zijn er zes bestuursvergaderingen per jaar. Het is ook goed indien u bereid
bent om af en toe de vereniging te vertegenwoordigen bij publieksactiviteiten en/of
overlegmomenten met derden. Elke kandidaat stelt zichzelf kort voor tijdens de algemene
vergadering. Gelieve uw kandidatuur bekend te maken vóór 15 april.
Natuurgebied Gemene Weidebeek en Hoeve Hangerijn
Het Komgebied van de Gemene Weidebeek is een stedelijk natuurgebied van 40 ha met
jong bos, knotwilgen, poelen, wei– en hooilanden. Door deze grote verscheidenheid
aan habitats vinden ook heel wat planten en dieren hier een plaats. Het gebied is bij
velen onbekend, dit betekent geenszins dat het
niet waardevol is.
Bij vochtig weer zijn laarzen of anders stevig
schoeisel een aanrader.
De algemene vergadering gaat dit jaar door
in gebouw De Doening van Hoeve Hangerijn.
Hoeve Hangerijn ligt aan de rand van de Gemene
Weidebeek en is een ontmoetings- en belevingshoeve
waar mensen met en zonder beperking
samen kunnen (be)leven, werken en ontspannen.
Alle activiteiten vinden er plaats in een gezellige
familiale boerderijsfeer. Dit unieke project is het resultaat van een samenwerking tussen Stad
Brugge, de verschillende voorzieningen voor personen met een beperking, de buurtverenigingen
en -scholen.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
15

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
Nieuw boscomplex en bosbeheerplan: de Sixtusbossen
In 2010 en 2011 werd het boscomplex Sixtusbossen in de regio Poperinge-Vleteren gecreëerd
en voor de boseigenaars een eerste infovergadering georganiseerd. In 2012 werd verder gewerkt
aan de opstart van een gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan voor dit boscomplex. In
dit beheerplan werden uiteindelijk 152,5 ha openbaar domein van ANB en 161,2 ha privébos
(21 privé-boseigenaars) opgenomen hetgeen naar oppervlakte privébos een record is tot nu
toe voor de Bosgroep IJzer en Leie!
Er werd reeds
een samenwerk
i n g s o v e r e e n -
komst tussen
onze Bosgroep
en het ANB opgemaakt
voor
de opmaak van
een gezamenlijk
uitgebreid
b o s b e h e e r -
plan voor het
b o s c o m p l e x
S i x t u s b o s s e n
en een offerteaanvraag
die
boscomplex Houthulstbossen
aan verschillende
studiebureaus
werd
verstuurd en
officieel werd
g e p u b l i c e e r d
in het bulletin
¯
0 750 1.500
375 Meters
der aanbestedingen.
Uiteindelijk
werd het studiebureau Grontmij uitgeselecteerd voor de opmaak van het plan.
De opmaak van een uitgebreid beheerplan is zeer complex met vegetatieopnames, bosbouwkundige
opnames, dendrologische metingen enz. en wordt dan ook uitgevoerd door een
extern studiebureau. De Bosgroep vervult hierbij een coördinerende functie en zorgt voor de
communicatie naar de boseigenaars toe. Op 28 februari werd een eerste stuurgroepvergadering
georganiseerd waarbij de eerste loodjes gelegd en eerste afspraken gemaakt werden. De
afwerking en goedkeuring van dit beheerplan is voorzien voor eind 2014.
Voor privé-boseigenaars levert een uitgebreid beheerplan verschillende voordelen op:
Een beheerplan dat u kennis en een toekomstperspectief verleent over uw eigen bos voor
een periode van 20 jaar.
Wanneer u wilt kappen in uw bos hoeft u geen kapmachtiging meer aan te vragen wanneer
de kapping opgenomen is in de kapregeling van het beheerplan.
Vrijstelling van successierechten wanneer u beschikt over een dergelijk goedgekeurd uitgebreid
bosbeheerplan.
Een goedgekeurd uitgebreid beheerplan geeft elke eigenaar recht op de subsidie voor de
ecologische bosfunctie, gewoon omdat het bos voldoende inheems is. En dat komt neer
op 50 euro/ha per jaar gedurende 20 jaar.
Text
16
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIE
Quik-win-project: bosomvorming te Hemsrode
Hemsrode is een landgoed op mensenmaat waar eenvoud, schoonheid en charme een delicaat
evenwicht vormen. Het historische kasteeldomein kan het best omschreven worden als een
waardevol, open bos met een afwisselende struiklaag waar eveneens verschillende broekbossen
voorkomen rond de prachtige vijvers.
Voor het domein werd door Stefan Vidts, tuin- en landschapsarchitect in opdracht van de
familie de Maere – de Limburg Stirum die de eigenaars zijn van het domein en in nauwe
samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos en de Bosgroep IJzer en Leie een bosomvormingsproject
opgemaakt dat een bijdrage levert aan de instandhoudingsdoelstellingen.
Instandhoudingsdoelstellingen of Natura 2000 doelen zijn verbeter- of behoudopgaven
voor het behouden, herstellen of ontwikkelen van natuurwaarden die op Europese schaal
dienen beschermd te worden. Concreet komt het erop neer dat het Agentschap voor Natuur
en Bos samen met haar partners, meer en betere natuur wil in Vlaanderen en dit wenst te realiseren
o.a. door de realisatie van Natura 2000 doelen.
Het bosomvormingsproject te Hemsrode is een Quick-win-project waarmee het Agentschap
voor Natuur en Bos de kans geeft om een bijdrage te leveren aan de Natura 2000 doelen.
Hoe ziet dat bosomvormingsproject van Hemsrode er precies uit? In Hemsrode komen 3 boshabitattypes
voor: alluviaal bos, beukenbos met wilde hyacint en zuur beukenbos die allen
in gedegradeerde toestand aanwezig zijn. Door het omvormen van de populierenbestanden,
de verbinding van boskernen en een aangepast bosbeheer zal een uitbreiding en opwaardering
van de hoger vermelde boshabitattypes bekomen worden. De populierenbestanden die
voornamelijk uit zieke populieren bestaan, worden in het voorjaar van 2013 gekapt, in het
najaar van 2013 zal het maaisel afgevoerd worden en het terrein plantklaar
gemaakt worden om dan in het late najaar van 2013 te planten met zwarte
els, zomereik en wintereik, hazelaar, wilde lijsterbes, zwarte bes, rode kornoelje,
gele kornoelje, eenstijlige meidoorn, gelderse roos, zoete kers, veldesdoorn
en eventueel zachte of ruwe berk en wilde appel. Dit zal resulteren
in 4,4 ha extra alluviaal bos. Een aangepast beheer zal het alluviaal bos ook in
de toekomst verder in stand houden. Het Quick-win-project ‘bosomvorming
Hemsrode’ zal op het terrein uitgevoerd worden door de Bosgroep IJzer en
Leie met een cofinanciering van het Agentschap voor Natuur en Bos.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
17

ACTIVITEITENKALENDER
Infomoment en wandeling Egemse Veldekens
De Egemse Veldekens zijn een 22,9ha groot bos gelegen op een knooppunt van Pittem,
Wingene en Tielt dat dit jaar 100 jaar in het bezit is van de familie Verkest. Joseph Verkest, de
gemeente Pittem en de Bosgroep IJzer en Leie wensen u een infodag met geleide wandelingen
aan te bieden en dit op zondag 26 mei 2013. Een ideaal moment om iets meer te weten
te komen over dit prachtige bos. Tijdens uw wandeling kunt u ook genieten van een hapje en
een drankje. Iedereen is welkom en de infodag en de wandelingen zijn geheel gratis. Enkel
het bos bezoeken is ook mogelijk. Het bos is vrij toegankelijk op de bospaden van 11u00 tot
zonsondergang.
De agenda ziet er als volgt uit:
09u15: Ontvangst met koffie
09u30: Presentatie over het bosgebied (Bosgroep IJzer en Leie vzw)
10u00: Getuigenis door oud-burgemeester van Wingene Willy Persyn
10u10: Slotwoord door gemeentebestuur van Pittem
11u00: Eerste geleide wandeling in het bos (goed schoeisel meenemen)
14u00: Tweede geleide wandeling in het bos (goed schoeisel meenemen)
Wanneer? Zondag 26 mei 2013
Waar? 9u15 - 10u30 in Buurthuis van Egem, Marelstraat 2, 8740 Egem (Pittem)
11u00 – zonsondergang: bos ‘Egemse Veldekens’, Damstraat, 8740 Pittem
het bos is vrij toegankelijk op de bospaden van 11u00 tot zonsondergang!
(Honden zijn niet toegelaten in het bos).
Inschrijven infomoment 's morgens: Bosgroep IJzer & Leie (contactgegevens op achterzijde)
Wandeling: Kasteelpark De Varens
Het Landhuis De Varens is ingeplant in een ruim privaat
landgoed van 50ha vlakbij de dorpskern van Wildenburg.
Samen met de omliggende andere private domeinen De
Warande, Het Blauwhuis en Wildenburg is deze regio een
onbekend pareltje van natuur en landschap. Terwijl in de
Vlaamse zandstreek jonge bossen met dennen en sparren
domineren, vinden we bij deze kasteelparken unieke,
oudere loofbossen. Wanneer? Dinsdag 7 mei om 14.30u.
Afspraak? Kerk van Wildenburg, Beernemsteenweg, Wingene.
Info en gids: Jan Goris – 050 40 70 23. Organisatie:
i.s.m. Reg. Landschap Houtland 'Campagne Natuur
in Mij'. Activiteitenkalender: 'Campagne Natuur in Mij':
www.rlhoutland.be of 050 40 70 21.
De Varens vanuit de lucht.
CVN-bosweek
Laat je 5 dagen informeren over de bossen in de regio van Brugge. Deze cursus wordt verzorgd
door professionele lesgevers. De lessen worden afgewisseld met boeiende excursies
in de bossen van het Houtland. Thema's die aan bod komen zijn onder andere duurzaam
bosbeheer, bosfauna en -vegetaties, historische bosecologie en bosbeleid. Deze cursus
vervangt de Bosnatuurgidscursus. Natuurgidsen en andere geïnteresseerden zijn welkom.
Wanneer? maandag 26 t/m vrijdag 30 augustus van 9.30u tot 16u. Waar? Hof van Watervliet,
Oude Burg 27, 8000 Brugge. Kostprijs: 80 euro. Meer informatie op www.c-v-n.be
18
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013

ACTIVITEITENKALENDER
Cursussen 2013
1. Veilig werken met de kettingzaag module 1 - Gebruik & onderhoud
Het geluid van de kettingzaag is je wellicht niet onbekend. Maar hoe goed ken je deze
machine eigenlijk? De kettingzaag is één van de meest gebruikte machines in het bos en
misschien ook in je eigen tuin. Tijdens deze tweedaagse opleiding maak je kennis met de
kettingzaag in al haar facetten: onderdelen, onderhoud, gebruik, gezondheid en veiligheid.
Wanneer? Zaterdag 23 november 2013 en zaterdag 30 november 2013 (2 hele dagen). Waar?
Streekhuis Kasteel Tillegem, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels. Prijs? Leden: € 20. Nietleden:
€ 30. Inschrijven? Bosgroep Houtland.
2. Wat met zieke bomen?
Soms word je geconfronteerd met een zieke boom.
In deze cursus maak je kennis met de verschillende
factoren die ervoor zorgen dat een boom afsterft,
zowel in zijn omgeving als door ziekteverwekkers.
Je leert deze herkennen, detecteren en, als dat
mogelijk is, de boom er terug bovenop te helpen.
Tijdens een terreinbezoek zie je voorbeelden van
zieke bomen. We gaan wel niet dieper in op de
risicobeoordeling van bomen.
Wanneer? Zaterdag 26 oktober 2013 (hele dag).
Waar? Streekhuis Kasteel Tillegem, Tillegemstraat
81, 8200 Sint-Michiels. Prijs? Leden: € 10. Nietleden:
€ 15. Inschrijven? Bosgroep Houtland.
3. Bosbeheer en klimaatsopwarming
Het is evident dat de klimaatsverandering ook op onze natuur een invloed heeft. Tijdens
dit discussiemoment gaan we in op de gevolgen van de klimaatsopwarming voor onze
inheemse bomen en het beheer van onze bossen. Komt er een verschuiving van het areaal
van onze bomen? Groeien ze trager? Zijn er bomen die hier niet meer zullen groeien? En
komen daar nieuwe soorten voor in de plaats? Een antwoord op deze vragen krijg je in deze
cursus.
Wanneer? Donderdag 3 oktober 2013 (1 avond vanaf 19.00u). Waar? Brugge. De locatie
wordt later nog meegedeeld. Prijs? Leden: € 5. Niet-leden: € 5. Inschrijven? Bosgroep Houtland.
GRATIS cursus kettingzaag
voor de effectieve leden van de Bosgroep Houtland
Het bestuur van de Bosgroep Houtland wil absoluut dat de boseigenaars veilig werken
in hun bos. Er werd dan ook besloten om de opleidingen kettingzaag die we zelf
organiseren, voortaan gratis te maken voor de effectieve leden. Het aanbod geldt
niet voor sympathiserende leden. Leden die gebruik willen maken van dit aanbod
betalen gewoon vooraf hun inschrijvingsgeld en ontvangen dit terug nadat ze effectief
aanwezig geweest zijn bij de cursus.
Boomblad APRIL/MEI/JUNI 2013
19

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDEREN
Legende
Openbare bossen
Privébossen
Bosgroep IJzer en Leie
Bosgroep Houtland
Bosgroep Houtland vzw
Streekhuis Kasteel Tillegem
Tillegemstraat 81
8200 Sint-Michiels (Brugge)
Tel.: 050 40 70 23
Fax: 050 40 31 41 of 050 38 71 00
E-mail: bosgroephoutland@west-vlaanderen.be
Website: www.bosgroephoutland.be en
www.bosgroepen.be
BT W: BE 0866.482.291
Bosgroep IJzer en Leie vzw
Bezoekerscentrum De Palingbeek
Vaartstraat 7
8902 Zillebeke (Ieper)
Tel.: 057 23 08 54
Fax: 057 23 08 51
E-mail: clint.callens@west-vlaanderen.be
Website: www.bosgroepen.be
Ondern.-nr.: 0816.706.346
Coördinator: Jan Goris
Coördinator: Clint Callens
DE WEST-VLAAMSE BOSGROEPEN
WORDEN GESTEUND DOOR: