Magazine

Jos van der Lans:
“Kans om klaagzang over
verzorgingsstaat te beëindigen.”
Decentralisaties bieden
óók kansen, tonen voorbeelden
in inspiratiesessie aan
‘Hoe meer men zich begrenst, des te vindingrijker men wordt.’ Vanaf
de keukentafel in congrescentrum 1931 leidt presentator Marceline
Schopman de inspiratiesessie op het congres in. Ze citeert de Deense
filosoof Søren Kierkegaard en geeft daarmee ‘de grootste decentralisatie
ooit’ een kader mee; gemeenten krijgen vanaf volgend jaar heel veel
extra taken en extra geld om ze uit te voeren, al is dat fors minder dan
nu voor de optelsom aan taken op het gebied van zorg, jeugd en werk
beschikbaar is. Vindingrijkheid is gewenst, kortom.
Haar eerste keukengast in cultuurpsycholoog en oud
Eerste-Kamerlid Jos van der Lans, die ook haar co-presentator
is tijdens de keukensessie. Schopman presenteert Van
der Lans als een optimist. Dat laat hij zich geen twee keer
zeggen. Want naast al het gemor dat is te lezen en te horen
over de decentralisaties, “is er nu een kans om eindelijk
iets aan de bureaucratie te doen waarmee de verzorgingsstaat
gepaard gaat”, stelt hij. “Er komt met de decentralisaties
een einde aan de klaagzang waarmee we de verzorgingsstaat
al dertig jaar begeleiden”, noemt hij als kans.
Om die kansen te benutten, dient de ‘tragiek van het theezakje’
te worden vermeden. “Een eerste kop thee van een
nieuw zakje smaakt heerlijk, maar na tien keer gebruik
blijft er een slap bakkie van over.” De tragiek trof onder
meer de term ‘Burgerkracht’, een theezakje dat in eerste
instantie mensen zelf aan het stuur zette om voorzieningen
en budgetten te benutten, maar die een paar bakkies
verder toch weer professionals liet bedenken wat goed was
voor de mensen. Nee, zegt Van der Lans: bij de komende
decentralisaties moet je de kracht van mensen organiseren,
en de ‘oude’ verzorgingsstaat stelde juist de problemen
centraal.
Bruishuis Malburgen (link naar https://www.youtube.
com/watch?v=f3TBrrDdypw) noemde Van der Lans als
mooi voorbeeld om mensen eigenaar te maken van de
voorzieningen in hun wijk. Vorig jaar nam daar een groep
van vijftig bewoners, verenigd in BewonersBedrijf Malburgen,
het over van een woningcorporatie. Het Bruishuis
is een oud verzorgingshuis met 135 kamers en werkplekken
in de Arnhemse wijk Malburgen. Zo is Burgerkracht
bedoeld, vindt Van der Lans.
JOS VAN DER LANS:
“PROFESSIONALS LOSLATEN
EN HUN CREATIVITEIT LATEN
GEBRUIKEN.”
Om goede ideeën in praktijk te brengen, zijn ‘lastige creatieven’
nodig, ondernemers die dwars door de kokers van
overheid en instellingen heen gaan om voor elkaar te krijgen
wat ze in het hoofd hebben. “Veel professionals hebben
creativiteit en ondernemerschap in zich, we hebben ze alleen
opgesloten in regels.” De kans dat de decentralisaties slagen,
wordt groter als de voorwaarden worden geschapen om de
professionals ‘los te laten.’
Zijn de gemeenten op tijd klaar voor wat ze vanaf 1 januari
2015 gaan doen? Van der Lans, diplomatiek: “Ze zijn er goed
mee bezig, maar er is nu nog een hoge mate van onzekerheid.”