Watersysteemplan Drentsche Aa - Hunze en Aa's

Binnen de begrenzing valt een zevental gemeenten te weten Tynaarlo, Haren, Aa en Hunze, Assen,
Groningen, Midden Drenthe en Borger-Odoorn. Het grootste deel van het stroomgebied ligt binnen
de gemeente Aa en Hunze. De plaatsen Assen, Tynaarlo, Schipborg, Gasteren, Anloo en Rolde zijn
de belangrijkste woonkernen in het gebied.
Er zijn relatief grote hoogteverschillen aanwezig die variëren van N.A.P. + 26 meter in het zuiden tot
N.A.P. + 1 meter in het noorden. De hoge keileemruggen in het gebied zijn ontstaan door de werking
van gletsjers gedurende de ijstijden. Enkele voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug en de ruggen van
Rolde en Tynaarlo. Tussen deze ruggen stroomt -hoofdzakelijk zuid-oost/noord-west georiënteerdeen
groot aantal beeklopen die gezamenlijk de Drentsche Aa vormen. Vooral de middenlopen van
het beekdal zijn door de sterke toestroming van basenrijk grondwater (kwel) vanuit hoger gelegen
gebieden relatief nat (oa. Grootjans, 1985, Schipper & Streefkerk, 1993).
Het beeksysteem bestaat uit een groot aantal beken met verschillende namen die gezamenlijk
bekend staan onder de naam Drentsche Aa. De beek kent twee middenlopen die ter hoogte van
Oudemolen samenkomen en als een beek richting de stad Groningen stromen. De oostelijke tak
bestaat uit het Andersche Diep, Rolderdiep en Gasterensche Diep. De westelijke tak bestaat uit het
Loonerdiep, Deurzerdiep en het Amerdiep.
Ontwikkelingen, visie en beleid
In het Drentsche Aa-gebied is in de afgelopen vijftig jaar zoals gezegd veel veranderd. In de
ruilverkavelingen van de jaren zestig en zeventig werd het gebied geschikter gemaakt voor de
landbouw. Dit ging ten koste van de landschappelijke- en natuurkwaliteit van het gebied. Op initiatief
van Harry de Vroome is zoveel mogelijk van de landschappelijke, cultuurhistorische waarde van het
gebied behouden, en in de periode hierna waar mogelijk hersteld. Ook het watersysteem veranderde.
Diepere ontwatering op de flanken van en in het beekdal zorgde ervoor dat het gebied als geheel
veel minder nat werd. Door de effecten van grondwaterwinningen verminderde lokaal de invloed van
kwelwater in het maaiveld waarmee de omvang en kwaliteit van natte natuur rondom de beek
achteruit is gegaan. Door het rechttrekken van beeklopen veranderde de afvoerkarakteristiek en het
peilregime van het beeksysteem, en nam de kwaliteit van beekflora en -fauna sterk af. De
waterkwaliteit was rond de jaren zestig matig, en verbeterde pas serieus midden jaren zeventig door
het in werking treden van rioolwaterzuiveringsinstallaties. De aandacht voor de kwaliteit van het
oppervlaktewater nam ook sterk toe vanwege de winning van dit oppervlaktewater nabij de Punt. Om
deze reden is veel gedaan om de belasting van beekwater door met name bestrijdingsmiddelen
tegen te gaan.
In de afgelopen vijfentwintig jaar is veel gebeurd om het tij te keren. Zo zijn concreet op veel plaatsen
beektrajecten hersteld (hermeandering), zijn reservaatgebieden in omvang vergroot en
waterhuishoudkundig hersteld. Daarnaast is nagedacht over hoe de verschillende gebiedsfuncties
(landbouw, natuur, recreatie, waterwinning) kunnen samengaan maar vooral ook zich verder kunnen
ontwikkelen. Ten aanzien van bijvoorbeeld de grondwaterwinningen (Assen, de Punt) is onderzocht
of en hoe deze kunnen worden ingepast gezien de doelstellingen op het gebied van natuurherstel.
Door verschillende overheden en belangenorganisaties zijn visies voor de toekomst van het
Drentsche Aa-gebied gemaakt. Belangrijke visiedocumenten zijn de gebiedsvisie Drentsche Aa
(1999), als ook het BIO-plan (2003) en de Landschapsvisie Drentsche A (2004) die onder de vlag
van het Overlegorgaan Nationaal Beek- en Esdorpen-landschap zijn gemaakt. Hierin is water steeds
een belangrijk element. Door het waterschap is gericht op het beeksysteem, samen met
Staatsbosbeheer en Provincie Drenthe de visie van Aa naar Beek gemaakt (2003).
Watersysteemplan Drentsche Aa