Watersysteemplan Drentsche Aa - Hunze en Aa's

4.2 Verdroging
In het proefschrift Changes of groundwater regime in wet meadows (Grootjans, 1985) is aan de hand
van onderzoek in het Drentsche Aa-gebied voor het eerst de relatie tussen watersysteem en de
verspreiding en kwaliteit van hooiland, moeras- en broekbosvegetaties gelegd. Hierbij werd ook de
relatie tussen grondwaterstandsregime en waterkwaliteit in de wortelzone aangetoond. Dit onderzoek
maakte duidelijk dat grondwaterstandsverlaging heeft geleid tot verdroging en afname van de
kwaliteit van natuurreservaten in het Drentsche Aa-gebied. Verder werd duidelijk dat herstel op het
niveau van watersystemen de basis zou moeten zijn om verdroging tegen te gaan. In latere
onderzoeken (Everts & De Vries, 1992; Schipper & Streefkerk, 1993) is het beeld aangescherpt en
zijn ook oorzaken benoemd.
De huidige verdrogingsdefinitie geeft
aan dat wanneer in een natuurgebied
de grondwaterstand onvoldoende hoog
is of de kwel onvoldoende sterk om
bescherming van karakteristiek
grondwaterafhankelijke natuurwaarden
in dat gebied te garanderen, er sprake
is van verdroging. Verder geldt de term
verdroging, als ter compensatie van
een te lage grondwaterstand, water
met een voor die natuurfunctie
onvoldoende kwaliteit moet worden
aangevoerd.
Gasterensche Diep bij De Heest
Op grond van het onderzoek zijn al veel maatregelen genomen om verdroging in het Drentsche Aagebied
te verminderen. Zo zijn in veel reservaten interne maatregelen genomen waarbij diepere
sloten zijn gedempt of vervangen door ondiepe greppels (oa. Vegter & Bakker, 1999). Door
verwerving van reservaatsgronden kon op sommige plaatsen herstel van het watersysteem
plaatsvinden. Dit gaat zelfs zover dat herstel van veenvormende vegetaties op kansrijke plekken in
het Drentsche Aa-gebied wordt overwogen en op sommige plekken ook al uitgevoerd (bv. rondom
Gasterense en Loonerdiep). Daarnaast is onderzoek gedaan naar effecten van de waterwinningen
Assen en de Punt, waarbij is gekeken of de waterwinningen al dan niet in aangepaste vorm kunnen
worden gehandhaafd.
Een externe audit van het Drentsche Aa-gebied in opdracht van Staatsbosbeheer in 2001 (Baaijens
et al, 2001) heeft laten zien dat in delen van het Drentsche A-gebied maatregelen ook duidelijk effect
hebben (bv. rondom de Heest, Loonerdiep (Lage maden), Deurzerdiep, Gasterense diep).
Momenteel wordt in het stroomgebied van de Drentsche Aa nog 2309 hectare als verdroogd
beschouwd. Het is tevens één van de gebieden die op de landelijke/provinciale TOP-lijst is genoemd
als gebied met prioriteit. Oorzaken van verdroging liggen voor een deel, en vooral lokaal, in de
waterwinningen van Assen en De Punt. Daarnaast is de landbouwkundige ontwatering van de
plateaus rondom de beekdalen een belangrijke factor. Samen met de toename van verhard
oppervlak is hierdoor de infiltratie van water verminderd. Een ander aspect is het peilregime van de
beek dat voor sommige beekdalreservaten als problematisch wordt gezien (oa. DLG & SBB, 2006).
Te lage beekpeilen zorgen voor verdroging in aangrenzende percelen. Recent is modelmatig
onderzocht in welke mate meer water vasthouden kan samengaan met verdrogingsbestrijding
(Alterra, 2005).
Watersysteemplan Drentsche Aa 22