Watersysteemplan Drentsche Aa - Hunze en Aa's
Watersysteemplan Drentsche Aa - Hunze en Aa's Watersysteemplan Drentsche Aa - Hunze en Aa's
Watersysteemplan Drentsche Aa Benedenloop Drentsche Aa, najaar 1998. Eindconcept, Veendam, Februari 2008
- Page 2 and 3: Inhoudsopgave 1. Inleiding ........
- Page 4 and 5: Samenvatting Inleiding Voor u ligt
- Page 6 and 7: De uitvoering van beleid vindt plaa
- Page 8 and 9: • Maatregelen zijn voor zover op
- Page 10 and 11: De waterkwaliteit van de Drentsche
- Page 12 and 13: 1.2 Doel watersysteemplan Drentsche
- Page 14 and 15: 2. Gebiedsbeschrijving, beleid en o
- Page 16 and 17: 2.1.3 Watersysteem Drentsche Aa: op
- Page 18 and 19: Voorbeeld van een raakvlak tussen K
- Page 20 and 21: De ontwikkeling van het landschap m
- Page 22 and 23: 2.3.3 Lokale ontwikkelingen Ook lok
- Page 24 and 25: Landinrichtingscommissie In opdrach
- Page 26 and 27: 3.2 Regionale wateropgave 3.2.1 Ont
- Page 28 and 29: Op orde houden na 2015 In het RBW i
- Page 30 and 31: Tynaarlo Voor Eelde en Paterswolde
- Page 32 and 33: 4.2 Verdroging In het proefschrift
- Page 34 and 35: 5. Waterkwaliteit 5.1 Waterkwalitei
- Page 36 and 37: De grafiek toont een overzicht voor
- Page 38 and 39: De fosfaatwaarden in het Noord-Will
- Page 40 and 41: Op orde krijgen tot 2015 Zoals al e
- Page 42 and 43: Emissiebeperkende maatregelen • u
- Page 44 and 45: Gemeente Groningen Stadswaterscan G
- Page 46 and 47: 6. Waterbodems Op orde krijgen tot
- Page 48 and 49: Op orde houden na 2015 In heel Nede
- Page 50 and 51: Overige wateren (niet KRW) Voor de
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
B<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, najaar 1998.<br />
Eindconcept, Ve<strong>en</strong>dam, Februari 2008
Inhoudsopgave<br />
1. Inleiding ...........................................................................................................................................1<br />
1.1 <strong>Aa</strong>nleiding..................................................................................................................................1<br />
1.2 Doel watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>..................................................................................2<br />
1.3 Eis<strong>en</strong> vanuit Regionaal Bestuursakkoord Water...................................................................2<br />
1.4 <strong>Aa</strong>npak ..................................................................................................................................3<br />
2. Gebiedsbeschrijving, beleid <strong>en</strong> ontwikkeling<strong>en</strong>.........................................................................4<br />
2.1 Watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ................................................................................................4<br />
2.1.1 Begr<strong>en</strong>zing........................................................................................................................4<br />
2.1.2 Karakter ............................................................................................................................4<br />
2.1.3 Watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>: oppervlaktewater ..............................................................6<br />
2.1.4 Watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>: grondwater........................................................................6<br />
2.2 Beleidskader .........................................................................................................................7<br />
2.3 Autonome ontwikkeling<strong>en</strong> .....................................................................................................9<br />
2.3.1 Klimaatverandering...........................................................................................................9<br />
2.3.2 Regionale ontwikkeling<strong>en</strong> .................................................................................................9<br />
2.3.3 Lokale ontwikkeling<strong>en</strong>.....................................................................................................12<br />
2.4 <strong>Aa</strong>ndachtspunt<strong>en</strong> vanuit de omgeving................................................................................12<br />
2.5 Actor<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied.............................................13<br />
3. Wateroverlast ..........................................................................................................................15<br />
3.1 Huidige toestand .................................................................................................................15<br />
3.2 Regionale wateropgave ......................................................................................................16<br />
3.2.1 Ontlasting van de boezem ..................................................................................................16<br />
3.3 Stedelijke wateropgave.......................................................................................................17<br />
3.3.1 Wateroverlast vanuit het oppervlaktewater.........................................................................17<br />
3.3.2 Water op straat....................................................................................................................18<br />
3.3.3 Grondwateroverlast.............................................................................................................19<br />
4. Watertekort...............................................................................................................................21<br />
4.1 Droogte................................................................................................................................21<br />
4.2 Verdroging...........................................................................................................................22<br />
5. Waterkwaliteit ..........................................................................................................................24<br />
5.1 Waterkwaliteitstr<strong>en</strong>ds in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ......................................24<br />
5.2 Europese Kaderrichtlijn Water ............................................................................................29<br />
5.2.1 Ecologische <strong>en</strong> chemische toestand van het waterlichaam <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ....................29<br />
5.2.2 Ecologische <strong>en</strong> chemische toestand van het waterlichaam Noord-Willemkanaal .........31<br />
5.2.3 Grondwaterkwaliteit ........................................................................................................32<br />
5.3 Kwaliteit overige water<strong>en</strong> (niet KRW) .................................................................................33<br />
5.4 Stedelijk water.....................................................................................................................33<br />
6 Waterbodems................................................................................................................................36<br />
7 Sam<strong>en</strong>vatting wateropgav<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>............................................................................39<br />
7.1 Wateroverlast ......................................................................................................................39<br />
7.2 Watertekort..........................................................................................................................39<br />
7.3 Waterkwaliteit......................................................................................................................39<br />
8 Strategie <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.......................................................................................41<br />
8.1 Inleiding ...................................................................................................................................41<br />
8.2 Uitgangspunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> keuz<strong>en</strong>......................................................................................................41<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
8.3 Strategie maatregel<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ......................................................................................43<br />
8.3.2 Watertekort ..............................................................................................................................44<br />
8.3.2 Waterkwaliteit......................................................................................................................45<br />
8.4 Overige maatregel<strong>en</strong>...............................................................................................................46<br />
8.5 Overzicht maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> kost<strong>en</strong> (tot 2015) ..............................................................................47<br />
9. Refer<strong>en</strong>ties ..............................................................................................................................48<br />
Bijlag<strong>en</strong><br />
Bijlage 2 Verklaremde woord<strong>en</strong>lijst<br />
Bijlage 3 Kaart<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Bijlage 4 Korte typering relevant beleid<br />
Bijlage 5. Tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> waterbeheer.....................................................................<br />
Bijlage 6. Actor<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied .....................................................................................<br />
Bijlage 7. Organisatie <strong>en</strong> communicatie waterbeheer ..........................................................................<br />
Bijlage 8. Maatregel<strong>en</strong>tabel <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ...........................................................................................<br />
Bijlage 9. Factsheets <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> Noord-Willemskanaal .............................................................<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Sam<strong>en</strong>vatting<br />
Inleiding<br />
Voor u ligt het watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Dit plan is e<strong>en</strong> nadere uitwerking voor het<br />
deelstroomgebied <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> van de stroomgebiedsvisie ‘Lev<strong>en</strong> met water’ (Stuurgroep 2000+,<br />
2002). Het is ook e<strong>en</strong> nadere uitwerking van het Regionaal Bestuursakkoord Water dat rijk,<br />
provincies, geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> de waterschapp<strong>en</strong> Noorderzijlvest <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s hebb<strong>en</strong> getek<strong>en</strong>d in<br />
september 2005. Het watersysteemplan is e<strong>en</strong> overkoepel<strong>en</strong>d plan voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied dat<br />
<strong>en</strong>erzijds past binn<strong>en</strong> het provinciaal beleid voor het Nationaal Landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong><br />
anderzijds aansluit op de verschill<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>.<br />
Doel van het watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is aan te gev<strong>en</strong> hoe op korte <strong>en</strong> langere termijn om te<br />
gaan met het watersysteem in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Enerzijds is het van belang te<br />
anticiper<strong>en</strong> op de gevolg<strong>en</strong> van klimaatverandering. Anderzijds vraagt Europese regelgeving op het<br />
gebied van waterkwaliteit (Kaderrichtlijn Water, afgekort KRW) te kijk<strong>en</strong> naar het<br />
waterkwaliteitsbeheer. Het plan is gemaakt in sam<strong>en</strong>spraak met all<strong>en</strong> die betrokk<strong>en</strong> zijn bij<br />
waterbeheer in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied. Dit zijn onder meer overhed<strong>en</strong>, belang<strong>en</strong>organisaties zoals<br />
Staatsbosbeheer, LTO Noord, het recreatieschap, maar ook de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit het gebied zelf. Hiermee<br />
beog<strong>en</strong> we dat het plan draagvlak krijgt voor verder herstel <strong>en</strong> beheer van het watersysteem in de<br />
toekomst.<br />
Het watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> begint niet bij nul. Het gebied is aangewez<strong>en</strong> als Nationaal<br />
Landschap <strong>en</strong> wordt op korte termijn aangewez<strong>en</strong> als Natura 2000-gebied. Onder de vlag van het<br />
Overlegorgaan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is er al veel gebeurd <strong>en</strong> bereikt op het gebied van watersysteemherstel.<br />
In het zg. BIO-plan heeft water e<strong>en</strong> belangrijke plaats <strong>en</strong> vanuit e<strong>en</strong> integrale invalshoek wordt<br />
gekek<strong>en</strong> naar mogelijkhed<strong>en</strong> om watersysteemherstel te lat<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan met andere aspect<strong>en</strong><br />
zoals natuur, landschap, recreatie, waterwinning <strong>en</strong> landbouw. Via het Overlegorgaan van het<br />
Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap is de betrokk<strong>en</strong>heid van de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in het gebied bij plann<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> project<strong>en</strong> al groot. Dit plan sluit daarom zoveel mogelijk aan op de lop<strong>en</strong>de ontwikkeling<strong>en</strong>.<br />
De c<strong>en</strong>trale vraag in het watersysteemplan is in welke mate huidige maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> ingezet beleid<br />
het watersysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> al ‘op orde br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>’, <strong>en</strong> welke aanvull<strong>en</strong>de inspanning<strong>en</strong> we<br />
als gezam<strong>en</strong>lijk betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> nodig acht<strong>en</strong>. We hebb<strong>en</strong> het dan over het teg<strong>en</strong>gaan van<br />
wateroverlast, het teg<strong>en</strong>gaan van watertekort (droogte in landbouwgebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> verdroging van<br />
natuur) <strong>en</strong> het zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> goede waterkwaliteit van zowel oppervlaktewater als (ondiep)<br />
grondwater.<br />
Gebiedsbeschrijving<br />
Het stroomdal van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is, ook (inter-)nationaal gezi<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> uniek gebied vanwege de<br />
grote mate van landschappelijke gaafheid, cultuurhistorische <strong>en</strong> archeologische waard<strong>en</strong>, het<br />
voorkom<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> grot<strong>en</strong>deels nog intact beeksysteem <strong>en</strong> de aanwezigheid van relatief grote<br />
oppervlakt<strong>en</strong> waardevolle natte natuur. Het wordt binn<strong>en</strong> Nederland tev<strong>en</strong>s beschouwd als één van<br />
de hydrologisch meest gave beekdalsystem<strong>en</strong>.<br />
Het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> bevindt zich grofweg binn<strong>en</strong> de zone Groning<strong>en</strong>-Ass<strong>en</strong>-Hooghal<strong>en</strong>-<br />
Grolloo-Giet<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> grootte van circa 32.000 hectare. Het overgrote deel van het gebied is<br />
geleg<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de provincie Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> e<strong>en</strong> klein deel van het noordelijke deel in de provincie<br />
Groning<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Binn<strong>en</strong> de begr<strong>en</strong>zing valt e<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tal geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te wet<strong>en</strong> Tynaarlo, Har<strong>en</strong>, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, Ass<strong>en</strong>,<br />
Groning<strong>en</strong>, Midd<strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> Borger-Odoorn. Het grootste deel van het stroomgebied ligt binn<strong>en</strong><br />
de geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>. De plaats<strong>en</strong> Ass<strong>en</strong>, Tynaarlo, Schipborg, Gaster<strong>en</strong>, Anloo <strong>en</strong> Rolde zijn<br />
de belangrijkste woonkern<strong>en</strong> in het gebied.<br />
Er zijn relatief grote hoogteverschill<strong>en</strong> aanwezig die variër<strong>en</strong> van N.A.P. + 26 meter in het zuid<strong>en</strong> tot<br />
N.A.P. + 1 meter in het noord<strong>en</strong>. De hoge keileemrugg<strong>en</strong> in het gebied zijn ontstaan door de werking<br />
van gletsjers gedur<strong>en</strong>de de ijstijd<strong>en</strong>. Enkele voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn de Hondsrug <strong>en</strong> de rugg<strong>en</strong> van<br />
Rolde <strong>en</strong> Tynaarlo. Tuss<strong>en</strong> deze rugg<strong>en</strong> stroomt -hoofdzakelijk zuid-oost/noord-west georiënteerde<strong>en</strong><br />
groot aantal beeklop<strong>en</strong> die gezam<strong>en</strong>lijk de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> vorm<strong>en</strong>. Vooral de midd<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> van<br />
het beekdal zijn door de sterke toestroming van bas<strong>en</strong>rijk grondwater (kwel) vanuit hoger geleg<strong>en</strong><br />
gebied<strong>en</strong> relatief nat (oa. Grootjans, 1985, Schipper & Streefkerk, 1993).<br />
Het beeksysteem bestaat uit e<strong>en</strong> groot aantal bek<strong>en</strong> met verschill<strong>en</strong>de nam<strong>en</strong> die gezam<strong>en</strong>lijk<br />
bek<strong>en</strong>d staan onder de naam <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. De beek k<strong>en</strong>t twee midd<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> die ter hoogte van<br />
Oudemol<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> als e<strong>en</strong> beek richting de stad Groning<strong>en</strong> strom<strong>en</strong>. De oostelijke tak<br />
bestaat uit het Andersche Diep, Rolderdiep <strong>en</strong> Gaster<strong>en</strong>sche Diep. De westelijke tak bestaat uit het<br />
Loonerdiep, Deurzerdiep <strong>en</strong> het Amerdiep.<br />
Ontwikkeling<strong>en</strong>, visie <strong>en</strong> beleid<br />
In het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied is in de afgelop<strong>en</strong> vijftig jaar zoals gezegd veel veranderd. In de<br />
ruilverkaveling<strong>en</strong> van de jar<strong>en</strong> zestig <strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tig werd het gebied geschikter gemaakt voor de<br />
landbouw. Dit ging t<strong>en</strong> koste van de landschappelijke- <strong>en</strong> natuurkwaliteit van het gebied. Op initiatief<br />
van Harry de Vroome is zoveel mogelijk van de landschappelijke, cultuurhistorische waarde van het<br />
gebied behoud<strong>en</strong>, <strong>en</strong> in de periode hierna waar mogelijk hersteld. Ook het watersysteem veranderde.<br />
Diepere ontwatering op de flank<strong>en</strong> van <strong>en</strong> in het beekdal zorgde ervoor dat het gebied als geheel<br />
veel minder nat werd. Door de effect<strong>en</strong> van grondwaterwinning<strong>en</strong> verminderde lokaal de invloed van<br />
kwelwater in het maaiveld waarmee de omvang <strong>en</strong> kwaliteit van natte natuur rondom de beek<br />
achteruit is gegaan. Door het rechttrekk<strong>en</strong> van beeklop<strong>en</strong> veranderde de afvoerkarakteristiek <strong>en</strong> het<br />
peilregime van het beeksysteem, <strong>en</strong> nam de kwaliteit van beekflora <strong>en</strong> -fauna sterk af. De<br />
waterkwaliteit was rond de jar<strong>en</strong> zestig matig, <strong>en</strong> verbeterde pas serieus midd<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tig door<br />
het in werking tred<strong>en</strong> van rioolwaterzuiveringsinstallaties. De aandacht voor de kwaliteit van het<br />
oppervlaktewater nam ook sterk toe vanwege de winning van dit oppervlaktewater nabij de Punt. Om<br />
deze red<strong>en</strong> is veel gedaan om de belasting van beekwater door met name bestrijdingsmiddel<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> te gaan.<br />
In de afgelop<strong>en</strong> vijf<strong>en</strong>twintig jaar is veel gebeurd om het tij te ker<strong>en</strong>. Zo zijn concreet op veel plaats<strong>en</strong><br />
beektraject<strong>en</strong> hersteld (hermeandering), zijn reservaatgebied<strong>en</strong> in omvang vergroot <strong>en</strong><br />
waterhuishoudkundig hersteld. Daarnaast is nagedacht over hoe de verschill<strong>en</strong>de gebiedsfuncties<br />
(landbouw, natuur, recreatie, waterwinning) kunn<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan maar vooral ook zich verder kunn<strong>en</strong><br />
ontwikkel<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van bijvoorbeeld de grondwaterwinning<strong>en</strong> (Ass<strong>en</strong>, de Punt) is onderzocht<br />
of <strong>en</strong> hoe deze kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingepast gezi<strong>en</strong> de doelstelling<strong>en</strong> op het gebied van natuurherstel.<br />
Door verschill<strong>en</strong>de overhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> belang<strong>en</strong>organisaties zijn visies voor de toekomst van het<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied gemaakt. Belangrijke visiedocum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn de gebiedsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
(1999), als ook het BIO-plan (2003) <strong>en</strong> de Landschapsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> A (2004) die onder de vlag<br />
van het Overlegorgaan Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>-landschap zijn gemaakt. Hierin is water steeds<br />
e<strong>en</strong> belangrijk elem<strong>en</strong>t. Door het waterschap is gericht op het beeksysteem, sam<strong>en</strong> met<br />
Staatsbosbeheer <strong>en</strong> Provincie Dr<strong>en</strong>the de visie van <strong>Aa</strong> naar Beek gemaakt (2003).<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
De uitvoering van beleid vindt plaats via de Landinrichtingscommissie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, waarin onder<br />
meer landbouw, natuurbeheerders <strong>en</strong> overhed<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>.<br />
Naar aanleiding van de wateroverlast in 1998 zijn reeds e<strong>en</strong> aantal maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om<br />
herhaling te voorkom<strong>en</strong>. Zo zijn op e<strong>en</strong> aantal plekk<strong>en</strong> kades verhoogd (bijvoorbeeld<br />
b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>strooms langs het Hoornsche Diep) <strong>en</strong> is het gebied Lapp<strong>en</strong>voort/Oosterland als<br />
bergingsgebied ingericht. Verder zijn er meer bov<strong>en</strong>strooms initiatiev<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om meer water in<br />
het gebied vast te houd<strong>en</strong>, die deels ook zijn gerealiseerd (bv. Holmers-Halk<strong>en</strong>broek, Deurzerdiep).<br />
Eind 2007 zal het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied als Natura 2000-gebied word<strong>en</strong> aangewez<strong>en</strong>. Dit betek<strong>en</strong>t<br />
dat in de jar<strong>en</strong> erna e<strong>en</strong> beheerplan voor het gebied zal word<strong>en</strong> opgesteld. Daarin zal herstel van het<br />
watersysteem gericht op natuur, in sam<strong>en</strong>hang met de overige gebiedsfuncties e<strong>en</strong> belangrijk item<br />
zijn.<br />
Wateropgav<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Alvor<strong>en</strong>s na te gaan of naast huidige project<strong>en</strong> <strong>en</strong> in gang gezet beleid aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong><br />
nodig zijn is het van belang te wet<strong>en</strong> hoe tuss<strong>en</strong> nu <strong>en</strong> 2050 het watersysteem zal verander<strong>en</strong>.<br />
Klimaatverandering zal gevolg<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> voor wateroverlast in zowel bebouwd als landelijk gebied.<br />
Hierdoor kan vaker water op straat voorkom<strong>en</strong>, <strong>en</strong> zal de beek vaker <strong>en</strong> extremer buit<strong>en</strong> zijn oevers<br />
tred<strong>en</strong>. Ook kan door langere droge period<strong>en</strong> er tijdelijk sprake zijn van watertekort in de landbouw<br />
<strong>en</strong> in natuurgebied<strong>en</strong>, de zomer van 2003 <strong>en</strong> het voorjaar van 2007 lat<strong>en</strong> dit goed zi<strong>en</strong>. In 2015<br />
(uiterlijk 2027) moet<strong>en</strong> ook de Europese eis<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de waterkwaliteit vanuit de<br />
Kaderrichtlijn Water vertaald zijn naar het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Om te wet<strong>en</strong> hoe ver<br />
we al zijn, <strong>en</strong> welke problem<strong>en</strong>/uitdaging<strong>en</strong> er nog ligg<strong>en</strong> zijn voor wateroverlast, watertekort <strong>en</strong><br />
waterkwaliteit zo concreet mogelijk zog<strong>en</strong>aamde ‘wateropgav<strong>en</strong>’ gedefinieerd.<br />
Wateroverlast<br />
Voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied als geheel is het extra kunn<strong>en</strong> vasthoud<strong>en</strong> van 1,9 miljo<strong>en</strong> kuub in<br />
2050 nodig, om effect<strong>en</strong> van klimaatverandering op de boezem te voorkom<strong>en</strong>. Met de verschill<strong>en</strong>de<br />
herstelproject<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied, zoals die in het huidige beleid zijn geformuleerd, kan<br />
deze opgave word<strong>en</strong> ingevuld. Wel moet<strong>en</strong> deze project<strong>en</strong> dan allemaal daadwerkelijk word<strong>en</strong><br />
uitgevoerd. Daarnaast moet<strong>en</strong> bestaande wateroverlastknelpunt<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgelost.<br />
De totale opgave in het bebouwde gebied is beperkter, bedraagt circa 240.000 kuub <strong>en</strong> is uitgesplitst<br />
per geme<strong>en</strong>te. Tot op zekere hoogte kan deze opgave ook in het buit<strong>en</strong>gebied van de verschill<strong>en</strong>de<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingevuld. In sam<strong>en</strong>werking met de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> wordt concreet in de waterplann<strong>en</strong><br />
aangegev<strong>en</strong> hoe de wateropgave op kost<strong>en</strong>effectieve wijze op te loss<strong>en</strong>.<br />
Watertekort<br />
Door langere <strong>en</strong> extremere droge period<strong>en</strong> zal in de toekomst vaker <strong>en</strong> meer van watertekort sprake<br />
zijn. Droogte zal vooral in landbouwgebied<strong>en</strong> op de hogere grond<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het beekdal optred<strong>en</strong>,<br />
vooral op plekk<strong>en</strong> zonder keileem. Wateraanvoer is in deze gebied<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> optie, terwijl het langer<br />
vasthoud<strong>en</strong> van water wel zinvol is, echter maar beperkt soelaas biedt. Substantiële bereg<strong>en</strong>ing<br />
vanuit grondwater is ev<strong>en</strong>min mogelijk. Wel kan het goed op orde hebb<strong>en</strong> van de<br />
bodemvruchtbaarheid <strong>en</strong> organische stof-gehalte droogteproblem<strong>en</strong> beperk<strong>en</strong>. De ontwikkeling op<br />
langere termijn zal moet<strong>en</strong> uitwijz<strong>en</strong> of verandering van teelt<strong>en</strong> op de zandplateaus noodzakelijk is<br />
t<strong>en</strong> behoeve van r<strong>en</strong>dabel landbouwkundig grondgebruik, maar dat is vooral ook e<strong>en</strong> keuze van de<br />
sector zelf.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Extremere, droge period<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> ook van invloed zijn op de natte natuurgebied<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>-gebied. Het b<strong>en</strong>adrukt e<strong>en</strong>s te meer het belang van het uitvoer<strong>en</strong> van project<strong>en</strong> gericht op<br />
verdrogingsbestrijding volg<strong>en</strong>s de zg. TOP-lijst. Deze mak<strong>en</strong> de natte natuurgebied<strong>en</strong> robuuster <strong>en</strong><br />
daarmee beter bestand teg<strong>en</strong> de effect<strong>en</strong> van extreem droge period<strong>en</strong>. Maatregel<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> bestaan<br />
uit het op meer plaats<strong>en</strong> verhog<strong>en</strong> van de grondwaterstand in natuurgebied<strong>en</strong>, <strong>en</strong> waar noodzakelijk<br />
<strong>en</strong> mogelijk verhoging van het beekpeil. Op de lange termijn kan e<strong>en</strong> discussie ontstaan of bepaalde<br />
typ<strong>en</strong> natte natuur (bv. Natte heide-vegetaties) duurzaam te handhav<strong>en</strong> zijn.<br />
Waterkwaliteit<br />
KRW doelstelling <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Voor het beeksysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> staan voor de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> al e<strong>en</strong> groot aantal<br />
maatregel<strong>en</strong> in het huidige beleid gepland. In hoofdstuk 5 van de verk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong>nota is e<strong>en</strong> overzicht<br />
weergegev<strong>en</strong> van de sam<strong>en</strong>stelling van dit pakket. Na uitvoering hiervan zal de gew<strong>en</strong>ste toestand<br />
(met e<strong>en</strong> moeilijke term het zog<strong>en</strong>aamde Goed Ecologisch Pot<strong>en</strong>tieel afgekort GEP) voor de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gerealiseerd word<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn verdere maatregel<strong>en</strong> niet noodzakelijk.<br />
KRW doelstelling Noord-Willemskanaal<br />
Het Noord-Willemskanaal k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> betrekkelijk lage doelstelling in verband met de huidige<br />
gebruiksfuncties. Na uitvoering van reeds geplande maatregel<strong>en</strong> zoals waterbodemsanering<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
aanleg van natuurvri<strong>en</strong>delijke oevers zal het GEP gerealiseerd word<strong>en</strong>.<br />
Overige water<strong>en</strong> (niet KRW)<br />
Voor de overige water<strong>en</strong> geldt dat deze ge<strong>en</strong> negatieve, verslechter<strong>en</strong>de invloed mog<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op<br />
de KRW waterlicham<strong>en</strong> waarop deze afwater<strong>en</strong>. Voor deze veelal kleine water<strong>en</strong> zal individueel e<strong>en</strong><br />
oplossing gezocht word<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> zich hier problem<strong>en</strong> voordo<strong>en</strong>.<br />
Stedelijk gebied<br />
Stedelijke water<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grote variatie in verschijningsvorm<strong>en</strong> zoals slot<strong>en</strong>, poel<strong>en</strong> <strong>en</strong> vijvers.<br />
De waterkwaliteit is er over het algeme<strong>en</strong> redelijk maar op lokaal niveau zijn er nog e<strong>en</strong> groot aantal<br />
aandachtspunt<strong>en</strong> op het gebied van beheer, onderhoud <strong>en</strong> inrichting van de water<strong>en</strong>. Daarnaast<br />
speelt de problematiek van overstort<strong>en</strong> op <strong>en</strong>kele locaties nog e<strong>en</strong> rol. Omdat het vooral vijvers<br />
betreft die onderhoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ligt hier ook de eerste verantwoordelijkheid.<br />
Oplossing<strong>en</strong> voor deze locaties word<strong>en</strong> door de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met het waterschap verder<br />
uitgewerkt in de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>.<br />
Strategie <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong><br />
Bij het mak<strong>en</strong> van keuz<strong>en</strong> <strong>en</strong> het uitwerk<strong>en</strong> van maatregel<strong>en</strong> voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied zijn e<strong>en</strong><br />
aantal uitgangspunt<strong>en</strong> geformuleerd:<br />
• We nem<strong>en</strong> zoveel mogelijk integrale maatregel<strong>en</strong> om de wateropgav<strong>en</strong> op het gebied van<br />
wateroverlast, watertekort <strong>en</strong> waterkwaliteit in te vull<strong>en</strong>.<br />
• We werk<strong>en</strong> van grof naar fijn: hier g<strong>en</strong>oemde maatregel<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> uitvoeringsprogramma<br />
dan wel geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> concreter hand<strong>en</strong> <strong>en</strong> voet<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>.<br />
• We mak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> splitsing voor <strong>en</strong> na 2015. Het is niet reëel om alle maatregel<strong>en</strong> voor 2015<br />
uitgevoerd te hebb<strong>en</strong>.<br />
• T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van waterkwaliteit in het stedelijk gebied kijk<strong>en</strong> we primair naar welke maatregel<strong>en</strong><br />
nodig zijn om negatieve effect<strong>en</strong> op de waterlicham<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> Noord-Willemskanaal<br />
teg<strong>en</strong> te gaan. Overige waterkwaliteitsmaatregel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de<br />
geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> vormgegev<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
• Maatregel<strong>en</strong> zijn voor zover op dit mom<strong>en</strong>t mogelijk, afgestemd op de Natura 2000-status van<br />
het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied.<br />
• De inbr<strong>en</strong>g vanuit de gebiedsgroep<strong>en</strong> is zoveel mogelijk meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Wateroverlast<br />
Geconstateerd is dat het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied op zichzelf voldo<strong>en</strong>de ruimte biedt om water te<br />
kunn<strong>en</strong> vasthoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> berg<strong>en</strong>, ook voor de langere termijn. Dit betek<strong>en</strong>t wel dat het belangrijk is het<br />
ingezette herstel van natte natuurgebied<strong>en</strong> te continuer<strong>en</strong>. Hiertoe word<strong>en</strong> project<strong>en</strong> die reëel<br />
gesprok<strong>en</strong> voor 2015 afgerond kunn<strong>en</strong> zijn tot uitvoering gebracht, zoals bv. de herinrichting van het<br />
Rolderdiep <strong>en</strong> de hermeandering van het Witterdiep. Na 2015 kom<strong>en</strong> het Anreeperdiep, Deurzerdiep<br />
<strong>en</strong> Zeegserloopje aan bod. Overig<strong>en</strong>s kan het zijn dat project<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> door onvoorzi<strong>en</strong>e<br />
ontwikkeling<strong>en</strong>, daar wordt apart over beslot<strong>en</strong>.<br />
In het stedelijk/bebouwd gebied is voor de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Har<strong>en</strong>, Tynaarlo, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, Ass<strong>en</strong> de<br />
opgave om wateroverlast teg<strong>en</strong> te gaan b<strong>en</strong>oemd in term<strong>en</strong> van aantall<strong>en</strong> kuubs vast te houd<strong>en</strong>/te<br />
berg<strong>en</strong> water. Totaal gaat het om 35.000 kuub (= 9 hectare) tot 2015, er na tot 2050 gaat het om<br />
180.000 kuub ( = 39 ha). De geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> zelf in hun waterplann<strong>en</strong> aan waar ze de ruimte<br />
vind<strong>en</strong> om de wateropgave in te vull<strong>en</strong> (nieuwbouw <strong>en</strong> bestaande woongebied<strong>en</strong>) <strong>en</strong> werk<strong>en</strong><br />
hiervoor plann<strong>en</strong> uit in sam<strong>en</strong>werking met het waterschap. Dit geldt ook voor de<br />
grondwateroverlastproblematiek.<br />
Watertekort<br />
E<strong>en</strong> (tijdelijk) tekort aan water uit zich in de verdroging van natte natuurgebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> droogte op<br />
meest hoger geleg<strong>en</strong> landbouwgrond<strong>en</strong>. In het kader van verdrogingsbestrijding heeft de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong> e<strong>en</strong> hoge prioriteit (zg. TOP-gebied), terwijl ook het Natura 2000-beheerplan zich onder meer richt<br />
op herstel van verdroogde del<strong>en</strong> van het beekdal. Zo is gekek<strong>en</strong> naar effect<strong>en</strong> van waterwinning op<br />
het (grond)watersysteem, onder meer bij de Punt <strong>en</strong> Ass<strong>en</strong> met als insteek na te gaan welke effect<strong>en</strong><br />
zich voordo<strong>en</strong>, <strong>en</strong> met e<strong>en</strong> antwoord op de vraag of <strong>en</strong> in welke mate de winning kan word<strong>en</strong><br />
verminderd. Verder zijn in reservaatsterrein<strong>en</strong> veel interne maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om water vast te<br />
houd<strong>en</strong> of peil<strong>en</strong> te verhog<strong>en</strong> (Lage maat, Gaster<strong>en</strong>se diep, Galgriet). Eén van de aspect<strong>en</strong> die<br />
mom<strong>en</strong>teel bekek<strong>en</strong> wordt is het beekpeilregime <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> om door e<strong>en</strong> hoger peil<br />
verdroging in omligg<strong>en</strong>d gebied teg<strong>en</strong> te gaan, zonder andere functies te schad<strong>en</strong>. In de periode tot<br />
2015 zull<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de herstelproject<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgevoerd.<br />
In de landbouwgebied<strong>en</strong> zijn de mogelijkhed<strong>en</strong> om droogte teg<strong>en</strong> te gaan beperkt. Wateraanvoer is<br />
niet mogelijk, <strong>en</strong> vooralsnog wordt als beheerder van het ondiepe grondwater de beleidslijn van de<br />
provincie in principe voortgezet om bereg<strong>en</strong>ing uit grondwater in principe niet toe te staan met<br />
uitzondering van sommige kapitaalint<strong>en</strong>sieve teelt<strong>en</strong> (bv. lelies). Wel wordt op korte termijn (voor<br />
2015) nader voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied onderzocht of er mogelijkhed<strong>en</strong> zijn voor bereg<strong>en</strong>ing uit<br />
grondwater zonder daarbij andere functies te schad<strong>en</strong>.<br />
Waterkwaliteit<br />
De maatregel<strong>en</strong> zijn erop gericht de waterlicham<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> Noord-Willemskanaal op e<strong>en</strong><br />
voldo<strong>en</strong>de kwaliteitsniveau te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> (Gew<strong>en</strong>st Ecologisch Pot<strong>en</strong>tieel, zie ook fact sheets). Voor het<br />
beeksysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> vorm<strong>en</strong> het verder terugdring<strong>en</strong> van de nutriënt<strong>en</strong>belasting <strong>en</strong> het<br />
herstel van de hydromorfologie hierbij belangrijke aandachtspunt<strong>en</strong>. In het Noord Willemskanaal is<br />
de to<strong>en</strong>ame van de l<strong>en</strong>gte natuurvri<strong>en</strong>delijke oever van belang om het watersysteem op niveau te<br />
krijg<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Voor de realisatie van de doel<strong>en</strong> van het Noord-Willemskanaal wordt concreet gestreefd naar 1 km<br />
extra natuurvri<strong>en</strong>delijke oever voor 2015 <strong>en</strong> 4 kilometer erna. Bedoeling is om dit uit te voer<strong>en</strong> nabij<br />
de stedelijk kern<strong>en</strong> van Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> gaan de stedelijke ontwikkeling ter<br />
plekke.<br />
Voor het realiser<strong>en</strong> van de doelstelling<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> beeksysteem ligt er e<strong>en</strong> sterke focus<br />
op beekherstel door de herinrichting van g<strong>en</strong>ormaliseerde traject<strong>en</strong>. Deze maatregel is in veel<br />
gevall<strong>en</strong> goed te combiner<strong>en</strong> met natuurontwikkeling <strong>en</strong> waterberging op beekdalniveau <strong>en</strong> daarmee<br />
e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan van WB21 <strong>en</strong> KRW-maatregel<strong>en</strong>. Voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn de herinrichting van het<br />
Rolderdiep, Witterdiep <strong>en</strong> Amerdiep. De nutriënt<strong>en</strong>belasting in het gebied door bronbelasting<strong>en</strong> zoals<br />
overstort<strong>en</strong> <strong>en</strong> diffuse belasting vanuit de landbouw zal verder word<strong>en</strong> gereduceerd. Voor de<br />
overstort<strong>en</strong> geldt dat dit al grot<strong>en</strong>deels heeft plaatsgevond<strong>en</strong>. Alle<strong>en</strong> voor de overstort<strong>en</strong> van het<br />
Nijlandsloopje (vervuilde waterbodem) <strong>en</strong> de HBDA (saner<strong>en</strong> overstort) staan nog acties gepland.<br />
De reductie van de diffuse belasting vanuit de landbouw wordt vooral via het landelijke spoor<br />
gerealiseerd. <strong>Aa</strong>nvull<strong>en</strong>d word<strong>en</strong> er <strong>en</strong>kele project<strong>en</strong> uitgevoerd zoals “Water in Bedrijf” in het<br />
Zeegserloopje om te kijk<strong>en</strong> in hoeverre er door e<strong>en</strong> verbetering van o.a. de bemestingsplann<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
verdere reductie van de belasting met nutriënt<strong>en</strong> mogelijk is zonder het landbouwkundig r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />
te verminder<strong>en</strong>.<br />
• stedelijk/bebouwd gebied<br />
In het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> heeft op e<strong>en</strong> tweetal locaties e<strong>en</strong> (voormalige) overstort<br />
vanuit bebouwd gebied invloed op het waterlichaam de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Het gaat hierbij om de<br />
overstort<strong>en</strong> op het Nijlandsloopje <strong>en</strong> de HBDA. De overstort op het Nijlandsloopje in Ass<strong>en</strong> is<br />
aangepakt <strong>en</strong> de achterligg<strong>en</strong>de vervuilde waterbodem wordt gebaggerd. Ook de riooloverstort die<br />
afwatert op de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop van de Oude <strong>Aa</strong> vanuit de Eelder Schipsloot wordt gesaneerd.<br />
Voor het overige werk<strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hun ambities voor verbetering van waterkwaliteit sam<strong>en</strong> met<br />
het waterschap concreet uit in maatregel<strong>en</strong>plann<strong>en</strong> behor<strong>en</strong>d bij de verschill<strong>en</strong>de waterplann<strong>en</strong>.<br />
Kost<strong>en</strong><br />
De totale kost<strong>en</strong> van de maatregel<strong>en</strong> tot 2015 bedrag<strong>en</strong> circa 24,5 miljo<strong>en</strong> euro. Deze kost<strong>en</strong> volg<strong>en</strong><br />
uit de inhoudelijke analyse <strong>en</strong> zijn vervolg<strong>en</strong>s getoetst met betrekking tot haalbaarheid (kunn<strong>en</strong> we<br />
de maatregel<strong>en</strong> daadwerkelijk voor 2015 uitvoer<strong>en</strong>) <strong>en</strong> betaalbaarheid (blijft de last<strong>en</strong>stijging voor het<br />
waterschap b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> de 2%).<br />
Evaluatie<br />
Met de uitwerking van e<strong>en</strong> watersysteemplan voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is het toekomstig waterbeheer in<br />
lange termijn-perspectief geplaatst <strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van waterkwaliteit ook in de Europese context van<br />
de Kaderrichtlijn Water. Deze uitwerking heeft in afstemming met de streek <strong>en</strong> met alle grote<br />
belang<strong>en</strong>partij<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong>. Kijk<strong>en</strong>d naar de analyse blijkt dat voor zover het de<br />
waterkwantiteitsopgav<strong>en</strong> betreft (wateroverlast, watertekort) diverse herstelproject<strong>en</strong> reeds leid<strong>en</strong> tot<br />
e<strong>en</strong> groter vasthoud<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong> van het systeem. In feite betek<strong>en</strong>t het maatregel<strong>en</strong>pakket het<br />
voortgaan op de reeds ingeslag<strong>en</strong> weg via het Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap. Op <strong>en</strong>kele<br />
punt<strong>en</strong> zijn aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd. Duidelijk is geword<strong>en</strong> wat er extra nodig is om ook<br />
voor de lange termijn effect<strong>en</strong> van klimaatverandering te kunn<strong>en</strong> opvang<strong>en</strong>. Dit spoort aan om ook<br />
overige project<strong>en</strong> uit te voer<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
De waterkwaliteit van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is al vrij goed vanwege de inspanning<strong>en</strong> in het verled<strong>en</strong>, de<br />
inrichting <strong>en</strong> het onderhoud van de beek verdi<strong>en</strong><strong>en</strong> nog de nodige aandacht. Ook t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van<br />
het bebouwde gebied laat het watersysteemplan zi<strong>en</strong> welke extra maatregel<strong>en</strong> nodig zijn <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> waterschap sam<strong>en</strong> deze handscho<strong>en</strong> oppakk<strong>en</strong>. Het watersysteemplan biedt<br />
daarmee e<strong>en</strong> basis om het watersysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ook naar de toekomst toe duurzaam<br />
<strong>en</strong> veilig te lat<strong>en</strong> zijn.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
1. Inleiding<br />
1.1 <strong>Aa</strong>nleiding<br />
De wateroverlast in de jar<strong>en</strong> neg<strong>en</strong>tig heeft ons do<strong>en</strong> realiser<strong>en</strong> dat het waterbeheer in Nederland<br />
(nog) niet is afgestemd op de verander<strong>en</strong>de omstandighed<strong>en</strong> zoals klimaatverandering <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
to<strong>en</strong>ame van het verharde oppervlak. Om hierin verandering te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> is in 2003 door het Rijk, de<br />
Ver<strong>en</strong>iging Nederlandsche Geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, het Interprovinciaal Overleg (IPO) <strong>en</strong> de UVW gezam<strong>en</strong>lijk<br />
het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) opgesteld met als doel om het watersysteem in 2015<br />
'op orde' te hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarna te houd<strong>en</strong>. Dit rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d met deze verander<strong>en</strong>de<br />
omstandighed<strong>en</strong>. Om dit te bereik<strong>en</strong> staat in het NBW onder meer dat geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> waterschapp<strong>en</strong><br />
geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> opstell<strong>en</strong>. De afsprak<strong>en</strong> in het NBW zijn voor de regio Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Noord <strong>en</strong> Oost Dr<strong>en</strong>the uitgewerkt in e<strong>en</strong> Regionaal Bestuursakkoord Water (RBW). Dit is door rijk,<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, waterschapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> provincies getek<strong>en</strong>d op 1 september 2005. In dit RBW wordt behalve<br />
aandacht voor wateroverlast, ook aandacht gevraagd voor watertekort (verdroging, droogte),<br />
waterkwaliteit <strong>en</strong> grondwater, ook wel de ‘wateropgav<strong>en</strong>’ g<strong>en</strong>oemd. Volg<strong>en</strong>s het RBW moet<strong>en</strong> de<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> deze wateropgav<strong>en</strong> uitwerk<strong>en</strong> in geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>, de waterschapp<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
dit do<strong>en</strong> in watersysteemanalyses <strong>en</strong> maatregelplann<strong>en</strong>. De provincie heeft het voortouw t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong><br />
van het grondwatersysteem. Vanwege de grote sam<strong>en</strong>hang tuss<strong>en</strong> de plann<strong>en</strong> is goede afstemming<br />
noodzakelijk.<br />
Naast het RBW waarin de zg. WB21-maatregel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vormgegev<strong>en</strong>, is vanuit de optiek van<br />
waterkwaliteit de Kaderrichtlijn Water e<strong>en</strong> belangrijk gegev<strong>en</strong>. Het is mede de aanleiding om voor het<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied aan te gev<strong>en</strong> welke waterkwaliteitsdoel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> nagestreefd <strong>en</strong> welke<br />
maatregel<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>op bestaand beleid er nodig zijn om die doel<strong>en</strong> te realiser<strong>en</strong>.<br />
Om deze red<strong>en</strong> maakt waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s voor het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> e<strong>en</strong><br />
watersysteemplan, dat aansluit op de waterplann<strong>en</strong> van de verschill<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in het<br />
stroomgebied (Tynaarlo, Har<strong>en</strong>, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, Ass<strong>en</strong>, Groning<strong>en</strong>, Midd<strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the) <strong>en</strong> dat invulling<br />
geeft aan de verschill<strong>en</strong>de wateropgav<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s sluit het aan bij de ontwikkeling<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>-gebied zoals die landelijk spel<strong>en</strong> (bv. Natura 2000) <strong>en</strong> zoals onder de vlag van het Nationaal<br />
Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap plaatsvind<strong>en</strong> (www.dr<strong>en</strong>tscheaa.nl). Het geeft daarmee e<strong>en</strong> doorkijk<br />
naar de toekomst van het waterbeheer van het gebied <strong>en</strong> bevat tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> concreet<br />
maatregel<strong>en</strong>pakket om wateropgav<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> realiser<strong>en</strong>, voor zowel de korte (2015) als de lange<br />
termijn (2050).<br />
Het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is temidd<strong>en</strong> van de zes stroomgebied<strong>en</strong> waarvoor<br />
waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s e<strong>en</strong> watersysteemplan uitwerkt e<strong>en</strong> bijzonder gebied. Enerzijds vanwege<br />
de gaafheid van watersysteem, natuur <strong>en</strong> landschap, anderzijds ook vanwege de raakvlakk<strong>en</strong> van<br />
het watersysteem met cultuurhistorie <strong>en</strong> archeologie.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 1
1.2 Doel watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
In het plan van aanpak (Plan van <strong>Aa</strong>npak watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, oktober 2006) zijn de<br />
volg<strong>en</strong>de doel<strong>en</strong> geformuleerd:<br />
• Het plan vormt e<strong>en</strong> breed gedrag<strong>en</strong> afwegingskader voor 2015-2050 voor het watersysteem van<br />
de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
• Het plan bevat e<strong>en</strong> beknopte, heldere analyse met daarin de verschill<strong>en</strong>de relevante thema’s<br />
(kwantiteit, kwaliteit, beleving, beheer <strong>en</strong> onderhoud, monitoring <strong>en</strong> evaluatie).<br />
• Het plan bevat zonodig concrete maatregel<strong>en</strong> voor 2007-2015 in aanvulling op bestaand beleid,<br />
inclusief fasering, prioritering <strong>en</strong> begroting.<br />
Daarnaast is het van belang met het watersysteemplan te kom<strong>en</strong> tot verdere bewustwording over de<br />
waterproblematiek bij alle betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> in het gebied <strong>en</strong> het plan in sam<strong>en</strong>spraak met betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> op<br />
te stell<strong>en</strong>.<br />
1.3 Eis<strong>en</strong> vanuit Regionaal Bestuursakkoord Water<br />
In het Regionaal Bestuursakkoord Water staat aangegev<strong>en</strong> aan welke eis<strong>en</strong> de<br />
watersysteemplann<strong>en</strong> <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> watersysteemplan gaat in op:<br />
• Het functioner<strong>en</strong> van het watersysteem met onderbouwing van noodzaak <strong>en</strong> nut van<br />
maatregel<strong>en</strong>.<br />
• <strong>Aa</strong>rd, omvang <strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong> van de wateropgav<strong>en</strong>.<br />
• Ecologische doel<strong>en</strong>.<br />
• Norm<strong>en</strong> voor grond- <strong>en</strong> oppervlaktewaterlicham<strong>en</strong> (KRW).<br />
• Gevolg<strong>en</strong> van norm<strong>en</strong> voor wateroverlast <strong>en</strong> watertekort.<br />
• Breed gedrag<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong>pakket om wateropgav<strong>en</strong> op te vang<strong>en</strong>.<br />
• Breed gedrag<strong>en</strong> lange termijn afwegingskader op het watersysteem als onderlegger voor de<br />
watertoets.<br />
E<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijk waterplan moet de volg<strong>en</strong>de onderdel<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong>:<br />
• Risico’s van wateroverlast <strong>en</strong> watertekort.<br />
• Mogelijke optimalisatie van water- <strong>en</strong> rioleringssysteem.<br />
• Belasting (kwantitatief <strong>en</strong> kwalitatief) van de riolering op het oppervlaktewatersysteem.<br />
• Relatie tuss<strong>en</strong> afkoppeling van verhard oppervlak <strong>en</strong> waterberging in oppervlaktewater.<br />
E<strong>en</strong> verdere toelichting op de doel<strong>en</strong> zoals deze zijn gesteld in het plan van aanpak is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
als bijlage 1.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 2
1.4 <strong>Aa</strong>npak<br />
Het watersysteemplan is zoals gezegd vormgegev<strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>spraak met de omgeving. Diverse<br />
verteg<strong>en</strong>woordigers van de landbouw, natuur, recreatie, bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> overhed<strong>en</strong> zijn bij de<br />
verschill<strong>en</strong>de stapp<strong>en</strong> in het proces betrokk<strong>en</strong> om zo e<strong>en</strong> optimaal resultaat te verkrijg<strong>en</strong><br />
(gebiedsbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> op 19 juni <strong>en</strong> 1 oktober 2007).<br />
Verk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong>fase<br />
In de verk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong>fase zijn de wateropgav<strong>en</strong> voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> b<strong>en</strong>oemd. Het gaat hier om<br />
waterkwantiteits- (WB 21) <strong>en</strong> waterkwaliteits- (KRW) opgav<strong>en</strong>. De resultat<strong>en</strong> van deze technische<br />
analyse zijn uitgewerkt in e<strong>en</strong> eerder versch<strong>en</strong><strong>en</strong> verk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong>nota.<br />
Uitwerk<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong><br />
In het overleg met de gebiedsgroep<strong>en</strong> is tev<strong>en</strong>s ingegaan op mogelijke maatregel<strong>en</strong> om de<br />
wateropgav<strong>en</strong> in te vull<strong>en</strong>. Deze zijn in het hoofdstuk Strategie <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> uitgewerkt.<br />
1.5 Leeswijzer<br />
Belangrijk aandachtspunt bij het lez<strong>en</strong> van het watersysteemplan is dat deze niet e<strong>en</strong>s te meer e<strong>en</strong><br />
alomvatt<strong>en</strong>de beschrijving geeft van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied, bezi<strong>en</strong> vanuit de verschill<strong>en</strong>de<br />
invalshoek<strong>en</strong>. Wel zijn de relevante k<strong>en</strong>nisfeit<strong>en</strong> nodig voor e<strong>en</strong> goede analyse van het<br />
watersysteem b<strong>en</strong>oemd. Waar nodig is dieper op de materie ingegaan, waar mogelijk is verwez<strong>en</strong><br />
naar refer<strong>en</strong>ties <strong>en</strong>/of bijlag<strong>en</strong>.<br />
Het watersysteemplan begint in hoofdstuk 2 met e<strong>en</strong> beschrijving van het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>. Hierin kom<strong>en</strong> onder andere systeemk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>, de belangrijkste ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> beleid aan<br />
de orde. Vervolg<strong>en</strong>s gaan hoofdstuk 3, 4 <strong>en</strong> 5 gaan nader in op de problematiek rondom<br />
wateroverlast, watertekort <strong>en</strong> waterkwaliteit met in hoofdstuk 6 aandacht voor het vraagstuk van de<br />
waterbodems. In deze hoofdstukk<strong>en</strong> is telk<strong>en</strong>s onderscheid gemaakt tuss<strong>en</strong> de opgav<strong>en</strong> voor het<br />
orde krijg<strong>en</strong> van het systeem tot 2015 <strong>en</strong> voor het daarna op orde houd<strong>en</strong> na 2015. Hoofdstuk 7 vat<br />
de wateropgav<strong>en</strong> kort sam<strong>en</strong>. Hoofdstuk 8 behandelt tot slot de gekoz<strong>en</strong> strategie <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong><br />
voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
E<strong>en</strong> set kaart<strong>en</strong> maakt als bijlage 3 onderdeel uit van het watersysteemplan. Daarnaast zijn in bijlage<br />
8 zog<strong>en</strong>aamde ‘fact sheets’ toegevoegd van de waterlicham<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong><br />
Noordwillemskanaal.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 3
2. Gebiedsbeschrijving, beleid <strong>en</strong> ontwikkeling<strong>en</strong><br />
2.1 Watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
2.1.1 Begr<strong>en</strong>zing<br />
Het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is geleg<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de driehoek Groning<strong>en</strong>-Ass<strong>en</strong>-Giet<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft<br />
e<strong>en</strong> grootte van circa 32.000 hectare (bijlage 3: kaart topografie). Het overgrote deel van het gebied<br />
is geleg<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de provincie Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> e<strong>en</strong> klein deel van het noordelijke deel in de provincie<br />
Groning<strong>en</strong>. Binn<strong>en</strong> de begr<strong>en</strong>zing vall<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tal geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, dit zijn: Tynaarlo, Har<strong>en</strong>, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Hunze</strong>, Ass<strong>en</strong>, Groning<strong>en</strong>, Midd<strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> Borger-Odoorn. E<strong>en</strong> groot deel van het stroomgebied<br />
ligt binn<strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, terwijl de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Groning<strong>en</strong>, Midd<strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> Borger-<br />
Odoorn maar e<strong>en</strong> klein deel van het watersysteem omvatt<strong>en</strong>. De plaats<strong>en</strong> Ass<strong>en</strong>, Tynaarlo,<br />
Schipborg, Gaster<strong>en</strong>, Anloo <strong>en</strong> Rolde zijn <strong>en</strong>kele belangrijke woonkern<strong>en</strong> in het gebied.<br />
Voor vrijwel alle geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in het<br />
stroomgebied geldt dat de functies landbouw<br />
<strong>en</strong> natuur e<strong>en</strong> groot deel van het<br />
grondoppervlak in gebruik hebb<strong>en</strong> (bijlage 3:<br />
kaart bodemgebruik). Daarnaast zijn er e<strong>en</strong><br />
aantal, meest kleine woonkern<strong>en</strong> aanwezig.<br />
De geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong> vormt hierop e<strong>en</strong><br />
uitzondering. In deze geme<strong>en</strong>te wordt circa<br />
50% van het oppervlak binn<strong>en</strong> het<br />
watersysteem gevormd door stedelijk gebied<br />
<strong>en</strong> het def<strong>en</strong>sieterrein “De Haar” aan de<br />
zuidzijde van de stad Ass<strong>en</strong>.<br />
Het Loonerdiep<br />
De begr<strong>en</strong>zing van het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> heeft e<strong>en</strong> grote overlap met de begr<strong>en</strong>zing<strong>en</strong><br />
van het Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong> Landschap (NBEL) <strong>en</strong> het Nationaal Landschap. Ter<br />
verduidelijking is e<strong>en</strong> kaart opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in bijlage 3 waarop de begr<strong>en</strong>zing van de drie gebied<strong>en</strong> is<br />
weergegev<strong>en</strong>.<br />
2.1.2 Karakter<br />
Het stroomdal van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is e<strong>en</strong> uniek gebied vanwege de grote mate van<br />
landschappelijke gaafheid, cultuurhistorische <strong>en</strong> archeologische waard<strong>en</strong>, het voorkom<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
grot<strong>en</strong>deels nog intact beeksysteem <strong>en</strong> de aanwezigheid van relatief grote oppervlakt<strong>en</strong> waardevolle<br />
natte natuur. Het wordt binn<strong>en</strong> Nederland tev<strong>en</strong>s beschouwd als e<strong>en</strong> van de hydrologisch meest<br />
gave beekdalsystem<strong>en</strong>.<br />
Er zijn voor deze regio relatief grote hoogteverschill<strong>en</strong> aanwezig die variër<strong>en</strong> van NAP + 26 meter in<br />
het zuid<strong>en</strong> tot NAP + 0 meter in het noord<strong>en</strong> (bijlage 3: hoogtekaart). De hoge keileemrugg<strong>en</strong> in het<br />
gebied zijn ontstaan door de werking van gletsjers gedur<strong>en</strong>de de ijstijd<strong>en</strong>. Enkele voorbeeld<strong>en</strong><br />
hiervan zijn de Hondsrug <strong>en</strong> de rugg<strong>en</strong> van Rolde <strong>en</strong> Tynaarlo. Tuss<strong>en</strong> deze rugg<strong>en</strong> strom<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong>woordig e<strong>en</strong> groot aantal beeklop<strong>en</strong> die gezam<strong>en</strong>lijk de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> vorm<strong>en</strong>. Deze beekdal<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> door de sterke kweldruk (bijlage 3: kwel- <strong>en</strong> infiltratiekaart) vanuit de hoger geleg<strong>en</strong> gebied<strong>en</strong><br />
vaak e<strong>en</strong> nat karakter (oa. Schipper & Streefkerk, 1993).<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 4
Dit uit zich onder meer in de lokale aanwezigheid van zog<strong>en</strong>aamde ‘bolle’ ve<strong>en</strong>pakkett<strong>en</strong>, maar ook<br />
in de stijghoogte van het diepe grondwater die in buiz<strong>en</strong> soms tot e<strong>en</strong> meter bov<strong>en</strong> maaiveld reikt<br />
(Gaster<strong>en</strong>sche diep).<br />
De bodem in het gebied bestaat hoofdzakelijk uit Podzolgrond<strong>en</strong> op de hogere del<strong>en</strong> <strong>en</strong> ve<strong>en</strong>bodems<br />
in de lager geleg<strong>en</strong> beekdal<strong>en</strong> (bijlage 3: bodemkaart).<br />
In de loop der eeuw<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de bewoners van het gebied de waterafvoer in de verschill<strong>en</strong>de<br />
beekdalgedeelt<strong>en</strong> verbeterd om deze in gebruik te kunn<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> als hooiland<strong>en</strong>. De dorp<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
akkers werd<strong>en</strong> aangetroff<strong>en</strong> op de hoger geleg<strong>en</strong> ess<strong>en</strong>. De Franse Kaart laat het landschap zi<strong>en</strong> in<br />
de periode 1811 – 1813, hierop is het beeld van natte dalgrond<strong>en</strong> <strong>en</strong> de dorp<strong>en</strong> <strong>en</strong> akkers op de<br />
ess<strong>en</strong> duidelijk waarneembaar. Daarnaast valt vooral het grote areaal aan heide op. Ook rond 1900<br />
is dit beeld nog niet sterk veranderd (vgl. Spek, 2005).<br />
In de jar<strong>en</strong> zestig <strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tig van de vorige eeuw is het gebied geschikter gemaakt voor<br />
landbouwkundig gebruik. In vaak grootschalige ruilverkaveling<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> beektraject<strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>ormaliseerd, diepe slot<strong>en</strong> gegrav<strong>en</strong> <strong>en</strong> verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> veel houtwall<strong>en</strong> <strong>en</strong> singels. Ook vond<br />
vergroting van kavels plaats. T<strong>en</strong> tijde van de ruilverkaveling<strong>en</strong> nam onder meer Harry de Vroome<br />
het initiatief tot behoud van del<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied. Dit heeft er toe geleid dat naast<br />
behoud ook herstel van landschap <strong>en</strong> natuur in de periode hierna van groot belang werd geacht <strong>en</strong><br />
deels tot stand kwam.<br />
In het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied wordt veel aandacht besteed aan het behoud<strong>en</strong>, versterk<strong>en</strong> <strong>en</strong> zichtbaar<br />
mak<strong>en</strong> van de cultuurhistorische <strong>en</strong> archeologische aspect<strong>en</strong> in het gebied. In de landschapsvisie<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> (Strootman et al, 2004) is dit concreet uitgewerkt <strong>en</strong> deels ook toegespitst op het<br />
watersysteem. Ook het rec<strong>en</strong>telijk opgestarte project ‘Biografie van het water’ (van Hall-<br />
Lar<strong>en</strong>stein/RUG) besteed specifiek aandacht aan de aan water gerelateerde cultuurhistorische<br />
aspect<strong>en</strong>. Onder meer komt de vraag aan de orde hoe k<strong>en</strong>nis van de historische ontwikkeling van<br />
het watersysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> kan word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut bij herstelproject<strong>en</strong>.<br />
Functies<br />
In het watersysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> vorm<strong>en</strong> landbouw <strong>en</strong> natuur de hoofdmoot van het<br />
grondgebruik. De functie landbouw beslaat circa 55% van het watersysteem <strong>en</strong> wordt voornamelijk<br />
aangetroff<strong>en</strong> op de hoger geleg<strong>en</strong> grond<strong>en</strong>. Dit is verdeeld in circa 50% grasland <strong>en</strong> 50% akkerland<br />
waarbij de gewass<strong>en</strong>, aardappel<strong>en</strong>, gran<strong>en</strong>, biet<strong>en</strong> <strong>en</strong> maïs het meest voorkom<strong>en</strong>.<br />
Ongeveer e<strong>en</strong> derde van het gebied heeft<br />
e<strong>en</strong> natuurfunctie met e<strong>en</strong> combinatie<br />
van de natte natuurgebied<strong>en</strong> in de<br />
beekdal<strong>en</strong> <strong>en</strong> boss<strong>en</strong> <strong>en</strong> (natte)<br />
heideveld<strong>en</strong> op de hogere grond<strong>en</strong>. Het<br />
overige grondgebied is in gebruik als<br />
woongebied<strong>en</strong>. Andere belangrijke<br />
functies zijn het recreatieve gebruik van<br />
het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied (wandel-, fiets<strong>en</strong><br />
beperkt vaarrecreatie) alsmede ook de<br />
functie als brongebied voor de<br />
oppervlaktewaterwinning bij de Punt.<br />
Grondwaterwinning t<strong>en</strong> behoeve van de<br />
drinkwatervoorzi<strong>en</strong>ing vindt plaats nabij<br />
Vanggewas na maïsteelt bij het Zeegserloopje<br />
de Punt <strong>en</strong> Ass<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 5
2.1.3 Watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>: oppervlaktewater<br />
In het oppervlaktewatersysteem van het stroomgebied <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zijn volg<strong>en</strong>s terminologie van de<br />
Kaderrichtlijn Water twee zog<strong>en</strong>aamde waterlicham<strong>en</strong> te onderscheid<strong>en</strong>: de beeklop<strong>en</strong> van de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> het Noord-Willemskanaal. (bijlage 3: kaart watersysteem)<br />
De <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Het beeksysteem bestaat e<strong>en</strong> uit groot aantal bek<strong>en</strong> met verschill<strong>en</strong>de nam<strong>en</strong> die gezam<strong>en</strong>lijk<br />
bek<strong>en</strong>d staan onder de naam <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. De beek k<strong>en</strong>t twee midd<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> die ter hoogte van<br />
Oudemol<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> als e<strong>en</strong> beek richting de stad Groning<strong>en</strong> strom<strong>en</strong>. De oostelijke tak<br />
bestaat uit het Andersche Diep, Rolderdiep <strong>en</strong> het Gaster<strong>en</strong>sche Diep. De westelijke tak bestaat uit<br />
het Deurzerdiep, het Loonerdiep <strong>en</strong> het Taarlosche diep. In deze twee takk<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> e<strong>en</strong> groot<br />
aantal bov<strong>en</strong>loopjes uit zoals het Scheebroekerloopje, Smalbroekerloopje <strong>en</strong> het Anreperdiep. Ter<br />
hoogte van Anloo stroomt de bov<strong>en</strong>loop Anloërdiep uit in de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Sinds 2005 is ook het b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>stroomse deel van de Oude <strong>Aa</strong> dat t<strong>en</strong> west<strong>en</strong> van het Noord-<br />
Willemskanaal ligt weer aangeslot<strong>en</strong> op de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Via e<strong>en</strong> onderleider stroomt hier e<strong>en</strong> deel<br />
van het water vanuit de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> onder het Noord-Willemskanaal door in de richting van het<br />
Friesche Ve<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> gemaal pompt vervolg<strong>en</strong>s het water in de Schipsloot waarna het via het Noord-<br />
Willemskanaal <strong>en</strong> het Eemskanaal bij Delfzijl naar de Eems stroomt.<br />
E<strong>en</strong> deel van de beeklop<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied is g<strong>en</strong>ormaliseerd om de waterafvoer te<br />
verbeter<strong>en</strong>. Enkele voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn het Rolderdiep <strong>en</strong> het Deurzerdiep. Als gevolg van de<br />
uitgevoerde verbreding, verdieping <strong>en</strong> verstuwing van deze del<strong>en</strong> is de stroomsnelheid hier<br />
aanzi<strong>en</strong>lijk minder dan in de natuurlijke del<strong>en</strong>. Ook de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop ter hoogte van De Punt k<strong>en</strong>t lage<br />
stroomsnelhed<strong>en</strong> omdat hier opstuwing vanuit de boezem (Noord-Willemskanaal) optreedt. Door de<br />
lage stroomsnelhed<strong>en</strong> treedt hier meer afzetting van slib op <strong>en</strong> is de beek haar hydromorfologische<br />
k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> gedeeltelijk kwijt. In de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> word<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> klein aantal<br />
bemal<strong>en</strong> polders zoals de Ydermade <strong>en</strong> de Westerland<strong>en</strong> aangetroff<strong>en</strong> waarvan het water direct op<br />
de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> wordt uitgeslag<strong>en</strong>.<br />
Noord-Willemskanaal<br />
Het Noord-Willemskanaal loopt van Ass<strong>en</strong> richting de stad Groning<strong>en</strong> waar het uitloopt in het<br />
Eemskanaal. Scheepvaart <strong>en</strong> waterafvoer zijn belangrijke functies van het kanaal, daarnaast vindt er<br />
ook recreatief medegebruik plaats in de vorm van recreatievaart <strong>en</strong> sportvisserij. Van Ass<strong>en</strong> tot<br />
Groning<strong>en</strong> heeft het kanaal e<strong>en</strong> verval van 10,85 meter dat wordt overwonn<strong>en</strong> door middel van e<strong>en</strong><br />
drietal sluiz<strong>en</strong>, sluis Peelo (Ass<strong>en</strong>), sluis Vries <strong>en</strong> sluis de Punt. Tijd<strong>en</strong>s piekafvoer<strong>en</strong> voert het<br />
kanaal e<strong>en</strong> groot deel van het water af uit de westelijke tak van het beeksysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> dat<br />
via het verdeelwerk Loon <strong>en</strong> het Deurzerdiep afgeleid wordt.<br />
2.1.4 Watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>: grondwater<br />
Het grondwatersysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> wordt gek<strong>en</strong>merkt door het voorkom<strong>en</strong> van<br />
(sub)regionale <strong>en</strong> lokale grondwatersystem<strong>en</strong>. Vanuit omligg<strong>en</strong>de plateaugebied<strong>en</strong> stroomt<br />
geïnfiltreerd water toe dat in de ondergrond is verrijkt met onder meer calcium, bicarbonaat <strong>en</strong> ijzer.<br />
Bijzonder is de plaatselijk hoge kweldruk in vooral de midd<strong>en</strong>loop van het beekdal (zie<br />
kwel-infiltratiekaart bijlage 3). Verder ontstaan hierdoor zowel in de l<strong>en</strong>gtegradiënt als op de<br />
dwarsgradiënt<strong>en</strong> in het beekdal verschill<strong>en</strong> in grondwaterkwaliteit. Deze werk<strong>en</strong> door in het<br />
voorkom<strong>en</strong> natte vegetaties in het gebied. In het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied is als eerste de relatie tuss<strong>en</strong><br />
grondwaterkwaliteit <strong>en</strong> vegetatieverspreiding gelegd (Grootjans, 1985).<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 6
Het grondwatersysteem wordt lokaal beïnvloed door de aanwezigheid van grondwaterwinning<strong>en</strong>,<br />
onder meer nabij Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Punt. Door het onttrekk<strong>en</strong> van grondwater vermindert de kweldruk <strong>en</strong><br />
is sprake van lagere grondwaterstand<strong>en</strong>. De grondwaterkwaliteit wordt op de plateaus (in de<br />
infiltratiegebied<strong>en</strong>) tot op zekere hoogte beïnvloed door het uitspoel<strong>en</strong> van nutriënt<strong>en</strong> als gevolg van<br />
landbouwkundig grondgebruik.<br />
2.2 Beleidskader<br />
Op verschill<strong>en</strong>de niveaus is <strong>en</strong> wordt beleid ontwikkeld gericht op het watersysteem van de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Hieronder wordt e<strong>en</strong> overzicht gegev<strong>en</strong> van deze niveaus <strong>en</strong> bijbehor<strong>en</strong>de<br />
beleidsdocum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, voorafgegaan door e<strong>en</strong> korte weergave van de belangrijkste beleidsaspect<strong>en</strong>. In<br />
bijlage 4 is per onderdeel e<strong>en</strong> korte beschrijving gegev<strong>en</strong>.<br />
Voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied vorm<strong>en</strong> de provinciale omgevingsplann<strong>en</strong> van Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> Groning<strong>en</strong><br />
de belangrijkste beleidskaders. (bijlage 3: kaart<strong>en</strong> POP bescherming watersysteem <strong>en</strong> POP<br />
zonering) Hierin is op hoofdlijn aangegev<strong>en</strong> hoe de provincies de ontwikkeling van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>gebied<br />
zi<strong>en</strong> op het gebied van landbouw, natuur, (grond)water, landschap <strong>en</strong> recreatie. Als<br />
basisdocum<strong>en</strong>t hebb<strong>en</strong> onder meer de verschill<strong>en</strong>de sectorale gebiedsvisies <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gedi<strong>en</strong>d<br />
(o.a. landbouw, natuur, bos <strong>en</strong> landschap). Volg<strong>en</strong>d op de omgevingsplann<strong>en</strong> is beleid voor het<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied geconcretiseerd in het Beheers, Inrichtings- Ontwikkelingsplan (BIO-plan) dat<br />
in het kader van het Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap is opgesteld (zie uitgebreidere<br />
toelichting onder par. 2.3.2. regionale ontwikkeling<strong>en</strong>). Het watersysteem neemt hier e<strong>en</strong> belangrijke<br />
plaats bij in.<br />
Schap<strong>en</strong> in graslandperceel<br />
nabij Eisch<strong>en</strong>broekerloop.<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het watersysteem in zowel landelijk als bebouwd gebied zijn ook voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>-systeem afsprak<strong>en</strong> uit het Regionaal Bestuursakkoord water stur<strong>en</strong>d. Het gaat onder meer om<br />
het opstell<strong>en</strong> van waterplann<strong>en</strong> per geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> het watersysteemplan voor het deelstroomgebied<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Het betreft de concrete vertaling van de Kaderrichtlijn Water <strong>en</strong> waterbeheer 21 e eeuw<br />
naar het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied.<br />
Op korte termijn zal het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied word<strong>en</strong> aangewez<strong>en</strong> als Natura 2000-gebied. Hiervoor<br />
zijn reeds verschill<strong>en</strong>de voorbereid<strong>en</strong>de analyses uitgevoerd (o.a. Kiwa & EGG, 2006). In de<br />
kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> zal e<strong>en</strong> beheerplan word<strong>en</strong> opgesteld waarin opnieuw het watersysteem e<strong>en</strong><br />
belangrijke plaats speelt, in relatie tot de functies natuur (verdrogingsbestijding), landbouw, recreatie<br />
<strong>en</strong> waterwinning. Het is van belang om tot e<strong>en</strong> goede afstemming te kom<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> doel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
maatregel<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s de Kaderrichtlijn water (in het watersysteemplan) <strong>en</strong> doel<strong>en</strong> <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> in<br />
het beheerplan Natura 2000.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 7
Voorbeeld van e<strong>en</strong> raakvlak tuss<strong>en</strong> KRW <strong>en</strong> Natura 2000 in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied is de wijze<br />
waarop de beekpeil<strong>en</strong> van het ‘waterlichaam’ <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> van invloed zijn op de<br />
grondwaterstand<strong>en</strong> in naastgeleg<strong>en</strong> moeras- <strong>en</strong> natte hooilandvegetaties (Natura 2000 habitat).<br />
Mede om deze red<strong>en</strong> zal voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied e<strong>en</strong> zg. GGOR (Gew<strong>en</strong>st Grond- <strong>en</strong><br />
Oppervlaktewater Regime) word<strong>en</strong> opgesteld waarbij waterhuishoudkundige knelpunt<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
functies word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd <strong>en</strong> opgelost.<br />
Geformuleerd beleid op verschill<strong>en</strong>de niveaus <strong>en</strong> bijbehor<strong>en</strong>de beleidsdocum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
o Europees beleid<br />
o Europese Kaderrichtlijn Water<br />
o Natura 2000<br />
o Nationaal beleid<br />
o Nota Waterbeleid 21 ste eeuw<br />
o Nationaal Bestuursakkoord Water<br />
o Nota Ruimte<br />
o 4 e Nota Waterhuishouding<br />
o Mestwetgeving & Lozing<strong>en</strong>besluit Op<strong>en</strong> Teelt <strong>en</strong> Veehouderij<br />
o Regionaal beleid<br />
o Stroomgebiedsvisie ‘Over lev<strong>en</strong> met water’<br />
o Regionaal Bestuursakkoord Water<br />
o Provinciaal Omgevingsplan II Dr<strong>en</strong>the<br />
o Provinciaal Omgevingsplan II Groning<strong>en</strong><br />
o Regiovisie Ass<strong>en</strong>-Groning<strong>en</strong><br />
o Gebiedsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
o Beheer-, Inrichtings- <strong>en</strong> Ontwikkelingsplan (Bio-plan) Nationaal beek- <strong>en</strong><br />
esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
o Landschapsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>/Integrale kans<strong>en</strong>kaart<br />
o Waterschapsbeleid<br />
o Beheersplan waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s 2003-2007 (+ actualisering 2003 – 2009)<br />
o Diverse beleidsplann<strong>en</strong> op het gebied van onderhoud, waterkwantiteit <strong>en</strong> –kwaliteit<br />
o Visie van A naar Beek<br />
o Geme<strong>en</strong>telijk beleid (gericht op water)<br />
o Waterplann<strong>en</strong> voor de verschill<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 8
2.3 Autonome ontwikkeling<strong>en</strong><br />
2.3.1 Klimaatverandering<br />
De kom<strong>en</strong>de dec<strong>en</strong>nia zal de verandering van het klimaat doorzett<strong>en</strong>. Ook nu al is duidelijk te zi<strong>en</strong><br />
dat de temperatuur langzaam stijgt <strong>en</strong> dat omvang <strong>en</strong> aard van extreme weerssituaties to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>. In<br />
tabel 2.1 staan de klimaatsc<strong>en</strong>ario’s van het KNMI voor 2050. In de kolom 'gemiddeld' staan de<br />
verwachte gemiddelde waard<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de klimaatverandering. In de kolom 'bandbreedte'<br />
staat de onzekerheid rondom deze getall<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>. Op basis van deze KNMI-gegev<strong>en</strong>s wordt<br />
verwacht dat de temperatuur to<strong>en</strong>eemt, dat het vaker zal reg<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> dat de bui<strong>en</strong> heviger zull<strong>en</strong> zijn,<br />
dat de verdamping to<strong>en</strong>eemt <strong>en</strong> de zeespiegel zal stijg<strong>en</strong>.<br />
Tabel 2.1 Ontwikkeling klimaatverandering 2050 (bron: KNMI, 2006)<br />
Klimaatverandering 2050 Gemiddeld Bandbreedte<br />
Winter Gemiddelde neerslaghoeveelheid + 8% + 4% à + 14%<br />
10-daagse neerslagsom + 8% + 4% à + 12%<br />
Zomer Gemiddelde neerslaghoeveelheid - 5% - 19% à + 6%<br />
Neerslag extreme bui<strong>en</strong> + 14% + 5% à + 27%<br />
Verdamping + 8% + 3% à + 15%<br />
Zeespiegel Absolute stijging 25 cm 15 - 35 cm<br />
Met name de 10-daagse neerslagto<strong>en</strong>ame kan consequ<strong>en</strong>ties hebb<strong>en</strong> voor de wateroverlast. In<br />
extreme situaties is het mogelijk dat het watersysteem dat niet aankan. In het Regionaal<br />
Bestuursakkoord Water is op basis van de vorige klimaatcijfers van het KNMI afgesprok<strong>en</strong> dat we<br />
uitgaan van e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>ame van 10% voor de 10-daagse neerslagsom. Voor het stedelijk gebied is<br />
vooral de to<strong>en</strong>ame van de neerslag van extreme bui<strong>en</strong> in de zomer van belang. Voor de to<strong>en</strong>ame<br />
van de extreme zomerbui<strong>en</strong> is in het Regionaal Bestuursakkoord Water op basis van de vorige<br />
klimaatcijfers van het KNMI afgesprok<strong>en</strong> dat ook hier wordt uitgegaan van e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>ame van 10%.<br />
Verder word<strong>en</strong> in overleg met de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> de gevolg<strong>en</strong> van extremere neerslagto<strong>en</strong>ame<br />
(maximum van 27% neerslagto<strong>en</strong>ame) in beeld gebracht.<br />
Volg<strong>en</strong>s de klimaatsc<strong>en</strong>ario’s van het KNMI zal ook de verdamping in de zomermaand<strong>en</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>.<br />
Dit betek<strong>en</strong>t dat de watervraag in de zomer zal to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>. Mom<strong>en</strong>teel zijn er afsprak<strong>en</strong> gemaakt over<br />
de maximale hoeveelheid water die uit het IJsselmeer onttrokk<strong>en</strong> mag word<strong>en</strong> t<strong>en</strong> behoeve van de<br />
waterbehoefte in Oost Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the. De verwachting is dat die hoeveelheid water niet zal<br />
gaan to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>, doordat ook in andere gebied<strong>en</strong> de watervraag zal to<strong>en</strong>em<strong>en</strong> <strong>en</strong> het IJsselmeer<br />
vanuit de Rijn minder water aangevoerd zal krijg<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s is de wateraanvoerdiscussie voor het<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied minder relevant omdat aanvoer naar de zandplateaus rondom het beekdal niet<br />
mogelijk is.<br />
De zeespiegel zal naar schatting de kom<strong>en</strong>de 45 jaar circa 25 cm stijg<strong>en</strong>. Hierdoor zal in de toekomst<br />
mogelijk steeds minder vaak onder vrij verval kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geloosd bij Delfzijl.<br />
2.3.2 Regionale ontwikkeling<strong>en</strong><br />
Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Uitgangspunt voor de toekomst van het Nationaal beek- <strong>en</strong> esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is het<br />
behoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> het versterk<strong>en</strong> van de id<strong>en</strong>titeit van het gebied.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 9
De ontwikkeling van het landschap met haar bijzondere k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> specifieke betek<strong>en</strong>is geldt<br />
daarbij als e<strong>en</strong> overkoepel<strong>en</strong>de beleidsstrategie, met ‘behoud door vernieuwing’ <strong>en</strong> de cultuurhistorie<br />
als inspiratiebronn<strong>en</strong> <strong>en</strong> als leid<strong>en</strong>de principes. Bij het uitwerk<strong>en</strong> hiervan word<strong>en</strong> alle sector<strong>en</strong> in het<br />
gebied actief betrokk<strong>en</strong>, in het bijzonder de landbouw <strong>en</strong> de dorpsbewoners. Hierdoor wordt de<br />
leefbaarheid bevorderd <strong>en</strong> ontstaan nieuwe vorm<strong>en</strong> van sam<strong>en</strong>werking. Het doel is e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige<br />
<strong>en</strong> harmonieuze ontwikkeling van het gebied die aansluit bij de karakteristieke id<strong>en</strong>titeit. De integratie<br />
van functies, bijvoorbeeld van landbouw <strong>en</strong> natuurbeheer, draagt hier aan bij. Het algem<strong>en</strong>e<br />
toekomstbeeld voor het Nationaal beek- <strong>en</strong> esdorp<strong>en</strong>landschap is e<strong>en</strong> duurzaam functioner<strong>en</strong>d<br />
beek- <strong>en</strong> esdorp<strong>en</strong>landschap. Duurzaam heeft hierin de drieledige betek<strong>en</strong>is van economisch vitaal,<br />
ecologisch houdbaar <strong>en</strong> sociaal aanvaardbaar. De diverse gebruiksfuncties (natuur, landbouw,<br />
recreatie) ontwikkel<strong>en</strong> zich in onderlinge sam<strong>en</strong>hang <strong>en</strong> in overe<strong>en</strong>stemming met de structuur van<br />
het gebied. Dit betek<strong>en</strong>t voor de landbouw dat de sector zich ook in de toekomst in het gebied kan<br />
ontwikkel<strong>en</strong>, waarbij er lokaal ruimte voor inplaatsing is op de hoger geleg<strong>en</strong> zandgebied<strong>en</strong> rondom<br />
het beekdal.<br />
De voorstell<strong>en</strong> <strong>en</strong> oplossingsrichting<strong>en</strong> in het Beheer-, Inrichtings- <strong>en</strong> Ontwikkelingsplan (BIO-plan)<br />
hebb<strong>en</strong> als k<strong>en</strong>merk dat ze lev<strong>en</strong>svatbaar, op termijn houdbaar <strong>en</strong> sociaal aanvaardbaar zijn. In het<br />
BIO-plan is naast e<strong>en</strong> aantal kaders <strong>en</strong> doelstelling<strong>en</strong> voor het gebied ook e<strong>en</strong><br />
meerjar<strong>en</strong>actieprogramma met maatregel<strong>en</strong> voor de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Verder is e<strong>en</strong><br />
Integrale Kans<strong>en</strong>kaart gemaakt waarin is aangegev<strong>en</strong> hoe <strong>en</strong> waar de functies landbouw, natuur,<br />
recreatie <strong>en</strong> waterwinning op e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>de manier kunn<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan. (bijlage 3: Integrale<br />
kans<strong>en</strong>kaart).<br />
Akkerrand rondom<br />
maïsperceel nabij Zeegse<br />
Omdat het watersysteem e<strong>en</strong> ess<strong>en</strong>tieel onderdeel van het Nationaal beek- <strong>en</strong> esdorp<strong>en</strong>landschap<br />
vormt heeft het thema water e<strong>en</strong> belangrijke c<strong>en</strong>trale plaats in het plan gekreg<strong>en</strong>. Hierbij zijn visie <strong>en</strong><br />
doelstelling<strong>en</strong> zoals in het beheersplan van het waterschap zijn verwoord op gebiedsschaal<br />
ingebracht. Belangrijke aspect<strong>en</strong> vanuit de verschill<strong>en</strong>de beheersplanthema’s zijn:<br />
• Veiligheid: waterberging door het combiner<strong>en</strong> van functies in beekdal<strong>en</strong>. Ook de doelstelling<strong>en</strong><br />
vanuit het beleid Waterbeheer 21e Eeuw <strong>en</strong> Water 2000+ mak<strong>en</strong> hier deel van uit.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 10
• Watersystem<strong>en</strong>: waterbeheer gericht op gebiedsfuncties; invulling gev<strong>en</strong> aan het beheer van het<br />
grond- <strong>en</strong> oppervlaktewater op systeemniveau, sam<strong>en</strong> met ander partij<strong>en</strong>; vasthoud<strong>en</strong> van water<br />
in watersysteem via bijvoorbeeld herstel van meanders <strong>en</strong> b<strong>en</strong>utting van natuurlijke laagt<strong>en</strong>;<br />
verdrogingsbestrijding; recreatie behoort tot invulling brede maatschappelijke taak; onderhoud<br />
gericht op afvoer van de beek <strong>en</strong> instandhouding van natuurwaard<strong>en</strong> in de beek; opstell<strong>en</strong> van<br />
gebiedsgerichte normering; verbetering van de biotische kwaliteit van het watersysteem door<br />
bijvoorbeeld het opheff<strong>en</strong> van knelpunt<strong>en</strong> in vismigratie, strev<strong>en</strong> naar herstel beekprocess<strong>en</strong>.<br />
• Schoon water: gebiedgerichte waterkwaliteitsnormering <strong>en</strong> vastlegg<strong>en</strong> van de huidige kwaliteit,<br />
hermeandering; afkoppeling verhard oppervlak.<br />
• Invulling van e<strong>en</strong> aantal functiegerichte doelstelling<strong>en</strong>. Hiervoor zull<strong>en</strong> de (water)kans<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong><br />
als belangrijk hulpmiddel di<strong>en</strong><strong>en</strong> om tot e<strong>en</strong> goede afgewog<strong>en</strong> gebiedszonering te kom<strong>en</strong>.<br />
Masterplan Kad<strong>en</strong><br />
Met het Masterplan Kad<strong>en</strong> word<strong>en</strong> kad<strong>en</strong> langs het boezemwatersysteem verbeterd (opgehoogd of<br />
versterkt). <strong>Aa</strong>nleiding voor het aanpass<strong>en</strong> van de kad<strong>en</strong> is de wateroverlast van 1998, to<strong>en</strong> duidelijk<br />
werd dat de boezem van <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s niet bestand was teg<strong>en</strong> extreem veel water. In totaal wordt<br />
tot 2015 circa 200 km. kad<strong>en</strong> aangepakt langs het boezemsysteem. Op deze manier wordt e<strong>en</strong><br />
veiligheidsniveau van 1/100 jaar gecreëerd. De ophoging van de kad<strong>en</strong> langs de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> wordt<br />
met de nodige terughoud<strong>en</strong>dheid aangepakt. Alle<strong>en</strong> waar strikt noodzakelijk wordt de kade versterkt,<br />
concreet is dat op e<strong>en</strong> klein traject nabij Glimm<strong>en</strong> gebeurd. Ook wordt gekek<strong>en</strong> of in combinatie met<br />
(natuur)ontwikkelingsplann<strong>en</strong> in de directie omgeving het mogelijk is om de vereiste veiligheid op e<strong>en</strong><br />
andere wijze te bereik<strong>en</strong>. De kad<strong>en</strong> langs het Noord-Willemskanaal word<strong>en</strong> voor 2015 verhoogd.<br />
Inrichting van de Polders Lapp<strong>en</strong>voort, Het Oosterland <strong>en</strong> de Glimmerpolder<br />
Volg<strong>en</strong>d op het project Herstel B<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zijn de polders ingericht als<br />
noodbergingsgebied (Lapp<strong>en</strong>voort/Oosterland) <strong>en</strong> wordt de waterhuishoudkundige inrichting op de<br />
natuurfunctie afgestemd. Ook de mogelijkhed<strong>en</strong> voor ext<strong>en</strong>sieve recreatie in het gebied word<strong>en</strong><br />
hierbij verbeterd. Om het gebied de kom<strong>en</strong>de tijd voor alle gew<strong>en</strong>ste doelstelling<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong><br />
gebruik<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> ambitiestatem<strong>en</strong>t opgesteld waarin de projectpartij<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> aanvull<strong>en</strong>de<br />
ambities voor 2014 te realiser<strong>en</strong>.<br />
Herinrichting Har<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Ruilverkaveling Laaghal<strong>en</strong><br />
In de Herinrichting Har<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Ruilverkaveling Laaghal<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de functies in het<br />
gebied volg<strong>en</strong>s de gew<strong>en</strong>ste plann<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte van elkaar gepositioneerd. Vervolg<strong>en</strong>s wordt door<br />
uitvoering van de maatregel<strong>en</strong> onder meer de waterhuishouding beter afgestemd op de nieuw<br />
bepaalde functies in het gebied.<br />
<strong>Aa</strong>npass<strong>en</strong> RWZI Ass<strong>en</strong><br />
De RWZI te Ass<strong>en</strong> is in 2006 aangepast <strong>en</strong> voldoet weer aan de nu gestelde eis<strong>en</strong>.<br />
Realiser<strong>en</strong> basisinspanning geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
De geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> in het gebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> voor e<strong>en</strong> groot deel de basisinspanning<br />
gerealiseerd. In het Dr<strong>en</strong>tse deel is voor de riolering <strong>en</strong> met name de overstort<strong>en</strong> het<br />
waterkwaliteitsspoor aangehoud<strong>en</strong>. Dit betek<strong>en</strong>t dat er 90% reductie van de vuiluitworp is<br />
gerealiseerd in plaats van 50% (basisinspanning). Nog niet alle overstort<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> aan dit criterium.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 11
2.3.3 Lokale ontwikkeling<strong>en</strong><br />
Ook lokaal zijn er veel ontwikkeling<strong>en</strong> gaande. Deze hebb<strong>en</strong> voornamelijk betrekking op de<br />
ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing. De belangrijkste zijn:<br />
Geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong><br />
In <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> vindt naast de kleinschalige uitbreidingsmogelijkhed<strong>en</strong> bij de dorp<strong>en</strong>, de ontwikkeling<br />
van Rolde Zuid plaats.<br />
Geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong><br />
Grootschalige woningbouw-ontwikkeling in het kader van de Regiovisie vindt aan de westzijde van<br />
Ass<strong>en</strong> plaats, buit<strong>en</strong> het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Van belang binn<strong>en</strong> de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
zijn de verdere ontwikkeling van het gebied Messch<strong>en</strong>veld <strong>en</strong> de ontwikkeling van Ass<strong>en</strong> Zuid.<br />
Geme<strong>en</strong>te Midd<strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the<br />
Binn<strong>en</strong> het gebied dat tot het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> behoort zijn ge<strong>en</strong> grote ontwikkeling<strong>en</strong><br />
gepland die het watersysteem wez<strong>en</strong>lijk beïnvloed<strong>en</strong>.<br />
Geme<strong>en</strong>te Tynaarlo<br />
Belangrijk item is de uitbreiding van het bedrijv<strong>en</strong>terrein nabij Vriezerbrug. Daarnaast wordt afgezi<strong>en</strong><br />
van inbreiding in de bestaande bebouwde gebied<strong>en</strong>, in de omgeving van Zuidlar<strong>en</strong> <strong>en</strong> Eelde ook<br />
uitbreiding van woningbouw gepland. Onder meer in Eelde-Paterswolde zal voor 2009 nog e<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong>lijke inspanning t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het opheff<strong>en</strong> van riooloverstort<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geleverd.<br />
Geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong><br />
In het Landschapsontwikkelingsplan Har<strong>en</strong> is de ambitie van de geme<strong>en</strong>te weergegev<strong>en</strong>. Naast<br />
inbreiding op e<strong>en</strong> aantal plekk<strong>en</strong> heeft de geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong> als uitwerking van het LOP de Meerwegvisie<br />
ontwikkeld. Naast woningbouw <strong>en</strong> aanleg van e<strong>en</strong> ecologische verbindingszone tuss<strong>en</strong> polder<br />
Lapp<strong>en</strong>voort <strong>en</strong> het Paterswoldse meer (in beheer bij waterschap Noorderzijlvest), is hierin ook de<br />
ev<strong>en</strong>tuele aankoppeling van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> naar het meer e<strong>en</strong> punt van aandacht. Verder wordt<br />
e<strong>en</strong> transferium aangelegd nabij de Vondellaan, op de overgang van Hondsrug naar het<br />
oorspronkelijke <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-dal. Hier is tev<strong>en</strong>s sprake van de realisering van e<strong>en</strong> nieuw<br />
bedrijv<strong>en</strong>terrein (Nescio-park). De invloed van <strong>en</strong>kele overstort<strong>en</strong> wordt verder gereduceerd.<br />
Geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong><br />
Binn<strong>en</strong> het deel van de geme<strong>en</strong>te dat onderdeel is van het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> wordt<br />
vooral gewerkt aan inbreiding <strong>en</strong> herstructurering. Daarnaast hebb<strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op lokale schaal<br />
beperkte mogelijkhed<strong>en</strong> voor woningbouw in de dorp<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong>. Rec<strong>en</strong>t zijn het Helperdiep<br />
alsmede ook de vijvers in de wijk de Wijert gebaggerd.<br />
2.4 <strong>Aa</strong>ndachtspunt<strong>en</strong> vanuit de omgeving<br />
Gezi<strong>en</strong> de speciale status van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-stroomgebied wordt er al sinds lange tijd gewerkt<br />
aan e<strong>en</strong> goede inrichting van het gebied waarbij alle functies zo goed mogelijk bedi<strong>en</strong>d kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong>. Om dit in goede ban<strong>en</strong> te leid<strong>en</strong> vindt er veel afstemming plaats <strong>en</strong> zijn de partij<strong>en</strong> over het<br />
algeme<strong>en</strong> goed op de hoogte van de belang<strong>en</strong> die de verschill<strong>en</strong>de gebruiksfuncties hebb<strong>en</strong> in het<br />
gebied.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 12
Bij de verschill<strong>en</strong>de overlegstructur<strong>en</strong> <strong>en</strong> lop<strong>en</strong>de project<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> deze regelmatig naar vor<strong>en</strong>. In<br />
deze paragraaf wordt dan ook volstaan met e<strong>en</strong> korte opsomming van <strong>en</strong>kele belangrijke<br />
aandachtspunt<strong>en</strong> per sector:<br />
Landbouw<br />
• Zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gezonde <strong>en</strong> duurzame landbouwsector met goede toekomstperspectiev<strong>en</strong>.<br />
• Focus op behoud <strong>en</strong> ontwikkeling van bedrijv<strong>en</strong> in hoger geleg<strong>en</strong> del<strong>en</strong> van het stroomgebied,<br />
buit<strong>en</strong> de natte beekdal<strong>en</strong>.<br />
Natuur<br />
• Behoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> versterk<strong>en</strong> van natuur binn<strong>en</strong> het stroomgebied, hierbij e<strong>en</strong> focus op de hoger<br />
geleg<strong>en</strong> bos- <strong>en</strong> heidegebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> de lager geleg<strong>en</strong> beekdal<strong>en</strong>.<br />
Recreatie<br />
• Verdere ontwikkeling van vooral wandel- <strong>en</strong> fietsrecreatie in het stroomdal van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>,<br />
zichtbaar mak<strong>en</strong> cultuurhistorische- <strong>en</strong> archeologische aspect<strong>en</strong> belangrijk item.<br />
Waterwinning<br />
• Onderzoek naar mogelijkhed<strong>en</strong> voor het duurzaam inpass<strong>en</strong> van grondwaterwinning<strong>en</strong> in het<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied (de Punt, Ass<strong>en</strong>).<br />
2.5 Actor<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied<br />
Diverse organisaties in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zijn betrokk<strong>en</strong> bij het watersysteem<br />
<strong>en</strong> waterbeheer. Belangrijke actor<strong>en</strong> zijn de landbouwsector (LTO-noord, landbouwers),<br />
natuurbeheerders (Staatsbosbeheer als grootste terreinbeheerder, Natuurmonum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> als<br />
beheerder van polder Lapp<strong>en</strong>voort, Het Dr<strong>en</strong>tse landschap als beheerder van de Gasterse duin<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Kampsheide), recreatieondernemers, provincies <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Voor e<strong>en</strong> uitgebreid overzicht van<br />
actor<strong>en</strong> wordt verwez<strong>en</strong> naar bijlage 6.<br />
Voor e<strong>en</strong> goede afstemming van de verschill<strong>en</strong>de belang<strong>en</strong> zijn er <strong>en</strong>kele sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong><br />
actief in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Overlegorgaan Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
In het Overlegorgaan Nationaal beek- <strong>en</strong> esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zijn de bestuurders van<br />
de volg<strong>en</strong>de instanties <strong>en</strong> eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>/beheerders verteg<strong>en</strong>woordigd.<br />
Provincie Dr<strong>en</strong>the<br />
- Geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> Tynaarlo.<br />
- Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s.<br />
- Staatsbosbeheer Regio noord.<br />
- Recreatiesector (Recron/Recreatieschap).<br />
- Natuurmonum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
- Land- <strong>en</strong> Tuinbouw Organisatie Noord Nederland (LTO-noord).<br />
- Brede Overleggroep Kleine Dorp<strong>en</strong> (BOKD).<br />
- Waterleidingmaatschappij Dr<strong>en</strong>the/Waterbedrijf Groning<strong>en</strong>.<br />
- Ministerie van LNV.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 13
Landinrichtingscommissie<br />
In opdracht van het Overlegorgaan Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is er e<strong>en</strong><br />
landinrichtingscommissie in het stroomgebied actief die via e<strong>en</strong> actieve rol in de grondruil moet<br />
bijdrag<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> betere realisatie van de verschill<strong>en</strong>de grondgebruikfuncties. In hoofdlijn<strong>en</strong><br />
betek<strong>en</strong>t dit dat de natuurfuncties in de beekdal<strong>en</strong> <strong>en</strong> de landbouwfuncties op de ess<strong>en</strong><br />
geconc<strong>en</strong>treerd word<strong>en</strong>.<br />
Betrokk<strong>en</strong> bewoners<br />
Verder zijn de bewoners van het gebied georganiseerd in sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> als de BOKD<br />
(Brede Overleggroep Kleine Dorp<strong>en</strong>), boermark<strong>en</strong> <strong>en</strong> dorpsver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 14
3. Wateroverlast<br />
3.1 Huidige toestand<br />
Het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is getoetst aan de inundati<strong>en</strong>orm<strong>en</strong> uit het NBW. Uit deze<br />
toets kom<strong>en</strong> met uitzondering van lokale knelpunt<strong>en</strong> in bebouwd gebied, ge<strong>en</strong> grootschalige<br />
knelpunt<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong>. Veelal kom<strong>en</strong> inundaties voor in de laag geleg<strong>en</strong> del<strong>en</strong> van het beekdal met<br />
de functie natuur. Voor de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop <strong>en</strong> deels ook de midd<strong>en</strong>loop geldt dat inundatie met<br />
gebiedseig<strong>en</strong> beekwater zich goed verhoudt tot de natuurdoelstelling<strong>en</strong> in deze gebied<strong>en</strong>. In geval<br />
van natuurdoelstelling<strong>en</strong> gericht op soort<strong>en</strong>rijkere natte schraallandvegetaties (vooral in<br />
bov<strong>en</strong>loopgebied<strong>en</strong>) kan lokaal van knelpunt<strong>en</strong> sprake zijn. Op e<strong>en</strong> aantal plaats<strong>en</strong> in het<br />
stroomgebied is nog sprake van landbouwkundig gebruik van percel<strong>en</strong>, soms tot aan de beek. Het<br />
strev<strong>en</strong> is erop gericht om zoveel mogelijk deze categorie grond<strong>en</strong> te verwerv<strong>en</strong> <strong>en</strong> als natuurgebied<br />
in te richt<strong>en</strong>. In het gebied rondom het Amerdiep zijn in de praktijk knelpunt<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong><br />
met inundaties op landbouwgrond. Naast overlast door inundaties treedt hier ook overlast op door<br />
hoge grondwaterstand<strong>en</strong>. Hier loopt e<strong>en</strong> project om deze knelpunt<strong>en</strong> aan te pakk<strong>en</strong> (Publiek-private<br />
sam<strong>en</strong>werking in het Amerdiep).<br />
In het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied kom<strong>en</strong> verder<br />
ge<strong>en</strong> grootschalige knelpunt<strong>en</strong> voor<br />
t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van grondwateroverlast. Lokaal<br />
zijn er in landbouwgebied wel knelpunt<strong>en</strong> door<br />
hoge grondwaterstand<strong>en</strong> vanwege<br />
schijnwaterspiegels. Deze bouw<strong>en</strong> zich op<br />
bov<strong>en</strong> ondiepe keileemlag<strong>en</strong>. Er wordt sam<strong>en</strong><br />
met landbouwers gekek<strong>en</strong> naar oplossing<strong>en</strong><br />
Peilschaal bij verdeelwerk Loon<br />
met ondiepe drainage of aangepast<br />
bodemgebruik. Bij het treff<strong>en</strong> van maatregel<strong>en</strong><br />
op het gebied van beekherstel<br />
(hermeandering, aanpassing van onderhoud)<br />
is het van belang te toets<strong>en</strong> of het gebied<br />
bov<strong>en</strong>strooms van de maatregel<strong>en</strong> blijft<br />
voldo<strong>en</strong> aan de inundati<strong>en</strong>orm<strong>en</strong> uit het NBW.<br />
Deze toets vind plaats als onderdeel van de<br />
planuitwerking, waarbij als uitgangspunt wordt<br />
gehanteerd dat de situatie niet mag<br />
verslechter<strong>en</strong>.<br />
Conclusie<br />
In de huidige situatie zijn er, afgezi<strong>en</strong> van het bebouwde gebied, binn<strong>en</strong> het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied<br />
relatief weinig knelpunt<strong>en</strong> voor de verdere ontwikkeling van zowel landbouwkundig gebruik van het<br />
gebied op de hogere grond<strong>en</strong> als behoud <strong>en</strong> herstel van natuurgebied<strong>en</strong> in de beekdal<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 15
3.2 Regionale wateropgave<br />
3.2.1 Ontlasting van de boezem<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
In 1998 is met betrekking tot de boezem in het Regionaal Bestuursakkoord Water afgesprok<strong>en</strong> dat<br />
ieder stroomgebied de toekomstige to<strong>en</strong>ame van de neerslag zelf moet kunn<strong>en</strong> opvang<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet<br />
direct naar de boezem mag afvoer<strong>en</strong>. Daarom geldt voor ieder gebied de opgave van het vasthoud<strong>en</strong><br />
van 10% extra neerslag t<strong>en</strong> gevolge van klimaatsverandering. In de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zal veel van deze<br />
extra neerslag in de bodem infiltrer<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet mete<strong>en</strong> tot afvoer kom<strong>en</strong>. Met modelberek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> is<br />
bepaald dat de 10% neerslag to<strong>en</strong>ame zorgt voor e<strong>en</strong> verhoging van de afvoer uit het gebied met<br />
ongeveer 6 mm. Op e<strong>en</strong> oppervlakte van 31.000 ha betek<strong>en</strong>t dit dat voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ruimte<br />
gezocht moet word<strong>en</strong> voor het vasthoud<strong>en</strong> van 1,9 miljo<strong>en</strong> m 3 water. Met behulp van modelmatige<br />
berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> is bepaald hoeveel water via autonome ontwikkeling<strong>en</strong> in het systeem wordt<br />
vastgehoud<strong>en</strong>. In de berek<strong>en</strong>ing zijn de volg<strong>en</strong>de project<strong>en</strong> meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>:<br />
• Inrichting bergingspolder Lapp<strong>en</strong>voort.<br />
• Uitbreiding golfbaan Glimm<strong>en</strong>.<br />
• Deelproject<strong>en</strong> van het project 10 kans<strong>en</strong> Deurzerdiep.<br />
o Masterplan Dijkveld.<br />
o Deurzerdiep Noord.<br />
o Amelterbos.<br />
o Stadsrand Ass<strong>en</strong>-Oost.<br />
o Natuurontwikkeling Horstmaat.<br />
o Deurzerdiep Zuid.<br />
o Ecologische verbinding Geelbroek.<br />
• Hermeandering Rolderdiep.<br />
• Natuurontwikkeling Geelbroek.<br />
• Inrichting oef<strong>en</strong>terrein De Haar.<br />
• <strong>Aa</strong>nsluit<strong>en</strong> meander Oude Amerdiep.<br />
• Ret<strong>en</strong>tiebekk<strong>en</strong> Laaghal<strong>en</strong>.<br />
• Blauw-Gro<strong>en</strong>e di<strong>en</strong>st Amerdiep.<br />
• Inrichting Holmers/Halk<strong>en</strong>broek.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 16
De uitkomst van de berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> is dat via de autonome ontwikkeling<strong>en</strong> de 1,9 miljo<strong>en</strong> m 3 die extra<br />
tot afvoer komt als gevolg van klimaatsverandering in het systeem wordt vastgehoud<strong>en</strong>. Met de<br />
autonome ontwikkeling<strong>en</strong> wordt dus de wateropgave voor het ontlast<strong>en</strong> van de boezem voor de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> tot 2050 ingevuld.<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
Naast de hiervoor g<strong>en</strong>oemde project<strong>en</strong> die reeds zijn uitgevoerd of in de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
uitgevoerd zijn er vanuit het gebiedsplan van de provincie Dr<strong>en</strong>the ook nog e<strong>en</strong> aantal gebied<strong>en</strong> die<br />
bijdrag<strong>en</strong> aan de wateropgave. Omdat de inrichting van deze gebied<strong>en</strong> nog niet duidelijk is, is e<strong>en</strong><br />
inschatting gemaakt van de bijdrage aan de wateropgave. Geschat wordt dat in deze gebied<strong>en</strong> nog<br />
e<strong>en</strong>s 0,25 miljo<strong>en</strong> m 3 water kan word<strong>en</strong> vastgehoud<strong>en</strong>.<br />
Conclusie<br />
• De autonome maatregel<strong>en</strong> in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zorg<strong>en</strong> ervoor dat de extra afvoer als gevolg van<br />
klimaatverandering wordt vastgehoud<strong>en</strong>. Er is dus ge<strong>en</strong> wateropgave ter ontlasting van de<br />
boezem.<br />
• In de gebied<strong>en</strong> uit het gebiedsplan van de provincie Dr<strong>en</strong>the zijn in de toekomst wellicht<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> om water vast te houd<strong>en</strong>.<br />
3.3 Stedelijke wateropgave<br />
Voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied zijn Groning<strong>en</strong> (circa e<strong>en</strong> kwart) <strong>en</strong> Ass<strong>en</strong> als stad, <strong>en</strong> Zuidlar<strong>en</strong>,<br />
Har<strong>en</strong> <strong>en</strong> Rolde <strong>en</strong> Giet<strong>en</strong> als grotere dorp<strong>en</strong> dan wel kern<strong>en</strong> de belangrijkste bebouwde gebied<strong>en</strong>.<br />
Ass<strong>en</strong> watert daarbij voor e<strong>en</strong> groot deel (circa 80%) af op het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-systeem, Giet<strong>en</strong> watert<br />
voor ongeveer 1/3 af op het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-systeem.<br />
De stedelijke wateropgave bestaat uit drie onderdel<strong>en</strong>, namelijk:<br />
• Wateroverlast vanuit het oppervlaktewater (toetsing aan de NBW-inundati<strong>en</strong>orm van 1/100 j. <strong>en</strong><br />
water vasthoud<strong>en</strong> om niet af te w<strong>en</strong>tel<strong>en</strong>).<br />
• Water op straat vanuit de riolering.<br />
• Grondwateroverlast.<br />
Deze word<strong>en</strong> in de onderstaande paragrav<strong>en</strong> nader toegelicht.<br />
3.3.1 Wateroverlast vanuit het oppervlaktewater<br />
Binn<strong>en</strong> de stedelijke agglomeraties zijn nauwelijks situaties aanwezig waar vanuit oppervlaktewater<br />
wateroverlast ontstaat in stedelijk gebied. De geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>, die mom<strong>en</strong>teel in<br />
ontwikkeling zijn bied<strong>en</strong> e<strong>en</strong> goed inzicht in de huidige situatie <strong>en</strong> de ev<strong>en</strong>tuele knelpunt<strong>en</strong>.<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
• De NBW-inundati<strong>en</strong>orm voor stedelijk gebied is 1/100 j.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 17
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
In het RBW is afgesprok<strong>en</strong> dat de extra waterafvoer die te verwacht<strong>en</strong> is door de klimaatverandering<br />
niet mag word<strong>en</strong> afgew<strong>en</strong>teld. Ook voor stedelijk gebied geldt dat het eig<strong>en</strong> water moet word<strong>en</strong><br />
vastgehoud<strong>en</strong>. De wateropgave voor het stedelijk gebied wordt berek<strong>en</strong>d door het verhard oppervlak<br />
van e<strong>en</strong> kern te verm<strong>en</strong>igvuldig<strong>en</strong> met 10% extra neerslag in 2050.<br />
Voor de grotere, meer stedelijke gebied<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> aparte berek<strong>en</strong>ing gemaakt, waarbij rek<strong>en</strong>ing is<br />
gehoud<strong>en</strong> met het perc<strong>en</strong>tage verhard oppervlak <strong>en</strong> de aanwezige bergingscapaciteit in op<strong>en</strong> water.<br />
Daarbij geldt, hoe groter het verhard oppervlak des te groter is de wateropgave. Deze berek<strong>en</strong>ing is<br />
uitgevoerd voor e<strong>en</strong> vijftal geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. De resultat<strong>en</strong> van deze analyse staan weergegev<strong>en</strong> in tabel<br />
3.1.<br />
Tabel 3.1 Stedelijke wateropgave <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Geme<strong>en</strong>te Opp. stedelijk gebied in ha. Opgave in m 3 Opgave in ha.<br />
<strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> 674 36.674 7,3<br />
Ass<strong>en</strong> 2.042 80.000 16<br />
Groning<strong>en</strong> 1.062 78.473 15,7<br />
Har<strong>en</strong> 248 11.739 2,3<br />
Tynaarlo 823 30.703 6,1<br />
De geme<strong>en</strong>te heeft de verantwoordelijkheid om kans<strong>en</strong> te b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> die zich voordo<strong>en</strong> om in het<br />
bebouwd gebied water vast te houd<strong>en</strong>. Bij nieuwbouwproject<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t vanaf het begin voldo<strong>en</strong>de<br />
op<strong>en</strong> water te word<strong>en</strong> gecreëerd. Ook bij herstructureringsproject<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong> gezocht naar<br />
berging. Naast dit soort kans<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ook sommige recreatieproject<strong>en</strong> bijdrag<strong>en</strong> aan het<br />
vasthoud<strong>en</strong> van water.<br />
Overig<strong>en</strong>s geldt voor e<strong>en</strong> aantal geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> aantal huidige knelpunt<strong>en</strong> nog moet word<strong>en</strong><br />
opgelost.<br />
Conclusies<br />
• In de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de wateropgav<strong>en</strong> verder per kern bepaald. Uit de<br />
analyse van de verschill<strong>en</strong>de dorp<strong>en</strong> <strong>en</strong> stedelijke gebied<strong>en</strong> is per kern e<strong>en</strong> maatregelplan<br />
opgesteld of wordt dit nog verder op lokaal niveau uitgewerkt.<br />
• Door de mogelijkhed<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het huidige systeem te b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> blijkt voor veel kern<strong>en</strong> dat door<br />
beperkte ingrep<strong>en</strong> de wateropgave kan word<strong>en</strong> gerealiseerd. Daardoor is de extra ruimtelijke<br />
opgave minder groot dan uit de tabel blijkt.<br />
3.3.2 Water op straat<br />
Water dat niet snel g<strong>en</strong>oeg door de riolering kan word<strong>en</strong> afgevoerd (<strong>en</strong> tijdelijk op straat stagneert) is<br />
e<strong>en</strong> normaal f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong>. Dit komt in alle geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voor. In vrijwel alle gevall<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> de<br />
rioleringsstelsels aan de eis<strong>en</strong> die de Basisinspanning er aan stelt. Water op straat kan tot <strong>en</strong>ige<br />
overlast leid<strong>en</strong> maar als dit na korte tijd weer in de riolering wordt afgevoerd is dit acceptabel. Uit<br />
oogpunt van volkshygiëne strev<strong>en</strong> we er echter naar ge<strong>en</strong> verontreinigd water op straat te lat<strong>en</strong><br />
kom<strong>en</strong>. Door het uitvoer<strong>en</strong> van diverse afkoppelingsplann<strong>en</strong> komt er minder vaak vervuild water op<br />
straat voor. De geme<strong>en</strong>te moet<strong>en</strong> de kom<strong>en</strong>de tijd de basisrioleringsplann<strong>en</strong> nog doorrek<strong>en</strong><strong>en</strong> met<br />
nieuwe vast te stell<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>ingsgrondslag<strong>en</strong> waarin de effect<strong>en</strong> van de klimaatsverandering zijn<br />
meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 18
Groning<strong>en</strong><br />
In Groning<strong>en</strong> zijn de locaties waar wateroverlastproblem<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> in beeld, het gaat hierbij om<br />
<strong>en</strong>kele locaties in Helpman. In 2008 wordt er e<strong>en</strong> nieuw Water- <strong>en</strong> Rioleringsplan opgesteld, hierin<br />
zull<strong>en</strong> ook de gevolg<strong>en</strong> van de klimaatsverandering op het rioolsysteem in beeld word<strong>en</strong> gebracht.<br />
De resultat<strong>en</strong> van het onderzoek naar de stedelijke waterberging word<strong>en</strong> daar ook in verwerkt.<br />
Har<strong>en</strong><br />
In Har<strong>en</strong> zijn de wateroverlastproblem<strong>en</strong> geïnv<strong>en</strong>tariseerd. Waar mogelijk <strong>en</strong> noodzakelijk zijn<br />
maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om water uit het gebied af te voer<strong>en</strong>, onder meer nabij de<br />
Vondellaan/Nesciolaan, Meerweg <strong>en</strong> de Dilgtweg <strong>en</strong> omgeving. In het kader van het geme<strong>en</strong>telijk<br />
waterplan is verder uitgewerkt welke maatregel<strong>en</strong> er g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
Tynaarlo<br />
In Eelde <strong>en</strong> Paterswolde kom<strong>en</strong> lokaal problem<strong>en</strong> voor. Voor dit gebied is nu e<strong>en</strong> nieuw<br />
basisrioleringsplan opgesteld waarin deze knelpunt<strong>en</strong> word<strong>en</strong> meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. In Zuidlar<strong>en</strong> wordt<br />
gewerkt aan rioolaanpassing<strong>en</strong> waardoor de wateroverlast door water op straat vermindert. Oude<br />
Dijk, Winkel Akkers, Huisakkers <strong>en</strong> de omgeving Bosbad zijn gebied<strong>en</strong> die nader uitgewerkt word<strong>en</strong>.<br />
<strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong><br />
In <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> komt lokaal water op straat voor. Bek<strong>en</strong>d is dat onder meer in Eext afstrom<strong>en</strong>d<br />
eswater niet snel g<strong>en</strong>oeg via de riolering kan word<strong>en</strong> afgevoerd. Hiervoor is e<strong>en</strong> plan uitgewerkt dat<br />
tot op hed<strong>en</strong> nog niet kon word<strong>en</strong> gerealiseerd.<br />
Ass<strong>en</strong><br />
Ass<strong>en</strong> voldoet aan de basisinspanning. Zoals aangegev<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> er lokaal, verspreid problem<strong>en</strong><br />
optred<strong>en</strong>. In het kader van het waterplan <strong>en</strong> o.a. rioolvervangingsplann<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de in het waterplan<br />
geconstateerde problem<strong>en</strong> meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
3.3.3 Grondwateroverlast<br />
Groning<strong>en</strong><br />
Voor de geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong> is de grondwateroverlast middels inv<strong>en</strong>tarisaties bij de geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />
de beide waterschapp<strong>en</strong> in beeld gebracht. Hieruit blijkt dat in de wijk<strong>en</strong> de Wijert-Zuid <strong>en</strong> de<br />
Villabuurt sprake was van overlast. De problem<strong>en</strong> in de Wijert-Zuid zijn aangepakt door aanpassing<br />
van het peilbeheer van de vijvers. Voor de Villabuurt wordt de overlast waarschijnlijk veroorzaakt<br />
door het verlor<strong>en</strong> gaan van de oorspronkelijke afwatering vanaf de Hondsrug, hiervoor is nog ge<strong>en</strong><br />
oplossing in beeld. In het kader van het nieuwe Water- <strong>en</strong> Rioleringsplan wordt dit verder opgepakt.<br />
Har<strong>en</strong><br />
Op <strong>en</strong>kele plaats<strong>en</strong> word<strong>en</strong> hoge grondwaterstand<strong>en</strong> gemeld. Veelal is dit het gevolg van<br />
hoogligg<strong>en</strong>de keileemlag<strong>en</strong> waardoor schijngrondwaterspiegels ontstaan in period<strong>en</strong> van neerslag. In<br />
het kader van het waterplan Har<strong>en</strong> heeft onderzoek naar het voorkom<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong>. Op basis<br />
daarvan zijn voor het afwateringsgebied 9 (Maarwold) problem<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong>, <strong>en</strong> in gebied 8 te<br />
verwacht<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> als gevolg van de klimaatverandering. E<strong>en</strong> deel van deze problem<strong>en</strong> is<br />
opgelost door de waterafvoermogelijkhed<strong>en</strong> te verbeter<strong>en</strong>. Vanwege de specifieke bodemopbouw zal<br />
nader onderzoek plaats gaan vind<strong>en</strong> naar de overige problem<strong>en</strong>, die in het kader van het waterplan<br />
Har<strong>en</strong> verder zull<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgelost.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 19
Tynaarlo<br />
Voor Eelde <strong>en</strong> Paterswolde wordt in het kader van het geme<strong>en</strong>telijk waterplan gekek<strong>en</strong> of verbetering<br />
van drainage <strong>en</strong> waterafvoer naar omligg<strong>en</strong>de (natuur)gebied<strong>en</strong> oplossing kan bied<strong>en</strong> voor de lokaal<br />
voorkom<strong>en</strong>de grondwateroverlast. Zuidlar<strong>en</strong>, Oude Dijk, Winkelakkers, Huisakkers <strong>en</strong> de omgeving<br />
Bosbad zijn gebied<strong>en</strong> waarvoor dit nader wordt uitgewerkt in het kader van het waterplan Tynaarlo.<br />
<strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong><br />
In de bebouwde kern<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> komt lokaal grondwateroverlast voor. In het<br />
kader van het waterplan <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> zijn maatregel<strong>en</strong> concreet uitgewerkt.<br />
Ass<strong>en</strong><br />
In Ass<strong>en</strong> komt door de aanwezigheid van keileem lokaal grondwateroverlast voor. Dit is verspreid<br />
over geheel Ass<strong>en</strong>. In het kader van het waterplan <strong>en</strong> o.a. rioolvervangingsplann<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de in het<br />
waterplan geconstateerde problem<strong>en</strong> opgelost.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 20
4. Watertekort<br />
De klimaatverandering zal naast to<strong>en</strong>ame van wateroverlast leid<strong>en</strong> tot langere, extreem droge<br />
period<strong>en</strong> in vooral de zomermaand<strong>en</strong>. Voor het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is de verwachting<br />
dat tot 2050 er e<strong>en</strong> extra watertekort van 5 miljo<strong>en</strong> kuub op jaarbasis ontstaat. Deze watertekort<strong>en</strong><br />
uit<strong>en</strong> zich in e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>ame van droogte in landbouwgebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> verdroging van natuurgebied<strong>en</strong>.<br />
In principe vindt er ge<strong>en</strong> aanvoer van<br />
gebiedsvreemd water plaats naar het<br />
stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Het gebied<br />
is daardoor afhankelijk van het op natuurlijke<br />
wijze vasthoud<strong>en</strong> van neerslag in de bodem. In<br />
het verled<strong>en</strong> zijn daartoe op veel plaats<strong>en</strong><br />
conserveringsstuw<strong>en</strong> gebouwd.<br />
Deze voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> echter niet dat<br />
op veel plaats<strong>en</strong> in de zomerperiode de<br />
gew<strong>en</strong>ste waterpeil<strong>en</strong> in het oppervlaktewater<br />
uitzakk<strong>en</strong>. Het beheer van het gebied in de<br />
huidige situatie is erop gericht zoveel mogelijk<br />
water vast te houd<strong>en</strong>.<br />
Peilbeheer in polder Lapp<strong>en</strong>voort<br />
4.1 Droogte<br />
In de zomer verdampt er meer water dan dat er aan neerslag valt <strong>en</strong> in de bodem kan word<strong>en</strong><br />
vastgehoud<strong>en</strong>, waardoor in de zomermaand<strong>en</strong> e<strong>en</strong> watertekort ontstaat.<br />
Er zijn door de provincie Dr<strong>en</strong>the in het verled<strong>en</strong> vergunning<strong>en</strong> afgegev<strong>en</strong> voor het kunn<strong>en</strong><br />
bereg<strong>en</strong><strong>en</strong> vanuit grondwater. Per 1 januari 2007 is ook het beheer van het diepere grondwater<br />
overgedrag<strong>en</strong> aan de waterschapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> zal het waterschap nieuwe aanvrag<strong>en</strong> voor bereg<strong>en</strong>ing uit<br />
grondwater moet<strong>en</strong> beoordel<strong>en</strong>. Hierbij wordt de beleidslijn van de provincie in principe voortgezet. In<br />
de gebied<strong>en</strong> waar ge<strong>en</strong> gebiedsvreemd oppervlaktewater kan word<strong>en</strong> aangevoerd is het niet<br />
toegestaan te bereg<strong>en</strong><strong>en</strong> uit grondwater, met uitzondering van sommige kapitaalint<strong>en</strong>sieve teelt<strong>en</strong><br />
(bv. lelies).<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
Droogteschade in landbouwgewass<strong>en</strong> zal niet te voorkom<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> is sterk afhankelijk van de<br />
klimatologische situaties. Het goed op orde hebb<strong>en</strong> van de bodemvruchtbaarheid <strong>en</strong> organische stof<br />
gehalte is e<strong>en</strong> belangrijk onderdeel van de landbouwkundige praktijk <strong>en</strong> draagt bij aan vermindering<br />
van droogte-effect<strong>en</strong>. Project<strong>en</strong> die de biodiversiteit van de bodem kunn<strong>en</strong> verbeter<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
gestimuleerd (project “Water in Bedrijf’ <strong>en</strong> ‘Bedrev<strong>en</strong> Bedrijv<strong>en</strong>’).<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
Droogteproblematiek in het stroomgebied zal ook in de toekomst niet te voorkom<strong>en</strong> zijn.<br />
Inrichtingsmaatregel<strong>en</strong> gericht op het meer <strong>en</strong> langer water vast te houd<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het stroomgebied<br />
word<strong>en</strong> gestimuleerd.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 21
4.2 Verdroging<br />
In het proefschrift Changes of groundwater regime in wet meadows (Grootjans, 1985) is aan de hand<br />
van onderzoek in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied voor het eerst de relatie tuss<strong>en</strong> watersysteem <strong>en</strong> de<br />
verspreiding <strong>en</strong> kwaliteit van hooiland, moeras- <strong>en</strong> broekbosvegetaties gelegd. Hierbij werd ook de<br />
relatie tuss<strong>en</strong> grondwaterstandsregime <strong>en</strong> waterkwaliteit in de wortelzone aangetoond. Dit onderzoek<br />
maakte duidelijk dat grondwaterstandsverlaging heeft geleid tot verdroging <strong>en</strong> afname van de<br />
kwaliteit van natuurreservat<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied. Verder werd duidelijk dat herstel op het<br />
niveau van watersystem<strong>en</strong> de basis zou moet<strong>en</strong> zijn om verdroging teg<strong>en</strong> te gaan. In latere<br />
onderzoek<strong>en</strong> (Everts & De Vries, 1992; Schipper & Streefkerk, 1993) is het beeld aangescherpt <strong>en</strong><br />
zijn ook oorzak<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd.<br />
De huidige verdrogingsdefinitie geeft<br />
aan dat wanneer in e<strong>en</strong> natuurgebied<br />
de grondwaterstand onvoldo<strong>en</strong>de hoog<br />
is of de kwel onvoldo<strong>en</strong>de sterk om<br />
bescherming van karakteristiek<br />
grondwaterafhankelijke natuurwaard<strong>en</strong><br />
in dat gebied te garander<strong>en</strong>, er sprake<br />
is van verdroging. Verder geldt de term<br />
verdroging, als ter comp<strong>en</strong>satie van<br />
e<strong>en</strong> te lage grondwaterstand, water<br />
met e<strong>en</strong> voor die natuurfunctie<br />
onvoldo<strong>en</strong>de kwaliteit moet word<strong>en</strong><br />
aangevoerd.<br />
Gaster<strong>en</strong>sche Diep bij De Heest<br />
Op grond van het onderzoek zijn al veel maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om verdroging in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>gebied<br />
te verminder<strong>en</strong>. Zo zijn in veel reservat<strong>en</strong> interne maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> waarbij diepere<br />
slot<strong>en</strong> zijn gedempt of vervang<strong>en</strong> door ondiepe greppels (oa. Vegter & Bakker, 1999). Door<br />
verwerving van reservaatsgrond<strong>en</strong> kon op sommige plaats<strong>en</strong> herstel van het watersysteem<br />
plaatsvind<strong>en</strong>. Dit gaat zelfs zover dat herstel van ve<strong>en</strong>vorm<strong>en</strong>de vegetaties op kansrijke plekk<strong>en</strong> in<br />
het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied wordt overwog<strong>en</strong> <strong>en</strong> op sommige plekk<strong>en</strong> ook al uitgevoerd (bv. rondom<br />
Gaster<strong>en</strong>se <strong>en</strong> Loonerdiep). Daarnaast is onderzoek gedaan naar effect<strong>en</strong> van de waterwinning<strong>en</strong><br />
Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Punt, waarbij is gekek<strong>en</strong> of de waterwinning<strong>en</strong> al dan niet in aangepaste vorm kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gehandhaafd.<br />
E<strong>en</strong> externe audit van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied in opdracht van Staatsbosbeheer in 2001 (Baaij<strong>en</strong>s<br />
et al, 2001) heeft lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat in del<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> A-gebied maatregel<strong>en</strong> ook duidelijk effect<br />
hebb<strong>en</strong> (bv. rondom de Heest, Loonerdiep (Lage mad<strong>en</strong>), Deurzerdiep, Gaster<strong>en</strong>se diep).<br />
Mom<strong>en</strong>teel wordt in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> nog 2309 hectare als verdroogd<br />
beschouwd. Het is tev<strong>en</strong>s één van de gebied<strong>en</strong> die op de landelijke/provinciale TOP-lijst is g<strong>en</strong>oemd<br />
als gebied met prioriteit. Oorzak<strong>en</strong> van verdroging ligg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> deel, <strong>en</strong> vooral lokaal, in de<br />
waterwinning<strong>en</strong> van Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> De Punt. Daarnaast is de landbouwkundige ontwatering van de<br />
plateaus rondom de beekdal<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke factor. Sam<strong>en</strong> met de to<strong>en</strong>ame van verhard<br />
oppervlak is hierdoor de infiltratie van water verminderd. E<strong>en</strong> ander aspect is het peilregime van de<br />
beek dat voor sommige beekdalreservat<strong>en</strong> als problematisch wordt gezi<strong>en</strong> (oa. DLG & SBB, 2006).<br />
Te lage beekpeil<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> voor verdroging in aangr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>de percel<strong>en</strong>. Rec<strong>en</strong>t is modelmatig<br />
onderzocht in welke mate meer water vasthoud<strong>en</strong> kan sam<strong>en</strong>gaan met verdrogingsbestrijding<br />
(Alterra, 2005).<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 22
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
De wateropgave verdroging voor het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> bedraagt in totaal 2309 hectare.<br />
Deze zal met de huidige TOP-lijst als uitgangspunt zo snel als mogelijk moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingevuld.<br />
Ook in het kader van het beheerplan Natura 2000 dat de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> wordt opgesteld zull<strong>en</strong><br />
nadere keuzes word<strong>en</strong> gemaakt. De verwachting is dat voor 2015 niet de gehele opgave is ingevuld.<br />
Met het realiser<strong>en</strong> van de EHS in 2018 (huidige beleidsdoelstelling) zou dit wel het geval moet<strong>en</strong> zijn.<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
Naast verdrogingsbestrijding zijn er ge<strong>en</strong> instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> om effect<strong>en</strong> van extreem drogere period<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> te gaan. De vraag is of verdrogingsbestrijding de natte ecosystem<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>gebied<br />
zo robuust maakt dat effect<strong>en</strong> van klimaatverandering (extremere droge period<strong>en</strong>) kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> opgevang<strong>en</strong>. Op de lange termijn kan e<strong>en</strong> discussie ontstaan of bepaalde typ<strong>en</strong> natte natuur<br />
zijn te handhav<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied. Het gaat dan wellicht vooral om de buit<strong>en</strong> het beekdal<br />
geleg<strong>en</strong> (niet grondwaterbeïnvloede) natte ecosystem<strong>en</strong> zoals bijvoorbeeld natte heide-vegetaties.<br />
Conclusies:<br />
Hoewel er e<strong>en</strong> forse opgave ligt op het gebied van verdrogingsbestrijding, zijn er in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>-gebied op verschill<strong>en</strong>de plekk<strong>en</strong> ook success<strong>en</strong> geboekt. Voor de lange termijn is het de vraag of<br />
<strong>en</strong> hoe sterk het effect van watertekort vanwege klimaatverandering ook doorwerkt in aard <strong>en</strong><br />
omvang van natte ecosystem<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied. Monitoring zal dit moet<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 23
5. Waterkwaliteit<br />
5.1 Waterkwaliteitstr<strong>en</strong>ds in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Voor de beschrijving van de waterkwaliteitstr<strong>en</strong>ds in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied wordt er onderscheid<br />
gemaakt tuss<strong>en</strong> de KRW-waterlicham<strong>en</strong> ‘beekloop <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>’ <strong>en</strong> ‘Noord-Willemskanaal’. Per<br />
waterlichaam gev<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> korte beschrijving van de relevante ontwikkeling<strong>en</strong> in het gebied.<br />
Daarnaast wordt ingegaan op de effect<strong>en</strong> hiervan op de waterkwaliteit (zie ook factsheets bijlage 9).<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
De waterkwaliteit van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is de<br />
laatste dec<strong>en</strong>nia sterk verbeterd. Maatregel<strong>en</strong><br />
zoals het saner<strong>en</strong> van overstort<strong>en</strong>, aanscherping<br />
van mestbeleid, het instell<strong>en</strong> van spuitvrije zones<br />
<strong>en</strong> het opheff<strong>en</strong> van lozing<strong>en</strong> door<br />
rioolwaterzuivering<strong>en</strong> <strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong>, zorg<strong>en</strong> voor<br />
e<strong>en</strong> positieve tr<strong>en</strong>d voor de waterkwaliteit. Ook<br />
de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> het gewijzigde<br />
mestbeleid, de sanering van overstort<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
wijzig<strong>en</strong> van grondgebruik verder bijdrag<strong>en</strong> aan<br />
de daling van onder andere de hoeveelheid<br />
nutriënt<strong>en</strong> in het water. In de onderstaande<br />
paragrav<strong>en</strong> zal er voor de ecologie<br />
ondersteun<strong>en</strong>de stoff<strong>en</strong>, bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
overige stoff<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> word<strong>en</strong> welke<br />
ontwikkeling<strong>en</strong> in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> er de<br />
kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> verwacht word<strong>en</strong>.<br />
Meetstation in het Zeegserloopje voor meting<strong>en</strong><br />
aan de waterkwantiteit <strong>en</strong> waterkwaliteit in de<br />
beek.<br />
Ecologie ondersteun<strong>en</strong>de stoff<strong>en</strong><br />
Voor de ontwikkeling van de ecologie in de beek is de waterkwaliteit van groot belang. Giftige stoff<strong>en</strong><br />
zoals bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> <strong>en</strong> zware metal<strong>en</strong> hor<strong>en</strong> niet of nauwelijks aanwezig te zijn, omdat dit e<strong>en</strong><br />
goede ontwikkeling van het aquatisch ecosysteem in de weg kan staan. Daarnaast is ook e<strong>en</strong> andere<br />
groep stoff<strong>en</strong> hiervoor van belang, de zog<strong>en</strong>aamde ecologie-ondersteun<strong>en</strong>de stoff<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. Deze<br />
stoff<strong>en</strong> zijn sterk van invloed op de ecologische kwaliteit die er in de vorm van bijvoorbeeld plant<strong>en</strong> of<br />
macrofauna in e<strong>en</strong> beek aanwezig kan zijn. Omdat deze stoff<strong>en</strong> sterk gebiedsafhankelijk zijn, heeft<br />
waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s hiervoor gebiedsgerichte norm<strong>en</strong> opgesteld. In tabel 5.1 zijn de<br />
gebiedsgerichte norm<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> aantal parameters weergegev<strong>en</strong>. Daarnaast zijn hier ook de<br />
verwachte waterkwaliteitsontwikkeling<strong>en</strong> te vind<strong>en</strong>.<br />
Tabel 5.1 Gebiedsgerichte norm<strong>en</strong> in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> Huidige situatie Uitvoering geplande Streefwaarde<br />
maatregel<strong>en</strong><br />
Fosfaat (mg/l) 0,08-0,12 0,09 0,08-0,10<br />
Stikstof (mg/l) 1,6-3,7 1,8
Zoals uit de tabel blijkt voldoet stikstof in de huidige situatie niet overal aan de norm<strong>en</strong>. Het<br />
chlorofyl-a gehalte <strong>en</strong> het fosfaatgehalte, e<strong>en</strong> belangrijke stur<strong>en</strong>de paramater voor chlorofyl-a,<br />
voldo<strong>en</strong> bijna aan de norm. De hogere gehaltes met voedingstoff<strong>en</strong> word<strong>en</strong> met name in de<br />
bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> aangetroff<strong>en</strong> (zie de kaart<strong>en</strong> voor fosfaat <strong>en</strong> stikstof in bijlage 3). Voor stikstof geldt dit<br />
voor het Zeegserloopje, Anlooërdiepje <strong>en</strong> het Andersche diep. Voor fosfaat wordt in het Amerdiep,<br />
Andersche diep, Anlooërdiepje, Zeegserloopje, Smalbroekerloopje, Anreeperdiep <strong>en</strong> in de<br />
b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop bij De Punt, de streefwaarde overschred<strong>en</strong>. Daarnaast wordt voor zowel fosfaat <strong>en</strong><br />
stikstof de streefwaarde overschred<strong>en</strong> in de rec<strong>en</strong>telijk herstelde Oude <strong>Aa</strong> in de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop. Dit<br />
laatste was het gevolg van e<strong>en</strong> gebrek aan doorstroming <strong>en</strong> e<strong>en</strong> nog tijdelijk aanwezige overstort. De<br />
uitgevoerde tr<strong>en</strong>danalyses lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong> verdere daling van de hoeveelheid nutriënt<strong>en</strong> in het<br />
water is te verwacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat het gebied grot<strong>en</strong>deels aan de gestelde norm<strong>en</strong> gaat voldo<strong>en</strong>. Het<br />
KRW meetpunt in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> (2101) zal voor alle onderstaande parameters in 2015, na<br />
uitvoering van de geplande maatregel<strong>en</strong>, voldo<strong>en</strong> aan de gestelde gebiedsgerichte norm<strong>en</strong><br />
(Witteve<strong>en</strong> + Bos, 2006). Wel zull<strong>en</strong> er nog <strong>en</strong>kele knelpunt<strong>en</strong> in de bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> aanwezig blijv<strong>en</strong>.<br />
De stof chloride is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> omdat dit e<strong>en</strong> goede indicator is voor m<strong>en</strong>selijke belasting<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
watersysteem. Over het algeme<strong>en</strong> zijn er weinig problem<strong>en</strong> meer in het watersysteem van de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Wel zijn er nog <strong>en</strong>kele locaties in de bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> waar lichte verhoging<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
waarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, deze ligg<strong>en</strong> in veel gevall<strong>en</strong> echter nog maar net bov<strong>en</strong> de streefwaarde van 30 mg/l<br />
(bijlage 3: kaart chloride).<br />
Bestrijdingsmiddel<strong>en</strong><br />
De bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke stoff<strong>en</strong>groep waarvoor in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied<br />
de laatste jar<strong>en</strong> veel aandacht is geweest vanwege de drinkwater <strong>en</strong> natuurfunctie van de beek. De<br />
aanleg van spuitvrije zones, spoelplaats<strong>en</strong> <strong>en</strong> het zorgvuldiger omgaan met deze middel<strong>en</strong> heeft<br />
geresulteerd in e<strong>en</strong> dal<strong>en</strong>de tr<strong>en</strong>d van normoverschrijding<strong>en</strong> zoals ook in onderstaande grafiek<br />
zichtbaar is.<br />
20,0<br />
18,0<br />
16,0<br />
n=98<br />
klasse 4<br />
klasse 3<br />
klasse 2<br />
14,0<br />
% normoverschrijding<strong>en</strong><br />
12,0<br />
10,0<br />
8,0<br />
6,0<br />
n=130<br />
n=111<br />
n=342<br />
n=383<br />
n=359<br />
n=277<br />
n=258<br />
n=205<br />
4,0<br />
2,0<br />
n=354<br />
n=225 n=270<br />
n=337<br />
n=290<br />
n=260<br />
0,0<br />
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006<br />
Figuur 1. Normoverschrijding<strong>en</strong> voor relevante bestrijdingsmiddel<strong>en</strong>. Bij klasse 2 is het gehalte > 0,1 <strong>en</strong> ≤ 0,2 µg/l, klasse 3<br />
staat voor > 0,2 <strong>en</strong> ≤ 0,5 µg/l <strong>en</strong> bij klasse vier t<strong>en</strong>slotte is het gehalte > 0,5 µg/l.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 25
De grafiek toont e<strong>en</strong> overzicht voor ti<strong>en</strong> (relevante) bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> die frequ<strong>en</strong>t word<strong>en</strong> of<br />
werd<strong>en</strong> aangetoond in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> door waterbedrijf Groning<strong>en</strong><br />
(simazine, atrazine, b<strong>en</strong>tazon, MCPP, MCPA, diuron, DNOC, 2,4-D, glyfosaat <strong>en</strong> AMPA, e<strong>en</strong><br />
afbraakproduct van glyfosaat). Deze gegev<strong>en</strong>s zijn vervolg<strong>en</strong>s getoetst op basis van de<br />
drinkwaternorm van 0,1 µg/l. De overschrijding<strong>en</strong> in 2005 zijn geconstateerd voor de stoff<strong>en</strong> MCPA,<br />
MCPP <strong>en</strong> AMPA. In 2006 war<strong>en</strong> er overschrijding<strong>en</strong> voor de stoff<strong>en</strong> MCPP <strong>en</strong> glyfosaat.<br />
Naast de meting zoals getoond in bov<strong>en</strong>staande grafiek zijn er in 2005 voor e<strong>en</strong> drietal stoff<strong>en</strong><br />
overschrijding<strong>en</strong> van de MTR geconstateerd in de bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong>, dit zijn ETU, aldicarb <strong>en</strong> malathion.<br />
<strong>Aa</strong>ndachtspunt vormt nog de herzi<strong>en</strong>e toelating van roundup door het College voor de Toelating van<br />
Bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> voor de bestrijding van onkruid op het verharde oppervlak. Vanaf 1 januari 2007<br />
mag roundup alle<strong>en</strong> maar meer word<strong>en</strong> toegepast door professionele gebruikers zoals geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong>s Duurzaam Onkruidbeheer (DOB). Volg<strong>en</strong>s de DOB-richtlijn<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> ge<strong>en</strong><br />
bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegepast op verharding<strong>en</strong> die afspoel<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> punt in strom<strong>en</strong>d<br />
oppervlaktewater dat via e<strong>en</strong> op<strong>en</strong> verbinding 10 km stroomopwaarts ligt van e<strong>en</strong> innamepunt voor<br />
drinkwaterproductie. Gezi<strong>en</strong> de ligging van de waterwinning bij Glimm<strong>en</strong> heeft dit betrekking op e<strong>en</strong><br />
groot deel van het stroomgebied.<br />
Overige stoff<strong>en</strong><br />
Voor de KRW wordt er e<strong>en</strong> toetsing uitgevoerd op e<strong>en</strong> lijst van prioritaire stoff<strong>en</strong>. Deze stoff<strong>en</strong> zijn in<br />
2007 gemet<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> viertal locaties waar grote kanal<strong>en</strong> in zee uitmond<strong>en</strong>. Meer stroomopwaarts,<br />
zoals in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, word<strong>en</strong> deze stoff<strong>en</strong> niet gericht voor de KRW gemet<strong>en</strong>. Enkele<br />
stoff<strong>en</strong>groep<strong>en</strong> uit deze prioritaire lijst word<strong>en</strong> echter wel in het kader van andere meetprogramma’s<br />
gemet<strong>en</strong>. Voor de bestrijdingsmiddel<strong>en</strong>, PAK’s <strong>en</strong> de zware metal<strong>en</strong> geldt dat er ge<strong>en</strong><br />
overschrijding<strong>en</strong> van de norm<strong>en</strong> zijn vastgesteld.<br />
Ecologie <strong>en</strong> Hydromorfologie<br />
De ontwikkeling van de chemische waterkwaliteit in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> laat zi<strong>en</strong> dat bij uitvoering van<br />
de geplande maatregel<strong>en</strong> er ge<strong>en</strong> chemische beperking<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> zijn voor de ontwikkeling van e<strong>en</strong><br />
goede ecologische toestand in de beek. Naast e<strong>en</strong> goede chemische toestand is echter ook e<strong>en</strong><br />
goede hydromorfologie van de beek van belang. Hiermee wordt de inrichting <strong>en</strong> het stromingsregime<br />
bedoeld. In tabel 5.2 is de huidige ecologische toestand weergegev<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> aantal<br />
kwaliteitselem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Voor het onderdeel macrofauna is er per meetpunt e<strong>en</strong> beoordeling<br />
weergegev<strong>en</strong> in de ecologische kwaliteitskaart van bijlage 3.<br />
Tabel 5.2 Beoordeling huidige situatie voor de ecologische parameters in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Kwaliteitselem<strong>en</strong>t Huidige situatie<br />
Fytob<strong>en</strong>thos Goed<br />
Macrofyt<strong>en</strong><br />
Matig<br />
Macrofauna<br />
Matig<br />
Vis<br />
Matig<br />
Op dit mom<strong>en</strong>t scor<strong>en</strong> veel kwaliteitselem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> matig, alle<strong>en</strong> de fytob<strong>en</strong>thos heeft e<strong>en</strong> goede score.<br />
De matige score van de beek hangt sterk sam<strong>en</strong> met de slechte inrichting van e<strong>en</strong> aantal<br />
beektraject<strong>en</strong>. Het betreft hier de g<strong>en</strong>ormaliseerde beektraject<strong>en</strong> zoals bijvoorbeeld het Rolderdiep<br />
<strong>en</strong> Deurzerdiep waar sprake is van e<strong>en</strong> sterke overdim<strong>en</strong>sionering <strong>en</strong> slechte doorstroming waardoor<br />
de typische plant<strong>en</strong> <strong>en</strong> diersoort<strong>en</strong> voor de bek<strong>en</strong> grot<strong>en</strong>deels ontbrek<strong>en</strong>. Ook in e<strong>en</strong> aantal andere<br />
beektraject<strong>en</strong> zijn er hydromorfologische aandachtspunt<strong>en</strong>. Zo heeft int<strong>en</strong>sief onderhoud in<br />
combinatie met hoge piekafvoer<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> verbeterde ontwatering van de bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> ertoe geleid<br />
dat de beek plaatselijk diep uitgeslet<strong>en</strong> is <strong>en</strong> zich in e<strong>en</strong> diepe bak bevindt.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 26
Dit vermindert de mogelijkhed<strong>en</strong> voor natuurlijke inundaties, tev<strong>en</strong>s kan de beek bij lage afvoer<strong>en</strong><br />
drainer<strong>en</strong>d werk<strong>en</strong> waardoor de oeverland<strong>en</strong> verdrog<strong>en</strong>. In opdracht van de<br />
landinrichtingscommissie wordt nu door DLG gezocht naar mogelijke oplossing<strong>en</strong> voor dit probleem.<br />
Naast eerderg<strong>en</strong>oemde hydromorfologische knelpunt<strong>en</strong> speelt vooral voor viss<strong>en</strong> het probleem van<br />
migratieknelpunt<strong>en</strong> in de bek<strong>en</strong> (bijlage 3: vismigratie). Viss<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> voor hun lev<strong>en</strong>cyclus belang<br />
bij grote aane<strong>en</strong>geslot<strong>en</strong> gebied<strong>en</strong> die niet door stuw<strong>en</strong> e.d. in kleine vakk<strong>en</strong> zijn onderverdeeld.<br />
Hierdoor is er voldo<strong>en</strong>de leefruimte beschikbaar om voedsel te zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gezonde <strong>en</strong> robuuste<br />
populatie te vorm<strong>en</strong>. Ook is het voor e<strong>en</strong> aantal soort<strong>en</strong>, zoals de paling <strong>en</strong> de rivierprik, van belang<br />
om e<strong>en</strong> goede verbinding met de zee te hebb<strong>en</strong> omdat deze soort<strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel van hun lev<strong>en</strong> in de<br />
zee doorbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel in het zoete water.<br />
In het voorjaar van 2006 is e<strong>en</strong> vispassage<br />
aangelegd in het Anreperdiep op het terrein van Van<br />
Boeij<strong>en</strong>oord.<br />
Noord-Willemskanaal<br />
Het Noord-Willemskanaal k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> voedselrijker karakter dan de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> door de<br />
aanwezigheid van de RWZI’s te Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> Eelde die het efflu<strong>en</strong>twater op dit kanaal loz<strong>en</strong>. Vooral in<br />
de zomer als er weinig afvoer vanuit het Deurzerdiep is bestaat het water in het kanaal voor e<strong>en</strong><br />
groot deel uit efflu<strong>en</strong>twater. Dit kan oplop<strong>en</strong> tot 80% van het kanaalwater. De inrichting van het<br />
kanaal is sterk gericht op de scheepvaartfunctie <strong>en</strong> de water aan- <strong>en</strong> afvoerfunctie. De oevers<br />
bestaan voornamelijk uit harde beschoeiing met plaatselijk <strong>en</strong>kele kleine traject<strong>en</strong> met natuurlijk<br />
uitgevoerde oeverzones <strong>en</strong> wild uittree plaats<strong>en</strong>.<br />
Ecologie ondersteun<strong>en</strong>de stoff<strong>en</strong><br />
Zoals hierbov<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> heeft de aanwezigheid van twee RWZI’s in het kanaal e<strong>en</strong> sterke<br />
invloed op de nutriënt<strong>en</strong> huishouding van het kanaal waardoor de mogelijkhed<strong>en</strong> om de nutriënt<strong>en</strong><br />
gehaltes te verlag<strong>en</strong> beperkt word<strong>en</strong>. Om deze red<strong>en</strong> zijn de norm<strong>en</strong> voor het Noord-Willemskanaal<br />
soepeler dan voor andere water<strong>en</strong>. De streefnorm<strong>en</strong> voor fosfaat <strong>en</strong> stikstof ligg<strong>en</strong> respectievelijk<br />
tuss<strong>en</strong> de 0.15 – 0.2 mg P/l <strong>en</strong> 2.5-4.0 mg N/l. In onderstaande tabel wordt e<strong>en</strong> overzicht gegev<strong>en</strong><br />
van de berek<strong>en</strong>de waterkwaliteit tr<strong>en</strong>ds voor dit kanaal (W&B, 2006).<br />
Tabel 5.3 Gebiedsgerichte norm<strong>en</strong> in het Noord-Willemskanaal.<br />
Noord-Willemskanaal Huidige situatie Uitvoering geplande Streefwaarde<br />
maatregel<strong>en</strong><br />
Fosfaat (mg/l) 0,17-0,34 0,18 0,15 - 0,20<br />
Stikstof (mg/l) 3,1 – 6,4 3,7 2,5 – 4,0<br />
Chloride (mg/l) 36 -101 62 < 100<br />
Zuurstof (mg/l) 5,5 – 8,2 6,1 6,0 - 9,0<br />
Chlorofyl a (ug/l) 33 - 84 55 < 100<br />
Doorzicht (cm) 47 - 75 55 40 - 60<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 27
De fosfaatwaard<strong>en</strong> in het Noord-Willemskanaal lat<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijke neergaande tr<strong>en</strong>d zi<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
het begin van de jar<strong>en</strong> 80 <strong>en</strong> 90. Daarna stabiliseert de conc<strong>en</strong>tratie zich <strong>en</strong>igszins, maar ligt nog<br />
altijd bov<strong>en</strong> de maximale streefwaarde. In 2005 <strong>en</strong> 2006 is er voor zowel fosfaat als stikstof e<strong>en</strong><br />
duidelijke stijging waarneembaar die sam<strong>en</strong>hangt met de verbouwing van de zuivering in Ass<strong>en</strong>. Na<br />
afronding van deze werkzaamhed<strong>en</strong> dal<strong>en</strong> de conc<strong>en</strong>traties voor fosfaat <strong>en</strong> stikstof tot onder de<br />
maximale streefwaard<strong>en</strong>. De huidige zuurstofproblem<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vooral geconstateerd in het<br />
hav<strong>en</strong>kanaal te Ass<strong>en</strong> waar stroomafwaarts van de RWZI in het zomerseizo<strong>en</strong> te lage waard<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gemet<strong>en</strong>. Het is de verwachting dat met de uitgevoerde verbetering van de RWZI Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de geplande sanering van het Hav<strong>en</strong>kanaal deze problem<strong>en</strong> opgelost word<strong>en</strong>.<br />
Bestrijdingsmiddel<strong>en</strong><br />
In het Noord-Willemskanaal zijn in 2006 ge<strong>en</strong> overschrijding<strong>en</strong> van de MTR <strong>en</strong> KRW norm<strong>en</strong> voor<br />
bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> waarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Overige stoff<strong>en</strong><br />
Meting<strong>en</strong> in het Hav<strong>en</strong>kanaal te Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> het Noord-Willemskanaal ton<strong>en</strong> in 2006 e<strong>en</strong> overschrijding<br />
van de MTR norm voor koper aan. Op deze locaties is respectievelijk 7 <strong>en</strong> 4,8 ug/l gemet<strong>en</strong> terwijl de<br />
MTR norm op 3,8 ug/l ligt (streefwaarde = 1,1 ug/l). Hier moet echter wel e<strong>en</strong> kanttek<strong>en</strong>ing bij word<strong>en</strong><br />
geplaatst. De kopernorm is landelijk in opspraak, omdat de norm is gebaseerd op totaal koper terwijl<br />
alle<strong>en</strong> het koper in opgeloste vorm biologisch opneembaar is <strong>en</strong> dus e<strong>en</strong> toxisch effect kan vorm<strong>en</strong><br />
voor de aquatische lev<strong>en</strong>sgeme<strong>en</strong>schap. Wanneer dus blijkt dat het totaal koper <strong>en</strong>kel in gebond<strong>en</strong><br />
vorm aanwezig is zou het niet moet<strong>en</strong> uitmak<strong>en</strong> (theoretisch) of het gehalte wel of niet voldoet aan<br />
de norm, het is immers niet biologisch opneembaar.<br />
Naast koper wordt in het Hav<strong>en</strong>kanaal e<strong>en</strong> zeer geringe overschrijding van de MTR norm voor nikkel<br />
geconstateerd van 6,33 i.p.v. 6,3 ug/l. De KRW norm voor deze stof van 20 ug/l wordt niet<br />
overschred<strong>en</strong>. Voor zowel de stoff<strong>en</strong> koper als nikkel ligt de herkomst grot<strong>en</strong>deels bij de RWZI’s <strong>en</strong><br />
riooloverstort<strong>en</strong>.<br />
In warme zomers kan massale kroosgroei<br />
voorkom<strong>en</strong> zoals hier getoond in het<br />
afleidingskanaal Deurzerdiep tuss<strong>en</strong><br />
verdeelwerk Loon <strong>en</strong> het Hav<strong>en</strong>kanaal<br />
(augustus 2006)<br />
Ecologie<br />
Het Noord-Willemskanaal is het beste te omschrijv<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> vrij kale, beschoeide <strong>en</strong> diepe bak die<br />
vooral optimaal is ingericht voor de scheepvaart. Op e<strong>en</strong> aantal locaties zijn er wild uittree plaats<strong>en</strong><br />
aangelegd om te voorkom<strong>en</strong> dat dier<strong>en</strong> die in het water terechtkom<strong>en</strong> het kanaal niet meer kunn<strong>en</strong><br />
verlat<strong>en</strong> <strong>en</strong> verdrink<strong>en</strong>. Op <strong>en</strong>kele korte traject<strong>en</strong> heeft het kanaal e<strong>en</strong> meer natuurlijke oever.<br />
Over het algeme<strong>en</strong> kan gesteld word<strong>en</strong> dat de ecologische kwaliteit van het kanaal matig tot slecht is<br />
voor plant<strong>en</strong> <strong>en</strong> dier<strong>en</strong> als gevolg van de huidige inrichting.<br />
Tabel 5.4 Beoordeling huidige situatie voor de ecologische parameters in het Noord-Willemskanaal<br />
Kwaliteitselem<strong>en</strong>t Huidige situatie<br />
Fytoplankton matig<br />
Macrofyt<strong>en</strong><br />
slecht<br />
Macrofauna<br />
slecht<br />
Vis<br />
ontoereik<strong>en</strong>d<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 28
De in februari 2007 uitgevoerde visstandbemonstering<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat de visstand sterk wordt<br />
gedomineerd door brasem <strong>en</strong> snoekbaars, soort<strong>en</strong> van voedselrijk <strong>en</strong> troebel water. Omdat er vrijwel<br />
ge<strong>en</strong> onderwater-vegetatie aanwezig is ontbrek<strong>en</strong> de vegetatieminn<strong>en</strong>de vissoort<strong>en</strong> bijna volledig.<br />
Alle<strong>en</strong> het kwaliteitselem<strong>en</strong>t fytoplankton heeft nog e<strong>en</strong> matige score omdat deze minder afhankelijk<br />
is van de inrichting van e<strong>en</strong> water <strong>en</strong> wat sterker reageert op de waterkwaliteit.<br />
5.2 Europese Kaderrichtlijn Water<br />
De Kaderrichtlijn richt zich op het behal<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> goede ecologische toestand van de watersystem<strong>en</strong>.<br />
Deze goede ecologische toestand wordt beschrev<strong>en</strong> in streefbeeld<strong>en</strong> die zijn afgestemd<br />
op mogelijke <strong>en</strong> gew<strong>en</strong>ste gebruiksfuncties van het water. Hiervan word<strong>en</strong> kwaliteitsnorm<strong>en</strong> afgeleid<br />
zoals morfologische (inrichting) <strong>en</strong> chemische norm<strong>en</strong>. Bij de chemie wordt onderscheid gemaakt<br />
tuss<strong>en</strong> prioritaire stoff<strong>en</strong>, overige milieugevaarlijke stoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> stoff<strong>en</strong> die ondersteun<strong>en</strong>d zijn voor de<br />
ecologie. De KRW k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> resultaatsverplichting t<strong>en</strong> opzichte van de afgesprok<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong>. Tot<br />
nu geldt in het Nederlandse waterkwaliteitsbeleid e<strong>en</strong> inspanningsverplichting. In de toekomst zal<br />
e<strong>en</strong> grotere rol zijn weggelegd voor de vergunningverl<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> handhaving (emissiebeheer) bij het<br />
waterschap om de gestelde maatregel<strong>en</strong> op tijd te hal<strong>en</strong>.<br />
In de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> word<strong>en</strong> voor de KRW twee belangrijke waterlicham<strong>en</strong> onderscheid<strong>en</strong>: het<br />
Noord/Willemskanaal <strong>en</strong> de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Naast de waterlicham<strong>en</strong> die voor de KRW word<strong>en</strong><br />
onderscheid<strong>en</strong> zijn er ook nog overige water<strong>en</strong>. Voor de KRW zijn deze niet direct van belang;<br />
hierover hoeft niet word<strong>en</strong> gerapporteerd aan Brussel. Voor het behal<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> goede<br />
waterkwaliteit zijn ze echter wel van belang, omdat ze in verbinding staan met de waterlicham<strong>en</strong>.<br />
Voor deze overige water<strong>en</strong> geldt dat deze water<strong>en</strong> chemisch gezi<strong>en</strong> dezelfde streefwaarde hebb<strong>en</strong><br />
als het KRW-waterlichaam waarop ze afwater<strong>en</strong>. Ze mog<strong>en</strong> dus ge<strong>en</strong> verslechter<strong>en</strong>de invloed op de<br />
waterlicham<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />
Naast het behal<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> goede waterkwaliteit middels de KRW-methodologie zal ook het<br />
emissiebeleid van het waterschap onverminderd van kracht blijv<strong>en</strong>.<br />
5.2.1 Ecologische <strong>en</strong> chemische toestand van het waterlichaam <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is e<strong>en</strong> ecologisch streefbeeld gedefinieerd door waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s,<br />
e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>aamd Goed Ecologisch Pot<strong>en</strong>tieel (GEP) dat er als volgt uitziet:<br />
“Strom<strong>en</strong>de laaglandbeek. De beek meandert, stroomt <strong>en</strong> het water is helder <strong>en</strong> zuurstofrijk. De beek<br />
voldoet aan de chemische norm<strong>en</strong>. De chemische <strong>en</strong> hydromorfologische toestand staat de<br />
ontwikkeling van het beekmilieu (ecologie) niet in de weg. Kritische beekk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>de soort<strong>en</strong> zijn<br />
aanwezig. Indicator faunasoort<strong>en</strong> zijn o.a. weidebeekjuffer, rivierprik, winde, bermpje <strong>en</strong> serpeling.<br />
De beeklop<strong>en</strong> zijn van bron tot monding vrij passeerbeer voor viss<strong>en</strong>. Het beheer <strong>en</strong> onderhoud is<br />
afgestemd op de natuurwaard<strong>en</strong>. Inlaat van gebiedsvreemd water vindt niet plaats, met het oog op<br />
de kwetsbare natuurwaard<strong>en</strong>.”<br />
Om dit streefbeeld te kunn<strong>en</strong> realiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> handhav<strong>en</strong> in de toekomst in het volledige beeksysteem<br />
is de uitvoering van aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> noodzakelijk. Hierbij wordt onderscheid gemaakt<br />
tuss<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> voor 2015 <strong>en</strong> na 2015.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 29
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
Zoals al eerder aangegev<strong>en</strong> word<strong>en</strong> er de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> groot aantal acties in het<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied uitgevoerd. Bij de KRW analyse voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> die het waterschap heeft<br />
uitgevoerd is er gerek<strong>en</strong>d aan de effect<strong>en</strong> die alle geplande maatregel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op de waterkwaliteit<br />
<strong>en</strong> ecologie van de beek <strong>en</strong> de mate waarmee hiermee het geformuleerde GEP gerealiseerd kan<br />
word<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>tarisatie van de geplande project<strong>en</strong> die onder het huidige beleid vall<strong>en</strong> levert het<br />
volg<strong>en</strong>de overzicht op:<br />
Emissiebeperk<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong><br />
• Uitvoer<strong>en</strong> mestwetgeving.<br />
• Overstort<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> aan emissiespoor (90%<br />
reductie).<br />
• Project Water in Bedrijf in het gebied van het<br />
Zeegserloopje (vanaf 2006), boer<strong>en</strong> rond het<br />
Zeegserloopje do<strong>en</strong> ervaring op met<br />
milieumaatregel<strong>en</strong> in de bedrijfsvoering met<br />
het oog op de waterkwaliteit van de beek.<br />
• Sanering waterbodem Nijlandsloopje door<br />
de Geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong>, uitvoering medio 2008.<br />
• <strong>Aa</strong>nleg definitieve oplossing overstort<br />
Eelderschipsloot in Paterswolde<br />
(Industrieweg).<br />
Gebiedsbije<strong>en</strong>komst “Water in Bedrijf” project waar<br />
is nagedacht over de mogelijkhed<strong>en</strong> om de KRW<br />
doelstelling<strong>en</strong> voor het Zeegserloopje te<br />
realiser<strong>en</strong>.<br />
Hydromorfologische maatregel<strong>en</strong><br />
• Herinrichting Knooppunt Ass<strong>en</strong>-Zuid door Rijkswaterstaat, uitvoering medio 2009,<br />
hydromorfologische knelpunt<strong>en</strong> word<strong>en</strong> direct meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
• Herinrichting Rolderdiep (5 km) door Landinrichtingscommissie, uitvoering tuss<strong>en</strong> 2010-2015.<br />
• Herinrichting del<strong>en</strong> Witterdiep (1 km).<br />
• Opheff<strong>en</strong> vismigratie knelpunt<strong>en</strong> in het beeksysteem voor zover deze buit<strong>en</strong> de beektraject<strong>en</strong><br />
geleg<strong>en</strong> zijn die in de periode na 2015 e<strong>en</strong> herinrichting ondergaan.<br />
• Natuurvri<strong>en</strong>delijk onderhoud conform OBP.<br />
Na uitvoering van dit maatregel<strong>en</strong>pakket zal het GEP nog niet gerealiseerd zijn voor het<br />
beeksysteem als geheel. Hiervoor word<strong>en</strong> in de periode na 2015 <strong>en</strong>kele aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong><br />
uitgevoerd die vooral betrekking hebb<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> verdere verbetering van de inrichting van de<br />
beeklop<strong>en</strong> in het gebied.<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
In de periode na 2015 word<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> uitgevoerd:<br />
• Herinrichting deel b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop Zeegserloop.<br />
• Herinrichting Amerdiep.<br />
• Herinrichting Anreeperdiep <strong>en</strong> del<strong>en</strong> Deurzerdiep.<br />
Na realisatie van alle geplande maatregel<strong>en</strong> zal er e<strong>en</strong> sterke nadruk kom<strong>en</strong> te ligg<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> goed<br />
beheer <strong>en</strong> onderhoud van het beeksysteem. Daarnaast moet er gewaakt word<strong>en</strong> voor ongew<strong>en</strong>ste<br />
ontwikkeling<strong>en</strong> op het gebied van functieverandering<strong>en</strong>/verander<strong>en</strong>d grondgebruik die de<br />
ecologische kwaliteit van de beekloop kunn<strong>en</strong> bedreig<strong>en</strong>. Er blijv<strong>en</strong> wel <strong>en</strong>kele bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> bestaan<br />
die ge<strong>en</strong> optimale inrichting k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar door de aanwezigheid van veel landbouw hogere<br />
nutriënt<strong>en</strong> gehaltes in het water aanwezig zijn.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 30
Conclusies<br />
• Met het totale pakket van maatregel<strong>en</strong> die in het huidige beleid (hoofdzakelijk BIO-plan) zijn<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> wordt het GEP voor het beeksysteem gerealiseerd.<br />
• Na uitvoering van alle geplande maatregel<strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> de chemische belasting<strong>en</strong> op de beek als<br />
geheel ge<strong>en</strong> beperking voor de realisatie van het GEP.<br />
• Mogelijk dat er nog <strong>en</strong>kele kleine knelpunt<strong>en</strong> in de bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> aanwezig blijv<strong>en</strong>.<br />
5.2.2 Ecologische <strong>en</strong> chemische toestand van het waterlichaam Noord-Willemkanaal<br />
Voor het Noord-Willemskanaal is net zoals voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> e<strong>en</strong> Goed Ecologisch Pot<strong>en</strong>tieel<br />
(GEP) gedefinieerd:<br />
“Recht kanaal met vast peil <strong>en</strong> verharde oevers. Primaire functie is afvoerkanaal <strong>en</strong> scheepvaart. Het<br />
water is troebel vanwege opwerveling van bodemdeeltjes door scheepvaart. Er zijn zeer weinig<br />
water- <strong>en</strong> oeverplant<strong>en</strong> aanwezig. Er is ge<strong>en</strong> overlast van blauwalg, draadalg, kroos of vissterfte.<br />
Waar mogelijk zijn achter de beschoeiing zones met oevervegetatie of inundatiezones aangelegd.<br />
Hier kan de vegetatie redelijk tot ontwikkeling kom<strong>en</strong>. Het kanaal vormt voor diadrome viss<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
verbindingszone tuss<strong>en</strong> de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> de zee. Het viswatertype is Blankvoorn-Brasem. De<br />
ecologie ondersteun<strong>en</strong>de stoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> parameters vorm<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> belemmering voor het hal<strong>en</strong> van de<br />
ecologische doelstelling <strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> derhalve aan de gebiedsgerichte streefwaard<strong>en</strong>.”<br />
Voor de realisatie van dit streefbeeld zijn aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> geformuleerd. Hierbij wordt<br />
onderscheid gemaakt tuss<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> voor 2015 <strong>en</strong> na 2015.<br />
Massale alg<strong>en</strong>bloei in het Noord-Willemskanaal.<br />
E<strong>en</strong> beeld dat niet bij het GEP van dit kanaal<br />
past.<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
Voor de realisatie van het GEP in het Noord-Willemskanaal word<strong>en</strong> de onderstaande maatregel<strong>en</strong><br />
noodzakelijk geacht. Deze maatregel<strong>en</strong> zijn al onderdeel van het huidige beleid van de verschill<strong>en</strong>de<br />
overhed<strong>en</strong>.<br />
Hydromorfologische maatregel<strong>en</strong><br />
• aanleg 1 km natuurvri<strong>en</strong>delijke oever.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 31
Emissiebeperk<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong><br />
• uitvoer<strong>en</strong> mestwetgeving.<br />
• saner<strong>en</strong> overstort<strong>en</strong>.<br />
• bagger<strong>en</strong> Hav<strong>en</strong>kanaal <strong>en</strong> del<strong>en</strong> Noord-Willemskanaal.<br />
Naast deze concrete maatregel<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t er onderzocht te word<strong>en</strong> wat de mogelijkhed<strong>en</strong> zijn om het<br />
Noord-Willemskanaal door te spoel<strong>en</strong> met water vanuit Ass<strong>en</strong> (<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> Hoofdvaart).<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
In de periode na 2015 wordt in het Noord-Willemskanaal de volg<strong>en</strong>de maatregel uitgevoerd:<br />
• <strong>Aa</strong>nleg 4 km natuurvri<strong>en</strong>delijke oever (totaal 25%)<br />
Na het verwijder<strong>en</strong> van historische verontreiniging<strong>en</strong> in het watersysteem <strong>en</strong> het aanpass<strong>en</strong> van de<br />
inrichting door middel van natuurvri<strong>en</strong>delijke oevers zal de nadruk vooral kom<strong>en</strong> te ligg<strong>en</strong> op het<br />
voorkom<strong>en</strong> van nieuwe verontreiniging van het watersysteem door RWZI’s of overstort<strong>en</strong>. Hierbij is<br />
e<strong>en</strong> goede monitoring van de bronn<strong>en</strong> <strong>en</strong> het watersysteem van groot belang zodat tijdig bijgestuurd<br />
kan word<strong>en</strong> bij ongew<strong>en</strong>ste ontwikkeling<strong>en</strong>.<br />
Conclusie<br />
• Met het totale pakket van maatregel<strong>en</strong> die in het huidige beleid zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> wordt het GEP<br />
gerealiseerd.<br />
• In 2015 vorm<strong>en</strong> de chemische belasting<strong>en</strong> op het kanaal ge<strong>en</strong> beperking voor de realisatie van<br />
het GEP.<br />
5.2.3 Grondwaterkwaliteit<br />
In het kader van het op te stell<strong>en</strong> Stroomgebiedbeheersplan di<strong>en</strong>t ook gerapporteerd te word<strong>en</strong> over<br />
de toestand van de grondwaterlicham<strong>en</strong>. In 2006 is e<strong>en</strong> concept-eindrapport voor de grote grondwaterlicham<strong>en</strong><br />
(GWL) Rijn-Noord, Rijn-Oost <strong>en</strong> Nedereems (hierin ligt het watersysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>)<br />
uitgebracht (Royal Haskoning, 2006). De <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ligt in het GWL Nedereems (Eems zand).<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de waterwinning<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied komt het volg<strong>en</strong>de overzicht tot<br />
stand m.b.t. diffuse belasting<strong>en</strong>:<br />
• Ass<strong>en</strong>: schoon, winning is niet kwetsbaar <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> zijn niet nodig.<br />
• De Punt: ruwwater belast door diffuse bronn<strong>en</strong>, maar komt goed zonder aanvull<strong>en</strong>de<br />
maatregel<strong>en</strong>.<br />
• Gasselte: ruwwater belast door diffuse bronn<strong>en</strong>, aanvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> noodzakelijk.<br />
Natura 2000<br />
De <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is begr<strong>en</strong>sd als TOP gebied <strong>en</strong> natura 2000 gebied. Het gebied heeft ge<strong>en</strong> ‘s<strong>en</strong>se<br />
of urg<strong>en</strong>cy’ status wat inhoudt dat er ge<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> voor 2015 noodzakelijk zijn om de<br />
watercondities te verbeter<strong>en</strong> waarmee het einddoel gerealiseerd kan word<strong>en</strong>.<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
<strong>Aa</strong>nvull<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> gericht op diffuse bronn<strong>en</strong> bij Gasselte zijn noodzakelijk.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 32
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
Wordt nog nader uitgewerkt in beleid.<br />
Conclusies<br />
De kwaliteit van het diepe grondwater in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied is goed te noem<strong>en</strong>. De kwaliteit<br />
van het bov<strong>en</strong>ste grondwater blijft wel e<strong>en</strong> voortdur<strong>en</strong>d punt van aandacht met betrekking tot de<br />
belasting met nitraat <strong>en</strong> bestrijdingsmiddel<strong>en</strong>.<br />
5.3 Kwaliteit overige water<strong>en</strong> (niet KRW)<br />
Naast de KRW waterlicham<strong>en</strong> (grond- <strong>en</strong> oppervlaktewater) zijn er in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied ook<br />
e<strong>en</strong> groot aantal “overige water<strong>en</strong>” aanwezig. Voor e<strong>en</strong> deel betreft het hier water<strong>en</strong> in stedelijk<br />
gebied, hier wordt in paragraaf 5.4 verder op ingegaan. Het overige deel betreft de water<strong>en</strong> in het<br />
landelijke gebied dat bestaat uit e<strong>en</strong> groot aantal verschill<strong>en</strong>de watertyp<strong>en</strong>. Het gaat in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong> gebied vaak om slot<strong>en</strong>, kleine bov<strong>en</strong>loopjes <strong>en</strong> geïsoleerde water<strong>en</strong> zoals v<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> plass<strong>en</strong>.<br />
Voor de water<strong>en</strong> die afstrom<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> KRW waterlichaam wordt de regel gehanteerd dat ze ge<strong>en</strong><br />
negatieve, verslechter<strong>en</strong>de invloed mog<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op het betreff<strong>en</strong>de waterlichaam. Door de geringe<br />
schaalgrootte van veel van deze water<strong>en</strong> word<strong>en</strong> er hier echter weinig meting<strong>en</strong> uitgevoerd <strong>en</strong> is de<br />
kwaliteit vaak onbek<strong>en</strong>d. Alle<strong>en</strong> in geval van problem<strong>en</strong> of gericht projectmatig onderzoek naar<br />
bijvoorbeeld v<strong>en</strong>n<strong>en</strong> wordt hier onderzoek naar verricht.<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
Voor de overige water<strong>en</strong> geldt, zoals reeds eerder aangegev<strong>en</strong> dat dezelfde streefwaard<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
gehanteerd als voor het KRW-waterlichaam waarop het afwatert <strong>en</strong> dat ze ge<strong>en</strong> negatieve,<br />
verslechter<strong>en</strong>de invloed mog<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op de waterlicham<strong>en</strong>.<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
Ev<strong>en</strong>als voor de KRW-waterlicham<strong>en</strong> geldt ook voor deze water<strong>en</strong> dat er na 2015 blijv<strong>en</strong>de aandacht<br />
nodig is voor het op peil houd<strong>en</strong> van de waterkwaliteit. Dit geldt voor zowel de chemie als voor de<br />
ecologie.<br />
Conclusies<br />
• Er wordt weinig gericht onderzoek in de overige water<strong>en</strong> uitgevoerd. Voor zover bek<strong>en</strong>d kom<strong>en</strong><br />
in deze water<strong>en</strong> niet op grote schaal problem<strong>en</strong> voor.<br />
5.4 Stedelijk water<br />
In de reguliere chemische monitoringsprogramma’s van het waterschap word<strong>en</strong> de kleine stedelijke<br />
water<strong>en</strong> niet of nauwelijks meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Om toch iets te kunn<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> over de ecologische<br />
toestand van deze water<strong>en</strong> is in het kader van het opstell<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
grove scan gemaakt van de toestand van de water<strong>en</strong> waarbij de beoordeling werd gerelateerd aan<br />
e<strong>en</strong> soort functietoek<strong>en</strong>ning (ecoscan). Voor deze verk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong>nota is gebruik gemaakt van de<br />
ecoscans van de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>: Groning<strong>en</strong>, Ass<strong>en</strong>, Har<strong>en</strong>, Tynaarlo <strong>en</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>. In de geme<strong>en</strong>te<br />
Midd<strong>en</strong>-Dr<strong>en</strong>the is ook e<strong>en</strong> ecoscan uitgevoerd maar de onderzochte meetlocaties in deze geme<strong>en</strong>te<br />
vall<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> de begr<strong>en</strong>zing<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> stroomgebied. Hieronder volgt e<strong>en</strong> korte<br />
beschrijving van de ecologische kwaliteit per geme<strong>en</strong>te op basis van de uitgevoerde ecoscans:<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 33
Geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong><br />
Stadswaterscan Groning<strong>en</strong>, 21 juni 2005, Tauw.<br />
Voor de uitgevoerde stadswaterscan voor de stad Groning<strong>en</strong> geldt dat maar e<strong>en</strong> deel van de water<strong>en</strong><br />
binn<strong>en</strong> de begr<strong>en</strong>zing van waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>'s valt. Deze water<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grote variatie<br />
<strong>en</strong> omvatt<strong>en</strong> bijvoorbeeld de vijvers bij de Vondellaan, e<strong>en</strong> gracht om de Esserbegraafplaats, oude<br />
traject<strong>en</strong> van de <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> del<strong>en</strong> van het Oude Winschoterdiep. De uitgevoerde inv<strong>en</strong>tarisaties ton<strong>en</strong><br />
aan dat voor e<strong>en</strong> deel van deze water<strong>en</strong> sprake is van waterkwaliteitproblem<strong>en</strong> als gevolg van<br />
voedselrijkdom. Hierbij ligt er e<strong>en</strong> sterke relatie met de vele overstort<strong>en</strong>, bagger, beschaduwing <strong>en</strong><br />
onnatuurlijke inrichting.<br />
Veel water<strong>en</strong> in het beheersgebied van waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>'s hebb<strong>en</strong> op dit mom<strong>en</strong>t e<strong>en</strong><br />
basisniveau- of b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>basisniveau-beoordeling op het aspect natuur gekreg<strong>en</strong>, slechts <strong>en</strong>kele<br />
locaties hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> midd<strong>en</strong>niveau. Hierdoor ligt alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel van het Eemskanaal + e<strong>en</strong> aantal<br />
slot<strong>en</strong>/vijvers op het gew<strong>en</strong>ste niveau <strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> de overige water<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s-gebied<br />
1 à 2 niveaus onder het gew<strong>en</strong>ste niveau. E<strong>en</strong> voorbeeld van e<strong>en</strong> water dat sterk moet verbeter<strong>en</strong> is<br />
de gracht rond de Esserbegraafplaats. In het kader van het waterplan wordt de uitvoering van de<br />
ecoscan opgepakt, <strong>en</strong>erzijds door kansrijke ‘blauwe parelproject<strong>en</strong>’ te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> <strong>en</strong> uit te voer<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
anderzijds door te kijk<strong>en</strong> hoe maatregel<strong>en</strong> integraal opgepakt kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Bij de voorbereiding<br />
van het Water- <strong>en</strong> Rioleringsplan word<strong>en</strong> de ambities voor de water<strong>en</strong> op basis van de functie in het<br />
Waterplan gesteld nogmaals beoordeeld <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel bijgesteld.<br />
Geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong><br />
Ecoscan Har<strong>en</strong>, 5 december 2005, Grontmij<br />
Voor de ecoscan zijn 52 traject<strong>en</strong> bezocht. Hieruit is de volg<strong>en</strong>de score naar vor<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong>:<br />
29% slecht, 25% matig, 23% voldo<strong>en</strong>de, 21% goed, 2% zeer goed.<br />
Problem<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met name betrekking op inrichting <strong>en</strong> beheer. Daarnaast spel<strong>en</strong> overstort<strong>en</strong> op<br />
<strong>en</strong>kele locaties waarschijnlijk e<strong>en</strong> rol, maar dit di<strong>en</strong>t eerst beter onderzocht te word<strong>en</strong>.<br />
Geme<strong>en</strong>te Tynaarlo<br />
Ecoscan Tynaarlo, 13 maart 2005, Grontmij.<br />
Ecoscan uitgevoerd in de plaats<strong>en</strong> Zuidlar<strong>en</strong>, midlar<strong>en</strong>, Westlar<strong>en</strong>, Tynaarlo, Taarlo, Oudemol<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Zeegse. Meer als de helft (58%) van de water<strong>en</strong> wordt beoordeeld als matig, 12 % als slecht,<br />
19% als voldo<strong>en</strong>de, 7% als goed <strong>en</strong> 2% als zeer goed. Belangrijke oorzak<strong>en</strong> van de lagere scores<br />
zijn gering doorzicht (alg<strong>en</strong>bloei) <strong>en</strong> het ontbrek<strong>en</strong> van goed ontwikkelde oevers. <strong>Aa</strong>npassing<strong>en</strong> in<br />
het maai- <strong>en</strong> baggerbeheer <strong>en</strong> kleine wijziging<strong>en</strong> in de inrichting kunn<strong>en</strong> de ecologische waarde sterk<br />
verbeter<strong>en</strong>.<br />
Geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> & <strong>Hunze</strong><br />
Ecoscan, ecologisch onderzoek op 20 locaties in de geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, september 2006,<br />
concept, DHV<br />
Van de onderzochte locaties vall<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> de locaties uit de dorp<strong>en</strong> Rolde, Eext, Giet<strong>en</strong> <strong>en</strong> Gaster<strong>en</strong><br />
binn<strong>en</strong> de begr<strong>en</strong>zing van het stroomgebied <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Van deze locaties scor<strong>en</strong> er 3 goed, 3<br />
voldo<strong>en</strong>de <strong>en</strong> 3 slecht op water ecologie. Voor oever ecologie is dit 1 zeer goed, 3 goed, 2 voldo<strong>en</strong>de<br />
<strong>en</strong> 2 slecht (beleving is 4 x matig <strong>en</strong> 4 x goed). Problem<strong>en</strong> hang<strong>en</strong> vooral sam<strong>en</strong> met inrichting <strong>en</strong><br />
onderhoud.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 34
Geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong><br />
Ecoscan Stadswater<strong>en</strong> Ass<strong>en</strong>, 13 april 2006, ARCADIS.<br />
Over het algeme<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> de water<strong>en</strong> aan de gestelde streefbeeld<strong>en</strong>. Wel zijn er nog <strong>en</strong>kele<br />
aandachtspunt<strong>en</strong>. Bij het Noord-Willemskanaal (<strong>en</strong> Hav<strong>en</strong>kanaal) is de belevingswaarde goed te<br />
verbeter<strong>en</strong> door natuurvri<strong>en</strong>delijke oevers aan te legg<strong>en</strong>.<br />
Deze zull<strong>en</strong> door de voedselrijkdom van het water ge<strong>en</strong> hoge natuurwaarde bereik<strong>en</strong> door e<strong>en</strong><br />
geringe variatie in soort<strong>en</strong>. Hier is vooral de belevingswaarde van belang.<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
Het overall beeld wat uit de ecoscans naar vor<strong>en</strong> komt is dat de waterkwaliteit over het algeme<strong>en</strong><br />
redelijk is maar dat er op lokaal niveau nog e<strong>en</strong> groot aantal aandachtspunt<strong>en</strong> is op het gebied van<br />
beheer, onderhoud <strong>en</strong> inrichting van de water<strong>en</strong>. Daarnaast speelt de problematiek van overstort<strong>en</strong><br />
op <strong>en</strong>kele locaties nog e<strong>en</strong> rol. Omdat het vooral vijvers betreft die onderhoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ligt hier ook de eerste verantwoordelijkheid. Oplossing<strong>en</strong> voor deze locaties word<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong> met het waterschap verder uitgewerkt in de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>.<br />
Bij <strong>en</strong>kele grotere water<strong>en</strong> zoals het Noord-Willemskanaal <strong>en</strong> het Hav<strong>en</strong>kanaal in Ass<strong>en</strong> waar de<br />
inrichting van de oevers sterk verbeterd kan word<strong>en</strong> is er e<strong>en</strong> belangrijke rol weggelegd voor zowel<br />
de geme<strong>en</strong>te, de provincie als het waterschap. Inrichtingsvoorstell<strong>en</strong> voor deze water<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voor<br />
de Kaderrichtlijn Water voorbereid door het waterschap <strong>en</strong> besprok<strong>en</strong> met de belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> in<br />
het gebied.<br />
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
Voor het op orde houd<strong>en</strong> van de stedelijke water<strong>en</strong> is het noodzakelijk dat ook in de toekomst met<br />
<strong>en</strong>ige regelmaat wordt gebaggerd <strong>en</strong> dat drijfvuil wordt verwijderd. Daarnaast di<strong>en</strong>t bij de inrichting<br />
van toekomstig nieuwe waterpartij<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing te word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> met zichtbaarheid <strong>en</strong><br />
toegankelijkheid. Dit ook om de beleving van de stedelijke water<strong>en</strong> te vergrot<strong>en</strong>.<br />
Conclusies:<br />
• Oplossing<strong>en</strong> voor problem<strong>en</strong> in kleine water<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het bebouwde gebied zoals vijvers verder<br />
uitwerk<strong>en</strong> in de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>.<br />
• Problem<strong>en</strong> in de grotere ‘stadswater<strong>en</strong>’ zoals het Noord-Willemskanaal of het Hav<strong>en</strong>kanaal<br />
uitwerk<strong>en</strong> als onderdeel van de KRW plann<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 35
6. Waterbodems<br />
Op orde krijg<strong>en</strong> tot 2015<br />
Het Integraal Baggerbeleidsplan (Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s, 2006) beschrijft de wet- <strong>en</strong> regelgeving<br />
aangaande waterbodems <strong>en</strong> formuleert uitgangspunt<strong>en</strong> voor baggerwerkzaamhed<strong>en</strong>. Daarnaast zijn<br />
de bestaande knelpunt<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> alsmede e<strong>en</strong> overzicht van verwerkingslocaties voor<br />
baggerspecie. Ook is e<strong>en</strong> overzicht gemaakt van beschikbare <strong>en</strong> ontbrek<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis. Het<br />
Baggerbeleidsplan heeft e<strong>en</strong> zichtjaar tot 2010. Het waterschap is wettelijk verplicht te bagger<strong>en</strong> als<br />
waterkwantiteits-, waterkwaliteits- <strong>en</strong> vaarwegbeheerder. Op basis van uitgevoerde onderzoek<strong>en</strong><br />
kom<strong>en</strong> er e<strong>en</strong> aantal kwaliteit- <strong>en</strong> kwantiteit knelpunt<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong>:<br />
Noord-Willemskanaal<br />
Nabij de wijk Marsdijk te Ass<strong>en</strong> ligt e<strong>en</strong> slibdrempel <strong>en</strong> zijn nautische ondieptes ontstaan. Formeel is<br />
dit gedeelte nog e<strong>en</strong> beroepsvaarweg, maar wordt in de praktijk alle<strong>en</strong> gebruikt door de<br />
recreatievaart. Hiervoor is voorlopig nog voldo<strong>en</strong>de diepgang. De provincie Dr<strong>en</strong>the is<br />
vaarwegbeheerder <strong>en</strong> verantwoordelijk voor het op diepte houd<strong>en</strong>. Er zijn ge<strong>en</strong> kwaliteitsgegev<strong>en</strong>s<br />
bek<strong>en</strong>d. Vermoedelijk betreft het (zandig) klasse 2 slib 1 .<br />
Hav<strong>en</strong>kanaal te Ass<strong>en</strong><br />
In het Hav<strong>en</strong>kanaal te Ass<strong>en</strong> zijn sinds 2000 nautische klacht<strong>en</strong> van de beroepsvaart. Mede door<br />
overstort(<strong>en</strong>) van ongezuiverd afvalwater <strong>en</strong> efflu<strong>en</strong>t lozing<strong>en</strong> van de RWZI te Ass<strong>en</strong> is het slib tot<br />
klasse 4 verontreinigd geraakt met o.a. koper <strong>en</strong> zink. In het Hav<strong>en</strong>kanaal ligt in totaal circa 90.000<br />
m 3 slib. Klasse 2 slib dat b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> het nautische onderhoudsprofiel ligt wordt niet verwijderd. Uit het<br />
Hav<strong>en</strong>kanaal zal circa 58.200 m 3 baggerspecie verwijderd word<strong>en</strong>, waarvan circa 40.500 m 3 klasse 3<br />
<strong>en</strong> 4 slib <strong>en</strong> circa 17.700 m 3 klasse 2 slib. De waterbodemsanering wordt vermoedelijk in het najaar<br />
van 2007 uitgevoerd in opdracht van de geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong> (als vaarwegbeheerder).<br />
Friesche Ve<strong>en</strong> te Eelde<br />
Mom<strong>en</strong>teel word<strong>en</strong> de natuurdoelstelling<strong>en</strong> niet gehaald in het Friesche Ve<strong>en</strong>. Als belangrijkste<br />
knelpunt wordt gezi<strong>en</strong> de waterkwaliteit, die niet voldoet voor de gew<strong>en</strong>ste water- <strong>en</strong> oevervegetaties<br />
<strong>en</strong> (andere) verlandingsvegetaties. Daarnaast heeft de voormalige vuilstortplaats (de “blikdijk”) e<strong>en</strong><br />
negatief effect gehad op de waterbodemkwaliteit. Eén van de maatregel<strong>en</strong> om de waterkwaliteit in<br />
het Friesche Ve<strong>en</strong> te verbeter<strong>en</strong> is het bagger<strong>en</strong> (saner<strong>en</strong>) van het Friesche Ve<strong>en</strong>. In het Friesche<br />
Ve<strong>en</strong> ligt circa 100.000 m 3 slib waarvan circa 13.000 m 3 klasse 2 slib, 10.000 m 3 klasse 3 <strong>en</strong> 77.000<br />
m 3 klasse 4 slib. Het slib bestaat voor e<strong>en</strong> groot deel uit organische stof <strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> lage dichtheid.<br />
Er wordt gezocht naar oplossingsrichting<strong>en</strong>.<br />
Bolhuisgat te Yde<br />
Het betreft e<strong>en</strong> voormalige zandwinplas. In de jar<strong>en</strong> ’40 <strong>en</strong> ’50 is hier afval gestort. Uit rec<strong>en</strong>t<br />
onderzoek (DHV, februari 2006, interim-rapportage) zijn ge<strong>en</strong> noemswaardige verontreiniging<strong>en</strong><br />
aangetoond. E<strong>en</strong> sterke DDT verontreiniging die in het verled<strong>en</strong> is aangetoond is niet<br />
reproduceerbaar. Er is sprake van meerdere deellocaties. De locatie wordt gemonitord.<br />
1 De mate van verontreiniging van baggerspecie wordt ingedeeld in e<strong>en</strong> aantal klass<strong>en</strong>. Dit bepaalt mede of de<br />
verwerking ervan op het land (klass<strong>en</strong> 0, 1 <strong>en</strong> 2) of in e<strong>en</strong> inrichting (klasse 3 <strong>en</strong> 4) mag/moet plaatsvind<strong>en</strong>.<br />
Klasse 0 specie is schoon, klasse 1 is zeer licht verontreinigd, klasse 2 is licht verontreinigd, klasse 3 is matig<br />
verontreinigd <strong>en</strong> klasse 4 is sterk verontreinigd.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 36
Stadswater<strong>en</strong> Ass<strong>en</strong><br />
De geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong> is bezig op e<strong>en</strong> aantal locaties in de bebouwde kom verontreinigde<br />
onderhoudsspecie te verwijder<strong>en</strong>. Het betreft de volg<strong>en</strong>de locaties:<br />
• Het Kanaal (Traject: Industrieweg – Groningerstraat).<br />
• De Vaart.<br />
• Nijlandsloopje.<br />
• Vijver Westerpark.<br />
• De Fokkersingel.<br />
Op al deze locaties komt klasse 3 <strong>en</strong>/of klasse 4 slib vrij. Naar verwachting word<strong>en</strong> de werk<strong>en</strong> op al<br />
deze locaties medio 2008 afgerond. Eén <strong>en</strong> ander vindt plaats in het kader van het stedelijk<br />
baggerplan van de geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong>.<br />
Eelder Schipsloot (geme<strong>en</strong>te Tynaarlo/Har<strong>en</strong>, riooloverstort)<br />
Op de Eelder Schipsloot kwam in het verled<strong>en</strong> e<strong>en</strong> riooloverstort uit. Er zijn maatregel<strong>en</strong> getroff<strong>en</strong><br />
om te voorkom<strong>en</strong> dat water vanuit de overstort naar de polder afstroomt. Voor de opvang van<br />
overstortwater is e<strong>en</strong> bassin aangelegd. Er wordt e<strong>en</strong> verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>d waterbodemonderzoek voorbereid<br />
in de Eelder Schipsloot door de geme<strong>en</strong>te Tynaarlo.<br />
Visplas Sass<strong>en</strong>hein te Har<strong>en</strong><br />
De situatie hier is niet helemaal duidelijk. Het betreft e<strong>en</strong> oud zandwingat t.b.v. de aanleg van de A<br />
28. Het water is gemiddeld 6 m diep <strong>en</strong> plaatselijk circa 21 m. Het water is zeer helder. Daarnaast is<br />
er e<strong>en</strong> voormalig petgat. De plass<strong>en</strong> zijn in eig<strong>en</strong>dom van de H<strong>en</strong>gelsportver<strong>en</strong>iging Sass<strong>en</strong>hein. De<br />
westzijde van het petgat is sterk verondiept door v<strong>en</strong>ig slib. Goede gegev<strong>en</strong>s ontbrek<strong>en</strong>. Uit e<strong>en</strong> oud<br />
onderzoek (Van Hall Instituut, 1989 i.o.v. ZPG) zou het slib verontreinigd zijn met PAK <strong>en</strong><br />
hexachloorb<strong>en</strong>ze<strong>en</strong>. De H<strong>en</strong>gelsportclub w<strong>en</strong>st overleg met de overhed<strong>en</strong> over o.a. het waterbeheer<br />
/peilbeheer/onderhoud/beschoeiing<strong>en</strong>/ steigers etc.. Onlangs heeft e<strong>en</strong> eerste gesprek<br />
plaatsgevond<strong>en</strong>.<br />
Verwerkingslocaties<br />
In het deelstroomgebied <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zijn ge<strong>en</strong> verwerkingslocaties voor baggerspecie<br />
operationeel.<br />
Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems (RBA)<br />
In 2007 wordt het Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems opgesteld. Dit Regionaal<br />
Bestuursakkoord is er op gericht om alle overhed<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> Rijn-Noord <strong>en</strong> Neder-Eems te betrekk<strong>en</strong><br />
bij het oploss<strong>en</strong> van de waterbodemproblematiek. De opstelling van het RBA gebeurt gefaseerd.<br />
Begin 2007 (fase 1) is door e<strong>en</strong> mer<strong>en</strong>deel van de partij<strong>en</strong> de int<strong>en</strong>tie overe<strong>en</strong>komst getek<strong>en</strong>d. Deze<br />
voorziet in e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>tarisatie (fase 2) van de baggeropgave <strong>en</strong> de verwerkingsbehoefte. In fase 3<br />
(najaar 2007) zal het regionaal Bestuursakkoord getek<strong>en</strong>d word<strong>en</strong> door de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>. Door<br />
e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke aanpak kunn<strong>en</strong> knelpunt<strong>en</strong> lokaal <strong>en</strong> regionaal word<strong>en</strong> (h)erk<strong>en</strong>d <strong>en</strong> teg<strong>en</strong> lagere<br />
maatschappelijke kost<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgelost. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> knelpunt<strong>en</strong> meer gestructureerd<br />
word<strong>en</strong> aangepakt <strong>en</strong> kan e<strong>en</strong> betere afstemming ontstaan voor de diverse bagger- <strong>en</strong><br />
grondstrom<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 37
Op orde houd<strong>en</strong> na 2015<br />
In heel Nederland is e<strong>en</strong> achterstand van baggerwerkzaamhed<strong>en</strong> in te hal<strong>en</strong>. Naar de toekomst toe<br />
is het zaak dat er e<strong>en</strong> regulier baggerprogramma komt voor alle water<strong>en</strong> <strong>en</strong> de b<strong>en</strong>odigde<br />
financiering wordt geregeld. Op deze manier kan het onderhoud word<strong>en</strong> uitgevoerd, zodat niet<br />
opnieuw achterstand<strong>en</strong> ontstaan. Bagger<strong>en</strong> draagt bij aan de resultaatsverplichting vanuit de KRW<br />
voor de chemische <strong>en</strong> ecologische doelstelling<strong>en</strong> in 2015.<br />
Conclusies<br />
In het deelstroomgebied <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> word<strong>en</strong> al grote inspanning<strong>en</strong> geleverd om (achterstallig)<br />
baggeronderhoud weg te werk<strong>en</strong>. In andere watergang<strong>en</strong> in het gebied zijn her <strong>en</strong> der lokale<br />
knelpunt<strong>en</strong>. Feit is dat de pot<strong>en</strong>tiële hoeveelheid vrijkom<strong>en</strong>de baggerspecie de regionale<br />
verwerkingscapaciteit overstijgt <strong>en</strong> derhalve tot de “probleemspecie” wordt b<strong>en</strong>oemd. In het landelijk<br />
gebied wordt regulier gebaggerd <strong>en</strong> is de zaak op orde. In de regio zal serieus gezocht moet<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> naar geschikte locaties voor verwerking van baggerspecie. Het Regionaal Bestuursakkoord<br />
Waterbodems moet het (bestuurlijke) draagvlak vergrot<strong>en</strong> om de problematiek voortvar<strong>en</strong>d aan te<br />
pakk<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 38
7. Sam<strong>en</strong>vatting wateropgav<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
7.1 Wateroverlast<br />
Voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied als geheel is het extra kunn<strong>en</strong> vasthoud<strong>en</strong> van 1,9 miljo<strong>en</strong> m 3 in 2050<br />
nodig, om effect<strong>en</strong> van klimaatverandering op de boezem te voorkom<strong>en</strong>. Met de verschill<strong>en</strong>de<br />
herstelproject<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied, zoals die in het huidige beleid zijn geformuleerd, kan<br />
deze opgave word<strong>en</strong> ingevuld. Wel moet<strong>en</strong> deze project<strong>en</strong> dan allemaal daadwerkelijk word<strong>en</strong><br />
uitgevoerd. Daarnaast moet<strong>en</strong> bestaande wateroverlastknelpunt<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgelost.<br />
De totale opgave in het bebouwde gebied is beperkter, bedraagt circa 240.000 m 3 <strong>en</strong> is uitgesplitst<br />
per geme<strong>en</strong>te. Tot op zekere hoogte kan deze opgave ook in het buit<strong>en</strong>gebied van de verschill<strong>en</strong>de<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingevuld. In sam<strong>en</strong>werking met de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> wordt concreet in de waterplann<strong>en</strong><br />
aangegev<strong>en</strong> hoe de wateropgave op kost<strong>en</strong>effectieve wijze op te loss<strong>en</strong>.<br />
7.2 Watertekort<br />
Door langere <strong>en</strong> extremere droge period<strong>en</strong> zal in de toekomst vaker <strong>en</strong> meer van watertekort sprake<br />
zijn. Droogte zal vooral in landbouwgebied<strong>en</strong> op de hogere grond<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het beekdal optred<strong>en</strong>,<br />
vooral op plekk<strong>en</strong> zonder keileem. Wateraanvoer is in deze gebied<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> optie, terwijl het langer<br />
vasthoud<strong>en</strong> van water wel zinvol is maar echter beperkt soelaas biedt. Substantiële bereg<strong>en</strong>ing<br />
vanuit grondwater is ev<strong>en</strong>min mogelijk. Wel kan het goed op orde hebb<strong>en</strong> van de<br />
bodemvruchtbaarheid <strong>en</strong> het organische stof-gehalte de droogteproblem<strong>en</strong> beperk<strong>en</strong>. De<br />
ontwikkeling op langere termijn zal moet<strong>en</strong> uitwijz<strong>en</strong> of verandering van teelt<strong>en</strong> op de zandplateaus<br />
noodzakelijk is t<strong>en</strong> behoeve van r<strong>en</strong>dabel landbouwkundig grondgebruik, maar dat is vooral ook e<strong>en</strong><br />
keuze van de sector zelf.<br />
Extremere, droge period<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> ook van invloed zijn op de natte natuurgebied<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong>-gebied. Het b<strong>en</strong>adrukt e<strong>en</strong>s te meer het belang van het uitvoer<strong>en</strong> van project<strong>en</strong> gericht op<br />
verdrogingsbestrijding volg<strong>en</strong>s de zg. TOP-lijst. Deze mak<strong>en</strong> de natte natuurgebied<strong>en</strong> robuuster <strong>en</strong><br />
daarmee beter bestand teg<strong>en</strong> de effect<strong>en</strong> van extreem droge period<strong>en</strong>. Maatregel<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> bestaan<br />
uit het in het op meer plaats<strong>en</strong> verhog<strong>en</strong> van de grondwaterstand in natuurgebied<strong>en</strong>, <strong>en</strong> waar<br />
noodzakelijk <strong>en</strong> mogelijk verhoging van het beekpeil. Op de lange termijn kan e<strong>en</strong> discussie ontstaan<br />
of bepaalde typ<strong>en</strong> natte natuur (bv. Natte heide-vegetaties) duurzaam te handhav<strong>en</strong> zijn.<br />
7.3 Waterkwaliteit<br />
KRW doelstelling <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Voor het beeksysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> staan voor de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> al e<strong>en</strong> groot aantal<br />
maatregel<strong>en</strong> in het huidige beleid gepland. In hoofdstuk 5 is e<strong>en</strong> overzicht weergegev<strong>en</strong> van de<br />
sam<strong>en</strong>stelling van dit pakket. Na uitvoering hiervan zal het GEP voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gerealiseerd<br />
word<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn verdere maatregel<strong>en</strong> niet noodzakelijk.<br />
KRW doelstelling Noord-Willemskanaal<br />
Het Noord-Willemskanaal k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> betrekkelijk lage doelstelling in verband met de huidige<br />
gebruiksfuncties. Na uitvoering van reeds geplande maatregel<strong>en</strong> zoals waterbodemsanering<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
aanleg van natuurvri<strong>en</strong>delijke oevers zal het GEP gerealiseerd word<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 39
Overige water<strong>en</strong> (niet KRW)<br />
Voor de overige water<strong>en</strong> geldt dat deze ge<strong>en</strong> negatieve, verslechter<strong>en</strong>de invloed mog<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op<br />
de KRW waterlicham<strong>en</strong> waarop deze afwater<strong>en</strong>. Voor deze veelal kleine water<strong>en</strong> zal individueel e<strong>en</strong><br />
oplossing gezocht word<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> zich hier problem<strong>en</strong> voordo<strong>en</strong>.<br />
Stedelijk gebied<br />
Stedelijke water<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grote variatie in verschijningsvorm<strong>en</strong> zoals; slot<strong>en</strong>, poel<strong>en</strong> <strong>en</strong> vijvers.<br />
De waterkwaliteit is er over het algeme<strong>en</strong> redelijk maar op lokaal niveau zijn er nog e<strong>en</strong> groot aantal<br />
aandachtspunt<strong>en</strong> op het gebied van beheer, onderhoud <strong>en</strong> inrichting van de water<strong>en</strong>. Daarnaast<br />
speelt de problematiek van overstort<strong>en</strong> op <strong>en</strong>kele locaties nog e<strong>en</strong> rol. Omdat het vooral vijvers<br />
betreft die onderhoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ligt hier ook de eerste verantwoordelijkheid.<br />
Oplossing<strong>en</strong> voor deze locaties word<strong>en</strong> door de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met het waterschap verder<br />
uitgewerkt in de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 40
8 Strategie <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
8.1 Inleiding<br />
In voorgaande hoofdstukk<strong>en</strong> is ingegaan op de wateropgav<strong>en</strong> voor het stroomgebied van de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> voor wat betreft wateroverlast, watertekort <strong>en</strong> waterkwaliteit. Dit hoofdstuk beschrijft de<br />
wijze waarop we die opgav<strong>en</strong> will<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>. Het gaat daarbij om de uitgangspunt<strong>en</strong> die we<br />
hanter<strong>en</strong>, <strong>en</strong> de keuz<strong>en</strong> <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> die hiervan het gevolg zijn. Uiteindelijk leidt deze ‘strategie’<br />
tot e<strong>en</strong> concreet voorstel voor maatregel<strong>en</strong> (tot 2015) inclusief kost<strong>en</strong> dat in tabelvorm wordt<br />
gepres<strong>en</strong>teerd (korte versie). De gehele tabel (inclusief maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> kost<strong>en</strong> na 2015) is<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in bijlage 8.<br />
8.2 Uitgangspunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> keuz<strong>en</strong><br />
• integrale maatregel<strong>en</strong> nem<strong>en</strong><br />
De geformuleerde wateropgav<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> waterkwantiteits- <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
waterkwaliteitsaspect, sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>d met resp. Waterbeheer 21 e eeuw <strong>en</strong> Kaderrichtlijn Water.<br />
Vanwege de sam<strong>en</strong>hang binn<strong>en</strong> het watersysteem van kwantiteit <strong>en</strong> kwaliteit nem<strong>en</strong> we zoveel<br />
mogelijk integrale maatregel<strong>en</strong> die bijdrag<strong>en</strong> aan invulling van beide wateropgav<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> voorbeeld is<br />
hermeandering van bek<strong>en</strong> (bv. Rolderdiep) dat niet alle<strong>en</strong> bijdraagt aan herstel van strom<strong>en</strong>de bek<strong>en</strong><br />
(KRW), maar ook water langer vasthoudt binn<strong>en</strong> stroomgebied<strong>en</strong> (WB21).<br />
Daarnaast word<strong>en</strong> ‘watermaatregel<strong>en</strong>’ binn<strong>en</strong> het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied in sam<strong>en</strong>hang met de reeds<br />
in gang gezette gebiedsontwikkeling vanuit het Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap uitgewerkt.<br />
Dat betek<strong>en</strong>t dat de sam<strong>en</strong>hang van watersysteemherstel met natuurbehoud- <strong>en</strong> herstel, gew<strong>en</strong>ste<br />
landbouwkundige ontwikkeling op de plateaus, waterwinning <strong>en</strong> recreatie van belang is. Ook op dat<br />
punt naar integraliteit wordt gezocht.<br />
• van grof naar fijn<br />
De voorgestelde maatregel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van grof naar fijn uitgewerkt. Als voorbeeld: totaal wordt in dit<br />
watersysteemplan voorgesteld tuss<strong>en</strong> nu <strong>en</strong> 2027 e<strong>en</strong> aantal g<strong>en</strong>ormaliseerde traject<strong>en</strong> van de<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> te herstell<strong>en</strong>/te lat<strong>en</strong> hermeander<strong>en</strong>. In e<strong>en</strong> uitvoeringsprogramma zal concreter<br />
hand<strong>en</strong> <strong>en</strong> voet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong> aan uitvoering <strong>en</strong> fasering. In daarop volg<strong>en</strong>de concrete<br />
inrichtingsproject<strong>en</strong> wordt de precieze uitvoering van beekherstelproject<strong>en</strong> uitgewerkt (zoals nu<br />
bijvoorbeeld ook plaats heeft gevond<strong>en</strong> rondom het Anreperdiep <strong>en</strong> Amerdiep). Op dat mom<strong>en</strong>t<br />
zull<strong>en</strong> ook recreatieve w<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, archeologische aspect<strong>en</strong> e.d. aan de orde kom<strong>en</strong>.<br />
• voor <strong>en</strong> na 2015<br />
Het jaar 2015 is vanuit de Kaderrichtlijn Water van belang omdat dan geformuleerde doel<strong>en</strong> ook<br />
daadwerkelijk moet<strong>en</strong> zijn gehaald (resultaatsverplichting). Het betek<strong>en</strong>t dat de maatregel<strong>en</strong> die we<br />
voor 2015 voorstell<strong>en</strong> ook zijn uitgevoerd. Het integrale voorstel dat we do<strong>en</strong> omvat daarom<br />
maatregel<strong>en</strong> voor <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> na 2015. Daarbij is vanuit beschikbaarheid van m<strong>en</strong>skracht <strong>en</strong><br />
middel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> reële inschatting gemaakt, zonder daarbij de ambitie te lat<strong>en</strong> var<strong>en</strong>, hoe ver we in 2015<br />
kunn<strong>en</strong> zijn.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 41
• landelijk <strong>en</strong> stedelijk gebied<br />
De invulling van de wateropgav<strong>en</strong> betreft zowel het landelijk als stedelijk gebied. De maatregel<strong>en</strong> in<br />
het landelijk gebied word<strong>en</strong> in dit watersysteemplan b<strong>en</strong>oemd. In het stedelijk gebied ligt er e<strong>en</strong><br />
duidelijke sam<strong>en</strong>hang met de waterplann<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Groning<strong>en</strong>, Har<strong>en</strong>, Tynaarlo, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> Ass<strong>en</strong>. Vanuit het oogpunt van wateroverlast wordt op grond van de wateropgave in de<br />
waterplann<strong>en</strong> concreet aangegev<strong>en</strong> hoe <strong>en</strong> waar deze wordt ingevuld binn<strong>en</strong> het bebouwde gebied<br />
van de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Het watersysteemplan geeft de omvang van de opgave aan, red<strong>en</strong>er<strong>en</strong>d vanuit<br />
het totale watersysteem. T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van waterkwaliteit word<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> voorgesteld daar<br />
waar het stedelijk gebied e<strong>en</strong> knelpunt vormt voor de waterlicham<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> Noord-<br />
Willemskanaal. E<strong>en</strong> voorbeeld is de (voormalige) invloed van e<strong>en</strong> overstort in Ass<strong>en</strong> op het<br />
Nijlandsloopje (bov<strong>en</strong>loopsysteem <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>). Hier is sanering gew<strong>en</strong>st.<br />
• opmerking<strong>en</strong> uit gebiedsgroep<strong>en</strong> zoveel mogelijk me<strong>en</strong>em<strong>en</strong><br />
In de verschill<strong>en</strong>de gebiedsbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> zijn veel opmerking<strong>en</strong> gemaakt over mogelijke<br />
maatregel<strong>en</strong>, vaak op e<strong>en</strong> relatief gedetailleerd niveau. Vanuit de verslag<strong>en</strong> van de<br />
gebiedsbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> zijn die opmerking<strong>en</strong> wel zoveel mogelijk meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, maar zull<strong>en</strong> ze veelal<br />
niet in het watersysteemplan terug te vind<strong>en</strong> zijn. Vaak zull<strong>en</strong> ze bij de concrete uitvoering van<br />
project<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong>.<br />
• relatie met grondwater<br />
De wateropgav<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> aantal punt<strong>en</strong> raakvlakk<strong>en</strong> met het grondwatersysteem.<br />
Voorbeeld<strong>en</strong> zijn het voorkom<strong>en</strong> van grondwateroverlast binn<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, herstel van verdroogde<br />
gebied<strong>en</strong> (watertekort) in natuurgebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> de relatie met waterwinning<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het stroomgebied.<br />
Toch speelt de planmatige relatie met diep grondwater binn<strong>en</strong> het watersysteem e<strong>en</strong> relatief<br />
beperkte rol omdat de provincie het toekomstig beleid op het gebied van diep grondwater vormgeeft.<br />
Als voorbeeld: in het watersysteemplan b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> we wel de opgave watertekort in natuurgebied<strong>en</strong><br />
(verdroging) <strong>en</strong> de maatregel<strong>en</strong> die nodig zijn; effect<strong>en</strong> van waterwinning op het diepe grondwater<br />
spel<strong>en</strong> wel als onderdeel van de verdrogingsdiscussie, maar ontwikkeling<strong>en</strong> rondom de toekomst van<br />
drinkwaterwinning word<strong>en</strong> niet uitvoerig in dit watersysteemplan besprok<strong>en</strong>.<br />
• prioriteit Natura 2000-gebied<strong>en</strong><br />
Het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-stroomgebied zal binn<strong>en</strong>kort voor e<strong>en</strong> belangrijk deel als Natura 2000-gebied<br />
word<strong>en</strong> aangewez<strong>en</strong>. Voor Natura 2000-gebied<strong>en</strong> zal waar herstel van het watersysteem nodig is<br />
met voorrang hieraan word<strong>en</strong> gewerkt. Daarmee gev<strong>en</strong> we voor zover op dit mom<strong>en</strong>t mogelijk de<br />
sam<strong>en</strong>hang tuss<strong>en</strong> de Europese regelgeving op het gebied van water (KRW) <strong>en</strong> natuur (Natura<br />
2000) op gebiedsniveau concreet vorm.<br />
• me<strong>en</strong>em<strong>en</strong> cultuurhistorische aspect<strong>en</strong> watersysteem<br />
De historie van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied speelt e<strong>en</strong> belangrijke rol in de toekomstige ontwikkeling<br />
van het gebied (Behoud door ontwikkeling, BIO-plan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>). Daarom is ook k<strong>en</strong>nis van de<br />
historische ontwikkeling van het watersysteem van belang bij het nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over de toekomst ervan.<br />
Omdat in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-watersysteem dit met nadruk speelt wordt de cultuurhistorie bij de<br />
uitwerking van herstelmaatregel<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong>. Niet alle<strong>en</strong> inzicht<strong>en</strong> die voortkom<strong>en</strong> uit de<br />
Landschapsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zijn daarom van belang (Strootman, 2004), ook inzicht<strong>en</strong> uit de<br />
Biografie van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> (van Hall Lar<strong>en</strong>stein, 2006) word<strong>en</strong> hierbij meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
ander gebeurt vooral bij het concreet voorbereid<strong>en</strong> van herstel/inrichtingsproject<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 42
8.3 Strategie maatregel<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
8.3.1 Wateroverlast<br />
• landelijk gebied<br />
Om wateroverlast in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-stroomgebied op korte <strong>en</strong> lange termijn te vermijd<strong>en</strong> is het<br />
nodig tot 2050 ruimte te creër<strong>en</strong> om 1,9 miljo<strong>en</strong> m 3 water extra te kunn<strong>en</strong> vasthoud<strong>en</strong>. Met de<br />
natuurontwikkelingsproject<strong>en</strong> zoals die in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied onder de vlag van het NBEL zijn<br />
voorgesteld, dan wel in het Groningse deel van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied word<strong>en</strong> gerealiseerd kan<br />
die opgave word<strong>en</strong> ingevuld. Voorwaarde is wel dat de project<strong>en</strong> met voldo<strong>en</strong>de snelheid word<strong>en</strong><br />
gerealiseerd. Concreet voorbeeld van e<strong>en</strong> uitgevoerde maatregel is het herstel van het<br />
bov<strong>en</strong>stroomse gebied van Holmers-Halk<strong>en</strong>broek waardoor in de uiterste bov<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> tot op zekere<br />
hoogte de sponswerking van het systeem is hersteld.<br />
Er wordt op ingezet project<strong>en</strong> die reëel gesprok<strong>en</strong> voor 2015 afgerond kunn<strong>en</strong> zijn tot uitvoering te<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Dit zijn onder meer de project<strong>en</strong> Rolderdiep <strong>en</strong> Witterdiep.<br />
Na 2015 kom<strong>en</strong> onder meer het Amerdiep, Zeegser loopje, (del<strong>en</strong> van) het Deurzerdiep <strong>en</strong> het<br />
Anreeperdiep aan bod. Naast hermeandering gaat het ook om verder herstel van<br />
vismigratiemogelijkhed<strong>en</strong>. Verder kijk<strong>en</strong> we naar mogelijkhed<strong>en</strong> om beekpeil<strong>en</strong> in del<strong>en</strong> van het<br />
gebied te verhog<strong>en</strong>. Dit do<strong>en</strong> we in gebied<strong>en</strong> waar te lage beekpeil<strong>en</strong> nog de <strong>en</strong>ige oorzaak van<br />
verdroging zijn, <strong>en</strong> dan zodanig dat er ge<strong>en</strong> overlast voor overige functies ontstaat. Hiervoor zal het<br />
nodig zijn de beekbodems te verhog<strong>en</strong>, <strong>en</strong> het onderhoud aan te pass<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s kan het zo zijn<br />
dat project<strong>en</strong> gepland voor na 2015 naar vor<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> door onvoorzi<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong>, daar wordt<br />
apart over beslot<strong>en</strong>.<br />
Door uitvoering van deze project<strong>en</strong> zal het vasthoud<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong> van het systeem verder<br />
to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>, waardoor wateroverlastproblem<strong>en</strong> in natte jar<strong>en</strong> beter kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgevang<strong>en</strong>.<br />
Maatregel<strong>en</strong> op grotere schaal in landbouwgebied<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vooralsnog niet voorgesteld om dat met<br />
g<strong>en</strong>oemde project<strong>en</strong> de wateropgave wordt ingevuld. Niettemin draagt het<br />
vasthoud<strong>en</strong>/conserver<strong>en</strong>/vertraagd afvoer<strong>en</strong> van water in landbouwgebied<strong>en</strong> wel bij aan het<br />
vasthoud<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong> van het watersysteem, zoals ook duidelijk wordt in het al bestaande project<br />
‘Water in bedrijf’.<br />
Naast het vasthoud<strong>en</strong> van water wordt tot 2015 verder gewerkt aan kadeverhoging op verschill<strong>en</strong>de<br />
plaats<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied (o.a. Noord Willemskanaal) volg<strong>en</strong>s het in gang gezette<br />
Masterplan Kad<strong>en</strong>.<br />
• stedelijk gebied<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het stedelijk/bebouwd gebied is voor de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Groning<strong>en</strong> (beperkt zuidelijk<br />
gedeelte), Har<strong>en</strong>, Tynaarlo, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> Ass<strong>en</strong>, de opgave om wateroverlast teg<strong>en</strong> te gaan<br />
b<strong>en</strong>oemd in term<strong>en</strong> van aantall<strong>en</strong> kuubs vast te houd<strong>en</strong>/te berg<strong>en</strong> water. Totaal gaat het om circa<br />
35.000 m 3 tot 2015. Er na ligt de opgave op dit mom<strong>en</strong>t in de ordegrootte van 180.000 m 3 . De<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> zelf in hun waterplann<strong>en</strong> aan waar ze de ruimte vind<strong>en</strong> om de wateropgave in te<br />
vull<strong>en</strong> (nieuwbouw <strong>en</strong> bestaande woongebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> direct aan de bebouwing gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>d landelijk<br />
gebied) <strong>en</strong> werk<strong>en</strong> hiervoor plann<strong>en</strong> uit in sam<strong>en</strong>werking met het waterschap.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 43
Invulling van de wateropgave betreft in alle gevall<strong>en</strong> maatwerk op wijk- <strong>en</strong>/of straatniveau, vaak<br />
kunn<strong>en</strong> de te treff<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> gecombineerd word<strong>en</strong> met overige in het bebouwde gebied uit te<br />
voer<strong>en</strong> werkzaamhed<strong>en</strong>.<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van grondwateroverlast geldt dat naast e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>tarisatie van knelpunt<strong>en</strong> die is<br />
uitgevoerd, de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zelf binn<strong>en</strong> de waterplann<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> hoe grondwateroverlastknelpunt<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> opgelost.<br />
Afkoppeling van hemelwater van de riolering geeft minder belasting van het rioleringssysteem <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
betere werking van de rioolwaterzuiveringsinstallaties. In het algeme<strong>en</strong> wordt dit hemelwater zo<br />
mogelijk door infiltratie aan het grondwater toegevoegd. Als dat niet mogelijk is dan zal dit via e<strong>en</strong><br />
oppervlaktewateropvang <strong>en</strong> afvoer word<strong>en</strong> opgevang<strong>en</strong>. Afkoppelproject<strong>en</strong> zijn vaak integrale<br />
project<strong>en</strong> waarbij naast de beheersing van de waterkwantiteit ook waterkwaliteitsverbetering <strong>en</strong><br />
verbetering van de woon- <strong>en</strong> leefomgeving word<strong>en</strong> gerealiseerd. Afkoppel<strong>en</strong> als maatregel wordt<br />
vanwege de kost<strong>en</strong>efficiëntie meestal gecombineerd met andere maatregel<strong>en</strong> die in het bebouwde<br />
gebied word<strong>en</strong> gerealiseerd.<br />
In de geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong> ligt er e<strong>en</strong> afkoppelopgave t<strong>en</strong> behoeve van de optimalisatie van de<br />
rioolwaterzuiveringsinstallatie. Afkoppeling leidt tot minder directe afvoer van (reg<strong>en</strong>)water via het<br />
riool. In de geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong> wordt ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s gewerkt aan e<strong>en</strong> afkoppelopgave. Dit afgekoppelde<br />
water kan daar tev<strong>en</strong>s di<strong>en</strong><strong>en</strong> om Har<strong>en</strong>se slot<strong>en</strong> op de flank van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> van water te<br />
voorzi<strong>en</strong>. Ook in de geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> draagt het afkoppel<strong>en</strong> van hemelwater bij aan e<strong>en</strong><br />
doelmatig functioner<strong>en</strong>d rioleringssysteem, vermindert het wateroverlast <strong>en</strong> is er minder kans op<br />
calamiteit<strong>en</strong>. In de geme<strong>en</strong>te Tynaarlo wordt onder meer in Zuidlar<strong>en</strong> <strong>en</strong> Eelde/Paterswolde door<br />
middel van afkoppel<strong>en</strong> gewerkt aan het verbeter<strong>en</strong> van de waterafvoer uit de bebouwde gebied<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
het beter scheid<strong>en</strong> van schoon <strong>en</strong> vuil water. Voor de geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong> wordt ook waar mogelijk<br />
ingezet op het afkoppel<strong>en</strong> van verhard oppervlak, met name waar het wateroverlast verminderd <strong>en</strong>/of<br />
de oppervlakte waterkwaliteit t<strong>en</strong> goede komt.<br />
8.3.2 Watertekort<br />
Watertekort voor de landbouw is in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied tot op zekere e<strong>en</strong> probleem op de hoger<br />
geleg<strong>en</strong> zandplateaus <strong>en</strong> kan door het voorkom<strong>en</strong> van extreem droge <strong>en</strong> warme zomers in de<br />
toekomst groter word<strong>en</strong>. <strong>Aa</strong>nvoer van (gebiedsvreemd) water is voor de zandplateaus ge<strong>en</strong> optie.<br />
Met bereg<strong>en</strong>ing vanuit grondwater wordt zeer terughoud<strong>en</strong>d omgegaan vanwege de verdrog<strong>en</strong>de<br />
effect<strong>en</strong> op nabijgeleg<strong>en</strong> natuurgebied<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> beter <strong>en</strong> scherper beeld van effect<strong>en</strong> van bereg<strong>en</strong>ing<br />
uit grondwater <strong>en</strong> daarmee mogelijkhed<strong>en</strong> specifiek in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied is echter wel<br />
gew<strong>en</strong>st. Red<strong>en</strong> waarom op redelijk korte termijn hiernaar aanvull<strong>en</strong>d onderzoek wordt voorgesteld.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 44
Het watertekortprobleem doet zich in term<strong>en</strong> van verdroging van natuurgebied<strong>en</strong> voor in e<strong>en</strong> aantal<br />
del<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied. In het verled<strong>en</strong> zijn daarom al veel maatregel<strong>en</strong> uitgevoerd om<br />
verdroging teg<strong>en</strong> te gaan. Zo is gekek<strong>en</strong> naar effect<strong>en</strong> van waterwinning op het<br />
(grond)watersysteem, onder meer bij de Punt <strong>en</strong> Ass<strong>en</strong> met als insteek na te gaan welke effect<strong>en</strong><br />
zich voordo<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> antwoord op de vraag of <strong>en</strong> in welke mate de winning kan word<strong>en</strong><br />
verminderd. Verder zijn in reservaatsterrein<strong>en</strong> veel interne maatregel<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om water vast te<br />
houd<strong>en</strong> of peil<strong>en</strong> te verhog<strong>en</strong> (Lage maat, Gaster<strong>en</strong>se diep, Galgriet). Ook is het beekpeilregime van<br />
de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> in beeld in relatie tot verdroging (zie bov<strong>en</strong>). In het kader van de TOP-gebied<strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>adering (advies Taskforce verdroging) bereidt de provincie nu e<strong>en</strong> plan van aanpak voor om<br />
verdroging in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied verder teg<strong>en</strong> te gaan, waarbij het formuler<strong>en</strong> van nieuwe<br />
concrete project<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijk aandachtspunt is.<br />
8.3.2 Waterkwaliteit<br />
• landelijk gebied<br />
De maatregel<strong>en</strong> zijn erop gericht de waterlicham<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> Noord Willemskanaal op e<strong>en</strong><br />
voldo<strong>en</strong>de kwaliteitsniveau te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> (Gew<strong>en</strong>st Ecologisch Pot<strong>en</strong>tieel, zie ook fact sheets, bijlage<br />
9). Voor het beeksysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> vorm<strong>en</strong> het verder terugdring<strong>en</strong> van de<br />
nutriënt<strong>en</strong>belasting <strong>en</strong> het herstel van de hydromorfologie hierbij belangrijke aandachtspunt<strong>en</strong>. In het<br />
Noord-Willemskanaal is de to<strong>en</strong>ame van de l<strong>en</strong>gte natuurvri<strong>en</strong>delijke oever van belang om het<br />
watersysteem op niveau te krijg<strong>en</strong>.<br />
Voor de realisatie van de doel<strong>en</strong> van het Noord-Willemskanaal wordt concreet gestreefd naar 1 km<br />
extra natuurvri<strong>en</strong>delijke oever voor 2015, <strong>en</strong> 4 kilometer erna. Bedoeling is om dit uit te voer<strong>en</strong> nabij<br />
de stedelijk kern<strong>en</strong> van Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of Groning<strong>en</strong>, <strong>en</strong> sam<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> gaan de stedelijk ontwikkeling ter<br />
plekke.<br />
Voor het realiser<strong>en</strong> van de doelstelling<strong>en</strong> van het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> beeksysteem ligt er e<strong>en</strong> sterke focus<br />
op beekherstel door de herinrichting van g<strong>en</strong>ormaliseerde traject<strong>en</strong>. Deze maatregel is in veel<br />
gevall<strong>en</strong> goed te combiner<strong>en</strong> met natuurontwikkeling <strong>en</strong> waterberging op beekdalniveau <strong>en</strong> daarmee<br />
e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gaan van WB21 <strong>en</strong> KRW-maatregel<strong>en</strong>. Voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn de herinrichting van het<br />
Rolderdiep, Witterdiep <strong>en</strong> Amerdiep.<br />
Naast herinrichting van g<strong>en</strong>ormaliseerde del<strong>en</strong> zal er ook extra aandacht noodzakelijk zijn voor e<strong>en</strong><br />
verbetering van de inrichting <strong>en</strong> beheer van natuurlijke beektraject<strong>en</strong> waar int<strong>en</strong>sief onderhoud <strong>en</strong><br />
piekafvoer<strong>en</strong> de beekdim<strong>en</strong>sies verstoord hebb<strong>en</strong>. Hier wordt door het waterschap aan gewerkt door<br />
het onderhoud, daar waar mogelijk, aan te pass<strong>en</strong> aan de natuurfunctie. Binn<strong>en</strong> het project “Beek op<br />
Peil” wordt de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> geanalyseerd in hoeverre <strong>en</strong> op welke wijze de problematiek van<br />
beekbodem insnijding effectief kan word<strong>en</strong> aangepakt.<br />
De nutriënt<strong>en</strong>belasting in het gebied door bronbelasting<strong>en</strong> zoals overstort<strong>en</strong> <strong>en</strong> diffuse belasting<br />
vanuit de landbouw zal verder word<strong>en</strong> gereduceerd. Voor de overstort<strong>en</strong> geldt dat dit al grot<strong>en</strong>deels<br />
heeft plaatsgevond<strong>en</strong>. Alle<strong>en</strong> voor de overstort<strong>en</strong> van het Nijlandsloopje (vervuilde waterbodem) <strong>en</strong><br />
de HBDA (saner<strong>en</strong> overstort) staan nog acties gepland. De reductie van de diffuse belasting vanuit<br />
de landbouw wordt vooral via het landelijke spoor gerealiseerd. <strong>Aa</strong>nvull<strong>en</strong>d word<strong>en</strong> er <strong>en</strong>kele<br />
project<strong>en</strong> uitgevoerd zoals “Water in Bedrijf” in het Zeegserloopje om te kijk<strong>en</strong> in hoeverre er door<br />
e<strong>en</strong> verbetering van o.a. de bemestingsplann<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verdere reductie van de belasting met nutriënt<strong>en</strong><br />
mogelijk is zonder het landbouwkundig r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t te verminder<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 45
• stedelijk gebied<br />
In het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> heeft op één plek e<strong>en</strong> (voormalige) overstort vanuit<br />
bebouwd gebied invloed op de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Het gaat om overstort op het Nijlandsloopje in Ass<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de invloed op het nabij geleg<strong>en</strong> Anreeperdiep. Daarom wordt het loopje gebaggerd.<br />
De sanering van de overstort die afwatert via de Eelder-Schipsloot in de richting van de rec<strong>en</strong>t<br />
herstelde b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is in gang gezet <strong>en</strong> zal voor 2015 (naar verwachting<br />
rond 2009) zijn afgerond.<br />
Voor het overige werk<strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hun ambities voor verbetering van waterkwaliteit sam<strong>en</strong> met<br />
het waterschap concreet uit in maatregel<strong>en</strong>plann<strong>en</strong> behor<strong>en</strong>d bij de verschill<strong>en</strong>de waterplann<strong>en</strong>.<br />
Hiervoor zijn de Ecoscans van geme<strong>en</strong>telijke water<strong>en</strong> het basisdocum<strong>en</strong>t.<br />
Afgekoppeld schoon hemelwater kan in e<strong>en</strong> aantal gevall<strong>en</strong> bijdrag<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> betere waterkwaliteit<br />
door middel van doorspoeling van vijvers <strong>en</strong> andere waterpartij<strong>en</strong> in het stedelijk gebied. In de<br />
waterplann<strong>en</strong> is aangegev<strong>en</strong> dat het gerealiseerd wordt via de geme<strong>en</strong>telijke initiatiev<strong>en</strong> op straat <strong>en</strong><br />
wijkniveau. Zoals in 8.3.1. is aangegev<strong>en</strong> staat het afkoppel<strong>en</strong> van hemelwater niet op zich maar zal<br />
het meestal e<strong>en</strong> integrale aanpak zijn waarbij meerdere doel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bereikt.<br />
Voor het deel van de geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong> dat binn<strong>en</strong> het watersysteem van<br />
de <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> valt, wordt e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk waterstructuurplan opgesteld. Ev<strong>en</strong>tuele<br />
overlastsituaties word<strong>en</strong> aangepakt, maar er wordt ook gekek<strong>en</strong> naar mogelijkhed<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> goed<br />
ecologisch functioner<strong>en</strong>d watersysteem.<br />
8.4 Overige maatregel<strong>en</strong><br />
De maatregel<strong>en</strong> zoals voorgesteld richt<strong>en</strong> zich op de periode 2008-2015. In die periode wordt e<strong>en</strong><br />
totaalpakket aan maatregel<strong>en</strong> uitgevoerd dat de basis vormt voor realisering van KRW <strong>en</strong> WB21<br />
opgav<strong>en</strong>, met andere woord<strong>en</strong> herstel van het watersysteem van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> het Noord-<br />
Willemskanaal. In belangrijke mate betek<strong>en</strong>t het maatregel<strong>en</strong>pakket het voortgaan op de reeds<br />
ingeslag<strong>en</strong> weg via het Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap. Op <strong>en</strong>kele punt<strong>en</strong> zijn aanvull<strong>en</strong>de<br />
maatregel<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd.<br />
Naast deze maatregel<strong>en</strong> zijn er in het kader van de geme<strong>en</strong>telijke waterplann<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong><br />
voorgesteld die niet direct gerelateerd zijn aan de KRW of WB21. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om<br />
maatregel<strong>en</strong> op het gebied van het opheff<strong>en</strong> van huidige knelpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> problem<strong>en</strong> in grond- <strong>en</strong><br />
oppervlaktewaterafvoer, wateraanvoer <strong>en</strong> peilbeheer. Vergroting van de ecologische waarde van<br />
oppervlaktewater<strong>en</strong>. Verbetering van de beleving van water in de bebouwde omgeving. De<br />
communicatie met burgers over de bedoeling van <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> uit het waterplan, d<strong>en</strong>k hierbij ook<br />
aan gerichte informatie door middel van e<strong>en</strong> watermarkt, voorlichting over schouw (schouwfestival) in<br />
het stedelijk gebied etc. watereducatie gericht op schol<strong>en</strong>. Uitwerking <strong>en</strong> concretisering van<br />
afsprak<strong>en</strong> op gebied van eig<strong>en</strong>dom, beheer <strong>en</strong> onderhoud van water<strong>en</strong> in het bebouwde gebied. Het<br />
instell<strong>en</strong> <strong>en</strong> organiser<strong>en</strong> van de waterlokett<strong>en</strong>. Deels zijn de kost<strong>en</strong> van de betreff<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong><br />
in de waterplann<strong>en</strong> al geraamd. Deels zull<strong>en</strong> de kost<strong>en</strong> van de uitvoering van de maatregel<strong>en</strong> pas<br />
duidelijk word<strong>en</strong> als het onderzoek is uitgevoerd.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 46
8.5 Overzicht maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> kost<strong>en</strong> (tot 2015)<br />
E<strong>en</strong> volledig overzicht van maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> kost<strong>en</strong> is weergegev<strong>en</strong> in bijlage 8. Het betreft<br />
maatregel<strong>en</strong> voor én na 2015, waarbij ook is aangegev<strong>en</strong> of de maatregel bijdraagt aan invulling van<br />
kwantiteitsopgav<strong>en</strong> (WB21), kwaliteitsopgav<strong>en</strong> (KRW) dan wel overige opgav<strong>en</strong>. De maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
kost<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> uit de inhoudelijke analyse van dit watersysteemplan, maar zijn ook getoetst op<br />
haalbaarheid <strong>en</strong> betaalbaarheid. Daaruit is geblek<strong>en</strong> dat de extra kost<strong>en</strong> die gemaakt moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
om de wateropgav<strong>en</strong> in te vull<strong>en</strong> uiteindelijk leid<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> jaarlijkse last<strong>en</strong>stijging die b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> 2%<br />
blijft.<br />
In onderstaande tabel zijn alle<strong>en</strong> de maatregel<strong>en</strong> voor de korte termijn b<strong>en</strong>oemd, met bijbehor<strong>en</strong>de<br />
b<strong>en</strong>odigde totaalkost<strong>en</strong>.<br />
Voorgestelde maatregel<strong>en</strong> (tot 2015)<br />
Kost<strong>en</strong> (totaal)<br />
- bagger<strong>en</strong> Nijlands loopje € 56.500<br />
- herinrichting Deurzerdiep - Amelterbos € 200.000<br />
- inrichting Rolderdiep € 10.000.000<br />
- hermeandering beektraject<strong>en</strong> Witterdiep € 250.000<br />
- onderzoek beekpeilverhog<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> € 50.000<br />
- saner<strong>en</strong> riooloverstort HBDA € 200.000<br />
- nautisch bagger<strong>en</strong> hav<strong>en</strong>kanaal Ass<strong>en</strong> € 3.100.000<br />
- aanleg natuurvri<strong>en</strong>delijke oevers NW-kanaal € 90.000<br />
- realiser<strong>en</strong> 9 ha berging stedelijk gebied € 1.800.000<br />
- verhog<strong>en</strong> kad<strong>en</strong> Masterplan € 2.500.000<br />
- droogtebestrijding landbouw onderzoek<br />
bereg<strong>en</strong>ing grondwater<br />
- onderzoek opheff<strong>en</strong> grondwateroverlast<br />
stedelijk gebied (afhankelijk van uitwerking in<br />
waterplann<strong>en</strong>)<br />
- verdrogingsbestrijding TOP-gebied <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong><br />
€ 50.000<br />
€ 125.000<br />
€ 6.000.000<br />
Totaal<br />
€ 24.421.500<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 47
9. Refer<strong>en</strong>ties<br />
Alterra, 2005. Modelonderzoek waterret<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> verdrogingsbestrijding Noord-West Dr<strong>en</strong>tse<br />
beekdalsystem<strong>en</strong>. Alterra, Wag<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
Arcadis, 2002. Beheers-, Inrichtings- <strong>en</strong> Ontwikkelingsplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. In opdracht van Overleg<br />
Orgaan Nationaal Beek <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Arcadis, Ass<strong>en</strong>.<br />
Baaij<strong>en</strong>s, G., N. Röling & P. Ve<strong>en</strong>, 2001. Externe audit <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> in opdracht van<br />
Staatsbosbeheer.<br />
Coert, W. 1991. Strom<strong>en</strong>, schutt<strong>en</strong>, vaart<strong>en</strong> <strong>en</strong> voord<strong>en</strong>. Geschied<strong>en</strong>is van de natte waterstaat in<br />
Dr<strong>en</strong>the (1400-1985). Uitgeverij Boom, Meppel<br />
Everts F.H. & N.P.J. de Vries, 1992. De vegetatie-ontwikkeling van beekdalsystem<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />
landschaps-oecologische studie van <strong>en</strong>kele <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> beekdal<strong>en</strong>. Proefschrift RU Groning<strong>en</strong>.<br />
Grootjans, A.P. 1985. Changes of groundwater regime in wet meadows. Proefschrift RU Groning<strong>en</strong>.<br />
Kiwa & EGG, 2006. Knelpunt<strong>en</strong>- <strong>en</strong> kans<strong>en</strong>analyse Natura 2000-gebied<strong>en</strong>. Ministerie van LNV,<br />
directie Natuur, D<strong>en</strong> Haag.<br />
KNMI, 2006. Sc<strong>en</strong>ario’s klimaatverandering. De Bilt.<br />
Schipper, P.C. & J.G. Streefkerk, 1993. Van stroomdal naar droomdal. Integratie van hydrologisch <strong>en</strong><br />
ecologisch onderzoek t<strong>en</strong> behoeve van het beheer in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. Staatsbosbeheer afdeling<br />
Terreinbeheer, Drieberg<strong>en</strong>.<br />
Spek, T., 2004. Het Dr<strong>en</strong>tse esdorp<strong>en</strong>landschap. E<strong>en</strong> historisch-geografische studie. Uitgeverij<br />
Matrijs, Utrecht.<br />
Strootman B. et al, 2004. Landschapsvisie Dr<strong>en</strong>tse <strong>Aa</strong>. In opdracht van Staatsbosbeheer, regio<br />
Noord. Ass<strong>en</strong>.<br />
Vegter, U. & M. Bakker,. 1999. Uitwerking beheers- <strong>en</strong> inrichtingsmaatregel<strong>en</strong> Stroomdallandschap<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. IWACO Vestiging Noord, Groning<strong>en</strong>.<br />
Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s, 2004. Onderhoudsbeheersplan. Ve<strong>en</strong>dam.<br />
Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s, 2005. Emissiebeheersplan. Ve<strong>en</strong>dam.<br />
Voetberg, R. 2006. Integraal Baggerbeleidsplan <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s 2006-2010. Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>Aa</strong>’s. Ve<strong>en</strong>dam.<br />
Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s, 2006. Plan van <strong>Aa</strong>npak watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> Ve<strong>en</strong>dam.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 48
Witteve<strong>en</strong> + Bos, 2006. Tr<strong>en</strong>danalyse eutrofiëring <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>. In opdracht van waterschap <strong>Hunze</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s. Dev<strong>en</strong>ter.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> 49
Bijlag<strong>en</strong><br />
De verk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong>nota k<strong>en</strong>t de volg<strong>en</strong>de bijlag<strong>en</strong>:<br />
1. Overzicht doel<strong>en</strong> uit plan van aanpak watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
2. Verklar<strong>en</strong>de woord<strong>en</strong>lijst.<br />
3. Kaart<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied.<br />
4. Korte typering relevant beleid.<br />
5. Tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> waterbeheer.<br />
6. Actor<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied.<br />
7. Organisatie <strong>en</strong> communicatie waterbeheer.<br />
8. Tabel maatregel<strong>en</strong> watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 1 Overzicht doel<strong>en</strong> uit Plan van <strong>Aa</strong>npak watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
o Veiligheid<br />
• De boezemkade (Noord-Willemskanaal) moet in 2015 bestand zijn teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
hoogwaterstand van gemiddeld e<strong>en</strong>s in de 100 jaar.<br />
• Voor overige kades word<strong>en</strong> de norm<strong>en</strong> nog vastgesteld.<br />
• Achter de boezem wordt e<strong>en</strong> strook ruimte gereserveerd van 15 meter t<strong>en</strong> behoeve van<br />
dijkversterking.<br />
o Wateroverlast<br />
• Knelpunt<strong>en</strong> uit het natte jaar 1998 word<strong>en</strong> opgelost.<br />
• Bestaande lokale problem<strong>en</strong> met wateroverlast di<strong>en</strong><strong>en</strong> te word<strong>en</strong> aangepakt.<br />
• De toekomstige neerslagto<strong>en</strong>ame van 10% tot 2050 moet in het gebied zelf word<strong>en</strong><br />
vastgehoud<strong>en</strong> op de juiste plaats.<br />
• De wateropgave van het RBW wordt herberek<strong>en</strong>d <strong>en</strong> opgelost.<br />
• Overlast door te krappe dim<strong>en</strong>sionering van de riolering wordt opgelost.<br />
• Afgekoppeld water di<strong>en</strong>t te kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgevang<strong>en</strong> <strong>en</strong> afgevoerd.<br />
• Minimaliser<strong>en</strong> van de economische schade door wateroverlast.<br />
o Watertekort door droogte<br />
• De hoeveelheid extern aangevoerd water moet optimaal word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut.<br />
• Alle mogelijkhed<strong>en</strong> om water in natte period<strong>en</strong> vast te houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat weer te gebruik<strong>en</strong> in<br />
droge period<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aangew<strong>en</strong>d.<br />
• Mogelijkhed<strong>en</strong> om waterbehoefte te verminder<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> onderzocht.<br />
o Verdroging<br />
• Waterschap <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>te moet<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> aan de verdrogingsdoelstelling dat 50% van<br />
de verdroogde terrein<strong>en</strong> in 2010 geheel of gedeeltelijk hersteld hydrologisch moet<strong>en</strong> zijn (in<br />
2018 moet 100% van de gebied<strong>en</strong> geheel hydrologisch hersteld zijn).<br />
• In Duurswold wordt ieder jaar 75-100 hectare hydrologisch hersteld.<br />
• Inrichtingsmaatregel<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> bij aan andere wateropgav<strong>en</strong>.<br />
o Waterkwaliteit<br />
• Het bereik<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> ecologisch gezond watersysteem.<br />
• De waterkwaliteit is afgestemd op de functies <strong>en</strong> de karakteristiek<strong>en</strong> van het gebied.<br />
• De fysisch-chemische waterkwaliteit vormt ge<strong>en</strong> bedreiging voor het ecologisch functioner<strong>en</strong><br />
van watersystem<strong>en</strong>.<br />
o Waterbodems<br />
• De vaarwater<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op voldo<strong>en</strong>de diepte gehoud<strong>en</strong>.<br />
• Waterbodems met vervuild slib word<strong>en</strong> gesaneerd.<br />
o Riolering<br />
• De geme<strong>en</strong>te moet minimaal voldo<strong>en</strong> aan de basisinspanning.<br />
• E<strong>en</strong> reg<strong>en</strong>waterstructuurplan maakt onderdeel uit van het maatregel<strong>en</strong>programma.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
o Recreatie <strong>en</strong> beleving<br />
• De water<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> zwemwaterfunctie voldo<strong>en</strong> aan de norm.<br />
• Kans<strong>en</strong> voor meekoppeling van recreatie met de wateropgav<strong>en</strong> word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut.<br />
• De beleving van water wordt gestimuleerd.<br />
o Organisatie<br />
• Per organisatie wordt e<strong>en</strong> waterloket ingericht. De lokett<strong>en</strong> word<strong>en</strong> als netwerk met elkaar<br />
verbond<strong>en</strong>.<br />
• Nauwere sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap ook voor de toekomst (evt. sluit<strong>en</strong><br />
van waterpact) t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van beheer/onderhoud watergang<strong>en</strong>, grondwaterknelpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
riool.<br />
o Communicatie<br />
• Door middel van communicatie wordt de verbinding gelegd met de landelijke<br />
communicatiecampagne “Nederland leeft met water” <strong>en</strong> de lokale <strong>en</strong> regionale maatregel<strong>en</strong>.<br />
• De bewustwording van bewoners voor water <strong>en</strong> de gevolg<strong>en</strong> van klimaatsverandering wordt<br />
vergroot.<br />
o Beheer <strong>en</strong> onderhoud<br />
• Beheer <strong>en</strong> onderhoud drag<strong>en</strong> bij aan de wateropgav<strong>en</strong>.<br />
• De overdracht van het beheer van alle hoofdwatergang<strong>en</strong> <strong>en</strong> peilreguler<strong>en</strong>de kunstwerk<strong>en</strong> in<br />
de bebouwde komm<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>te aan het waterschap wordt geregeld.<br />
o Ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing<br />
• Voor alle plann<strong>en</strong> wordt de watertoets, inclusief waterkans<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong> <strong>en</strong> waterrisico-kaart<strong>en</strong> 2<br />
<strong>en</strong> knelpunt<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong> 3 gehanteerd.<br />
• Door middel van het toepass<strong>en</strong> van de waterkans<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong> word<strong>en</strong> kans<strong>en</strong> <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong><br />
voor watergerelateerde functies in beeld gebracht.<br />
• De geme<strong>en</strong>te betrekt het waterschap vroegtijdig bij het planvormingsproces in het kader van<br />
de watertoets.<br />
• Bouw- <strong>en</strong> woningtoezicht word<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong> als beoordelaar van bouwaanvrag<strong>en</strong>.<br />
• Waterplan <strong>en</strong> watersysteemplan vorm<strong>en</strong> de onderlegger voor toekomstige ruimtelijke<br />
ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> de watertoets. Er word<strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong> gemaakt om de sam<strong>en</strong>werking in de<br />
ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing te optimaliser<strong>en</strong>.<br />
o Bewustwording<br />
• Het communicatietraject bij het opstell<strong>en</strong> van het waterplan <strong>en</strong> watersysteemplan draagt bij<br />
aan e<strong>en</strong> grote bewustwording van bewoners omtr<strong>en</strong>t water(beheer) in zowel landelijk als<br />
stedelijk gebied.<br />
o Monitoring <strong>en</strong> evaluatie<br />
• In het plan wordt e<strong>en</strong> haalbaar <strong>en</strong> effectief monitoringsprogramma afgesprok<strong>en</strong> waarmee de<br />
voortgang <strong>en</strong> de effectiviteit van de maatregel<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> bepaald.<br />
• Tev<strong>en</strong>s wordt na e<strong>en</strong> aantal jar<strong>en</strong> e<strong>en</strong> evaluatie uitgevoerd.<br />
2 Waterrisicokaart<strong>en</strong> in de context van ruimtelijk ord<strong>en</strong>ing zijn pot<strong>en</strong>tiële knelpunt<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong> voor stedelijke<br />
ontwikkeling. Ze gev<strong>en</strong> aan waar knelpunt<strong>en</strong> optred<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> aan grond<strong>en</strong> de functie won<strong>en</strong> wordt<br />
toegek<strong>en</strong>d.<br />
3 Knelpunt<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong> zijn e<strong>en</strong> uitwerking van de waterrisicokaart<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 2 Verklar<strong>en</strong>de woord<strong>en</strong>lijst<br />
Afkoppel<strong>en</strong><br />
het niet afvoer<strong>en</strong> van schoon hemelwater naar de riolering<br />
Afwatering<br />
de afvoer van het overschot aan oppervlaktewater<br />
Basisinspanning e<strong>en</strong> emissiereductie van 50% t<strong>en</strong> opzichte van het refer<strong>en</strong>tiejaar 1985.<br />
Boezem<br />
watersysteem voor de afvoer <strong>en</strong> berging van regionale overschott<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> aanvoer van tekort<strong>en</strong><br />
Gem<strong>en</strong>gd rioolstelsel gecombineerde afvoer van afvalwater <strong>en</strong> hemelwater (één buis)<br />
Gescheid<strong>en</strong> rioolstelsel afzonderlijke afvoer voor afvalwater <strong>en</strong> hemelwater (twee aparte<br />
buiz<strong>en</strong>)<br />
GRP<br />
Geme<strong>en</strong>telijk Rioleringsplan<br />
IBA<br />
Individuele Behandeling Afvalwater<br />
Infiltratie<br />
het in de bodem zakk<strong>en</strong> van hemelwater<br />
Integraal waterbeheer het sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>de beleid <strong>en</strong> beheer dat de verschill<strong>en</strong>de<br />
overheidsorgan<strong>en</strong> met strategische tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> beheerstak<strong>en</strong> op het<br />
gebied van waterbeheer voer<strong>en</strong> in het perspectief van de<br />
watersysteemb<strong>en</strong>adering.<br />
KRW<br />
Europese Kaderrichtlijn Water<br />
LC<br />
Landinrichtingscommissie<br />
NBW<br />
Nationaal Bestuursakkoord Water<br />
POP<br />
Provinciaal Omgevingsplan<br />
RBW<br />
Regionaal Bestuursakkoord Water<br />
Riooloverstort<br />
het uittred<strong>en</strong> van hemelwater/rioolwater wanneer het rioolstelsel ge<strong>en</strong><br />
bergingscapaciteit meer heeft<br />
UvW<br />
Unie van Waterschapp<strong>en</strong><br />
Verbeterd gescheid<strong>en</strong><br />
stelsel<br />
gescheid<strong>en</strong> rioolstelsel, waarbij de eerste hoeveelheid (vervuild)<br />
hemelwater als rioolwater wordt afgevoerd<br />
VNG<br />
Ver<strong>en</strong>iging Nederlandse Geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Waterbeheer<br />
Synoniem voor het begrip waterhuishouding waarbij de overheidszorg<br />
behalve het feitelijke beheer (fysieke maatregel<strong>en</strong>) <strong>en</strong> juridisch beheer<br />
(vergunning<strong>en</strong> e.d.) tev<strong>en</strong>s de daaraan voorafgaande beleidsbepaling<br />
(planvorming e.d.) omvat.<br />
Waterberging<br />
ruimte voor water binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> (afval)watersysteem<br />
Waterhuishouding de overheidszorg die zich richt op het in <strong>en</strong> op de bodem aanwezige<br />
water, met het oog op de daarbij betrokk<strong>en</strong> belang<strong>en</strong><br />
Waterket<strong>en</strong><br />
de gehele cyclus van winning-transport-gebruik-zuivering van water<br />
Waterkwaliteitsspoor de realisering van de basisinspanning door integraal waterbeheer<br />
Waterplan<br />
e<strong>en</strong> plan waarin geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap gezam<strong>en</strong>lijk hun visie gev<strong>en</strong><br />
op het water<br />
Watertoets<br />
het instrum<strong>en</strong>t dat ruimtelijke plann<strong>en</strong> toetst op de mate waarin zij<br />
rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong> met het beleid om het water in Nederland meer<br />
ruimte te gev<strong>en</strong><br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 3 Kaart<strong>en</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Deze bijlage bevat de volg<strong>en</strong>de kaart<strong>en</strong>:<br />
• Topografie<br />
• Bodemgebruik<br />
• Begr<strong>en</strong>zing<strong>en</strong><br />
• Hoogtekaart<br />
• Kwel <strong>en</strong> infiltratie<br />
• Bodemkaart<br />
• Watersysteem<br />
• POP bescherming watersysteem<br />
• POP zonering<br />
• Kans<strong>en</strong>kaart<br />
• Fosfaat<br />
• Stikstof<br />
• Chloride<br />
• Ecologische kwaliteit<br />
• Vismigratie<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 4 Korte typering relevant beleid<br />
Europees beleid<br />
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is sinds 22 december 2000 van kracht. De KRW heeft tot<br />
doel om op Europese schaal water <strong>en</strong> de daarvan afhankelijke ecosystem<strong>en</strong> te bescherm<strong>en</strong> teg<strong>en</strong><br />
verontreiniging door lozing<strong>en</strong> van gevaarlijke stoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> deze te verminder<strong>en</strong> of te beëindig<strong>en</strong>. De<br />
KRW omvat regelgeving ter bescherming van het binn<strong>en</strong>landse oppervlaktewater, overgangswater<strong>en</strong><br />
(waaronder estuaria word<strong>en</strong> verstaan), kustwater<strong>en</strong> <strong>en</strong> grondwater. De Kaderrichtlijn gaat uit van<br />
stroomgebied<strong>en</strong>. Nederland kan word<strong>en</strong> verdeeld in de vier deelstroomgebied<strong>en</strong> van de Eems, Rijn,<br />
Maas <strong>en</strong> Schelde. Het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ligt in het deelstroomgebied Eems. De<br />
Kaderrichtlijn vraagt om het opstell<strong>en</strong> van beheersplann<strong>en</strong> per stroomgebied of deelstroomgebied.<br />
Per stroomgebied moet<strong>en</strong> ook de ecologische doelstelling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bepaald <strong>en</strong> moet<strong>en</strong> water<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> ingedeeld bij e<strong>en</strong> van de drie typ<strong>en</strong>: natuurlijke water<strong>en</strong>, sterk veranderde water<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
kunstmatige water<strong>en</strong>. Het Stroomgebiedbeheersplan di<strong>en</strong>t in 2009 te zijn opgesteld. Op de weg daar<br />
naar toe zal steeds meer duidelijk word<strong>en</strong> van de KRW zoals method<strong>en</strong>, streefbeeld<strong>en</strong>, etc. De<br />
belangrijkste mijlpal<strong>en</strong> voor de KRW zijn:<br />
2004: Oplever<strong>en</strong> ontwerprapportage (beschrijving huidige toestand).<br />
2006: Vaststell<strong>en</strong> monitoringsprogramma.<br />
2007: Publicatie overzicht belangrijkste wateronderwerp<strong>en</strong>.<br />
2007: Oplever<strong>en</strong> concept-maatregelprogramma.<br />
2008: Oplever<strong>en</strong> concept-Stroomgebiedbeheersplan (inspraakperiode).<br />
2009: Vaststell<strong>en</strong> definitief Stroomgebiedbeheersplan.<br />
Natura 2000 behelst Europese regelgeving met als doel de achteruitgang van biodiversiteit in Europa<br />
<strong>en</strong> dus ook in Nederland te stopp<strong>en</strong>. In Dr<strong>en</strong>the is onder meer het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied als Natura<br />
2000 gebied in beeld. In de tweede helft van 2007 zal dit gebied naar verwachting formeel Natura<br />
2000-gebied word<strong>en</strong> via e<strong>en</strong> aanwijzingsbesluit. In de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> wordt e<strong>en</strong> beheerplan<br />
opgesteld waarin wordt aangegev<strong>en</strong> hoe in aanvulling op de bestaande wijze van beheer, inrichting<br />
<strong>en</strong> beheer zal plaatsvind<strong>en</strong> <strong>en</strong> welke maatregel<strong>en</strong> hiervoor nodig zijn. Er is hiervoor e<strong>en</strong> zg.<br />
doel<strong>en</strong>docum<strong>en</strong>t opgesteld dat voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied beschrijft waar op zal word<strong>en</strong> ingezet.<br />
De kernopgav<strong>en</strong> die voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied zijn b<strong>en</strong>oemd betreff<strong>en</strong> Herstel beeklop<strong>en</strong> (5.02),<br />
Kalkmoerass<strong>en</strong> <strong>en</strong> trilv<strong>en</strong><strong>en</strong> (5.03), Beekdalflank<strong>en</strong> (5.06) <strong>en</strong> Vochtige Alluviale boss<strong>en</strong> (5.07). Van<br />
belang hierbij is welke eis<strong>en</strong> aan herstel van het watersysteem gesteld gaan word<strong>en</strong> om gestelde<br />
doel<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> bereik<strong>en</strong>. Op dit punt is afstemming nodig met de doel<strong>en</strong> die vanuit de<br />
Kaderrichtlijn water aan het watersysteem word<strong>en</strong> gesteld. Als voorbeeld: het Natura 2000 doel<br />
‘Herstel beeklop<strong>en</strong>’ zal in belangrijke mate overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> met de KRW doel<strong>en</strong> voor het bek<strong>en</strong>stelsel<br />
in de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, vanuit de KRW als waterlichaam b<strong>en</strong>oemd. Omdat het beheerplan Natura 2000<br />
pas over <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> afgerond zal zijn, wordt in dit watersysteemplan <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> wel ingegaan op<br />
de raakvlakk<strong>en</strong> met Natura 2000. In ieder geval word<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> voorgesteld die Natura<br />
2000 doel<strong>en</strong> schad<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Nationaal beleid<br />
In de Nota Waterbeleid in de 21 e eeuw wordt aangedrong<strong>en</strong> op sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>d beleid tuss<strong>en</strong> water,<br />
milieu <strong>en</strong> ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing. In de nota wordt door de commissie Waterbeheer 21 e eeuw duidelijk<br />
gemaakt dat anders omgegaan moet word<strong>en</strong> met water <strong>en</strong> ruimte. Dit naar aanleiding van de<br />
wateroverlast van 1993, 1995 <strong>en</strong> 1998. Er wordt e<strong>en</strong> strategie uite<strong>en</strong>gezet om de veiligheid te<br />
kunn<strong>en</strong> garander<strong>en</strong> <strong>en</strong> de kans op wateroverlast zo klein mogelijk te houd<strong>en</strong>. Onderdeel van het<br />
nieuwe beleid zijn de drietraps-strategieën ‘vasthoud<strong>en</strong>-berg<strong>en</strong>-afvoer<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> ‘schoonhoud<strong>en</strong>scheid<strong>en</strong>-zuiver<strong>en</strong>’.<br />
Ook de voor geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> relevante watertoets is door de Commissie Waterbeheer<br />
21 e eeuw geformuleerd.<br />
<strong>Aa</strong>nleiding voor het Nationaal Bestuursakkoord Water zijn de aard <strong>en</strong> omvang van de structurele<br />
verandering<strong>en</strong> die zich voordo<strong>en</strong> in de nationale waterproblematiek do<strong>en</strong>. Klimaatverandering,<br />
zeespiegelstijging, bodemdaling <strong>en</strong> verstedelijking mak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> nieuwe aanpak in het waterbeleid<br />
noodzakelijk. In februari 2001 hebb<strong>en</strong> het Rijk, het Interprovinciaal Overleg, de Unie van<br />
Waterschapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Ver<strong>en</strong>iging van Nederlandse Geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> de Startovere<strong>en</strong>komst Waterbeleid<br />
21e eeuw getek<strong>en</strong>d. Daarmee werd de eerste stap gezet in het tot stand br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van de<br />
noodzakelijke geme<strong>en</strong>schappelijke aanpak. Twee jaar later zijn de resultat<strong>en</strong> van die sam<strong>en</strong>werking<br />
<strong>en</strong> van voortschrijd<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> inzicht neergelegd in het NBW. Het akkoord heeft tot doel om in<br />
de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland op orde te krijg<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarna op orde te houd<strong>en</strong>.<br />
Belangrijke onderdel<strong>en</strong> van het NBW zijn:<br />
o (Deel)Stroomgebiedsvisies/maatregelprogramma’s voor regionale watersystem<strong>en</strong> (voor<br />
Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Noord-Oost Dr<strong>en</strong>the de Stroomgebiedsvisie ‘Over lev<strong>en</strong> met water’.<br />
o Stedelijke wateropgave/werknorm<strong>en</strong> wateroverlast.<br />
o Riolering (o.a. behal<strong>en</strong> basisinspanning riolering: saner<strong>en</strong> risicovolle overstort<strong>en</strong>).<br />
o Communicatie (o.a. spotjes Nederland leeft met water).<br />
In de Nota Ruimte zijn de adviez<strong>en</strong> van de Commissie Waterbeheer 21 e eeuw grot<strong>en</strong> overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
In de Nota Ruimte is water e<strong>en</strong> van de structurer<strong>en</strong>de principes. Waterkwantiteit – kwaliteit zijn meer<br />
stur<strong>en</strong>d bij locatiekeuz<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontwikkeling van plann<strong>en</strong>. Hiermee wordt beoogd dat er meer<br />
bescherming is teg<strong>en</strong> wateroverlast <strong>en</strong> overstroming<strong>en</strong>, dat de zoetwatervoorrad<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
veiliggesteld, dat verdroging, bodemdaling, watertekort<strong>en</strong> <strong>en</strong> verzilting word<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat de<br />
kwaliteit van grond- <strong>en</strong> oppervlaktewater word<strong>en</strong> verbeterd. De Nota Ruimte geeft aan dat<br />
klimaatverandering van invloed zal zijn op natte ecosystem<strong>en</strong>. Daarom is het nodig dat deze<br />
ecosystem<strong>en</strong> goed aan elkaar word<strong>en</strong> gekoppeld. De huidige Ecologische<br />
Hoofdstructuur is daarvoor te versnipperd. Daarom wordt als onderdeel van de Ecologische<br />
Hoofdstructuur e<strong>en</strong> twaalftal ’robuuste ecologische verbinding<strong>en</strong>’ gerealiseerd.<br />
De Vierde nota waterhuishouding (NW4) legt de belangrijkste beleidsdoelstelling<strong>en</strong> voor waterbeheer<br />
vast voor de periode 1998-2006. Het beleid vervat in de Nota is e<strong>en</strong> directe voortzetting van het<br />
beleid geformuleerd in de Derde nota waterhuishouding die in 1989 is vastgesteld. Verandering<strong>en</strong> in<br />
beleid zijn vooral het gevolg van rec<strong>en</strong>te ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> te verwacht<strong>en</strong> ontwikkeling<strong>en</strong> zoals<br />
klimaatver-andering, zeespiegelstijging <strong>en</strong> voortgaande bodemdaling.<br />
De Vierde nota waterhuishouding gaat uit van integraal waterbeheer <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
watersysteemb<strong>en</strong>adering.<br />
De Nota is tev<strong>en</strong>s gebaseerd op het stand-still-beginsel, het voorzorgprincipe <strong>en</strong> het principe dat de<br />
vervuiler betaalt. De hoofddoelstelling van de Nota is het hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> houd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> veilig <strong>en</strong><br />
bewoonbaar land <strong>en</strong> het instandhoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> versterk<strong>en</strong> van gezonde <strong>en</strong> veerkrachtig watersystem<strong>en</strong>,<br />
waarmee e<strong>en</strong> duurzaam gebruik blijft gegarandeerd.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bij de lange termijn strategie voor waterbeheer staan twee d<strong>en</strong>klijn<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traal. In de eerste plaats<br />
zal word<strong>en</strong> uitgegaan van het zoveel mogelijk op e<strong>en</strong> natuurlijke wijze omgaan met water <strong>en</strong><br />
watersystem<strong>en</strong>. Als tweede gaat het er om vanuit het waterbeleid de watersysteem- <strong>en</strong><br />
stroomgebiedb<strong>en</strong>adering (zowel nationaal als internationaal) te b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong>. De sam<strong>en</strong>hang<br />
binn<strong>en</strong> het waterbeheer <strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> waterbeleid, milieubeleid <strong>en</strong> ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing wordt in deze<br />
gebiedsgerichte b<strong>en</strong>adering bewerkstelligd. In de notitie wateroverlast die het kabinet tegelijkertijd<br />
met de vierde nota waterhuishouding publiceerde, is aangekondigd dat er e<strong>en</strong> Commissie<br />
Waterbeheer 21e eeuw wordt ingesteld. Eind augustus 2000 heeft de Commissie advies uitgebracht<br />
over de organisatie <strong>en</strong> inrichting van het waterbeheer in de kom<strong>en</strong>de eeuw. De Commissie is bij de<br />
formulering van haar advies voor het waterbeleid voor de e<strong>en</strong><strong>en</strong>twintigste eeuw uitgegaan van drie<br />
principes: 'anders omgaan met waterbeheer', 'ruimte voor water' <strong>en</strong> 'meervoudig ruimtegebruik'.<br />
Regionaal beleid<br />
In de Stroomgebiedsvisie Groning<strong>en</strong>/Noord <strong>en</strong> Oost Dr<strong>en</strong>the wordt voor beheersgebied<strong>en</strong> van de<br />
waterschapp<strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>'s <strong>en</strong> Noorderzijlvest uitgewerkt hoe, ondanks de optred<strong>en</strong>de<br />
klimaatsverandering<strong>en</strong>, ook in de kom<strong>en</strong>de eeuw zorg gedrag<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> duurzaam<br />
veilige woon- <strong>en</strong> werkomgeving. De visie is tot stand gekom<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>bundelingsproces waar<br />
de kwantitatieve wateropgav<strong>en</strong> zijn gezet naast ruimtelijke opgav<strong>en</strong> <strong>en</strong> waterkwaliteitsopgav<strong>en</strong>. In de<br />
visie die er nu ligt (‘Over lev<strong>en</strong> met water’), zijn de 'wateropgav<strong>en</strong>' uitgewerkt <strong>en</strong> is aangegev<strong>en</strong> in<br />
welke richting de oplossing<strong>en</strong> gezocht moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> (natuurlijk <strong>en</strong>/of technisch). De visie is gericht<br />
op het zichtjaar 2050 met e<strong>en</strong> doorkijk naar 2100.<br />
Het Regionaal Bestuursakkoord Water is in september 2005 door de provincies Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Dr<strong>en</strong>the, de waterschapp<strong>en</strong> Noorderzijlvest <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s, Rijkswaterstaat Noord <strong>en</strong> 32<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Noord <strong>en</strong> Oost Dr<strong>en</strong>the het RBW ondertek<strong>en</strong>d. Het RBW is e<strong>en</strong><br />
regionale uitwerking van het NBW. Het akkoord beschrijft de taak, rol-, <strong>en</strong> kost<strong>en</strong>verdeling tuss<strong>en</strong> de<br />
waterbeheerders in Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Noord- <strong>en</strong> Oost-Dr<strong>en</strong>the. Met als uiteindelijke doel e<strong>en</strong> goed <strong>en</strong><br />
betaalbaar watersysteem. In het RBW zijn afsprak<strong>en</strong> gemaakt over:<br />
o De wateropgav<strong>en</strong> (wateroverlast, watertekort, waterkwaliteit, waterbodems).<br />
o Invulling van uitvoeringsprogramma’s (op orde br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> op orde houd<strong>en</strong> van de<br />
watersystem<strong>en</strong>).<br />
o Water <strong>en</strong> ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing.<br />
o Communicatie.<br />
o Financiële <strong>en</strong> personele aspect<strong>en</strong>.<br />
Het provinciaal omgevingsplan (POP 2) van de provincie Dr<strong>en</strong>the vormt het beleidskader voor het<br />
totale omgevingsbeleid tot ongeveer 2010. De <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> wordt beschrev<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> goed<br />
bewaard beekdallandschap. De bescherming <strong>en</strong> waar nodig het herstel van deze waard<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong><br />
om e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>de aanpak van natuur, landbouw, landschap <strong>en</strong> recreatie. Op het gebied van<br />
waterkwaliteit sluit het POP aan bij de geld<strong>en</strong>de landelijke norm<strong>en</strong>(4 e Nota waterhuishouding) <strong>en</strong> de<br />
Europese Kaderrichtlijn Water. Verder wordt in het POP aandacht besteed aan waterberging in<br />
beekdal<strong>en</strong>. Er wordt o.a. aangegev<strong>en</strong> dat er ge<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> uitgevoerd mog<strong>en</strong> word<strong>en</strong> die de afvoer<br />
van water versnell<strong>en</strong>. Ook moet<strong>en</strong> kapitaalint<strong>en</strong>sieve functies word<strong>en</strong> geweerd. Dit betreft woon- <strong>en</strong><br />
werkgebied<strong>en</strong> <strong>en</strong> bepaalde vorm<strong>en</strong> van landbouw (glastuinbouw, int<strong>en</strong>sieve veehouderij e.d.).<br />
Voor beekdal<strong>en</strong> geldt het “Nee t<strong>en</strong>zij..” principe. Alle<strong>en</strong> bij uitzonderlijke situaties zijn deze functies<br />
toegestaan. <strong>Aa</strong>n grondgebond<strong>en</strong> landbouwbedrijv<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> beperking<strong>en</strong> opgelegd.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
In het Provinciaal Omgevingsplan II Groning<strong>en</strong> wordt e<strong>en</strong> toekomstvisie voor de provincie Groning<strong>en</strong><br />
tot 2030 geschetst. In het POP wordt de nadruk gelegd op e<strong>en</strong> meer natuurlijk waterbeheer <strong>en</strong> ruimte<br />
gev<strong>en</strong> aan water. Ook wordt aangedrong<strong>en</strong> op het vasthoud<strong>en</strong> van water om verdroging teg<strong>en</strong> te<br />
gaan. De aanvoer van gebiedsvreemd water kan dan word<strong>en</strong> beperkt. Ook in stedelijk gebied moet<br />
e<strong>en</strong> meer natuurlijker watersysteem word<strong>en</strong> ontwikkeld door het beperk<strong>en</strong> van het verhard oppervlak.<br />
Het uitvoeringsprogramma van Regio C<strong>en</strong>traal, waaronder dit gebied valt, wordt gevormd door de<br />
Regiovisie Ass<strong>en</strong>-Groning<strong>en</strong> 2030.<br />
De Regiovisie Ass<strong>en</strong>-Groning<strong>en</strong> 2030 schetst e<strong>en</strong> visie voor de toekomst van de regio Groning<strong>en</strong>-<br />
Ass<strong>en</strong> dat als stedelijk netwerk is aangewez<strong>en</strong>. Hieraan gekoppeld zijn e<strong>en</strong> globaal programma <strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> groot aantal opgav<strong>en</strong>. Het doel van de regiovisie is het versterk<strong>en</strong> van het stedelijk netwerk<br />
Groning<strong>en</strong>-Ass<strong>en</strong>. Dit wordt gedaan voor zowel rood (woningbouw, bedrijv<strong>en</strong>terrein<strong>en</strong>,<br />
infrastructuur), blauw (waterberging) <strong>en</strong> gro<strong>en</strong> (natuur). Hiervoor is e<strong>en</strong> regionale ag<strong>en</strong>da opgesteld<br />
die inzet op:<br />
o Economische ontwikkeling <strong>en</strong> (inter)nationale profilering.<br />
o Duurzame ontwikkeling.<br />
o Verstedelijkingsopgave.<br />
o Landelijk gebied als contramal.<br />
o Ruimtelijke kwaliteit <strong>en</strong> id<strong>en</strong>titeit.<br />
o Inspel<strong>en</strong> op demografische <strong>en</strong> maatschappelijke ontwikkeling<strong>en</strong>.<br />
Het deelgebied midd<strong>en</strong>, waaronder de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> valt richt zich qua waterbeheer met name op de<br />
uitvoering van de EHS: voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> betek<strong>en</strong>t dit het herstell<strong>en</strong> van de beekloop <strong>en</strong> het<br />
onderzoek<strong>en</strong> van de herstelmogelijkhed<strong>en</strong> voor de verbinding met het Reitdiep.<br />
De Gebiedsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, geschrev<strong>en</strong> onder de vlag van het Ministerie van LNV dateert van<br />
1996 <strong>en</strong> is feitelijk e<strong>en</strong> voorloper van het latere BIO-plan. In de visie word<strong>en</strong> de rijks- <strong>en</strong> provinciale<br />
doelstelling<strong>en</strong> op het gebied van natuur, bos <strong>en</strong> landschap uitgewerkt, waarbij veel aandacht voor het<br />
onderwerp water. Ook t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het onderwerp Landbouw is e<strong>en</strong> aparte gebiedsvisie<br />
uitgewerkt. Op grond van e<strong>en</strong> gebiedsanalyse is voor de korte <strong>en</strong> lange termijn e<strong>en</strong> strategie<br />
uitgewerkt met concrete inzet van instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> middel<strong>en</strong>. Concreet wordt hier al gesprok<strong>en</strong> over<br />
aanleg van spuitvrije zones <strong>en</strong> hermeandering van beektraject<strong>en</strong>.<br />
Het Beheer-, Inrichtings- <strong>en</strong> Ontwikkelingsplan (Bio-plan) Nationaal beek- <strong>en</strong> esdorp<strong>en</strong>landschap<br />
<strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> beschrijft de streefbeeld<strong>en</strong> <strong>en</strong> het voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> beleid voor de kom<strong>en</strong>de 10 tot 20 jaar.<br />
Naast streefbeeld<strong>en</strong> voor de lange termijn zijn er ook maatregel<strong>en</strong> uitgewerkt voor de korte termijn<br />
(kom<strong>en</strong>de 10 jar<strong>en</strong>). Voor het beeksysteem wordt vooral ingezet op e<strong>en</strong> verdere versterking <strong>en</strong><br />
herstel van de aanwezige/gew<strong>en</strong>ste natuurwaard<strong>en</strong>.<br />
De Landschapsvisie <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> is opgesteld als aanvulling op het BIO-plan in opdracht van het<br />
NBEL <strong>en</strong> vormt e<strong>en</strong> meer inhoudelijke uitwerking voor het gebied. In de visie is e<strong>en</strong> ruimtelijk beeld<br />
geschetst d.m.v. e<strong>en</strong> groot aantal kaartbeeld<strong>en</strong> van de gew<strong>en</strong>ste toekomst <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s vertaald<br />
naar maatregel voorstell<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Visie <strong>en</strong> beleid waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s<br />
In de visie Van <strong>Aa</strong> naar Beek (Royal Haskoning, 2002) is door het waterschap aangegev<strong>en</strong> hoe zij<br />
de toekomst van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> als beeksysteem ziet. De visie is bedoeld als handvat voor het<br />
formuler<strong>en</strong> voor beekherstelproject<strong>en</strong>, waarbij overig<strong>en</strong>s wel vanuit e<strong>en</strong> integrale b<strong>en</strong>adering van de<br />
beek als onderdeel van het beekdalsysteem is gewerkt. Vanuit streefbeeld<strong>en</strong> voor bov<strong>en</strong>-, midd<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>lop<strong>en</strong> (algeme<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> meander<strong>en</strong>de, strom<strong>en</strong>de <strong>en</strong> vrij optrekbare beek) zijn knelpunt<strong>en</strong><br />
gedefinieerd <strong>en</strong> herstelmaatregel<strong>en</strong> voorgesteld. Daarbij is onder meer gekek<strong>en</strong> naar aspect<strong>en</strong> als<br />
stroomsnelheid, waterkwaliteit, <strong>en</strong> structuurk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> als diepte, breedte <strong>en</strong> bodemstructuur, maar<br />
ook naar de doelsoort<strong>en</strong> waarvoor beekherstel wordt beoogd.<br />
Het Beheersplan Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s 2003-2007 beschrijft de beleidsopgav<strong>en</strong> aan de hand<br />
van thema’s. Voor het district Zuid-west is e<strong>en</strong> zg. districtsperspectief uitgewerkt waarin concreet<br />
voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-gebied e<strong>en</strong> aantal opgav<strong>en</strong> word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd zoals het realiser<strong>en</strong> van het<br />
project 10 kans<strong>en</strong> Deurzerdiep, inbr<strong>en</strong>g bij verdrogingsbestrijding, inpassing duurzame landbouw in<br />
combinatie met optimaliser<strong>en</strong> peilbeheer, stimuler<strong>en</strong> waterret<strong>en</strong>tie op landbouwgrond<strong>en</strong> in<br />
bov<strong>en</strong>loopgebied<strong>en</strong><br />
Verder zijn de hoofdlijn<strong>en</strong> uit het beheersplan nader uitgewerkt in aparte nota’s <strong>en</strong> plann<strong>en</strong>. Enkele<br />
hiervan staan hieronder beschrev<strong>en</strong>.<br />
In de Notitie Stedelijk Waterbeheer wordt e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>de visie op duurzaam stedelijk<br />
waterbeheer vertaald in beleidsdoel<strong>en</strong>, maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> richtlijn<strong>en</strong> om knelpunt<strong>en</strong> met betrekking tot<br />
stedelijk water op te loss<strong>en</strong> <strong>en</strong> in de toekomst te voorkom<strong>en</strong>. Dit wordt gedaan voor e<strong>en</strong> aantal<br />
thema’s zoals ruimtelijke inrichting <strong>en</strong> ord<strong>en</strong>ing, beheer, onderhoud <strong>en</strong> eig<strong>en</strong>dom, het watersysteem<br />
<strong>en</strong> communicatie.<br />
Mestwetgeving <strong>en</strong> het Lozing<strong>en</strong>besluit Op<strong>en</strong> Teelt <strong>en</strong> Veehouderij (LOTV) hebb<strong>en</strong> betrekking op de<br />
landbouwsector. Het mestbeleid (nitraatrichtlijn) <strong>en</strong> het LOTV zijn twee relevante voor de waterkwaliteit.<br />
Het mestbeleid is met name gericht op voedingsstoff<strong>en</strong> (stikstof, fosfaat), het LOTV op<br />
bestrijdingsmiddel<strong>en</strong>. Voor de bestrijdingsmiddel<strong>en</strong> wordt ingeschat dat de landelijke regelgeving<br />
toereik<strong>en</strong>d is voor het behal<strong>en</strong> van de waterkwaliteitsdoelstelling<strong>en</strong> uit de nu nog geld<strong>en</strong>de Nota<br />
Waterhuishouding. Het mestbeleid is niet toereik<strong>en</strong>d voor het behal<strong>en</strong> van de landelijke norm<strong>en</strong>.<br />
Duurswold is e<strong>en</strong> voormalig ve<strong>en</strong>gebied. Door de voortdur<strong>en</strong>de ontwatering van het gebied is het<br />
ve<strong>en</strong> gemineraliseerd. Daardoor wordt e<strong>en</strong> continue stroom aan voedingsstoff<strong>en</strong> aan gebied<br />
afgegev<strong>en</strong>.<br />
Het in 2005 opgestelde Onderhoudsbeheersplan (OBP) voorziet in e<strong>en</strong> andere aanpak van het<br />
onder-houd van de watergang<strong>en</strong>, kades <strong>en</strong> terrein<strong>en</strong> in eig<strong>en</strong>dom van het waterschap. Het OBP<br />
maakt onderscheid naar het type watergang <strong>en</strong> de functie daarvan <strong>en</strong> koppelt daaraan e<strong>en</strong><br />
onderhouds-niveau. Er word<strong>en</strong> drie onderhoudsniveaus onderscheid<strong>en</strong>: hoog, basis <strong>en</strong> laag. Het<br />
verschil zit in de frequ<strong>en</strong>tie van onderhoud. Zo zal e<strong>en</strong> watergang met als primaire functie<br />
waterafvoer vaker word<strong>en</strong> onderhoud<strong>en</strong> (gemaaid) als e<strong>en</strong> watergang met de functie natuur.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Het Emissiebeheersplan (EBP) heeft tot doel om maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderzoeksproject<strong>en</strong> te formuler<strong>en</strong>,<br />
zodat de emissies van de belangrijkste (diffuse) bronn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gereduceerd om te kom<strong>en</strong> tot het<br />
behal<strong>en</strong> van de gestelde waterkwaliteitsdoelstelling<strong>en</strong>. In het emissiebeheersplan word<strong>en</strong> deze<br />
maatregel<strong>en</strong> geformuleerd <strong>en</strong> beoordeeld aan de hand van e<strong>en</strong> beoordelingssystematiek, waarna<br />
prioritering plaatsvindt. De maatregel<strong>en</strong> met de beste beoordelingsresultat<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in<br />
het Emissiebeheersplan. Daarnaast word<strong>en</strong> diverse onderzoeksproject<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met het doel<br />
om inzicht te krijg<strong>en</strong> in de bijdrage van bronn<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de stroomgebied<strong>en</strong>. Binn<strong>en</strong> waterschap<br />
<strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s wordt gebiedsgericht gewerkt. Met het Emissiebeheersplan is hierbij aangeslot<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
daarom zijn de maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> de onderzoeksproject<strong>en</strong> op stroomgebiedsniveau geformuleerd.<br />
In 2006 is het Integraal Baggerbeleidsplan 2006-2010 (IBBP) vastgesteld door het algeme<strong>en</strong> bestuur.<br />
Het IBBP beschrijft het waterbodembeleid van het waterschap als waterkwantiteits-, waterkwaliteits<strong>en</strong><br />
vaarwegbeheerder. In het IBBP staan de uitgangspunt<strong>en</strong> van het waterschap omtr<strong>en</strong>t het<br />
bagger<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd, binn<strong>en</strong> welk beleid bepaalde zak<strong>en</strong> geregeld moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> (wettelijke<br />
bepaling<strong>en</strong> <strong>en</strong> regelgeving). Daarnaast maakt het plan inzichtelijk hoe groot de problematiek van het<br />
bagger<strong>en</strong> is, welke verwerkingsmogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> –locaties er zijn. Verder geeft e<strong>en</strong> uitvoeringsplan<br />
de watergang<strong>en</strong> met de hoogste prioriteit aan.<br />
Geme<strong>en</strong>telijk beleid<br />
Geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong><br />
De geme<strong>en</strong>te Groning<strong>en</strong> heeft het beleid <strong>en</strong> de uitgangspunt<strong>en</strong> hoe er met water wordt omgegaan<br />
vastgelegd in het geme<strong>en</strong>telijk Waterplan 2003-2007. Mom<strong>en</strong>teel wordt er aan e<strong>en</strong> tweede g<strong>en</strong>eratie<br />
waterplan gewerkt, hierin word<strong>en</strong> o.a. aspect<strong>en</strong> vanuit de KRW, die gevolg<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> voor de<br />
geme<strong>en</strong>te opgepakt. Uitgangspunt<strong>en</strong> voor het integraal stedelijk waterbeheer is het b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> van<br />
eig<strong>en</strong> schone bronn<strong>en</strong>- het reg<strong>en</strong>water <strong>en</strong> grondwater- <strong>en</strong> het voorkom<strong>en</strong> van afw<strong>en</strong>telling naar later<br />
<strong>en</strong> elders. Dit houdt voor het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>-systeem in dat de geme<strong>en</strong>te het water van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong><br />
<strong>Aa</strong> in eerste instantie voor de EHS beschikbaar wil lat<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> alle<strong>en</strong> als er water “over” is dit water<br />
gebruik<strong>en</strong> als aanvulling op het stedelijk watersysteem. Met behulp van waterstructuurplann<strong>en</strong> wordt<br />
de sam<strong>en</strong>hang in de stroomgebied<strong>en</strong> ook in het stedelijk gebied hersteld <strong>en</strong> is e<strong>en</strong> gerichte sturing<br />
op de kwaliteit van het stedelijk water mogelijk. <strong>Aa</strong>n het waterstructuurplan voor de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> zal<br />
in sam<strong>en</strong>werking met de geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong> invulling word<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>.<br />
Geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong><br />
In het Landschapsontwikkelingsplan(LOP) Har<strong>en</strong> maakt de geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong> keuzes voor de (nabije)<br />
toekomst. In het plan wordt de structuur van Har<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong> de richting waarin deze structuur<br />
ontwikkeld zal gaan word<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> belangrijke ruimtelijke opgave daarbij is de uitbreiding <strong>en</strong> inbreiding<br />
in Har<strong>en</strong> op het gebied van woningbouw. Voor deze planuitwerking<strong>en</strong> zijn de volg<strong>en</strong>de<br />
uitgangspunt<strong>en</strong> geformuleerd.<br />
Het esdorp<strong>en</strong>landschap.<br />
Het kamp<strong>en</strong>landschap.<br />
Het stroomdallandschap van de Dr<strong>en</strong>tse <strong>Aa</strong>.<br />
Het landgoeder<strong>en</strong>landschap op de overgang naar de Dr<strong>en</strong>tse <strong>Aa</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Voor het Har<strong>en</strong>se deel van het Dr<strong>en</strong>tse <strong>Aa</strong>-dal wordt gestreefd naar landbouw op de flank<strong>en</strong> van het<br />
dal (duurzame ontwikkeling van traditionele landbouw) terwijl voor de lage del<strong>en</strong> van het dal (de<br />
<strong>Hunze</strong>-laagte) wordt ingezet op vernatting gekoppeld aan waterberging, productie van drinkwater,<br />
ontwikkeling van natuurwaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergroting van recreatiemogelijkhed<strong>en</strong>.<br />
Naast het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) is als deeluitwerking hiervan ook e<strong>en</strong><br />
Landschapsuitvoeringsplan (LUP) gemaakt. Hierin zijn verschill<strong>en</strong>de concrete project<strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>oemd waaronder:<br />
Deelproject 7: versterk<strong>en</strong> id<strong>en</strong>titeit <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
Dit deelproject beoogt het deel van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> dat op het grondgebied van de geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong><br />
ligt meer waardering te gev<strong>en</strong> aan dit wat onbek<strong>en</strong>dere deel van het landschap van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Beoogt wordt e<strong>en</strong> aantal aspect<strong>en</strong> verder uit te werk<strong>en</strong>, te wet<strong>en</strong>:<br />
• Hoe we de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> nadrukkelijker als ess<strong>en</strong>tieel onderdeel van e<strong>en</strong><br />
groter stroomdallandschap kunn<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, onder meer door hermeandering van de Dr<strong>en</strong>tse<br />
<strong>Aa</strong>.<br />
• Hoe de ruimtelijke, recreatieve, ecologische <strong>en</strong> hydrologische relaties tuss<strong>en</strong> Hondsrug <strong>en</strong><br />
stroomdal te versterk<strong>en</strong>.<br />
• Welke de mogelijkhed<strong>en</strong> er zijn om tot e<strong>en</strong> verdere vernatting in de b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop te kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> op<br />
welke wijze er dan voor de landbouw nog mogelijkhed<strong>en</strong> zijn om uit deze grond<strong>en</strong> inkom<strong>en</strong> te<br />
behal<strong>en</strong>, hetzij vanuit productie, hetzij middels beheervergoeding<strong>en</strong> (of e<strong>en</strong> combinatie daarvan).<br />
• Hoe de Beslot<strong>en</strong> V<strong>en</strong><strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ontwikkeld tot deel van het stroomdalsysteem.<br />
• Hoe de hydrologische <strong>en</strong> recreatieve sam<strong>en</strong>hang met de stad Groning<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
versterkt, onder meer door het water dat vanuit de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> op de stad toestroomt te<br />
b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> voor het ververs<strong>en</strong> van het stedelijk water.<br />
Deelproject 7: b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> waterpot<strong>en</strong>ties<br />
Door haar ligging op de smalle uitloper van de Hondsrug met aan weerszijd<strong>en</strong> de overgang naar de<br />
laagt<strong>en</strong>, k<strong>en</strong>t Har<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bijzondere waterkundige situatie. De Hondsrug is infiltratie- of<br />
inzijgingsgebied, de laagt<strong>en</strong> zijn kwelgebied<strong>en</strong>. Plaatselijk voer<strong>en</strong> Har<strong>en</strong>se Rell<strong>en</strong> water rechtstreeks<br />
af. E<strong>en</strong> dergelijk systeem biedt pot<strong>en</strong>ties voor de ontwikkeling van natuurwaard<strong>en</strong>.<br />
De hoge grond<strong>en</strong> zijn vaak tev<strong>en</strong>s natte grond<strong>en</strong>. Deze bijzondere combinatie van hoog <strong>en</strong> nat is<br />
terug te voer<strong>en</strong> op het voorkom<strong>en</strong> van keileem vlak onder het maaiveld.<br />
Verander<strong>en</strong>d klimaat<br />
Het klimaat verandert. De temperatuur stijgt <strong>en</strong> de hoeveelhed<strong>en</strong> neerslag <strong>en</strong> de neerslagverdeling<br />
verander<strong>en</strong>. Het voor- <strong>en</strong> najaar word<strong>en</strong> natter, waarbij er in kortere period<strong>en</strong> grotere hoeveelhed<strong>en</strong><br />
neerslag kunn<strong>en</strong> vall<strong>en</strong>. Dat betek<strong>en</strong>t dat de piekbelasting to<strong>en</strong>eemt. De zomers daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gemiddeld droger. Het waterbeheer speelt op deze ontwikkeling<strong>en</strong> in. Het beleid is er op<br />
gericht om het water langer in de gebied<strong>en</strong> zelf vast te houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarnaast op het<br />
ontwikkel<strong>en</strong> van extra ruimte om water te berg<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
De volg<strong>en</strong>de ambities zijn b<strong>en</strong>oemd:<br />
Het is de ambitie het kwelwater dat aan de flank<strong>en</strong> van de Hondsrug aan de oppervlakte komt langer<br />
vast te houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> te b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> voor de ontwikkeling van bijzondere natuurwaard<strong>en</strong>, die<br />
aan de aanwezigheid van schoon <strong>en</strong> mineraalrijk kwelwater zijn gebond<strong>en</strong>.<br />
Binn<strong>en</strong> het ‘transformatiegebied’ moet extra ruimte voor kleinschalige waterberging word<strong>en</strong><br />
gecreëerd. In de laagt<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> zoekgebied<strong>en</strong> voor grootschalige waterret<strong>en</strong>tie word<strong>en</strong> geduid.<br />
Dit is e<strong>en</strong> integrale ontwikkelingsvisie van waaruit wordt aangegev<strong>en</strong> hoe het gebied zich vanuit e<strong>en</strong><br />
agrarisch productielandschap zich kan ontwikkel<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> geschakeerd stroomdallandschap.<br />
Mogelijke maatregel<strong>en</strong> zijn herstel van meidoornhag<strong>en</strong>, houtwall<strong>en</strong> <strong>en</strong> singels op de flank<strong>en</strong> van het<br />
gebied <strong>en</strong> lokaal het aanlegg<strong>en</strong> van wandelpad<strong>en</strong>.<br />
De geme<strong>en</strong>te Har<strong>en</strong> is zich bewust van de kans<strong>en</strong> <strong>en</strong> beperking<strong>en</strong> van ‘water’ die binn<strong>en</strong> het<br />
geme<strong>en</strong>telijk grondgebied aanwezig zijn. Om dit concreter <strong>en</strong> duidelijker te mak<strong>en</strong> heeft de geme<strong>en</strong>te<br />
e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijk waterplan opgesteld. Dit Waterplan is concept gereed <strong>en</strong> zal voor de zomer van<br />
2007 door het geme<strong>en</strong>tebestuur word<strong>en</strong> vastgesteld.<br />
Geme<strong>en</strong>te Tynaarlo<br />
De geme<strong>en</strong>te Tynaarlo heeft het beleid <strong>en</strong> de uitgangspunt<strong>en</strong> hoe er met water wordt omgegaan<br />
verankerd in het (ontwerp) geme<strong>en</strong>telijk Waterplan. Dit plan is e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>aamd pré-RBW-plan. In de<br />
actualisatie van dit waterplan word<strong>en</strong> de RBW-afsprak<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de wateropgav<strong>en</strong> verder<br />
uitgewerkt <strong>en</strong> vastgelegd. E<strong>en</strong> ander belangrijk beleidsstuk waarin de ruimtelijke keuzes voor de<br />
toekomst word<strong>en</strong> vastgelegd is de structuurvisie Tynaarlo.<br />
Geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong><br />
De geme<strong>en</strong>te <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong> is bezig e<strong>en</strong> structuurschets op te stell<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>als e<strong>en</strong> waterplan voor<br />
onder meer het deel van de geme<strong>en</strong>te dat binn<strong>en</strong> het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> ligt. Het<br />
visiedeel is afgerond <strong>en</strong> er wordt nu gewerkt aan het maatregelprogramma. Bedoeling is om het<br />
waterplan in de tweede helft van 2007 af te rond<strong>en</strong>.<br />
Geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong><br />
De geme<strong>en</strong>te Ass<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> waterplan opgesteld. In dit waterplan zijn de wateropgav<strong>en</strong><br />
waterkwantiteit bepaald. Op basis van de ecoscan zijn waterkwaliteitsambities opgesteld.<br />
Geme<strong>en</strong>te Midd<strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the<br />
De geme<strong>en</strong>te is bezig met het opstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijk waterplan. Omdat deze geme<strong>en</strong>te<br />
maar voor e<strong>en</strong> zeer klein gedeelte (omgeving Hooghal<strong>en</strong>) binn<strong>en</strong> het waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s valt<br />
ligt wat de waterschapp<strong>en</strong> betreft het primaat voor dit waterplan bij waterschap Reest <strong>en</strong> Wied<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 5. Tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> waterbeheer<br />
Waterbeheer in Nederland is e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>spel van meerdere actor<strong>en</strong> zoals de Rijksoverheid<br />
(Rijkswaterstaat), de provincie, het waterschap <strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>te. Deze actor<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> strategische<br />
<strong>en</strong> operationele tak<strong>en</strong> op het gebied van waterbeheer. Van oudsher hebb<strong>en</strong> waterschapp<strong>en</strong> de zorg<br />
voor het grootste deel van de operationele tak<strong>en</strong>. Het Rijk <strong>en</strong> de provincie hebb<strong>en</strong> meer strategische<br />
tak<strong>en</strong>. Met de komst van de nieuwe Waterwet <strong>en</strong> de nieuwe Wet geme<strong>en</strong>telijke watertak<strong>en</strong> vindt er<br />
e<strong>en</strong> herijking van de watertak<strong>en</strong> plaats. Vooral de geme<strong>en</strong>te krijgt meer tak<strong>en</strong> op het gebied van<br />
waterbeheer. Daarnaast word<strong>en</strong> diverse vergunning<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gevoegd tot e<strong>en</strong> nieuwe<br />
Water/Omgevingsvergunning. Hieronder staan in het kort de tak<strong>en</strong> van waterschap, geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />
provincie weergegev<strong>en</strong>. Het Rijk is veelal verantwoordelijk voor het formuler<strong>en</strong> van strategische<br />
doel<strong>en</strong>.<br />
Tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> <strong>Aa</strong>’s:<br />
o Zorg voor de waterkering: aanlegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderhoud<strong>en</strong> van dijk<strong>en</strong>, boezemkering<strong>en</strong> <strong>en</strong> kad<strong>en</strong>.<br />
o Zorg voor de waterkwantiteit:<br />
o Waterkwantiteitsbeheer oppervlaktewater: inrichting, waterpeil<strong>en</strong>, wateraanvoer <strong>en</strong> –<br />
afvoer.<br />
o Waterkwantiteitsbeheer ondiepe grondwater (nieuwe taak).<br />
o Zorg voor de waterkwaliteit:<br />
o Vergunningverl<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> handhaving in het kader van de WVO (lozing<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
aansluiting<strong>en</strong>).<br />
o Monitoring van de waterkwaliteit middels meetnett<strong>en</strong>.<br />
o Inrichting/ecologie: bijvoorbeeld vispassages.<br />
o Zuivering van het afvalwater.<br />
o Gedelegeerd vaarweg <strong>en</strong> nautisch beheer: middels e<strong>en</strong> regeling is het vaarweg- <strong>en</strong> nautisch<br />
beheer in de provincie Groning<strong>en</strong> gedelegeerd aan het waterschap 4 . Het waterschap ontvangt<br />
hiervoor e<strong>en</strong> financiële vergoeding.<br />
o Zorg voor grondwaterbeheer (onttrekking<strong>en</strong> tot 500.000 m 3 )<br />
Tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:<br />
o Zorg voor de inzameling <strong>en</strong> afvoer van afvalwater (riolering).<br />
o Zorg voor de ontwatering van het stedelijk gebied (volg<strong>en</strong>s de nieuwe Wet geme<strong>en</strong>telijke<br />
watertak<strong>en</strong>):<br />
o Opvang <strong>en</strong> verwerking van hemelwater (vasthoud<strong>en</strong>, berg<strong>en</strong>, afvoer<strong>en</strong>).<br />
o Beheer van het grondwater in stedelijke gebied<strong>en</strong> (over- <strong>en</strong> onderlast). Dit in nauw<br />
sam<strong>en</strong>spel met perceelseig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> <strong>en</strong> het waterschap.<br />
o Zorg voor e<strong>en</strong> goede inbedding van water in de ruimtelijke planvorming, door middel van het<br />
gebruik van de watertoets <strong>en</strong> de waterkans<strong>en</strong>kaart.<br />
Tak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> provincies:<br />
o Operationeel beheer van het diepe grondwater. De provincie is verantwoordelijk voor zowel de<br />
kwantiteit als de kwaliteit van het diepe grondwater. Ze bepaalt wie hoeveel grondwater mag<br />
ontrekk<strong>en</strong>. Middels e<strong>en</strong> meetneet wordt de kwaliteit van het water gemonitord.<br />
o Zorg voor het waterbeheer door middel van het instell<strong>en</strong> van waterschapp<strong>en</strong>.<br />
o Zorg voor veilige <strong>en</strong> sterke zeewaterkering<strong>en</strong> (normering).<br />
4 Behalve de zog<strong>en</strong>aamde categorie A-kanal<strong>en</strong> (beroepsvaart).<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Naast de zorg voor (integraal) waterbeheer wordt ook de zorg voor de waterket<strong>en</strong> steeds groter. De<br />
waterket<strong>en</strong> omvat zowel drinkwaterwinning <strong>en</strong> -productie, drinkwaterdistributie <strong>en</strong> drinkwatergebruik<br />
als afvalwaterinzameling, afvalwatertransport <strong>en</strong> afvalwaterzuivering. Er zijn dus belangrijke relaties<br />
tuss<strong>en</strong> de waterket<strong>en</strong> <strong>en</strong> het waterbeheer.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 6. Actor<strong>en</strong> in het <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> gebied<br />
Er zijn diverse organisaties in het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong> die betrokk<strong>en</strong> zijn bij het<br />
watersysteem <strong>en</strong> waterbeheer. Belangrijke actor<strong>en</strong> zijn:<br />
Overhed<strong>en</strong>/semi-overhed<strong>en</strong><br />
o De provincies Dr<strong>en</strong>the <strong>en</strong> Groning<strong>en</strong>.<br />
o De geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Groning<strong>en</strong>, Har<strong>en</strong>, Tynaarlo, <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>, Ass<strong>en</strong> <strong>en</strong> midd<strong>en</strong>-Dr<strong>en</strong>the.<br />
o Ministerie LNV/Di<strong>en</strong>st Landelijk Gebied.<br />
o<br />
o<br />
o<br />
Overlegorgaan Nationaal Beek- <strong>en</strong> Esdorp<strong>en</strong>landschap <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
Projectbureau Regiovisie Ass<strong>en</strong>-Groning<strong>en</strong>.<br />
Landinrichtingscommissies Har<strong>en</strong>, <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>, Laaghal<strong>en</strong>.<br />
Landbouw<br />
o LTO Noord.<br />
o Lokale landbouwver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>.<br />
o Agrarische Natuurver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>.<br />
Natuur<br />
o Staatsbosbeheer: beheerder grootste deel stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
o Ver<strong>en</strong>iging Natuurmonum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>: beheerder b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>loop polder Lapp<strong>en</strong>voort.<br />
o Stichting Het Dr<strong>en</strong>tse landschap: beheerder Gasterse duin<strong>en</strong> <strong>en</strong> Kampsheide.<br />
o Stichting Landschapsbeheer Dr<strong>en</strong>the.<br />
o IVN-organisaties waaronder IVN Zuidlar<strong>en</strong>, IVN Ass<strong>en</strong>, IVN <strong>Aa</strong> <strong>en</strong> <strong>Hunze</strong>.<br />
o Stichting Natuurwater.<br />
Bedrijv<strong>en</strong><br />
o Kamer van Koophandel.<br />
o Handelsfederaties.<br />
Recreatie<br />
o (Recreatie)vissers ver<strong>en</strong>igd in h<strong>en</strong>gelsportver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>.<br />
o H<strong>en</strong>gelsportfederatie Groning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Dr<strong>en</strong>the.<br />
o Noord Nederlandse Watersportverbond.<br />
o ANWB.<br />
o Kamer van Koophandel.<br />
Diverse recreatieondernemers uit het stroomgebied van de <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 7. Organisatie <strong>en</strong> communicatie waterbeheer<br />
Organisatie <strong>en</strong> communicatie<br />
In voorgaande hoofdstukk<strong>en</strong> is vooral gesprok<strong>en</strong> over de technische kant van water(beheer). Naast<br />
deze technische kant is er ook nog e<strong>en</strong> organisatorische kant <strong>en</strong> daarmee sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>d de<br />
communicatie. Enerzijds zull<strong>en</strong> de maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong> in het water(systeem)plan vooral van<br />
technische aard zijn, anderzijds zull<strong>en</strong> ook door middel van sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> communicatie bepaalde<br />
knelpunt<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> worde opgelost. Sam<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> aan integraal waterbeheer betek<strong>en</strong>t dat er<br />
gestreefd kan word<strong>en</strong> naar optimale oplossing<strong>en</strong> voor knelpunt<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de laagst maatschappelijke<br />
kost<strong>en</strong>. Organisatie <strong>en</strong> communicatie word<strong>en</strong> daarmee niet alle<strong>en</strong> middel maar ook doel.<br />
In dit hoofdstuk wordt geanalyseerd op welke gebied<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> waterschap sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
hoe deze sam<strong>en</strong>werking verloopt <strong>en</strong> waar verbetering<strong>en</strong> mogelijk zijn. Verder wordt gekek<strong>en</strong> hoe de<br />
communicatie geregeld is op dit mom<strong>en</strong>t <strong>en</strong> hoe dat in de toekomst vorm di<strong>en</strong>t te krijg<strong>en</strong>. Daarnaast<br />
wordt stilgestaan bij monitoring <strong>en</strong> evaluatie.<br />
Sam<strong>en</strong>werking<br />
Sam<strong>en</strong>werking geme<strong>en</strong>te-waterschap<br />
Waterschap <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>te hebb<strong>en</strong> ieder e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> tak<strong>en</strong>pakket op het gebied van waterbeheer.<br />
Deels rak<strong>en</strong> het tak<strong>en</strong>pakket van geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap in die zin dat sam<strong>en</strong>werking vereist is.<br />
Taakveld-<strong>en</strong> waar geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap elkaar rak<strong>en</strong> zijn ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing, zorg voor de<br />
waterkering, zorg voor de waterhuishouding, waterkwaliteitsbeheer <strong>en</strong> waterkwantiteitsbeheer. In<br />
hoofdstuk 2 staat nader weergegev<strong>en</strong> op welke wijze geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap elkaar rak<strong>en</strong>.<br />
Klacht<strong>en</strong>afhandeling burgers<br />
Grondwater, zwemwater, drinkwater. Voor burgers is het gewoon water. Toch zijn er in ieder geval<br />
drie partij<strong>en</strong> van belang in de zog<strong>en</strong>aamde waterket<strong>en</strong>: de geme<strong>en</strong>te, het waterschap <strong>en</strong> het drinkwaterbedrijf.<br />
Voor klacht<strong>en</strong> over water weet de burger vaak niet wie de verantwoordelijke instantie is.<br />
En de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> soms ook niet altijd wie nu verantwoordelijk is voor welk onderwerp.<br />
Dit komt de service naar de burgers toe niet t<strong>en</strong> goede. Met betrekking tot de klacht<strong>en</strong>afhandeling<br />
van burgers zijn er feitelijk drie knelpunt<strong>en</strong> aan te wijz<strong>en</strong>:<br />
o De interne klacht<strong>en</strong>afhandelingsprocedures van de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> verlop<strong>en</strong> niet optimaal.<br />
o Tuss<strong>en</strong> de partij<strong>en</strong> onderling is niet goed duidelijk wie verantwoordelijk is voor wat.<br />
o Naar burgers toe kan beter word<strong>en</strong> gecommuniceerd wie waarvoor verantwoordelijk is.<br />
Sam<strong>en</strong>werking naar de toekomst<br />
Voor het bewak<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> optimale aanpak van de wateropgav<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> goede toekomstige<br />
sam<strong>en</strong>werking ess<strong>en</strong>tieel. Het doel van de sam<strong>en</strong>werking is dat waterschap <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>te straks<br />
effectief sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> op basis van goede afsprak<strong>en</strong> over ruimtelijke inrichting, klacht<strong>en</strong>afhandeling<br />
van burgers, riolering <strong>en</strong> zuivering. Jaarlijks kan de geme<strong>en</strong>te aangev<strong>en</strong> wat dat jaar is bereikt op het<br />
gebied van realisatie wateropgav<strong>en</strong>, betere inrichting, betere communicatie met de omgeving <strong>en</strong><br />
kost<strong>en</strong>besparing door zak<strong>en</strong> te koppel<strong>en</strong>.<br />
Dit geldt zowel voor de ambtelijke als voor de bestuurlijke sam<strong>en</strong>werking. Jaarlijks overleg met deze<br />
groep<strong>en</strong> kan de voortgang van de uitvoering bewak<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
De geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> daartoe ook één watercoördinator te hebb<strong>en</strong> voor de RBW- <strong>en</strong> KRW-zak<strong>en</strong>,<br />
die steeds het eerste aanspreekpunt vormt voor het waterschap <strong>en</strong> de provincie.<br />
Conclusies.<br />
o De sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> waterschap <strong>en</strong> de klacht<strong>en</strong>afhandeling van burgers kan<br />
verder word<strong>en</strong> geoptimaliseerd. In het kader van de geme<strong>en</strong>telijk waterplann<strong>en</strong> wordt dit veelal<br />
verder uitgewerkt.<br />
o Sam<strong>en</strong>werking blijft in het licht van het NBW, het RBW <strong>en</strong> de KRW noodzakelijk.<br />
Communicatie<br />
Communicatie op dit mom<strong>en</strong>t<br />
Met name voor de stedelijke wateropgav<strong>en</strong> is de sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> de communicatieafdeling<strong>en</strong><br />
van geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap van belang. Het waterschap organiseert <strong>en</strong> coördineert de<br />
omgevingsbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> zorgt voor de afwikkeling <strong>en</strong> terugkoppeling daarvan. Hierover vindt<br />
afstemming plaats met de geme<strong>en</strong>te. Tev<strong>en</strong>s ontwikkelt het waterschap e<strong>en</strong> digitale nieuwsbrief.<br />
Inhoudelijk ambtelijk overleg vindt met regelmaat plaats tuss<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> waterschap.<br />
Communicatie in de toekomst<br />
Ook in de toekomst zal er gecommuniceerd moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> over zak<strong>en</strong> die voortvloei<strong>en</strong> uit het<br />
water(systeem)plan. Voor de stedelijke wateropgav<strong>en</strong> zoals het afkoppel<strong>en</strong> van reg<strong>en</strong>water werk<strong>en</strong><br />
de communicatieadviseurs van de geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> het waterschap sam<strong>en</strong> om de communicatie te<br />
organiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> te regisser<strong>en</strong>.<br />
De toekomstige communicatie heeft tot doel om te zorg<strong>en</strong> dat de doelgroep<strong>en</strong> k<strong>en</strong>nis hebb<strong>en</strong> van de<br />
wateropgav<strong>en</strong>, de b<strong>en</strong>odigde maatregel<strong>en</strong> accepter<strong>en</strong> <strong>en</strong> ernaar handel<strong>en</strong>. De communicatie zal zich<br />
richt<strong>en</strong> op:<br />
o Bek<strong>en</strong>dmak<strong>en</strong> van het waterplan <strong>en</strong> de strategie voor aanpak van de wateropgav<strong>en</strong>.<br />
o Ontwikkeling <strong>en</strong> uitzett<strong>en</strong> van de communicatiemiddel<strong>en</strong> die in dit waterplan word<strong>en</strong> voorgesteld.<br />
o Strategie voor blijv<strong>en</strong>de aandacht voor <strong>en</strong> bewustwording van water.<br />
Conclusie:<br />
o Naar de toekomst toe zal er meer gecommuniceerd word<strong>en</strong> over water <strong>en</strong> de aanpak van de<br />
wateropgav<strong>en</strong> met doel de bewustwording t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van water <strong>en</strong> de waterproblematiek te<br />
vergrot<strong>en</strong>.<br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
Bijlage 8. Maatregel<strong>en</strong>tabel <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong><br />
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>
<strong>Watersysteemplan</strong> <strong>Dr<strong>en</strong>tsche</strong> <strong>Aa</strong>