Farmalab - UMC Utrecht

Farmalab
Update
Oktober 2011, Nr. 4 | Klinisch Farmaceutisch en Toxicologisch Laboratorium,
Afdeling Apotheek
Deze editie staat in het teken van het behalen van de CCKL accreditatie en het lanceren van de UMC Utrecht Farmalab
website. Daarnaast wordt in de nieuwe rubriek “Onderzoeker in Beeld” een Utrechtse onderzoeker geïnterviewd over
zijn/haar studie, waarvan het apotheek lab UMCU de analyse verzorgt.
Uitreiking CCKL certificaat
Door de fusie van de CCKL en de Raad
van Accreditatie heeft de certificering
ook een internationale erkenning. CCKL
is de stichting voor de bevordering
van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek
en voor de accreditatie van
laboratoria in de gezondheidszorg.
Laboratoria die erkend zijn door CCKL
en een accreditatie hebben ontvangen,
gaan zorgvuldig om met de aan hen
Het kwaliteitssysteem van het Klinische Farmaceutisch &
Toxicologisch Laboratorium is vanaf 15 december 2010
geaccrediteerd door de CCKL.
De uitreiking van het CCKL certificaat vond afgelopen
februari plaats in de apotheek UMC Utrecht.
toevertrouwde lichaamsmaterialen.
Zij hebben een kwaliteitssysteem dat
regelmatig getoetst wordt, zodat patiënt,
behandelaar en zorgverzekeraar blijvend
verzekerd zijn van kwaliteit.
Accreditatie
Het kwaliteitssysteem van het Klinische
Farmaceutisch & Toxico logisch
Laboratorium is geaccrediteerd door
de CCKL. Hieraan ging een jarenlange
periode van intensieve voorbereiding
vooraf. De finale CCKL-visitatie vond
plaats op 15 januari 2010. Zoals gebruikelijk
moest de afdeling nog een actielijst
van bij te schaven punten afwerken.
Na succesvolle voltooiing hiervan is
de accreditatie een feit. Het behaalde
kwaliteitsniveau van het laboratorium
zal regelmatig getoetst worden middels
controlebezoeken door de CCKL.
Sirolimus (Rapamune®) en Everolimus (Afinitor ® en Certican®)
Nieuwe bepalingsmethode
Sinds juni van dit jaar is de gecombineerde
analysemethode voor sirolimus
en everolimus actief op LC-MS/MS.
In het verleden werd deze analyse met
behulp van een immunoassay uitgevoerd.
Er zijn echter meerdere meldingen
in de literatuur verschenen dat de resultaten
van everolimus en sirolimus met
immunoassay een relatief grote spreiding
en afwijkende juistheid vertonen.
Daarom is besloten deze methoden
over te zetten op LC-MS/MS. Met onze
nieuwe methode wordt een gemiddelde
spreiding van 10% teruggevonden tegenover
20% bij immunoassay. Het bepalen
van de serumconcentraties sirolimus en
everolimus is zinvol vanwege de grote
variabiliteit in farmacokinetische parameters
en vanwege de nauwe therapeutische
breedte. Ook worden spiegelbepalingen
uitgevoerd na aanpassing van
de dosering, leverfunctievermindering en
na verwachte interacties.
Referentiewaarden zijn hierbij nog niet
onomstotelijk vastgesteld en kunnen per
transplantatieprotocol en –centrum sterk
verschillen.

2 Farmalab Update
Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium UMCU lanceert:
www.umcutrecht.nl/subsite/farmalab
Vanaf heden kan iedereen terecht op de nieuwe website van het Klinisch
Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium.
Op deze site treft u informatie omtrent
geneesmiddelbepalingen. De site bestaat
uit een omvangrijk bestand aan TDM
monografieën, waar in een oogopslag
relevante informatie te vinden is over
bijvoorbeeld de referentiewaarden,
bloedafnamecondities, bepalingsmethoden
en klinische relevantie van een bepaling.
Ruim 150 TDM monografieën zijn
op dit moment te raadplegen. Voor
externe aanvragers zijn daarnaast de
aanvraagformulieren voor geneesmiddelbepalingen
in digitaal formaat (PDF) te
downloaden. Verder treft u er informatie
over het wetenschappelijk onderzoek en
nieuw opgezette methoden van het lab,
contactgegevens en het archief van
Farmalab Update, waar u alle nummers
kunt nalezen. Kortom, een uiterst bruikbare
bron van informatie voor zowel
interne als externe aanvragers! De site is
benaderbaar via: www.umcutrecht.nl/
subsite/farmalab. Voor interne aanvragers
is de site daarnaast te vinden op
Scoop via de link ‘Laboratoriumbepalingen’
onder het kopje ‘Zorg’.
Onderzoeker in beeld
Promovendus en ziekenhuisapotheker in opleiding Marcel van den Broek doet
onderzoek bij de afdelingen Klinische Farmacie en Neonatologie.
neonaten te meten kunnen we de in ­
vloed van de hypothermie op farmacokinetische
parameters onderzoeken.
Vervolgens proberen we een relatie te
leggen met effectiviteitparameters”,
aldus Van den Broek.
Op het klinisch farmaceutisch en toxicologisch
laboratorium van het UMC
Utrecht worden in een kleine hoeveelheid
serum diverse neurofarmaca en
hun metabolieten (lidocaine, fenobarbital,
morfine en midazolam – red.)
geanalyseerd.
Hij doet onderzoek naar de invloed van
een verlaagde lichaamstemperatuur
(tijdens therapeutische hypothermie) in
neonaten op de werking van verschillende
neurofarmaca. “Een verlaagde
lichaamstemperatuur kan allerlei processen
in het lichaam sterk beïnvloeden van
absorptie tot klaring, en zelfs de effectiviteit
van het farmacon kan worden
beïnvloed. Door de concentraties van
die geneesmiddelen in het bloed van de
Resultaten
Het onderzoek van Van den Broek is in
2008 gestart en wordt uitgevoerd in een
multi-center verband. “Door het relatief
kleine aantal neonaten dat jaarlijks therapeutische
hypothermie ondergaat vanwege
perinatale asfyxie is samenwerking
met andere neonatologische intensive
care units in Nederland van groot
belang.” De eerste resultaten van het
onderzoek worden medio 2012 verwacht.
Veelgestelde vragen
Hoeveel milliliter volbloed/plasma moet
er minimaal worden afgenomen voor een
bloedspiegelbepaling?
Dit is erg afhankelijk van de gebruikte
analysemethode. Normaal gesproken
is 1 ml volbloed/500 microliter plasma
voldoende. Het gewenste en minimale
afnamevolume kan sterk wisselen
per toegepaste bepalingsmethode en
te bepalen farmacon. Voor afnameinformatie
per bepaling, zie www.
umcutrecht.nl/subsite/farmalab/bepalingen
Met wie moet ik contact opnemen bij een
CITO-aanvraag?
Voor CITO bepalingen kan contact
opgenomen worden met de dienstdoende
(lab)apotheker via zoemer 1652 of via
de UMC Utrecht centrale (088 75 555
55 of #9). Contact opnemen met de
labapotheker is hierbij van groot belang.
Indien de aangevraagde bepaling niet
dagelijks wordt uitgevoerd, zal immers
zonder voorafgaand telefonisch contact
de uitslag niet dezelfde dag worden
gerapporteerd. De bepaaltermijn wordt
vastgesteld na overleg tussen de aanvrager
en de labapotheker. Hierbij moeten
de analytische mogelijkheden van het
laboratorium in acht worden genomen.