1 Inleiden van de bevalling - UMC Utrecht

1 Inleiden van de bevalling
1 Inleiding 2
1.2 Waarom wordt een bevalling ingeleid? 3
1.3 Over tijd zijn 3
1.4 Langdurig gebroken vliezen 4
1.5 Groeivertraging van de baby 4
1.6 Achteruitgaan van de functie van de placenta 5
1.7 Andere redenen 5
2. Voorbereiding 5
2.1 Wanneer is een inleiding mogelijk? 6
2.2 Als de baarmoedermond onrijp is 6
2.3 Methoden om de baarmoedermond rijp te maken 7
2.4 Na afloop 7
3 Het inleiden van de bevalling 8
3.1 Het opwekken van de weeën 8
3.2 Controle van het kind en de weeën 8
3.3 Hoe gaat de bevalling verder? 9
3.4 Na de bevalling 10
3.5 Wie zijn er bij de bevalling? 10
4 Risico’s en complicaties 11
4.1 Kunt u zelf wat doen om de bevalling op gang te brengen? Zijn er
alternatieven? 12
5 Nuttige informatie en adressen 13
Uw aantekeningen 14
1

1 Inleiding
Bij een inleiding wordt de bevalling kunstmatig op gang gebracht. Dit
gebeurt met medicijnen die de weeën opwekken. Een inleiding vindt
altijd plaats in het ziekenhuis onder verantwoordelijkheid van een
medisch verloskundige of een gynaecoloog.
In het Universitair Medisch Centrum Utrecht wordt u voor een inleiding
verwacht op de verloskamers op de tweede etage in het WKZ, bouwdeel
E2. Op de afgesproken dag is het verstandig om rond 6.30 uur contact op
te nemen met het verloscentrum (088 75 589 10). U hoort dan of er
daadwerkelijk een verloskamer beschikbaar is en hoe laat u wordt
verwacht. De standaard opname tijd is 7.00 uur.
1.1 Waarom wordt een bevalling ingeleid?
De gynaecoloog adviseert een inleiding als hij of zij verwacht dat de situatie
voor uw kindje buiten de baarmoeder gunstiger zal zijn dan daarbinnen.
De bevalling wordt opgewekt op een tijdstip dat de conditie van
uw kindje nog goed is en een normale bevalling kan doorstaan.
Ook kan u zelf ziek zijn en is het beter de zwangerschap in te leiden
zodat een verdere verslechtering van uw conditie wordt voorkomen.
Veel voorkomende redenen voor een inleiding zijn:
- Een zwangerschapsduur langer dan 42 weken
- Uw vliezen zijn langer dan 24 uur gebroken zonder dat er weeën
ontstaan
2

- De placenta functioneert niet meer goed,
- U hebt diabetes en uw kindje is erg groot voor de duur van de
zwangerschap
- U hebt een meerling zwangerschap
1.2 Over tijd zijn
Als u twee weken na de uitgerekende datum niet bevallen bent, spreekt
men van ‘over tijd’ zijn. U bent dan 41 weken of langer zwanger. De
medische term hiervoor is serotiniteit.
Vanaf 41 weken worden u en uw kindje extra gecontroleerd door de
gynaecoloog en wordt met u besproken of en wanneer u in aanmerking
komt voor een inleiding . Deze beoordeelt dan veelal de hoeveelheid
vruchtwater door middel van echoscopisch onderzoek. Ook wordt een
CTG (cardiotocogram) gemaakt, een registratie van de harttonen van
de baby. Als uit deze onderzoeken blijkt dat de conditie van het kind
achteruitgaat, kan de gynaecoloog adviseren de bevalling in te leiden.
Meer informatie vindt u in de folder Serotiniteit
1.3 Langdurig gebroken vliezen
Het breken van de vliezen is vaak het eerste teken van het begin van de
bevalling. Als de vliezen langer dan 24 uur gebroken zijn, spreekt men
van langdurig gebroken vliezen. De bevalling kan dan alsnog uit zichzelf
op gang komen. Wel adviseert men meestal een bevalling in het ziekenhuis,
omdat er meer kans op een infectie bestaat. Als de vliezen langer
dan drie dagen gebroken zijn bij een voldragen zwangerschap, is er
3

weinig kans dat de weeën nog spontaan op gang komen. De gynaecoloog
adviseert meestal een inleiding tussen 24 uur en drie dagen na het
breken van de vliezen. Als de vliezen vóór de 37 weken breken, wacht men
vaak langer met een inleiding zolang er geen tekenen van infectie zijn.
1.4 Groeivertraging van de baby
Als de verloskundige of gynaecoloog vindt dat uw baby aan de kleine
kant is, onderzoekt men met een echo of dit inderdaad zo is. Ook
weinig vruchtwater kan duiden op een klein of te klein kind.
Regelmatige echo’s kunnen informatie geven over de verdere groei van
het kind. Zo nodig vindt ook controle van de conditie van het kind
plaats met een CTG. Bij onvoldoende groei of dreigende verslechtering
van de conditie van uw kind, kan de gynaecoloog een inleiding adviseren.
Meer informatie vindt u in de folder wanneer uw baby te klein is
voor de duur van de zwangerschap.
1.5 Achteruitgaan van de functie van de placenta
De baby krijgt voeding en zuurstof via de placenta (moederkoek). Bij
bijvoorbeeld een te hoge bloeddruk of suikerziekte tijdens de zwangerschap,
kan de placenta minder goed gaan functioneren. Als het dan voor
het kind beter lijkt om geboren te worden, bespreekt de gynaecoloog
een inleiding.
4

1.6 Andere redenen
Er zijn nog vele andere redenen voor een advies om een bevalling in te
leiden. Deze kunnen te maken hebben met het verloop van de vorige
bevalling of met andere bijkomende problemen tijdens de huidige
zwangerschap. Twijfelt u eraan of het echt nodig is de bevalling in te
leiden, bespreek dit dan met uw gynaecoloog.
1.7 Andere redenen
Er zijn nog vele andere redenen voor een advies om een bevalling in te
leiden. Deze kunnen te maken hebben met het verloop van de vorige
bevalling of met andere bijkomende problemen tijdens de huidige
zwangerschap. Twijfelt u eraan of het echt nodig is de bevalling in te
leiden, bespreek dit dan met uw gynaecoloog.
2 Voorbereiding
Om te beoordelen of het mogelijk is de bevalling op gang te brengen,
doet de gynaecoloog een inwendig onderzoek. Vaak gebeurt dit op de
polikliniek. U kunt op de dag van de inleiding dezelfde spullen
meenemen als bij een ‘gewone’ bevalling. Zie daarvoor de algemene
informatie onder bevalling in het patiënteninformatiedossier.
Neemt u ook een boek of iets dergelijks mee. De weeën laten soms enige
tijd op zich wachten en afleiding kan dan plezierig zijn.
5

2.1 Wanneer is een inleiding mogelijk?
Een inleiding is pas mogelijk als de baarmoedermond al een beetje open
en verweekt is. Verloskundigen en gynaecologen gebruiken hiervoor de
term ‘rijpheid’. Op de tekeningen ziet u voorbeelden van een rijpe en
een onrijpe baarmoedermond. Een onrijpe baarmoedermond is nog
lang en voelt stevig aan. Dit noemt men een staande portio (portio is
het medische woord voor baarmoedermond). Meestal is er nog geen
ontsluiting. Een rijpe baarmoedermond is over het algemeen korter.
Men spreekt dan over een verstreken portio. Deze voelt ook weker aan,
en vaak is er al wat ontsluiting. In dat geval is het mogelijk een inleiding
af te spreken.
2.2 Als de baarmoedermond onrijp is
Wanneer de baarmoedermond onrijp is en er toch een dwingende
reden is om de bevalling op gang te brengen, kan de gynaecoloog adviseren
de baarmoedermond ‘rijp’ te maken. In medische termen spreekt
men dan van ‘primen’ (engels voor voorbereiden).
Onrijpe baarmoedermond
Rijpe baarmoedermond
6

2.3 Methoden om de baarmoedermond rijp te maken
De meest toegepaste methode is het inbrengen van prostaglandinen in de
vagina (schede) of de baarmoedermond. Prostaglandinen zijn hormonen
die de rijpheid van de baarmoedermond bevorderen; ze spelen ook een
rol bij het op gang komen van de bevalling. De prostaglandinen die wordt
gebruikt wordt in gelvorm ingebracht tijdens het vaginale toucher
(onderzoek) om te voelen naar de ontsluiting.
2.4 Na afloop
Na afloop is er vaak wat bloedverlies. U hoeft daar niet van te schrikken.
Na het inbrengen controleert de verpleegkundige de conditie van uw
kindje met behulp van een CTG. U dient na het inbrengen een half uur
te blijven liggen. Zeker bij een erg onrijpe baarmoedermond is het soms
nodig de behandeling te herhalen. Wanneer uw gedurende twee dagen
bent behandeld met prostanglandinen kan er besloten worden om een
rustdag te plannen. Daarna is de baarmoedermond vaak rijp genoeg om
de bevalling te gaan inleiden.
Prostaglandinen maken niet alleen de baarmoedermond rijp, maar
kunnen ook weeën veroorzaken. Vaak ontstaan er na het inbrengen
harde buiken. Dit zijn meestal nog geen weeën. Men spreekt pas van
weeën als er ontsluiting ontstaat. Soms gaan de harde buiken wel over
in weeën en komt de bevalling spontaan op gang, dan is verder medisch
ingrijpen vaak niet meer nodig.
7

3 Het inleiden van de bevalling
Bij een inleiding brengt men de weeën op gang en controleert men de
conditie van het kind. De weeën kunnen alleen op gang worden
gebracht bij een rijpe baarmoedermond.
3.1 Het opwekken van de weeën
Het op gang brengen van de weeën gebeurt vaak door middel van het
breken van de vliezen bij het vaginaal toucher. Wanneer er voldoende
ontsluiting is plaatst de verloskundige of gynaecoloog een draadje op het
hoofdje van uw kind. Dit draadje wordt een schedelelektrode genoemd en
hiermee kan de hartslag van uw kind gemeten worden tijdens de bevalling
ook wanneer u hevige weeën heeft. Na het breken van de vliezen
brengt de verloskundige of gynaecoloog een infuus in. Bij het prikken van
een infuus wordt een ader in hand of arm aangeprikt waarbij een dun
soepel buisje wordt geplaatst, de naald wordt verwijderd en het soepele
buisje blijft achter. Via een infuus kan vocht en medicatie worden toegediend.
Via een infuuspomp krijgt u het hormoon oxytocine om de weeën
op gang te brengen. De dosering gaat stapsgewijs omhoog. Geleidelijk
beginnen dan de weeën.
3.2 Controle van het kind en de weeën
Tijdens een inleiding wordt u kindje continue gecontroleert door middel
van een CTG (zie voor meer informatie over het CTG het algemene
patienteninformatiedossier, hoofdstuk Onderzoeken). Een CTG kan
8

uitwendig, via twee elastieken banden en een geluidselektrode op de buik.
Voorkeur in het UMC Utrecht gaat uit naar inwendige registratie met een
schedelelektrode omdat u tijdens uw weeën dan niet wordt gehinderd
door elastiek om uw buik en de registratie van de harttonen ook tijdens
hevige weeën goed blijft gaan. Naast een schedelelektrode kan de verloskundige
of gynaecoloog drukkatheter in de baarmoeder inbrengen om de
sterkte van de weeën te meten. Dit is een dun slangetje wat tussen de
wand van uw baarmoeder en de baby wordt geschoven. Dit wordt gedaan
tijdens een vaginaal toucher. Soms laat de verloskundige/gynaecoloog dit
achterwege of registreert men de weeën met een band om de buik.
3.3 Hoe gaat de bevalling verder?
Na het starten van de inleiding is het verloop in principe hetzelfde als
bij een ‘normale’ bevalling. De weeën worden langzamerhand heviger
en pijnlijker. Over het algemeen hebt u de vrijheid om de weeën op uw
eigen manier op te vangen: zittend in een stoel, staand naast het bed, of
liggend of zittend in bed. De uitdrijving (het persen) en de geboorte
van het kind en de moederkoek gaan niet anders dan bij een ‘normale’
bevalling. De geboorte van het kind vindt over het algemeen binnen 24
uur plaats.
Naarmate de baarmoedermond rijper is, gaat de ontsluiting vaak
sneller. Ook gaat de bevalling van een tweede of volgend kind meestal
spoediger dan die van een eerste. Zijn de ontsluitingsweeën te pijnlijk,
dan kunt u om pijnstilling vragen. Tussen de het moment van uw
verzoek om pijnstilling en het daadwerkelijk baat hebben van de pijnstilling
gaat vaak wel een half uur tot een uur. Bespreekt u daarom
9

gerust en op tijd uw verzoek om pijnstilling met uw verloskundige of
gynaecoloog. Zij kunnen u vaak ook belangrijke adviezen geven om uw
weeën weer op te vangen of ten aanzien van pijnstilling.
3.4 Na de bevalling
Na de geboorte kijkt de arts of verloskundige uw kind na. Als daar een
reden voor is, doet de kinderarts dit. Meestal kunt u binnen 24 uur weer
naar huis. Vaak is dit de volgende ochtend. Soms adviseert men u om
langer te blijven, zoals bij langdurig gebroken vliezen of bij suikerziekte.
U en/of uw kind wordt dan nog een of enkele dagen in het ziekenhuis
geobserveerd.
Wanneer uw kindje wordt opgenomen op de kinderafdeling mag u 24
uur per dag uw kind bezoeken in overleg met de kinderverpleegkundige.
U mag, wanneer uw kindje is opgenomen, zelf na de dag van de
bevalling nog twee dagen in het ziekenhuis blijven. Dit is een richtlijn
van het UMC Utrecht, het is verstandig om contact op te nemen met
uw ziektekostenverzekeraar of deze kosten ook daadwerkelijk door uw
verzekeraar worden vergoed.
3.5 Wie zijn er bij de bevalling?
Omdat er een medische reden bestaat om de bevalling in te leiden,
krijgt u een medische indicatie om in het ziekenhuis te bevallen. Over
het algemeen begeleidt de arts assistent in opleiding tot gynaecoloog de
bevalling of een medisch verloskundige. Op het verloscentrum heeft
10

een gynaecoloog de eindverantwoordelijkheid en zal zonodig bij uw
bevalling worden geroepen door de arts assistent of verloskundige.
In het UMCU zijn er naast verpleegkundigen ook leerling-verpleegkundigen
of co-assistenten (medische studenten) aanwezig. Deze zullen op
de dag van de bevalling aan u voorgesteld worden.
4 Risico’s en complicaties
Bij elke bevalling kunnen complicaties optreden, of de bevalling nu
wordt ingeleid of niet. We bespreken hier een aantal complicaties die
met een inleiding kunnen samenhangen.
- Langdurige bevalling: Als men met de inleiding begint terwijl de baarmoedermond
nog niet goed rijp is, bestaat er een grotere kans op een
zeer langdurige bevalling. Soms wordt geen volledige ontsluiting
bereikt en is een keizersnede noodzakelijk.
- Hyperstimulatie: Hierbij komen er te veel weeën te snel achter elkaar.
Als dit lang duurt kan zuurstofgebrek bij de baby optreden. Meestal is
het mogelijk hyperstimulatie te verhelpen door de stand van de
infuuspomp te verlagen. Soms is een weeënremmend medicijn noodzakelijk.
Daardoor keren de weeën weer met normale pauzes terug.
- Sneuvelen van het infuus: Vouwen het vaak vervelend als er opnieuw
een naaldje in de hand of in de arm ingebracht moet worden.
- Infectie van de baarmoeder: Als de vliezen gedurende lange tijd
gebroken zijn, is er een iets groter risico op een infectie van de baarmoeder
tijdens en na de bevalling.
11

- Ontsteking op het hoofd van het kind: Zoals beschreven, maakt men
bij een inleiding een draadje in de hoofdhuid van de baby vast om de
harttonen te registreren (schedel-elektrode). Een enkele keer ontstaat
een ontsteking op de plaats waar de elektrode is vastgemaakt. Dit is
niet ernstig, maar wel vervelend voor uw kindje
- Verhoogd risico op een kunstverlossing?.
De meeste inleidingen verlopen zonder complicaties en de risico’s van
een ingeleide bevalling zijn meestal niet groter dan die van een normale
bevalling. Wel is het noodzakelijk dat een inleiding onder goede
controle en begeleiding plaatsvindt.
Tot slot een opmerking over de veelgehoorde opvatting dat een ingeleide
bevalling pijnlijker zou zijn dan een normale bevalling. Dit is
moeilijk te bewijzen, omdat geen twee bevallingen hetzelfde zijn.
4.1 Kunt u zelf wat doen om de bevalling op gang te
brengen of zijn er alternatieven?
Een veelgestelde vraag is of u zelf wat kunt doen om de bevalling op
gang te brengen. Helaas valt dit vaak tegen. Hoewel sommigen wonderolie
aanbevelen, is het nut nooit bewezen. Wel kan dit middel vervelende
darmkrampen geven. Een andere mogelijkheid om de bevalling
zonder inleiding op gang te brengen is ‘strippen’. De verloskundige/ arts
assistent of gynaecoloog maakt dan met de vingers tijdens het toucher
de baarmoedermond los van de vliezen. Dit kan pijnlijk zijn. Erna
treedt nogal eens bloedverlies op, wat geen kwaad kan. Bij een onrijpe
baarmoedermond heeft strippen weinig zin. De kans dat een bevalling
daarna spontaan is klein.
12

5 Nuttige informatie en adressen
Hebt u nog vragen naar aanleiding van deze folder dan kunt u contact
opnemen met de verpleegkundigen van het verpleegkundig-spreekuur
of met uw verloskundige/gynaecoloog. Zij zijn bereikbaar tijdens
kantoortijden via de polikliniek op 088 75 540 10 of buiten kantoortijden
via het verloscentrum op 088 75 589 10.
Algemene informatie over de gang van zaken op afdeling Verloskunde
van het UMC Utrecht vindt u terug in het algemene patiënten informatiedossier.
Dit dossier wordt u uitgereikt op de polikliniek tijdens uw
eerste bezoek, heeft u dit niet ontvangen dan kunt u uw verpleegkundige
hierom vragen.
Informatie NVOG:
http://www.nvog-documenten.nl/index.php?pagina=/richtlijn/pagina.p
hp&fSelectTG_116=117&fSelectedSub=116&fSelectedParent=117
13

Ruimte voor aantekeningen
14

Ruimte voor aantekeningen
15

maart 2010, PID.OBS.XX