NVIC Jaaroverzicht 2011 - UMC Utrecht

Het aantal blootstellingen van kinderen aan non-cyanopyrethroïden is de laatste jaren gestegen, van
43 in 2009 en 50 in 2010 naar 69 in 2011 (Figuur 24). Pyrethroïden zijn synthetische insecticiden die
zijn afgeleid van de natuurlijke pyrethrinen uit de chrysant (Chrysanthemum cinerariaefolium). Noncyanopyrethroïden
vormen een subgroep binnen de pyrethroïden. Ze worden toegepast in
verschillende producten, onder andere voor de bestrijding van wespen en kruipende insecten. In 2011
was in zeker 46 van de 69 gevallen van blootstelling
van kinderen aan non-cyanopyrethroïden sprake van
blootstelling aan een mierenlokdoosje. In de overige
gevallen vond vaak blootstelling plaats aan een
insecticide in sprayvorm.
Wanneer kinderen in aanraking komen met de
inhoud van een mierenlokdoosje, treedt vaak
huidcontact op of wordt er een likje of hapje van de
inhoud genomen. De werkzame stof die in alle
gemelde gevallen in het non-cyanopyrethroïdenbevattende mierenlokdoosje aanwezig was, was
d-fenotrin. D-fenotrin en andere non-cyanopyrethroïden kunnen lokale irritatieklachten veroorzaken
en ze kunnen een verdovende werking hebben. Dit kan zich uiten in een tintelend gevoel of
gevoelloosheid in bijvoorbeeld lippen, tong of huid. In het algemeen bezitten non-cyanopyrethroïden
echter een lage toxiciteit; na contact met een non-cyanopyrethroïdenbevattende mierenlokdoos zullen
dan ook zelden ernstige symptomen elders in het lichaam ontstaan. Wanneer grotere hoeveelheden
non-cyanopyrethroïden worden ingenomen, bijvoorbeeld bij het drinken van een spray tegen
ongedierte, kunnen wel ernstige effecten ontstaan. In die gevallen dient een arts geraadpleegd te
worden, die zo nodig het NVIC kan consulteren. Mierenlokdoosjes kunnen ook andere
bestrijdingsmiddelen bevatten, die niet tot de non-cyanopyrethroïden behoren. De effecten van deze
andere insecticiden zijn hier verder buiten beschouwing gelaten.
Fatale blootstelling
Een ambulancedienst consulteert het NVIC over een man die verschillende middelen heeft
ingenomen, waaronder het herbicide paraquat. Omdat paraquat na inname zeer toxisch is,
wordt aangeraden de man op te nemen in het ziekenhuis. Even later neemt het ziekenhuis
contact op met het NVIC voor informatie over de behandeling. Het NVIC raadt aan de
paraquatconcentratie in het bloed van de patiënt te bepalen en bespreekt het beloop van een
paraquatvergiftiging. Bij een toxische concentratie in het bloed, is de prognose ongunstig. De
behandelmogelijkheden voor een paraquatvergiftiging zijn zeer beperkt. Even later belt het
ziekenhuis wederom met het NVIC. De arts wil graag weten of het verplegend personeel
speciale handschoenen of andere beschermingsmiddelen moet gebruiken. Het NVIC meldt dat
paraquat na ingestie zeer toxisch is, maar dat blootstelling via de huid of via inademing geen
gevaar oplevert. Het gebruik van normale handschoenen is voldoende. Helaas blijkt later dat de
man een dodelijke dosis paraquat heeft ingenomen. Binnen zes uur na opname in het
ziekenhuis overlijdt hij.
68 NVIC Rapport 002/2012