Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical ... - Umcg

Universitair Medisch Centrum Groningen
University Medical Center Groningen

Universitair Medisch Centrum Groningen
University Medical Center Groningen
Inhoud
Voorwoord 2
De focus op healthy ageing 4
Onze kerntaken 7
Onze geschiedenis 11
Medische zorg en behandeling 17
Onderzoek 29
Onderwijs 55
Ziekenhuisarchitectuur 65
UMCG in debat 73
Colofon 80
Contents
Foreword 3
Focus on healthy ageing 4
Our core responsibilities 7
Our history 11
Medical care and treatment 17
Research 29
Education 55
Hospital architecture 65
UMCG in debate 73
Colophon 80

Voorwoord
Welkom in het Universitair Medisch Centrum Groningen: hét centrum voor hooggespecialiseerde
medische behandelingen voor de ruim drie miljoen inwoners van Noord-
Nederland. Wij bouwen aan de toekomst van gezondheid en het is onze ambitie om
antwoorden te vinden op de vraag: hoe kunnen we gezond ouder worden. Iedere dag opnieuw
werken onze artsen en onderzoekers aan de grenzen van het medisch kunnen. Elke dag werken
verpleegkundigen, paramedici en andere medewerkers aan zorgtrajecten die patiënten in staat
stellen zo zelfstandig mogelijk te participeren in de samenleving. In al die beroepsgroepen
leiden we professionals op die niet alleen hun vak uitstekend verstaan maar ook in staat zijn over
grenzen te kijken. Immers, gezond ouder worden is per definitie een vraagstuk dat integratie
van kennis en ervaring vereist van tal van disciplines.
De keus voor healthy ageing sluit naadloos aan op onze traditie: chronisch zieken zijn al
decennia speerpunt van het UMCG. De kracht van het UMCG is de snelle uitwisseling en
toepassing van kennis en ervaringen binnen de keten wetenschappelijk onderzoek, patiëntenzorg
en onderwijs. Dat maken wij waar binnen onze organisatie maar ook met regionale,
nationale, Europese en internationale partners. Het UMCG is dus een belangrijke motor voor
betere preventie, betere diagnostiek, betere cure en betere care.
Geen wonder dat de internationale belangstelling voor het UMCG sterk groeit: zo’n twintig
procent van onze studenten en onderzoekers komt uit het buitenland om hier te worden
opgeleid tot excellente dokter of wetenschapper.
In deze brochure kunt u lezen hoe onze medewerkers invulling geven aan ‘Bouwen aan de
toekomst van gezondheid’. Ik nodig u van harte uit om nader kennis te maken met het UMCG!
Met vriendelijke groet,
namens de Raad van Bestuur
Bert Bruggeman
2 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Foreword
Welcome to the University Medical Center Groningen: the center for highly specialized medical
treatments for the more than 3 million residents living in the north of the Netherlands. We are
developing the future of health and it is our ambition to find answers to the questions associated
with the issue of healthy ageing. And each day our physicians and researchers push the
boundaries of medical knowledge and skill. And each day our nurses, paramedics and other
members of staff work on healthcare plans that enable patients to participate in society with
the highest possible level of independence. In all of these fields we train professionals who are
not only experts at the ins and outs of their chosen specialization, but who are also able to look
beyond existing boundaries. After all, healthy ageing is, by definition, an issue that requires the
integrated knowledge and experience of many disciplines.
The focus on healthy ageing seamlessly fits in with our tradition: for many decades chronic
illnesses have been a focal point of the UMCG. The strength of the UMCG is the rapid exchange
and application of knowledge and experiences within the chain of research, patient care and
education. We achieve this within our organization and with regional, national, European and
international partners. Consequently the UMCG is an important driving force for better
prevention, better diagnostics, better cure and better care.
Not surprisingly, international interest in the UMCG is growing strongly: around twenty percent
of our students and researchers come here from other countries to be trained to become
outstanding physicians or scientists.
In this brochure you can find out how our staff is working on ‘Developing the future of health’.
I warmly invite you to get to know the UMCG!
Yours sincerely,
on behalf of the Board of Directors
Bert Bruggeman
Voorwoord
Foreword
3

De focus op healthy ageing
Focus on healthy ageing
Hoe kunnen we de gevolgen van chronische ziekten
voorkomen en daarmee het welbevinden en welzijn van
de mens verhogen? Kortom: hoe kan de mens gezond
ouder worden? Dat zijn grote vragen waar ook grote
antwoorden bij horen. Het beantwoorden van deze
vragen is dé uitdaging van de 21 e eeuw. De 21 e eeuw
heeft behoefte aan nieuwe kennis over hoe we langer
kunnen leven en tegelijkertijd gezonder kunnen blijven.
Het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG)
ziet preventie onder de noemer Healthy Ageing als oplossing
voor dit vraagstuk. We worden wel ouder, maar
deze extra jaren worden doorgaans niet altijd in gezondheid
doorgebracht. Dat heeft grote consequenties voor
de gezondheidszorg. Daarom zijn nieuwe concepten van
preventie hard nodig.
How can we prevent the effects of chronic illnesses and
so increase people’s health and wellbeing? In short: how
can people stay healthier when getting older? These are
major questions that require major answers. Answering
these questions is the challenge of the 21 st century. The
21 st century needs new knowledge on how to live longer
while staying healthier. The University Medical Center
Groningen (UMCG) considers prevention under the
header of Healthy Ageing the solution to this problem.
Yes, people are living longer, but the added years are
generally not spent in good health. That has significant
consequences for the healthcare sector. This is why new
prevention concepts are urgently needed.
Onderzoekersfocus UMCG:
Healthy Ageing
Research focus UMCG:
Healthy Ageing
Gezondheid Health
Huidige situatie
Current situation
Ambitie
Ambition
Veroudering is continu proces.
“Veroudering begint bij de
bevruchting”
Welke factoren bepalen
gezondheid van individu
tijdens veroudering?
Interacties tussen:
Genen
Voeding
Omgeving
Lifestyle
………
Aging is a continuous process,
it starts at fertilization
What factors determine an
individuals health as he ages?
Interacties between:
Genes
Nutrition
Environment
Lifestyle
………
50 75
Leeftijd Age
100
4 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Het UMCG heeft sinds 1996 transplantatiegeneeskunde
en chronische ziekten als interne peilers geoormerkt.
Sinds enkele jaren zijn deze vertaald naar een eenduidig
speerpunt: ‘Healthy Ageing’. Het UMCG definieert ‘healthy
ageing’ als alle inspanningen die leiden tot het optimaliseren
van het proces van lichamelijke, psychologische
en sociale veroudering.
Dit kan door het verkrijgen van meer inzicht in het verouderingsproces
zelf, door verbetering van preventie en behandeling
van chronische, vaak ouderdomsgerelateerde
ziektes. Maar daarnaast ook door het optimaliseren van
de zorg en de ontwikkeling van technologieën aan en
voor het ouder wordend individu. Het UMCG is in de ideale
positie om vanuit zijn kernactiviteiten zorg, onderwijs
en opleiding en onderzoek bij te dragen aan het genereren
en toepassen van nieuwe fundamentele kennis van
verouderingsprocessen, de ontwikkeling en het beloop
van ziekten en de (organisatie van) zorgverlening.
‘Hoe worden we actief gezond ouder’ vraagt om een
kennisspurt. Om die te realiseren hebben het UMCG,
de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), de hogescholen,
overheden en het bedrijfsleven in Noord-Nederland een
kenniscluster rond het thema Healthy Ageing opgericht:
het Healthy Ageing Network Northern Netherlands –
Region of Knowledge & Development (HANNN). Het is
de ambitie van HANNN om voort te bouwen op al bestaande
initiatieven en programma’s en zo een Noord-
Europese topregio te worden op het gebied van healthy
ageing. HANNN fungeert als paraplu: het biedt de losse
initiatieven een overkoepelend perspectief, plaatst ze in
een Noord-Nederlandse strategie en biedt een bovenregionaal
podium. Door samenwerking binnen HANNN
is in Noord-Nederland de valorisatieketen geborgd, met
het UMCG als epicentrum
Since 1996 the UMCG has designated transplant medicine
and chronic illnesses as internal cornerstones. In recent
years these have been ‘translated’ into a clear spear point:
Healthy Ageing. The UMCG defines healthy ageing as the
whole of the efforts resulting in the optimization of the
process of physical, psychological and social ageing.
Healthy ageing may be achieved by acquiring a better
understanding of the physical ageing process, by improving
the prevention and treatment of chronic and often
age-related illnesses, but also by optimizing the healthcare
and the development of technologies for the ageing
individual. Based on its core activities, healthcare, training
& education and research, the UMCG is in the ideal
position to contribute to the realization and application
of new fundamental knowledge of ageing processes, the
development and progression of illnesses and (the structuring
of) healthcare.
The issue of ‘How do we age actively and healthily’ requires
a knowledge burst. To realize this explosive development
the UMCG, the University of Groningen,
the Academies, authorities and business community in
the north of the Netherlands have established a knowledge
cluster around the theme of Healthy Ageing: the
Healthy Ageing Network Northern Netherlands – Region
of Knowledge & Development (HANNN). It is the ambition
of HANNN to build on the existing initiatives and
programs in order to become a northern European top
region in the area of healthy ageing. HANNN acts as an
umbrella: it provides a coordinating perspective for the
separate initiatives, combines them into a strategy for
the Northern Netherlands and provides a region-superseding
platform. The collaboration within the HANNN
guarantees the valorization in the Northern Netherlands,
with the UMCG as the epicenter.
De focus op healthy ageing
Focus on healthy ageing
5

6 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Onze kerntaken
Our core responsibilities
Medische behandeling en zorg
Het UMCG is hét centrum voor hooggespecialiseerde
medische behandelingen. Als enig universitair medisch
centrum in Noord-Nederland biedt het topklinische
en basiszorg aan de ruim drie miljoen mensen die hier
wonen. Voor een aantal specifieke aandoeningen komen
patiënten uit heel Nederland en daarbuiten naar Groningen
voor topreferente zorg. Het UMCG is bijvoorbeeld
het grootste transplantatiecentrum van Nederland en
behoort tot de weinige ziekenhuizen in de wereld die alle
vormen van orgaan- en weefseltransplantaties verrichten.
Maar ook voor andere, complexe aandoeningen of eenvoudige
aandoeningen met ingewikkelde complicaties
zijn patiënten in het UMCG aan het juiste adres.
Ook op het gebied van de acute zorg heeft het UMCG
een bijzondere opdracht: in heel Noord-Nederland en
een deel van het noorden van Duitsland is het het enige
top-traumacentrum dat de hele keten van zorg, behandeling
en revalidatie biedt. Met de traumaheli zijn de artsen
en ambulanceverpleegkundigen binnen een half uur
op iedere plek in Noord-Nederland en in het noorden
van Duitsland.
Medical care and treatment
The UMCG is the center for highly specialized medical
treatments. It is the only university medical center in the
north of the Netherlands that provides top level clinical
and basic care to the more than 3 million people living
in the region. For a number of specific conditions patients
from around the Netherlands and abroad come to
Groningen for tertiary referral care. For instance, the
UMCG is the largest transplant center in the Netherlands
and is among one of the few hospitals in
the world to perform all forms of organ and tissue
transplants. But for other, complex disorders or
simple disorders with difficult complications, patients
come to the right place when they visit the UMCG.
In the area of critical care the UMCG also has a special
responsibility: in the entire north of the Netherlands
and part of the north of Germany, the UMCG
is the only top trauma center that offers the entire
chain from care and treatment through to rehabilitation.
With the medical helicopter the physicians and
para-medics are able to reach any location in the north of
the Netherlands and the north of Germany within 30
minutes.
Onze kerntaken
Our core responsibilities
7

Het Academiegebouw van de
Rijksuniversiteit Groningen.
The Academie Building of the University
of Groningen.
8 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Onderzoek
Het fundamenteel en klinisch onderzoek van het UMCG
behoort tot de internationale wetenschappelijke top. De
aanwezigheid van unieke biobanken en state-of-the-art
onderzoeksfaciliteiten trekt wetenschappers uit de hele
wereld. Geen wonder dat de onderzoekssubsidies die
het UMCG ontvangt ieder jaar opnieuw flink toenemen.
Het UMCG is een gewilde coördinator en partner in tal
van internationale onderzoeksconsortia.
Research
The fundamental and clinical research conducted at the
UMCG is among the international scientific top level.
The availability of unique bio banks and state-of-the-art
research facilities attract scientists from throughout the
world. It is not surprising that the research subsidies the
UMCG receives increase considerably every year. The
UMCG is a sought-after coordinator and partner in many
international research consortiums.
Onderwijs
Het UMCG behoort aantoonbaar tot de beste wetenschappelijke
opleidingsinstituten van Nederland op het
gebied van geneeskunde, tandheelkunde en bewegingswetenschappen.
Groningen staat niet alleen bekend om
zijn succesvolle modernisering van het wetenschappelijk
onderwijs, maar maakt ook school met vernieuwing van
het verpleegkundig onderwijs en de competentiegerichte
nascholingen, opleidingen en trainingen aan (para)
medici en verpleegkundigen. Dat het UMCG voorop
loopt met de ontwikkeling van opleidingen en onderwijs
wordt nog eens onderstreept door het hypermoderne
Wenckebach Skills Center UMCG. In dit miniziekenhuis
met operatie- en patiëntenkamers en een intensive care
unit trainen hulpverleners van verschillende disciplines
en opleidingsniveaus virtueel en ‘bijna zoals in het echt’
vaardigheden, nieuwe operatietechnieken en behandelmethoden.
Ook andere aspecten, zoals teamwork, kunnen
in het skills center worden getraind.
Education
The UMCG is demonstrably among the best scientific
educational institutes in the Netherlands in the area of
medicine, dentistry and human movement sciences.
Groningen is not only renowned for its successful modernization
of scientific education, but also has a reputation
for its innovation of nursing education and competency-based
continuing education, training and courses
to (para)medics and nurses. The fact that the UMCG is
a forerunner in the development of education and training
is underlined by the hyper-modern Wenckebach
Skills Center UMCG. In this mini hospital, with operating
and patient rooms and an intensive care unit, healthcare
providers from different disciplines and educational levels
undergo virtual and ‘almost real’ training to practice
skills, new surgery techniques and treatment methods.
Training for other aspects, such as teamwork, is also available
in the skills center.
Onze kerntaken
Our core responsibilities
9

Thomassen à Thuessinkpenning
Het UMCG nodigt ieder jaar een internationaal
gewaardeerd wetenschapper uit om de
Thomassen à Thuessinklezing te geven. Bij deze
gelegenheid krijgt hij of zij de Thomassen à
Thuessinkpenning uitgereikt. De Thomassen à
Thuessinkpenning is een internationale prijs die
wordt toegekend voor unieke prestaties op het
gebied van (top)patiëntenzorg, onderwijs en
opleiding of onderzoek met buitengewone
betekenis voor de geneeskunde. De onderscheiding
is vernoemd naar Evert Jan Thomassen
à Thuessink, die in 1797 als ‘Professor Clinicae’
in Groningen het Nosocomium Academicum
oprichtte om medisch onderwijs aan het bed te
kunnen geven. De eerste wetenschapper die de
Thomassen à Thuessinkpenning kreeg is dr. Wim
Hol. Hij is een van ‘s werelds meest vooraanstaande
onderzoekers van eiwitstructuren.
10
Thomassen à Thuessink medal
Every year the UMCG invites an internationally
renowned scientist to deliver the Thomassen
à Thuessink lecture. On this occasion the
scientist in question is awarded the Thomassen
à Thuessink medal. The Thomassen à Thuessink
medal is an international award that is granted
for a unique achievement in the area of (top)
patient care, education and training or research
with exceptional relevance to medicine. The
award is named after Evert Jan Thomassen à
Thuessink, who in 1797 in the capacity of
‘Professor Clinicae’ established the Nosocomium
Academicum in Groningen to provide ‘bedside’
medical education. The first scientist to receive
the Thomassen à Thuessink medal was Dr. Wim
Hol. He is one of the world’s leading
researchers of protein structures.
Universitair Medisch Centrum Groningen
Thomassen à Thuessinkpenning voor
uitzonderlijke prestaties.
Thomassen à Thuessinkpenning for
extraordinary achievements.
University Medical Center Groningen

Onze geschiedenis
Our history
Al honderden jaren worden er in Groningen academische
zorg en geneeskundig onderwijs geboden. Van de
excellente wetenschappers die hier werkten, is Petrus
Camper (1722-1789) veruit het bekendst. De meeste
hoogleraren waren tevens stadsgeneesheer en wisten
op die manier wetenschap en onderwijs te verbinden
met patiëntenzorg. Professor Thomassen à Thuessink
(1762-1832) zorgde in 1797 dat er een echt academisch
ziekenhuis kwam, het Nosocomium Academicum.
Thomassen à Thuessink was van 1793 tot 1825 hoogleraar
praktische geneeskunde in Groningen en kan
worden gezien als de stichter van het UMCG.
Een groot verschil met nu
Twee ziekenzaaltjes met in totaal acht bedden: zo zag
het prille begin van het UMCG er uit. Het verschil met
vandaag kan niet groter zijn. Tegenwoordig wordt het
ziekenhuis dagelijks bevolkt door ruim 15.000 patiënten,
Academic care and medical training has been provided
in Groningen for hundreds of years. Of the excellent
scientists who have worked here Petrus Camper
(1722-1789) is by far the best known. Most of the
professors also held the position of city physician and, as
a result, were able to combine science and education with
patient care. In 1797 Professor Thomassen à Thuessink
(1762-1832) was responsible for the establishment of a
real teaching hospital, the Nosocomium Academicum.
Thomassen à Thuessink was Professor of practical
medicine in Groningen from 1793 tot 1825 and may be
considered the founder of the UMCG.
Nothing like today
Two small wards with a total of eight beds: that’s what
the UMCG looked like in the very early days. The contrast
with today could not be bigger. These days the hospital
is occupied by 15,000 patients, employees, students and
Het in 1852 geopende Algemeen
Provinciaal-, Stads- en Academisch
Ziekenhuis aan de Munnekeholm.
The General, Provincial, City and University
Hospital at the Munnekeholm, which opened
in 1852.
Onze geschiedenis
Our history
11

Het ziekbed in het midden, een schare
studenten er om heen en de leermeester
gezeten op een eenvoudig leuningstoeltje
naast de zieke.
The sick-bed in the midst, students flocking
around it, and the tutor seated on a simple
chair next to the patient.
medewerkers, studenten en bezoekers. Maar er zijn ook
overeenkomsten met vroeger. Nog steeds geven de
hoogleraren in het ziekenhuis onderwijs ‘aan het bed’ aan
medisch studenten.
Tegen de stroom in
Tegenslag heeft Groningers nog nooit tegengehouden
om initiatieven te nemen en dromen te realiseren.
Ondanks de onwil van de Nederlandse overheid om te
investeren in onderzoek en patiëntenzorg in Groningen
werd in het 19 e eeuwse UMCG al topzorg geboden. Het
gebrek aan faciliteiten stond ook de ontwikkeling van een
vruchtbaar wetenschappelijk klimaat niet in de weg. Het
UMCG wist steeds bevlogen hoogleraren aan te trekken
met visie, overtuigingskracht en een flinke dosis doorzettingsvermogen.
Zij brachten de patiëntenzorg, de
wetenschap en het onderwijs naar een hoger plan. De
wetenschappelijke bloei bereikte een voorlopig hoogvisitors
every day. But there are also similarities to the
past: the professors still give medical students a ‘bedside
education’.
An uphill battle
Adversity has never stopped residents of Groningen
from taking initiatives and realizing dreams. Despite the
unwillingness of the Dutch government to invest in research
and patient care in Groningen, top-level care was
being provided in the 19 th century UMCG regardless. The
lack of facilities did not impede the development of a fertile
scientific climate either. The UMCG has always been
able to attract inspired and enthusiastic professors with
vision, powers of persuasion and perseverance. They
raised the patient care, science and education to a higher
level. The scientific growth reached a preliminary high
point after the move to a brand-new complex in 1903.
The new hospital had been built in line with the latest
12 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Transplantaties
1968 niertransplantaties
1979 levertransplantaties bij volwassenen
1982 levertransplantaties bij kinderen
1990 longtransplantaties
2001 dunnedarmtransplantaties
2003 transplantaties van de eilandjes van Langerhans
2005 non-heartbeating longtransplantaties
2005 levende levertransplantaties
2007 harttransplantaties
2008 lever-darm-pancreastransplantaties
2008 niertransplantaties met niet-passende bloedgroepen
Transplants
1968 kidney transplants
1979 liver transplants in adults
1982 liver transplants in children
1990 lung transplants
2001 small intestine transplants
2003 transplants of the islets of Langerhans
2005 non-heart-beating lung transplants
2005 live donor liver transplants
2007 heart transplants
2008 liver-intestine-pancreas transplants
2008 kidney transplants with non-corresponding blood groups
tepunt na de verhuizing in 1903 naar een gloednieuw
complex. Het nieuwe ziekenhuis was gebouwd volgens
de jongste inzichten op het gebied van ziekenhuisbouw
uit die tijd en trok belangstellenden uit het hele land,
tot leden van het Koninklijk Huis aan toe. Vanaf 1903
ontwikkelde het UMCG zich in hoog tempo tot een van
de topziekenhuizen van Nederland. Net als tegenwoordig
konden patiënten hier terecht voor alle medische behandelingen
en zorg. En net als nu vonden wetenschappelijke
ontdekkingen snel hun weg naar de kliniek, in de
vorm van nieuwe behandelmethoden.
Wetenschappelijke bloei
De huidige topklinische expertise van het UMCG op het
gebied van chronische ziekten en transplantatiegeneeskunde
hebben hun wortels in het begin van de twintigste
eeuw. Zo keek de internationale wetenschap rond
1900 naar Groningen waar professor Hamburger werkte
aan onderzoek naar de samenstelling van het bloed en
de veranderingen daarin onder invloed van de stofwisselingsprocessen.
Professor Wenckebach (1864-1941)
stond in diezelfde tijd aan de wieg van de moderne cardiologie
in Nederland. Professor Hijmans van den Bergh
deed een belangwekkende ontdekking voor het vaststellen
van leverziekten en de vrouwelijke professor Tammes
legde de grondslag voor de genetica in Nederland.
insights in the area of hospital construction of the day,
and attracted interested parties from the whole country,
including members of the Royal Family. From 1903
onward the UMCG rapidly developed to become one of
the top hospitals of the Netherlands. Like today, patients
could turn to the UMCG for all medical treatments and
care. And like today, scientific discoveries quickly found
their way to the clinic, in the form of new treatment
methods.
Scientific growth
The current top-clinical expertise of the UMCG in the area
of chronic diseases and transplant medicine has its roots
in the start of the 20 th century. Around 1900, for instance,
the international scientific community looked toward
Groningen where professor Hamburger was working on
research into the composition of blood and the changes
to this composition under the influence of metabolic
processes. In that same period professor Wenckebach
(1864-1941) was at the cradle of modern cardiology in
the Netherlands. Professor Hijmans van den Bergh made
important discoveries for diagnosing liver diseases and
female Professor Tammes laid the foundation for genetics
in the Netherlands.
Groene Weeshuis, circa 1810, het eerste
academisch ziekenhuis aan de Hofstraat in
Groningen.
The Groene Weeshuis (Green Orphanage),
around 1810, the first university hospital in
the Hofstraat, Groningen.
Onze geschiedenis
Our history
13

Pionier in transplantatiegeneeskunde
In de jaren vijftig en zestig liep het Groningse medisch
centrum internationaal voorop in de experimentele
chirurgie. Dat maakt het fundament onder het huidige
UMCG als kenniscentrum voor chronische ziekten en
transplantatiegeneeskunde alleen nog maar sterker. Een
thoraxcentrum werd opgericht en ook op het gebied
van de kindercardiologie werden grote stappen gezet. In
1954 werd de eerste openhartoperatie bij een kind uitgevoerd,
waarbij gebruik werd gemaakt van hyperthermie.
Drie jaar later werd voor het eerst de in Groningen ontwikkelde
hartlongmachine toegepast. Ook de nefrologie
en transplantatiegeneeskunde waren in die jaren sterk in
ontwikkeling. In 1968 verrichte het UMCG voor het eerst
een niertransplantatie, als tweede in Nederland. Ondertussen
zocht men verder naar transplantatiemogelijkheden
van andere organen. Sinds 2007 kan het UMCG
alle mogelijke transplantaties uitvoeren.
Pioneer in transplant medicine
In the 50 s and 60 s the Groningen medical center was in
the international front line of experimental surgery. This
only reinforces the foundation of today’s UMCG as a
center of knowledge for chronic diseases and transplant
medicine. A thorax center was established and big advances
were also made in the area of pediatric cardiology. In
1954 the first open heart surgery on a child was performed,
whereby hyperthermia was used. Three years later
the heart-lung machine developed in Groningen was
used for the first time. Nephrology and transplant medicine
also progressed strongly in those years. In 1968
the UMCG performed its first kidney transplant, only the
second time this operation was performed in the Netherlands.
Meanwhile research was continued into transplant
options for other organs. Since 2007 the UMCG has
been capable of performing any possible transplant.
14 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

De toekomst van gezondheid
Sinds het prille begin werkt Groningen aan de grenzen
van het weten van de geneeskunde. Deze ontwikkeling
gaat door tot op de dag van vandaag en beperkt zich
niet tot de transplantatiegeneeskunde en experimentele
chirurgie. Andere vakgebieden richten zich sinds jaar
en dag op het ontstaan en begrijpen en behandelen
van (chronische) aandoeningen. In het begin van de
jaren zestig zette het UMCG voor het eerst in Nederland
een grootschalig longitudinaal bevolkingsonderzoek op,
gericht op astma en COPD. Deze ‘moeder der Nederlandse
biobanken’ levert ook vandaag nog waardevolle
inzichten op, net als de vele andere Groningse biobanken.
Het UMCG deelt deze kennis met andere nationale
en internationale onderzoeksinstituten, met als doel:
kennis verwerven waardoor in de toekomst ziekten voorkomen
kunnen worden en een transplantatie wellicht
niet nodig meer zal zijn.
The future of health
Since the early days Groningen has been working to
advance the boundaries of medical knowledge. This development
continues today and is not limited to transplant
medicine and experimental surgery. Other professional
fields have long focused on the origination of (chronic)
disorders and on understanding and treating these
conditions. At the start of the 60 s the UMCG conducted,
for the first time, a large-scale longitudinal population
survey in the Netherlands, aimed at asthma and COPD.
This ‘mother of the Dutch bio banks’ still provides useful
insights today, as do the many other Groningen bio
banks. The UMCG shares this knowledge with other
national and international research institutes with the
objective of acquiring knowledge that will help prevent
certain diseases in the future, as a result of which transplants
may no longer be necessary.
Onze geschiedenis
Our history
15

Building the future of health by innovative cure and care
16 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
Het UMCG is het enige universitair medisch centrum voor
de ruim drie miljoen mensen die in Groningen, Friesland,
Drenthe, een deel van Flevoland, de kop van Overijssel
en het noorden van Duitsland wonen. Het ziekenhuis
heeft alle medische specialismen en subspecialismen in
huis en is eindpunt van verwijzing voor vele (chronische)
aandoeningen. In het UMCG is plaats voor ruim 1300
patiënten. Voor sommige ziekten is het UMCG het enige
ziekenhuis in Nederland dat behandeling biedt.
The UMCG is the only University Medical Center for the
more than three million people who live in Groningen,
Friesland, Drenthe, part of Flevoland, the northern tip of
Overijssel and the north of Germany. The hospital has
all the medical specializations and sub-specializations
in-house and is the final destination where many (chronic)
disorders are referred. The UMCG has room for over
1300 patients. For some diseases the UMCG is the only
hospital in the Netherlands that offers treatment.
Internationaal transplantatiecentrum
Het UMCG doet álle orgaan- en weefseltransplantaties
bij volwassenen en kinderen en is daarmee wereldwijd
een van de weinigen. In Nederland is het UMCG het
grootste transplantatieziekenhuis. De transplantatiepatiënten
komen dan ook vaak van ver om in Groningen
deze moeilijke en risicovolle behandeling te ondergaan:
ze weten dat ze in dit umc in de allerbeste handen zijn.
Multidisciplinaire behandelteams richten zich op de
ingreep zelf én op de intensieve revalidatie en begeleiding
daarna. Niet alleen nier-, hart-, long-, lever-, pancreas- en
dunnedarmtransplantaties, maar ook gecombineerde
transplantaties zoals hart/long-, long/lever-, en nier/
International transplant center
The UMCG is one of the few hospitals in the world that
performs all of the available organ and tissue transplants
in adults and children. In the Netherlands the UMCG is
the biggest transplant hospital. Transplant patients therefore
often come from far to undergo this difficult and
high-risk treatment in Groningen: they know that in this
umc they are in the very best hands.
Multi-disciplinary treatment teams focus on the surgery
itself and on the intensive post-surgery rehabilitation and
support. The UMCG not only performs kidney, heart,
lung, liver, pancreas and small intestine transplants, but
combined transplants such as heart/liver, lung/liver and
Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
17

Robert Porte
Gepassioneerde dokters
Passionate doctors
Opereren aan de grenzen van het kunnen
Het HPB-team (Hepato-Pancreato-Biliaire Chirurgie) van
het UMCG verricht operaties aan de lever, galwegen
en alvleesklier en is verantwoordelijk voor de levertransplantaties.
Het team opereert ‘aan de grenzen van het
kunnen’. Het feit dat de chirurgen verschillende
achtergronden hebben – oncologische chirurgie, transplantatiechirurgie
– levert kruisbestuiving op. Levertransplantatiechirurg
prof. dr. Robert Porte: “In ons team
is iedereen absolutely dedicated. Samen maken we
afwegingen om voor de patiënt de optimale oplossing
te zoeken. Vaak is dat genezing, soms zijn dat een paar
jaren extra levensverwachting, soms een paar weken.
Alle cruciale beslissingen nemen we samen. Ieder heeft
zijn eigen achtergrond en invalshoek en daardoor leer je
continu bij. Binnen ons team kan ieder het beste uit
zichzelf halen. Ik ken op dit moment geen enkel ziekenhuis
in Nederland dat voor deze vorm van chirurgie net
zo werkt als wij. Voor mij is het UMCG het enige
ziekenhuis waar ik op dit hoge niveau mijn vak kan
beoefenen.”
Operating on the edge of human ability
The UMCG’s HPB team (Hepatic-Pancreatic-Biliary
Surgery) performs surgery on the liver, bile ducts and
pancreas and is responsible for the liver transplants.
The team operates ‘on the edge of human ability’. The
fact that the surgeons have different backgrounds –
oncological surgery, transplant surgery – results in
‘cross pollination’. Liver transplant surgeon Professor
Dr. Robert Porte: “Everyone in our team is absolutely
dedicated. Together you consider the options to find the
optimum solution for the patient. Often this is a cure,
sometimes it is a few extra years of life, sometimes a
few extra weeks. We make all the essential decisions
together. Each of us has his own background and angle
of approach, which means you continue to learn. Within
our team everyone is able to be the best they can be.
At this time I cannot think of a single hospital in the
Netherlands that works the way we do for this type of
surgery. For me the UMCG is the only hospital where I
can practice my profession at this high level.”
18 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

pancreastransplantaties worden door het UMCG uitgevoerd.
Ook bijzondere vormen van multi-orgaantransplantatie,
zoals de transplantatie van lever, pancreas, dunne
darm en dikke darm tegelijkertijd heeft het UMCG
uitgevoerd. Patiënten kunnen verder in Groningen
terecht voor transplantaties van huid, hartkleppen,
hoornvlies en bot. Wanneer het beenmerg onvoldoende
bloedcellen aanmaakt of als er sprake is van een kwaadaardige
bloedziekte als leukemie of lymfklierkanker, biedt
het ziekenhuis stamceltransplantaties.
Dat het UMCG hét transplantieziekenhuis van Nederland
is, betekent voor de onderzoekers en artsen die er
werken een sterke stimulans voor wetenschappelijke
discussie en nieuwsgierigheid. Er wordt multidisciplinair
samengewerkt en die stapeling van ervaring en kennis
levert een continue uitwisseling op van inzichten.
De klinische en fundamentele onderzoeken die hier uit
voortkomen, leiden tot innovatieve diagnostiek en behandelmethoden.
Een voorbeeld maakt dit duidelijker.
Het feit dat transplantatiepatiënten langer leven, betekent
dat zij bij het ouder worden ook vaker geconfronteerd
worden met aandoeningen zoals kanker en
diabetes. Dit roept nieuwe vragen op rondom afstotingsmechanismen
en medicatie die raakvlakken hebben met
een breed spectrum aan vakgebieden, van fundamenteel
geöriënteerde disciplines als pathologie en celbiologie
tot en met de kliniek.
kidney/pancreas are also performed at the UMCG. The
UMCG has also performed special types of multi-organ
transplants, such as simultaneous transplants of the liver,
pancreas, small and large intestine. Patients can also
come to Groningen for skin, heart valve, cornea and bone
transplants. When the bone marrow makes insufficient
blood cells or in the case of a malignant disease of the
blood such as leukemia or lymphoma the hospital offers
stem cell transplants.
The fact that the UMCG is the transplant hospital in
the Netherlands gives the researchers and physicians
working in this hospital a strong incentive for scientific
discussion and enquiry. Scientists work on a multidisciplinary
basis and this combined experience and
knowledge results in a continuous exchange of insights.
The clinical and fundamental research arising from this
leads to innovative diagnostics and treatment methods.
An example will clarify this. The fact that transplant
patients live longer means that, when getting older, they
are often also confronted with conditions like cancer
and diabetes. This raises new questions about rejection
mechanisms and medication that interacts with a broad
range of professional fields, from fundamentally-oriented
disciplines like pathology and cell biology through to
the clinic.
Medisch specialist in opleiding.
Medical specialist in training.
Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
19

Een artist impression van het binnenkort te
openen Ambulant Oncologisch Centrum:
een polikliniek waarin activiteiten op het
gebied van patiëntenzorg en -voorlichting,
multidisciplinair overleg, datamanagement
en onderwijs zijn geïntegreerd.
An artist impression of the Ambulant
Oncological Center which is to be opened
soon. This is an outpatient clinic that
integrates activities in the areas of patient
care and information, multidisciplinary
consultation, datamanagement and
education.
Altijd voorop
In deze academische setting leiden vragen dus steeds
opnieuw tot kennis, die vervolgens wordt toegepast
om de zorg en behandelingen verder te verbeteren. En
dit gebeurt over de hele breedte in het UMCG. Er zijn
voorbeelden te over. Dankzij onderzoek van de afdeling
Medische Oncologie is de behandeling van darmkanker
sterk verbeterd. De afdeling ontwikkelde een methode
om beter vast te stellen in welk stadium de ziekte en de
uitzaaiingen zijn. Door die betere diagnostiek kunnen
patiënten effectiever behandeld worden en is de overleving
sterk verbeterd. Nefrologen van het UMCG ontwikkelden
een test om de restcapaciteit van de nieren te
meten. Op basis daarvan kan nauwkeurig worden vastgesteld
of iemand nierdonor kan worden. Deze test heeft
uitgewezen dat ook op hoge leeftijd veilig een nier kan
worden afgestaan. En onderzoek van de afdeling Psychiatrie
wees uit dat patiënten met psychoses baat hebben
bij lotgenotencontact. In veel organisaties voor geestelijke
gezondheidszorg in Nederland zijn lotgenotengroepen
voor deze patiënten inmiddels gangbare praktijk.
Always in the lead
In this academic setting questions therefore continue to
result in knowledge, which is subsequently applied to improve
care and treatment; and this happens across the entire
spectrum in the UMCG. There are plenty of examples.
Thanks to research by the Medical Oncology Department
the treatment of bowel cancer has improved immensely.
The department developed a method to better
diagnose the stage of the disease and the metastases.
As a result of these improved diagnostics patients can
be treated more effectively and their chances of survival
are strongly improved. Nephrologists at the UMCG
developed a test to measure the residual capacity of kidneys.
Based on this measurement it can be accurately
determined whether someone can become a kidney donor.
This test has shown that even at an advanced age a
kidney can be donated safely. And research by the Psychiatry
Department has shown that patients with psychoses
benefit from contact with fellow sufferers. Contact groups
for these patients are now a common practice in many organizations
for mental healthcare in the Netherlands.
20 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Traumacentrum voor miljoenen mensen
Het UMCG is ook het grootste traumacentrum van
Nederland. Het mobiel medisch team komt met de
traumaheli of in een van de ultramoderne ambulances
in heel Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, op de
Waddeneilanden en in Noord-Duitsland en heeft daarmee
een omvangrijk werkgebied. In deze uitgestrekte
regio worden dankzij het UMCG jaarlijks honderden
levens gered. Het ziekenhuis biedt in Noord-Nederland
alle zorg aan slachtoffers van ongevallen en geweld.
Het verzorgt de hele keten, van acute hulp tot en met
revalidatie en begeleiding. Het UMCG doet dat echter
niet alleen. In het samenwerkingsverband met twaalf
partner-ziekenhuizen en de ambulancevervoerders heeft
het UMCG een faciliterende en coördinerende rol. Binnen
de noordelijke regio zijn er afspraken over de vormen
en zwaarte van de traumazorg die ieder ziekenhuis
kan bieden, met het UMCG als hoogste adres voor de
meest gecompliceerde en moeilijk te behandelen gevallen.
Ook staan deskundigen van het ziekenhuis permanent
klaar voor collegiale consultatie. Verder biedt het
UMC faciliteiten waardoor de twaalf ziekenhuizen steeds
de meest recente kennis en vaardigheden in huis hebben
om ernstig gewonden te behandelen en te verzorgen.
Niet alleen voor de artsen, maar ook voor de verpleegkundigen
die betrokken zijn bij de traumazorg verzorgt
het UMCG alle bij- en nascholingen.
Trauma center for millions of people
The UMCG is also the biggest trauma center in the Netherlands.
Using the medical helicopter or one of the
ultra-modern ambulances, the mobile medical team
reaches all of Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel,
the Wadden Islands and the north of Germany, which
gives them a comprehensive working area. In this vast region
hundreds of lives are saved every year thanks to the
UMCG. In the north of the Netherlands the hospital offers
all types of care to victims of accidents and violence.
It provides the entire chain, from critical care through to
rehabilitation and support. However, the UMCG does not
do all of this by itself. In collaboration with twelve partner
hospitals and the ambulance companies the UMCG has
a facilitating and coordinating role. Within the Northern
region there are agreements about the type and level of
trauma care that every hospital can offer, with the UMCG
as the ultimate destination for the most complicated and
hard-to-treat cases. Experts from the hospital are also
permanently available for colleagues to consult. The
UMCG also offers facilities allowing the twelve hospitals
to allways have the most up-to-date knowledge and skills
available in-house to treat and care for people with serious
injuries. The UMCG is responsible for all continuing
education and refresher courses, not just for physicians
but also for the nurses who are involved in the trauma
care.
Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
21

Het gaat om de patiënt
Om welke aandoening het ook gaat, altijd staat de zorgvraag
van de individuele patiënt centraal. Dat blijkt niet
alleen uit de zorg en behandeling zelf, maar ook uit de
manier waarop het UMCG die organiseert. Mensen met
veel voorkomende, niet-levensbedreigende aandoeningen
krijgen efficiënte en kwalitatief uitstekende basiszorg
van de hoogste kwaliteit, uitgevoerd door en onder
toezicht van de beste dokters. Snel en efficiënt, want de
patiënt wil zo gauw mogelijk weer naar huis. Het ziekenhuis
kan zelfs de noodzakelijke thuiszorg regelen.
It’s all about the patient
No matter what his or her condition is, the care requirement
of the individual patient always is the focal point.
This is clear not only from the care and treatment themselves,
but also from the way in which the UMCG organizes
them. People with common, non life-threatening
conditions receive efficient basic care of the highest quality,
provided by and under the supervision of the best
physicians. Quickly and efficiently, because the patient
wants to go home as soon as possible. The hospital can
even arrange for the necessary home care.
Het kan ook zijn dat de zorgbehoefte complexer is dan
op het eerste gezicht lijkt. Bijvoorbeeld omdat er meer
ziekten of ook psychosociale problemen meespelen.
Dankzij in eigen huis ontwikkelde screeningsmethoden
kan het UMCG zo’n ingewikkelde zorgvraag en/of multimorbiditeit
in een vroeg stadium signaleren. Deze patiënten
krijgen integrale zorg, begeleiding en behandeling
voor zowel de somatische als de psychosociale proble-
It may also be that the care requirement is more complex
than it appears at first, for instance because additional
illnesses or psycho-social problems play a contributing
role. Thanks to screening methods developed in-house,
the UMCG is able to identify this type of complex care
requirement and/or multi-morbidity at an early stage.
These patients receive integral care, support and treatment
for both the somatic and psycho-social problems.
22 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Passende behandeling voor kwetsbare mensen
Het Universitair Centrum voor Ouderengeneeskunde
(‘UCO’) ontwikkelt zorgketens voor ‘de oudere patiënt’
met complexe problemen. Niet alleen wat betreft
gezondheid. De zorgketens beperken zich niet tot het
ziekenhuis: ook de eerste lijn en de verpleeg- en
verzorgingshuizen zijn er nauw bij betrokken. Sluitende
zorgketens die uitgaan van een integrale benadering
van de oudere patiënt zijn hard nodig. Ouderdom komt
met (meerdere) gebreken en dat maakt dat oudere
patiënten steeds meer kampen met complexe gezondheidsproblemen.
Ze hebben meerdere aandoeningen
tegelijk, lichamelijk en vaak ook psychisch. Dat maakt
hen extra kwetsbaar. Het behandelen van alleen
diabetes of alleen Parkinson helpt deze mensen medisch
gezien onvoldoende en is soms ook risicovol als
gevolg van ongewenste interacties tussen de
verschillende geneesmiddelen. Het UCO biedt maatwerk
aan deze complexe oudere patiënten. In een integrale
aanpak staat het individuele welbevinden centraal.
Appropriate treatment for vulnerable people
The University Center for Geriatric Medicine (‘UCO’) is
developing care chains for ‘the elderly patient’ with
complex problems which need not necessarily relate to
just health. The care chains do not limit themselves to
the hospital: the primary care providers and the care
and nursing homes are also closely involved. Cohesive
care chains that are based on an integral approach to
the elderly patient are sorely needed. Old age comes
with (a number of) ailments and this means that older
patients are increasingly faced with complex health
problems. They may have a number of conditions at
once, physical and often also psychological. This
makes them extra vulnerable. From a medical point of
view treating just diabetes or just Parkinson’s disease
does not sufficiently help these people and sometimes
also carries a risk as a result of undesirable interactions
between the various medications. The UCO
offers these complex elderly patients customized care.
In an integral approach the individual wellbeing is the
focal point.
Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
23

24 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

men. In het UMC wordt die integrale zorg steeds vaker
in gespecialiseerde centra georganiseerd. Hier werken
experts multidisciplinair samen in gerichte behandel- en
zorgprogramma’s.
In the UMC this integral care is increasingly organized in
special centers. Here, experts work together on a multidisciplinary
basis in targeted treatment and care programs.
Maatwerk ook buiten het UMCG
Maar maatwerk beperkt zich niet tot de muren van het
ziekenhuis. Ook na het ontslag voelt het UMCG zich
medeverantwoordelijk. Daarom werkt het ziekenhuis
al jaren samen met perifere ziekenhuizen, thuiszorg,
verpleeg- en verzorgingshuizen. Het UMCG heeft met
umcGroningen Thuis zelfs een eigen thuiszorgorganisatie
in huis. Hier werken verpleegkundigen die zijn gespecialiseerd
in het leveren van zorg aan mensen met specifieke
ziektebeelden, zoals diabetes, hart- en vaatziekten,
multiple sclerose, reuma, astma en andere longaandoeningen.
Samen met de cliënt zoekt de verpleegkundige
naar betere of nieuwe zorgoplossingen en daarin gaat
umcGroningen Thuis ver. De gespecialiseerde thuiszorgverpleegkundigen
werken vanzelfsprekend nauw samen
met de andere disciplines van het UMCG.
Samenwerking met huisartsen
In Nederland is de huisarts de spil in de zorgverlening.
Het UMCG werkt daarom intensief samen met de huisartsen
in zijn regio en organiseert regelmatig symposia
en bijscholingscursussen. Sinds 2004 is er in het UMCG
bovendien een huisartsenpraktijk gevestigd. De huisartsen
die hier werken zijn in dienst van het ziekenhuis.
Naast eerstelijns patiëntenzorg houden zij zich bezig
met wetenschappelijk onderzoek. De huisartsenpraktijk
brengt huisarts en ziekenhuis dichter bij elkaar, zodat
huisartsen en medisch specialisten hun werk nog beter
op elkaar kunnen laten aansluiten.
Customization also outside the UMCG
However, customization is not limited to the walls of the
hospital. Even after the patient is discharged the UMCG
accepts that it has an ongoing responsibility. This is why,
for many years, the hospital has worked together with
peripheral hospitals, home care providers, care homes
and nursing homes. With umcGroningen Thuis (UMCG
at home) the UMCG even has its own home care organization.
This organization employs nurses who specialize
in providing care to people with specific syndromes, such
as diabetes, cardiovascular disease, multiple sclerosis,
arthritis, asthma and other lung diseases. Together with
the client the nurse looks for improved or new care solutions
and umcGroningen Thuis goes a long way toward
this objective. Needless to say, the specialist home care
nurses work together closely with the other disciplines
of the UMCG.
Collaboration with General Practitioners
In the Netherlands the General Practitioner (GP) is the
axis in the provision of healthcare. This is why the UMCG
collaborates intensively with the GPs in its region and
regularly organizes symposiums and refresher courses.
Since 2004 the UMCG has also a GP practice. The physicians
who work here are employed by the hospital. In
addition to first-line patient care they are involved in research.
The GP practice brings the GP and the hospital
closer together, so that GPs and medical specialists are
able to coordinate their activities even better.
Huisartsenpraktijk.
GP practice.
Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
25

Liesbeth de Vries
Gepassioneerde dokters
Passionate doctors
De combinatie onderzoek-patiëntenzorg
motiveert
“Ik ben bevoorrecht dat ik een vak heb waarin je jaar in
jaar uit vooruitgang meemaakt. En het is geweldig om in
een ziekenhuis als dit patiëntenzorg met onderzoek te
kunnen combineren, zodat je ook zelf aan die vooruitgang
kunt bijdragen. Het is heel leuk als data van onze
patiënten worden gebruikt voor een artikel in The
Lancet, over hoe het met vrouwen gaat die vijftien jaar
geleden borstkanker hebben gehad. Dan zie je dat jouw
inspanningen voor die patiënten zin hebben gehad. Het
is een stimulans om extra tijd te blijven steken in het
bewaren en analyseren van patiëntgegevens ten
behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Alleen zo
ontstaan betere behandelingen en betere patiëntenzorg.
Steeds meer mensen genezen van kanker en dat is niet
voor niets.” Aan het woord is hoogleraar Medische
Oncologie Liesbeth de Vries. Ze doet onderzoek maar is
ook nauw betrokken bij haar patiënten. Die combinatie
is belangrijk in dit vak, vindt ze. “Als je de patiënt niet
ziet als partner in de strijd, als je je afsluit van alle
emoties en gevoelens die meespelen… dan is dit vak
haast niet vol te houden. Dat een deel van onze
patiënten uiteindelijk overlijdt, dat went nooit. Maar ik
zie ook dat mensen vaak nog zulke mooie dingen doen,
in hun laatste fase. Ik zie dat mensen nog zo intens
kunnen genieten van elke dag. Ook daar put ik veel
energie uit.”
The combination of research and patient care is
very motivating
“I feel very privileged that I have a profession in which
you experience progress year after year. And it is
wonderful to be able to combine patient care and research
in a hospital like this, so that you as an individual
are contributing to this progress. It is wonderful if data
on our patients is used for an article in The Lancet on
how women who had breast cancer 15 years ago are
doing today. This allows you to see that your efforts on
behalf of these patients have paid off. It is an incentive
to keep putting extra time into collecting and analyzing
patient data for the purpose of research. This is the only
way to come up with better treatments and improved
patient care. Increasing numbers of people recover from
cancer, and there is a good reason for that.” Talking is
Professor in Medical Oncology Liesbeth de Vries. She
conducts research but is also closely involved with her
patients. She feels this is an important combination in
her profession. “If you don’t consider the patient as a
partner in the fight, if you cut yourself off from all the
emotions and feelings involved… it is almost
impossible to last in this profession. The fact that some
of our patients will ultimately die will never change. But
I also see that people often manage to achieve such
wonderful things, even in the last phase of their illness.
I see people who can still so intensely enjoy every day.
This also gives me a lot of positive energy.”
26 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Zorginnovatie in de regio
Het UMCG werkt ook mee aan de inhoudelijke verbetering
van de zorg buiten het ziekenhuis en participeert in
tal van innovatieve zorgprojecten. Op die manier vindt
de meest actuele kennis van het universitair medisch
centrum direct zijn weg naar ‘het veld’ en kan de kwaliteit
van zorg over de hele breedte verbeteren. Zo heeft
het UMCG in de regio Noord- en Oost-Nederland een
leidende rol in het verbeteren van donorwerving en donorzorg.
Een ander voorbeeld: binnen het ZorgInnovatie-
Platform zoekt het UMCG met andere samenwerkingspartners
naar toepassingsmogelijkheden van domotica
in de zorg. Domotica zijn slimme ict-toepassingen in huis
die het ouderen en chronisch zieken mogelijk maken om
verantwoord en veilig zelfstandig te wonen.
Care innovation in the region
The UMCG also collaborates in the substantive improvement
of healthcare outside the hospital and participates
in many innovative healthcare projects. This way the
latest knowledge of the University Medical Center finds
its way directly to ‘the field’, which allows the quality of
care to improve across the entire spectrum. For instance,
in the northern and eastern regions of the Netherlands
the UMCG plays a leading role in improving donor recruitment
and donor care. Another example: within the
ZorgInnovatiePlatform (Care Innovation Platform) the
UMCG, in conjunction with other partners, is investigating
the application options of home automation in the
provision of healthcare. This type of automation uses
smart ICT applications in the home, making it possible
for the elderly and for chronically ill patients to live independently
in safety.
Inladen beademingsapparatuur. Sommige
van de patiënten van het Centrum voor
Thuisbeademing krijgen al 30 jaar lang
thuisbeademing.
Loading artificial respiration equipment.
Some of the patients of the Center for
Home Artificial Respiration, have received
treatment at home for over thirty years.
Medische zorg en behandeling
Medical care and treatment
27

Building the future of health by developing knowledge on healthy ageing
28 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Onderzoek
Research
Het UMCG is voor Nederland en Europa dé kennismotor
als het gaat om gezond ouder worden. In het Groningen
Institute for Healthy Ageing vormen fundamentele en klinische
onderzoekers, sociale- en gedragswetenschappers
een breed expertisefront dat de uitdaging van het verouderingsvraagstuk
aan gaat. De kracht van het UMCG is
dat zij dat niet doet in een isolement, maar binnen het
cluster Healthy Ageing Noord Nederland. In dit cluster
werken alle kennisinstellingen, het openbaar bestuur en
het bedrijfsleven samen aan het vergroten van onze kennis
op het gebied van veroudering en hoe we die kennis
kunnen valoriseren. In 2011 wordt aan dit kenniscentrum
een internationaal topinstituut worden toegevoegd: het
European Research Institute on the Biology of Ageing
(ERIBA). Hier werken topwetenschappers wereldwijd aan
antwoorden op basale vragen over veroudering.
The UMCG is the knowledge driver for the Netherlands
and Europe with respect to healthy ageing. In the Groningen
Institute for Healthy Ageing fundamental and
clinical researchers and social and behavioral scientists
form a broad forefront of expertise that tackles the challenge
of age-related issues. The strength of the UMCG is
that it does not do this in isolation, but conducts its work
within the Healthy Ageing North Netherlands cluster. In
this cluster all the knowledge institutes, the Public Administration
and the business community work together
on increasing our knowledge in the area of ageing, and
how to valorize this knowledge. In 2011 an international
top Institute will be added to this knowledge center: the
European Research Institute on the Biology of Ageing
(ERIBA). In this Institute top scientists worldwide work to
find answers to basic questions about ageing.
Onderzoek
Research
29

Begeleiding van de oudere patiënt in het
UMCG – Centrum voor Revalidatie, locatie
Beatrixoord.
Coaching of an elderly patient at the
UMCG, Center for Rehabilitation, Location
Beatrixoord.
Gezond ouder worden
Binnen de setting van het UMCG laat de focus op healthy
ageing goed zien hoe fundamenteel onderzoek, klinisch
onderzoek en patiëntenzorg met elkaar verbonden zijn.
Fundamentele kennis over de biologie van veroudering is
onmisbaar om erfelijke factoren en mechanismes op celniveau
bloot te leggen. Biobanken zijn de volgende stap:
langdurige bevolkingsstudies in grote populaties geven
zicht op andere factoren die medebepalend zijn voor het
al dan niet ziek worden. Het UMCG heeft wat dat betreft
goud in handen. Hier loopt een groot aantal longitudinale
cohortonderzoeken en dat is niet voor niets. Noord-Nederland
is ideaal voor dergelijk onderzoek: de bevolkingssamenstelling
is stabiel, de bevolking is honkvast, bereid
om te participeren in onderzoek en representatief voor
Noordwest-Europa.
De kennis die dit oplevert is essentieel voor preventie,
diagnostiek en behandeling.
Healthy ageing
Within the setting of the UMCG the focus on healthy
ageing makes it clear how fundamental research, clinical
research and patient care are interlinked. Fundamental
knowledge about the biology of ageing is invaluable to
expose genetic factors and mechanisms at cell level. Bio
banks are the next step: long-term population studies in
large populations give an insight into other factors that
also determine whether a person becomes ill or not. In
this respect the UMCG is sitting on a goldmine. A large
number of longitudinal cohort studies is underway here
and there is a good reason for that. The north of the
Netherlands is ideal for such research: the composition
of the population is stable, they don’t move away, people
are prepared to participate in studies and the population
is representative for north-west Europe.
The knowledge acquired this way is essential for prevention,
diagnostics and treatment.
30 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

LifeLines
Niet iedere drager van een bepaald gen of een
bepaalde mutatie wordt ziek. Het longitudinale
bevolkingsonderzoek LifeLines moet inzicht geven
in alle risicofactoren: erfelijke aanleg, leefstijl,
stofwisseling, voedingsgewoonten, bewegingspatroon,
infecties, stress, blootstelling aan
schadelijke stoffen en dergelijke. In deze biobank
worden gedurende dertig jaar alle relevante
medische en sociaal-culturele gegevens van families
uit Noord-Nederland verzameld en onderzocht:
165.000 mensen gaan uiteindelijk meedoen. Voor
het opslaan van verzameld lichaamsmateriaal en
data is een ongekend grote opslagcapaciteit vereist.
Het UMCG bouwt een vrieskist ter grootte van een
sporthal en werkt met de Rijksuniversiteit
Groningen en andere partners aan technologie om
de enorme aantallen data te analyseren.
De bevindingen uit LifeLines zullen in de kliniek
leiden tot innovatieve, doelmatige levensloopgerelateerde
diagnostiek, behandeling en zorg.
Het bijzondere van LifeLines is dat deze kennis
individueel maatwerk mogelijk maakt. In een
situatie waarin de problematiek van patiënten door
hun leeftijd steeds complexer wordt, leidt een
individuele benadering tot herstel van functies
en/of een betere kwaliteit van leven.
Onderzoek
LifeLines
Not every carrier of a certain gene or a certain
mutation becomes ill. The LifeLines longitudinal
population study must provide an insight into all
the risk factors: genetics, lifestyle, metabolism,
eating habits, exercise pattern, infections, stress,
exposure to harmful substances etc. Over a period
of 30 years all the relevant medical and sociocultural
data on families from the northern part
of the Netherlands will be collected and
researched in this bio bank; 165,000 people will
ultimately take part.
Unprecedented storage capacity is required to
store the accumulated physical samples and data.
The UMCG is building a freezer facility the size of a
sports hall and, together with the Rijksuniversity
Groningen and other partners, is working on
technology for the analysis of the huge quantities
of data.
In the clinic, the findings from LifeLines will lead
to innovative, effective, life course-related
diagnostics, treatment and care. What is special
about LifeLines is the fact that this knowledge
makes individual customization possible. In a
situation where the problems of patients become
increasingly complex because of their age, an
individual approach results in improved physical
functions and/or a better quality of life.
Research
31

Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
Folkert Kuipers
Verouderingsonderzoek heeft groot
maatschappelijk nut
Decaan Folkert Kuipers was al medisch bioloog toen die
discipline nog niet bestond. Healthy Ageing vormt de
rode draad van zijn onderzoek: verstoringen in stofwisselingsprocessen
in de lever, de darm en het vetweefsel
met als uiteindelijk gevolg het ontstaan van diabetes
en hart- en vaatziekten. Sinds 2008 is hij decaan
van het UMCG en verantwoordelijk voor de ontwikkeling
van het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van
gezond ouder worden. “De laatste jaren werk ik veel aan
type 2 diabetes, een ziekte gerelateerd aan overgewicht.
Ouderdomsdiabetes neemt wereldwijd epidemische
vormen aan en is daardoor een risico voor de samenleving.
Het intrigeert me mateloos dat we die ziekte
deels zelf in het leven roepen door niet te bewegen en te
veel en verkeerd te eten. Het is ook gebleken dat de
voedingstoestand voor de geboorte en vlak daarna de
gevoeligheid voor het ontwikkelen van deze ziekte beïnvloedt:
op dat gebied is nog veel te leren. Het maatschappelijk
nut van verouderingsonderzoek is enorm. Daarvoor
is het nodig dat kennis uit basaal wetenschappelijk
onderzoek zijn weg vindt naar praktische toepassingen,
zoals geneesmiddelen, gezonde voeding, hulpmiddelen
en gerichte gedragveranderingsprogramma’s. Het is ontzettend
belangrijk dat bevindingen worden getoetst in
grootschalige bevolkingsonderzoeken en daar zijn we in
Groningen heel sterk in.”
Research into ageing has major social benefits
Dean Folkert Kuipers was a medical biologist when the
discipline did not even exist. Healthy Ageing is the leitmotif
in his research: disruptions in metabolic processes
in the liver, the intestines and the fatty tissues with as
the ultimate outcome diabetes and cardio-vascular
disease. Folkert Kuipers has been Dean at the UMCG
since 2008 and is responsible for the development of
research in the area of healthy ageing. “These past years
I have spent a lot of time working on type 2 diabetes, an
illness linked to obesity. Around the world late-onset
diabetes is reaching epidemic proportions and is therefore
a risk for society as a whole. It intrigues me no end
that we are partly to blame for this illness ourselves, by
not exercising enough, eating too much and eating the
wrong foods. It has also been proven that the nutritional
status before birth and shortly thereafter influences
the sensitivity for developing this disease: a lot is yet to
be learned in this area. The social benefits of research
into ageing are enormous. This is why it is necessary for
knowledge from basic research to find its way into
practical applications such as medication, healthy food,
medical aids and targeted programs for behavioral
change. It is extremely important that findings are
evaluated in large-scale population studies and that is
something we in Groningen are particularly good at.”
32 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Vroeger ingrijpen
Steeds meer kinderen zijn te dik. En dat heeft gevolgen
voor hun toekomst. Overgewicht op jonge leeftijd betekent
namelijk een verhoogde kans op hart- en vaatziekten
en suikerziekte op volwassen leeftijd. De gezondheidsproblemen
beginnen vaak al veel jonger. Het Groningen
Expertisecentrum voor Kinderen met Obesitas (GECKO)
identificeert de risicofactoren voor het ontwikkelen van
overgewicht en doet onderzoek naar behandelprogramma’s.
Voor het onderzoek naar de risicofactoren worden 5500
kinderen gevolgd tot volwassen leeftijd. Zo wordt duidelijk
wie overgewicht ontwikkelt en wie niet. Ook wordt
gekeken of overgewicht samenhangt met factoren die
al vroeg in het leven, zelfs al tijdens de zwangerschap,
gesignaleerd zijn. Daarbij gaat het zowel om de biologische
als om de sociale en omgevingsfactoren. Koningin
Beatrix heeft veel belangstelling voor dit onderzoek. In
2007 woonde zij een symposium bij waar onder andere
de eerste resultaten werden gepresenteerd.
Het onderzoek naar de behandeling van kinderen met
overgewicht richt zich op kinderen die nu al te dik zijn.
Daarbij worden methodes vergeleken die een gezond
eet- en beweegpatroon moeten bewerkstelligen. Ouders
krijgen adviezen hoe zij kleine veranderingen in hun levensstijl
kunnen aanbrengen.
Research into the treatment of obese children focuses on
children who are already overweight. Methods aimed at
achieving a healthy eating and exercise pattern are compared.
Parents receive advice on how to make small changes
in their lifestyle.
Early intervention
Increasing numbers of children are overweight. This has
consequences for their future, as being overweight at an
early age means there is an increased chance of cardiovascular
disease and diabetes when adult. The health problems
often start at a much younger age. The Groningen
Center of Expertise for Obese Children (GECKO) identifies
the risk factors for the development of obesity and
conducts research into treatment programs.
For the research into the risk factors 5500 children are
monitored until they are adults. This will make it clear
who will become overweight and who will not. It is also
evaluated whether obesity is linked to factors that are observed
very early on, even as early as during pregnancy.
This concerns both biological and social/environmental
factors. Queen Beatrix is very interested in this research.
In 2007 she attended a symposium during which, among
other things, the initial results of this study were presented.
Onderzoek
Research
33

Illustere Groningers
Medicinae Doctor Petrus Camper (1722-1789)
is een van de grondleggers van de moderne
medische wetenschap. Hij was een uitstekend
medicus, zeer begaan met zijn patiënten, maar
ook een veelzijdig onderzoeker. In 1763 kreeg hij
een aanstelling aan de medische faculteit van
de Groningse Hogeschool. Hier zocht hij naar
de klinisch wetenschappelijke onderbouwing
van de schaambeensnede, een ingreep tijdens de
bevalling bij vrouwen met een ernstig vernauwd
bekken die het leven moest redden van moeder en
kind. Campers voornaamste wetenschappelijke
betekenis ligt echter op het vlak van de vergelijkende
anatomie. Terwijl veel tijdgenoten de
classificatie van het dierenrijk baseerden op
waarneembare uiterlijke kenmerken was voor
Camper de inwendige structuur van diersoorten
essentieel. Hij deed onderzoek naar de overeenkomsten
in skeletten van mens en dier, waarmee
hij de basis legde voor de zoölogie.
“Het steensnijden uytgezonderd, heb ik alle de voornaamste konstbewerkingen op levendige mensen
gedaan: het mes, en het gloeiend handijzer heb ik dikwerf gebruykt, en nooyt vies geweest van met bloed
bemorste handen: nog nimmer de onzinnelijkheden geteld, welke de oeffening der heelkonst
geduurig verschaft.”
‘Een beetje bloed aan mijn handen word ‘The sight of blood has never turned my
ik niet anders van’, onder andere met deze stomach’, with a.o. these words Petrus
woorden introduceerde Petrus Camper
Camper introduced himself in 1764 in
zichzelf in 1764 in Groningen, waar hij tot Groningen, where he would be working until
1773 werkzaam zou zijn als hoogleraar
1773 as a professor in Theory of Medicine,
theoretische geneeskunde, anatomie,
Anatomy, Surgery and Botany.
chirurgie en botanie.
Illustrious Groningen residents
Medicinae Doctor Petrus Camper (1722-1789) is
one of the founders of modern medical science.
He was an excellent physician with great
empathy for his patients, but also a versatile
researcher. In 1763 he was appointed to the
medical faculty of the Groningen Hogeschool.
Here he sought to find the clinical scientific
substantiation for the pelviotomy, an intervention
aimed at saving the lives of mother and
child when women with a very narrow pelvis
give birth. However, Camper’s main scientific
contribution is in the field of comparative
anatomy. While many of his contemporaries
based the classification of the animal kingdom
on discernible external characteristics, for
Camper the internal structure of animal species
was essential. He conducted research into the
similarities between the skeletons of humans
and animals and by doing so laid the
foundation for zoology.
34 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

De modernste onderzoeksfaciliteiten
Niet alleen de vruchtbare wisselwerking tussen kliniek
en wetenschap maakt het UMCG tot een uitdagende
onderzoeksomgeving. De state-of-the-art onderzoeksfaciliteiten
hebben een sterke aantrekkingskracht op
jonge promovendi en gevestigde wetenschappers uit
binnen- en buitenland. Bijna al het UMCG-onderzoek
vindt plaats binnen (inter)nationale samenwerkingsverbanden.
Als coördinator van een groot aantal internationale
studies weten onze wetenschappers de top van
hun vakgebied samen te brengen. Hun resultaten blijken
uit talrijke publicaties in de belangrijke internationale
wetenschappelijke tijdschriften.
Kweekvijver van jonge wetenschappers
Het UMCG heeft getalenteerde wetenschappers al in
een heel vroeg stadium op het netvlies. Geselecteerde
studenten Geneeskunde en Tandheelkunde uit de hele
wereld krijgen de mogelijkheid om via het Honours
Traject van de Junior Scientific Masterclass (JSM) een uitdagende
wetenschappelijke opleiding te volgen. Via de
JSM worden studenten tegelijk dokter en wetenschapper.
De JSM werkt in dit bijzondere opleidingstraject
nauw samen met de Graduate Schools. Deze zijn verantwoordelijk
voor de op onderzoek gerichte masteropleidingen
(opleiding tot Master of Science, MSc) en voor
de promotieopleidingen. Kenmerkend voor de Graduate
Schools is de interdisciplinaire en internationale aanpak.
The latest research facilities
It is not only the productive interaction between clinic
and science that makes the UMCG a challenging research
environment. The state-of-the-art research facilities
are extremely attractive to young PhD students and
established scientists from the Netherlands and abroad.
Virtually all the UMCG research is conducted within (inter)
national collaborations. In their capacity as coordinators
of a large number of international studies, our scientists
are able to bring together the top people in their field.
Their results are seen in numerous publications in the
most prominent international scientific magazines.
Fertile environment for young scientists
The UMCG monitors talented scientists from a very
early stage. Selected medical and dental students from
around the world are given the opportunity to complete
a challenging scientific education via the Honors Program
of the Junior Scientific Master Class (JSM). Through the
JSM students become doctors as well as scientists. In
this special education program the JSM works together
closely with the Graduate Schools. These are responsible
for the science-based Masters courses (Master of Science
degree, MSc) and for the PhD courses. One characteristic
of the Graduate Schools is the interdisciplinary and international
approach.
“Eccellenza in Groningen.” Dat is wat oud
UMCG-decaan Sibrand Poppema, sinds
medio 2008 voorzitter van het College van
Bestuur van de Rijksuniversiteit Groningen al
jaren uitdraagt bij al zijn internationale
contacten. Poppema nam destijds het
voortouw voor het European Research
Institute on the Biology of Ageing.
“Eccellenza in Groningen.” That is what
former UMCG Dean Sibrand Poppema,
Chairman of the Board of Governors of the
University of Groningen since 2008, has been
disseminating among all his inter-national
contacts for many years. In his day Poppema
took the lead in establishing in the European
Research Institute on the Biology of Ageing.
Research
35

Samenwerking
Het UMCG werkt op het gebied van onderzoek en
onderwijs zeer succesvol samen met andere topinstituten.
In de directe omgeving is het UMCG met
de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool
Groningen en de gemeente Groningen actief in het
Akkoord van Groningen. Gezamenlijk wordt fors
geïnvesteerd in innovatie en kennisinfrastructuur met
als doel Groningen te ontwikkelen tot internationaal
knooppunt van kennis en innovatie op het gebied van
energie en healthy ageing. Maar ook over de grenzen
wordt succesvol samengewerkt. Enkele voorbeelden.
Duitsland
Met de Ruprecht-Karls Universität in Heidelberg/
Mannheim in Duitsland heeft het UMCG een gezamenlijke
Graduate School. Het gaat om PhD-projecten met
als thema’s hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten,
nierziekten, kanker en transplantatiegeneeskunde. De
promovendi doen onderzoek zowel in Heidelberg/
Mannheim als in Groningen.
In the areas of research and education the UMCG very
successfully collaborates with other top institutes. In its
immediate environment the UMCG together with the
University of Groningen, the Hanze University
Groningen and the municipality of Groningen, is active
in the Agreement of Groningen. The parties jointly make
large investments in innovation and knowledge infrastructure,
with the objective of developing Groningen
into an international hub of knowledge and innovation
in the area of energy and healthy ageing. However, there
are also successful collaborations across the borders. A
number of examples follow below.
Germany
The UMCG has a joint graduate school with the
Ruprecht-Karls University in Heidelberg/Mannheim,
Germany. This collaboration relates to PhD projects
with the themes of cardiovascular disease, auto-immune
disease, kidney disease, cancer and transplant medicine.
The PhD students conduct research both in Heidelberg/
Mannheim and in Groningen.
The Clinical Research Schools, Summer Schools and the
Junior Scientific Master Class of the UMCG are open to
students, PhD students and lecturers of the Ruprecht-
Karls University. In the scientific field the UMCG and
36 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

De Clinical Research Schools, Summer Schools en
de Junior Scientific Masterclass van het UMCG staan
open voor studenten, promovendi en docenten van de
Ruprecht-Karls Universität. Verder werken het UMCG
en Mannheim/Heidelberg op wetenschappelijk gebied
nauw samen in een onderzoeksconsortium rondom
vascular medicine.
Collaboration
China
Jaarlijks komen tien tot vijftien onderzoekers van de
Fudan University Shanghai, Peking University, Peking
Union Medical College/ Tsing Hua University, Tianjin
Medical University naar Groningen om hier te
promoveren. Zij worden vanuit China en Groningen
begeleid.
Verenigde Staten
Het UMCG participeert in het Global Health Program
van de University of Pennsylvania. Postdoc-onderzoeksplaatsen
aan deze universiteit van de Ivy League zijn met
voorrang beschikbaar voor onderzoekers die in
Groningen zijn gepromoveerd.
Omgekeerd kunnen studenten vanuit Pennsylvania met
een Petrus Camper-beurs een maand in Groningen een
wetenschappelijke stage volgen.
Het UMCG heeft een alliantie gesloten met de Mayo
Clinics in Rochester, Minnesota (VS) voor fundamenteel
en klinisch onderzoek naar veroudering. Jonge
onderzoekers van de Mayo Clinics promoveren in
Groningen, onderzoekers uit Groningen maken gebruik
van de hypermoderne faciliteiten van de Mayo Clinics
en vice versa.
Italië
Het UMCG doet samen met het Mario Negri Instituut
onderzoek naar nierziekten. Men werkt samen binnen
een groter consortium waarin onder andere het
Karolinska Instituut, het Hans Mak Institute, Charite
Unversitätsmedizin Berlin en de Université Catholique
de Louvain partners zijn.
Onderzoek
Mannheim/Heidelberg also work together closely in a
research consortium for vascular medicine.
China
Every year ten to fifteen researchers from the Fudan
University Shanghai, Peking University, Peking Union
Medical College/Tsing Hua University and Tianjin
Medical University come to Groningen to get their
PhD’s. They are supported by China and Groningen.
United States
The UMCG participates in the Global Health Program
of the University of Pennsylvania. Researchers who
received their PhD in Groningen have priority in the
allocation of post-doctoral research places at this Ivy
League University. Conversely, students from
Pennsylvania can complete a one-month scientific work
placement in Groningen on a Petrus Camper grant.
The UMCG has entered into an alliance with the Mayo
Clinics in Rochester, Minnesota (USA) to conduct
fundamental and clinical research into ageing. Young
researchers of the Mayo Clinics obtain their PhD
degrees in Groningen, scientists from Groningen use
the state-of-the art facilities of the Mayo Clinics and vice
versa.
Italy
Together with the Mario Negri Institute the UMCG
conducts research into kidney diseases. They work
together within a larger consortium in which the
Karolinska Institute, the Hans Mak Institute, Charite
Unversitätsmedizin Berlin and the Université Catholique
de Louvain, among others, are partners.
Research
37

Aandacht voor preventie
Lichamelijke activiteit houdt de geest langer
gezond. Het Instituut voor Bewegingswetenschappen
van het UMCG onderzoekt
of meer bewegen ziekten zoals dementie kan
uitstellen of voorkomen.
Focus on prevention
Physical activity keeps the mind healthier
for longer. The UMCG Faculty of Human
Movement Sciences is investigating whether
increased mobility can delay or prevent
diseases like dementia.
38 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Illustere Groningers
Nobelprijswinnaar Albert von
Szent-Györgi (1893-1986) werkte
tussen 1922 en 1925 in Groningen aan
zijn onderzoek naar biologische
oxidatie, fundamenteel biochemisch
onderzoek dat past binnen de
UMCG-onderzoekstraditie op het
gebied van voeding en stofwisseling.
De Hongaar kreeg in 1937 de Nobelprijs
voor de ontdekking van
vitamine C.
Illustrious Groningen residents
Between 1922 and 1925 Nobel Prize
winner Albert von Szent-Györgi
(1893-1986) worked in Groningen on
his investigations into biological
oxidation, fundamental biochemical
research that fits within the UMCG
research tradition in the area of
food and metabolism. The
Hungarian was awarded the Nobel
Prize in 1937 for his discovery of
vitamin C.
Onderzoek als motor
Het UMCG werkt vruchtbaar samen met het bedrijfsleven
en doet dat al heel lang. Dat leidde in het begin van
de jaren zestig bijvoorbeeld tot de ontwikkeling van een
pacemaker. Op het gebied van onderzoek zijn er samenwerkingsverbanden
met grote gevestigde multinationals
in de farmaceutische en voedingsmiddelenindustrie maar
ook met kleinschalige ondernemingen. Het UMCG is een
belangrijke motor voor de economie van Noord-Nederland.
Niet alleen als de grootste werkgever, maar ook als
stimulator van innovatie op het gebied van technologie
en lifesciences. De lange traditie op het gebied van transplantatiegeneeskunde
heeft tot heel wat patenten geleid.
Deze vormen de basis voor nieuwe bedrijvigheid. Zo
maakt het bedrijf Organ Assist nu een pompsysteem dat
de buikorganen doorspoelt tijdens een donor-operatie.
Dit apparaat is door de afdelingen Chirurgie en Biomedical
Engineering van het UMCG ontwikkeld. De afdeling
Biomedical Engineering van het UMCG heeft een nieuw
systeem gebouwd dat ervoor zorgt dat donororganen
beter bewaard kunnen worden. Hierdoor kan het aanbod
van bruikbare organen sterk worden vergroot.
Onderzoek
Research as the driving force
The UMCG successfully collaborates with the business
community and has done so for many years. Early in the
60s, for instance, this resulted in the development of a
pacemaker. In the area of research there are collaborations
with major well-established multinationals in the
pharmaceutical and food industries, but also with smaller
companies. The UMCG is an important driving force in
the economy of the north of the Netherlands, not only
as the largest employer but also as the stimulator of innovation
in the area of technology and life sciences. The
long tradition in transplant medicine has resulted in a
considerable number of patents. These form the basis for
new economic activity. For instance, the company Organ
Assist now manufactures a pump system that flushes out
the internal organs during donor surgery. The system
was developed by the Surgery and Biomedical Engineering
Departments of the UMCG. The UMCG Biomedical
Engineering Department has created a new system
that allows for better storage of donor organs. This can
strongly increase the availability of usable organs.
Research
39

Dirkje Postma
patiënten moeten meemaken, hoe vervelend het is om
die ziekte te hebben. Ik wil weten: waarom krijgen deze
mensen astma of COPD en hoe kunnen we hen beter
behandelen?”
Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
Meest gelauwerde hoogleraar
Prof. dr. Dirkje Postma staat internationaal in hoog
aanzien met haar baanbrekende onderzoek naar astma
en COPD. Met haar team ontdekte zij onder andere een
aantal belangrijke genen. Ook het wetenschappelijk
bewijs van het verband tussen roken en astma/COPD
staat op het conto van Postma’s onderzoeksgroep.
Postma is de meest gelauwerde hoogleraar in het
UMCG. In 2002 ontving zij de ‘Nederlandse Nobelprijs’:
de Spinozapremie van de Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek NWO. Postma is lid van de
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
(KNAW) die haar in 2007 tot Akademiehoogleraar
benoemde. Dit betekent dat zij zich vijf jaar lang geheel
naar eigen inzicht mag bezighouden met innovatief
onderzoek en onderwijs op haar vakgebied. Tot haar
overige eretitels behoort die van Visiting Professor aan
de vermaarde Amerikaanse Harvard University. “Bij
het ontstaan van astma en COPD zijn meerdere genen,
gelegen op verschillende chromosomen, in het spel.
Daarnaast heb je genen die de ziekte kunnen verergeren.
Wij hebben in Groningen de unieke kans om astmapatiënten
jarenlang te volgen, zelfs meer dan dertig
jaar. We hebben gevonden dat het ADAM33-gen een
belangrijke rol speelt bij de achteruitgang van de longen,
zowel bij astma als bij COPD.” Postma werkt nauw
samen met onderzoeksgroepen binnen Europa en in de
Verenigde Staten. Haar drijfveer: “Als dokter zie ik wat
Most honoured Professor
Prof. Dr. Dirkje Postma is highly esteemed internationally
for her groundbreaking research into asthma and COPD.
Professor Postma and her team have amongst others
discovered a number of important genes. Research into
the link between smoking and asthma/COPD is also
attributable to Professor Postma’s research group.
She is the most honoured Professor at the UMCG. In
2002 she received the ‘Dutch Nobel Prize’: the Spinoza
Award of the Dutch Organization for Scientific Research
NWO. Professor Postma is a member of the Royal Dutch
Academy of Sciences (KNAW), which, in 2007,
appointed her to Academic Professor.
This appointment gives her the opportunity to further
initiate innovative research and stimulate young
investigators to perform translational studies, from
bench to bedside. Among her other honourary titles are
those of Visiting Professor at the renowned American
Harvard University. “A number of genes, located on
different chromosomes, are involved in the origins of
asthma and COPD. In addition there are genes that can
aggravate the disease. In Groningen we have the
unique opportunity to monitor asthma patients for
many years, in a few hundred even more than thirty
years. We have discovered that the ADAM33 gene plays
an important role in the deterioration of the lungs, both
in asthma and in COPD.” Professor Postma works closely
with research groups in Europe and in the United States.
Her motivation: “As a psysician, I know the burden of
asthma and COPD to the patient, it affects their daily
life enormously. I wish to know: why do these people
develop asthma or COPD, and how can we improve
their treatment or even cure the disease.”
40 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Ook buiten de transplantatiegeneeskunde levert de kennis
van het UMCG economische stimulansen op. Zo
screent een valorisatieofficer al het onderzoek op het gebied
van Healthy Ageing op octrooimogelijkheden.
Stichting Business Generator Groningen (SBGG), een
samenwerkingverband van onder andere de Rijksuniversiteit
Groningen en het UMCG, richt zich op het scouten
en screenen van octrooieerbare ideeën en het genereren
van nieuwe spin-off bedrijven op het gebied van lifesciences.
In twee bedrijfsverzamelgebouwen op het UMCG-terrein
bevinden zich inmiddels tientallen life sciences bedrijven,
zoals het Meditech Center en het Biotech Center. Deze
bedrijven maken gebruik van elkaars kennis en ervaring,
en die van het UMCG, voor de ontwikkeling van nieuwe
zorgproducten of -diensten. Zo werd in samenwerking
met het UMCG de Bedsite Handheld ontwikkeld, een
apparaat voor de geautomatiseerde controle op het toedienen
van bloedproducten met behulp van barcodes.
Outside the area of transplant medicine the knowledge
of the UMCG also generates economic stimuli. For
instance, a valorization officer screens all the research in
the area of Healthy Ageing for patent opportunities.
The Business Generator Groningen Foundation (SBGG),
a collaboration between, among others, the University of
Groningen and the UMCG, focuses on scouting for and
screening of patent-worthy ideas and generating new
spin-off companies in the field of life sciences.
Dozens of companies in the life sciences field, such as
the Meditech Center and the Biotech Center, are now
housed in two business centers in the UMCG grounds.
These companies utilize each other’s knowledge and
experience and that of the UMCG for the development
of new healthcare products or services. For instance, in
conjunction with the UMCG the Bedsite Handheld was
developed, a machine for the automated control of the
administration of blood products with the aid of barcodes.
Onderzoek
Research
41

Een goudmijn aan data
Chronische ziekten zijn al decennia een belangrijk speerpunt
in het onderzoek en patiëntenzorg van het UMCG.
Op tal van aspecten worden groepen mensen jarenlang
gevolgd. Dat heeft inmiddels een schat aan gegevens opgeleverd
over het ontstaan en beloop van chronische ziekten.
Nergens in Europa bevindt zich zo’n goudmijn aan
gegevens voor wetenschappelijk onderzoek. Bovendien
bouwt het UMCG met haar bevolkingsstudies mee aan
de pan-Europese biobank BBMRI en de Nederlandse biobank
Parelsnoer. Bekende Groningse studies zijn Vlagtwedde-Vlaardingen,
PREVEND, GIANTT en TRAILS.
A data gold mine
Chronic diseases have been an important focus in the
UMCG’s research and patient care for many decades.
Groups of people have been monitored for a range of
aspects for many years. This has yielded a wealth of data
about the origination and progression of chronic diseases.
Nowhere else in Europe is there such a data gold
mine for scientific research. With its population studies
the UMCG is also contributing to the pan-European
BB MRI bio bank and the Dutch Parelsnoer bio bank.
Well-known Groningen studies are Vlagtwedde-Vlaardingen,
PREVEND, GIANTT and TRAILS.
Illustere Groningers
“Ik zag een jongeman een vreselijke dood sterven
en ik moest tegen zijn moeder zeggen dat ik niets
voor haar enige zoon kon doen.” Internist
Willem Kolff legde zich er niet bij neer. In 1943
vond hij de kunstnier uit, een vinding die het leven
van duizenden patiënten veranderde. De basis
ervoor legde hij eind jaren dertig – begin veertig
toen hij in Groningen tot internist werd opgeleid.
Kolff vertrok later naar de Verenigde Staten
waar hij wereldberoemd werd met de
ontwikkeling van kunstmatige organen. Per 2009
heet het Instituut voor Biomaterialenonderzoek
BMSA het W.J. Kolff Institute.
Illustrious Groningen residents
“I saw a young man die a horrible death and I had
to tell his mother that there was nothing I could
do for her only son.” Internist Willem Kolff
refused to give up without a fight. In 1943 he
invented the kidney dialysis machine, an invention
that changed the lives of thousands of patients.
He laid the basis for his invention at the end of
the 30s – early 40s when he was training to be
an internist in Groningen. Kolff later moved to
the United States where he became world famous
with the development of artificial organs. As of
2009, the Institute for Biomaterials Research has
changed its name into W.J. Kolff Institute.
42 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Cisca Wijmenga
Genetica expert
Hoogleraar Humane Genetica Cisca Wijmenga is een
internationale expert op het gebied van de genetische
factoren van ziekte en gezondheid en de invloed van
omgevingsfactoren. Ze is een zeer productief onderzoeker
en publiceert met regelmaat in Nature Genetics.
Haar onderzoek in het UMCG richt zich in het bijzonder
op diabetes type 2 - de ouderdomsziekte bij uitstek - en
de darmziekte coeliakie. Zij is een van de trekkers van
internationaal onderzoek naar de genetica van deze
aandoeningen en kreeg hiervoor in 2005 een VICIsubsidie.
Dit is een Nederlandse subsidie die uitsluitend
aan onderzoekers van wereldformaat wordt toegekend.
Haar onderzoek heeft al een aantal belangrijke genen aan
het licht gebracht. In Groningen zijn alle faciliteiten
daarvoor aanwezig. Wijmenga: “Wij kunnen in het
UMCG nu 500.000 genvariaties tegelijk testen en doen
daar nu een genoombrede studies mee, onder andere
naar astma, COPD en coeliakie.” En: “Als je de genetische
achtergrond kent, krijg je inzicht in de aard van het
ziekteproces en kun je van daaruit nadenken over
behandeling en preventie.”
Genetics expert
Professor in Human Genetics Cisca Wijmenga is an
international expert in the field of the genetic aspects
of illness and health and the influence of environmental
factors. She is a very productive researcher and
regularly publishes in Nature Genetics. Her research at
the UMCG focuses specifically on type 2 diabetes - the
disease of old age - and coeliac disease, an intestinal
disease. She is one of the initiators of international
research into the genetics of these conditions and was
awarded a VICI subsidy for her research in 2005. This is
a Dutch subsidy that is only granted to world-class
researchers. Her research has already unearthed a
number of important genes. All the facilities for this
research are available in Groningen. Wijmenga: “At the
UMCG we can now test 500,000 gene varieties
simultaneously and are using this to conduct a
genome-wide study, among others into asthma, COPD
and coeliac disease.” And: “If you know the genetic background
this gives you an insight into the nature of the
disease process, and on that basis you can start thinking
about treatment and prevention.”
Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
Onderzoek
Research
43

44 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Vlagtwedde-Vlaardingen
In 1965 startte één van de eerste grote epidemiologische
studies in Nederland: het bevolkingsonderzoek in
Vlagtwedde en Vlaardingen. Ruim 8000 mensen namen
er aan deel. Het cohortonderzoek werd in 1990 afgesloten,
maar de gegevens uit de databank bieden nog steeds
bruikbare informatie in het onderzoek naar het ontstaan
van longziekten. Zo heeft vervolgonderzoek naar sterfte
in dit cohort geleid tot de ontdekking dat mensen met
een hogere luchtweggevoeligheid meer kans hebben om
te overlijden aan COPD. Momenteel wordt onderzoek
gedaan naar genetische oorzaken van longfunctiedaling
in het Vlagtwedde/Vlaardingen-cohort. Een afnemende
longfunctie is een normaal ouderdomsverschijnsel, maar
bij sommige mensen gaat dat versneld. Dat kan leiden tot
luchtwegklachten en ziekten zoals COPD. UMCG-onderzoekers
hebben gevonden dat het ADAM33-gen verantwoordelijk
is voor versnelde longfunctie daling in de algehele
populatie en bij patienten met astma en (ernstig)
COPD. Dit gen kan daarom worden beschouwd als een
algemeen longverouderings-gen.
Vlagtwedde-Vlaardingen
In 1965 one of the first large epidemiological studies
started in the Netherlands: the population study in Vlagtwedde
and Vlaardingen. Over 8000 people took part.
The cohort study was concluded in 1990, but the data
from the databank still provide useful information in the
research into the origin of lung diseases. For instance, follow-up
research into mortality in this cohort has resulted
in the discovery that people with a higher airway sensitivity
have a greater chance of dying from COPD.
Research is currently being conducted into genetic causes
of reduced lung function in the Vlagtwedde/Vlaardingen
cohort. Reduced lung function is a normal phenomenon
of ageing, but in some people it is accelerated. This
can result in bronchial problems and diseases like COPD.
UMCG researchers have found that the ADAM33 gene is
responsible for an accelerated reduction in lung function
in the population as a whole and in patients with asthma
and (severe) COPD. This gene can therefore be considered
a general lung-ageing gene.
Onderzoek
Research
45

Gerjan Navis
Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
Aan het hoofd van een sterk consortium
Hoogleraar Experimentele Nefrologie Gerjan Navis leidt
een internationaal consortium dat onderzoek doet naar
de effecten van een gestoorde nierfunctie. Met partners,
zoals het Karolinska Instituut in Stockholm, de
Universiteit van Leuven en het Mario Negri Instituut in
Bergamo, krijgt Navis de ene na de andere onderzoekssubsidie
toegekend. Dat tekent het belang van haar
onderzoeksideeën. “Een slecht werkende nier is een
aanjager van andere aandoeningen. Als je nierfunctie iets
is afgenomen, gaat je veroudering vele malen sneller. Er
treedt een versnelde vorm van arteriosclerose op, met
als gevolg hart- en vaataandoeningen. In Groningen
kijken we in dit verband onder andere naar de effecten
van gestoorde nierfunctie op ontsteking van de vaatwand,
en de genetische regulatie daarvan.”
At the head of a strong consortium
Professor in Experimental Nephrology Gerjan Navis
leads an international consortium that conducts
research into the effects of disrupted kidney function.
With a number of partners, such as the Karolinska
Institute in Stockholm, Sweden, the University of
Leuven, Belgium and the Mario Negri Institute in
Bergamo, Italy, Professor Navis is granted one research
subsidy after another. This shows the significance of her
research ideas. “A poorly functioning kidney can be the
start of other conditions. If kidney function is reduced,
ageing progresses many times faster. An accelerated
form of arteriosclerosis occurs, with cardiovascular
disease as a result. In Groningen we look, among other
things, at the effects of disrupted kidney function on
vascular inflammation and the genetic regulation there
of in this context.”
46 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

TRAILS
Veel jongeren groeien over hun puberteitsproblemen
heen, andere blijven modderen. Het TRacking Adolescents’
Individual Lives Survey (TRAILS) zoekt naar de
sociale, psychologische en biologische oorzaken en de
samenhang daarin. Ook erfelijke factoren worden onderzocht.
Daarvoor worden ruim 2800 jongeren uit Noord-
Nederland gevolgd, van groep zeven van de basisschool
tot hun 24e levensjaar. TRAILS kijkt daarbij niet alleen
naar het individu, maar onderzoekt bijvoorbeeld ook
relaties tussen kinderen in de klas. In TRAILS werken het
UMCG en de Rijksuniversiteit Groningen samen met de
universiteiten van Rotterdam, Nijmegen en Utrecht en
het Trimbos Instituut.
TRAILS
Many young people outgrow their puberty problems,
but others continue to struggle along. The TRacking Adolescents’
Individual Lives Survey (TRAILS) looks for the
social, psychological and biological causes and the cohesion
between them. Genetic factors are also investigated.
For this purpose 2800 young people from the north of
the Netherlands are being monitored from approximately
age 10 until their 24th year of life. TRAILS not only
looks at the individual but also looks at relations between
children in the same grade, for instance. In TRAILS the
UMCG and the University of Groningen collaborate with
the universities of Rotterdam, Nijmegen and Utrecht and
the Trimbos Institute.
Onderzoek
Research
47

Illustere Groningers
De eerste hoogleraar Erfelijkheidsleer
in Nederland was een vrouw: de
Groningse Jantina Tammes (1871-
1947). De biologe Tammes was in
binnen- en buitenland de autoriteit
op het gebied van vlas. Tammes nam
in haar oratie in 1919 stelling tegen
de opkomende eugenetica. Over de
erfelijke aanleg van de mens was
volgens haar te weinig bekend om
een bevolkingspolitiek op te baseren.
Een enkele eigenschap kon iemand
tot een slecht mens maken, maar
dat nam niet weg dat hij tegelijk
ook goede erfelijke factoren kon
bezitten. Als voorbeeld noemde zij
Beethoven, wiens vader een dronkaard
was, maar “hijzelf een zegen
voor de menschheid”.
Illustrious Groningen residents
The first Professor of Genetics in
the Netherlands was a woman:
Groningen-born Jantina Tammes
(1871-1947). Nationally and internationally,
biologist Tammes was
the authority on flax. In the
oration she delivered in 1919
Professor Tammes took a stand
against the emerging pseudo-science
of eugenetics. She felt that not
enough was known about human
genetics to use it to base population
policies on. A single characteristic
could make someone a bad person,
but that did not alter the fact that
at the same time he could have good
genetic factors. As an example she
cited Beethoven, whose father was
a drunkard but who himself was ‘a
blessing to mankind’.
PREVEND
Ruim zeven procent van de Nederlandse bevolking heeft
beginnende nierschade en daardoor meer kans op harten
vaatziekten en diabetes type 2. En dat is al vroegtijdig
te signaleren door urine te testen op de aanwezigheid
van het eiwit microalbuminurie. Dit is een van de resultaten
van de PREVEND-studie (Prevention of Renal and
Vascular End-stage Disease). Voor dit onderzoek werden
in 1997 alle inwoners van de stad Groningen gevraagd
een korte vragenlijst in te vullen en ochtendurine in te leveren.
Van de 41.000 respondenten werden 8.600 personen
meteen uitgenodigd voor nader onderzoek. In 2001
werden zij opnieuw gescreend. Dankzij de vroegtijdige
onderkenning kan in een vroeg stadium worden gestart
met behandeling, waardoor dure behandelingen en ziekenhuisopnames
vaak niet meer nodig zijn.
PREVEND
More than seven percent of the Dutch population is in
the first stages of kidney damage and are therefore at
higher risk of getting cardiovascular disease and type 2
diabetes. This can be determined at an early stage by testing
the urine for the presence of the protein microalbuminuria.
This is one of the results of the PREVEND study
(Prevention of Renal and Vascular End-stage Disease).
For this study all the inhabitants of the city of Groningen
were asked, in 1997, to complete a brief questionnaire
and provide morning urine. Of the 41,000 respondents,
8,600 persons were immediately invited for further examination.
In 2001 they were screened again. Thanks to
the early detection it is possible to start treatment at an
early stage, as a result of which expensive treatments and
hospital admissions are often no longer needed.
48 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

André Aleman
Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
European Young Investigator Award
Wat gaat er mis in de hersenen bij schizofrenie en
psychose? André Aleman, hoogleraar Cognitieve
psychiatrie, doet er in het Neuro-Imaging Center van
het UMCG onderzoek naar. Aleman is een van de vijf
Nederlandse onderzoekers die in 2006 de prestigieuze
European Young Investigator Award won. “Er wordt wel
eens gezegd dat het menselijk brein het meest complexe
voorwerp in het heelal is. Schizofrenie is de meest
complexe aandoening van dat brein.”
European Young Investigator Award
What goes wrong in the brains of people who suffer
from schizophrenia and psychoses? André Aleman,
Professor in Cognitive Psychiatry, is conducting research
into this subject matter in the UMCG’s Neuro-Imaging
Center. Aleman is one of five Dutch researchers who
won the prestigious European Young Investigator Award
in 2006. “It has been said that the human brain is the
most complex artifact in the universe. Schizophrenia is
the most complex disorder of the brain.”
Onderzoek
Research
49

Gerald de Haan
Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
Antwoorden zoeken in stamcellen
In 2006 kreeg stamcelbioloog prof. dr. Gerald de Haan
door het NWO een VICI-subsidie toegekend voor zijn
onderzoek. Deze subsidie is bestemd voor excellente,
zeer ervaren onderzoekers die met succes een
vernieuwende onderzoekslijn hebben ontwikkeld.
Wetenschappers met een VICI behoren tot de top van
hun onderzoeksveld. “Binnen afzienbare tijd moeten we
in staat zijn menselijke stamcellen buiten het lichaam
te kweken en die in verschillende richtingen te laten
uitgroeien. Hopelijk zijn die dan bij mensen te transplanteren”,
aldus De Haan.
De Haan en zijn onderzoekers hebben genen
geïdentificeerd die verantwoordelijk zijn voor de
snelheid waarmee stamcellen zich vermenigvuldigen. De
groep rond De Haan vond ook dat er een verband bestaat
tussen deze genen en veroudering. “We weten al enkele
jaren dat er een relatie bestaat tussen de productie van
stamcellen en veroudering”, zegt De Haan. “Dieren met
sneldelende stamcellen leven korter, die met langzaam
delende stamcellen juist langer. Daar is een plausibele
verklaring voor. Hoe sneller stamcellen delen, hoe
eerder de stamcelvoorraad ‘uitgeput’ raakt, hoe minder
lichaamsweefsels verjongd kunnen worden, hoe sneller
veroudering intreedt. Mogelijk vormen problemen met
het afschrijven van de juiste genen door de cel de
verbindende schakel tussen stamcellen en veroudering.
Uit het onderzoek blijkt namelijk dat de activiteit van
deze regelgenen afneemt door veroudering.”
Looking for answers in stem cells
In 2006 stem cell biologist Prof. Dr. Gerald de Haan was
awarded a VICI subsidy for his research by the NOW.
This subsidy is awarded to excellent, very experienced
researchers who have successfully developed an
innovative line of research. Scientists with a VICI are at
the top of their research field. “Within the foreseeable
future we must be able to grow human stem cells
outside the body and cultivate them in different
directions, with a view of hopefully being able to transplant
them into people”, says De Haan.
De Haan and his researchers have identified genes that
are responsible for the speed at which stem cells
multiply. The team surrounding De Haan has also found
a link between these genes and ageing. “We have known
for some years that there is a link between the
production of stem cells and the ageing process”, says
De Haan. “Animals with stem cells that divide rapidly
don’t live as long, whereas those with stem cells that
divide more slowly live longer. There is a plausible
explanation for this. The faster stem cells divide the
sooner the supply of available stem cells is exhausted,
the less the body tissue can be rejuvenated, the faster
ageing occurs. It is possible that problems with the
transcription of the correct genes by the cell are the link
between stem cells and ageing. Research has shown that
the activity of these regulating genes declines as a result
of ageing.”
50 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

GIANTT
Diabetes is een aandoening met veel bijkomende problemen.
Met name complicaties van de grote en kleine
bloedvaten liggen op de loer, maar deze kunnen zo veel
mogelijk worden uitgesteld door goede regulatie van de
bloedglucosespiegel, behandeling van verhoogde bloeddruk
en een verhoogd cholesterolgehalte. Tenminste
jaarlijks worden deze waarden gemeten, en op grond
hiervan wordt de behandeling eventueel bijgesteld. Maar
wat is de kwaliteit van zorg, is extra zorg en begeleiding
nodig en welke patiënten krijgen welke complicaties?
Om dat goed in kaart te brengen, begonnen het UMCG,
het huisartsenlaboratorium Lab Noord, het Martini Ziekenhuis
en de huisartsen in de provincie Groningen in
2004 daarom het GIANTT-project. GIANTT staat voor
Groningen Initiative to Analyse Type 2 Diabetes Treatment.
Behandelaars krijgen een overzicht van de resultaten
van hun praktijk, en daardoor een gerichte feedback
op de resultaten van de geboden diabeteszorg. Ook is
het bijvoorbeeld mogelijk het effect van nieuwe behandelingen
voor diabetes in de praktijk te meten.
GIANTT
Diabetes is a condition with many associated problems.
Complications of the veins and blood vessels are a possible
risk, but this can be delayed as much as possible
through proper regulation of the blood sugar level, and
treatment for high blood pressure and high cholesterol.
These values are measured at least once a year and based
on the outcome, the treatment is adjusted where necessary.
But what is the quality of the care, are extra care and
support needed and which patients get which complications?
To map out the answers to these questions the
UMCG, the physician’s laboratory Lab Noord, the Martini
Hospital and the primary care providers in the province
of Groningen started the GIANTT-project in 2004.
GIANTT stands for Groningen Initiative to Analyse Type
2 Diabetes Treatment. Treatment providers receive an
overview of the results of their practice, and therefore
targeted feedback on the results of the diabetes care they
have provided. It is also possible, for instance, to measure
the effect of new treatments for diabetes in practice.
Onderzoek
Research
51

Co-assistenten en kinderen doen ervaringen
op in een nagebootst ziekenhuis.
Educational fun for children: getting
acquainted with medical care in an imitation
hospital.
52 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Tiny Jaarsma
Zorg bewezen beter
Verplegingswetenschapper dr. Tiny Jaarsma heeft bij de
afdeling Cardiologie haar eigen onderzoeksgroep. Zij
onderzoekt hoe de zorg voor hartfalenpatiënten kan
verbeteren en of die verbeteringen heropnames kunnen
voorkomen of verminderen. Jaarsma werkte lange tijd
als verpleegkundige op de verpleegafdeling Cardiologie
en begon vanuit haar belangstelling onderzoek te doen.
Inmiddels is zij een internationaal gerenommeerd wetenschapper.
De manier waarop zorg wordt gegeven, is vaak
gebaseerd op tradities. Maar zijn die verpleegkundige
handelingen effectief? Hoe worden nieuwe inzichten
geïntegreerd? Die vragen vormen Jaarsma’s drijfveer. “De
enige legitimiteit om verpleegkundig onderzoek te doen,
is dat patiëntenzorg er beter van moet worden. Zorg kan
altijd beter, maar je moet wel laten zien dat het werkt of
niet”, is haar overtuiging. “Onze studie naar de zorg voor
hart-falenpatiënten heeft veel inzichten opgeleverd die
direct toegepast kunnen worden in de zorg.
Bijvoorbeeld, patiënten die een zeer intensieve
begeleiding krijgen, liggen gemiddeld niet minder vaak
maar wel korter in het ziekenhuis dan mensen die geen
extra verpleegkundige begeleiding krijgen. Op basis van
deze conclusie kun je de zorg aan hartfalenpatiënten
beter organiseren. Een ander inzicht is bijvoorbeeld dat
veel patiënten met hartfalen tijdens de opname last
hebben van symptomen van depressie. Een standaard
nazorgtraject blijkt voor hen niet afdoende om achteruitgang
op langere termijn tegen te gaan. Zij hebben
maatwerk nodig.”
Proven better care
Nursing scientist Dr. Tiny Jaarsma has her own research
group in the Cardiology Department. She investigates
how the care for patients who are suffering from
heart failure can be improved and whether these
improvements can prevent or reduce re-admissions.
Dr. Jaarsma spent a long time working in the Cardiology
Department as a nurse and started her research based
on her interest. She is now an internationally renowned
scientist. The way in which patients receive care is often
based on traditions. But are these nursing activities
effective? How are new insights being integrated? These
are the questions that drive Dr. Jaarsma’s research.
“The only legitimate reason for nursing research is
that it must improve patient care. Care can always be
improved, but you do have to show that it works or not”,
she feels. “Our study into the care of patients who are
suffering from heart failure has resulted in many insights
that can be directly applied to the provision of care. For
instance, patients who received very intensive support
do not tend to be in the hospital any less frequently, but
their stays are much shorter than people who do not
receive extra nursing support. Based on this conclusion
you can improve the care given to patients suffering
from heart failure.
Another insight, for instance, is that many patients
who are suffering from heart failure also suffer from
symptoms of depression during their hospital stay. A
standard aftercare program has proven to be inadequate
to help them combat a decline in the longer term. They
need customized care.”
Bevlogen wetenschappers
Inspired scientists
Onderzoek
Research
53

Building the future of health by excellent education
54 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Onderwijs
Education
Vanuit de hele wereld komen studenten naar het UMCG
om Geneeskunde, Tandheelkunde of Bewegingswetenschappen
te studeren. Ook voor opleidingsprogramma’s
zoals Medische Biologie en Life Sciences die het UMCG
samen met de bètafaculteiten organiseert, is de belangstelling
groot. Geen wonder, want de opleidingen
staan hoog aangeschreven en de opleidingsfaciliteiten
zijn ultramodern. Daarnaast is het UMCG voor de gezondheidszorg
in zijn totale breedte hét centrum voor
onderwijs en opleidingen in Noord-Nederland. Met de
ontwikkeling van gespecialiseerde opleidingen voor verpleegkundigen
en andere beroepen in de zorg loopt het
ziekenhuis voorop. Het UMCG neemt het voortouw als
het gaat om de ontwikkeling van nieuwe beroepen in de
gezondheidszorg én de daarbij behorende opleidingen.
Zo werkt het UMCG ook met zijn opleidingen aan de
toekomst van gezondheid.
Topper in Geneeskunde
Het UMCG staat sinds jaar en dag in de top drie van beste
medische faculteiten van Nederland. En dat is geen wonder,
want het Groningse UMC bouwt voort op een consistente
onderwijsvisie waarin niet alleen (tand)artsen
worden geschoold in medische kennis en vakbekwaamheid,
maar waarin competenties zoals communicatie en
multidisciplinaire samenwerking minstens zo belangrijk
zijn. In 2000 ging het UMCG over op een patiëntgeöriënteerd
curriculum dat inmiddels alweer verder is ontwikkeld.
Het succes van deze moderne visie op educatie
en vorming van medisch studenten blijkt steeds opnieuw
uit de hoge waardering van studenten, hoogleraren van
collega-universiteiten en visitatiecommissies.
Students come to the UMCG from all over the world
to study Medicine, Dentistry or Human Movement
Sciences. There is also a lot of interest in training
programs like Medical Biology and Life Sciences, which
the UMCG organizes together with its science faculties.
This is not surprising, as the courses are highly respected
and the educational facilities are ultra-modern. In addition,
in the north of the Netherlands the UMCG is the center
for education and training for the healthcare sector as
a whole. The hospital is a forerunner in the development
of specialist courses for nurses and other professions
in the healthcare sector. The UMCG also takes the lead
when it comes to the development of new professions
in the healthcare sector and the associated training. This
way the UMCG also contributes to the future of health
with its courses.
At the top in Medicine
The UMCG has been in the top three of the best medical
faculties in the Netherlands since time immemorial.
This is not surprising, because the Groningen UMCG
continues to build on a consistent educational vision that
focuses not only on teaching physicians and dentists medical
knowledge and professionalism, but in which competencies
like communication and multi-disciplinary collaboration
are equally as important. In 2000 the UMCG
changed to a patient-oriented curriculum that has since
been developed further. The success of this modern vision
for the education and formation of medical students
continues to be proven by the high level of appreciation
of students, professors from fellow Universities and inspection
commissions.
Onderwijs
Education
55

Petrie Roodbol
Superdocenten
Super lectures
Geen kloof tussen theorie en praktijk
“Een opleiding is nooit af”, zegt dr. Petrie Roodbol.
Roodbol is hoofd van het Wenckebach Instituut UMCG
en lector Verpleegkunde aan de Hanzehogeschool
Groningen. Zij stond aan de wieg van het Wenckebach
Instituut, dat verantwoordelijk is voor de verpleegkundige
vervolgopleidingen, bij- en nascholingen. Als
eerste in Nederland werd in het UMCG het
competentiegericht leren ingevoerd. Praktijk en theorie
hangen nauw samen. “De structuur van een opleiding
moet zodanig zijn dat iedere relevante verandering
ingepast kan worden. Het verpleegkundig beroep is
continu in beweging. Vaktechnisch, doordat er nieuwe
apparatuur wordt ontwikkeld, maar ook qua nieuwe
inzichten op het gebied van zorg. De opleiders van het
Wenckebach Instituut werken een deel van hun tijd in
de verpleging. Daardoor kunnen zij in hun cursussen de
praktijk en de theorie goed combineren. In dit vak mag
er geen kloof zijn tussen theorie en praktijk. De
trainingen voor verpleegkundigen die in het skills center
worden gegeven, zijn een goed voorbeeld van de manier
van werken. Verpleegkundige handelingen staan in de
praktijk nooit op zichzelf. In het skills center worden
handelingen geoefend in gesimuleerde situaties
bijvoorbeeld met een angstige of agressieve patiënt.
Hoe je communiceert is ontzettend belangrijk.
In binnen- en buitenland is men erg geïnteresseerd in
het competentiegericht leren van het Wenckebach
Instituut. Je ziet wel ziekenhuizen die het overnemen. En
onze belangrijkste toets, de ‘proeve van bekwaamheid’,
is inmiddels de landelijke norm.”
Het geneeskundig curriculum trekt internationaal aandacht:
inmiddels adviseert het UMCG universiteiten over
de hele wereld over modernisering van het medisch onderwijs.
Relatief dichtbij huis, in Mannheim-Heidelberg
en Oldenburg, maar ook in China, Indonesië en Afrika.
Het UMCG had bovendien als eerste buitenlandse universiteit
een studieovereenkomst met Saoedi-Arabië.
The curriculum for the medical studies attracts international
attention: the UMCG is now advising universities all
over the world on modernizing their medical education;
relatively close to home in Mannheim-Heidelberg and
Oldenburg, Germany, but also in China, Indonesia and
Africa. The UMCG was also the first foreign University to
have a study agreement with Saudi Arabia.
56 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

No gap between theory and practice
“An education is never finished”, says Dr. Petrie Roodbol.
Dr. Roodbol is head of the UMCG Wenckebach Institute
and teaches Nursing at the Hanzehogeschool
Groningen. She has been there since the start of the
Wenckebach Institute, which is responsible for
continuing nursing education, additional training and
refresher courses. The UMCG was the first in the
Netherlands to introduce competency-based learning.
Practice and theory are closely linked. “The structure
of a course must be such that all relevant changes can
be incorporated. The nursing profession is in a constant
state of flux, in the technical aspects because of new
equipment being developed, but also with regard to
new insights in the area of care. The lecturers at the
Wenckebach Institute spend part of their time working
in the nursing field. This allows them to successfully
combine practice and theory in their courses. In this
profession there should be no gap between theory and
practice. The nursing courses taught at the skills center
are a good example of this method. In practice, specific
nursing actions are never isolated activities. In the skills
center actions are practiced in simulated situations, for
instance with a fearful or aggressive patient. How you
communicate is extremely important.
In the Netherlands and abroad there is a lot of interest
in the competency-based teaching methods of the
Wenckebach Institute. You see hospitals that adopt the
method. And our most important test, the ‘competency
test’, has now become the national norm.”
De nieuwe medisch specialist
De modernisering van het medisch onderwijs beperkt
zich niet tot de studie Geneeskunde. Ook in de opleidingen
tot medisch specialist staan de patiënt en de aan te
leren competenties centraal. Daarbij gaat het natuurlijk
om veel meer dan het adequaat uitvoeren van medische
handelingen. Communiceren met de patiënt en bejegening
zijn minstens zo belangrijk. Ook in de teaching
hospitals in Noord- en Oost-Nederland krijgen de aankomend
specialisten begeleiding conform de nieuwe vervolgopleiding.
The new medical specialist
The modernization of medical education is not limited
to medical studies alone. In the courses for medical specialists
the patient and the competencies to be acquired
are also a focal point. Needless to say, this is about much
more than adequately performing medical interventions.
Communicating with the patient and patient treatment
are equally important. In the teaching hospitals in the
north and east of the Netherlands the future specialists
also receive support in line with the updated continuing
education program.
Onderwijs
Education
57

Epke Zonderland, student geneeskunde en
olympisch sporter.
Epke Zonderland, medical student and
Olympic sportsman.
Beste in Tandheelkunde
De studie Tandheelkunde in Groningen is volgens diverse
enquêtes en onderzoeken al jarenlang de allerbeste van
Nederland. Bijzonder kenmerk van het curriculum is
dat de studenten al tijdens hun opleiding samenwerken
met studenten Mondzorgkunde, een opleiding die het
UMCG samen met de Hanzehogeschool Groningen verzorgt.
Zo zijn aankomend tandartsen en mondhygiënisten
aan het eind van hun studie helemaal klaar voor de
praktijk.
The best in Dentistry
According to various surveys and studies the Dentistry
course in Groningen has been the best in the Netherlands
for many years. A particular characteristic of the
curriculum is the fact that even during their studies the
students already work together with students taking the
dental hygiene course, a course that the UMCG provides
together with the Hanzehogeschool Groningen. This
means that future dentists and dental hygienists are fully
prepared for the practice at the end of their studies.
Bewegingswetenschappen in de lift
De belangstelling voor de studie Bewegingswetenschappen
is sterk stijgende en dat is goed te merken. De aanwezigheid
van het ziekenhuis zorgt voor een aantrekkelijke
kruisbestuiving. Studenten kunnen zich verdiepen in
een breed spectrum van onderwerpen, van alles rondom
topsport tot en met bewegen als middel dat ziekten en
ouderdomskwalen voorkomt.
Human Movement Sciences on the up
The interest in the Human Movement Sciences course
is growing strongly and that is very noticeable. The presence
of the hospital results in an attractive cross pollination.
Students can immerse themselves in a broad
range of subjects, everything from top sport through to
mobility as a means of preventing illness and age-related
infirmities.
58 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Eduard Verhagen
Zorgen dat de arts
van morgen tools heeft voor
goede oplossingen
Kinderarts Eduard Verhagen, hoofd
Algemene Kindergeneeskunde: “Leven
en dood liggen dicht bij elkaar op
onze afdeling. Als arts kom je keer op
keer voor moeilijke keuzes te staan,
dilemma’s die je goed moet doordenken.
Je wilt tot het uiterste gaan om
alle mogelijkheden te verkennen. Samen
met het team kijk je steeds wat goed is
voor dit speciale kind, samen maak je
afwegingen en neem je beslissingen.
Daar betrek je ook de ouders bij.
Zorgvuldig omgaan met het leven,
daar ligt mijn gedrevenheid. Hoe doe
je dat? Dat vind ik belangrijk om over
te dragen op de jonge artsen, die nu
bij ons in opleiding zijn. Zij moeten in
een vroeg stadium dilemma’s kunnen
herkennen, en de tools hebben om tot
goede oplossingen te komen. Zodat als
ik later met mijn pasgeboren kleinkind
in het ziekenhuis kom, ik het kindje
met vertrouwen in handen van een arts
kan leggen. Omdat ik weet dat die niet
alleen technisch, maar op álle fronten in
staat is om de allerbeste behandeling te
geven.”
Ensuring that tomorrow’s
physician has the tools to find
good solutions
Pediatrician Eduard Verhagen, Head of
General Pediatrics: “Life and death are
not very far apart in our department. As
a physician you are faced with difficult
choices time and time again, dilemmas
you have to think through carefully.
You want to go to the absolute limit to
explore all the options. Together with
the team you decide what is best for
this special child, together you weigh
up the choices and make decisions. You
also involve the parents in this process.
Treating life with the utmost care, that’s
what drives me. How do you do that?
I find it very important to pass this on
to the young physicians who are in
training with us today. They have to be
able to recognize dilemmas at an early
stage, and should have the tools to find
solutions. So that years from now, when
I come to this hospital with my newly
born grandchild, I can hand the child
over to a physician with confidence.
Because I know he is not only capable
of giving the very best treatment from
a technical point of view, but on all
fronts.”
Superdocenten
Super lectures
Onderwijs
Education
59

Illustere voorgangers
Illustrious predecessors
Willem Sänger
Dokters die tijdens hun studie nooit een
moeilijke bevalling hadden geleid; dat was in de
19 e eeuw nog heel gewoon. De voorbereiding op
de praktijk bestond uit toekijken hoe de hoogleraar
de verlostang toepaste. Dat werd in 1867
anders met de komst van professor Willem
Sänger. Sänger liet alle verloskundige ingrepen
onder zijn toeziend oog door studenten uitvoeren.
Dat riep landelijk zoveel weerstand op
dat hij zich geroepen voelde in het Nederlandsch
Tijdschrift voor Geneeskunde de bezwaren te
weerleggen dat barende vrouwen toch geen
levende oefenpoppen waren. “Maar”, zei Sänger,
zijn beleid was noodzakelijk “teneinde de
candidaten in de gelegenheid te stellen om zich
toch eenigszins in het doen van kunstbewerkingen
te oefenen. Men zal, hoop ik, van
mijne humaniteit wel vertrouwen, dat ik bij het
stellen dezer indicatie binnen zekere grenzen ben
gebleven, zoodat de moeders en kinderen er niet
het minst onder geleden hebben.”
Doctors who had never assisted in a difficult
delivery during their studies, that was quite
common in the 19 th century. Preparation for a
physician’s practice consisted of watching how
the Professor used the forceps. This changed in
1867 with the arrival of Professor Willem Sänger.
Sänger let students perform all obstetrical
interventions under his watchful eye. Nationally
this generated so much resistance that he
felt obliged to refute objections that women
giving birth were not living practice dummies in
the Dutch Magazine for Medicine. “His policy
was necessary”, said Sänger, “in order to allow
prospective physicians to acquire at least some
experience in interventions. I trust that people
will have sufficient faith in my humanity to
accept that, in making these concessions, I have
remained within certain boundaries, so that
the mothers and children did not suffer in the
least.”
60 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Ruim baan voor jong talent
Voor de echte talenten Geneeskunde, Tandheelkunde
en Bewegingswetenschappen heeft het UMCG een
speciaal opleidingstraject. Studenten die het MD/PhDprogramma
doen, kunnen in acht jaar - in plaats van in
de gebruikelijke tien - basisarts worden én promoveren.
Die talenten krijgen alle kans om tot bloei te komen in
Summer Schools, de Junior Scientific Masterclass en de
Clinical Research Schools.
De Summer Schools bieden buitenlandse studenten de
kans om bekendheid op te doen met het patiënt-georiënteerde
studieprogramma van het UMCG. Ze zijn gekoppeld
aan een specifiek interessegebied van de studenten.
Er zijn Summer Schools op het gebied van Kindergeneeskunde,
Oncologie, Neurologie en Neurochirurgie en
Voortplantingsgeneeskunde. Jaarlijks doen in het UMCG
meer dan 100 studenten uit veertig landen mee.
Clear the way for young talent
For the real talents in Medicine, Dentistry and Human
Movement Sciences the UMCG has a special education
program. Students who are taking the MD/PhD program
can get their Bachelor of Medicine and their PhD in eight
years rather than the usual ten. These talents are given
every opportunity to blossom in Summer Schools, the
Junior Scientific Master Class and the Clinical Research
Schools.
The Summer Schools offer foreign students the opportunity
to familiarize themselves with the patient-oriented
study program of the UMCG. The Summer Schools are
linked to specific areas of interest of the students. There
are Summer Schools in the area of Pediatrics, Oncology,
Neurology and Neurosurgery and Reproductive Science.
Every year over 100 students from forty countries join
the UMCG.
Onderwijs
Education
61

Artsen, verpleegkundigen en specialisten
trainen vaardigheden op computergestuurde
poppen. De geavanceerde poppen hebben
‘levensechte’ lichaamsfuncties, hun toestand
kan verbeteren of verslechteren, al naar
gelang de handelingen van de behandelaars.
Naast volwassen poppen hebben we ook
simulatoren van een kind en een baby.
Dankzij de Junior Scientific Masterclass (JSM) kunnen
studenten die meer willen en kunnen dan het reguliere
studieprogramma van hen vraagt, een extra opleiding
volgen, gericht op wetenschappelijk onderzoek. Onderdeel
van de JSM is een voor Nederland unieke opleiding,
waarbij studenten de studie Geneeskunde of Tandheelkunde
kunnen combineren met een promotieopleiding.
De studie wordt daarvoor verlengd met een aanstelling
voor de duur van twee jaar. Het traject stelt zo studenten
in staat binnen een periode van acht jaar (zeven voor
Tandheelkunde) zowel de studie als het promotietraject
af te ronden.
Het doel van de Clinical Research Schools is om de interesse
van studenten voor research verder te vergroten.
De Clinical Research Schools bieden promovendi een
kans om over hun onderzoeken te rapporteren en onderzoeksleiders
om hun onderlinge contacten te verstevigen.
Wenckebach Skills Center UMCG
Een miniziekenhuis met àlle faciliteiten voor medische
behandeling en patiëntenzorg. State-of-the-art. Hier trainen
chirurgen nieuwe operatietechnieken in een virtuele
leeromgeving maar ook in een echte OK met humaan
materiaal. Hier leren multidisciplinaire teams op computergestuurde
fantomen hoe ze nog beter en efficiënter
kunnen samenwerken tijdens onverwachte calamiteiten.
Verpleegkundigen oefenen er handelingen in een
gesimuleerde real life-omgeving. En dat allemaal zonder
patiënten te belasten. Dit alles werpt zijn vruchten af in
de patiëntenzorg, binnen en buiten het UMCG. Want
het Wenckebach Skills Center UMCG is er ook voor
zorgverleners en medici in de regio. Door hier handelingen
en teamwork te oefenen, is men niet alleen beter
getraind in technische handelingen en moeilijke situaties,
maar wordt ook de onderlinge communicatie beter. Dat
komt de patiëntveiligheid ten goede. Verder helpt het
skills center bij de bouw van sluitende zorgketens binnen
het ziekenhuis: de faciliteit is regelmatig aanleiding voor
meerdere disciplines om bij elkaar in de keuken te kijken
en van elkaar te leren. Het skills center is van betekenis
voor de ontwikkeling van opleidingen en trainingen zelf,
zeker als het gaat om inter- en multidisciplinaire samenwerking.
In de patiëntenzorg is multi- en interdisciplinaire
samenwerking aan de orde van de dag. Het resultaat
en daarmee het succes van veel ingrepen en procedures
hangt af van goed teamwork.
62 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Thanks to the Junior Scientific Master Class (JSM) students
who can and want to do more than the regular study
program demands of them can take an extra course
aimed at research. Part of the JSM is a course that is unique
to the Netherlands, in which Medical or Dentistry
students can combine their studies with a PhD course.
This extends the study with an appointment for the duration
of two years. This way the program enables students
to complete both their studies and their PhD in an eightyear
period (seven for Dentistry).
The objective of the Clinical Research Schools is to increase
the students’ interest in research. The Clinical
Research Schools offer PhD students an opportunity to
publish their research and gives research leaders an opportunity
to reinforce their mutual contacts.
UMCG Wenckebach Skills Center
A state-of-the-art mini hospital with all the facilities for
medical treatment and patient care. Here, surgeons
practice new surgery techniques in a virtual learning
environment, but also in a real OR with human material.
Here, multi-disciplinary teams use computer simulation
to learn how they can work together even better
and more efficiently during unexpected emergencies.
Nurses practice procedures in a simulated real-life environment,
all without being a burden on patients. All of
this has benefits for patient care, within and outside the
UMCG, because the UMCG Wenckebach Skills Center
is also available to care providers and medical practitioners
in the region. By practicing actions and teamwork in
the skills center professionals are not only better trained
in technical actions and difficult situations, but the mutual
communication also improves. This benefits patient
safety. The skills center also helps in establishing cohesive
care chains within the hospital: the facility regularly
encourages different disciplines to ‘sneak a peek’ at each
other’s procedures and learn from each other. The skills
center is important for the development of the actual
courses and training, certainly when it comes to interdisciplinary
and multi-disciplinary collaboration. In patient
care multi-disciplinary and interdisciplinary collaboration
are the order of the day. The result – and therefore the
success – of many interventions and procedures depends
on good teamwork.
Doctors, nurses and specialists train their
skills on computer-controlled mannequins.
These advanced mannequins have realistic
bodily functions. Their condition improves of
deteriorates, depending on the actions of the
personnel treating them.
Not only do we have grown up mannequins,
we also have a child and a baby.
Onderwijs
Education
63

Building the future of health in a healing environment
64 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Kunst is in de inrichting geïntegreerd. Deze fontein is een
ontwerp van de kunstenaar Beljon. Het geluid van stromend
water heeft een rustgevend effect. Het is een geliefde
ontmoetingsplek.
Art has been integrated in the interior design. This fountain
was designed by artist Beljon. The sound of trickling water has
a peaceful effect. This is a popular meeting place.
Ziekenhuisarchitectuur
Hospital architecture
Het UMCG speelt internationaal een vooraanstaande
rol in de ontwikkeling van de ziekenhuisarchitectuur.
Bij het ontwerp van het nieuwe ziekenhuis koos men in
de jaren zeventig voor een radicaal nieuwe benadering:
een gebouw waar de patiënten zich prettig voelen en het
voor medewerkers prettig werken is. Tot die tijd waren
ziekenhuizen kille, functionele gebouwen waar niet de
patiënt maar de dokter centraal stond. Het UMCG was
het eerste ziekenhuis dat het anders ging doen. Het nieuwe
bouwconcept resulteerde in een verrassende binnenhuisarchitectuur
met winkelstraten en veel kunst.
Internationally the UMCG plays a leading role in the development
of hospital architecture. In the design of the
new hospital in the 70s a radically new approach was
used: a building where patients can feel comfortable and
where it is pleasant for employees to work. Until then,
hospitals had been cold, functional structures where the
doctor rather than the patient was the focal point. The
UMCG was the first hospital to do things differently. The
new construction concept resulted in a surprising interior
design with shopping streets and a lot of art.
Ziekenhuisarchitectuur
Hospital architecture
65

Het UMCG met de opvallende ingang aan het Hanzeplein
is niet de eerste nieuwbouw van het ziekenhuis.
Rond 1900 werd aan de toenmalige rand van de stad
een prachtig nieuw academisch ziekenhuis gebouwd.
Geheel volgens de visie van die tijd kreeg ieder
specialisme een eigen paviljoen. Het ziekenhuis had in
totaal 390 bedden en was voorzien van de nieuwste
snufjes op technologisch gebied. Dit hypermoderne
ziekenhuiscomplex was lange tijd een schoolvoorbeeld
voor de ziekenhuisbouw in Nederland.
Door de snelle ontwikkeling van de geneeskunde
nam het aantal specialismen toe en dus ook het
aantal paviljoens. Na 1945 werd het ziekenhuisterrein
een wirwar van gebouwen en straatjes.
Organisatorisch vertaalde zich dit naar een situatie
waarin iedere hoogleraar zijn eigen koninkrijkje
bestierde. De paviljoenstructuur stond ook multidisciplinaire
samenwerking in de weg. In de jaren
Eén van de binnenpatio’s van het UMCG,
ieder met een eigen karakter.
One of the UMCG’s indoor patio’s, each with
its own character.
66 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

zeventig keek men reikhalzend uit naar een nieuw
gebouw dat beter toegankelijk voor patiënten,
efficiënt en gebruiksvriendelijk zou zijn. Gedurende
een bouwproces van bijna twintig jaar kreeg het
huidige UMCG vorm. Een voor een werden paviljoens
afgebroken en kwamen alle klinieken onder één
dak. In 1997 werd het UMCG geopend door prinses
Margriet.
The UMCG, with its striking entrance at the Hanzeplein,
is not the first new addition to the hospital.
Around 1900 a beautiful new teaching hospital was
built at what was then the edge of the city.
Completely in line with the vision of those days,
each specialization was given its own pavilion.
The hospital had a total of 390 beds and had the
very latest technological ‘gadgets’. For a long
time this hyper-modern hospital complex was the
classic example of hospital construction in the
Netherlands. As a result of the rapid development of
medicine the number of specializations increased and
therefore also the number of pavilions. After 1945
the hospital grounds became a maze of buildings and
streets. From an organizational point of view this
translated into a situation in which each Professor
ruled his own little kingdom. The pavilion structure
also obstructed multi-disciplinary collaboration.
By the 70s everyone was looking forward to a new
building that would be more accessible to patients,
more efficient and user-friendly. The UMCG as we
know it today was given shape in a construction
process that lasted nearly 20 years. One by one
pavilions were demolished and all the clinics were
brought under one roof. The UMCG was opened in
1997 by her royal Princess Margriet.
Ziekenhuisarchitectuur
Hospital architecture
67

Patiënten moeten deel kunnen blijven
uitmaken van de samenleving, vindt het
UMCG. Daarom heeft het ziekenhuis de
buitenwereld binnen haar muren gehaald.
Het resultaat is een stad in de stad.
UMCG feels that patients have to be able to
continue to participate in society. This is why
the hospital has brought the outside world
into its walls. The result is a city within the
city.
68 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Ziekenhuisarchitectuur
Hospital architecture
69

70 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Het positieve effect van kunst
Net als de winkels en terrasjes
leidt ook kunst de aandacht af
van het ziek zijn. Of mensen het
nu mooi vinden of niet, iedereen
heeft er een mening over. Een
kunstwerk kan ontroeren of
troost geven, herinneringen
oproepen, een blij gevoel geven…
Daarom is er in het UMCG veel
kunst te zien. De kunstwerken
zorgen bovendien voor een
vriendelijke uitstraling en
voor herkenningspunten in het
gebouw.
Helend gebouw
Gebouwen kunnen ziek maken en helen. Onderzoek
heeft uitgewezen dat een ziekenhuisgebouw effect heeft
op het genezingsproces. De buitenkant, de inrichting, de
sfeer, het uitzicht, het kleurgebruik... het heeft allemaal
invloed op het welbevinden van de patiënt. Is het welbevinden
positief, dan is dat goed voor het genezingsproces.
Stad in de stad
Patiënten moeten deel kunnen blijven uitmaken van de
samenleving, vindt het UMCG. Daarom heeft het ziekenhuis
de buitenwereld binnen haar muren gehaald.
Het resultaat is een stad in de stad. Met een boekwinkel,
een kapper, een winkel met artikelen voor lichaamsverzorging,
een apotheek, café’s, een reisbureau en wat al
niet meer. Er is zelfs een supermarkt. Patiënten die fit genoeg
zijn om uit bed te gaan, komen in de binnenstraten
van het UMCG bezoekers, medewerkers, studenten en
buurtbewoners tegen. Op die momenten voelen zij zich
even geen patiënt meer.
Healing building
Buildings can make people ill, or have a healing effect.
Research has shown that the hospital building affects the
healing process. The exterior, the interior design, the atmosphere,
the views, the use of color… all these affect
the well-being of the patient. If patients are comfortable
and positive then this is good for the healing process.
City within the city
UMCG feels that patients have to be able to continue to
participate in society. This is why the hospital has brought
the outside world into its walls. The result is a city within
the city, with a bookshop, a hairdresser, a chemist, a pharmacy,
cafés, a travel agency and much more. There is
even a supermarket. Patients who are capable of leaving
their bed meet visitors, employees, students and local
residents in the inner streets of the UMCG. This allows
them to temporarily stop feeling like a patient.
The positive effects of art
Like the shops and terraces, art
also distracts the attention
from being ill. Whether people
like certain works of art or not,
everyone has an opinion about
them. A piece of art can move you
or comfort you, evoke memories,
make you feel happy… this is why
there is a lot of art to look at
in the UMCG. The artworks also
contribute to a friendly
atmosphere and create points of
recognition in the building.
Ziekenhuisarchitectuur
Hospital architecture
71

Building the future of health by sharing knowledge
72 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

UMCG in debat
UMCG in debate
Maatschappelijke verantwoordelijkheid is een van de
competentiegebieden die het UMCG belangrijk vindt.
Dat is terug te vinden in de studie- en opleidingsprogramma’s,
maar ook in hoe het umc als kennisinstelling
naar buiten treedt. Het blijkt bijvoorbeeld uit de Medische
Publieksacademie, die het UMCG in 2008 is gestart,
maar ook uit de onderwerpen waarmee Groningen de leiding
neemt in maatschappelijke discussies. Die continue
dialoog over nieuwe denkbeelden, nieuwe visies ontwikkelen
en de discussie daarover, binnen de wetenschap en in
wisselwerking met de maatschappij: dat is het wezenskenmerk
van het wetenschappelijk bedrijf dat het UMCG is.
Social responsibility is one of the competency areas
that is important to the UMCG. This can be seen in the
courses and training programs, but also in how the UMC
presents itself as a knowledge institute. It can be seen, for
instance, in the Public Medical Academy that the UMCG
started in 2008, but also in the subjects with which Groningen
takes the lead in social debates. This continuous
dialogue with new ways of thinking, the development of
new visions and the debate about these visions, within
the scientific field and in constant interaction with society:
that is the material characteristic of the ‘scientific
business’ that is the UMCG.
UMCG in debat
UMCG in debate
73

Brug tussen burger en toponderzoek
Gezondheid en ziekte zijn onderwerpen die zeer in de
belangstelling staan bij een groot en breed publiek. Het
UMCG wil met de Medische Publieksacademie een brug
slaan tussen het toponderzoek dat er in het UMCG gebeurt
en deze publieksinteresse. Toponderzoekers en
artsen van het UMCG geven een toelichting op de laatste
stand van zaken op het gebied van hun specialisme.
Medische kennis is niet nodig om de lezingen te kunnen
volgen. De sprekers staan er juist om bekend dat zij complexe
medische onderwerpen op een duidelijke en begrijpelijke
manier uit kunnen leggen. Het UMCG wil via
de Medische Publieksacademie een groot publiek informeren
over zijn onderzoeksactiviteiten en legt hierover
op deze manier ook publiekelijk verantwoording af. Het
UMCG is de eerste medische organisatie in Nederland
die op deze schaal een Publieksacademie organiseert.
Bridge between citizens and top-level research
Sickness and health are subjects that are of great interest
to the public at large. With the Public Medical Academy
the UMCG wants to bridge the gap between the top level
research conducted in the UMCG and this public interest.
Top researchers and physicians from the UMCG
provide information about the latest state of affairs in
their particular field. No medical knowledge is needed to
attend the lectures. In fact, the speakers are known for
their ability to explain complex medical subjects clearly
and understandably. Through the medium of the Public
Medical Academy the UMCG aims to inform a broad public
about its research activities; this way the UMCG is
also publicly accountable. The UMCG is the first medical
organization in the Netherlands to organize a Public Academy
on this scale.
74 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

Voor nabestaanden van overledenen
die hun lichaam ter beschikking
stelden aan de wetenschap is er geen
graf om hun dierbare te gedenken.
Het UMCG richtte een uniek
monument op.
For the surviving relatives of people
who have donated their body to
science there is no grave they can
visit to remember their loved ones.
The UMCG has erected a unique
monument.
Een ziekenhuis dat ziekte voorkomt
Bestaat een ziekenhuis alleen om zieken beter te maken
of moet het zich ook bezighouden met gezonde
mensen? Het UMCG kiest nadrukkelijk voor beide. Het
GECKO-onderzoek van het Beatrix Kinderziekenhuis bijvoorbeeld
spoort risicofactoren voor obesitas op en onderzoekt
de effectiviteit van behandelingen van kinderen
met overgewicht. Het langlopende bevolkingsonderzoek
LifeLines is een unieke drie-generatie-studie waar de gezondheidsontwikkeling
van 165.000 mensen dertig jaar
lang wordt gevolgd. De uitkomsten zullen leiden tot een
betere preventie en nieuwe behandelmethoden. Deelnemers
kunnen anoniem meedoen aan dit onderzoek,
maar kunnen er ook voor kiezen om na iedere oproep
een terugkoppeling te krijgen over hun gezondheidssituatie.
Volgens het UMCG heeft deze vorm van preventie
op maat de toekomst.
A hospital that prevents illness
Do hospitals only exist to make sick people better, or
should they be dealing with healthy people, too? The
UMCG expressly chooses to do both. For instance, the
GECKO study by the Beatrix Children’s Hospital looks
to find risk factors for obesity and researches the effectiveness
of treatments for overweight children. The longterm
population study ‘LifeLines’ is a unique three-generation
study in which the health development of 165,000
people is monitored for 30 years. The results will lead to
improved prevention and new treatment methods. Participants
can join the study anonymously, but can also
choose to receive feedback about their health situation
after every visit. The UMCG feels that this type of customized
prevention is the way of the future.
UMCG in debat
UMCG in debate
75

Illustere voorgangers
Eerste vrouwelijke arts
Het artsenberoep was eeuwenlang een mannendomein.
Studeren was voor vrouwen verboden.
In 1871 stak de medische faculteit van Groningen
haar nek uit door als eerste een vrouwelijke
student toe te laten: Aletta Jacobs. Toch zou
het nog lang duren voordat alle studies meisjes
accepteerden en voordat het gebruikelijk was
dat een slim meisje naar de universiteit ging. Zo’n
zeventig jaar nadat Aletta Jacobs haar studie
begon was studeren in de publieke opinie nog
steeds ‘onvrouwelijk’. Maar Aletta Jacobs werd
werkelijk dokter. In haar huisartsenpraktijk in
Amsterdam richtte ze zich op de zorg aan de
armen en bood ze arbeidersvrouwen geboortebeperkende
middelen aan. Jacobs speelde verder
een belangrijke rol in de strijd om het vrouwenkiesrecht
in Nederland. Tegenwoordig studeren
er meer meisjes dan jongens geneeskunde.
Illustrious predecessors
First female physician
For many centuries the profession of physician
was the exclusive domain of men. Women were
prohibited from studying. In 1871 the medical
faculty of Groningen stuck its neck out by
being the first to admit a female student: Aletta
Jacobs. Still, it would be a long time before all
the courses would accept women and before
it became common practice for a smart girl to
attend university. About 70 years after Aletta
Jacobs started her studies public opinion still
held that studying was ‘unfeminine’. But Aletta
Jacobs definitely went on to become a physician.
In her primary care practice in Amsterdam she
focused on providing healthcare to the poor
and made contraceptives available to the wives
of workers. Jacobs also played an important
role in the battle to give women the right to
vote in the Netherlands. These days there are
more women than men who study medicine.
Isaac Israëls, Dr. Aletta Jacobs, 1920, olieverf
op doek, 50 x 40 cm, Collectie Groninger
Museum (foto John Stoel)
Isaac Israëls, Dr. Aletta Jacobs, 1920, oil on
canvas, 50 x 40 cm, Collection Groninger
Museum (photograph John Stoel)
76 Universitair Medisch Centrum Groningen
University Medical Center Groningen

Grenzen van het medisch handelen
Geen ziekenhuis dat zich aan dit thema wil branden maar
toch is het overal in de wereld een hot item: de grenzen
van het medische handelen bij pasgeborenen. Sommige
baby’s zijn zo ziek en lijden zo ernstig dat ze geen enkel
uitzicht hebben op een menswaardig bestaan. Soms
passen artsen in deze gevallen - met instemming van de
ouders - passieve of actieve levensbeëindiging toe. Niet
alleen in Nederland maar overal ter wereld. Deze praktijk
werd stilgezwegen totdat het UMCG in 2004 samen met
het Openbaar Ministerie een protocol opstelde, met als
doel levensbeëindiging transparant en toetsbaar te maken.
Dit Groningen Protocol bracht een enorme discussie
op gang op straat, in de media en tot het Vaticaan aan toe.
Het positieve gevolg is dat de schrijnende problematiek
van deze kansloze pasgeborenen op de ethische agenda
is gezet. In de slechts enkele keren per jaar dat artsen en
ouders voor de moeilijke beslissing staan het leven van
een baby te beëindigen, biedt het protocol inmiddels
houvast in ziekenhuizen in Nederland en daarbuiten. Ondertussen
blijven artsen in Groningen zoeken naar mogelijkheden
om deze kinderen kwaliteit van leven te bieden
in plaats van een zacht einde.
The boundaries of medical intervention
There is no hospital in the world that wants to get burnt
by this issue, but it is a hot item around the world: the
boundaries of medical intervention in newborns. Some
babies are so ill and suffer so terribly that they can have
no expectations of ever having a quality existence. In
these cases physicians will sometimes practice passive or
active euthanasia with the permission of the parents, not
just in the Netherlands but all around the world. This was
a tacit practice until, in 2004, the UMCG and the Public
Prosecution Service formulated a protocol with the objective
of making euthanasia transparent and verifiable.
This Groningen Protocol sparked heated debates in the
street, in the media and all the way to the Vatican. The
positive result is that the distressing situation of these
newborns, who have no chance of a decent life, has been
put on the ethical agenda. On the very few occasions
each year that physicians and parents are faced with the
difficult decision of ending the life of a baby, the protocol
provides a guideline for hospitals in the Netherlands and
abroad. Meanwhile, physicians in Groningen continue to
look for options to give these children quality of life instead
of a gentle end.
UMCG in debat
UMCG in debate
77

De ontwikkeling van het verpleegkundig beroep
Moeten alle routinematige medische handelingen werkelijk
door een dokter worden verricht of kan een verpleegkundige
dit ook? Geïnspireerd door de medische
praktijk in bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Groot
Brittannië introduceerde het UMCG in de jaren negentig
nieuwe beroepen in de gezondheidszorg tussen het domein
van de verpleging en dat van de medici in: de nurse
practitioner en de physician assistant. Het ziekenhuis
ging zelf de opleidingen verzorgen. De nurse practitioner
is inmiddels een bekend fenomeen in alle Nederlandse
ziekenhuizen. Het is een verpleegkundige die is opgeleid
om een aantal goed omschreven geprotocolleerde medische
handelingen te verrichten, onder supervisie van
een arts. De physician assistant doet ongeveer hetzelfde,
maar kan een andere vooropleiding hebben. Een nurse
practitioner wordt ingezet voor een bepaalde categorie
patiënten binnen een specialisme, de physician assistant
werkt over de volle breedte van het vakgebied.
Andere nieuwe beroepen in de zorg
Verder ontwikkelt het UMCG nieuwe specialisaties die
niet in de diepte gaan maar juist de volle breedte van het
vakgebied beslaan, zoals de ziekenhuisarts en de spoedarts.
De ziekenhuisarts is opgeleid binnen meerdere
specialismen en kan daardoor complexe zorgvragen integraal
benaderen. De spoedarts wordt opgeleid om te
kunnen ingrijpen op alle terreinen van de acute zorg.
The development of the nursing profession
Should all routine medical actions be performed by a
physician, or can a nurse take on some of them? Inspired
by medical practices in countries like the United States
and Great Britain the UMCG, in the 90s, introduced new
professions in the healthcare sector that fell between the
profession of nurse and that of physician: the nurse practitioner
and the physician assistant. The hospital delivered
the training for these professions in-house. The nurse
practitioner is now a familiar phenomenon in all Dutch
hospitals. He or she is a nurse who has been trained to
perform a number of clearly described and protocolled
medical actions under the supervision of a physician. The
physician assistant does roughly the same, but can have
different preparatory training. A nurse practitioner is employed
for a certain category of patients within a specialization,
whereas the physician assistant works across the
full width of the professional field.
Other new professions in the healthcare sector
The UMCG is also developing new specializations that
are not in-depth specializations but rather covered the
full width of the professional field, such as a hospital physician
and emergency physician. The hospital physician is
trained in a number of specializations and can therefore
approach complex healthcare requirements on an integral
basis. The emergency physician is trained to intervene
in all areas of critical care.
78 Universitair Medisch Centrum Groningen University Medical Center Groningen

UMCG in debat
UMCG in debate
79

Colofon
Colophon
Uitgave
Universitair Medisch Centrum Groningen
Publication
University Medical Center Groningen
Tekst
Helma Erkelens & UMC-staf, Communicatie
Text
Helma Erkelens & UMC-staff, Communication
Grafisch ontwerp
studio Tineke Wieringa
Design
studio Tineke Wieringa
Foto’s
Bert Barelds Fotografie
Antoinette Borchert
Harry Cock
DvhN/Corne Sparidaens
Groninger Museum
Henx fotografie
Jeroen van Kooten
RHC Groninger Archieven
John Stoel
Universiteitsmuseum Groningen
Productiebegeleiding
UMC-staf, Communicatie
Photography
Bert Barelds Fotografie
Antoinette Borchert
Harry Cock
DvhN/Corne Sparidaens
Groninger Museum
Henx fotografie
Jeroen van Kooten
RHC Groninger Archieven
John Stoel
Universiteitsmuseum Groningen
Supervision of production
UMC-staff, Communication
www.umcg.nl
Productie
Het Grafisch Huis, Groningen (druk)
Binderij Hexspoor, Boxtel (bindwerk)
Munken Polar (papier)
Production
Het Grafisch Huis, Groningen (printing)
Binderij Hexspoor, Boxtel (binding)
Munken Polar (paper)
© 2009 UMCG
© 2009 UMCG
Universitair Medisch Centrum Groningen
Hanzeplein 1
Postbus 30 001
9700 rb Groningen
University Medical Center Groningen
Hanzeplein 1
P.O. Box 30 001
9700 rb Groningen
The Netherlands
De papiersoort van deze brochure
is geproduceerd met FSC
gecertificeerde pulp.
The paper of this brochure is
produced with FSC certified pulp.