download (pdf) - UHasselt

Professor Maes helpt
fusie PHL en XIOS juridisch vertalen
Fusies zijn per definitie complexe processen: als twee verschillende organisaties met hun eigen structuur en cultuur besluiten
één te worden, stoten ze onderweg onvermijdelijk op een heleboel hindernissen. En wat beide partijen uiteindelijk
overeenkomen, beleidsmatig en juridisch vertalen, is ook geen sinecure. Maar als een autonome (XIOS) en een provinciale
hogeschool (PHL) fuseren, wordt dat juridische verhaal nog een stuk complexer. Professor Gunter Maes leverde op dit terrein
een huzarenstukje en hielp met zijn expertise het juridische mijnenveld rond de nieuwe Limburgse fusiehogeschool PXL
ontmijnen.
Pluralistisch, niet neutraal
“Als een autonome hogeschool met een provinciale hogeschool
fuseert, is het resultaat volgens de grondwet automatisch een
autonome hogeschool”, vertelt UHasselt-professor Gunter Maes,
specialist in onderwijsrecht. “Concreet betekent dit dat de nieuwe
fusiehogeschool een neutraliteitsverplichting zou hebben. Maar
wat betekent neutraliteit in een samenleving in verandering? Is dat
hetzelfde als pluralisme? Vandaag interpreteert het Grondwettelijk
Hof dat op deze manier, maar is dat binnen tien jaar ook nog zo?
Dat weten we niet. Als je nu kijkt naar het gemeenschapsonderwijs
in de Franse gemeenschap, dan zie je dat die neutraliteit daar veel
strikter geïnterpreteerd wordt. Neutraliteit staat daar al lang niet
meer voor pluralisme, maar - geïnspireerd door het Franse begrip
van laicité - voor de bijna uitdrukkelijke afwezigheid van opvattingen.
Onderwijs mag dan wel een gemeenschapsaangelegenheid
zijn, de neutraliteitsverplichting ligt in de federale Grondwet vervat.
Ook dat kan spanningen creëren. Interpretatieproblemen rond de
term ‘neutraliteit’ wilden wij in onze Limburgse associatie heel expliciet
vermijden. En dus moesten we dat open en actief pluralisme,
waar we sterk in geloven, juridisch verankeren.”
Antwerpen en Limburg
“Voor Limburg hebben we dus een apart fusiedecreet geschreven:
de nieuwe hogeschool PXL is geen autonome hogeschool,
maar een hogeschool met een sui-generis karakter. Volledig on-
afhankelijk van de bestaande onderwijsnetten. Dat pluralistische
karakter van de nieuwe hogeschool is één van de hoekstenen van
de nieuwe constructie en dat hebben we ook heel nadrukkelijk zo
vastgelegd in het decreet, dat unaniem in het Vlaams parlement
werd goedgekeurd. Tijdens dat juridische proces toonden ook de
hogescholen binnen de Associatie Universiteit en Hogescholen
Antwerpen (auha) interesse. Want Universiteit Antwerpen is, net
als Universiteit Hasselt, een pluralistische instelling. Zij sloten zich
maar graag bij ons project aan. Daardoor werd het initiële decreet
nog gewijzigd, en hebben we uiteindelijk een aangepaste versie
geschreven.”
Responsabilisering van het bestuur
“Toen het decreet klaar was, zat ons werk er niet op. De volgende
stap was de fusie-overeenkomst, het kerndocument waarin de
grote lijnen van de fusieoperatie worden vastgelegd en uitgewerkt.
De meeste aandacht is hierbij uitgegaan naar het organieke reglement:
we wilden ervoor zorgen dat er in de bestuursorganen de
nodige transparantie vervat zit naar samenstellingen, bevoegdheden
en verantwoordelijkheden. We wilden zo ver mogelijk weg van
donkere achterkamers en alle bevoegdheden heel helder, transparant
en ondubbelzinnig formuleren. En dat hebben we ook gedaan.
In de fusie-overeenkomst hebben we voluit ingezet op bestuurlijke
autonomie en responsabilisering van het bestuur. Cruciale voorwaarden
om een organisatie goed te doen functioneren. “
20