rechtspraak 2008-2009 - Rechtbank van Koophandel Dendermonde

OVERZICHT RECHTSPRAAK RECHTBANK VAN KOOPHANDEL TE 

DENDERMONDE 1 SEPTEMBER 2008- 31 AUGUSTUS 2009 

Voorwoord : 

Dit overzicht wil onze rechtspraak beter bekend maken ten behoeve van de 

rechtsonderhorigen en diverse beroepsbeoefenaars waaronder in de eerste plaats 

advocaten . Bekendmaking van de rechtspraak moet bijdragen tot een grotere 

transparantie . 

Het opzet is inzicht te geven in de rechtspraak van onze rechtbank aan de hand van 

verwijzingen naar uitspraken waarbij rechtskwesties worden beslecht. De uittreksels 

geven kernachtig en niet steeds tekstueel de beslissing-motivering weer omtrent de 

rechtskwestie. 

We splitsen dit overzicht op volgens de verschillende rechtsmateries en citeren 

beperkt of iets ruimer afhankelijk van de inhoud van de beslissing. 

Voor de indeling steunen we ons op de UNIVERSELE THESAURUS – H. VAN BOSSUYT – 

I VEROUGSTRAETE – uitgave Larcier , 2008 – bij het desbetreffend verwijzingsnummer voegen we 

ons intern nummer. De rangschikking gebeurt in volgorde van de nummers. 

Voor elke referte vindt u het verwijzingsnummer - het rolnummer - de kamer en datum van de 

uitspraak. 

224 

GERECHTELIJK RECHT 

Bevoegdheid 

Materiele 

08-1713 / 01 KAMER 5 31.10.2008. 

Hier volgt een relevant uitreksel uit het vonnis over de rechtskwestie 

Soms leest u hier de verwijzing naar gelijkaardige rechtspraak van onze rechtank – eventuele hervorming door de hogere 

rechtsmacht- of eventueel voor een goed begrip een korte verwijzing naar de feiten. 

Per gerechtelijk jaar geven we een samenvattend overzicht van de voor de 

rechtspractici belangrijkste beslissingen. 

We hopen dat dit instrument nuttig zal zijn en staan steeds open voor elke suggestie. 

De Voorzitter, 

GUIDO DE CROOCK 

1

1. GERECHTELIJK RECHT. 

27 – 264 / 01 


Bevoegdheid 

Samenhang 

08-2167 KAMER 6 20.10.2008 

De contradictoire exceptie van samenhang moet worden beoordeeld door de magistraat die naar luid van de artikelen 565-566 

Ger.W. de zaak ten behoeve van de andere uit handen moet geven. 

De curator stelt dat de zaak dient behandeld te worden door de rechtbank van koophandel in gevolge samenhang. 

Enkel de feitenrechter die de zaak ten behoeve van de andere rechter uit de handen moet geven, is in casu bevoegd om 

uitspraak te doen over de samenhang. 

De zaak wordt naar de rol verwezen in afwachting van de uitspraak van de vrederechter over de voorgedragen exceptie van 

samenhang. 

27 – 1693 / 01 


Samenhang – extra contractuele vordering – diverse schadegevallen ingevolge 

kabelbeschadigingen – splitsing van vorderingen 


Samenhang veronderstelt dat er een verband bestaat tussen de diverse vorderingen en dit verband wordt geobjectiveerd 

door de vrees voor tegenstrijdige beslissingen, die de rechtsbedeling niet ten goede komen. De vrees dat er in de 

onderscheiden en concreet ter beoordeling voorgelegde feiten en vorderingen afwijkende uitspraken zouden tussenkomen 

en dat de goede rechtsbedeling, het ‘prestige en het gezag van de justitie’ in het gedrang zouden komen, wettigt aldus de 

samenvoeging 

Tussen de diverse schadegevallen (kabelbeschadigingen) bestaat er geen enkel risico op met elkaar tegenstrijdige 

beslissingen, gelet op het feit dat voor elk schadegeval een louter individuele en feitelijke beoordeling vereist is 

Samenhang kan mogelijk aanvaard worden indien verbintenisrechtelijke aanspraken steunen op een zelfde contract of, 

bij uitbreiding, op een bestendige handelsrelatie of contractuele samenwerking. Bij extracontractuele schadegevallen is 

dergelijke redenering niet op zijn plaats. 

Waar samenhangende vorderingen, die met een afzonderlijke gedinginleidende akte worden ingeleid kunnen worden 

samengevoegd is het logisch dat de omgekeerde beweging – en met name de splitsing – wordt toegepast, wanneer nietsamenhangende 

vorderingen met hetzelfde gedinginleidend exploot worden ingeleid. Door deze wijze van handelen goed 

te keuren, is de splitsing van de vorderingen, als sanctie bij de schending van artikel 701 Ger.W., aanvaard en is impliciet 

ook aanvaard dat geen van de rechtsvorderingen of eisen in rechte door de schending van artikel 701 Ger. W. 

onontvankelijk zouden worden of nietig zouden zijn, hetgeen een al te draconische sanctie zou zijn. 

27 – 1693 / 02 


Samenhang – extra contractuele vordering – diverse schadegevallen ingevolge 

kabelbeschadigingen . 


Een doelmatige behandeling van de zaken rechtvaardigt dat verschillende vorderingen waarin identieke of gelijklopende 

(rechts)vragen aan de orde komen, samen voor de rechtbank worden gebracht .De rechtbank is van oordeel dat de 

vorderingen voldoende samenhangend zijn om samen behandeld te worden. Het betreft telkens kabelbeschadigingen 

naar aanleiding van wegeniswerken. Het betreft derhalve telkens dezelfde rechtsfeiten. De vorderingen splitsen zou de 

goede werking van het gerecht tegengaan omdat de Vrederechter alsdan zou worden overstelpt met kleinere vorderingen. 

De vordering handelde over 53 kabelbeschadigingen naar aanleiding van wegeniswerken. 

234 / 01 


Bevoegdheid 

Materiele – erfgenaam van overleden handelaar 


De rechtbank van koophandel is niet bevoegd op grond van artikel 573 Ger.W. wanneer een van de erfgenamen van een 

handelaar niet de hoedanigheid van handelaar bezit en de vordering niet gesteund is op een daad van koophandel van de 

overledene. Het betrof een vordering op grond van een onverschuldigde betaling 

De vordering was gegrond op een (terug)betaling van bedragen die verweerster aanvankelijk aftrok van elke verkoopfactuur bij de 

verkoop/levering van varkens en die waren bestemd als bijdrage voor een sanitair fonds, doch waarvan nadien evenwel geoordeeld 

werd dat deze regelgeving onwettig was (niet in overeenstemming met EG-verdrag ; onrechtmatige steunverlening,…) 

2

236 / 01 


Bevoegdheid 

Materiële – saldo rekening courant, geschil terzake van de vennootschap 


De rechtbank van Koophandel is op grond van artikel 574.1° Ger.W. bevoegd voor de vordering van de vennootschap in 

betaling van het saldo van een rekening courant tegen een vennoot . 

Er is immers in casu sprake van een “geschil tussen de vennootschap en haar vennoot”. 

Het moet daarnaast echter ook een geschil “terzake” de vennootschap betreffen, opdat de bijzondere bevoegdheid van 

artikel 574,1° Ger.W. zou spelen. Dit is het geval wanneer het geschil de oprichting, de werking (inclusief het bestuur en 

de controle) of de vereffening van de vennootschap (in de ruime zin) betreft, mits het verband voldoende betekenisvol is 

en niet louter toevallig en bijkomst. De vordering tot betalen van het saldo van een rekening courant kan derhalve in een 

vennootschapsrechtelijke context worden gesitueerd. 

263 / 01 


Bevoegdheid 

Territoriaal – 624.2° plaats van het geschil 


De plaats waar de verbintenis moet worden uitgevoerd in artikel 624 2° Ger.W., is deze van de verbintenis waarover het 

geschil loopt en niet van een andere verbintenis die ontstaan is uit dezelfde overeenkomst 

Zie ook A/ A/09/874 2 KAMER 30 april 2009 – 06/129 28 mei 2009 - 

263 / 02 


Bevoegdheid 

Territoriaal- beoordeling aan de hand van de inleidende dagvaarding 


Wanneer niet gedagvaard wordt op de woonplaats/zetel van de verweerder , moet de dagvaarding aantonen dat de 

rechter waarvoor gedagvaard is deze is van de plaats waar het contract is afgesloten of waar de litigieuze verbintenis, 

voorwerp van de vordering, moe(s)t uitgevoerd worden. 

Zelfs indien een meer coulante visie zou verdedigd worden, in die zin dat toch een beperkt of marginaal (prima facie) 

onderzoek mogelijk is ten gronde (o.a. een nazicht van de stukken), in geval van betwisting van de bevoegdheid, dient 

gesteld dat : dit nog steeds niet tot gevolg kan hebben dat de rechter, wiens bevoegdheid [ratione loci] wordt betwist, een 

integraal onderzoek ten gronde doorvoert (met omstandige lectuur van de conclusies der partijen en diepgaande studie 

der stukken) enkel en alleen om zijn bevoegdheid te toetsen. 

263 / 03 


Bevoegdheid 

Territoriaal 


De materiële en de territoriale bevoegdheid worden bepaald naar het voorwerp van de vordering zoals in de inleidende 

dagvaarding omschreven. In de inleidende dagvaarding wordt melding gemaakt van de bevoegdheidsclausule. 

De eisende partij stelt dat de algemene voorwaarden een bevoegdheidsbeding bevatten en er derhalve een overeenkomst 

tussen de partijen bestaat. Dit kan niet in aanmerking worden genomen voor het bepalen van de territoriale bevoegdheid 

omdat het al of niet bestaan van een overeenkomst een betwisting ten gronde uitmaakt, terwijl de beoordeling van de 

territoriale bevoegdheid elke beoordeling van de zaak dient vooraf te gaan. 

De rechtbank moet op de algemene regels van het Gerechtelijk Wetboek terugvallen waarbij artikel 624, 1° Ger.W. 

bepaalt dat de eisende partij de keuze heeft om de zaak te brengen voor de rechter van de woonplaats van de verwerende 

partij en overeenkomstig artikel 624, 2° voor de rechter van de plaats van de verbintenis waarover het geschil loopt of één 

ervan zijn ontstaan of waar zij worden of moeten worden uitgevoerd. 

Het geschil heeft betrekking op het betalen van een factuur. De plaats van betaling is de woonplaats van de schuldenaar 

vermits overeenkomstig artikel 1247 B.W. de verbintenis tot betalen op de woonplaats van de schuldenaar moet worden 

uitgevoerd. 

De stelling van de eisende partij als dat de werken in het arrondissement Dendermonde werden uitgevoerd, is ter zake 

niet relevant, vermits de hoofdvordering betrekking heeft op de betalingsverplichting van de verwerende partij. Met de 

plaats waar de verbintenis moet worden uitgevoerd wordt de verbintenis bedoeld die het voorwerp is van het geschil – in 

casu een verbintenis tot betaling – en niet de eventueel andere verbintenissen die uit de overeenkomst zijn ontstaan. 

De verwerende partij vroeg verzending van de zaak naar de Rechtbank van Koophandel te Brussel, dit gelet op artikel 624, 1 ste 

lid Ger.W. Zij stelde geen kennis te hebben van de algemene voorwaarden van de eisende partij, nu deze niet op de achterzijde 

van de facturen voorkomen. Eisende partij verwees naar de bevoegdheidsregel van artikel 624, 2 de lid Ger.W. en stelde dat de 

werken dienden uitgevoerd worden in het arrondissement Dendermonde. 

In dezelfde zin 08-584 – 4 kamer 17.11.2008; 08-17344 kamer 24.11.2008 

3

263 / 04 


Bevoegdheid 

Territoriaal 


De materiële en de territoriale bevoegdheid worden bepaald naar het voorwerp van de vordering zoals in de inleidende 

dagvaarding omschreven 

Artikel 854 Ger.W. bepaalt dat de onbevoegdheid van de rechter voor wie de zaak aanhangig is, dient te worden 

opgeworpen voor alle exceptie of verweer, wat erop wijst dat de rechtbank haar bevoegdheid moet onderzoeken alvorens 

kennis te nemen van de grond van de zaak. 

In de inleidende dagvaarding wordt uitdrukkelijk verwezen naar de algemene voorwaarden. In tegenstelling tot wat de 

verwerende partij beweert, liggen deze voorwaarden wel degelijk voor in het bundel, met name op de achterzijde van de 

factuur . Bovendien is er een verwijzing in de offerte. 

De algemene voorwaarden maken derhalve deel uit van de contractuele relatie en de rechtbank acht zich dan ook 

bevoegd. 

De verwerende partij wierp in hoofdorde de onbevoegdheid ratione loci van de Rechtbank op en vorderde de verzending naar 

de Rechtbank van Koophandel te Brussel op grond van artikel 624 Ger.W., zijnde de rechtbank van haar maatschappelijke zetel. 

De eisende partij stelde dat deze Rechtbank bevoegd is op grond van een bevoegdheidsbeding opgenomen in haar algemene 

voorwaarden. 

De verwerende partij betwist de kennisname van de algemene voorwaarden, deze zouden volgens haar niet voorliggen. 

De rechtbank onderzoekt toch of deze voorliggen en onderzoekt in dat opzicht de factuur en de offerte. 

In dezelfde zin 08-1103 – 4 kamer 17.11.2008 (de dagvaarding verwees naar de bevoegdheidsovereenkomst op de facturen –de 

rechtbank aanvaardde haar bevoegdheid na onderzoek van de stukken (facturen) 

263 / 05 


Bevoegdheid 

Territoriaal 


Wanneer in de inleidende dagvaarding geen melding wordt gemaakt van enige bevoegdheidsclausule en op geen enkele 

wijze de bevoegdheid wordt gemotiveerd in de dagvaarding moet de rechtbank inzake territoriale bevoegdheid 

terugvallen op het gemeen recht namelijk artikel 624 Ger.W. Wanneer er betwisting bestaat over het bestaan van de 

bevoegdheidsovereenkomst kan hier geen rekening met gehouden worden. 

In dezelfde zin A/08/00584 4 KAMER 17 NOVEMBER 2008 - A/09/874 2 KAMER 30 april 2009 - 

263 – 420 / 01 


Bevoegdheid – Territoriaal - Kortgeding - 

Betaling van een provisie 

08-66 KAMER Kortgeding 11.02.2009 

In beginsel is in kortgeding de Voorzitter van de rechtbank bevoegd die territoriaal bevoegd is om kennis te nemen van 

het bodemgeschil .De territoriaal bevoegde rechter is ingevolge het bevoegdheidsbeding, de Rechtbank van Koophandel 

te Gent. 

Enkel ingeval van dwingende noodzakelijkheid, ingevolge de aard van het kortgeding en van de gevorderde maatregel in 

kortgeding, kan de wilsautonomie van partijen inzake bevoegdheid ter zijde gesteld worden. 

De vordering in kortgeding kan dan bij uitzondering voor een andere rechter worden gebracht. 

Zo kan de vordering in kortgeding tot aanstelling van deskundige worden gebracht voor de voorzitter in wiens 

rechtsgebied deze onderzoeksmaatregel moet worden uitgevoerd, zelfs wanneer zijn rechtbank ten gronde niet bevoegd is 

Er is geen dwingende noodzakelijkheid om voor de betaling van een provisie een andere rechter in kortgeding te vatten 

dan diegene welke, ingevolge de wil van partijen in het bevoegdheidsbeding aangewezen is en territoriaal bevoegd is om 

van het geschil kennis te nemen. 

De uitzonderingen op het algemeen beginsel moeten immers beperkt worden tot de gevallen waar zulks uit de aard van 

de gevorderde maatregel in kortgeding werkelijk voortvloeit en als noodzakelijk wordt ervaren. 

Dit is niet het geval voor een vordering in betaling van een provisie op een openstaande factuurschuld. 

294 / 01 


Dagvaarding aan een nalatenschap 


De dagvaarding aan een nalatenschap is niet ontvankelijk, dergelijke dagvaarding is gedaan aan een niet bestaande persoon. 

4

304 / 01 


Verschijning bij advocaat- mandaat ad litem 


Een advocaat die voor een rechtscollege een proceshandeling verricht en die verklaart op te treden namens een 

rechtspersoon die behoorlijk is geïdentificeerd wordt wettelijk vermoed daartoe een regelmatige lastgeving te hebben 

ontvangen – Dit is een vermoeden juris tantum – Eiser die zelf zaakvoerder is , is geen derde - het vermoeden van 

volmacht van de raadsman kan in dit geval niet ingeroepen worden omdat de beslissing in het college van zaakvoerders 

niet rechtsgeldig werd genomen vermits de statuten voorzien in een collegiaal optreden van de zaakvoerders. 

Geen verstek – heropening debatten ten einde zich rechtsgeldig te laten vertegenwoordigen. 

315 / 01 


Schorsing van de procedure ingevolge niet overlegging van stukken 


Ingeval de rechtbank vaststelt dat de stukken niet worden voorgelegd, dient zij de rechtspleging ambtshalve te schorsen. 

De rechtbank hoeft niet lijdelijk toe te zien, maar moet van ambtswege, bij vaststelling van dit processueel feit, de 

rechtspleging schorsen 

350 / 01 


Uitbreiding van de vordering 


Een vordering tot betaling van facturen kan worden uitgebreid tot betaling van nieuwe facturen indien deze betrekking 

hebben op de uitvoering van dezelfde overeenkomst of kaderen binnen éénzelfde bestendige commerciële samenwerking. 

Art. 807 Ger.W. vereist niet dat de nieuwe vordering, wanneer zij berust op een feit of akte in de dagvaarding 

aangevoerd, uitsluitend op dat feit of die akte berust 

352 / 01 


Hoofd en tegeneis - afsplitsing 


De rechter heeft een vrije beoordeling omtrent de afsplitsting van hoofd en tegeneis. De rechter kan evenwel weigeren om 

op het verzoek tot gerechtelijke schuldvergelijking in te gaan, wanneer al te veel tijd nodig zou zijn om aan het oneffen 

karakter van de schuldvordering van de verweerder een einde te maken. De berechting van de hoofdvordering te zeer 

zou kunnen vertragen. 

356 / 01 


Vordering in gedwongen tussenkomst 


Een vordering in gedwongen tussenkomst en gemeenverklaring mag de rechten van verdediging niet schenden. Dit is het 

geval indien de vordering in tussenkomst of gemeenverklaring - rechtstreeks of onrechtstreeks - gebaseerd is op de 

resultaten van eerder bevolen expertiseverrichtingen, waaraan de in tussenkomst of gemeenverklaring gedagvaarde 

partij niet heeft kunnen participeren 

Bepalend is dus het feit of het recht van verdediging in concreto werd geschonden. 

De enkele vaststelling dat een onderzoeksmaatregel al in uitvoering is staat een gedwongen tussenkomst niet in de weg, 

indien daaruit geen gevolgen voortvloeien die een schending opleveren van de rechten van verdediging van de in 

tussenkomst geroepen partij(en). De concrete omstandigheden kunnen aantonen dat er geen sprake is van dergelijke 

schending bvb. omdat er nog geen standpunt of voorverslag voorligt vanwege de deskundige. 

5

382 / 01 


Bewijslast 


Tussen partijen geldt een samenwerkingsplicht op het vlak van de bewijslast, zodat ook de verweerder zich te goeder 

trouw moet opstellen en de fair play in acht nemen. Het gebrek aan medewerking om bepaalde bewijzen voor te leggen of 

stukken op te vragen kan het stilzwijgen van deze partij “kleuren”. 

387 – 324 / 01 


Valsheidsvordering – mededeling aan het Openbaar Ministerie 


Niets verzet zich er tegen dat de mededeling aan het Openbaar Ministerie van de valsheidsvordering gebeurt via een 

tussenvonnis. Dit vonnis wordt dan uitgesproken op de eerstvolgende zitting, na deze waarop de sluiting der debatten is 

bevolen. Dergelijke werkwijze strookt met de ratio legis en is ook vanuit praktische zowel als proceseconomische 

overwegingen te verkiezen, nu alle partijen zowel als het Openbaar Ministerie kennis krijgen van één en hetzelfde 

document (tussenvonnis), waarin voor een goed begrip van de zaak (zeker ten behoeve van het advies vanwege het 

Openbaar Ministerie) ook de feitelijke achtergronden en de vorderingen van partijen, benevens de eigenlijke incidentele 

valsheidsvordering, zijn weergegeven. Door het feit dat een tussenvonnis geveld wordt (en het beraad is beëindigd) is het 

volledige rechtsplegingsdossier bovendien ter inzage van het Openbaar Ministerie. 

399 – 400 / 01 

Deskundig onderzoek – niet in werking stellen deskundige gevolgen 



Het gebrek aan diligentie vanwege een partij bij het in werking stellen van de deskundige moet passend gesanctioneerd 

worden door haar vervallen te verklaren van deze bewijsmaatregel. 

De volstrekte passiviteit van een partij en ondermeer het niet in staat stellen van de zaak en het nalaten te concluderen 

kan opgevat worden als een gebrek aan interesse, hetgeen neerkomt op een verwerking van het recht van deze partij om 

haar resterende aanspraken nog in rechte te laten gelden. 

399 – 400 / 02 

Deskundig onderzoek – draagdwijdte van “ vrijstelling van formaliteiten” 



Een door partijen verleende “vrijstelling van formaliteiten” kan - tenzij uitdrukkelijk anders afgesproken en nauwkeurig 

afgelijnd - niet betekenen dat de deskundige eenzijdig vaststellingen doet zonder de partijen daarvan in kennis te stellen. 

Bij gebrek aan een nauwkeurige formulering van de vrijstelling moet de deskundige de partijen minstens uitnodigen op 

de verdere expertisewerkzaamheden en dit gelet op het recht op tegenspraak en dus het recht van verdediging. 

399 - 402 / 01 


Deskundig onderzoek – autonomie van de deskundige bij het uitvoeren van zijn 

opdracht. 


Het is de deskundige zelf die op discretionaire wijze beslist op welke wijze hij zijn onderzoek voert, welke bezoeken hij 

uitvoert en welke gegevens hij nodig heeft voor het formuleren van zijn advies. 

De deskundige oefent zijn opdracht in volle vrijheid en onafhankelijkheid uit en dit geldt in het bijzonder voor de 

organisatie van de materiële verrichtingen van de expertise, evenals de door hem aangewende methodes. 

In dezelfde zin 06-506 2 kamer - 26 februari 2009 

6

399 – 402 / 02 

GERECHTELIJK RECHT Deskundig onderzoek –subsidiariteit - 


Een deskundigenonderzoek is niet bestemd om een partij, op wie een bepaalde bewijslast rust te ontslaan van elke 

bewijsvoering. - men kan dus niet zomaar een deskundigenonderzoek vorderen om schadeaanspraken te staven, indien 

niet vooraf alle mogelijkheden zijn benut om de schade zelf, d.w.z. zonder expertise, te bewijzen. Gewezen wordt op het 

beginsel van de subsidiariteit van het deskundigenonderzoek, waarbij ook de proportionaliteitstoets (waarde van de 

vordering in verhouding tot de te verwachten kostprijs van het deskundigenonderzoek) een belangrijk criterium is om te 

beslissen of er al dan niet een deskundigenonderzoek wordt bevolen . Art. 875 bis Ger. Wb. bepaalt trouwens dat de 

rechter de keuze van onderzoeksmaatregel beperkt tot wat volstaat om het geschil op te lossen, waarbij de meest 

eenvoudige, snelle en goedkope maatregel de voorkeur geniet. 

In dezelfde zin 08-1390 4 kamer -9.03.2009 

399 – 402 – 405 / 01 

Deskundig onderzoek – rechten van verdediging- motiveringsplicht 



Geen enkele wetsbepaling schrijft voor dat een deskundige ertoe gehouden is alle opmerkingen of bezwaren van de 

partijen omtrent een voorverslag punt per punt in detail te beantwoorden. De deskundige is trouwens ook niet gehouden 

tot dezelfde motiveringsplicht als die van de rechter verwacht wordt. Een impliciet en globaal antwoord op de 

opmerkingen der partijen volstaat dan ook in de regel . 

De deskundige moet zijn opdracht uitvoeren [advies verlenen] en geen bewijzen verzamelen die het gelijk of ongelijk van 

de ene of andere partij staven. 

Partijen hebben hem niet voor te schrijven welke bijkomende investigaties deze moet doen of op welke wijze hij zijn 

onderzoek moet voeren en zijn advies moet onderbouwen. 

399 – 407 / 01 

Deskundig onderzoek – provisie - 



Het was niet het opzet van de wetgever dat de deskundige de Rechtbank voortdurend zou vatten met verzoeken om de 

consignatie van bijkomende voorschotten of de verdere vrijgave van reeds betaalde voorschotten noch dat de Rechtbank 

voortdurend tot tussentijdse begrotingen zou overgaan. Het was veeleer de bedoeling te vermijden dat de deskundige al te 

veel kosten zou moeten voorschieten, doch niet dat zijn erelonen reeds op voorhand zouden betaald worden. Artikel 988 

lid 2 Ger.W. bepaalt overigens dat “verdere vrijgave ook mogelijk is om een redelijk deel van het ereloon voor reeds 

uitgevoerde werkzaamheden te dekken” (waarmee dus enkel verwezen wordt naar de –verdere-vrijgave van het voorschot, 

bepaald door de rechter bij toepassing van artikel 987 Ger.W.) doch zegt opvallend niets over de consignatie van een 

bijkomend voorschot in dergelijke hypothese. Het is bovendien pas ter gelegenheid van het eindverslag en bij de 

neerlegging van een gedetailleerde staat van kosten en erelonen dat de opdracht in beginsel beëindigd is en de betaling 

aan de orde is, tijdstip waarop trouwens de partijen en ook de Rechtbank een beter zicht hebben op de zaak om met 

kennis van zaken te kunnen oordelen over de (definitieve) begroting. 

399 – 407 / 02 

Deskundig onderzoek – nietigheid –ereloon deskundige 



Het enkele feit dat een deskundig verslag onjuistheden bevat is geen reden om het deskundig verslag op zich nietig te 

verklaren en om het ereloon van de deskundige te verminderen. 

399 – 407 / 03 

GERECHTELIJK RECHT Deskundig onderzoek – partij die verplicht is de deskundige te provisioneren 


Het komt onder de nieuwe wet op het deskundig onderzoek aan de rechter toe te bepalen wie de kosten van expertise zal 

voorschieten. De wet voorziet niet in criteria. De rechtbank veroordeelt de partij die een onderzoeksmaatregel vordert 

om de hieraan verbonden kosten voor te schieten, zoals dit onder de oude wet ook gold. Zulks doet niets af aan het 

gegeven dat de rechter in zijn eindvonnis bij de uiteindelijke kostenveroordeling een andere dan de consignatieplichtige 

partij uiteindelijk veroordeelt tot het geheel (of een deel) der expertisekosten. 

7

Rechtsplegingsvergoeding – vermindering of vermeerdering van de 

412 – 415 / 01 


rechtsplegingsvergoeding bij kennelijk onredelijk karakter van de situatie 

Valsheidsprocedure 


Het begrip kennelijk onredelijk karakter van de situatie “ waarmede de rechter kan rekening houden voor het 

verminderen of verhogen van de rechtsplegingsvergoeding moet worden omschreven als een specifieke situatie die niet 

valt gelijk te stellen met een generiek ruimer begrip als “billijkheid” en is dus minder ruim . De tekst verwijst naar de 

“situatie” die onredelijk moet zijn, wat iedere verwijzing naar de onredelijkheid van de personen lijkt uit te sluiten .Het 

kennelijk onredelijk karakter van de situatie slaat niet op het geval van procesrechtsmisbruik. 

412 – 415 / 02 


Indien de curator verkiest zich te laten vertegenwoordigen door een confrater, ook al is 

deze een medewerker van zijn kantoor, dan heeft deze recht op een 

rechtsplegingvergoeding 


Indien de curator verkiest zich te laten vertegenwoordigen door een confrater, ook al is deze een medewerker van zijn 

kantoor, dan heeft deze recht op een rechtsplegingvergoeding. Het gaat in casu immers om een zaak die werd ingeleid 

door de gefailleerde, voor zijn faillissement en waarbij er uitgebreid werd geconcludeerd. 

412 – 415 / 03 


Rechtsplegingsvergoeding – kortgeding en procedure ten gronde – één 

rechtsplegingsvergoeding 

99-591S KAMER 5 21.11.2008 

Vermits het kort geding geen andere aanleg inhoudt en overeenkomstig art. 1, lid 2 van het K.B. van 26 oktober 2007 tot 

vaststelling van het tarief van de rechtsplegingsvergoeding de bedragen vastgesteld worden per aanleg kan slechts één 

rechtsplegingsvergoeding worden toegekend. 

412 – 415 / 04 


Rechtsplegingsvergoeding – een vordering in vrijwaring is een niet in geld 

gewaardeerde vordering – meerdere partijen in het ongelijk tegenover één partij 


Opdat met toepassing van art. 2, eerste lid, van het uitvoerend K.B. dd. 26.10.2007 inzake gerechtskosten het bedrag van 

de rechtsplegingsvergoeding op basis van het bedrag van de vordering kan worden vastgesteld, dient in de inleidende 

akte of een later stuk het bedrag van de geldelijke veroordeling bepaald of minstens bepaalbaar te zijn. Dit is niet het 

geval voor vrijwaringsvorderingen, uit hoofde waarvan enkel de basisvergoeding van art. 3 van het uitvoerend K.B. kan 

worden toegekend. 

De wet voorziet enkel een afwijkende regeling voor het geval één enkele partij in het ongelijk gesteld wordt ten aanzien 

van meerdere partijen ; voor het omgekeerde geval, nl. dat meerdere partijen in het ongelijk gesteld worden (zoals in 

casu) is geen specifieke regeling voorzien, zodat in casu elk der partijen veroordeeld wordt tot de RPV opzichtens A. 

412 – 416 / 01 


Gerechtskosten – omslaan van de kosten 


De kosten mogen niet worden omgeslagen met toepassing van art. 1017, derde lid, Ger. W. wanneer de hoofdvordering 

slechts gedeeltelijk slaagt. Om de kosten om te slaan moet het dus gaan om een geval waarin elke partij in het raam van 

een wederkerige procesverhouding in het ongelijk is gesteld, wat een hoofdvordering en een tegenvordering onderstelt. 

420 / 01 


Kortgeding – voorlopige maatregelen – correctie aandeelhoudersregister – 

Geen voorlopige maatregel bij betwisting ten gronde over het aandelen bezit 


Bij wijze van voorlopige maatregel kan geen correctie van het aandeelhoudersregister worden bevolen. 

Een dergelijke correctie bevelen veronderstelt dat uitspraak gedaan wordt hoeveel aandelen elk van de partijen heeft. 

Slechts wanneer zulks vaststaat en ten gronde uitspraak is gedaan over het aandeelhoudersbezit kan in de lijn van de 

uitspraak van de rechter, uiteraard wel in kortgeding correctie worden bevolen. 

Zolang deze uitspraak echter uitblijft kan geen correctie van het aandeelhoudersregister worden bevolen bij wijze van 

voorlopige maatregelen. 

8

420 / 02 


Kortgeding – voorlopige maatregelen - rententierecht – vrijgave met 

zekerheidsstelling 


De voorzitter van de rechtbank van Koophandel , rechtsprekend in kort geding, kan voorlopige maatregelen bevelen die 

in de lijn liggen van de vermoedelijke rechten van de partijen. 

De vordering tot teruggave dreigt onherroepelijk nadeel te brengen aan de zaak vermits eens de teruggave bevolen, het 

retentierecht niet kan herleven als de rechter ten gronde de zaak anders beoordeelt. De rechter kan echter ook via 

belangenafweging komen tot een maatregel bij wijze van voorlopige regeling. 

Er dient dan een afweging gemaakt te worden tussen de onderscheiden belangen van partijen. 

Het nadeel dat eiseres lijdt wanneer ze niet kan beschikken over de goederen, is zonder twijfel aanzienlijk. 

Wanneer verweerster echter verplicht wordt de goederen vrij te geven, verliest zij een drukkingsmiddel tot zekerheid 

voor de betaling van haar schuldvordering. 

De vrijgave met zekerheidsstelling, welke verweerster ondergeschikt voorstelt, is een opportune maatregel welke alle 

belangen in zekere zin respecteert. 

420-263 / 01 


Kortgeding – voorlopige maatregelen -ENAC 


In kortgeding volstaat het vast te stellen dat verweerster kennelijk geen misbruik maakt van haar recht zich op de 

exceptie van niet uitvoering te beroepen. 

De kortgedingrechter kan niet ingaan op de gevorderde maatregel zonder de rechten van partijen onherroepelijk te 

schaden. 

De maatregel bevelen, zou het voordeel van de exceptie van niet uitvoering aan verweerster ontnemen. 

De kortgedingrechter moet met vorderingen, die de exceptie van niet uitvoering buiten spel zetten, omzichtig te werk 

gaan en enkel ingeval van kennelijk misbruik kan de kortgedingrechter een bevel geven zoals gevraagd. 

Dit kennelijk misbruik is niet bewezen. 

Verweerster vroeg dat voorafgaandelijk de indienstelling van een lift, eiseres de facturen voor plaatsing van de lift, vermeerderd met 

de rente en het verhogingsbeding, zou betalen. 

420 – 1373 / 01 


Kortgeding – beding van voorkeur – niet nakomen – gevolgen - 

Beoordeling in Kortgeding 


Een beding van voorkeur kan worden omschreven als een clausule in een overeenkomst waarbij een partij zich er 

tegenover de wederpartij toe verbindt om, als zij in de toekomst beslist om een bepaalde overeenkomst te sluiten, die bij 

voorkeur boven alle andere met de wederpartij aan te gaan onder gelijkwaardige voorwaarden 

Algemeen wordt aanvaard dat het niet nakomen van een voorkeurrecht in beginsel niet de nietigheid tot gevolg heeft van 

de overeenkomst die in weerwil van dit voorkeurrecht werd gesloten. 

Indien echter de derde aansprakelijkheid oploopt wegens derdemedeplichtigheid aan de contractbreuk, kan de rechter de 

nietigheid van de overeenkomst uitspreken als vorm van herstel van de schade van de begunstigde van het voorkeurrecht 

ten gevolge van deze derde-medeplichtigheid aan de contractbreuk. 

Er is bij een voorlopige beoordeling onvoldoende schijn van recht aanwezig met betrekking tot de vraag of S. derdemedeplichtigheid 

aan contractbreuk kan worden verweten. De bodemrechter zal terzake uitsluitsel dienen te geven. 

649 / 01 


Kortgeding – bevoegdheid – derdenverzet tegen beschikking op eenzijdig 

v verzoekschrift 


Overeenkomstig artikel 1125 Ger.W. moet het derdenverzet worden gebracht voor de rechter die de bestreden 

beschikking heeft gewezen. Ingevolge het derdenverzet strekt onze rechtsmacht zich in beginsel uit tot een volledig 

nieuwe berechting van het geschil, weliswaar rekening houdende met artikel 1130 Ger.W. al. 1 en al.2. 

Gezien de bevoegdheid twijfelachtig is wordt de zaak naar de arrondissementsrechtbank verwezen. De eis strekte ertoe 

om personen die zich wederrechtelijk in bedrijfslokalen bevinden, uit deze lokalen te zetten . Voor dergelijke vordering in 

kortgeding is normaal de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg bevoegd en ten gronde de Vrederechter ( art 591 

Ger.W.) 

Het feit dat bij een eventuele verwijzing naar een andere rechter, deze rechter ten gronde over het derdenverzet zal 

uitspraak dienen te doen over de vernietiging van de beschikking gewezen op eenzijdig verzoekschrift door een andere 

rechter is geen beletsel . 

9

Dit alles volgt immers uit het feit van de verwijzingsregels zoals in artikel 639 e.v. Ger.W. waarvan artikel 1122 e.v. 

Ger.W. inzake het derdenverzet niet afwijkt. 

Een gelijkaardige situatie kan zich trouwens voordoen in een procedure op verzet. 

728- 399 / 01 


Deskundig onderzoek - Dwangsom wordt opgelegd aan de partij die de deskundige 

verhindert zijn opdracht uit te voeren 


De rechtbank kan een dwangsom opleggen tegenover de partij die weigert de deskundige toegang te verlenen om de 

voorraden op te nemen. 

900 / 01 

GERECHTELIJKRECHT Internationale rechtsmacht – art 23 EEX-VO – overeenkomst tot aanwijzing van 

bevoegde rechter 

Territoriaal 


Een bevoegdheidsbeding dat voorkomt in de algemene factuurvoorwaarden kan onder welbepaalde voorwaarden als een 

geldig forumbeding worden aangenomen op grond van de door art. 23 EEX-Vo bepaalde mogelijkheid om een 

overeenkomst tot aanwijzing van een bevoegd gerecht te sluiten in een vorm die wordt toegelaten door de handelwijzen 

die tussen de partijen gebruikelijk zijn geworden. Dit is het geval wanneer, ingevolge hun vroegere transacties, de 

partijen geregeld met de algemene voorwaarden werden geconfronteerd, zodat zij worden vermoed kennis te hebben 

gekregen van het forumbeding dat in die voorwaarden is vervat. Indien zij er nooit tegen hebben geprotesteerd, worden 

zij verondersteld ermee ingestemd te hebben 

Indezelfde zin 09-271 2 Kamer 25 juni 2009 

1365 – 1367 / 01 

BURGERLIJK RECHT 

Intrest – gerechtelijke intrest – laattijdig instellen rechtsvordering - vanaf de 

dagvaarding 


Er kunnen geen intresten voorafgaand aan de dagvaarding worden gevorderd indien blijkt dat de schuldeiser te lang 

getalmd heeft om zijn aanspraken te laten gelden en betaling op te eisen. 

Gelet op de tendens om de termijnen in het rechtsverkeer in te korten en de spoed die aan de dag moet worden gelegd in 

het handels- en rechtsverkeer (zeker tussen professionelen) getuigt de houding van eiseres dan ook van een verregaande 

nalatigheid, die tezelfdertijd de indruk kon wekken dat zij, ondanks de periodieke aanmaningen, zich de facto neerlegde 

bij het standpunt van verweerster. 

De rechtbank kende in deze zaak geen intresten toe voor de periode voor dagvaarding (30.10.2003 tot 20.12.2007) – in dezelfde 

zin 2 kamer 08-78, 28 mei 2009 

1365 – 1367 / 02 

Intrest – gerechtelijke intrest vanaf de uitspraak 



D e Rechtbank kent aan eiseres ook geen intresten toe, nu blijkt dat deze weinig of zelfs geen initiatief heeft genomen om 

de zaak, die reeds sedert 1999 werd ingeleid, te activeren (..) aldus is er enkel gerechtelijke intrest verschuldigd vanaf de 

datum van de uitspraak. 

Er kunnen geen intresten worden gevorderd indien blijkt dat de schuldeiser te lang getalmd heeft om zijn aanspraken te laten 

gelden en betaling op te eisen. 

In dezelfde zin A/08/00615 6 november 2008 2 e kamer - A/08/1036 13 november 2008 - A/08/1638 9 oktober 2008 

1367 / 01 


Koop- verkoop – levering van hardware en software en onderhoudscontract – 

dominantie van koop - aanvaarding – samenwerkingsplicht van partijen – 

informatieplicht van partijen – verplichtingen van de koper 


De levering en installatie van sofware en hardware samen met een afzonderlijk onderhoudscontract dient als een geheel 

aanzien waarbij de koop-verkoop het meest dominant is zodat deze regels van toepassing zijn. 

De inontvangstneming van de software – al dan niet met zichtbare gebreken - is definitief is na het verstrijken van een 

testperiode volgend op de eerste opstart van het systeem. 

Voor het welslagen van het project van installatie van de software is een dialoog tussen partijen essentieel. Het gebrek 

aan dialoog dient aan beide partijen te worden toegerekend .Partijen hebben bij een contract tot aanschaffing van een 

informaticasysteem een samenwerkingsplicht. 

10

Aangezien er bij computerapparatuur altijd een gebrek kan optreden, dient de gebruiker/koper altijd een bepaalde 

onbeschikbaarheid te dulden van het toestel teneinde de verkoper toe te laten de nodige correcties of aanpassingen aan te 

brengen. De gebruiken in de informaticasector laten trouwens een zekere tolerantiemarge toe inzake een bepaalde graad 

van onbeschikbaarheid van bepaalde systemen. Bij het in werking stellen en aanpassen van software kan worden 

aangenomen dat zelfs software-op-maat niet ab initio vlekkeloos werkt. De diversiteit aan en de wisselwerking tussen de 

verschillende onderdelen kan onmogelijk met sluitende zekerheid foutvrij worden afgeleverd, zodat het gebruik ervan - 

zeker in den beginne - onvermijdelijk fouten moet opleveren. 

Een functioneel gebrek impliceert een ongeschiktheid voor een specifiek bestemd en beoogd gebruik. Functionele 

gebreken van software en informaticamateriaal zijn in de regel afhankelijk van de informatieplicht van de aspirantkoper 

: deze moet aan de verkoper communiceren wat zijn precieze behoeftes en verlangens zijn en welke systemen hij 

wenst voor de oplossing van typische problemen die hij kent vanuit zijn ervaring met de bedrijfsvoering binnen zijn eigen 

onderneming of handelsactiviteit. De verkoper moet bij de contractssluiting duidelijk op de hoogte zijn van deze 

specifieke verzuchtingen of desiderata vanwege de koper. 

De informatieplicht van partijen houdt in dat de verkoper de koper moet inlichten doch tevens dat de koper de verkoper 

moet informeren omtrent de specifieke eigenschappen van zijn bedrijfsvoering waaraan de software moet beantwoorden. 

Wanneer het niet de taak van de leverancier is een software op maat te ontwerpen, dan is het ook niet zijn taak het 

bedrijf van de koper door te lichten en te analyseren, laat staan een volledige informatica-audit door te voeren. De koper 

van software voor beroepsdoeleinden, die zelf een onderzoeksplicht heeft, kent als geen ander zijn eigen bedrijf alsook 

haar specifieke noden en behoeften, zodat deze de gevolgen moet dragen van het feit dat hij in voorkomend geval geen 

meer precieze eisen heeft gesteld. 

1437 – 1442 / 01 


ENAC -voorwaarden 


Om op basis van de enac de opschorting van de eigen prestatie wegens niet-nakoming van andermans prestatie te kunnen 

inroepen, moet voldaan zijn aan de volgende vereisten: 

• De opschortende schuldenaar moet een aanspraak hebben op een prestatie die in voldoende verband staat met 

de op te schorten prestatie, en hij moet de niet-nakoming van die prestatie opwerpen. 

• De opschortende schuldenaar mag niet tot eerdere nakoming verplicht zijn. 

• De opschorting mag slechts geschieden in de mate waarin ze door de niet-nakoming van de tegenpartij 

gerechtvaardigd wordt. 

• De opschorting mag de latere nakoming van de op te schorten verbintenis niet blijvend onmogelijk maken 

1437 - 1442 – 2600 / 01 


Exceptie van niet uitvoering - koop- verkoop 


De exceptio non adimpleti contractus kan niet ingeroepen worden door de partij die een zgn. voorleveringsplicht heeft, 

d.w.z. dat de excipiens niet diegene mag zijn die eerst gehouden is te presteren. 

De koper die na de aanvaarding van de goederen gebreken vaststelt kan daaruit niet tot de bevrijding van de betaalplicht 

besluiten, maar moet bovendien ook op zijn beurt (hetzij door middel van een zelfstandige vordering, hetzij door een 

tegenvordering indien hij inmiddels in betaling van de koopsom was gedagvaard) zijn verkoper in rechte aanspreken en 

een op koopvernietigende gebreken gesteunde vordering tot vrijwaring voor verborgen gebreken stellen, waarbij de 

koper de bewijslast van het bestaan van de ingeroepen gebreken draagt 

Zie ook 09/820 2 KAMER 8 juli 2009 -09/25 2 KAMER 9 juli 2009- 

1446 – 1439 / 01 


Verbintenissen – uitdrukkelijk ontbindend beding - ingebrekestelling 


In tegenstelling tot wat men uit de benaming zou kunnen afleiden doet een uitdrukkelijk ontbindend beding geen afbreuk 

aan het algemene beginsel van de verplichte voorafgaande ingebrekestelling van de schuldenaar door de schuldeiser. 

De overeenkomst zal maar eerst ontbonden zijn na het verstrijken van de door de ingebrekestelling toegekende 

respijttermijn, die de schuldeiser de schuldenaar moet gunnen teneinde deze de kans te bieden zijn wanprestatie alsnog 

ongedaan te maken. 

1470 – 1472 / 01 


Bewijs 


De clausule in een verzekeringsovereenkomst “ Bij het opstellen van het contract werd ook rekening gehouden met de 

informatie opgenomen in de bijzondere voorwaarden. De betaling van de premie zal worden beschouwd als een bevestiging 

van de correctheid van de verstrekte informatie en een aanvaarding van de algemene en bijzondere voorwaarden van dit 

contract (bijvoegsel) “ is een geldige bewijslastclausule welke de omkering van de bewijslast meebrengt. 

11

De rechter mag oordelen dat een negatief feit niet met dezelfde striktheid als het bewijs van een bevestigend feit behoeft 

te worden geleverd uiteraard zonder dat hij de eisende partij van dit bewijs mag ontslaan of de tegenpartij het bewijs van 

het tegengestelde positief bewijs kan opleggen. 

Dat de feitenrechter de nodige soepelheid in acht mag nemen (en minder eisen mag stellen dat bij het bewijs van een 

zuiver positief feit) houdt in feite in dat : 

• de Rechter zich grotendeels mag vergenoegen met het bewijs via vermoedens 

• een voldoende waarschijnlijkheid van het beweerde feit reeds volstaat 

1600 – 1601 / 01 

Koop- verkoop – eigendomsoverdracht – overdracht risico 



Enkel de eigenaar ten tijde van het ongeval is vergoedingsgerechtigd, bij gebreke aan andersluidende bepalingen. 

Bij de verkoop van een specieszaak is de regel dat de koper het risico dient te dragen, zelfs indien de zaak nog niet 

geleverd is . Artikel 1138 lid 2 B.W., doet het risico naar de koper overgaan vanaf de verbintenis tot overdracht (van 

eigendom), die onderscheiden dient te worden van de levering. 

De omstandigheid kan als onvoorzien worden beschouwd, wanneer zij (1) volledig vreemd is aan een feit of een fout van 

de partijen, (2) volkomen onvoorzienbaar is bij het sluiten van de overeenkomst, (3) een abnormaal karakter vertoont – 

zoniet gaat het slechts om een eenvoudige moeilijkheid die binnen de grenzen der aannemingsrisico’s valt – en (4) een 

ernstige verzwaring van de aannemingslasten of een verstoring van de economie van het contract tot gevolg heeft. 

1600 – 1619 / 01 

BURGERLIJK RECHT Koop- verkoop – aanvaarding- verborgen gebreken - - 


Inzake koop-verkoop is de aanvaarding de rechtshandeling, waardoor de koper erkent dat de geleverde zaak 

overeenstemt met de verkochte zaak en vrij is van zichtbare gebreken. Deze aanvaarding dekt elk gebrek of nietconformiteit 

en daarna kan de koper enkel nog beroep doen op art. 1641 e.v. B.W. maar niet op art. 1184 B.W. 

1600 - 1612 – 1619 – 1470 – 1609 

/ 01 

Koop – verborgen niet conformiteit 



Wanneer het gebrek aan conformiteit niet kan worden ontdekt bij de levering kan zij in beginsel niet worden gedekt door 

de aanvaarding. De aanvaarding kan enkel slaan op zichtbare conformiteitsgebreken, gezien men van onzichtbare 

conformiteitsgebreken niet kan aannemen dat de koper hiervan (zelfs maar stilzwijgend) afstand heeft willen doen. 

Om te slagen in zijn vordering moet de koper dan bewijzen dat de non-conformiteit onnaspeurbaar was bij de levering en 

dat hij korte tijd na de ontdekking geprotesteerd heeft. 

De verborgen non-conformiteit, is een variant van een niet-conforme levering welke zich voordoet wanneer de afwijking 

in de levering niet onmiddellijk materieel vaststelbaar is. 

De druksterkte van zand dat gebruikt wordt voor bepaalde (bouw)constructies kan als zodanig met verborgen nonconformiteit 

zijn behept. 

Het lijkt immers technisch-materieel niet mogelijk om de eigenschap van de druksterkte dadelijk bij de levering na te 

gaan. 

De levering is zodoende niet aanvaard door verweerster door het loutere feit van de afhaling van de goederen bij eiseres, 

waar verweerster in beginsel ook tijdig heeft geprotesteerd na het ontdekken van deze niet-conformiteit. 

Verweerster heeft niet de contractueel bindende procedure gevolgd die voorgeschreven is inzake staalnames, en die 

afgedrukt staat zowel op de leveringsbonnen als op de keerzijde van de facturen van eiseres, nl. dat de monsters reeds 

worden genomen tijdens het lossen in aanwezigheid van een afgevaardigde van eiseres. 

Waar verweerster stelt dat deze procedure enkel geldt voor beton, neemt de Rechtbank echter aan de hand van de 

analogische interpretatiemethode aan dat zulks geldt voor alle materialen die door eiseres worden geleverd. 

Partijen hebben in het verleden nog al samengewerkt zodat verweerster - die de tegenstelbaarheid van deze voorwaarden 

niet betwist - deze voorwaarden kende. 

Het recht van verdediging en het recht op tegensprekelijke bewijsvoering vereist dat bij een éénzijdige expertise van een 

bepaald product de leverancier dadelijk wordt verwittigd van deze bemonstering - zodat deze in staat wordt gesteld de 

onderzoeksverrichtingen te volgen - alsook dat bij de staalname (in aanwezigheid van de leverancier) dadelijk een 

afzonderlijk (verzegeld of door beide partijen afgetekend) staal wordt gereserveerd voor een tegenexpertise. 

De partij die een zaak onder zich heeft, heeft de plicht te bekwamer tijd tegensprekelijk bewijsmateriaal te verzamelen 

omtrent de staat van de zaak. Indien het bewijs door het verzuim van voormelde plicht onmogelijk is geworden of niet 

meer behoorlijk kan worden geleverd, dan draagt de verzuimende partij het uiteindelijke bewijsrisico. 

12

Nu de beweerde leveringsgebreken niet op tegensprekelijke wijze werden vastgesteld ten aanzien van eiseres valt het 

bewijsrisico ten laste van verweerster 

Anderzijds staat vast dat verweerster het bewuste gestabiliseerd scheldezand effectief heeft verwerkt en gebruikt in het 

productieproces voor de rioleringswerken. 

Terzake is de Rechtbank van oordeel dat, zelfs ongeacht het feit of er sprake is van een zichtbare dan wel verborgen nonconformiteit, 

eens de levering is gewijzigd van hoedanigheid en zeker wanneer deze is verwerkt, de aanvaarding 

onherroepelijk vaststaat. Verwerkt de koper de goederen dan betekent zulks dat hij deze aanvaardt, ook al zijn er 

gebreken in de levering. 

Verweerster kan niet ontkennen dat zij het bewuste zand heeft gebruikt voor de constructies welke zij heeft gemaakt en 

zij heeft aldus haar aanspraken verwerkt. 

1600 – 1613 / 01 

BURGERLIJK RECHT Consumentenverkoop - niet conformiteit – verkoop in de staat waarin deze zich bevindt 

gekend door de koper – wijze van vergoeding 


De niet conformiteit wordt vermoed van zodra de consument aantoont dat het aangekochte consumptiegoed niet 

beantwoordt aan één van voorwaarden van 1649 ter B.W. Bewijslast van het conformiteitsgebrek rust bij de koper. Voor 

gebreken, bij een consumentenverkoop, die zich manifesteren binnen de zes maanden na levering bestaat een vermoeden 

van bestaan van het gebrek bij levering . De melding op de factuur “ verkocht in de staat waarin deze zich bevindt aldus 

door de koper gekend”volstaat niet om bewijs van kennis in hoofde van de koper van het gebrek te bewijzen. 

De keuzemogelijkheid waarover de consument op grond van artikel 1649quinquies B.W. beschikt, belet natuurlijk niet 

dat de verkoper, nadat de consument het gebrek aan overeenstemming van het goed met de overeenkomst heeft 

meegedeeld, zelf als eerste de consument, bij wijze van schikking, om het even welke beschikbare vorm van 

genoegdoening voorstelt. 

Het komt echter aan de koper/consument toe dat voorstel aan te nemen of af te wijzen Dit heeft voor gevolg dat de 

verkoper geen rechten kan putten uit de argumentatie dat koper het voorstel om zijn voertuig te laten herstellen bij “X” 

heeft afgewezen en ervoor geopteerd heeft om zelf zijn voertuig te laten herstellen bij een derde firma, weze het door de 

vervanging (i.p.v. het herstel) van het bewuste onderdeel (versnellingsbak). 

1600 – 1622 / 01 

BURGERLIJK RECHT Internationale koop- toepassing Weens koopverdrag – recht op intrest – intrestvoet 


Op grond van artikel 6 van het Weens Koopverdrag kunnen de partijen de toepassing van dit Verdrag uitsluiten, of 

kunnen ze afwijken van elk van de bepalingen hiervan . Er is geen bezwaar tegen het feit dat de partijen hun rechtskeuze 

maken of wijzigen na het tot stand komen van de overeenkomst, of zelfs tijdens het geding. De uitsluiting of afwijking van 

het Weens Koopverdrag moet uitdrukkelijk bedongen zijn. 

Als een partij tekortschiet in de betaling van een prijs of van enig ander achterstallig bedrag heeft de tegenpartij recht op 

rente op dit bedrag (art. 78 CISG), naast haar recht op schadevergoeding overeenkomstig artikel 74 CISG. In het CISG 

(art. 78) wordt niet aangegeven tegen welke interestvoet de rente moet worden begroot. 

De Rechtbank gebruikt de rentevoet van de marginale leningsfaciliteit van de ECB, hetzij 5 %+ 2= 7 %. Volgens het 

Weens Koopverdrag is geen ingebrekestelling nodig om de intrest te doen lopen. 

Het bestaan wordt niet aangetoond van een geldig conventioneel schadebeding en evenmin wordt het bestaan aangetoond 

van een in art. 74 van het CISG bedoelde schade die niet gedekt is door de hiervoor aangegeven rente, zodat de 

rechtbank geen schadevergoeding toekent. 

1681 / 01 


Huur van diensten 


Wanneer geen prijs is overeengekomen inzake ereloon van een boekhouder geldt het beginsel dat het opstellen van een 

ereloonnota door een boekhouder in de regel een partijbeslissing uitmaakt, dit is de beslissing van een partij aan wie de 

bevoegdheid is verleend om de inhoud van de rechten en plichten van de andere partij te bepalen of te wijzigen. 

Dit impliceert dat partijen stilzwijgend zijn overeengekomen om het ereloon of de prijs in functie van de geleverde 

prestaties na de uitvoering van de opdracht éénzijdig te laten vaststellen door de boekhouder zelf, onder de (beperkte / 

marginale) controle van de rechter. 

De opdrachtgever verbindt zich er m.a.w. toe om voor de prestaties een ereloon te betalen dat éénzijdig door de 

dienstenverhuurder wordt vastgesteld 

13

1681 – 1629 / 01 


Aanneming – huur van diensten of van een zaak 


Om uit te maken of de overeenkomst van verhuur van een kraan met werkman al of niet een huur van diensten is , is de 

onafhankelijkheid van de begeleidende werkkracht van belang. Is de ter beschikking gestelde werkkracht ondergeschikt 

aan de gebruiker dan is er sprake van een huurovereenkomst met betrekking tot het goed. 

1682 / 01 


Aanneming – vetusiteit - schade 


Het leerstuk van de vetusteit kan relevant zijn voor voertuigschade, kledingschade, doch is in de regel niet bruikbaar bij 

herstelwerken aan een gebouw. Het is evident dat de eigenaar van een beschadigd voertuig van meerdere jaren oud geen 

recht heeft op een nieuw voertuig, nu er op de markt vergelijkbare voertuigen van dezelfde ouderdom en soort 

voorhanden zijn. 

Dit kan echter niet gesteld worden van de eigenaar van een beschadigd onroerend goed, zoals van een vernielde muur . 

Hier terzake kan immers niet worden geopperd dat een muur van dezelfde ouderdom zou kunnen aangeboden worden, 

nu zulks materieel/technisch volstrekt onmogelijk is. Er bestaat immers geen “markt” van tweedehandsmuren, waarmee 

eisers zich desgevallend ook zouden kunnen behelpen, zodat een herstel middels nieuwe gevelstenen een noodzakelijk en 

onvermijdelijk gegeven is. 

Een juist en passend schadeherstel in hoofde van eisers is bijgevolg niet mogelijk zonder deze gebeurlijke (schijnbare) 

verbetering; in dergelijk geval moet de schadevergoeding niet worden verminderd. 

De benadeelde heeft dan ook recht op de (nieuw)waarde van zijn vernielde zaak wanneer hij niet in staat is op de markt 

gelijk(w)aardige reeds gebruikte zaken aan te kopen. De"gebruikte"/oude zijgevel kan niet anders vervangen worden 

dan door zijn vernieuwing en in dat geval heeft de benadeelde recht op deze vernieuwing. 

Dat de herstelprijs buiten verhouding staat tot de aannemingssom is niet terzake dienend : alle schade moet worden 

vergoed. 

Niet de waarde van het contract is de maatstaf ter bepaling of ter begrenzing van de omvang van de schadevergoeding. 

De enige maatstaf is de schade. 

Het betrof de uitvoering van voegwerken aan muur ,het uitslijpen van de voegen gebeurde dermate ondeskundig dat een nieuwe 

muur volgens de deskundige de enige oplossing was. De rechtbank kent een vergoeding toe gelijk aan de waarde van een nieuwe 

muur. 

1682 – 1684 / 01 


Aanneming in regie vrije prijsbepaling – vrije prijsbepaling en bepaling van de prijs 

door de deskundige – marginale toetsing 


Een regiecontract houdt voor de opdrachtgever inzake de prijsbepaling steeds een zeker risico in, dat hij geacht wordt 

aanvaard te hebben tot op zekere hoogte . In overeenkomsten van aanneming van werk of van diensten wordt de 

mogelijkheid van partijbeslissing trouwens algemeen aanvaard . Het is niet omdat een deskundige een bepaalde prijs 

vooropstelt dat de aannemingsprijs (post factum) noodzakelijkerwijze tot dit bedrag dient te worden beperkt. 

Indien de opdrachtgever noch registreert noch controleert kan hij de afrekening die met de facturen en de uitbestede 

uren overeenstemt in beginsel enkel dan betwisten indien hij kan aantonen dat de afrekening kennelijk onredelijk of 

onjuist is. De redelijkheid is de norm en de toetsing van de prijs dient aan dit criterium te voldoen. 

De schuldenaar is immers alleen dan niet gebonden indien de partijbeslissing "kennelijk onredelijk" is : een 'marginale 

toetsing' is zodoende aan de orde. 

Dit houdt in dat de rechter niet zomaar zelf het voorwerp van de verbintenis(sen) mag bepalen op grond van wat redelijk 

is, zonder rekening te houden met het feit dat de bepaling daarvan precies in beginsel aan de schuldeiser werd 

toevertrouwd. Ook inzake partijbeslissingen geldt, althans tot op zekere hoogte, het beginsel van de verbindende kracht 

van de overeenkomst, een principe dat de rechter niet zomaar naast zich neer kan leggen. 

_______________________________________________________________________________________________________ 

Zie ook 1681-01 

1682 - 1684 – 1689 / 01 


Aanneming – tienjarige aansprakelijkheid 


Door de oplevering en opneming van het afgewerkte gebouw wordt de fase van de contractuele aansprakelijkheid voor 

het bouwwerk als zodanig afgesloten en begint de periode van de tienjarige garantie voor de stevigheid en deugdelijkheid 

van het gebouw. Art. 1792 B.W. stipuleert dat indien een gebouw dat tegen vaste prijs is opgericht, geheel of gedeeltelijk 

14

teniet gaat door een gebrek in de bouw, zelfs door de ongeschiktheid van de grond, de architect en de aannemer daarvoor 

aansprakelijk zijn gedurende tien jaren. 

De tienjarige garantie is van toepassing op alle aannemingen van gebouwen en grote werken, al dan niet tegen vaste prijs, 

nu art. 2270 B.W. dat dezelfde garantieplicht regelt geen onderscheid maakt wat de prijsvorming betreft. 

Een “gebrek in de bouw” of “ongeschiktheid van de grond” zoals in art. 1792 B.W. bedoeld, is een fout tegen de 

bouwkunde, die van aard is een gebouw, of een essentieel of aanzienlijk bestanddeel ervan, geheel of gedeeltelijk teniet te 

doen gaan 

De woorden “geheel of gedeeltelijk tenietgaan” in art. 1792 B.W. moeten volgens hun betekenis in het gewone 

spraakgebruik worden begrepen 

De aansprakelijkheid van “de aannemers” voor verborgen gebreken in het uitgevoerde en goedgekeurde werk, op grond 

van het gemene aannemingsrecht, blijft bestaan maar werd niet weerhouden omdat de uitvoering van de werken, niet te 

wijten is aan een ontwerpfout, uitvoeringsfout, gebrek in de materialen of tekortkoming in de informatie-, voorzorgs- en 

herstelplicht in hoofde van verweerder, doch wel aan normale slijtage van de egalisatielaag ingevolge het specifieke 

gebruik van de zolderruimte door eiseres 

1682 - 1684 – 1694 / 01 


Aanneming – aansprakelijkheid architect 


Waar de controleopdracht van de architect geen verplichting inhoudt om permanent aanwezig te zijn op de werf (tenzij 

het tot zijn contractuele opdracht behoorde) moet anderzijds gesteld worden dat zijn aanwezigheid vereist is telkenmale 

nodig, dit is alleszins wanneer een decisieve stap gezet wordt in het bouwproces en sprake is van cruciale ogenblikken . Of 

hiervan sprake is wordt beoordeeld aan de hand van het criterium of er een gevaar bestaat voor niet-omkeerbare 

beschadiging. De architect moet aanwezig zijn bij die fasen van uitvoering die later niet of nauwelijks nog kunnen worden 

gecorrigeerd 

Dit is naar het oordeel van de Rechtbank zeker het geval wanneer de vloerplaat gegoten wordt voor een industriële loods 

of fabriekhal. 

1682 – 1688 / 01 


Aanneming – Bewijs van aanvaarding van de werken 


De oplevering en de goedkeuring van de werken kunnen stilzwijgend gebeuren. 

Dit kan blijken uit de concrete omstandigheden, afhankelijk van de zaak. 

Zo geeft de bouwheer die de werken voorbehoudloos in gebruik neemt, uiting aan zijn goedkeuring. De ingebruikneming 

kan ruim opgevat worden en blijken uit bijvoorbeeld het verhuren van het gebouw, het bewonen van een winkelhuis na 

renovatie, en dit zonder enig voorbehoud, gepaard gaande met het stilzitten van de bouwheer gedurende twee maanden 

na ontvangst. 

Een bijzonder element in het kader van het stilzwijgen is de aanvaardde factuur. 

_______________________________________________________________________________________________________ 

In dezelfde zin 06-2828 – 4 Kamer – 22.09.2009 

1682 – 1688 / 02 


Aanneming – Voorlopige oplevering - aanvaarding van de werken 


Voor de oplevering en de opneming van het uitgevoerde werk zijn er geen vormverplichtingen opgelegd. Uit het geheel 

van de bepalingen in de artikelen 1788-1791 B.W. blijkt evenmin dat de keuring als zodanig op tegenspraak moet 

geschieden. Wanneer de meester het uitgevoerde werk voor keuring en opneming in zijn macht heeft, wordt hij geacht dit 

te hebben aanvaard, indien hij niet binnen een redelijke tijd heeft geprotesteerd. 

De ingebruikneming of inbezitneming gedurende een zekere tijd, zonder voorbehoud, van het tot stand gebrachte werk, 

wordt als goedkeuring beschouwd. 

De opneming-goedkeuring bevestigt de wil van de aanbesteder om de wettelijke gevolgen van de overeenkomst die 

daaruit voortvloeien en die hij bij het aangaan van het contract heeft aanvaard, uitwerking te laten hebben. Zij doet 

blijken van zijn bedoeling om het werk zoals het ten uitvoer is gebracht te aanvaarden, en om de aannemer niet meer aan 

te spreken, behalve voor ernstige verborgen gebreken of tekortkomingen. 

De opneming dekt de zichtbare gebreken, tenzij die gebreken de stevigheid van een gebouw of een essentieel bestanddeel 

ervan aantasten. 

1682 – 1688 / 03 


Aanneming – Aanvaarding van de werken 


Aangenomen wordt dat de oplevering een vormvrije eenzijdige rechtshandeling is. 

De aanvaarding kan zodoende uitdrukkelijk of stilzwijgend gebeuren, hetgeen niet verwonderlijk is, nu de 

aannemingsovereenkomst ook zonder geschrift kan tot stand komen . 

15

De stilzwijgende aanvaarding kan worden afgeleid uit de inbezitneming zonder voorbehoud : de opdrachtgever die de 

werken in gebruik neemt zonder voorbehoud, geeft hiermee uiting aan zijn goedkeuring. 

Inzake aannemingen in regie staat het vertrouwen en de goede trouw tussen partijen centraal. De opdrachtgever dient er 

op te kunnen vertrouwen dat de aannemer de juiste uren en hoeveelheden in rekening zal brengen. Wanneer echter de 

opdrachtgever geen controlesysteem opzet van de regie-uren dienen de staten van de aannemer in beginsel voor 

waarachtig aangenomen. 

1682 – 1688 / 04 




Een aannemer-specialist heeft ook een belangrijke advies- en bijstandsplicht, die in bepaalde gevallen zelfs de vorm kan 

aannemen van een zgn. onthoudings- of weigeringsplicht. De aannemer is geen blinde uitvoerder van hetgeen hem door 

de bouwheer, hoofdaannemer of zelfs de architect of het studiebureau wordt opgedragen. De aannemer kan zich in dit 

geval ter bevrijding van zijn aansprakelijkheid, dan ook niet beroepen op een gebrek aan toezicht en/of opmerkingen 

Wanneer prima facie vaststaat dat de fouten van de verschillende aangesprokenen dezelfde schade hebben veroorzaakt, 

zullen de verschillende aansprakelijken moeten aantonen welk deel van de schade aan hun fout te wijten is, en welk deel 

ervan door de fout van anderen werd veroorzaakt. Slagen zij niet in dit bewijs, dan is een in solidum veroordeling 

onafwendbaar. M.a.w., wanneer dezelfde schade voortvloeit uit de samenloop van 2 of meer contractuele wanprestaties is 

er aanleiding tot een verbintenis in solidum, althans voor zover althans elke fout de schade in haar geheel heeft 

veroorzaakt 

1682 – 1688 / 05 




De voorlopige oplevering heeft tot doel de voltooiing van de werken vast te stellen waarbij wordt nagegaan of het bestek 

werd gevolgd en de plannen werden in acht genomen. De voorlopige oplevering impliceert op zich geen aanvaarding van 

de werken. Zij houdt in dat de opdrachtgever het werk ter beschikking krijgt en van dan af er het risico van draagt. 

Kleine gebreken en tekortkomingen zijn geen reden om een voorlopige oplevering te weigeren. Zij kunnen worden 

vermeld in het proces-verbaal van voorlopige oplevering en voor de definitieve oplevering worden hersteld. 

1682 – 1688 / 06 


Aanneming – aanvaarding van de werken – verborgen gebreken 


De oplevering of aanvaarding van de aanneming is een éénzijdige rechtshandeling die kadert in de goede uitvoering van 

de aannemingsovereenkomst .Op dat ogenblik verifieert de opdrachtgever het beëindigde werk en, indien het niet 

conform is, moet hij opmerkingen maken en de aannemer uitnodigen het werk behoorlijk uit te voeren. Maakt de 

opdrachtgever geen opmerkingen, dan betekent dit dat het werk behoorlijk is, of, alleszins dat hij afziet van de 

mogelijkheid om opmerkingen te maken. 

Aangenomen wordt dat de oplevering een vormvrije rechtshandeling is. De aanvaarding kan uitdrukkelijk of stilzwijgend 

gebeuren. De opdrachtgever die de werken in gebruik neemt zonder voorbehoud geeft hiermee uiting aan zijn 

goedkeuring 

Men kan niet met kennis van zaken opleveren of goedkeuren, wat men niet heeft kunnen vaststellen of waarnemen. De 

vordering tot aansprakelijkheid voor (lichte) verborgen gebreken berust op het algemeen beginsel dat men alleen 

zichtbare gebreken kan aanvaarden en men nooit geacht kan worden niet-zichtbare gebreken aanvaard te hebben . 

In dergelijk geval rijst de vraag binnen welke termijn de contractuele aansprakelijkheidsvordering uit hoofde van 

dergelijke verborgen gebreken tegen de aannemer ingesteld dient te worden. De regel luidt dat, als een voorheen 

verborgen gebrek eenmaal ontdekt is − dus zichtbaar is geworden − de vrijwarings- of aansprakelijkheidsvordering 

«tijdig» moet volgen, anders wordt de benadeelde wél geacht het inmiddels zichtbaar geworden gebrek alsnog te hebben 

aanvaard. 

1682 – 1688 / 07 


Aanneming – Aanvaarding 


De onder- en hoofdaannemingsovereenkomst zijn zelfstandige overeenkomsten zijn . De oplevering en aanvaarding van 

het werk van de hoofdaannemer en dat van de onderaannemer gebeurt, behoudens een contractuele transparantie 

onafhankelijk van elkaar . De opdrachtgever heeft immers niets te maken met de verhouding 

hoofdaannemer/onderaannemer. Een aanvaarding in het kader van de hoofdaanneming impliceert evenmin een 

aanvaarding van de werken van de onderaannemer en vice versa. 

16

1682 – 1690 / 01 


Aanneming – eenzijdig herstel 


De voorwaarden waaronder de schuldeiser van een bepaalde prestatie zonder voorafgaande rechterlijke machtiging een 

verbintenis om iets te doen door een derde mag laten uitvoeren zijn dat er sprake moet zijn van urgentie, dat de 

schuldenaar vooraf in gebreke moet zijn gesteld (waarbij bovendien een ultieme prestatietermijn moet zijn toegekend) en 

dat de stand van de werken (en de aard en ernst van de eventuele gebreken) op tegenspraak moet zijn vastgesteld. 

1682 – 1690 / 02 


Aanneming – eenzijdig herstel 


Opdat een contractspartij zonder rechterlijke machtiging gebreken zou mogen herstellen, moet er o.a. sprake zijn van 

urgentie en moet de aard en ernst der gebreken bovendien op tegenspraak zijn vastgesteld in der minne of in een 

gerechtelijk deskundigenonderzoek, al dan niet gevorderd in kort geding. Elke onrechtstreekse uitvoering in natura 

vereist principieel een voorafgaande rechterlijke tussenkomst, welke als doel heeft de rechter toe te laten na te gaan of er 

wel daadwerkelijk een wanprestatie is en - zo ja - of er nog een redelijke mogelijkheid bestaat dat de schuldenaar de 

verbintenis zelf zal nakomen. 

_______________________________________________________________________________________________________ 

In dezelfde zin 05-4669 4 juni 2009 - 07-1189 kamer 2 11 juni 2009 

1682 – 1694 / 01 


Overeenkomst architect – ontbinding wegens misrekening van het budget 


De vaststelling van het budget behoorde tot het voorwerp en dé essentie van het architectencontract gezien de 

kostprijsraming tot de uitdrukkelijke en wélomschreven contractuele opdracht van de architect behoorde. Gezien de 

fundamentele beoordelingsfout van de architect bij het berekenen van het budget wordt de overeenkomst wegens 

wanprestatie ontbonden. 

De bouwheer kan aanspraak maken op terugbetaling van de reeds betaalde facturen gezien de ontbinding ex tunc werkt 

en partijen dienen teruggeplaatst in de situatie alsof zij nooit hadden gecontracteerd . 

Er is niet aangetoond dat de prestaties van de architect nog enig nut vertoont voor de bouwheer, zodat zich geen 

restitutieverbintenis en afrekening opdringt. 

1684 / 01 


Aanneming – vertragingsboete –plichten van de hoofdaannemer 


Om toepassing te kunnen maken van een vertragingsboete is vereist dat de vertraging aan de fout van de aannemer te 

wijten zijn. Hierbij heeft de hoofdaannemer evenveel verplichtingen, zoals tijdig noodzakelijke keuzes maken, de 

aannemer op de hoogte stellen van bijzondere omstandigheden die het werk beïnvloeden en de coördinatieplicht in geval 

van meerdere aannemers. 

1693 / 01 


Aanneming – kabelbeschadiging –lokalisatieplicht. 


Op de aannemer rust een informatieplicht, een lokalisatieplicht én eventueel de plicht om het nutsbedrijf te contacteren. 

De liggingsplans hebben slechts een indicatieve waarde. De bewijsplicht rust op de aannemer. 

1693 / 02 


Kabels en leidingen 

kabelbeschadiging –lokalisatieplicht. 

Schade –begroting volgens overeenkomst BVVO-FIGAS waartoe de aansprakelijke 

persoon niet is toegetreden. 


Voor het uitvoeren van werken in de nabijheid van installaties van vervoer en gasachtige en andere producten door 

middel van leidingen en elektriciteitskabels gelden specifieke regels (aardgas KB 21 september 1988; elektriciteit artikel 

192 AREI). Voor de overige ondergrondse leidingen (zoals telecommunicatie) gelden geen specifieke regels, enkel een 

17

algemene lokalisatieplicht afgeleid uit de strafsanctie die worden gesteld op het nalaten van contactname met de bevoegde 

diensten. Op strafrechtelijk vlak is artikel 114 van de Wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige 

overheidsbedrijven van toepassing. 

Het uitgangspunt voor de beoordeling van de aansprakelijkheid is artikel 1382 BW vermits er doorgaans geen 

contractuele band tussen de aannemer en de nutsmaatschappij bestaat. 

De aansprakelijkheid van de aannemer wordt streng beoordeeld, doch de eigenaar van de kabel moet fout, schade en 

oorzakelijk verband bewijzen. Het enkel feit dat er werken werden uitgevoerd én er schade aan de kabels is vastgesteld, 

kan niet automatisch leiden tot de aansprakelijkheid van de aannemer. 

De voorzorgsverplichting van de aannemer is drievoudig: - De informatie- of raadgevingsverplichting 

- De lokalisatieverplichting 

- Het plegen van overleg met het nutsbedrijf 

De aannemer heeft voorafgaandelijk aan het uitvoeren van wegeniswerken de plicht om de nutsbedrijven te contacteren, 

verplichting die in de praktijk erop neerkomt dat zij de liggingplans dient op te vragen. Doet een aannemer dit niet, dan 

begaat hij een fout. 

Het is aan de aannemer te bewijzen dat effectief de liggingplans opgevraagd werden. Dit bewijs ligt ter zake niet voor en 

uit bepaalde vaststellingen is gebleken dat er géén liggingplans op de werf waren. 

Het is onvoldoende om louter de liggingplans op te vragen, de aannemer dient ook te lokaliseren. De intellectuele 

lokalisatie bestaat erin de kabel te lokaliseren aan de hand van de meegedeelde plannen. De materiële lokalisatie is het 

werkelijk verloop van de kabel na te gaan door middel van peilingen. 

De rechtbank is van oordeel dat de aannemer dient te peilen ingeval uit de omgevingselementen (zoals aanwezigheid van 

woningen, verlichtingpaal, spoorweg, ...) kan afgeleid worden dat er zich kabels in het te bewerken tracé bevinden. 

Hierbij wijst de rechtbank erop dat per meter weg er 8 meter kabels liggen, wat inhoudt dat er quasi overal kabels liggen, 

zodat er bijna altijd zal moeten gepeild worden. Ter zake zal de rechtbank dit principe per dossier toetsen, vermits 

inderdaad in concreto moet nagegaan worden of er al dan niet peilingen zijn gebeurd. 

1693 / 03 


Kabels en leidingen 

kabelbeschadiging –lokalisatieplicht. 

Schade –begroting volgens overeenkomst BVVO-FIGAS waartoe de aansprakelijke 

persoon niet is toegetreden. 


Voor werken in de buurt van een gasdistributieleiding is er geen afzonderlijke wettelijke regeling voorzien. In het kader 

van de algemene veiligheidsvoorschriften voor distributienetten zijn er wel bepalingen die betrekking hebben op het 

uitvoeren van werken. Deze veiligheidsvoorschriften worden vastgelegd in art. 51 van het K.B. van 28 juni 1971 

betreffende de te nemen veiligheidsmaatregelen bij de oprichting en bij de exploitatie van installaties voor gasdistributie 

door middel van leidingen. De in dit artikel vervatte voorafgaande raadplegingsplicht wordt door de rechtspraak 

omgezet in een verplichte aanvraag tot het bezorgen van de volledige liggingsplannen van de ondergrondse installaties 

aangaande de zone van de uit te voeren werken. 

Hoewel verweerster niet toegetreden is tot de overeenkomst BVVO-FIGAS en deze haar bijgevolg niet tegenstelbaar is, 

wordt toch aanvaard dat de begroting van de schade overeenkomstig de bepalingen van voornoemde conventie zeer 

realistisch, objectief en deskundig gebeurt en overeenstemt met de reële schade. Een begroting overeenkomstig deze 

overeenkomst biedt alle waarborgen van onpartijdigheid en deskundigheid om de financiële omvang van de schade juist 

te schatten. 

1748 / 01 

BURGERLIJK RECHT Eigendomsvoorbehoud – beschikkingsverbod - Revendicatievordering – afwezigheid van 

zakelijke werking 


C. stelt een vordering tot revindicatie, waarbij zij toepassing makend van het door haar lastens L.B. (naderhand in 

faling) bedongen eigendomsvoorbehoud, de afgifte vordert van een aantal nader in de dagvaarding opgesomde en 

omschreven roerende goederen, die C. destijds op order van L.B. leverde medio 2007 bij 'A'. 

C. vordert deze goederen echter niet op van haar rechtstreekse contractspartij, ten aanzien van wie zij dit 

eigendomsvoorbehoud heeft bedongen, doch wel ten aanzien van een loutere derde – D. huidig verweerder - die van haar 

zijde beweert dat zij de kwestieuze goederen rechtsgeldig in eigendom heeft verworven ingevolge aankoop vanwege de A, 

(thans ook in faling). 

Gelet op het feit dat er in beginsel geen zakelijke werking toekomt aan het beschikkingsverbod, dat resulteert uit het 

eigendomsvoorbehoud, moet de positie van derden worden beoordeeld aan de hand van het buitencontractueel 

aansprakelijkheidsrecht, waarin de algemene zorgvuldigheidsnorm de concrete toetssteen is. In het kader van de 

overname van de handelszaak mag van D. dan ook worden verwacht dat zij de titel(s) van haar rechtsvoorganger A. 

naging, teneinde zekerheid te verwerven omtrent haar eigendom op de bestanddelen van de overgedragen handelszaak. 

De manifeste nalatigheid vanwege D. op dat vlak impliceert naar het oordeel van de Rechtbank een tekortkoming aan 

haar fundamentele onderzoeksplicht en maakt aldus een foutief verzuim uit. De bezitsbescherming voorzien in art. 2279 

B.W. is niet toepasbaar op immateriële goederen en universaliteiten, zoals in casu een handelszaak. 

18

1825 / 01 


Verjaring –rechtsverwerking 


Een bedrag dat in éénmaal moet worden terugbetaald, valt niet onder het toepassingsgebied van artikel 2277 BW. Dit is 

het geval als het lastenkohier bepaalt dat er een rekening-courant-verhouding bestaat en alle rekeningen tot één en 

ondeelbaar geheel bij het einde van de kredietopening samensmelten. 

Rechtsverwerking ontstaat wanneer iemand door eigen toedoen een subjectief recht geheel of gedeeltelijk verliest omdat 

het verder uitoefenen ervan door de titularis van dit recht strijdig is met de voorheen door de betrokkene ingenomen 

houding. 

De rechtbank is van oordeel dat er wel degelijk sprake is van rechtsverwerking 

Het krediet werd opgezegd op 24 november 1995 – onderzoek gedaan naar de financiële situatie van de verwerende partij, 

zijnde op 6 juli 1998- op 2 december 2002 deed een gerechtsdeurwaarder onderzoek naar de solvabiliteit - op 24 juni 2003 

ontvangt eiser een volledig verslag met het oog op een eventuele kwijtschelding –er volgt geen reactie tot wanneer op 3 juli 

2007 een niuewe ingebrekestelling wordt verzonden – uiteindelijk volgt dagvaarding 6 juli 1998. 

Gealarmeerd door het onderzoek van de gerechtsdeurwaarder heeft verwerende partij onmiddellijk met eisende partij contact 

opgenomen – bij monde van haar raadsman – én duidelijk gesteld dat zij overtuigd was dat de schuld niet meer bestond. (zie 

zinsnede in de brief van de raadsman van de verwerende partij dd. 27 december 2002) 

Uiteindelijk stelt de eisende partij dat zij een kwijtschelding in overweging zal nemen waarop op 24 juni 2003 een volledig 

verslag aan eisende partij wordt overgemaakt. 

Hierop volgt geen enkele reactie meer vanwege eisende partij tot er gedagvaard werd op 8 juli 2008 

Vier jaar later, met name op 3 juli 2007, stuurt eisende partij een nieuwe ingebrekestelling. 

Indezelfde zin – stilzitten gedurende 13 jaar van een kredietinstelling vooraleer het saldo van een rekening-courant op te 

vorderen 08-1704 4 kamer 23.02.2009 

2959 – 1470 / 01 


Bewijs 


Bij een geschil inzake contracten tussen een eiser niet handelaar en een verweerder handelaar worden de 

bewijsvoorschriften gevolgd overeenkomstig het (rechts)statuut van degene tegen wie een (rechts)feit wordt ingeroepen . 

Tegen een niet-handelaar gelden de bewijsvoorschriften van het Burgerlijk Wetboek terwijl tegen een handelaar de 

bewijsregels van het handelsrecht in acht genomen mogen worden, hetgeen inhoudt dat alle middelen van recht (getuigen, 

vermoedens, ...) toegelaten zijn als bewijsmiddel 

5700 / 01 

BURGERLIJK RECHT Overheidsopdracht – forfaitaire prijs - Aanneming – Voorlopige oplevering - 

aanvaarding van de werken 


De aannemer heeft, in geval van betwisting, het recht zijn vordering tot herziening over te laten aan het oordeel van de 

rechter die dan zal vaststellen met welk bedrag het evenwicht in de opdracht zal worden hersteld 

De overheidsopdrachten worden in principe uitgevoerd tegen een vaste, forfaitaire prijs. Het risico van de prijsbepaling 

rust op de aannemer, zonder dat dit beginsel mag worden verabsoluteerd. De aannemer kan wanneer hij een zeer 

belangrijk nadeel heeft geleden om herziening of verbreking van de overeenkomst vragen, door omstandigheden te doen 

gelden die hij redelijkerwijze niet kon voorzien bij het indienen van de offerte of de gunning van de opdracht, die hij niet 

kon ontwijken en waarvan hij de gevolgen niet kon verhelpen hoewel hij al het nodige daarvoor heeft gedaan. 

Het begrip onvoorzienbare omstandigheden berust niet zozeer op een analyse van de bedoeling van de partijen of van de 

partij die zich verbonden heeft op het ogenblik van het sluiten van de overeenkomst doch eerder op het in aanmerking 

nemen van een ernstig nadeel en de bekommernis het financieel evenwicht van de overeenkomst te herstellen, voor zover 

evenwel dat de toestand niet te wijten is aan een gebrek aan vooruitzicht of doortastendheid in hoofde van de aannemer 

bij het overwinnen van zijn moeilijkheden. 

19

5700 – 5644 / 01 

BURGERLIJK RECHT Overheidsopdracht –definitieve oplevering- Niet toepassing van het K.B. van 26 

september 1996 


Het KB van 26 september 1996 betreffende de algemene uitvoeringsregels en aannemingsvoorwaarden is niet van 

toepassing na de definitieve oplevering . De opdrachtgever kan dus na de definitieve oplevering zich niet beroepen op de 

afwezigheid van verweer tegen de gebreken opgenomen in een proces verbaal van vaststelling overeenkomstig artikel 20 

§2 A.A.V. en heeft niet het recht na de definitieve oplevering ambtshalve maatregelen te bevelen overeenkomstig artikel 

48 A.A.V. 

_______________________________________________________________________________________________________ 

In dezelfde zin 07-1189 - 2Kamer - 11-06-2009 

2954 – 7661 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Factuur voor schadevergoeding of contractuele wanprestatie. 

FINANCIEEL RECHT 


Een factuur wordt opgesteld hoofdens de levering van “goederen of diensten” en dergelijk stuk is niet bestemd om de 

aanspraak op een schadevergoeding wegens contractuele wanprestatie (gebrek aan teruggave paletten) te belichamen. In 

feite factureert verweerster hierdoor immers schadevergoeding en aan dergelijke facturen komt de bewijswaarde van art. 

25 W. Kh. in beginsel niet toe 

In dezelfde zin 08/2413 12 maart 2009 .; 08-829 2 kamer18 december 2008 -08-1105 2 kamer 28.11.2008 

2955 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Verzet pandbeslag 



De bevoegdheden van de Voorzitter (van de Rechtbank van Koophandel) en deze van de Rechtbank van Koophandel, 

gevat op verzet, zijn identiek. De Voorzitter en de Rechtbank, gevat op verzet inzake pandbeslag, oordeelt enkel of het 

verzoek tot pandverzilvering prima facie gegrond lijkt. Zij oordelen niet over de gewaarborgde schuld en doen, meer in 

het algemeen, geen uitspraak over de materieelrechtelijke verhoudingen tussen partijen bij de inpandgeving. 

2959 – 7622 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Bewijs van handelsverbintenissen – bewijs van brieven. 



Het gebrek aan enig (tijdig) protest op een aanmaningsbrief heeft tot gevolg dat de in deze brief opgestelde afrekening 

met toepassing van de intresten en het schadebeding moet worden geacht te zijn aanvaard. 

2959 – 7622 / 02 

HANDELS-,ECONOMISCH 


Bewijs van handelsverbintenissen – bewijswaarde van een niet geprotesteerd 

rekeninguittreksel 


Een rekeninguittreksel moet worden behandeld als een factuur, wat het protest en de aanvaarding aangaat 

2959 – 7623 / 01 




Het gebrek aan enig (tijdig) protest op een aanmaningsbrief heeft tot gevolg dat de in deze brief opgestelde afrekening 

met toepassing van de intresten en het schadebeding moet worden geacht te zijn aanvaard. 

20

2959 – 7661 / 01 



Factuur – antidatering met het oog op het bekomen van een voordeel - valsheid - 

voorwaarden – 


In de regel geldt dat bewuste onjuistheden in facturen geen aanleiding kunnen geven tot het misdrijf van valsheid in 

geschriften. Dit misdrijf is namelijk slechts mogelijk bij geschriften ‘die zich opdringen aan het openbaar vertrouwen.’ 

Dit betekent geschriften die in het normale maatschappelijke verkeer als waar worden aangenomen. Wanneer geschriften 

slechts gelden onder voorbehoud van controle en aanvaarding – hetgeen geldt voor facturen in het handelsverkeer is dit 

geen geschrift dat zich opdringt aan het openbaar vertrouwen, zodat een vervalsing niet strafbaar is. Indien echter de 

valse factuur wordt aangewend ten aanzien van derden (zoals vb. de fiscus) , is er wel sprake van een vals stuk. Een 

dergelijke factuur kan wel als vals worden bestempeld wanneer de rechter op grond van de door hem aangewezen 

feitelijke gegevens vaststelt dat de koper door toedoen van de verkoper in de onmogelijkheid was controle uit te oefenen 

op de in de factuur voorkomende vermeldingen. 

2959 – 7661 / 02 



Bewijs van handelsverbintenissen – aanvaarde factuur – omvang van de bewijswaarde - 

voorwaarden afwijkend van de oorspronkelijke overeenkomst – voorwaarden aanvullend 

bij de oorspronkelijke overeenkomst 


Indien bewezen wordt dat de niet-geprotesteerde factuur verschilt van de daaraan voorafgaande overeenkomst, 

bijvoorbeeld in het geval van aanvulling of wijziging van de overeenkomst door de op de factuur opgenomen 

standaardbedingen, moet de aanvaarding strenger worden beoordeeld en zijn ook jegens de handelaar, boven op zijn 

stilzwijgen, bijkomende omstandigheden vereist om tot aanvaarding van de afwijkende vermeldingen te besluiten; 

bijgevolg kan de ene partij geen aanvullingen of wijzigingen aanbrengen, zonder er de wederpartij uitdrukkelijk op te 

wijzen. Standaardbedingen die voor het eerst in een factuur opduiken of die afwijken van de bedingen van de initiële 

overeenkomst, moeten tevens worden geacht deel uit te maken van de contractinhoud, indien de partijen reeds geruime 

tijd met elkaar handelsrelaties onderhouden en de handelaar de in de factuur voorkomende standaardbedingen 

stilzwijgend heeft aanvaard, bijvoorbeeld door er na de ontvangst niet onmiddellijk tegen geprotesteerd 

2959 – 7661 / 03 

HANDELS-,ECONOMISCH Bewijs van handelsverbintenissen – aanvaarde factuur aanneming- bewijswaarde 



Inzake een aannemingsovereenkomst levert een aanvaarde factuur enkel een feitelijk vermoeden op en geen wettelijk 

vermoeden bij handelskoop. 

Voor zover uit de factuur enkel een feitelijk vermoeden voortvloeit van het bestaan en de modaliteiten van de 

overeenkomst tussen partijen, is de rechter niet verplicht met de factuur als bewijsstuk rekening te houden. Krachtens 

art. 1353 B.W. worden feitelijke vermoedens overgelaten aan het oordeel en het beleid van de rechter. 

2959 – 7661 / 04 



Bewijs van handelsverbintenissen – aanvaarde factuur – omvang van de bewijswaarde - 

aanneming- voorwaarden afwijkend van de oorspronkelijke overeenkomst – voorwaarden 

aanvullend bij de oorspronkelijke overeenkomst 


De stilzwijgende aanvaarding van de factuur heeft in beginsel betrekking op alle vermeldingen van de factuur, tenzij er 

bijzondere omstandigheden voorhanden zijn waardoor uit het stilzitten van de geadresseerde geen aanvaarding van de in 

de factuur opgenomen standaardbedingen mag worden afgeleid. 

Algemene voorwaarden die voor het eerst in een factuur opduiken kunnen niet worden beschouwd als aanvaard 

ingevolge stilzwijgende aanvaarding van deze factuur, wanneer deze voorwaarden afwijken van de oorspronkelijke 

overeenkomst, in die zin dat deze algemene voorwaarden een andere regeling inhouden over een aspect dat ook 

uitdrukkelijk was geregeld in de oorspronkelijke overeenkomst. Aanvullingen van de oorspronkelijke overeenkomst 

kunnen bijgevolg wel geschieden door latere factuurvoorwaarden. Het onderscheid tussen aanvulling en wijziging van 

een overeenkomst is perfect verdedigbaar : een handelaar die er niet kan mee leven dat hij geacht wordt niet 

ongebruikelijke factuurvoorwaarden die voor het eerst op een factuur opduiken aanvaard te hebben bij gebrek aan 

protest, is wereldvreemd. 

21

2959 – 7661 / 05 




Op de handelaar die een factuur uitschrijft rust de bewijslast van de verzending en van de datum van de ontvangst van 

deze factuur door de bestemmeling. 

Het feit van de verzending van de factuur kan bewezen worden door alle middelen van recht. Uit de regelmatige 

inschrijving van de facturen in het boek van de uitgaande facturen kan een vermoeden van toezending worden afgeleid. 

Aan eiser wordt verzocht zijn volledig uitgaand facturenboek voor te leggen, alsmede zijn B.T.W.-aangifte over de 

desbetreffende periode, geviseerd en voor eensluidend verklaard door de Hoofdcontroleur van de B.T.W. 

2959 – 7661 / 06 

HANDELS-,ECONOMISCH Bewijs van handelsverbintenissen – bewijs verzending van de factuur 



Uit de regelmatige inschrijving van de bewuste factuur in het boek van de uitgaande facturen van eiseres kan een 

vermoeden van toezending worden afgeleid. 

In dezelfde zin 08-746 2 kamer 6 -11-2008 

2959 – 7661 / 07 

HANDELS-,ECONOMISCH Factuur – voorwaarden – verschil met de oorspronkelijke overeenkomst 



Indien bewezen wordt dat de niet-geprotesteerde factuur verschilt van de daaraan voorafgaande overeenkomst, 

bijvoorbeeld in het geval van aanvulling of wijziging van de overeenkomst door de op de factuur opgenomen 

standaardbedingen, moet de aanvaarding strenger worden beoordeeld en zijn ook jegens de handelaar, boven op zijn 

stilzwijgen, bijkomende omstandigheden vereist om tot aanvaarding van de afwijkende vermeldingen te besluiten, zoals 

een formele verwittiging, het bestaan van eerdere handelsbetrekkingen of de aanvaarding van een factuur (met dezelfde 

factuurvoorwaarden) Betaling van de factuursom zonder enig voorbehoud is duidelijk een uiting van aanvaarding van de 

factuur Dientengevolge kan men uit de betaling door verweerster van de factuur een impliciete aanvaarding afleiden van 

de factuurvoorwaarden van eiseres. 

2960 – 1405 / 01 



Wet van 19 december 2005 betreffende de precontractuele informatie bij commerciële 

samenwerkingsovereenkomsten - toepassingsgebied 


De overeenkomst van overdracht van handelszaak houdt geen samenwerking in doch een effectieve overdracht van de 

handelszaak, inbegrepen de benaming van de handelszaak, het cliënteel, ...De wet van 19 december 2005 betreffende de 

precontractuele informatie bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten is dan ook niet van toepassing op dergelijke 

overeenkomst. 

3024 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Vennootschappen –Bestuurder – beëindiging mandaat - gevolgen 



Na het verstrijken van de duur van hun mandaat en na hun vrijwillig of gedwongen ontslag, zijn de bestuurders verplicht 

om hun medewerking te verlenen aan die daden van beheer en vertegenwoordiging die zonder hun optreden niet zouden 

kunnen worden uitgevoerd, tot in hun vervanging is voorzien of redelijkerwijze kan worden voorzien. Deze verplichting 

kan worden gesteund op grond van het gemeen lastgevingsrecht (art. 1991 B.W. en 2010 B.W.) 

Dit is het geval wanneer de vennootschap zonder vertegenwoordiging valt ten gevolge van de beëindiging van het 

bestuurdersmandaat of wanneer de raad van bestuur niet langer in staat is geldig te beraadslagen of te 

vertegenwoordigen, omdat hij niet het statutair of wettelijk vereiste minimum- aantal telt. 

22

3024 / 02 

Vennootschap zaakvoerder – bezoldiging 




Indien de statuten van de vennootschap niets vermelden over de bezoldiging van de zaakvoerder is het mandaat van 

zaakvoerder in beginsel bezoldigd. Wanneer de statuten bepalen dat de zaakvoerder zijn mandaat kosteloos uitoefent 

tot de algemene vergadering er anders over beslist is bij gebreke aan dergelijke beslissing het mandaat onbezoldigd. De 

zaakvoerder kan zich niet beroepen op zijn bezoldiging in het verleden vermits een jaarlijks weerkerende beslissing van 

de algemene vergadering vereist is. Behoudens andersluidende overeenkomst is de bezoldiging van de zaakvoerder pas 

verschuldigd op het ogenblik dat hij décharge verkrijgt, bij gebreke aan décharges is geen bezoldiging verschuldigd. 

3052 / 01 


FINANCIEEL RECHT Vennootschap –aansprakelijkheid van de vereffenaar – ontvangen van een voorschot bij 

een onderhandse verkoop van een onroerend goed kort voor het faillissement van de 

vennootschap 


De fout die een orgaan van een vennootschap begaat bij de besprekingen die tot een overeenkomst hebben geleid, brengt 

de aansprakelijkheid van de rechtspersoon in het gedrang maar sluit de persoonlijke aansprakelijkheid van dat orgaan 

niet uit, beide aansprakelijkheden bestaan gelijktijdig naast elkaar . 

Een voorzichtig en redelijk handelend vereffenaar geconfronteerd met een vordering in faillissement zou volgens de 

rechtbank, niet verder het onroerend goed te koop hebben aangeboden en minstens gewacht hebben om een bod van een 

liefhebber te aanvaarden tot er meer duidelijkheid zou zijn geweest omtrent het lot van de NV in vereffening. In die zin 

verwijt de koper terecht de vereffenaar dat met het ondertekenen van het compromis niet werd gewacht, minstens tot na 

de inleidende zitting waarop de vordering in faillissement zou worden behandeld. 

De voorzichtige vereffenaar moest in elk geval rekening houden met mogelijk ongelijk en oog hebben voor de belangen 

van derden die met hem handelen. Een redelijk handelend vereffenaar, wacht en stelt het ondertekenen van de 

compromis uit tot de juridische onzekerheid over het al dan niet faillissement verdwenen is. Dit alles klemt des te meer nu 

het zeker is dat een daling van de prijs van het onroerend goed normaal gezien niet te vrezen viel. 

De aansprakelijkheid van de vereffenaars op grond van artikel 1382 B.W. dient individueel beoordeeld. 

_______________________________________________________________________________________________________ 

Het betrof een vordering van een koper van een onroerend goed waarbij de vereffenaar dit onroerend goed verkocht en een 

belangrijk voorschot inde en dit ondanks het feit dat de vennootschap in vereffening gedagvaard was in faillissement. De curator 

verkocht naderhand het onroerend goed aan iemand anders en de koper eiste schadevergoeding van de vereffenaars. 

3055 / 01 



Vennootschap onder firma – hoofdelijke aansprakelijkheid van de vennoot – opzeg - 

gevolgen 


De uittreding als vennoot ontslaat de vennoot in een VOF niet van zijn hoofdelijke aansprakelijkheid tegenover derden 

voor schulden die dateren van voor de opzegging. 

3167 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Vennootschappen – Begrip Dagelijks Bestuur 



De bepaling van de omvang van het dagelijks bestuur is een feitenkwestie waarover elke rechter a posteriori zal dienen te 

oordelen, rekening houdend met de bijzondere omstandigheden van het geval. Bij deze onaantastbare beoordeling zullen 

het statutair doel van de vennootschap, haar omvang, haar maatschappelijk kapitaal alsook de aard van de handelingen 

en hun economische impact op de vennootschap in ruime mate bepalend zijn. 

De rechtbank oordeelt dat de clausule in de statuten die bepaalt dat alle akten die de vennootschap verbinden, in en 

buiten rechte, geldig ondertekend worden door twee gedelegeerde-bestuurders, gezamenlijk handelend, die tegenover 

derden het bewijs van hun machten niet moeten leveren niet van toepassing is , gezien het verlenen van kwijting voor de 

betaling van een commissiefactuur ten bedrage van 5.788,18 euro naar het oordeel van de rechtbank geen akte is die de 

vennootschap verbindt 

3184 – 3093 / 01 



Vennootschappen – uittreding – vordering door echtgenote voor aandelen waarvan de 

lidmaatschapsrechten aan haar echtgenoot behoren 

08-680 KAMER KG 26.11.2008 

De procedure in artikel 340 Venn.W. is een uitzonderingsprocedure. 

In het kader van deze procedure heeft de voorzitter van de Rechtbank zetelende zoals in kortgeding een duidelijk wel 

omschreven bevoegdheid. 

23

De voorzitter is dan ook niet bevoegd andere maatregelen te bevelen of uitspraken te doen in rechte dan voor datgene wat 

uitdrukkelijk in artikel 340 en 341 Venn.W. is voorzien. 

Het staat vast dat de aandelen zijn ingeschreven op naam van D. Hij alleen oefent de lidmaatschaprechten van deze 

aandelen uit. 

De werking van de vennootschap wordt derhalve niet verstoord. 

A.( echtgenote D.) heeft geen lidmaatschapsrechten terzake. 

Het feit dat deze aandelen gemeenschappelijk zijn,laat niet toe te stellen dat A. de lidmaatschapsrechten van deze 

aandelen bezit. 

De waarde van de aandelen in de vennootschap welke de huwgemeenschap D.-A. bezit zal dienen betrokken te worden 

bij de vereffening-verdeling. 

De vordering tot uittreding in de BVBA A. uitgaande van A. is ongegrond, vermits A., geen lidmaatschapsrechten in de 

BVBA A. heeft. Zij kan niet vorderen dat er een uittreding zou plaatsgrijpen voor de lidmaatschapsrechten die aan haar 

echtgenoot toebehoren. 

3259 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Handelspraktijken –- onrechtmatige afwerving cliënteel – omvang van het verbod. 



Wanneer een verbod noodzakelijk is om te beletten dat de vastgestelde tekortkomingen voortduren of om de nadelige 

gevolgen na de staking van de inbreuk te doen ophouden, is een beperkt en nauwkeurig omschreven verbod om een 

bepaalde cliënteel te bewerken mogelijk. 

3259 / 02 



Handelspraktijken –- slechtmaking – eenmalige passage in een brief “ het gerecht is er 

binnengevallen “ 


Het al te snel uitleggen van een eenmalig gezegde in een brief (e- mail ) als slechtmaking dreigt de spontaneïteit van de 

communicatie in het handelsverkeer ernstig te verstoren. Zo de uitlating “ het gerecht is er binnen gevallen “ zich aan de 

limiet van de slechtmaking bevindt, is zij niet over de grens. Hierbij wordt rekening gehouden met de context van alle 

communicaties in deze zaak zoals deze zich in de bundels van de partijen bevinden. 

3259 / 03 



Handelspraktijken – Beroepsinstituut voor vastgoedmakelaars – vorderingsrecht - 

uitoefenen van activiteit in vennootschap – uitoefenen van het beroeps als nevenactiviteitinschrijving 

op tableau B.I.V. - verkoop op de Belgische markt van een onroerend goed 

gelegen in het buitenland - 


Het beroepsinstituut voor vastgoedmakelaars is een beroeps- en interprofessionele vereniging met rechtspersoonlijkheid 

welke wel over het belang en de hoedanigheid beschikt om een stakingsvordering in te stellen, tegen diegene die zonder 

de vereiste vergunning het beroep van vastgoedmakelaar uitoefent. 

Verweerders richten zich voor de verkoop van het vastgoed in Turkije tot de Belgische markt. Zij hebben hun activiteiten 

dan ook hoofdzakelijk in België uitgeoefend. 

Het is zonder belang dat de vastgoedactiviteiten zich beperken tot een nevenactiviteit en dat zij geen andere 

appartementen verkopen dan de appartementen uit één project in Turkije. 

Wanneer het beroep van vastgoedmakelaar wordt uitgeoefend in het kader van een vennootschap bestaat de verplichting 

tot voorafgaandelijke inschrijving bij het B.I.V. voor diegene die als bestuurder-zaakvoerder of werkend vennoot 

persoonlijk de gereglementeerde activiteiten uitoefenen of die de daadwerkelijke leiding waarnemen van de diensten 

waar het beroep wordt uitgeoefend. 

Voor de toepassing van deze wet wordt op onweerlegbare wijze vermoed dat die personen deze werkzaamheid als 

zelfstandige uitoefenen. 

Op geen enkel ogenblik heeft de wetgever er aan gedacht de rechtspersoon alszodanig te willen titulariseren als de 

beroepsbeoefenaar, het zijn in tegendeel de fysische personen die in hoedanigheid van orgaan of vennoot, de 

beroepsactiviteiten uitoefenen en het is alleen aan hun professionele kwaliteit dat de rechtspersoon haar bestaansredenen 

en voortbestaan dankt. 

Wanneer iemand officieel de titel wil voeren of wanneer hij een officiële handeling moet verrichten dient hij binnen het 

vennootschapsverband te voldoen aan de voor erkenning gestelde criteria. 

Het verbod om de bedrijvigheid uit te oefenen blijft dan ook algemeen voor diegenen die niet ingeschreven zijn op de 

tabel of die geen vergunning bezitten. 

Het verbod geldt voor de uitoefening van het beroep “ als zelfstandige”, ongeacht of het voor eigen rekening is, dan wel 

als werkend vennoot, vennootschapsorgaan of zaakvoerder die niet met een arbeidsovereenkomst is verbonden. 

Iedereen die als zelfstandige binnen een vennootschap vastgoedmakelaarsactiviteiten ontwikkeld moet bijgevolg 

individueel gekwalificeerd zijn. 

De toegang van de vennootschap tot het makelaarsverkeer steunt expliciet en noodzakelijk op de individuele erkenning 

van haar orgaan of werkend vennoot die de eigenlijke professionele bedrijvigheid uitoefent 

Door toe te laten dat tweede en derde verweerders als orgaan van de vennootschap BVBA B. optraden als bemiddelaar 

zonder over de vereiste vergunning te beschikken heeft BVBA B. zelf een inbreuk begaan op de WHP. 

24

3259 / 04 



Handelspraktijken –- aanbrengen van een teken op het product – gebruik als merk – 

afwezigheid van depot – niet ontvankelijkheid van de stakingsvordering. 


Door het etiket op droge worsten met de naam wordt het teken gebruikt als merk. 

Dienvolgens moet de vordering tot staking van het gebruik van de naam worden afgewezen als niet ontvankelijk gelet op 

artikel 2.19 van het Beneluxverdrag inzake Intellectuele eigendom , het middel van niet ontvankelijkheid moet door de 

rechter ambtshalve worden uitgesproken. 

3259 /05 



Handelspraktijken – vordering tot staking –uitsluiting contractuele tekortkomingen – 

verhuring van handelszaak – naam van de handelszaak gegeven door de huurder – 

gebruik van dezelfde naam door een vennootschap waarvan de huurder zaakvoerder is na 

einde huur 


De vordering tot staken kan niet worden gegrond op contractuele tekortkomingen en wordt afgewezen tegen de huurder 

van een handelszaak. 

Wanneer men een handelszaak uitbaat dan hoort het cliënteel bij de uitbating van deze handelszaak. 

Waneer de uitbater van de gehuurde handelszaak deze handelszaak een naam geeft en zich niet uitdrukkelijk het recht 

voorbehoudt ten aanzien van de verhuurder deze naam zelf later te gebruiken, dan moet worden aangenomen dat deze 

benaming zich heeft gehecht aan de verhuurde handelszaak. 

De zaakvoerder van XX was perfect op de hoogte van de verplichtingen van de huurder van de handelszaak om de 

handelszaak terug te geven bij het einde van de huur. 

Eén van de verplichtingen van de huurder van de handelszaak is de handelszaak terug te geven aan de verhuurder zoals 

hij deze heeft gehuurd. 

De teruggave impliceert de teruggave van het cliënteel. 

Door in de onmiddellijke nabijheid een handelszaak te beginnen met gelijkaardige handelszaakbenaming wetende dat 

hierdoor de teruggave van de handelszaak zoals ze werd uitgebaat onmogelijk was, heeft XX zich schuldig gemaakt aan 

derde medeplichtigheid aan contractbreuk. 

Door tevens de handelsnaam te blijven gebruiken, wetende dat dit de benaming was van de handelszaak in de 

onmiddellijke nabijheid, heeft XX zich schuldig gemaakt aan verwarringstichting. 

3259 / 06 

HANDELS-,ECONOMISCH Handelspraktijken – afwerving cliënteel en personeel – voorwaarden 



Afwerving van cliënteel en personeel is in beginsel niet onrechtmatig. 

De afwerving van personeel verkrijgt slechts een onrechtmatig karakter wanneer bewezen is dat de afwerving gebeurt 

met de bedoeling om de onderneming te destabiliseren. 

Ook kan de afwerving een onrechtmatig karakter verkrijgen wanneer er verwarring gecreëerd wordt tussen de 

ondernemingen of wanneer het de bedoeling zou zijn fabrieks- of handelsgeheimen in te palmen, of wanneer de afwerver 

zich schuldig maakt aan derde medeplichtigheid aan contractbreuk. 

Het is niet bewezen dat personeelsleden onmiddellijk hun contract zouden hebben verbroken onder invloed of met 

medewerking van verweerster. 

Er is geen daad strijdig met de eerlijke handelsgebruiken ingevolge derde medeplichtigheid aan contractbreuk wanneer 

een partij aanzet gebruik te maken van een opzeggingstermijn of om het even welke mogelijkheid tot normale 

beëindiging van de overeenkomst. 

3744 – 1710 / 01 



Bank- Verplichtingen van de bank bij het beëindigen van de lastgevingsovereenkomst 


De bankier die een lastgevingsovereenkomst herroept met zijn agent moet de nodige stappen ondernemen om te 

voorkomen dat derden in de waan blijven dat de lastgeving nog bestaat, zoniet blijft de bankier aansprakelijk voor de 

handelingen van zijn agent ingevolge de voortdurende schijn. Deze verplichting veronderstelt dat overgegaan wordt tot 

individuele betekening aan alle derden die mogelijk in relatie treden of blijven met de lasthebber. 

De gehoudenheid op grond van schijn veronderstelt een schijnbare toestand die niet aan de werkelijkheid beantwoord en 

die kan worden toegerekend aan de schijnlastgever. 

Het is daarbij niet nodig dat zulks gevolg is van de fout van de schijnlastgever. Het volstaat dat de schijnlastgever 

bijgedragen heeft tot de schijn. 

25

3857 – 3870 / 01 



Vervoer – CMR – 13 verplichting van de geadresseerde de vervoerkosten te betalen 


Het eerste lid van artikel 13 CMR –verdrag houdt in dat de geadresseerde het recht heeft om van de vervoerder te 

vorderen dat een tweede exemplaar van de vrachtbrief aan hem wordt overhandigd én dat de goederen aan hem worden 

afgeleverd, dit tegen ontvangstbewijs. In de praktijk gebeurt dit door het ondertekenen van de vrachtbrief voor 

ontvangst van de goederen. 

Het ondertekenen van de vrachtbrief voor ontvangst impliceert dat men zijn rechten zoals geformuleerd in artikel 13.1 

CMR heeft uitgeoefend. 

Het bewijs van de aflevering van de goederen aan de geadresseerde overeenkomstig artikel 13 CMR kan geleverd worden 

met alle middelen van het recht, vermoedens inbegrepen. 

De vervoerder kan zich dan ook beroepen op artikel 13, 2 de lid CMR ( de geadresseerde is ook gehouden tot de 

vervoerkosten). In casu blijkt uit het geheel van omstandigheden dat de goederen, op verzoek van de geadresseerde , 

werden afgeleverd. 

Wanneer in de vrachtbrief werd nagelaten opgave te doen van de kosten van het vervoer dan ontslaat dit de 

geadresseerde niet om de vervoerskosten te betalen. Hij kan voor deze betaling aankloppen bij de afzender én ook bij de 

geadresseerde, die immers tot de vervoerovereenkomst is toegetreden. 

3857 – 3870 / 02 


FINANCIEEL RECHT Vervoer – CMR – betaling verjaarde schuld 


De toepassing van het CMR-verdrag vereist inderdaad het bestaan van een overeenkomst die het vervoer van goederen 

over de weg tot voorwerp heeft. Die voorwaarde is niet vervuld wanneer de overeenkomst geen bepaling bevat over de 

wijze van het vervoer en wanneer uit de omstandigheden van de zaak ook niet blijkt dat de partijen een vervoer over de 

weg voor ogen hadden. Het volstaat met andere woorden niet dat de facto een internationaal vervoer over de weg plaats 

vond om te besluiten tot de toepassing van het CMR-verdrag. 

De vrijwillige betaling van een verjaarde schuld sluit het recht op terugvordering uit tenzij blijkt dat de betaling niet kan 

worden opgevat als een door de betaler erkende schuld. 

3857 – 3870 /03 


FINANCIEEL RECHT Vervoer – CMR – 


Inzake CMR-contracten wordt de ondervervoerder geacht gesubstitueerd te zijn in de rechten van de contractueel 

gebonden hoofdvervoerder. De ondervervoerder is niet zomaar een uitvoeringsagent van de hoofdvervoerder, maar komt 

integendeel als het ware in de plaats van de hoofdvervoerder in de contractuele relatie met de opdrachtgever. De 

opdrachtgever beschikt alzo over een rechtstreeks vorderingsrecht ten aanzien van de ondervervoerder, en blijft ook 

tegenover de hoofdvervoerder al zijn rechten behouden. 

3877 / 01 



Verzekering opzeg – intrekking - gevolgen 


De opzeg is in beginsel onherroepelijk, zodat deze éénzijdige wilsuiting naderhand niet meer kan worden ingetrokken. De 

Rechtbank oordeelt dat zulks toch mogelijk is, indien de bestemmeling van de opzeg (wederpartij van diegene die de 

opzeg betekent) de intrekking van de opzeg aanvaardt. 

3877 – 3881 / 01 



Verzekering – diefstal – bewijslast van dekking 


Wanneer bewezen is dat er zich een schadegeval heeft voorgedaan (diefstal ) dient nog bewezen dat het schadegeval valt 

onder de polis. De verzekerde moet niet alleen aantonen dat hij door het voorvallen van het risico schade heeft geleden, 

hij moet ook bewijzen dat het verzekeringscontract in een dekking voor dat schadegeval voorziet en de dekking niet 

uitsluit. 

Ingeval van twijfel over de draagwijdte en de begrippen wordt de verzekeringspolis inzake diefstal in het voordeel van de 

verzekerde geïnterpreteerd. 

Clausules dienen eveneens zo uitgelegd te worden dat zij betekenis en zin hebben. (artikel 1156 e.v. BW) 

De rechtbank is van mening dat het voertuig niet als onbemand in de zin van de polis kan worden beschouwd. Immers, de 

verzekerde was bezig te laden en te lossen. Dit is uiteraard onmogelijk zonder de deuren open te laten. Het kan niet van 

26

de verzekerde geëist worden dat zij bij het laden en lossen steeds het voertuig dient dicht te doen, af te sluiten en het 

alarm in werking te stellen. Dit is een onredelijke eis. 

Terwijl de eisende partij-aannemer - bezig was met laden en lossen van zijn materiaal op een werf zag zij haar voertuig plots 

vertrekken. Eisende partij moest vaststellen dat haar voertuig was gestolen. De bijzondere voorwaarden van de 

verzekeringspolis voorzagen een verzekering alle risico’s , zijnde brand, glasbreuk, natuurkrachten en dieren, diefstal en 

ongevallen. 

Inzake diefstal voorzag een bijzondere clausule dat dit diefstal niet verzekerd was ingeval van wanneer het voertuig onbemand 

is en de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen niet genomen zijn, onder meer 

• deuren en/of bagageruimte niet vergrendeld 

• ruiten, kap/schuifdak niet gesloten 

• sleutels en/of uitschakelingsmechanisme van het antidiefstalsysteem in of op het voertuig 

gebleven 

• gebrek aan of niet-inschakeling van het door vereiste antidiefstalsysteem,….. 

3877 – 3881 / 02 



Verzekering – uitsluiting - bewijs 


De verzekeraar die beweert dat hij niet tot dekking gehouden is moet de feiten bewijzen waardoor de verzekerde het 

voordeel van de verzekeringsdekking verloren heeft. Wanneer de verzekerde bewijst dat in beginsel de stormschade valt 

onder dekking van de polis is het de verzekeraar die moet bewijzen dat de uitsluitingsclausules (vermeld in de algemene 

voorwaarden) waarop zij zich beroept om dekking te weigeren door de verzekerde zijn aanvaard én dus zijn 

medegedeeld (vóór de ondertekening van het contract). 

3896 / 01 

HANDELS-,ECONOMISCH Handelsagentuur –uitdrukkelijk ontbindend beding –controle door de rechtbank 



Een uitdrukkelijk ontbindend beding in een handelsagentuurovereenkomst is op zich geldig en behoudt bepaalde 

gevolgen. Eventuele jurisprudentiële controle gebeurt achteraf en mag niet beperkt worden tot louter en alleen het 

vaststellen van het bestaan van het ingeroepen gebrek. Essentieel is dat de toetsing van de ernstige tekortkoming aan de 

rechter wordt overgelaten en niet enkel aan partijen. 

Opdat de rechterlijke toetsing a posteriori van het beding zou slagen moeten de formele vereisten gesteld in art. 19 

Handelsagentuurwet ook bij het uitdrukkelijk beding nog worden nageleefd. Dit volgt uit de lezing van art. 19, al. 3. 

Het nut van het uitdrukkelijk ontbindend beding wordt aldus beperkt tot het aanbrengen van een waardenschaal waarop 

de rechter zich kan baseren bij de inhoudelijke beoordeling van de op grond van het uitdrukkelijk ontbindend beding 

ingeroepen wanprestatie. 

3917 – 3931 / 01 

Insolventieverordening 




Het zijn in beginsel de rechtbanken waar het centrum van de voornaamste belangen van de schuldenaar gelegen zijn, die 

bevoegd zijn om een insolventieprocedure op te starten. 

Het centrum van de voornaamste belangen van de vennootschap wordt vermoed de plaats te zijn waar de statutaire zetel 

gelegen is. 

Dit vermoeden moet restrictief worden geïnterpreteerd en het tegenbewijs is enkel mogelijk door aan te tonen dat de 

statutaire zetel fictief is. 

Uit de overgemaakte stukken kan niet worden opgemaakt dat de statutaire zetel fictief is. Ook als zou blijken dat er geen 

activiteiten worden uitgevoerd in Groot-Brittannië volstaat zulks niet om tot een fictieve zetel te besluiten . Een 

territoriale insolventieprocedure kan slechts in de limitatief opgesomde gevallen van artikel 3 lid 4 van de Europese 

Insolventieverordening aan de opening van de hoofdinsolventieprocedure voorafgaan. Deze gevallen zijn terzake niet van 

toepassing. Het faillissement is in casu niet aangevraagd door een schuldeiser van de vennootschap, noch is het 

onmogelijk de procedure in Groot-Brittannië op te starten. 

Zolang de hoofdprocedure in Groot-Brittannië niet is geopend, kan in België derhalve op aangifte van de vennootschap 

geen insolventieprocedure worden geopend. 

27

3919 / 01 



Faillissement – compensatie tussen de verplichting tot volstorten van het kapitaal en de 

betaling van het debetsaldo van de rekening-courant 


De schuldvordering tot volstorting van het kapitaal van de curator en de schuld uit rekening courant van de vennoten 

zijn verknochte vorderingen waarvan compensatie wel mogelijk is . 

In dezelfde zin Gent 25.07.2007, R.W. 2007-2008, 1292 

3919 – 431 / 01 


FINANCIEEL RECHT Faillissement – Verzet – verplichting de curator te dagvaarden. 


Eiseres heeft verzet aangetekend tegen het verstekvonnis inzake faillissement zonder de curator te dagvaarden. 

De akte van verzet dient te worden gericht tegen de oorspronkelijke eiser en tegen de curator. 

Alhoewel de wet zulks niet uitdrukkelijk voorziet volgt zulks uit het feit dat de curator ingevolge het vonnis van 

faillissement gelast is met het beheer van de boedel. 

Het verzet is niet toelaatbaar. 

3919 – 263 / 01 


FINANCIEEL RECHT Faillissement – Aangifte van faillissement -Territoriale bevoegdheid – Verzending naar 

bevoegde rechtbank. 


Overeenkomstig artikel 631 § 1 Ger.W. is de territoriaal bevoegde rechtbank van koophandel om het faillissement uit te 

spreken deze van de maatschappelijke zetel op de dag van de aangifte. 

Een uitzondering is voorzien voor de zetelverplaatsing binnen een termijn van één jaar voorafgaand aan het faillissement. 

Alsdan kan het faillissement eveneens worden gevorderd voor de rechtbank binnen wiens rechtsgebied de rechtspersoon 

zijn zetel had voor de verplaatsing. 

De aangifte van faillissement is geen vordering zoals bedoeld in artikel 631 § 1 i n fine Ger.W. 

De rechtbank verzendt de aangifte naar de bevoegde rechtbank van koophandel, vermits geen enkele regel uit de 

faillissementswet belet dat de regels inzake de geschillen van bevoegdheid op een andere wijze moeten worden opgelost 

als in het Gerechtelijk Wetboek. 

3919 – 3923 / 01 


FINANCIEEL RECHT Faillissement – vorderingsrecht van de curator – fraude van de gefailleerde kan niet 

worden tegengeworpen aan de curator 


De algemene opdracht van de curator in een faillissement bestaat in het actief van de gefailleerde te gelde maken en de 

opbrengst te verdelen. De curator in een faillissement treedt in rechte op namens de gezamenlijke schuldeisers , hij oefent 

de gemeenschappelijke rechten van alle schuldeisers uit, maar niet hun individuele rechten, zelfs wanneer de individuele 

rechten zouden zijn samengevoegd. 

De rechten die voortvloeien uit de schade ten gevolge van de fout van wie ook, waardoor het passief van het faillissement 

vermeerderd of het actief ervan verminderd wordt zijn gemeenschappelijke rechten waarvoor alleen de curator een 

vordering kan inleiden 

De stelling wordt verworpen al zouden de curatoren slechts kunnen vorderen voorzover dit vorderingsrecht in het 

vermogen van de gefailleerde zelf aanwezig is. 

De omstandigheid dat de failliet zelf niet over een vordering op de derde beschikt doet hieraan geen afbreuk aan het 

vorderingsrecht. 

Schade aan de boedel kan ook ontstaan wanneer door de fout van een derde, het actief dat ter beschikking moest staan 

van de schuldeisers niet effectief voorhanden is in de boedel. Hierdoor wordt afbreuk gedaan aan het rechtmatig 

vertrouwen van de schuldeisers nopens de omvang van hun verhaalsrechten op het vermogen van de failliet. De curator is 

bevoegd om voor de vergoeding van die schade op te komen. 

28

3919 – 3926 / 01 


FINANCIEEL RECHT Faillissement – Echtscheiding door onderlinge toestemming gevolgd door faillissement 

van één der ex-echtgenoten – lot van de belastingsteruggaven. 


Als de akte E.O.T. met betrekking tot belastingsteruggaven niet dienstig is, moet besloten worden dat deze teruggaven in 

onverdeeldheid toebehoren aan beide echtgenoten . Deze onverdeeldheid wordt dan beheerst door het gemene recht (art. 

577-2 B.W.) en bij ontstentenis van overeenkomst of bijzondere bepalingen geldt het vermoeden dat beide onverdeelde 

mede-eigenaars gelijke rechten hadden op dit saldo op het ogenblik van de faillietverklaring. De omdeling door de fiscus 

van de teruggave is in feite niet relevant. De omdeling betreft de inningsbevoegdheid maar spreekt zich niet uit over de 

huwelijkvermogensrechtelijke gevolgen. 

3928 / 01 



Faillissement – provisie aan schuldeiser in afwachting van de eindafrekening – ten 

onrechte gedane betaling 


De betaling welke door de curator wordt gedaan in de loop van het faillissement heeft slechts een provisioneel karakter. 

Elke betaling is immers onderworpen aan de goedkeuring van de rekeningen op het einde van het faillissement. 

Dergelijke betalingen hebben slechts een provisioneel karakter.De terugbetaling wordt bevolen van een provisie welke de 

schuldeiser ten onrechte ontving. 

***************** 

29

rechtspraak 2008-2009 - Rechtbank van Koophandel Dendermonde

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?