Onderwijsverslag 2006 / 2007 - Onderwijs Consumenten Organisatie

De geaccrediteerde hbo-masters komen vooral uit de sectoren gedrag en maatschappij
en kunst en in mindere mate uit de economische sector. Meestal gaat het om oude
opleidingen die omgevormd zijn naar een master, zoals de voortgezette eerstegraads
lerarenopleidingen. Deze opleidingen werden ook in het visitatiestelsel beoordeeld en
zijn dus al vele jaren betrokken bij een systeem van externe kwaliteitszorg. De nieuwe
hbo-masters hebben pas kortgeleden hun intrede gedaan in het stelsel en doorlopen
de toets nieuwe opleidingen van de NVAO.
Toets nieuwe opleiding Meestal voert de NVAO de toets nieuwe opleiding (TNO)
zelf uit: zij stelt panels samen of laat de Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen (KNAW) panels samenstellen. De TNO is uitgebreider dan de accreditatie
en de beoordeling is lastiger: het gaat immers om een beoordeling vooraf van
een nieuw type opleiding. Er is nog geen algemeen idee van wat een hbo-master in de
praktijk precies inhoudt, vooral wat de onderzoekscomponent betreft. Mede door de
NVAO-beoordelingen wordt het beeld duidelijker. Terwijl in 2005 nog bijna de helft van
de aanvragen voor de TNO werd afgewezen, is dat nu nog maar een kwart. Instellingen
begrijpen steeds beter wat een hbo-master inhoudt en welke eisen het doorlopen van
de toets stelt.
De hbo-masters die de TNO hebben doorlopen zijn echte, nieuwe masters, zoals de
opleiding advanced nursing practice. Opleidingen die de TNO met succes hebben
doorlopen, zijn aan de maat wat betreft doelstellingen, programma, inzet personeel,
voorzieningen interne kwaliteitszorg en condities voor continuïteit.
Kwaliteit hbo-masters De NVAO onderzocht de beoordeling van hbo-masters in de
afgelopen drie jaar. Positief zijn de ontwikkelingen in de rol van lectoren en de toenemende
samenwerking met universiteiten en instellingen in het buitenland. De hbomaster
doet zijn naam eer aan, net als de wo-master. De masteropleidingen zijn gelijkwaardig
maar niet gelijk, omdat de oriëntatie anders is. Men spreekt ook wel van de
professionele master. Vaak is het personeel nog onvoldoende gekwalificeerd. Zo zijn er
bijvoorbeeld te weinig gepromoveerde docenten. Het hbo-veld erkent dat het personeel
en het personeelsbeleid zwakke punten van de hbo-masters zijn en dat hier nog een
slag moet worden gemaakt, waarbij een belangrijke rol voor lectoren is weggelegd.
Het is immers hun taak de professionalisering te bevorderen en vakkennis te vergroten.
Andere tekortkomingen zijn onvoldoende samenhang in het programma en onvoldoende
garantie met betrekking tot het niveau. Ook de studielast vereist aandacht. In de hbomaster
gaat het vaak om studenten die de opleiding volgen naast hun reguliere baan.
Soms zijn er maar twee of drie contacturen per week, terwijl studenten contacttijd
ervaren als een belangrijk aspect van onderwijskwaliteit. De NVAO constateerde verder
dat de onderzoekscomponent vaak nog onvoldoende is uitgewerkt.
7.4 Lerarenopleidingen
Al geruime tijd is de kwaliteit van lerarenopleidingen een punt van zorg. Dat geldt in
het bijzonder voor de pabo’s waar volgens de laatste visitatie op sommige aspecten de
kwaliteit tekortschiet (HBO-raad, 2003). Lerarenopleidingen hebben de taak goedopgeleide
docenten af te leveren, die in staat zijn hun onderwijs up-to-date te houden en
dat vereist de nodige innovatiekracht. Daarom zijn juist de lerarenopleidingen bereid
hun eigen onderwijs te vernieuwen.
132