WATER- EN NUTRIËNTEN- HUISHOUDING VAN - Stowa

STOWA 2004-30 WATER- EN NUTRIËNTENHUISHOUDING VAN EEN VEENWEIDEGEBIED
van gemiddeld 22 kg/ha/j P in 1999 naar 6 kg/ha/j P in 2002. Deze afname heeft nog niet ge0-
leid tot een meetbare (lees: significante) daling van de belasting van het opper-vlakte-water,
mede vanwege de relatieve bijdrage van landbouwmeststoffen in de totale N- en P-belasting
van de sloot (Tabel S1), de trage reactietijd van het bodem-water-systeem, alsmede door
variatie in de weersomstandigheden. Droge en natte jaren hebben via de afbraak van organisch
materiaal en het veenwater een wisselende invloed op de belasting van de sloot, die
vertroebelend werkt op de zichtbaarheid in het totaal van een afname van de bron landbouwmeststoffen.
Mineralisatie van organische stof, waaronder veen, en de bijdrage van veenwater aan de
belasting van het oppervlaktewater worden sterk gestuurd door de grondwaterstand en het
peilbeheer, dat zorgt voor gradiënten in de samenstelling van het bodemwater en voor de
stroming van water. De invloed van het slootpeil op de grondwaterstand in het midden van
het perceel was niet 1:1. De resultaten van het Veenweideproject laten zien dat in een veenweidepolder
niet één actor of bron verantwoordelijk is voor de N- en P-belasting van het
oppervlaktewater. Bij een reductie van de N- en P-belasting van het oppervlaktewater in de
Vlietpolder specifiek en in veenweidegebieden in algemene zin zullen veehouders én waterbeheerders
samen moeten werken om tot een werkelijke verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit
te komen.
Op basis van de resultaten van het Veenweideproject, gerapporteerd in diverse rapporten en
artikelen, kunnen de volgende conclusies getrokken worden.
ALGEMEEN
• De geologie en de ontwatering van de Vlietpolder, die afgestemd is op het grondgebruik,
hebben een sterke invloed op de samenstelling van het oppervlaktewater.
• De Vlietpolder is representatief voor niet-vergraven veenweidepolders die onder invloed
van de zee en zeewater hebben gestaan.
• De wegzijging van water naar het diepe grondwater is gering en bedraagt ongeveer
25 mm/j. Zo´n 80% van het neerslagoverschot komt tot afvoer in de sloot binnen twee
jaar nadat de neerslag gevallen is. De stroming van water door de bodem is maximaal
2 m diep, waarbij 40 tot 60% van dat water via oppervlakkige afvoer, i.c. afvoer uit een
zone tussen maaiveld en 0,25 m-m.v., de sloot bereikt.
• Langs welke routes komen de meststoffen in de sloot? De stofbelasting die via oppervlakkige
afvoer naar de sloten tot stand komt bedraagt op jaarbasis voor stikstof gemiddeld
ongeveer 35% van de totale belasting van het open water, en voor fosfor bijna 50%
van de totale belasting. Voor de wintermaanden kunnen deze percentages oplopen tot
40-45% voor N en 60% voor P. De belasting van de sloten met nutriënten via ondiepe,
oppervlakkige afvoerroutes van de percelen is dus een route van betekenis.
• Het is verstandig onderscheid te maken tussen de situatie waarin water wordt aangevoerd
naar de polder en de waarin water wordt afgevoerd uit de polder. In een veenweidepolder
kun je niet spreken van een jaargemiddelde situatie wanneer de nutriëntenproblematiek
aan de orde is. Hiervoor moeten de aanvoersituatie, veelal in de zomer,
en afvoersituatie van water, in meestal de winter, apart bekeken worden. Hiermee wordt
beter inzicht verkregen in belasting van het polderwater en van het boezemwater.
• Peilbeheer en waterkwaliteit staan direct in contact met elkaar, integraal waterbeheer is
dus geen overbodige luxe maar noodzaak.