Download the article here

Pharmaceutisch Weekblad
WINAp nieuws
Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers: berichten@winap.nl
Zorgproject tegen schade aan maag
Praktijk en wetenschap hebben de handen ineen geslagen om de
schade van NSAID’s op de maag terug te dringen. Met dat doel
starten KNMP/WINAp, Universiteit Utrecht en Kring-apotheek
samen een zorgproject.
32
Het WINAp, de Universiteit Utrecht en Kringapotheek
werken onder de naam WUK samen
aan zorgprojecten. Het doel is de ontwikkeling
van bruikbare instrumenten voor apothekers
om risicopatiënten op te sporen, en inzichtelijk
maken wat het effect deze instrumenten
is.
Door de ervaring uit de praktijk te bundelen
met de kennis van de wetenschap, kunnen
ontwikkeling en implementatie van farmaceutische
patiëntenzorg (FPZ) in een vroeg
stadium op elkaar afgestemd worden.
De WUK-partners hebben task force-groepen
benoemd, waarvan één zich richt op het
meten en monitoren van geneesmiddelengebruik.
In oktober 2007 starten de drie partijen
een zorgproject waarbij Kring-apotheken het
project uitvoeren in de praktijk. De andere
twee partners zorgen voor analyse en evaluatie
van de behaalde effecten.
NSAID’s en maagschade
Artsen schrijven veelvuldig NSAID’s voor.
Bekende bijwerkingen van deze geneesmiddelen
zijn gastro-intestinale problemen, zoals
maagperforaties en maagbloedingen. Deze
kunnen leiden tot ziekenhuisopnamen, zoals
aangetoond is in het HARM-onderzoek [1].
Verschillende factoren vergroten de kans op
gastro-intestinale problemen. De CBO-richtlijn
NSAID-gebruik en preventie van maagschade
[2] noemt de risicofactoren waarbij deze
kans verhoogd is.
Het PHARMO Instituut heeft in samenwerking
met het WINAp de risicofactoren voor NSAIDgerelateerde
ziekenhuisopnamen geïdentificeerd.
Op basis daarvan is een algoritme
ontwikkeld waarmee een risico-inschatting
gemaakt kan worden [3, 4].
De kans op gastro-intestinale problemen kan
worden verkleind door het NSAID te vervangen
door een ander analgeticum, of door adequate
maagbescherming te geven. Uit Nederlands
onderzoek blijkt echter dat deze preventieve
behandeling bij risicopatiënten niet adequaat
wordt uitgevoerd [5].
SFK-searches
Eind 2008 komt een Praktijkondersteunend
programma (POP) beschikbaar dat is gericht
op NSAID’s. POP’s zijn onlineprogramma’s die
te raadplegen zijn via de internetsite van de
Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK).
Ze bestaan uit een FTO- en een FPZ-gedeelte.
Kant-en-klare overzichten die het prescriptiebeleid
van de huisartsen in de FTO-groep in
kaart brengen worden gecombineerd met
patiëntenselecties in het FPZ-deel.
De SFK ontwikkelt deze POP’s in samenwerking
met het WINAp en DGV, Nederlands
instituut voor verantwoord medicijngebruik.
Veelal wordt hierbij samengewerkt met
partijen uit de praktijk. Zo zal in de te ontwikkelen
POP NSAID’s een FPZ-search worden
opgenomen die samen met Kring-apotheek is
opgezet en getest.
Twee instrumenten
• Zorgproject: effect van extra zorg
In oktober 2007 start een aantal Kring-apotheken
met een zorgproject ter preventie van
maagschade. Met SFK-gegevens wordt een
groep risicopatiënten opgespoord en in de tijd
gevolgd. De deelnemende apothekers kunnen
de huisartsen van deze patiënten attenderen
op de wenselijkheid van maagprotectie.
Maandelijks bepaalt de search de mate van
maagbescherming en het risico op maagschade
en rapporteert dit in een SFK-webrapportage.
Zo kunnen de deelnemende apothekers de
effecten van de interventie volgen.
Kring-apotheek verzorgt materialen die de
apothekers ondersteunen bij het uitvoeren van
een interventie. Met een onlineboekhouding
kunnen apothekers vastleggen welke interventies
zij uitvoeren en hoeveel tijd zij eraan
besteden. Na afloop van dit project wordt zo
inzichtelijk wat de effecten zijn van de gepleegde
interventies en welke inspanning
ervoor nodig is.
• Risico-inschatting met de Baliecheck
Om het apotheekteam ook te ondersteunen
tijdens de receptverwerking, hebben de
WUK-partners een Baliecheck ontwikkeld. Dit is
een stroomschema waarmee per patiënt
ingeschat kan worden of deze een verhoogde
kans heeft op gastro-intestinale problemen.
Het apotheekteam kan de Baliecheck gebruiken
om snel en eenvoudig een risico-inschatting te
maken, voordat het NSAID wordt afgeleverd.
De Baliecheck is al te downloaden via de
KNMP-site.
<
Martina Teichert en Marcel Kooy, KNMP/
WINAp, afdeling beroepsontwikkeling
Marcel Bouvy, Universiteit Utrecht
Fred de Koning en Maarten Voesten, Kringapotheek,
afdeling zorgprocessen
Meer informatie over het zorgproject:
Kring-apotheek, Maarten Voesten,
voestenm@kring-apotheek.nl of Fred de Koning,
koningf@kring-apotheek.nl.
Meer informatie over projectondersteuning door
KNMP/WINAp voor andere FPZ-onderwerpen:
Martina Teichert, m.teichert@winap.nl of
070 3737231.
literatuur
Zie voor de literatuurreferenties en een kader met
de CBO-richtlijn de digitale versie van dit artikel
op pw.nl.
31 augustus
2007

Literatuur
1 Hospital Admissions Related to Medication
(HARM). Een prospectief, multicenter
onderzoek naar geneesmiddel gerelateerde
ziekenhuisopnames. Eindrapport Harmonderzoek.
Utrecht: Utrecht Institute for
Pharmaceutical Sciences; 2006. http://www.
nvza.nl
2 CBO. Richtlijn NSAID gebruik en preventie
van maagschade. Utrecht: Kwaliteitsinstituut
voor de Gezondheidszorg CBO; 2003.
http://www.cbo.nl/product/richtlijnen/
folder20021023121843/rl_overzicht/view5.
3 Herings RMC, Goettsch WG. Inadequate
prevention of NSAID-induced gastrointestinal
events. Ann Pharmacother. 2004;38:760-3.
4 El-Serag HB, Graham DY, Richardson P, et
al. Prevention of complicated ulcer disease
among chronic users of nonsteroidal antiinflammatory
drugs: the use of a nomogram
in cost-effectiveness analysis. Arch Intern
Med. 2002;162:2105-10.
5 Bouvy ML, Cusell-Borgh M, Kruijtbosch M.
Maagprotectie: te veel of te weinig. Pharm
Weekbl. 2005;140(17):570-3.
CBO-richtlijn NSAIDgebruik
en preventie van
maagschade
Maatregelen ter preventie worden aanbevolen
indien sprake is van:
• leeftijd boven 70 jaar;
• voorgeschiedenis met een ulcus of
complicaties daarvan;
• onbehandelde Helicobacter pyloriinfectie
in het kader van ulcuslijden.
• Maatregelen ter preventie overwegen
indien sprake is van:
• leeftijd 60-70 jaar;
• gebruik van anticoagulantia of
acetylsalicylzuur;
• ernstig invaliderende reumatoïde
artritis;
• hartfalen, diabetes;
• hoge dosering van een NSAID;
• gebruik van corticosteroïden;
• gebruik van SSRI’s.