De meerwaarde van praktijkonderzoek - SIR Institute for Pharmacy ...
De meerwaarde van praktijkonderzoek - SIR Institute for Pharmacy ... De meerwaarde van praktijkonderzoek - SIR Institute for Pharmacy ...
Onderzoeksbureau SIR: apothekers meer samenwerken met voorschrijvers De meerwaarde van praktijkonderzoek Tekst: Mark van Seggelen IFoto's: Mark van Seggelen Marcel Bouvy laat er geen misverstand over bestaan. ''Juist nu door het preferentiebeleid is praktijkonderzoek hard nodig. Door onderzoek kan de apotheker organisaties overtuigen wat de meerwaarde is van de apotheek." Hij is onderzoeker en apotheker bij SIR en de Universiteit Utrecht. Het onderzoeksbureau SI R ofweI SI R Institute for Pharmacy Practice and Policy, is gevestigd in Leiden. Oat Leiden gekozen is als vestigingsplaats, berust niet op toeval. Begin jaren tachtig was er aan de Universiteit van Leiden nog een volledige apothekersopleiding. Daar ontstond het idee om een apotheek te beginnen waar wetenschappers praktijkgericht onderzoek konden verrichten. "De destijds opkomende sociale farmacie en farmaco-epidemiologie zagen de samenleving als haar laboratorium", zegt Marcel Bouvy van SIR. De oplossing werd gevonden in het oprichten van een apotheek in een Leidse nieuwbouwwijk. Oat werd apotheek Stevenshof. De eerste jaren reed het bouwverkeer af en aan, maar bracht slechts een beperkte hoeveelheid klanten de apotheek een bezoek. Voor gedegen, wetenschappelijk onderzoek was dat onvoldoende. Ais klap op de vuurpij I vertrok de farmaciestudie uit Leiden. AI met al redenen om zelf meer initiatief tot onderzoek te nemen en naast apotheek Stevenshof de onderzoekspoot SI R het levenslicht te laten zien. Tot op de dag van vandaag is het doel praktijkonderzoek in apotheken te verrichten. Oat gebeurt in nauwe samenwerking met de universiteit Utrecht. "Wij vinden de wetenschappelijke verslaglegging van de onderzoeken erg belangrijk.1I De SI R is samen met apotheek Stevenshof onderdeel van een stichting. Subsidies voor onderzoeken worden onder andere verkregen van zorgverzekeraars, apotheekketens, I(NMP, het ministerie '-iI :z van VWS en industrie. ~ Categorieen In grate lijnen is praktijkonderzoek op te delen in twee I ~ categorieen. Ais eerste is de apotheek zelf object van onder- zoek. Wat gebeurt er in de apotheek? Wat wordt er nog in apotheken bereidt? Hoe vaak en welke informatie verstrekt de apotheek bij de eerste en tweede uitgifte? Kortom, wat gebeurt er in dagelijkse praktijk van de apotheek. "Recent voerden wij een onderzoek uit naar de intakeprocedure bij nieuwe patienten. De meeste apotheken blijken wel een procedure te hebben, maar deze wordt niet altijd gevolgd. Bij een telefonisch interview met de patient bleek veel, voor een veilig geneesmiddelgebruik, relevante informatie niet bekend te zijn in de apotheek.1I Dit leverde niet direct gevaar op voor de patienten, maar in de toekomst zou dat wel kunnen, vindt Bouvy. "Bijvoorbeeld wanneer de apotheek niet op de hoogte is van een penicilline-overgevoeligheid. Bovendien kan de apotheker betere zorg verlenen wanneer hij meer weet over ziekten en bijzonderheden van individuele patienten.1I Therapietrouw Behalve object van onderzoek is de apotheek ook de plek waar patienten geneesmiddelen halen die door artsen zijn voorgeschreven. Daarmee is het de plek om onderzoek te doen naar voorschrijven engebruik van geneesmiddelen. Houden voorschrijvers zich bijvoorbeeld aan de richtlijnen en zijn patienten wel therapietrouw? "Daarbij gaan we de diepte in. Wij willen weten waarom patienten stop pen met de medicatie. Oat kunnen heel legitieme redenen zijn, bijvoorbeeld dat de voorschrijver een ander medicijn kiest, vanwege bijwerkingen.1I Maar een reden kan volgens Bouvy ook zijn, dat naar aanleiding van negatieve berichtgeving tijdens een Radar tv-uitzending, patienten onterecht stoppen met cholesterolmedicatie. 20
Onderzoeksbureau <strong>SIR</strong>: apothekers meer samenwerken met voorschrijvers<br />
<strong>De</strong> <strong>meerwaarde</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>praktijkonderzoek</strong><br />
Tekst: Mark <strong>van</strong> Seggelen IFoto's: Mark <strong>van</strong> Seggelen<br />
Marcel Bouvy laat er geen misverstand over bestaan. ''Juist nu door het preferentiebeleid is <strong>praktijkonderzoek</strong><br />
hard nodig. Door onderzoek kan de apotheker organisaties overtuigen wat de <strong>meerwaarde</strong> is<br />
<strong>van</strong> de apotheek." Hij is onderzoeker en apotheker bij <strong>SIR</strong> en de Universiteit Utrecht.<br />
Het onderzoeksbureau SI R ofweI SI R <strong>Institute</strong> <strong>for</strong> <strong>Pharmacy</strong><br />
Practice and Policy, is gevestigd in Leiden. Oat Leiden<br />
gekozen is als vestigingsplaats, berust niet op toeval. Begin<br />
jaren tachtig was er aan de Universiteit <strong>van</strong> Leiden nog een<br />
volledige apothekersopleiding. Daar ontstond het idee om een<br />
apotheek te beginnen waar wetenschappers praktijkgericht<br />
onderzoek konden verrichten. "<strong>De</strong> destijds opkomende sociale<br />
farmacie en farmaco-epidemiologie zagen de samenleving als<br />
haar laboratorium",<br />
zegt Marcel Bouvy <strong>van</strong> <strong>SIR</strong>.<br />
<strong>De</strong> oplossing werd gevonden in het oprichten <strong>van</strong> een<br />
apotheek in een Leidse nieuwbouwwijk. Oat werd apotheek<br />
Stevenshof. <strong>De</strong> eerste jaren reed het bouwverkeer af en aan,<br />
maar bracht slechts een beperkte hoeveelheid klanten de<br />
apotheek een bezoek. Voor gedegen, wetenschappelijk onderzoek<br />
was dat onvoldoende. Ais klap op de vuurpij I vertrok de<br />
farmaciestudie uit Leiden. AI met al redenen om zelf meer<br />
initiatief tot onderzoek te nemen en naast apotheek Stevenshof<br />
de onderzoekspoot SI R het levenslicht te laten zien. Tot<br />
op de dag <strong>van</strong> <strong>van</strong>daag is het doel <strong>praktijkonderzoek</strong> in<br />
apotheken te verrichten. Oat gebeurt in nauwe samenwerking<br />
met de universiteit Utrecht. "Wij vinden de wetenschappelijke<br />
verslaglegging <strong>van</strong> de onderzoeken erg belangrijk.1I <strong>De</strong> SI R is<br />
samen met apotheek Stevenshof onderdeel <strong>van</strong> een stichting.<br />
Subsidies voor onderzoeken worden onder andere verkregen<br />
<strong>van</strong> zorgverzekeraars, apotheekketens, I(NMP, het ministerie<br />
'-iI<br />
:z <strong>van</strong> VWS en industrie.<br />
~<br />
Categorieen<br />
In grate lijnen is <strong>praktijkonderzoek</strong> op te delen in twee<br />
I ~<br />
categorieen. Ais eerste is de apotheek zelf object <strong>van</strong> onder-<br />
zoek. Wat gebeurt er in de apotheek? Wat wordt er nog in<br />
apotheken bereidt? Hoe vaak en welke in<strong>for</strong>matie verstrekt<br />
de apotheek bij de eerste en tweede uitgifte? Kortom, wat<br />
gebeurt er in dagelijkse praktijk <strong>van</strong> de apotheek. "Recent<br />
voerden wij een onderzoek uit naar de intakeprocedure bij<br />
nieuwe patienten. <strong>De</strong> meeste apotheken blijken wel een<br />
procedure te hebben, maar deze wordt niet altijd gevolgd.<br />
Bij een telefonisch interview met de patient bleek veel, voor<br />
een veilig geneesmiddelgebruik, rele<strong>van</strong>te in<strong>for</strong>matie niet<br />
bekend te zijn in de apotheek.1I Dit leverde niet direct gevaar<br />
op voor de patienten, maar in de toekomst zou dat wel<br />
kunnen, vindt Bouvy. "Bijvoorbeeld wanneer de apotheek<br />
niet op de hoogte is <strong>van</strong> een penicilline-overgevoeligheid.<br />
Bovendien kan de apotheker betere zorg verlenen wanneer<br />
hij meer weet over ziekten en bijzonderheden <strong>van</strong> individuele<br />
patienten.1I<br />
Therapietrouw<br />
Behalve object <strong>van</strong> onderzoek is de apotheek ook de plek<br />
waar patienten geneesmiddelen halen die door artsen zijn<br />
voorgeschreven. Daarmee is het de plek om onderzoek te<br />
doen naar voorschrijven engebruik <strong>van</strong> geneesmiddelen.<br />
Houden voorschrijvers zich bijvoorbeeld aan de richtlijnen en<br />
zijn patienten wel therapietrouw? "Daarbij gaan we de diepte<br />
in. Wij willen weten waarom patienten stop pen met de<br />
medicatie. Oat kunnen heel legitieme redenen zijn, bijvoorbeeld<br />
dat de voorschrijver een ander medicijn kiest,<br />
<strong>van</strong>wege bijwerkingen.1I Maar een reden kan volgens Bouvy<br />
ook zijn, dat naar aanleiding <strong>van</strong> negatieve berichtgeving<br />
tijdens een Radar tv-uitzending, patienten onterecht stoppen<br />
met cholesterolmedicatie.<br />
20
21 II<br />
Bijde <strong>SIR</strong> is de apotheek<br />
zelf object <strong>van</strong> onderzoek.<br />
Marcel Bouvy <strong>van</strong> het onderzoeksbureau <strong>SIR</strong> geeft instructie aan een<br />
apothekersassistente.<br />
Inhalatie-i nstructie<br />
Verrassendvindt Bouvy de uitkomsten<strong>van</strong> een groot onderzoek<br />
naar astmapatienten die stopten met het gebruik <strong>van</strong><br />
een inhalator. "Veel patienten bleken a-specifieke klachten te<br />
hebben. Slechts 10% <strong>van</strong> de stoppers gaf aan astma te<br />
hebben.1I Met die uitkomsten kan de apotheker veel leren.<br />
"Inhalatie-instructie kost de apotheek veel tijd en gaat zijn<br />
doel voorbij wanneer er geen sprake is <strong>van</strong> astma. Maar<br />
wanneer je weet wie is gediagnosticeerd als astmapatient,<br />
dan kan je in die groep juist extra tijd en energie steken.<br />
Belangrijke les hieruit is ook dat de apotheker meer moet<br />
samenwerken met de voorschrijver. am te beginnen zou nu<br />
eindelijk de 'werkdiagnose' op het recept moeten staan.1I<br />
Teruggebrachte medicijnen<br />
Omdat onderzoek voor een individuele apotheker vaak een<br />
grote klus is, zeker wanneer men aile data zelf wil<br />
verzamelen en analyseren, werkt <strong>SIR</strong> vaak samen met<br />
meerdere apotheken. Zo werd enige jaren geleden in vijftig<br />
apotheken verspreid over Nederland, gedurende een week<br />
aile teruggebrachte geneesmiddelen verzameld. <strong>De</strong> personen<br />
die de medicatie inleverden, werden daarbij ge'(nterviewd.<br />
Dit onderzoek bracht veel verspilling aan het licht. Een<br />
voorschrijver heeft bijvoorbeeld de dosering simvastatine<br />
verhoogd <strong>van</strong> 20 mg naar 40 mg. <strong>De</strong> patient gaat 40 mg<br />
tabletten slikken en brengt de overgebleven tabletten pas na<br />
de vervaldatum terug bij de apotheker. "Dit soort<br />
onderzoeken laat zien dat er nog veel fout gaat rond het<br />
geneesmiddelgebruik. <strong>De</strong> apotheker kan op het gebied <strong>van</strong><br />
evidence based en doelmatige farmacotherapie veel meer<br />
betekenen dan alleen doosjes schuiven.1I<br />
Meerwaarde<br />
In de apothekerswereld is er veel onzekerheid over de<br />
gevolgen <strong>van</strong> het preferentiebeleid. Bouvy vindt het<br />
onverstandig om nu te bezuinigen op zorg en onderzoek.<br />
"Juist nu is onderzoek ontzettend belangrijk. Apothekers<br />
zijn al 20 jaar bezig de farmaceutische patientenzorg vorm<br />
te geven. Dit kon tot nog toe altijd gefinancierd worden uit<br />
kortingen en bonussen. Met het verdwijnen <strong>van</strong> de laatste is<br />
de situatie transparanter.<br />
Maar voor die extra inspanningen<br />
dient de apotheker nu wel te worden betaald. Helaas lijkt er<br />
momenteel een gebrek aan vertrouwen in de <strong>meerwaarde</strong><br />
<strong>van</strong> de apotheek bij de betalende partijen en beleidsmakers.<br />
Met wetenschappelijk onderzoek kan die <strong>meerwaarde</strong><br />
worden aangetoond.1I Bouvy merkt op dat in Angelsaksische<br />
landen de apotheker al steeds vaker die rol vervuld <strong>van</strong><br />
zorgverlener, en hiervoor ook wordt beloond..<br />
Change language