Veiligheid, het nieuwe 'amen' (pdf, 1547KB) - Steunpunt Jeugd

KRAX + I 42 + welzijn +
Overlast is een
subjectief
lokaal
construct, en
krijgt vorm en
inhoud op basis
van de
tolerantiegrens,
context en
eerdere
ervaringen van
de betrokken
actoren.
overlast bestrijden. In 2004 volgden de
eerste wetswijzigingen, waarbij het
aantal toepassingsgronden werd
uitgebreid en de toepassingsleeftijd
werd verlaagd tot zestien jaar. In 2007
werd in een nieuwe wetswijziging het
toepassingsgebied van de GAS verder
uitgebreid. Vandaag, anno 2012, wordt
een nota voorbereid waarin wordt voorgesteld
om de toepassingsleeftijd te
verlagen naar veertien jaar en de
toepassingsgronden uit te breiden met
onder andere spijbelen en plaatsverbod.
Bij de leeftijdsverlaging tot minderjarigen
in 2004 werden een aantal
rechtswaarborgen ingebouwd om de
rechten van minderjarigen te waarborgen.
Zo moet bijvoorbeeld gratis een
advocaat ter beschikking worden
gesteld, is er een verplichte bemiddeling
en ligt de maximumboete lager
voor minderjarigen dan voor meerderjarigen.
Met deze maatregelen wordt echter de
januskop van het veiligheidsdenken
met betrekking tot minderjarigen erg
duidelijk. Enerzijds wil men jongeren
beschermen tegen wanpraktijken en
tijdig ingrijpen als jongeren in een
problematische opvoedingssituatie
dreigen terecht te komen. Vanuit de
beschermende reflex wordt elke
sanctie doorgegeven aan en geregistreerd
door de jeugdrechter. Anderzijds
wordt de controle op jongeren en het
willen beheersen van het gedrag van
jongeren steeds groter. Het aantal
mogelijke overtredingen neemt toe en
is verschillend van politiezone tot
politiezone. Heel wat gedragingen die
‘typisch jongerengedrag’ zijn, worden
zo geviseerd zonder dat de stem van
jongeren erin wordt gehoord.
Criminologen Jenneke Christiaensen
en Els Dumortier verwoorden het in
hun opiniestuk zo: ‘Criminologen wijzen
er al meer dan dertig jaar op dat dit
soort ‘early intervention’-beleid vooral
leidt tot ‘netwidening’. Het ‘vangnet’ van
bestraffing, interventie en beboeting
vergroot en de mazen van het net
verfijnen. Gevolg: steeds meer kinderen
op steeds jongere leeftijd worden voor
steeds meer (jeugdig) gedrag gecriminaliseerd
en geproblematiseerd. De
verlaging van de GAS-leeftijd zal dus niet
tot minder plaatsingen leiden, maar wel
tot meer intolerantie ten aanzien van
jongeren.’ 5
Naast de GAS zijn er de laatste jaren
heel wat lokale initiatieven die in het
bijzonder gericht zijn op de aanpak van
jongeren, zoals NERO (Normstelling
En Responsabilisering naar aanleiding
van Overlast) in Mechelen en Lokeren.
Bij NERO worden jongeren die
problemen veroorzaken en door de
politie worden betrapt naar het
politiecommissariaat gebracht. Daar
moeten de ouders hen komen ophalen.
Ouders moeten een belasting (‘combitaks’)
van honderd euro betalen, tenzij
ze ingaan op een begeleidingsaanbod,
waarbij normerend kan worden
opgetreden op verschillende terreinen:
onderwijs, vrije tijd, sociale omgangsvormen…
Het initiële opzet is dus zeker
positief. Samenwerking tussen politie
en hulpverlening, tussen controle en
bescherming, staat centraal. Maar
waar de GAS – minstens theoretisch
– nog ruimte laat voor een bemiddeling
die in functie staat van de overtreding,
wordt bij initiatieven als NERO het
overlastgenererend gedrag gereduceerd
tot een opvoedingsprobleem.
5 Jenneke Christiaens en Els Dumortier.
De lastige kinderen van de flinkse burgemeester.
De Morgen, 28 januari 2012.