Wel jong, niet homofoob? (pdf, 876KB) - Steunpunt Jeugd

KRAX + I 30 + welzijn +
+
we l zi j n +
WEL JONG,
NIET HOMOFOOB?
Lilith Roggemans, Bram Spruyt, Filip Van Droogenbroeck, Gil Keppens

Stedelijke jongeren zijn over het
algemeen heel tolerant tegenover
homoseksualiteit. Opvallend is wel
de invloed van religie. Hoe geloviger
de jongere, hoe minder hij of
zij open staat voor mensen met
een andere seksuele geaardheid.
Ook leeftijd en geslacht bepalen
mee de mate van homofobie.
Religie en homofobie
Uit de literatuur blijkt dat homonegativiteit
een historische en erg sterke
relatie heeft met religie. Religieuze
jongeren rapporteren veel meer
vooroordelen ten aanzien van homoseksualiteit
en gendergelijkheid dan
ongelovige jongeren. Gelovigen
verwerpen homoseksueel gedrag op
basis van geloofsvoorschriften van hun
religieuze leiders (Olson, Cadge &
Harrison, 2006; Adolfson et al., 2006).
Deze negatieve houding neemt toe
naarmate de intensiteit van de
religieuze beleving toeneemt (Seltzer,
1992). Gelovige jongeren houden er
ook een meer traditionele visie op
relaties op na.
In onze dataset vinden we twee grote
groepen van religieuze jongeren terug.
De christelijke jongeren vormen de
grootste groep. Een derde van alle
respondenten noemt zichzelf gelovig of
twijfelend christelijk. De moslimjongeren
vormen met 25% de tweede
religieuze groep. De gemiddelde
scores op de somschaal homofobie
leren ons dat er grote verschillen zijn
in de houding ten aanzien van homoseksualiteit
bij christenen (25,7),
ongelovigen (21,6) en moslims (48,7).
Hierbij springt de afwijkende houding
van moslimjongeren sterk in het oog.
Veel meer dan de andere jongeren
geven zij aan negatief te staan
tegenover homoseksualiteit. Daarom
zullen we de procentuele verdelingen
voor deze drie schalen apart bespreken
voor moslims en niet-moslims.
Moslims en niet-moslims
Alle items van de homofobieschaal
laten zeer hoge verschillen optekenen
tussen moslims en niet-moslims. Zo
geeft de helft van de moslimjongeren
aan te vinden dat homomannen geen
echte mannen zijn (tegenover 17% van
de niet-moslimjongeren), willen
moslimjongeren vier keer vaker dan
niet-moslims geen homoseksuele
leerkracht en vindt 44% van de
moslims homo’s niet geschikt om
kinderen op te voeden (bij niet-moslims
is dat 12%).
Ook een aantal consensuswaarden
onder autochtone jongeren wordt niet
gedeeld met moslimjongeren. Het idee
dat agressie tegen homo’s niet
aanvaardbaar is (84% bij niet-moslims)
wordt door de moslimjongeren niet
volledig gedeeld. Slechts de helft van
hen verwerpt de aanvaardbaarheid van
agressie expliciet. Ook over het recht
voor homo’s om te huwen bestaat veel
onenigheid tussen moslim- en
niet-moslimjongeren. 7% van de
niet-moslimjongeren wil het homohuwelijk
afschaffen. Bij moslims loopt dit
percentage op tot 46%. Ook over de
meest controversiële van alle voorgelegde
stellingen, ‘Ik vind het goed dat
in sommige landen homo’s de
doodstraf krijgen’, bestaat geen
eensgezindheid. 92% van de niet-moslims
verwerpt deze stelling expliciet;
bij de moslimjongeren is dat 60%.
Uit de vergelijking van de antwoordpatronen
van moslim- en niet-moslimjongeren
blijken grote verschillen.
Homoseksualiteit is onder niet-moslimjongeren
breed aanvaard. Slechts 5
tot 10% van hen waagt zich aan
homofobe uitspraken. Deze thematiek
ligt een stuk delicater bij moslimjongeren.
Niet alleen vinden homonegatieve
uitspraken steun bij soms de helft van
de moslimjongeren, bovendien geeft
een kwart van de moslimjongeren aan
geweld tegen homo’s aanvaardbaar te
vinden (een ander kwart antwoordt
tussen beide) en 20% vindt het goed
dat in sommige landen de doodstraf
geldt voor homo’s. Deze anti-homohoudingen
zijn een stuk explicieter dan
de homofobe uitspraken die we bij een
kleine minderheid van niet-moslimjongeren
waarnemen.
Geslacht, leeftijd en
opleiding
Uit de literatuur blijkt dat homofobie
ook sterk samenhangt met geslacht.
Meisjes zouden zich verdraagzamer
opstellen tegenover homoseksualiteit
en de gelijkheid der geslachten
(Davies, 2004; Van de Meerendonk et
al, 2003). Deze hypothese wordt
bevestigd in de JOP-analyses.
Jongens vertonen significant hogere
scores voor homofobie.
Ook de leeftijd heeft een bepalende
invloed. Jongere leerlingen geven aan
negatiever te staan ten aanzien van
homoseksualiteit dan oudere
leerlingen.
De literatuur wijst nog op een sterke
samenhang tussen homofobie en
opleiding. Hoogopgeleiden zouden
meer dan laagopgeleiden gelijkheid
tussen homo’s en hetero’s uitdragen
(Van de Meerendonk et al, 2003). De
invloed van het opleidingsniveau van
jongeren op hun houdingen is
moeilijk na te gaan, omdat de
bevraagde jongeren (secundair
onderwijs) hun finale onderwijsniveau
nog niet hebben bereikt. Daarom
onderzoeken we de impact van twee
parameters die als voorspeller
kunnen dienen voor het latere
opleidingsniveau: de onderwijsvorm
waarin jongeren les volgen en het
onderwijsniveau van hun ouders. Uit
de analyse blijkt het opleidingsniveau
van de ouders geen bepalende
invloed te hebben op de houdingen
rond homoseksualiteit. De onderwijsvorm
waarin jongeren les volgen wel.
Jongeren uit het ASO vertonen een
meer tolerante houding ten aanzien
van homo’s dan jongeren uit het BSO.
Etnische afkomst
Twee variabelen die wijzen op een
andere etnische afkomst, zoals
allochtoon zijn of thuis geen Nederlands
praten, hebben een invloed op
de houding tegenover homo’s en
gendergelijkheid. Jongeren van een
andere origine en jongeren die thuis
geen Nederlands spreken, stellen
zich negatiever op tegenover homo’s
en vrouwengelijkheid dan autochtone
jongeren en jongeren voor wie
Nederlands thuis de voertaal is.
Moslimjongeren scoren het hoogst op
de homofobieschaal. Ook christelijke
jongeren scoren hoger voor homofobie
dan ongelovige en vrijzinnige
jongeren. Uit de analyse van de
gegevens blijkt dat religie de
belangrijkste verklarende variabele is
voor een negatieve houding ten
aanzien van homoseksualiteit. >
+ welzijn +
31 I KRAX +

KRAX + I 32 + welzijn +
Vooral tolerante jongeren
Er bestaat een grote tolerantie tegenover
homoseksualiteit bij Antwerpse en
Gentse jongeren. De idee dat homoseksuele
mannen en vrouwen het leven
mogen leiden dat ze zelf willen, dat ze
mogen huwen en kinderen krijgen, is
wijdverspreid. Algemeen gesproken
zien we een tolerante jongerengroep.
Gelovigen minder
verdraagzaam
Uit verdere analyse blijkt dat dit plaatje
van verdraagzaamheid niet opgaat voor
moslimjongeren. Meer dan de andere
jongeren geven zij aan problemen te
hebben met gelijke rechten voor
homoseksuelen, het tonen van affectie
van homo’s of het hebben van homoseksuele
vrienden. De aanvaardbaarheid
van agressie tegen homo’s ligt in de
moslimgemeenschap gevoelig hoger
dan bij de niet-moslims, en een vijfde
van de moslims schrikt niet terug voor
de doodstraf voor homo’s.
Deze grote religieuze verschillen blijken
ook uit de multivariate modellen: meer
dan de helft van de verklaringen van
homofobie is geworteld in de religieuze
overtuiging van de jongeren. Dit geldt
voor alle religies, maar wordt het meest
uitgesproken vastgesteld voor moslimjongeren.
Een meer intense religiebeleving
versterkt dit effect. Dit kunnen we
zien als deel van een ruimer cultureel
patroon, waarbij strenge eisen worden
gesteld aan traditioneel gedrag en
seksuele voorschriften. Regelmatig
wordt gewezen op de socio-economische
achterstelling van moslimjongeren,
die vaak gepaard gaat met een
hogere mate van homonegativiteit,
stellen Hooghe en collega’s (2007). Deze
stelling wordt in hun analyse niet
bevestigd. Ook uit onze analyse blijken
socio-economische gegevens van de
jongeren nagenoeg geen invloed te
hebben.
Ondanks liberalisering en bewustzijn van
individuele rechten door hogere opleiding
en meer communicatiekanalen, zijn er
nog steeds culturele minderheden die
sterk houden aan een traditionele
moraal, met een erg strikte kijk op
familie, rollen, structuren en seksualiteit.
Christelijke en vooral islamitische
jongeren zijn nog niet zo ver in het
aanvaarden van deze alternatieve of
ruimere kijk op relaties, familie en
seksualiteit. Moslimjongeren zien
homoseksualiteit als een bedreiging van
hun manier om een familie te organiseren,
waarin duidelijk te onderscheiden
genderrolpatronen essentieel zijn. ×
JOP en Jeugdmonitor
Het JeugdOnderzoeksPlatform (JOP) is
een interuniversitair en interdisciplinair
samenwerkingsverband tussen het
Leuvens Instituut voor Criminologie (KU
Leuven), de Vakgroep Sociale Agogiek
(UGent) en de Vakgroep Sociologie (VUB).
Het JOP heeft een dubbele opdracht: een
systematische ontsluiting van bestaand
onderzoek in Vlaanderen en de uitbouw
van recurrente metingen om de leefwereld
van jongeren en de evoluties
hierbinnen in beeld te brengen. Met het
oog op deze tweede doelstelling heeft
het JOP een Jeugdmonitor ontwikkeld.
De bedoeling hiervan is het leven van de
jeugd over de tijd heen in kaart te
brengen en trends uit te zetten om de
jeugd zelf, het werkveld, beleidsmakers
en wetenschappers beter te informeren.
In 2012 bevroeg het JOP 3800 leerlingen
uit het secundair onderwijs, in 33
scholen in Antwerpen en Gent. De
vragenlijsten werden klassikaal ingevuld.
Religieuze jongeren
rapporteren veel meer
vooroordelen ten aanzien
van homoseksualiteit en
gendergelijkheid dan
ongelovige jongeren.
Bronnen
• Adolfsen, A., Keuzenkamp,
S., & Kuyper, L. (2006).
Opinieonderzoek onder de
bevolking. In S. Keuzenkamp,
D. Bos, J. W. Duyvendak
& G. Hekma (Eds.),
Gewoon doen. Acceptatie
van homoseksualiteit in
Nederland. Den Haag:
Sociaal en Cultureel
Planbureau.
• Davies, M. (2004). Correlates
of Negative Attitudes
Toward Gay Men. Sexism,
Male Role Norms, and Male
Sexuality. The Journal of
Sex Research, 41(3),
259-266.
• Hooghe, M., & Meeusen, C.
(2012). Homophobia and the
transition to adulthood: a
three year panel study
among Belgian late
adolescents and young
adults, 2008-2011. Journal
of Youth and Society, 41
(accepted).
• Olson, L., Cadge, W., &
Harrison, J. (2006). Religion
and Public Opinion about
Same-Sex Marriage. Social
Science Quarterly, 87(2),
340-360.
• Seltzer, R. (1992). The
Social Location of Those
Holding Antihomosexual
Attitudes. Sex Roles,
26(9/10), 391-398.
• van de Meerendonk, B., &
Scheepers, P. (2004). Denial
of Equal Civil Rights for
Lesbians and Gay Men in
the Netherlands, 1980-
1993. Journal of Homosexuality,
47, 63-80.