Krax 10e jaargang N4 (pdf) - Steunpunt Jeugd

KRAX I 26
Het is immers niet zo – zoals Beno
beweert – dat het doelgroepspecifieke
jeugdwerk er is gekomen na en als
correctie op wat we naderhand het
reguliere jeugdwerk zijn gaan noemen.
De eerste jeugdwerkvormen (de patronaten)
waren gericht op arbeiderskinderen.
Ze waren dus doelgroepspecifiek.
Idem voor de eerste Vlaamse
jeugdbeweging, die een studentenbeweging
was. Voortgestuwd door de
Katholieke Actie werd net na WO I
trouwens een dekkend jeugdwerkaanbod
uitgewerkt bestaande uit allemaal
doelgroepspecifieke jeugdbewegingen:
de studerende jeugd, de boerenjeugd,
de arbeidersjeugd, de middenstandsjeugd…
telkens netjes opgesplitst voor
jongens en meisjes. Het uiteindelijke
doel stond centraal in het jeugdwerk:
actief burgerschap. Er werd echter
aangenomen dat de noden van jeugdigen
op dat vlak afhankelijk waren van
de situatie (de zuil en de stand) waarin
ze opgroeiden. Daarvoor was een gedifferentieerd
aanbod nodig. De scouts
waren er toen ook al, maar ze werden
niet als regulier jeugdwerk aanzien.
Ook voor hen was actief burgerschap
het einddoel, maar scouting stelde
haar methode centraal en niet een
doelgroep. Samen met de tot chiro omgevormde
patronaten werden ze ‘hulpwerken
van Katholieke Actie’. Ze
moesten hun leden toeleiden naar de
geschikte doelgroepspecifieke organisatie.
Natuurlijk was er hier vaak
sprake van een paternalistische houding.
Ontzuiling en emancipatie maakten
daarmee komaf. We hebben het
badwater (bevoogding) weggekapt,
maar we hebben het kind (aanbod
afgestemd op sociale context) erachteraan
gegooid. De oorspronkelijke
hulpwerken werden de maatstaf. Ook
de doelgroepspecifieke jeugdbewegingen
(KSA, KLJ) willen een ‘volwaardige
jeugdbeweging’ zijn, en vandaag betekent
dat dus: ‘we richten ons op iedereen’.
Zo is de aandacht verschoven van de
vraag ‘Wat hebben welke kinderen
nodig?’ naar een toegankelijkheidsvraagstuk.
Met andere woorden: eerst
namen we het aanbod op maat weg.
Vervolgens probeerden we hardnekkig
alle kinderen toe te leiden naar een
eenheidsaanbod dat niet noodzakelijk
bruikbaar en herkenbaar is voor hen.
Dat bleek ijdele hoop. Jeugdwerk was
een middenklasseaangelegenheid
geworden. In de golden sixties werd
dat weinig geproblematiseerd. Iedereen
zou immers emanciperen, armoede
en klassenonderscheid zouden
verdwijnen. Fout gedacht: armoede en
klassenonderscheid bleven bestaan.
Vanaf dat moment zijn we het jeugdwerk
gaan herdifferentiëren. Afstemming
op sociale context is terug in,
maar de methode blijft centraal, niet
de doelgroep. Zo wordt het jeugdwerk
met specifieke doelgroepen opgezadeld
met een toegankelijkheidsdilemma:
je leidt de jongeren toe naar het
‘reguliere’ circuit (en je maakt jezelf
overbodig) of je doet dat niet (dus je
bent overbodig).
Recht op jeugdwerk ≠ toegang
tot middenklasse
jeugdwerk
Benos pleidooi voor inclusief jeugdwerk
is niets meer dan een radicalisering
van het toegankelijkheidsvraagstuk
en à la limite ook van het integratiedenken
waartegen hij zich verzet.
Nog wat meer van hetzelfde dus. Het
recht op jeugdwerk moet niet vertaald
worden in een toegankelijkheidsvraagstuk,
maar in een bruikbaarheidsvraagstuk.
Ook de vraag naar de bruikbaarheid
van jeugdwerk moet worden
gekoppeld aan de grote diversiteit van
jeugdigen, maar diversiteit moeten we
niet zozeer vertalen in ‘individuele
kenmerken van jeugdigen’ zoals Beno
doet. We moeten veeleer kijken naar
de diversiteit aan situaties waarin kinderen
en jongeren opgroeien. Die diversiteit
is zo groot dat het ons niet
hoeft te verwonderen dat het ‘reguliere’
circuit te beperkt is om alle jeugdigen
aan te spreken, en dus aangevuld
moet worden. Het doelgroepspecifieke
jeugdwerk is dan ook een integraal
onderdeel van het reguliere circuit.
Precies de voortdurende bevestiging
van het onderscheid tussen regulier
en doelgroepspecifiek werkt contraproductief.
Bovendien leidt het tot
een beschuldigend discours ten aanzien
van het jeugdwerk. Het is weinig
ondersteunend en leidt tot een onnodige
verhoging van de kwetsbaarheid
van ons jeugdwerk. Alle jeugdwerk is
doelgroepspecifiek. Bewust of onbewust.
En dat is oké. We moeten
immers eerst aansluiten op de leefwereld
van jeugdigen en van daaruit proberen
verbreden. Dat perspectief is
productiever en constructiever dan het
voor de zoveelste keer hernieuwen van
de inclusiviteitmythe. Gras groeit niet
door eraan te trekken. Dat geldt voor
jeugdigen, net zo goed als voor jeugdwerkers.
×
Referenties
De Winter, E. (2010). Meer inclusie, minder diversiteit?
In: Bombaerts, G., Hillaert, W. & Coussée,
F. (red.). Curieuzeneuzenpastapot. Diversiteit en
toegankelijkheid in het jeugdwerk (126-151).
Gent: Academia Press.
Zin in meer?
Steunpunt Jeugd organiseert een
debat tussen Beno Schraepen en Filip
Coussée, gemodereerd door Guy
Redig, op woensdag 10 november 2010
van 14u tot 17u in Café Monk, Sint-
Katelijnestraat 42, 1000 Brussel.
Inschrijven kan tot vrijdag 5 november
via www.steunpuntjeugd.be (maximaal
40 deelnemers). Voor meer informatie
kan je terecht bij Miet Neyens (miet.
neyens@steunpuntjeugd.be) of op 02
551 13 77.