Krax 10e jaargang N4 (pdf) - Steunpunt Jeugd

More documents

Recommendations

Info

WEINIG DIVERSITEIT BINNEN EEN DIVERS JEUGDWERK Beno Schraepen, INCENA Study Centre for Inclusion & Enablement Plantijn Hogeschool Antwerpen d o ssi e r KRAX I 22 Eind april 2010 stelde Steunpunt Jeugd het praktijkonderzoek ‘Diversiteit in de jeugdsector’ 1 voor. Kort samengevat, en misschien even kort door de bocht, is het besluit dat een weliswaar diverse jeugdsector te weinig of niet gericht is op diversiteit. Voorspelbaar? Jazeker! Onderzoek van Chiro en Scouts leert ons dat 97% van de leden van Belgische afkomst is. Het betreft vooral leerlingen uit een ASO- of TSO-richting. Allochtone jongeren en leerlingen van het BSO zijn opvallend afwezig. “Zij vinden blijkbaar moeilijk of niet de weg naar onze jeugdbewegingen, ondanks inspanningen zoals diversiteitprojecten, open kampen, stadswerkingen, vormingen, materiaalbanken…” Het lijkt de jeugdbewegingen te ontschuldigen: “Wij doen al die inspanningen en dan nog vinden zij ons niet, hoe kan dat nu?” 1 Zie ook pagina’s 27-28 van deze Krax. Onbenutte troeven? Het jeugdwerk in Vlaanderen heeft nochtans veel troeven die het kan inzetten om te evolueren naar een meer inclusief jeugdwerk. Een ruime subsidiëring stimuleert een wijdverspreid aanbod, vaak lokaal en regionaal ingebed en dus bereikbaar voor iedereen. Provincies en gemeenten geven ondersteuning aan initiatieven die het jeugdwerk toegankelijker maken. Maximale participatie en engagement staan centraal, ondersteuning door professionelen is ingebouwd en mogelijk waar nodig. Het is een poel van jeugdige creativiteit en ongebonden experiment! Middelen, enthousiasme, creativiteit, knowhow en ondersteuning... een inclusief jeugdwerk had al lang een feit moeten zijn. Hoe komt het nu dat er veel lijkt te bewegen in het jeugdwerk maar echte veranderingen voorlopig uitblijven? In deze tekst verkennen we een aantal hypothesen. Vooreerst is er de problematische omgang in de praktijk met de concepten ‘inclusie’ en ‘diversiteit’ die vaak elke wetenschappelijke grond mist en met de natte vinger worden ingevuld. Ten tweede overheerst in het jeugdwerk nog steeds het integratieperspectief dat vertrekt vanuit een wij-zij denken en een problematiserende doelgroepenbenadering. Het inclusieperspectief dat gebaseerd is op het mensenrechtenkader en resoluut kant kiest tegen uitsluiting, labeling en segregatie vindt er maar moeizaam ingang. Ten slotte wordt er ingegaan op de valkuilen van het doelgroepspecifieke en de verantwoordelijkheid van de reguliere werkingen. Focus op diversiteit en inclusie Terwijl het jeugdwerk zich in essentie richt tot één doelgroep, namelijk alle jongeren, toont de recente omgang met de concepten diversiteit en inclusie dat dit minder evident is dan het lijkt. Zo wordt met de term ‘diversiteit’ in het jeugdwerk niet ‘de diversiteit’ bedoeld, maar wordt beurtelings verwezen naar specifieke kansengroepen (maatschappelijk kwetsbare jongeren, jongeren met een andere culturele herkomst en/of jongeren uit gezinnen met een lage economische status...). Soms slaat de term op groepen die in een ongelijkwaardige positie zitten of meer concreet wordt het geoperationaliseerd in geslacht, leeftijd, scholingsgraad of origine. Steeds slaat het op een bepaalde diversiteit die een gedeelte van de werkelijkheid dekt. Jongeren met een beperking vallen blijkbaar buiten de diversiteitfocus en vormen dan het doel van
inclusie. Maar hier presenteert de ene organisatie zich als inclusief omdat ze juist een aparte werking heeft voor jongeren met een handicap, en stelt de andere ‘inclusieve’ organisatie voor jongeren met beperkingen zich open voor iedereen zonder handicap. Nog een andere werking noemt zich inclusief, net omdat ze zich exclusief richt op jongeren die nergens anders aan bod komen. Zo’n verschillende invulling is misschien eigen aan een inclusief of diversiteitperspectief, maar kunnen we nog van een inclusieve visie spreken wanneer een apart aanbod wordt gerechtvaardigd in naam van inclusie en diversiteit? Wanneer organisaties segregatie en uitsluiting vergoelijken en zelfs aanmoedigen? Of wanneer jongeren in hun rechten bedreigd worden omdat de keuze voor een apart circuit vaak geen keuze is maar een noodzaak? Dit hele discours in het jeugdwerk is vaak dubbelzinnig en werkt eerder verwarring dan verandering in de hand. Het jeugdwerk segregeert ‘diversiteit’ De historiek van het jeugdwerk toont ons dat verschillende werkingen zijn ontstaan in een geschiedenis van verzuiling. De eigenheid van diverse jeugd- of jongerenorganisaties wordt zo zichtbaar in een categoriaal werkveld en beleid. Om zo veel mogelijk jongeren van de weldadige effecten van het jeugdwerk te laten genieten, werd de laatste decennia een meer doelgroepspecifiek en welzijnsgericht jeugdwerk uitgebouwd. Toch blijft het jeugdwerk voor heel wat jongeren ontoegankelijk en onbereikbaar, of wordt een beperkte groep bereikt. Het praktijkonderzoek van Steunpunt Jeugd legt hier enkele interessante pijnpunten bloot. Vele jongerenorganisaties dragen ‘openstaan voor iedereen’ hoog in het vaandel, maar realiseren dit zelden in de praktijk. Als er al een visie op diversiteit bestaat, is deze niet of te weinig ingebed in de algemene visie. Diversiteit wordt als een externe aangelegenheid beschouwd en niet als iets inherent aan het werken met jongeren. Een beleid dat zich richt op een nog te bereiken diversiteit buiten de organisatie vergeet zo de aanwezige diversiteit binnen de organisatie aan te wenden. Dit alles wordt nog versterkt door een fragmentarische kijk op diversiteitmanagement, dat (geheel of deels) geparkeerd wordt bij één persoon die vanuit zijn of haar functie niet bij machte is om de organisatie, het team, de werking (en laat staan een raad van bestuur) in zijn geheel aan te sturen. Op die manier krijgt zelfs het concept diversiteit een ‘aparte’ behandeling! De worsteling van het doelgroepspecifiek jeugdwerk Algemeen klinkt in het jeugdwerk sterk de roep naar een tweesporenbeleid vanuit de overheid: enerzijds ondersteuning van die reguliere werkingen die zich meer open willen stellen én anderzijds het versterken van het doelgroepspecifieke circuit. Dit moet vermijden dat onder de noemer van inclusie het doelgroepspecifieke opgaat in het reguliere, en zo wordt elk in zijn bestaansreden bevestigd. Inzetten op deze tweedeling versterkt misschien wel een divers aanbod in het jeugdwerk, maar het bestendigt ook de zwaktes van elke vorm in plaats van ze weg te werken. Het bekrachtigt een jeugdwerk dat jongeren verdeelt en apart zet. De evolutie naar een meer inclusief jeugdwerk blijft zo hangen op de tegenstellingen tussen het doelgroepspecifieke en/of jeugdwelzijnswerk en het algemene, reguliere jeugdwerk. Doelgroepspecifieke werkingen voelen zich hier vaak in de hoek geduwd. Wat is hun plaats binnen een inclusief jeugdwerk? Zij bereiken toch die jongeren die anders uit de boot vallen? Zij zijn toch meer inclusief dan het reguliere jeugdwerk? Bestaan doelgroepspecifieke werkingen niet bij gratie van de tekortkomingen van het reguliere jeugdwerk, omdat dit er niet in slaagt alle jongeren te bereiken? Omdat de aanval de beste verdediging is, profileren steeds meer doelgroepspecifieke organisaties zich als een inclusieve werking. De vraag is of dit fundamenteel bijdraagt tot een inclusief jeugdwerk. Wanneer inclusie synoniem wordt voor doelgroepspecifiek verschilt het weinig van de integratiebenadering: via een aparte werking worden jongeren geïntegreerd in het jeugdwerk of indien mogelijk toegeleid naar reguliere circuits. De idee blijft bestaan dat inclusie enkel voordelen heeft voor deze specifieke jongeren en niet voor iedereen. Doelgroepspecifieke werkingen doen bovendien extra inspanningen om ofwel andere jongeren te bereiken, of jongeren uit de doelgroep toe te leiden naar reguliere organisaties. De kans is echter groot dat de jongere zijn of haar weg niet vindt in dat reguliere circuit. Als hij/zij al terugkeert naar de doelgroepspecifieke organisatie is iedereen een faalervaring rijker: de jongere zit met het gevoel er niet bij te horen, het reguliere jeugdwerk ziet bevestiging dat het deze jongere niets te bieden heeft, en de doelgroepspecifieke organisatie heeft gefaald in het ‘toeleiden naar’. De extra inspanningen van de organisatie (of ‘het toeleiden’ nu lukt of niet) worden niet beloond. Omdat niet elke werking zich als inclusief profileert, ontstaat een inclusief circuit als derde parallelle vorm naast of tussen het reguliere en doelgroepspecifieke. De vraag is of de kinderen en jongeren en hun ouders en het jeugdwerk gebaat zijn met een dun gezaaid, moeilijk bereikbaar derde maar inclusief circuit? De evolutie naar een meer inclusief jeugdwerk dreigt hier in elk geval vast te lopen op ofwel een enge interpretatie van de concepten diversiteit en inclusie, of op een doorgedreven integratiemodel. Het meest opvallend is wel dat er voorbij wordt gegaan aan de motor van een inclusief jeugdwerk, namelijk het reguliere circuit. Het lijkt of veel reguliere organisaties zich niet eens geroepen voelen om te evolueren naar een meer inclusieve werking. > 23 I KRAX
Page 1 and 2: België - Belgique PB Gent X 3/8812
Page 3 and 4: 27 10 13 17 29 39 IN DIT NUMMER...
Page 5 and 6: 5 I KRAX
Page 7 and 8: © www.youtheutrio.be inspireert de
Page 9 and 10: © www.youtheutrio.be Straathoekwer
Page 11 and 12: verzamelen en toegankelijker maken
Page 13 and 14: A LA KARTE GOES UK! VLAAMS ONDER- Z
Page 15 and 16: het onderzoek en de Engelse maatsch
Page 17 and 18: d o ssi e r “Als je naar de gesch
Page 19 and 20: seren. We noemen dat PICO. Ze doen
Page 21: zijn niet negatief is. Nina (19 jaa
Page 25 and 26: EEN REACTIE OP BENO SCHRAEPEN TERUG
Page 27 and 28: d o ssi e r DIVERSITEIT BINNEN JE E
Page 29 and 30: co u le u r loc ale JONGE MAMA’S
Page 31 and 32: Het is onze bedoeling dat de ouders
Page 33 and 34: o n g e z o ut e n Europa blijft ee
Page 35 and 36: Francesca Krukova en Ingrid De Bock
Page 37 and 38: Eén gemeentedecreet Sinds enkele j
Page 39 and 40: wa r m w at er © Yves Van Reusel D
Page 41 and 42: © Yves Van Reusel onderwijs bijvoo
Page 43 and 44: VRIENDSCHAP IN TIJDEN VAN INTERNET

Krax 10e jaargang N4 (pdf) - Steunpunt Jeugd

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?