Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma ... - vzw farmaka asbl

Correct gebruik van inhalatiemedicatie
bij astma of COPD
Met deze folder hopen we aan elke hulpverlener of mantelzorger een
steun te geven bij de observatie van de medische behandeling van
astma of COPD.
Deze kennis moet kunnen leiden tot een betere behandeling van onze
patiënten/cliënten, doordat ieder van ons die rond deze patiënt/cliënt
werkt een deel van zijn taak kan opnemen.
Observeren, indien nodig demonstreren en signaleren van
misvattingen en alarmtekens aan de huisarts.
In elke behandeling is de correcte inname van het geneesmiddel
bepalend voor het welslagen van de therapie. Door de complexiteit
van de toediening is dit in deze materie nog meer het geval. Elke
correcte tussenkomst, ongeacht van wie die komt, verhoogt de
kwaliteit van de therapie en dus ook de kwaliteit van leven van onze
patiënt/cliënt.
Daar gaan we voor.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

1
Astma
Dit is een chronische aandoening waarbij een ontsteking van de
luchtwegen aanwezig is. Hierdoor kan in wisselende mate
luchtwegobstructie optreden. Deze belemmering van de ademhaling
is meestal omkeerbaar, hetzij door het toedienen van medicatie,
hetzij spontaan. Bij astmatici bestaat er meestal een toegenomen
prikkelbaarheid van de luchtwegen voor specifieke prikkels
(huisstof, rook, pollen, grassen, schimmels,…). Soms kunnen ook
lichamelijke inspanning, emoties, luchtvervuiling, e.a. astmaaanvallen
uitlokken.
Inspanningsastma is te onderscheiden van de eenvoudige
verergering van dyspnoe die bij veel astmalijders wordt vastgesteld
ter gelegenheid van een fysieke inspanning. Het is een klinische
entiteit waarbij een significante daling van bronchiale permeabiliteit
optreedt na een submaximale inspanning. De prevalentie is vooral
hoog bij kinderen en jonge volwassenen.
Astma komt zeer vaak voor: 5 à 10% van de populatie lijdt eraan.
De frequentie schijnt vooral bij kinderen en jonge volwassenen toe
te nemen.
Behandeling van astma
INFORMEREN EN OPVOEDEN VAN DE ASTMAPATIËNT
De patiënt motiveren om slechts tevreden te zijn met een
maximale symptoomcontrole (d.w.z. geen symptomen overdag
noch ’s nachts, geen beperking in het leveren van
inspanningen).
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Het onderscheid tussen de ontstekingswerende en de
luchtwegver-wijdende behandeling uitleggen.
Het correct gebruik van de gekozen inhalator aanleren en
opvolgen (zie verder).
Eventueel aanleren van piekdebietmeting en het nut ervan.
HYGIËNISCHE MAATREGELEN
Het vermijden van algemene, niet-specifieke prikkels zoals
tabaksrook (bij dergelijke personen wordt dus nooit gerookt!),
vluchtige organische stoffen, luchtvervuiling, plotse
temperatuurswijzigingen…
Individuele maatregelen gericht op het verminderen van de
blootstelling aan producten waarvoor allergie is aangetoond
(huisstofmijt, huisdieren, pollen en schimmels…) hebben een
gunstig effect op het ziekteverloop en verminderen de nood aan
medicatie.
MEDICAMENTEUZE BEHANDELING
Toedieningswijze
Toedienen via inhalatie of inademing is veruit te verkiezen
boven andere toedieningswijzen. Enerzijds is de dosis om het
vereiste effect te bekomen veel lager dan wanneer hetzelfde
medicijn oraal wordt gegeven, anderzijds worden sommige
middelen zeer slecht geabsorbeerd in de maag-darmtractus.
Inhalatie kan op verschillende manieren gebeuren: via
doseeraërosol, via poederinhalator of via vernevelaar.
Aangetoond is dat, bij correct gebruik, doseeraërosolen en
poederinhalatoren de voorkeur wegdragen boven de
vernevelaar. Sommige patiënten kunnen echter alleen via deze
laatste toedieningswijze, die het minst medewerking vraagt,
geholpen worden.
Bij de medicamenteuze behandeling wordt onderscheid gemaakt
tussen twee behandelingen. Ten eerste de
onderhoudsbehandeling die vooral tot doel heeft aanvallen te
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

voorkomen. Ten tweede de noodmedicatie die gebruikt wordt om
aanvallen of episodes van kortademigheid te bestrijden.
Onderhoudsmedicatie
Cortisone is het meest effectieve ontstekingswerende middel bij
astma. Vooral de inhalatiesteroïden, dit zijn cortisonehoudende
preparaten die worden ingeademd, zijn geschikt voor
chronische onderhouds-behandeling. Meest gebruikt zijn
Pulmicort® en Flixotide®. Deze middelen worden tegenwoordig
aanzien als de beste basisbehandeling van astma.
Langwerkende inhalatie β-mimetica (Serevent® en Oxis®) zijn
aangewezen als onderhoudsbehandeling bij personen met
ernstige en steeds terugkerende astmasymptomen. Ze maken
het gebruik van de cortisonehoudende middelen echter niet
overbodig. Er bestaan preparaten waarin het corticoïd en het
langwerkend β-mimeticum gemengd zijn (Seretide®,
Symbicort®).
Indien de producten gescheiden gebruikt worden, wordt het β-
mime-ticum steeds vóór het corticoïd gebruikt.
In sommige ernstige vormen van astma wordt ook wel
bijkomende medicatie via de mond gegeven.
Noodmedicatie
Kortwerkende inhalatie β-mimetica (met Ventolin®, Bricanyl®,
Berotec® als meest gebruikte) zijn omwille van hun snelle en
krachtige werking en hun grote veiligheid bij uitstek geschikt om
de acute ademnood bij een astma-aanval te bestrijden.
Inhalatiesteroïden hebben, gezien hun trage werkingsduur,
hierbij geen plaats.
Bij zeer ernstige opstoten, waarbij het toedienen van β-
mimetica geen verlichting geeft en zich een situatie van status
astmaticus instelt, is hospitalisatie noodzakelijk.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

COPD
Dit staat voor “Chronic Obstructive Pulmonary Disease”, of
chronische obstructieve longaandoening. Zoals bij astma is ook hier
sprake van een belemmering van de luchtstroom in de luchtwegen.
Bij COPD ziet men echter over lange periodes weinig verandering in
deze obstructie optreden en heeft deze belemmering slechts een
geringe omkeerbaarheid, zowel spontaan als door medicatie.
COPD is eveneens een frequent voorkomende ziekte: bij
volwassenen 5 tot 8%. Vooral bij rokers is deze aandoening zeer
vaak aanwezig: ze komt voor bij meer dan 20% van de mannelijke
rokers.
Emfyseem en chronische bronchitis worden vaak met COPD
geassocieerd. Beide termen worden best afzonderlijk gebruikt
indien er geen chronische luchtwegobstructie is.
Bij emfyseem komt vooral parenchymdestructie voor. Hierbij treedt
vernietiging op van de alveolaire wanden en abnormale verbreding
van de terminale luchtwegen. Dit leidt tot collaps van de luchtwegen
bij expiratie.
Chronische bronchitis wordt gekenmerkt door hypersecretie van
mucus, dagelijks gedurende minstens 3 opeenvolgende maanden
per jaar gedurende ten minste 2 opeenvolgende jaren met hoest en
expectoratie voor gevolg.
Er bestaat verwarring tussen de termen chronische bronchitis en
COPD. Vroeger werd ten onrechte gedacht dat de bronchiale
hypersecretie, die bij veel patiënten met COPD aanwezig is, de
rechtstreekse oorzaak was van de luchtwegobstructie. Nu weet men
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

dat hypersecretie in de grote luchtwegen en chronische obstructie
vrijwel onafhankelijk van elkaar optreden.
De soms nog gebruikte uitdrukking CARA (Chronische Aspecifieke
Respiratoire Aandoening) wordt best verlaten. Hierbij wordt
uitgegaan van de hypothese dat astma en chronisch obstructief
longlijden een gemeenschappelijke genetische achtergrond hebben.
Hiervoor zijn wel aanwijzingen maar geen bewijzen te vinden. Voor
de individuele patiënt heeft deze term een te geringe specifieke
waarde.
Behandeling van COPD
In eerste instantie moet rookstop worden aangemoedigd. Ook roken
in de aanwezigheid van COPD-patiënten is af te raden.
In tegenstelling tot astma bestaat er geen zeer doeltreffende
onderhoudsbehandeling bij COPD.
Ook de noodbehandeling geeft meestal veel minder spectaculaire
resultaten dan bij astmapatiënten. Zo is het effect van
luchtwegverwijdende middelen via inhalatie bij toegenomen
kortademigheid duidelijk minder zinvol dan bij astmalijders.
Kortwerkende β-mimetica (zie hoger) of anticholinergica
(Atrovent®, Oxivent®) worden bij voorkeur via inhalatie
toegediend en dit op regelmatige basis. Ook van deze producten
bestaan mengpreparaten (Duovent®, Combivent®).
Tremoren en tachycardie bij deze meestal oudere en gevoelige
populatie kunnen optreden maar zijn bij correct gebruik en
dosering meestal niet hinderlijk. Langwerkende β-mimetica (alleen
Serevent® is in deze context onderzocht) kunnen bij frequente
nachtelijke dyspnoe en herhaalde acute exacerbaties nuttig zijn.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Anticholinergica in inhalatievorm hebben hier, in tegenstelling tot
bij astma, een vergelijkbare bronchusverwijdende activiteit als β-
mimetica en kunnen in combinatie ermee gebruikt worden. Dit
gebeurt ook best op regelmatige basis. In praktijk kan de
behandeling worden opgestart met hetzij een kortwerkend β-
mimeticum, hetzij een anticholinergicum. Indien het resultaat niet
bevredigend is, kan een gecombineerde behandeling worden
overwogen.
Theofylline heeft slechts een heel geringe invloed op de
piekstroom of één-seconde-waarde* (ESW). Wel neemt de
inspanningstolerantie toe. Slechts bij een beperkte groep COPDpatiënten
kan een additief effect worden aangetoond. Het moet
met de nodige voorzichtigheid worden toegediend.
De meeste COPD-patiënten zullen weinig baat ondervinden van
een behandeling met inhalatiecorticoïden. Een proefbehandeling
gedurende een 3-tal maand kan worden overwogen bij ernstige
luchtwegobstructie, maar het effect dient via
longfunctieonderzoek geobjectiveerd te worden. Eventueel kan dit
gebeuren na een proefbehandeling met orale corticoïden
gedurende 10 tot 14 dagen. Indien zinvol kunnen orale
corticoïden als onderhoudsbehandeling worden toegediend.
In die gevallen waarbij de ziekte evolueert tot een toestand van
chronische zuurstofnood kan chronische zuurstoftherapie worden
opgestart. De zuurstof moet minstens 16 uur per etmaal worden
toegediend. Zuurstof kan men vanuit drie verschillende bronnen
betrekken: stalen gasflessen, zuurstofconcentrator of containers
met vloeibare zuurstof. Let op: hier, meer dan waar ook, is roken
uit den boze wegens brandgevaar.
Het effect van longrevalidatie op uithoudingsvermogen en
kwaliteit van leven is aangetoond. Het verschil neemt af in de loop
der tijd en is na 4 jaar verdwenen. Er is geen relevant effect op de
levensverwachting of de Forced Expiratory Volume in one
second**(FEV1). Longrevalidatie kan (poli)klinisch plaats vinden
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

of in de thuissituatie. De revalidatie dient ten minste 4 weken te
duren.
In de thuissituatie is ondersteuning van een kinesitherapeut voor
verbetering van de algehele conditie en de conditie van
ademhalings-spieren gewenst.
Onderzoek bij COPD patiënten laat geen gunstig effect zien van
tapotteren, mechanische vibratie of andere fysiotherapeutisch
handelingen. Een meta-analyse levert weinig bewijs voor klinisch
relevante verbetering door training van de ademhalingsspieren.
Voor verschillende fysiotherapeutische interventies is
onvoldoende goed onderzoek gevonden. Geïsoleerde toepassing
wordt niet aanbevolen. Speciale training van de
ademhalingsspieren kan een additioneel effect hebben tijdens
(poli)klinische longrevalidatie.
De behandeling van acute exacerbaties, gekenmerkt door een
relatief plotse toename van kortademigheid, hoest en eventueel
slijmproductie, is afhankelijk van de ernst. In ieder geval is
medische hulp vereist. In eerste instantie via de huisarts, eventueel
via specialist. Vaak is hospitalisatie nodig.
* één-seconde-waarde (ESW): het uitadembare longvolume tijdens de eerste
seconde volgend op een maximale inspanning.
** forced expiratory volume in one second (FEV1): het uitadembaar
longvolume tijdens een geforceerde ademhalingsbeweging gedurende één
seconde.
Beide termen worden vaak door elkaar gebruikt hoewel er een minimaal
onderscheid bestaat. Het FEV1 wordt gemeten bij een maximale
uitademingskracht, terwijl het er bij ESW op aan komt het hoogst mogelijke
resultaat te bekomen, wat soms slechts het geval is indien submaximale
kracht wordt ontwikkeld.
(Bron: COPD en astma: van de kliniek tot de spirometrie. M. Demedts en J-C.
Yenault. Garant. Leuven. Apeldoorn. 2001)
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Basisafwijkingen:
Astma COPD Chronische
bronchitis
Emfyseem
Bronchiale
overprikkelbaarheid +++ + + -
Reversibele obstructie
+++ + - -
Mucushypersecretie + ++ ++ -
Obstructieve
bronchiolitis + +++ - +
Parenchymdestructie - ++ - +++
- : meestal afwezig ++ : matig en/of vaak
+ : licht en/of soms +++ : sterk en/of meestal
Differentiatie tussen astma en COPD:
Patroon Astma COPD
Ontstaan op jeugdige leeftijd
Vrij plots ontstaan
Roker (actueel of vroeger)
Atopie
Eosinofilie/verhoogd totaal IgE
Aanvallen van dyspnoe en wheezing
Parenchymdestructie
Bronchiale overprikkelbaarheid
Reversibiliteit
Diurne variabiliteit van piekdebiet
++
++
+
++
++
++
-
+++
+++
>15%
-
-
+++
-
-
+
++
+
+

Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE
DOSISAËROSOL MET VOORZETKAMER?
Airomir®, Atrovent®,
Beclometatop®, Combivent®,
Docbeclome®, Doccromogly®,
Docsalbuta®, Duovent®,
Flixotide®, Lomudal®,
Pulmicort®, Serevent®,
Seretide®, Ventolin ®.
Gebruiksklaar maken.
• Verwijder het dopje van de dosisaërosol.
• Schud de dosisaërosol goed.
Bij een nieuw aërosol of als het gedurende 2 weken of meer niet is
gebruikt, 2x in de lucht verstuiven zonder inhalatie.
• Maak de dosisaërosol verticaal met de opening naar beneden vast
op de voorzetkamer.
Opm.: Bij het allereerste gebruik van de voorzetkamer: 4 x verstuiven in de
kamer zonder te inhaleren.
Inhaleren.
• Adem rustig en volledig uit.
• Houd het hoofd recht en iets achterover en neem het mondstuk
tussen de tanden en omsluit het met de lippen.
• Druk de dosisaërosol in en adem diep en traag in binnen de vijf
seconden na het verstuiven van de dosis.
• Houd de adem 5 à 10 tellen in.
• Adem langzaam uit door het mondstuk van de kamer.
Opm.: Om uit te ademen dient de voorzetkamer niet uit de mond genomen te
worden.
• Adem opnieuw traag en diep in.
• Houd de adem 5 tot 10 tellen in alvorens uit te ademen door het
mondstuk van de voorzetkamer; zo 5 maal traag in- en diep
uitademen.
• Schud nogmaals alvorens de hele procedure te herhalen.
• Verwijder de aërosol en plaats het beschermdopje terug.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Opmerkingen.
• Bij gebruik van corticosteroïden (Beclometatop®, Flixotide®, Pulmicort®,
Seretide®) de mond met water spoelen.
Steeds het spoelwater uitspuwen.
Tip: inhaleer corticosteroïden alvorens de tanden te poetsen: dan wordt de
mondkeelholte een extra maal gereinigd.
• Controleer de vullingsgraad van de dosisaërosol door het buisje,
zonder plastic omhulsel, in een bakje met water te leggen. Een vol
buisje zinkt. Een half vol “hangt” in het water. Een leeg buisje drijft.
• De kamer dient bij continu gebruik vervangen te worden. Door slijtage
wordt deze namelijk minder efficiënt.
Reinigen.
• Een inhalatiekamer werkt beter als ze reeds enige malen gebruikt is.
Het plastic is immers vaak elektrostatisch geladen.
• Een groot deel van het geneesmiddel wordt door de wand
aangetrokken en komt nooit in de longen terecht.
• Reinig de voorzetkamer wekelijks met een lauw zeepsopje.
• Laat aan de lucht drogen.
Niet afdrogen met een vaatdoek. Wrijven laadt immers het plastic
elektrostatisch op.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE DOSISAËROSOL ZONDER
VOORZETKAMER?
Airomir®, Atrovent®, Beclometatop®,
Combivent®, Docbeclome®, Doccromogly®,
Docsalbuta®, Duovent®, Flixotide®,
Lomudal®, Pulmicort®, Serevent®, Seretide®,
Ventolin®.
Het gebruik van de voorzetkamer is, volgens de regels van de goede
geneeskunde, steeds van toepassing bij de toediening van
dosisaërosolen. Toch zien we deze regelmatig, maar ten onrechte,
gebruikt worden zonder voorzetkamer.
De uitleg die volgt richt zich dus enkel voor gebruikers die niet over een
voorzetkamer beschikken, of bij wie de voorzetkamer om één of andere
reden niet ter beschikking is.
Gebruiksklaar maken.
Verwijder het dopje.
Schud de dosisaërosol goed.
Houd de inhalator rechtop met de opening naar beneden.
Opm.: Bij een nieuw aërosol of als het gedurende 2 weken of meer niet is
gebruikt, 2x in de lucht verstuiven zonder inhalatie.
Inhaleren.
• Adem rustig en volledig uit.
• Houd het hoofd rechtop en iets achterover en neem het mondstuk
tussen de tanden.
• Begin langzaam en diep in te ademen door de inhalator. Druk de
aërosol in en adem verder traag en diep in.
• Neem de inhalator uit de mond en houd de adem 5 à 10 tellen in.
• Adem langzaam uit door de neus, niet door de inhalator.
• Wacht 1 minuut voor een volgende inhalatie en schud nogmaals
alvorens de hele procedure te herhalen.
• Reinig het mondstuk en plaats het dopje terug.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Opmerkingen.
• Bij gebruik van corticosteroïden (Beclometatop®, Flixotide®, Pulmicort®,
Seretide®) de mond met water spoelen.
Steeds het spoelwater uitspuwen.
Tip: inhaleer corticosteroïden alvorens de tanden te poetsen. Dan wordt de
mondkeelholte een extra maal gereinigd.
• Controleer de vullingsgraad van de dosisaërosol door het buisje,
zonder plastic omhulsel, in een bakje met water te leggen. Een vol
buisje zinkt. Een half vol “hangt” in het water. Een leeg buisje drijft.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE TURBOHALER?
Bricanyl®, Oxis®, Pulmicort®, Symbicort®.
Gebruiksklaar maken.
Verwijder de beschermdop en houd de turbohaler verticaal.
Draai de gekartelde ring naar rechts en daarna naar links. Daarbij
hoort u een klikgeluid. Dit betekent dat de turbohaler geladen is.
Inhaleren.
• Adem volledig uit naast de turbohaler. Nooit IN de inhalator
uitademen.
• Houd de inhalator in een hoek van maximaal 45° met de luchtspleten
vrij.
• Houd het hoofd rechtop en licht achterover.
• Neem mondstuk tussen de tanden en sluit de lippen rond het
mondstuk.
• Adem krachtig en diep door de mond in.
• Verwijder de inhalator uit de mond.
• Houd de adem 5 à 10 tellen in.
• Adem langzaam uit door de neus, niet door de inhalator.
• Wacht één minuut voor een volgende inhalatie en herhaal de vorige
stappen.
• De beschermdop opnieuw opschroeven.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Opmerkingen.
• Controleer het venstertje onder het mondstuk. Als er een rood lijntje
verschijnt, zijn er nog 20 dosissen. Als het rode merkteken de
onderrand van het venster bereikt is de inhalator leeg. Bij bepaalde
inhalatoren kan het aantal resterende dosissen ook aangeduid zijn
door een cijfer in het venstertje.
Bij gebruik van corticosteroïden (Pulmicort®, Symbicort®), de mond met
water spoelen. Steeds het spoelwater uitspuwen.
Tip: inhaleer corticosteroïden alvorens de tanden te poetsen. Dan wordt de
mondkeelholte een extra maal gereinigd.
Reinigen.
• Reinig het mondstuk regelmatig (1 tot 2 maal per week).
• Neem het mondstuk weg door het met de duim naar boven te
drukken.
• Verwijder met een droge doek alle partikeltjes die in het mondstuk
kunnen kleven.
• Het mondstuk mag nooit met water worden schoongemaakt.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE DISKHALER?
Flixotide®, Serevent®.
Gebruiksklaar maken.
• Verwijder de beschermkap en kijk in het venster hoeveel volle vakjes
in het schijfje zijn of plaats een nieuw rotadisk.
• Houd de diskhaler horizontaal.
• Klap het opklapdeksel helemaal rechtop en weer terug. Hierdoor
wordt 1 dosis opgeladen.
Inhaleren.
• Adem volledig uit naast de diskhaler.
• Houd het hoofd rechtop en iets achterover.
• Adem zo krachtig, snel en diep mogelijk in.
• Verwijder de inhalator een eind van de mond in horizontale stand en
houd de adem 5 tot 10 tellen in. Adem langzaam uit door de neus,
niet door de inhalator.
• Controleer of alle poeder geïnhaleerd is. Herhaal zo nodig de
procedure.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Opmerkingen.
• Draai de rotadisk door naar een volgend vakje door de schuiflade
naar buiten te trekken en weer helemaal terug te schijven. Dit geeft
een klik. Doorprik het vakje pas op het ogenblik van het gebruik.
• Bij gebruik van corticosteroïden (Flixotide®) de mond met water
spoelen. Steeds het spoelwater uitspuwen.
Tip: inhaleer corticosteroïden alvorens de tanden te poetsen. Dan wordt de
mondkeelholte een extra maal gereinigd.
Reinigen.
Elke keer voor het plaatsen van een nieuwe rotadisk de poederresten
verwijderen met het kwastje, wanneer schuiflade en draaiwiel uit het
apparaat zijn verwijderd.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE DISKUS?
Flixotide®, Serevent®, Seretide®.
Gebruiksklaar maken.
• Houd de diskus horizontaal met het opschrift naar boven toe
gericht.
• Open de diskus door de inkeping met je duim naar rechts te schuiven
tot je klik hoort.
• Laad de diskus op door het kleine klepje eveneens helemaal naar
rechts te verschuiven.
Inhaleren.
• Adem volledig uit naast de diskus.
• Houd het hoofd rechtop en iets achterover.
• Neem het mondstuk tussen de tanden en lippen.
• Adem krachtig, snel en diep in.
• Verwijder de inhalator een eind van de mond en houd de adem 5 tot
10 tellen in.
• Adem langzaam door de neus, niet door de diskus.
• Sluit de diskus door de inkeping met de duim terug naar links te
schuiven.
• Wacht 1 minuut voor een volgende inhalatie en herhaal de ganse
procedure.
Opmerkingen.
• Bij gebruik van corticosteroïden (Flixotide®, Seretide®) de mond met
water spoelen. Steeds het spoelwater uitspuwen.
Tip: corticosteroïden inhaleren alvorens de tanden te poetsen: dan wordt de
mondkeelholte een extra maal gereinigd.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE AËROLISER?
Beclophar®, Foradil®, Miflonide®.
Gebruiksklaar maken.
• Houd de aëroliser verticaal met mondstuk naar boven, verwijder het
kapje door het recht naar boven te trekken.
• Houd het onderstuk stevig vast en draai het mondstuk in de richting
van de pijl.
• Plaats de gelule in de daartoe voorziene opening.
• Draai het mondstuk opnieuw naar de gesloten toestand. Druk de
knoppen volledig in (de aëroliser is nog steeds in vertikale houding). U
hoort een krakend geluid wanneer de gelule doorboord wordt.
Inhaleren.
• Adem rustig en volledig uit naast de aëroliser.
• Houd de aëroliser horizontaal. Houd het hoofd rechtop en iets
achterover en neem het mondstuk tussen tanden en lippen.
• Adem krachtig, snel en diep in.
• Neem de inhalator uit de mond.
• Houd de adem 5 tot 10 tellen in.
• Adem langzaam uit door de neus, niet door de aëroliser.
• Open het apparaat om te kijken of de gelule volledig leeg is. Indien
niet, herhaal de procedure.
• Verwijder na gebruik de lege gelule. Sluit het inhalatie apparaat en
plaats het kapje terug.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Opmerkingen.
• Bij gebruik van corticosteroïden (Beclophar®, Miflonide®) de mond met
water spoelen. Steeds het spoelwater uitspuwen.
Tip: corticosteroïden inhaleren alvorens de tanden te poetsen: dan wordt de
mondkeelholte een extra maal gereinigd.
Reinigen.
Reinig regelmatig het mondstuk en de gelule-opening met een droge
doek.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE HANDIHALER?
Spiriva®.
Gebruiksklaar maken.
• Houd de HandiHaler verticaal met mondstuk naar boven, open de
grijze beschermkap (zonder op de knop te drukken aan de zijkant) en
open vervolgens het witte mondstuk.
• Plaats de gelule in de centrale kamer.
• Sluit het mondstuk en druk totdat er een klik wordt gehoord. Laat de
beschermkap open.
• Druk de groene zijknop volledig in en laat weer los. (de HandiHaler is
nog steeds in verticale positie).
Inhaleren.
• Adem rustig en volledig uit naast de HandiHaler (niet uitademen IN de
HandiHaler).
• Houd de HandiHaler horizontaal. Houd het hoofd rechtop en iets
achterover en neem het mondstuk tussen tanden en omsluit goed met
de lippen.
• Adem zeer krachtig, langzaam en diep in.
• Verwijder de inhalator van de mond en houd de adem 5 tot 10 tellen
in. Adem langzaam uit door de neus, niet door de HandiHaler.
• Herhaal voor een 2 de maal de inhalatie.
• Open het witte mondstuk en verwijder de gelule en gooi ze weg. Sluit
het mondstuk en de beschermkap.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Reinigen.
• Open de HandiHaler volledig.
• Til de groene knop op.
• Spoel met warm water.
• Verwijder het achtergebleven water met een papieren doekje.
• Laat drogen gedurende 24 u aan de lucht.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

HOE GEBRUIKEN WE CORRECT DE AUTOHALER ?
Airomir®, Qvar®.
Gebruiksklaar maken.
• Verwijder het kapje door het lipje aan de achterzijde naar beneden te
trekken.
• Houd de autohaler rechtop met opening naar beneden en duw de
rode hefboom omhoog
• Bij een nieuw apparaat of als het gedurende 2 weken of meer niet is
gebruikt, 2x in de lucht verstuiven zonder inhalatie door de hefboom boven
aan het toestel naar boven te duwen en een dosis vrij te maken door het
schuifje onderaan de autohaler te duwen in de richting van het pijltje. Om
een tweede dosis vrij te maken, de hefboom bovenaan het toestel weer
horizontaal brengen en de procedure herhalen.
Inhaleren
• Adem rustig en volledig uit.
• Houd het hoofd rechtop en iets achterover en neem het mondstuk
tussen de tanden en sluit de lippen er goed omheen.
• Adem traag, rustig en diep in. De autohaler ontlaadt automatisch
tijdens het inademen. Niet stoppen wanneer de dosis afgevuurd wordt
maar verder traag en diep inademen zodat de dosis de longen kan
bereiken.
• Neem de inhalator uit de mond en houd de adem 5 tot 10 tellen in.
• Adem langzaam uit, bij voorkeur door de neus, niet door de inhalator.
• Duw rode hefboom naar beneden.
• Wacht 1 minuut voor een volgende inhalatie.
• Plaats het kapje terug.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Opmerkingen.
• De autohaler is leeg als er niets meer uit het mondstuk komt en niets
meer geproefd wordt in de mond.
• Bij gebruik van corticosteroïden de mond met water spoelen. Steeds
het spoelwater uitspuwen.
Reinigen.
Reinig het mondstuk wekelijks met een zuiver en droog doekje of
papiertje.
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Beschikbare specialiteiten
Airomir®
Atrovent®
Beclophar®
Bricanyl®
Combivent®
Docsalbuta®
Duovent®
Flixotide®
Foradil®
Lomudal®
Miflonide®
Oxis®
Pulmicort®
Qvar®
Seretide®
Serevent®
Spiriva®
Symbicort®
Ventolin ®
Dosisaërosol / Autohaler
Dosisaërosol
Aëroliser
Turbohaler
Dosisaërosol
Dosisaërosol
Dosisaërosol
Dosisaërosol / Diskhaler / Diskus
Aëroliser
Dosisaërosol
Aëroliser
Turbohaler
Dosisaërosol / Turbohaler
Autohaler
Dosisaërosol / Diskus
Dosisaërosol / Diskhaler / Diskus
Handihaler
Turbohaler
Dosisaërosol
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Tekst: Jean Pierre Sturtewagen
Illustraties instructies uit: Cahier thuiszorg. Inhalatietherapie. Annemie
Schoonis, Uitgeverij Kluwer 2002.
Tekst instructies uit: Farmaceutische zorg aan de hand van het
voorbeeld astma: samengesteld door Marleen Haems en Els
Lambrechts.
contaktadres:
Project Farmaka
Jubileumlaan 227
9000 Gent
℡ 09/266.35.44
09/231 76 17
info@farmaka.be
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004

Projectverantwoordelijke
dr. Jaak Lannoy
Aan dit project werken mee:
Familiezorg
Huisartsen Vereniging Gent
KOVAG - Koninklijke Oost Vlaamse Apothekers Gilde
Kring Zelfstandige Kinesitherapeuten Gent
Lokale Dienstencentra OCMW Gent
OVOSIT - Oost Vlaams Overleg Samenwerkingsinitiatieven
inzake Thuisverzorging
Projekt Farmaka
Solidariteit voor het Gezin vzw
Thuiszorg Bond Moyson
Wit-Gele Kruis
Correct gebruik van inhalatiemedicatie bij astma of COPD juli 2004