Tibiakop osteotomie - Catharina Ziekenhuis

Orthopedie
Behandeling
Tibiakop osteotomie:
Operatie om de stand van het
onderbeen te veranderen
www.catharinaziekenhuis.nl

2
Patiëntenvoorlichting
patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl
Ort/Tibiakop osteotomie/30-03-2009

Inhoud
De knie en knieslijtage 4
Voor uw opname 6
Dag van de opname en de operatie 7
De operatie 8
Na de operatie 8
Weer naar huis 9
Belangrijke leefregels voor thuis 10
De meest gestelde vragen na een tibiakop osteotomie 12
Tot slot 13
3

Behandeling
Tibiakop osteotomie:
operatie om de stand van het onderbeen te
veranderen
De orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om de stand van uw
onderbeen door een operatie te veranderen. Het onderbeen bestaat
uit het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula). De tibiakop
is het bovenste deel van het scheenbeen in het onderbeen en vormt
de onderkant van het kniegewricht. Osteotomie betekent ‘ doornemen
van het bot’.
Een tibiakop osteotomie is een
operatie waarbij het scheenbeen aan
de bovenkant wordt doorgezaagd,
waardoor de stand van de botdelen
kan worden veranderd. Daarna worden
de botdelen in de nieuwe stand
vastgezet met behulp van een plaat
met schroeven. Deze operatie wordt
toegepast bij een beschadiging van
het kraakbeen in het kniegewricht.
Belasting op de plaats waar het kraakbeen
is beschadigd, veroorzaakt pijn.
Door de operatie kan de stand van
het been zodanig veranderd worden
dat de druk op de plaats van de kraakbeenbeschadiging
minder wordt.
Hierdoor zullen de klachten afnemen.
De orthopeed heeft u hierover al ingelicht.
In deze folder vindt u aanvullende
informatie over de aandoening,
de voorbereiding op de operatie, de
operatie zelf en de periode erna. Het
is belangrijk dat u deze informatie
nog eens naleest, zodat u zich goed
kunt voorbereiden. Het is goed u te
realiseren dat voor u persoonlijk de
situatie anders kan zijn dan hier is
beschreven.
De knie en knieslijtage
De knie is een gewricht, bestaande uit
het onderste deel van het bovenbeen
(femur), een deel van het onderbeen
(tibia) en de knieschijf (patella). Het
bovenbeen en onderbeen zijn in
het gewricht bekleed met een glijdende
laag, het kraakbeen. Tussen
het boven- en onderbeen bevinden
zich twee halve maanvormige stukjes
4

kraakbeen, de binnenste en buitenste
meniscus genoemd. Binnen in de knie
lopen de kruisbanden, de voorste
kruisband en de achterste kruisband.
Om het gewricht heen zit een gewrichtskapsel
dat wordt versterkt met
de kniebanden, de buitenste- en de
binnenste knieband.
Het kraakbeen in de knie zorgt ervoor
dat de knie glad en soepel beweegt.
Deze kraakbeenlaag is elastisch en
kan schokken en stoten opvangen. Bij
artrose (slijtage) is het kraakbeen in
het kniegewricht versleten. Het oppervlak
is niet mooi glad meer, maar
ruw, wat pijnklachten kan geven.
Kraakbeen slijtage kan ontstaan als
gevolg van een eerdere botbreuk of
een verdraaiing van de knie. Ook is er
een grotere kans op slijtage als in het
verleden de meniscus is verwijderd.
Vaak is de kwaliteit van het kraakbeen
echter zonder aanwijsbare oorzaak
verminderd. Bij ernstige slijtage van
de knie, kan het nodig zijn een kunstknie
(knieprothese) in te brengen.
Door het verlies aan kraakbeen aan
één kant van de knie, gaat de knie
naar de andere kant uitwijken, zodat
op deze manier een zogeheten X-
been of een O-been ontstaat. Bij slijtage
aan één kant van de knie, is een
standsverandering van het onderbeen
mogelijk. Hierdoor wordt de belasting
op het aangedane gewrichtsvlak
verminderd, waardoor de klachten
verminderen. Het inbrengen van een
knieprothese kan hierdoor uitgesteld
of zelfs voorkomen worden.
5

Vóór uw opname
U hebt samen met uw arts besloten
om een standcorrectie te laten
uitvoeren. We proberen op dezelfde
dag dat dit besloten is, met u een
afspraak te plannen voor een zogeheten
intakegesprek.
Het intakegesprek
In dit gesprek bespreekt een intakeverpleegkundige
verschillende zaken
met u zoals uw eerdere ziekenhuiservaringen,
ziektebeloop en uw actuele
medicijngebruik. Mogelijk komen er
bijzonderheden naar boven waarmee
rekening kan worden gehouden
tijdens uw opname. Vervolgens wordt
uw thuissituatie in kaart gebracht.
Als na uw ontslag thuis problemen
worden verwacht, wordt de transferverpleegkundige
ingeschakeld.
Deze zorgt dan dat thuiszorg wordt
geregeld, of dat u (tijdelijk) naar een
verpleeg- of verzorgingshuis kunt.
Verder wordt de algemene gang van
zaken tijdens een opname uitgelegd.
De intakeverpleegkundige beantwoordt
uw vragen, geeft u informatiefolders
die voor u belangrijk zijn
en licht deze toe. Hierin staat onder
meer beschreven wat u zelf thuis aan
voorbereiding moet doen. Daarom is
het belangrijk dat u deze folders thuis
goed doorneemt en eventuele zaken
van tevoren regelt.
Pre-operatieve screening
Voordat u wordt opgenomen wordt
u voor onderzoek van uw algemene
gezondheid doorverwezen naar de
polikliniek pre-operatieve screening
(PPOS, 1e etage, route 30). Hiervoor
is geen afspraak nodig en dit kan u
meestal ook dezelfde dag doen. Op
deze polikliniek moet u een vragenlijst
over uw medische geschiedenis
invullen. Een arts stelt u aanvullende
vragen over bijvoorbeeld uw gezondheid,
medicijngebruik, allergieën,
doorgemaakte ziekten en eerdere
operaties. Als er iets niet helemaal
duidelijk is, of u heeft aanvullende
vragen, vraag het dan gerust.
Ook worden afspraken met u gemaakt
voor eventuele aanvullende onderzoeken,
zoals een ECG (hartfilmpje),
bloedonderzoek en soms röntgenfoto’s
van de longen. Het is ook mogelijk
dat u op advies van de arts wordt
doorverwezen naar de internist,
cardioloog of longarts voor verder
onderzoek. Dit is afhankelijk van uw
leeftijd en medische geschiedenis.
De verdoving kan plaatsvinden via
een ruggenprik, eventueel gecombineerd
met een roesje (zodat u slaapt),
of onder algehele narcose. De arts
bespreekt dit met u tijdens de preoperatieve
screening.
6

Belangrijk!
Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen?
Bespreek dit dan met uw
behandelend arts en de arts op de
pre-operatieve screening.
Voorbereiding op uw opname
Het is belangrijk dat u vooraf thuis de
volgende voorbereidingen treft:
• Vervoer: U mag en kunt niet zelf
naar huis rijden. Regel daarom van
tevoren dat iemand anders u komt
ophalen als u weer naar huis mag.
• U mag na de ingreep alleen met
krukken lopen. Deze dient u zelf te
lenen via een thuiszorgwinkel.
• Vanaf 24.00 uur ‘s nachts vóór de
operatie moet u nuchter blijven,
dat wil zeggen niet eten, drinken
of roken.
• De verpleging onthaart uw knie als
dit nodig is ter voorbereiding op
uw operatie. Doe dit niet zelf van
tevoren! Dit kan wondjes of uitslag
veroorzaken en een reden zijn om
u niet te kunnen opereren.
Wanneer u voor de opname naar het
ziekenhuis komt, neemt u naast de
gebruikelijke zaken als nachtgoed en
toiletartikelen het volgende mee:
• Alle medicijnen die u normaal
thuis gebruikt, voor minimaal 24
uur meeneemt, in de oorspronkelijke
verpakking;
• Gemakkelijke kleding en stevige
schoenen die ruim zitten vanwege
het tijdelijk dikker worden van de
voet na de operatie.
Dag van de opname en
de operatie
Meestal wordt u de dag van de
operatie opgenomen. Wanneer uw
behandelend arts of anesthesist u
uitgebreider wil onderzoeken of voorbereiden,
kan het nodig zijn u eerder
op te nemen.
Opnamegesprek
Een verpleegkundige voert met u een
opnamegesprek.
Hier wordt de informatie verkregen
uit het intakegesprek nog eens doorgenomen
op mogelijke veranderingen.
Verder laat de verpleegkundige u
kennismaken met de afdeling tijdens
een rondleiding.
Op het been dat geopereerd moet
worden wordt een pijl gezet. Verder
wordt getest of u overgevoelig bent
voor jodium. Als u overgevoelig bent
voor een ánder middel dan moet u dit
laten weten aan de verpleegkundige
van de afdeling.
Het is belangrijk dat u doorgeeft als u
een wondje of infectie heeft. Wondjes
geven een extra risico op infectie. Dit
kan reden zijn om de operatie uit te
stellen.
7

De verpleging treft de laatste voorbereidingen.
Rondom uw knie moeten
(indien nodig) de haartjes van de huid
verwijderd worden. Uw bed wordt op
een speciale manier opgemaakt. Ook
krijgt u een operatiejasje aan, een
armbandje met uw gegevens en (indien
afgesproken) medicatie om rustig
te worden. Als u een gebitsprothese
heeft moet u deze uitdoen. Daarna
brengt een verpleegkundige u in bed
naar de operatieafdeling. U gaat eerst
naar de voorbereidingskamer, waar
een verpleegkundige u opvangt en u
verder voorbereidt. Vervolgens gaat u
naar de operatiekamer.
De operatie
De anesthesist geeft u de verdoving,
die met u afgesproken is. Ook wordt
bewakingsapparatuur aangesloten,
vóórdat de operatie begint. Hiermee
worden tijdens de operatie belangrijke
lichaamsfuncties zoals bloeddruk,
hartslag en ademhaling goed in de
gaten gehouden. U krijgt een infuus in
uw arm, voor toediening van vocht en
eventueel medicijnen. Bij de operatie
wordt een snede in het onderbeen
gemaakt van ongeveer 8 centimeter.
Zonodig word er een drain (dun
buigbaar slangetje) achtergelaten in
de wond.
De drain zorgt ervoor dat het overtollige
bloed wordt afgevoerd, deze
wordt na een dag verwijderd door
een verpleegkundige. De operatie
duurt ongeveer één uur.
Na de operatie
Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer.
Hier wordt uw toestand
heel goed in de gaten gehouden: uw
bloeddruk, polsslag en ademhaling
worden regelmatig gecontroleerd. Na
1 tot 2 uur, als u goed hersteld bent,
gaat u weer terug naar uw kamer op
de afdeling.
Weer op de afdeling
Op de afdeling controleren wij uw
toestand regelmatig. Het kan zijn
dat u nog wat slaperig of suf bent.
Sommige patiënten voelen zich na de
operatie misselijk en hebben geen zin
in eten. In uw arm zit nog het infuus.
U ligt op een zachte matras om de
kans op doorliggen zo klein mogelijk
te houden. U mag in bed zowel op
uw rug, als op uw linker- en rechterzijde
liggen. U mag tijdens en tot zes
weken na de opname geen rolletje
of kussentje onder de knie leggen.
Dit om trombose te voorkomen en
te voorkomen dat uw knie niet goed
strekt.
De eerste dag na de operatie wordt
u op bed verzorgd. Na de verzor-
8

ging mag u uit bed om op een stoel
te gaan zitten. Diezelfde dag wordt
onder begeleiding van een fysiotherapeut
gekeken of u al een stukje kan
lopen met krukken. U mag op geleide
van de pijn uw knie buigen en strekken.
U krijgt een stevige stoffen bandage
om de knie (canvas brace) die u
alleen hoeft te dragen tijdens het lopen.
Op de eerste dag na de operatie
wordt ook een controle röntgenfoto
van uw knie gemaakt.
Fysiotherapie
De fysiotherapeut komt elke dag
met u oefenen. Tijdens de opname
besteden de fysiotherapeut en de
verpleegkundige aandacht aan uw
revalidatie, zodat u thuis gemakkelijk
zelfstandig kunt functioneren. Hoe
beter u oefent, hoe sneller u vooruit
gaat. Als u thuis bent, gaat u door met
fysiotherapie. U krijgt hiervoor een
machtiging mee, als u naar huis gaat.
Mogelijke complicaties en risico’s
Infecties
Om dit te voorkomen krijgt u tijdens
en/of na de operatie antibiotica.
Trombose en longembolie
Bij trombose ontstaan er bloedstolsels
in de bloedvaten. Als bloedstolsels
een bloedvat afsluiten, ontstaat
een embolie. Het weefsel dat door dit
bloedvat wordt voorzien van zuurstof,
krijgt dan te weinig bloed. Hierdoor
kan schade aan dat weefsel ontstaan.
Om dit te voorkomen krijgt u gedurende
6 weken, één keer per dag
bloedverdunnende medicijnen toegediend
via een injectie Fragmin, tenzij
uw arts u iets anders voorschrijft.
Veelal gaat het om een spuitje dat u
zichzelf één keer per dag moet toedienen.
Wanneer u al bekend bent bij
de trombosedienst, is dit waarschijnlijk
anders. Een verpleegkundige geeft
u hiervoor de benodigde instructies
tijdens uw opname.
Nabloeding
Om een nabloeding te voorkomen
zit er een strak verband om de knie
dat 48 uur blijft zitten. Mogelijk is na
de operatie een drain achtergelaten
waardoor overtollig bloed afgevoerd
kan worden.
Zenuwletsel
Dit treedt maar zelden op, maar kan
aanleiding geven tot gevoelsstoornissen
en krachtverlies in de voet.
Meestal geneest dit geheel.
Weer naar huis
Als de specialist en de fysiotherapeut
dit verantwoord vinden, kunt
u meestal na drie tot vijf dagen het
ziekenhuis weer verlaten. U krijgt dan
de volgende papieren mee:
9

• Een controle afspraak op de polikliniek
Orthopedie bij de Nurse
Practitioner, ongeveer twee weken
na uw opname;
• Een verwijzing om een röntgenfoto
te laten maken. Deze foto moet u
vóór de afspraak met uw orthopeed
laten maken;
• Een controleafspraak met de
orthopeed, ongeveer zes weken na
de operatie;
• Een verwijzing voor verdere
fysiotherapeutische behandeling
en een overdracht voor uw eigen
fysiotherapeut;
• Een zogeheten medicatielijst. Deze
lijst is het recept voor de medicijnen
die u bij uw eigen apotheek
moet (laten) halen.
Wanneer moet u contact
opnemen?
U dient contact op te nemen met de
polikliniek Orthopedie, als een van
de volgende problemen ontstaan. In
overleg met uw behandelend arts
wordt dan bekeken wat er eventueel
moet gebeuren.
• Als de wond gaat lekken;
• Als de wond rood of dik wordt en/
of meer pijn gaat doen;
• Als u niet meer op het geopereerde
been kunt staan, terwijl dit
daarvoor goed mogelijk was;
• Als u temperatuurverhoging krijgt
boven de 38.5 en zich niet goed
voelt.
U kunt de polikliniek Orthopedie tijdens
kantooruren bereiken via telefoonnummer
040-239 7180. Daarbuiten
moet u in bovenstaande gevallen
contact opnemen met de huisarts of
de afdeling Spoed Eisende Hulp, telefoonnummer
040-239 9600.
Belangrijke leefregels
voor thuis
Het is belangrijk dat u zich tot uw
afspraak met de orthopeed (na ongeveer
zes weken), aan de volgende
leefregels houdt:
Gaan zitten en weer opstaan
• Als u gaat zitten of op wil staan,
dient u het geopereerde been iets
vóór het niet-geopereerde been
neer te zetten.
• Als u gaat zitten, moet u het bed
of de stoel tegen de achterkant
van de benen voelen. Dit is het
veiligst. Zet eerst de krukken aan
de kant (of plaats ze om de polsen)
en steun met beide handen op de
leuningen van de stoel of op het
bed. Gemakkelijk is een hoge stoel
met armleuningen. In een lage stoel
kunt u eventueel een stevig kussen
leggen, zodat u wat hoger zit.
• Als u wilt gaan staan, verplaatst
u zich eerst naar de rand van de
zitting, dus naar voren toe. Drukt
10

u zich dan met beide armen naar
voren vanaf de armleuningen.
Lopen
U leert na de operatie met twee krukken
lopen. Hierbij is het belangrijk
dat u vooruit kijkt, kijk dus niet naar
de grond. Als u naar de voeten kijkt,
verhoogt dat het risico op struikelen
of vallen. Bovendien raakt u hiervan
ook meer vermoeid. Loop rustig. Het
is niet nodig dat u zich haast. Pas op
voor natte en/ of gladde vloeren.
Draag daarom stevige schoenen die
goed aan de voeten zitten.
Traplopen
U oefent het traplopen met de fysiotherapeut.
• Trap op: zet eerst het niet-geopereerde
been neer en zet dan het
geopereerde been en de kruk bij.
• Trap af: Houdt altijd met een hand
de trapleuning vast. Zet eerst een
kruk en het geopereerde been neer
en zet dan het niet-geopereerde
been bij. Als u thuis gaat traplopen
doe dit dan de eerste keren onder
begeleiding. Dit leert u tijdens uw
opname.
Dagelijkse activiteiten
U moet zes weken rust houden. U
mag daarom niet sporten en in principe
niet werken. Alleen als u zittend
werk doet kunt u met uw behandelend
arts overleggen of dit eerder
mogelijk is.
Pijn
Bij ontslag krijgt u pijnstillers mee
naar huis. De verpleegkundige legt uit
hoe u deze dient te gebruiken.
Slapen
Wij raden u aan om zoveel mogelijk
op uw rug te slapen. Zo strekt u uw
knie goed wat erg belangrijk is! Wilt u
toch op uw zij gaan liggen om de stuit
te ontlasten, dan kan het prettig zijn
om een kussen tussen de benen te
leggen.
Hechtingen
Gedurende twee weken mag de wond
niet nat worden. Na ongeveer twee
weken worden de hechtingen verwijderd
op de polikliniek Orthopedie.
Hierna mag u douchen. Baden mag u
echter pas na drie weken.
Zwemmen
Met zwemmen moet u nog even
wachten. Tijdens uw controleafspraak
met de orthopeed (zes weken na de
operatie) kunt u vragen wanneer dit
weer mag.
Autorijden/fietsen
U mag in elk geval de eerste zes
weken niet zelf auto rijden omdat u
hiervoor dan niet verzekerd bent. Na
overleg met de fysiotherapeut kunt
u meestal na ongeveer drie weken
11

ustig op een hometrainer fietsen.
Tijdens de controleafspraak zes
weken na de operatie dient u met uw
orthopeed te overleggen wanneer u
weer zelf mag autorijden en gewoon
fietsen. Meestal is dit na ongeveer
zes weken mogelijk. Een fiets met een
lage instap (damesfiets) is hierbij aan
te raden.
Oefenen
U krijgt van de fysiotherapeut oefeningen
om uw beenspieren te versterken
en om de beweeglijkheid van uw
knie te verbeteren. Dit doet u door
regelmatig te bewegen en te lopen en
dit af te wisselen met voldoende rust.
Het kan zijn dat door het oefenen
de knie reageert door wat dikker te
worden of door warm aan te voelen.
Het is dan raadzaam om de oefenactiviteiten
en de loopafstand iets te verminderen.
Bij zwelling kunt u de knie
koelen met ijspakkingen (coldpacks).
De meest gestelde
vragen na een tibiakop
osteotomie
Wanneer merk ik dat mijn klachten
van vóór de operatie, minder
worden?
Na de operatie wordt de pijn geleidelijk
minder. Tot drie à vier maanden
na de operatie treedt er nog steeds
verbetering op.
Hoe lang blijft mijn knie dik?
De zwelling vermindert meestal gedurende
zes weken na ontslag. Het dik
worden vermindert door ijs op de
knie te houden, een elastische kous
om te doen en het been regelmatig
hoog te leggen. De zwelling is over
het algemeen ‘s avonds het grootst en
neemt af wanneer u goed de oefeningen
blijft doen.
Hoe vaak moet ik oefenen en
hoe weet ik of ik teveel geoefend
heb?
Drie keer per dag 10 tot 15 minuten
oefenen is voldoende. Voert u de
oefeningen serieus uit, maar overdrijf
niet. Wanneer u te veel heeft geoefend
merkt u dit aan uw knie: deze
wordt dan dik. U kunt uw knie dan
het beste koelen door een washandje
of ander zakje met ijs of een ‘coolpack’
tegen de knie te houden. Een
coolpack kunt u kopen bij apotheek of
drogist.
Wanneer mag ik weer autorijden?
U mag pas weer zelf autorijden als u
voldoende kracht in uw been heeft.
Dit is per persoon verschillend. In
overleg met uw behandelend arts
mag u meestal na zes weken weer
zelf autorijden. Lees hierover vooraf
de polisvoorwaarden van uw verzekeringsmaatschappij
door.
12

Wanneer mag ik weer fietsen?
Na ongeveer zes weken mag u in
overleg met uw behandelend arts
meestal weer (buiten) fietsen. Gebruik
een damesfiets vanwege de lage
instap. Het is aan te raden van tevoren
te oefenen op een hometrainer.
Wanneer mag ik douchen of in
bad?
U mag weer douchen zodra de hechtingen/nietjes
zijn verwijderd, dit is
na twee weken. In bad gaan mag pas
na drie weken.
Hoe lang moet ik de bloedverdunnende
middelen blijven gebruiken?
Wanneer u tijdens deze opname
gestart bent met het gebruik van
Fragmin, dan blijft u deze tot zes
weken na de operatie gebruiken. Deze
medicatie wordt daarna gestopt in
overleg met uw orthopeed. Als u vóór
de operatie al andere bloedverdunnende
middelen gebruikte (die tijdelijk
zijn gestopt), dan moet u hiermee
pas weer beginnen in overleg met uw
behandelend arts.
ter bescherming van de hechtingen
voldoende.
Hoe lang moet ik gebruik maken
van de krukken?
U moet zeker tot de controle bij de
orthopeed (na ongeveer zes weken)
de beide krukken gebruiken.
Tot slot
Mocht u na het lezen van deze folder
nog vragen hebben dan kunt u die
stellen aan uw behandelend arts, of
de verpleegkundige van de afdeling
Orthopedie.
Tijdens kantooruren kunt u contact
opnemen met de verpleegkundigen
van de afdeling Orthopedie
(040-239 7550).
Voor verdere informatie kunt u ook
de volgende websites bekijken:
www.cze.nl
www.orthopaedie.nl
Hoe verzorg ik mijn wond?
De wond moet schoon en droog blijven.
De huid rondom de hechtingen/
nietjes kan er wat rood of geïrriteerd
uitzien. Dit neemt af als na ongeveer
14 dagen de hechtingen/nietjes zijn
verwijderd. Tot die tijd is een pleister
13

Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven
Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven