Een nieuw elan voor genderstudies in Vlaanderen ... - Sophia

doorlopen van de erkenningsprocedure voor een master bleek in de loop van 2006 geen
haalbare opdracht. De betrokken docenten besloten vervolgens om de opleiding af te bouwen.
Vanaf het academiejaar 2006-2007 worden geen nieuwe studenten meer aanvaard.
4. Naar aanleiding van de teloorgang van de VAO Vrouwenstudies schrijft Sophia vzw, coördinatienetwerk
voor vrouwenstudies, op 20 september 2006 een open brief naar de rectoren
van de Vlaamse universiteiten om de zieltogende situatie van genderstudies in Vlaanderen
aan de kaak te stellen. De brief wordt opgepikt door de media, en werd intussen al door
meer dan 1000 mensen ondertekend.
3.3 Welke problemen stellen zich?
1. Er is evenwel een aanhoudend gebrek aan middelen en infrastructurele ondersteuning.
Veel van wat gebeurt, gebeurt op vrijwillige basis: een docent integreert gender in haar/zijn
cursus, een hoogleraar richt een keuzevak in, een assistent creëert een werkcollege rond
een genderthema... 25 Zonder leerstoelen en onderzoeksgroepen in genderstudies, zijn deze
initiatieven evenwel zeer fragiel: het emeritaat van een hoogleraar, een verschuiving in het
curriculum van een docent of het einde van een assistenten- of onderzoeksmandaat kunnen
er het einde van inluiden.
2. Van de inspanningen rond genderstudies binnen de universiteiten die wel op financiële steun
kunnen rekenen, zijn er vele beleidsgericht. 26 Het gaat dan vaker over korte termijn onderzoek
in functie van het politieke of universitaire beleid. Dit soort van projecten en het gebrek
aan middelen en mogelijkheden voor meer fundamenteel onderzoek laat evenwel niet toe
academische expertise op te bouwen.
3. Academici in de humane wetenschappen, waar genderstudies zich situeren, beschikken
binnen Vlaanderen enkel over de middelen die uitgereikt worden door het Fonds voor Wetenschappelijk
Onderzoek (FWO) Vlaanderen. Deze middelen zijn beperkt, het aantal aanvragen
groeit, en de middelen zijn slechts toegankelijk via de bestaande commissies, opgebouwd
op basis van disciplines. In deze commissies zitten weinig vrouwen en zelden experten
op gebied van genderstudies.
4. Wat al opgebouwd is dreigt evenwel te verdwijnen. Er zijn verschillende factoren die dat
beïnvloeden:
a. Een generatie van ‘vrijwilligers’ gaat weg of tijdelijke contracten lopen ten einde.
b. Het omvormen van de Voortgezette Academische Opleiding (VAO) Vrouwenstudies
tot een master in de huidige BaMa-structuur bleek in de huidige context niet haalbaar
en daarmee verdwijnen ook een tiental modules in genderstudies (zie boven).
5. Voorgaande heeft ook als consequentie dat er weinig of geen doorgroeimogelijkheden zijn
voor wetenschappers met profielen in genderstudies. Dit leidt tot een braindrain naar het
buitenland – de doctoren en doctorandae/i in genderstudies gaan elders werken.
6. Weinig of geen integratie van kennis uit vrouwen- en genderstudies in de verschillende
disciplines of in het onderwijs op universitair niveau.
7. Het gebrek aan ZAP-posities gewijd aan genderstudies betekent ook dat wetenschappers
met profielen in genderstudies het moeilijk hebben om mee te draaien in internationale onderzoeksgroepen.
8. Studenten, wier interesse in genderstudies gewekt wordt via een aantal populaire keuzevakken
(die eveneens meestal berusten op vrijwilligerswerk), moeten wegens een gebrek
aan aanbod uitwijken naar het buitenland.
25
Aan de K.U.Leuven bijvoorbeeld heeft Veerle Draulans daarentegen wel een aanstelling van 20%, die haar toelaat
om een inleidend vak in de genderstudies te organiseren.
26
Het Steunpunt Gelijke Kansenbeleid is hiervan een goed voorbeeld (www.steunpuntgelijkekansen.be). Er wordt door
onderzoekers, verbonden aan universiteiten, ook onderzoek verricht in opdracht van het Instituut voor Gelijkheid van
Vrouwen en Mannen (www.igvm.fgov.be).
6