Plus Supermarkt: Uitbreiden op een nieuwe locatie - TU Delft

Plus Supermarkt: Uitbreiden op een nieuwe locatie
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk 23 juni
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter

Aan het eind van de bachelor studie van Bouwkunde wordt van
de student verwacht dat hij/zij kennis, met betrekking tot het
ontwerpproduct, kan verwetenschappelijken. Hier wordt in het
6 e semester op de nadruk gelegd.
Al tijdens de uitwerking van een zelf gekozen ontwerpopgave in
combinatie met een haalbaarheidsonderzoek moet de student,
eigenlijk buiten zichzelf, naar zijn eigen ontwerpopgave kijken.
Gelet moet worden op twee belangrijke aspecten; het
ontwerpproduct en het ontwerpproces. Bij het ontwerpproduct
staan aspecten als ontwerpprincipes, deeloplossingen,
programma, randvoorwaarden, etc. centraal. Het is belangrijk
om te kijken welke aspecten bij andere soortgelijke
ontwerpopgaven toepasbaar zijn.
De gevolgde werkwijze zegt iets over het proces. Is de werkwijze,
gebaseerd op individuele ervaring, ook toepasbaar op andere
ontwerpen.
Uiteindelijk is dit eindwerkstuk een verantwoording en reflectie
van de ontwerpopgave, met het oog op het vastleggen van
informatie zodat die in de toekomst bruikbaar is voor andere
ontwerpen. Een stukje wetenschap voor de toekomst.
Wetenschap volgens het van Dale woordenboek: geheel van
kennis op een bepaald gebied en van regels waarmee je meer kennis
kunt verkrijgen.
Voorwoord
2

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Inhoudsopgave
1. Beschrijving van de ontwerpopgave 4
2. Beschrijving van het ontwerpproduct 5
3. Verantwoording en evaluatie van het ontwerpproduct 9
4. Beschrijving en reflectie van (deel)oplossingen 12
5. Beschrijving van het ontwerpproces 14
6. Verantwoording en evaluatie van het ontwerpproces 15
7. Reflectie op het ontwerpproces 18
8. Samenvatting & conclusies 19
9. Literatuuropgave 20
3

10. Bijlage leerplan 21
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
1. Beschrijving van de ontwerpopgave
Als ontwerpopgave heb ik gekozen voor een verhuizing van een
supermarkt. De supermarkt zit nu aan de rand van het centrum
en ze willen graag verhuizen naar het hartje van het centrum. Op
de oude locatie is er geen mogelijkheid meer tot uitbreiden,
terwijl een oppervlakte vergroting van 1.5 keer gewenst is.
Naast het ontwerpen van een nieuwe supermarkt heb ik ook
onderzocht of de supermarkt op deze nieuwe locatie haalbaar is.
Om de haalbaarheid te vergroten heb ik twee verdiepingen
kantoren boven de supermarkt geplaatst.
De nieuwe supermarkt moet deel gaan uitmaken van een nieuw
centrumplan om het centrum van Rozenburg weer aantrekkelijk
te maken. Nu staan er in het centrum heel veel winkelpanden
leeg. De
supermarkt wordt onderdeel van de looproute tussen het
centrum en de bibliotheek.
Naast de supermarkt moet er ook voldoende
parkeergelegenheid komen, maar de supermarkt heeft geen geld
voor een parkeergarage.
De supermarkt heeft sowieso een laag budget vanwege de
aanhoudende prijzenoorlog.
4
Relatieschema
Oude locatie
Nieuwe locatie

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
2. Beschrijving van het ontwerpproduct
locatie
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Begane grond

1 e en 2 e verdieping
Aan de noordzijde van het pand is het centrum van Rozenburg.
Daar is ook elke week markt . Aan de oostzijde is het gemeentehuis
en het evenementenplein. De bibliotheek en 2 scholen bevinden
zich aan de westzijde. De supermarkt komt dus midden in een
looproute en moet daar ook deel van uit maken. De ingang van de
supermarkt en de looproute, naar zowel het centrum als naar de
parkeerplaats, zijn heel belangrijk. De looproute gaat nu van het
centrum, langs de kleinere winkels tegen de supermarkt, naar de
ingang van de supermarkt. De supermarkt heeft twee ingangen.
Eén aan de centrumkant en één bij de parkeerplaatsen.
Ook de ingang van het kantoorgedeelte verdient extra aandacht
omdat dit het visitekaartje is van de kantoren. Om de kantoren
extra te benadrukken heb ik gekozen voor twee verschillende
materialen in de gevel. De supermarkt is van baksteen en de
kantoren er boven van hout en veel glas. Om de entree van de
kantoren en noodtrappen te benadrukken zijn deze geheel van glas.
Dit doorbreekt ook de horizontale richting van de rest van de
gevels.
De kantoren zijn zo ingedeeld dat de gemeenschappelijke ruimte
direct bij de ingang ligt. Via de gemeenschappelijke ruimte kom je
bij een atrium die voor extra daglicht zorgt.
De indeling van de supermarkt is gebaseerd op een standaard
indeling die gebruikt wordt voor Plus supermarkten. Het is het
nieuwste type plattegrond met een versovaal. Alle versafdelingen
behalve de vleesafdeling bevinden zich in het midden van de
supermarkt. De stellingen van de houdbare artikelen staan
eromheen zodat er een rondgang om de versovaal wordt gecreëerd.
Op de volgende pagina staat het ontwerp in cijfers. Het bruto
vloeroppervlak maar ook het aantal mensen, dat de supermarkt en
kantoren bezoeken.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
6

Doorsneden
Noordwestgevel
Noordoostgevel
Zuidoostgevel
Supermarkt/kantoor/winkels
Zuidwestgevel
BVO FNO hoogte
aantal pers/per
dag
supermarkt 2220 2049 3,4 2085
winkelvloer 1080 3,4 2085
magazijn 432 3,4 26
kassa's 144 3,4 2085
balie 36 3,4 695
kassakantoor 9 3,4 15
sanitaire voorzieningen 18 3,4 43
Kantine 39 3,4 43
Kantoor 91 3,4 6
verticale ontsluiting 29 3,4 noodontsluiting
entree 180 3,4 2085
kantoor 3888 3788 2,8 208
kantoor 1(1e verdieping) 588 2,8 39
kantoor 2 ( 1e verdieping) 402 2,8 27
kantoor 3 (1e verdieping) 569 2,8 38
kantoor 4 (2e verdieping) 546 2,8 36
kantoor 5 (2e verdieping) 402 2,8 27
kantoor 6 (2e verdieping) 611 2,8 41
verticale ontsluiting 58 2,8 208
gemeenschappelijke ruimte 120 2,8 98
sanitaire voorzieningen 40 2,8 208
keuken 20 2,8 208
atrium 432 2,8 208
winkels 280
bloemenwinkel 28 3,4 onbekend
slijterij 108 3,4 onbekend
boekhandel 72 3,4 onbekend
café 72 3,4 onbekend
7

Hiernaast heb ik het ontwerp samengevat in getallen. De vrije
hoogte van de begane grond verdieping is 3,4 meter en van de 1 e en
2 e verdieping 2,8 meter.
Het aantal personen wat de supermarkt zal gaan bezoeken is
gebaseerd op het aantal wat nu de supermarkt bezoekt.
Waarschijnlijk wordt het aantal klanten per dag groter bij de
nieuwe supermarkt. Dat hangt af van het succes van de supermarkt.
Het totale aantal medewerkers ligt nu op 90 personen maar
aangezien niet iedereen elke dag aanwezig is komt het aantal, dat
de kantine/sanitaire voorzieningen gebruikt aanzienlijk lager uit.
Voor de kantoren heb ik per werkplek 15 m² gerekend zodat je op
een totaal van 208 kantoormedewerkers uitkomt.
Het aantal klanten van de kleinere winkels is niet bekend en hangt
af van het aantal klanten van de supermarkt.
Op de volgende pagina staat een korte omschrijving van het
haalbaarheidsonderzoek. Ik ga uit van een Bar van 9,0% en een
huurprijs van 125 euro/m² omdat het geen toplocatie is.
2 lagen kantoren
BVO VVO BAR
1e verdieping
kantoren
2e verdieping
2160 1559 7,5-9,0%
kantoren 1728 1559 7,5-9,0%
totale oppervlakte kantoren 3888 3118
8

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Voor zowel Bar 7,5 als Bar 9,0 is het project haalbaar. Voor de
totale bouwkosten heb ik ook de begane grond (supermarkt)
meegerekend. Voor het haalbaarheidsonderzoek heb ik alleen
naar de kantoren gekeken omdat er geen informatie was over de
omzet en huurprijs van een supermarkt. Aangezien VVO/BVO
een verhoudingsgetal is maakt het voor de berekening niet uit.
9
Voor de elementenbegroting heb ik gebruik gemaakt van Svinsk
en www.bouwkosten-online.nl
3.
Vera
ntwo
ordin
g en
evalu
atie
van
het
ontwe
rppro
duct
In dit
hoofdstu
k wil ik
BAR 7.5%
Iacceptabel
= totale opbrengst waarde
((huur/m2 VVO)/Bar) x
(VVO/BVO)
1336,6 per m2 BVO
Stichtingskosten
= 866,49 per m2 BVO
BAR 9,0%
residuele Iacceptabel grondwaarde Iacceptabel -
= totale Stichtingskosten opbrengst waarde
((huur/m2
470,1
VVO)/Bar)
per m2 BVO
x
(VVO/BVO)
1113,8 per m2 BVO
Stichtingskosten
= 866,49 per m2 BVO
residuele grondwaarde
=
Iacceptabel -
Stichtingskosten
247,3 per m2 BVO
mijn programma van eisen en uitgangspunten toetsen aan het
uiteindelijke ontwerp. Daarnaast wil ik een aantal
ontwerpbeslissingen toelichten
Allereerst zal ik een aantal uitgangspunten toelichten. Tijdens het
ontwerpen zijn de meeste uitgangspunten verwezenlijkt, maar van
een aantal ben ik afgeweken.

� Minimale afmetingen 1500 m2 met uitbreidingsmogelijkheden
(circa 500 m2):
Uiteindelijk is er gekozen voor een plattegrond met versovaal. Deze
variant gaf een veel grotere magazijnruimte dan gepland omdat er
nu veel meer koelingen en vriezers in het magazijn geplaatst
moeten worden, aangezien ze niet allemaal in de ovaal passen. Dit
zou ook geen mooi beeld geven. De winkelvloer is uiteindelijk dus
kleiner geworden dan de 1500 m² maar er kan dus uitgebreid
worden (inpandig) door het magazijn te verkleinen.
� Voldoende parkeergelegenheid op loopafstand (minimaal 100
auto’s):
Aan de westzijde van de locatie staat nu een oude gymzaal die
gesloopt gaat worden. Daar is ruimte voor minstens 60 auto’s.
Richting het centrum is al een bestaande parkeerplek waar nu
minstens 50 auto’s kunnen parkeren. Aangezien deze eis alleen
voor de supermarkt geldt, moet er ook ruimte zijn voor
parkeerplekken voor het personeel van de kantoren boven de
supermarkt. De supermarkt heeft geen geld voor een
parkeergarage. Door een hogere huurprijs per jaar te vragen voor
de kantoren zou er misschien genoeg geld zijn om te investeren in
een parkeergarage. Tijdens een gemeenteraadsvergadering werd
geopperd om onder het evenementenplein een grote parkeergarage
aan te leggen.
Dit zou een heleboel parkeerplaatsen opleveren en het probleem van het
parkeren oplossen. Het vragen van een hogere huurprijs is namelijk
misschien niet reëel omdat de kantoren dan niet verhuurd worden.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
groen. Aan de zijkanten van de winkel staat heel duidelijk plus.
Ik heb ook geprobeerd zoveel mogelijk glas te gebruiken, zodat
duidelijk is wat er binnen gebeurd.
� Goede bereikbaarheid voor klanten, in de looproute van het
centrum.
Variant 1 Variant 2
Variant 3 Variant 4
�
�
� Entree duidelijk zichtbaar:
De entree ligt in een looproute van het centrum naar de � Goede bereikbaarheid voor klanten, in de looproute van het
parkeerplaatsen en vandaar naar de bibliotheek. Ondanks dat centrum.
de entree terug ligt in de gevel is hij wel duidelijk zichtbaar Na onderzoek van 4 verschillende looproutes door en langs de
doormiddel van vlaggen, klic klac borden en de opvallende kleur supermarkt, heb ik gekozen voor variant 4. Deze variant is het
10

meest ideaal om zoveel mogelijk mensen in de supermarkt te
krijgen. Eén van de meest gegeven antwoorden op de vraag,
waarom mensen een bepaalde supermarkt kiezen, is dat de
supermarkt dichtbij is oftewel makkelijk te bereiken. Door de
looproute zo kort mogelijk te houden en langs andere winkels
wordt de stap om de supermarkt te bezoeken kleiner. Bij variant 1
en 2 is de looproute te lang en bij variant 3 wordt de klant langs de
minder interessante kant van de locatie gestuurd. Bij variant 4 loopt
men namelijk langs de molen, gemeentehuis en evenementenplein
en bij variant 3 langs de tuin van het belendende pand.
� De gevels moeten geen vandalisme uit lokken (graffiti), dus zo min
mogelijk gesloten gevels aan de straat kant.
Om graffiti tegen te gaan heb ik gekozen voor baksteen waarop je
antigraffiti coating aan kan brengen (FTB antigraffiti van FTB
restoration). Door gesloten geveldelen af te wisselen met glas
voorkom je ook al voor een groot gedeelte graffiti. Toch is het niet
te voorkomen bij een supermarkt dat er veel gesloten geveldelen
zijn. Aan één kant heb ik dit voorkomen door andere winkels tegen
de supermarktgevel aan te plaatsen.
Om duidelijk te laten zien dat er boven de supermarkt een andere
functie zit heb ik gekozen om ook een ander materiaal toe te
passen. Namelijk houten rabbatdelen. Zowel baksteen als hout
komen in de omgeving voor. De molen is van hout, en baksteen
wordt voor andere gebouwen gebruikt.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
11
Verantwoording haalbaarheidsonderzoek
Voor het haalbaarheidsonderzoek ben ik er van uit gegaan dat de
eigenaar van de supermarkt (Sperwer Vastgoed) ook eigenaar is
van de kantoren en deze verhuurt. Voor de haalbaarheid heb ik dus
de totale kosten, zowel voor de supermarkt als de kantoren,
vergeleken met de opbrengsten van alleen het kantoor. De
kantoren moeten dus de kosten van heel het pand dekken.
In werkelijkheid klopt dit niet. Sperwer vastgoed is wel eigenaar van
het pand maar zij betalen alleen de kosten van de ruwbouw. De
afbouw kosten komen op rekening van de huurder (Plus Klaassen).
Verder was niet duidelijk of Plus Klaassen huur betaalt aan
Sperwer. De supermarkt maakt zelf, hopelijk, ook winst, waarmee
de kosten afbetaald kunnen worden. Plus Klaassen wilde mij niet
vertellen hoeveel winst er per jaar gemaakt werd. Van deze winst
moeten natuurlijk ook onderhoudskosten betaald worden.
Het is logisch dat de supermarkt dit soort informatie niet kwijt wil
omdat ze bang zijn voor de concurrentie. Door de huidige
supermarktoorlog zijn ze daar meer op gaan letten.
Ondanks dat ik geen rekening heb gehouden met de opbrengsten
van de supermarkt is het project haalbaar. Tijdens de presentatie
werd ik er nog op gewezen dat Svinsk rekent met de kosten voor de
aannemer dus dat er nog kosten voor de architect en andere
adviseurs bijkomen.
Aangezien de maximale investering ruim 1 miljoen boven de
bouwkosten ligt, is het project nog steeds wel haalbaar.

Evaluatie
In het begin van dit project heb ik aangenomen dat de supermarkt
op de locatie komt waar ik hem heb geplaatst. Deze locatie zou Plus
ook graag willen hebben. Zij zien dit als ideale locatie, vlakbij het
centrum, maar ook vlakbij de Albert Heijn. Voor deze locatie zijn
ook andere partijen in de strijd zoals een groot zorgcentrum voor
bejaarden. Als de supermarkt op een andere locatie in het centrum
zou komen dan is het goed mogelijk dat het ontwerp niet meer of
niet helemaal meer voldoet.
Voordat ik met deze ontwerpopgave begon, ging ik er vanuit dat er
al een stedenbouwkundig ontwerp lag voor het centrum gebied van
Rozenburg aangezien ze al jaren in de gemeenteraad aan het
discussiëren zijn over de ontwikkeling van het centrum. Al gauw
bleek dat er alleen nog maar een structuurvisie was die globaal de
wensen en eisen van de gemeente aangaf.
Het was misschien beter geweest als ik eerst het stedenbouwkundig
ontwerp had gemaakt voor de locatie zodat ik meer wist over
routes, functies en parkeren. Aangezien daar geen tijd voor was heb
ik aangenomen dat de structuurvisie het stedenbouwkundig plan
was. Achteraf had misschien iemand anders uit de groep van
RE&H Bsc 6 het stedenbouwkundig plan kunnen maken zodat er
wisselwerking zou ontstaan tussen architectuur en stedenbouw.
Als ik nu opnieuw zou moeten beginnen met ontwerpen dan zou ik
mijn aandacht meer richten op de combinatie van kantoren en
supermarkt. Nu heb ik eerst de supermarkt ontworpen en daarna
pas de kantoren. Alleen het stramien is gebaseerd op een logische
kantoorindeling 5-2-5m.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Ook het materiaalgebruik had misschien anders gekund. Als ik
terugkijk naar projecten die ik ontworpen heb, merk ik dat ik veel
gebruik maak van de combinatie hout en baksteen. Dat is een stijl
die ik aangenomen heb in de loop van de tijd. De vraag is of ik nu
uit gewoonte voor die combinatie heb gekozen of dat het
daadwerkelijk goed past in de omgeving. De omgeving bestaat uit
bijna alleen maar gebouwen van baksteen. Misschien dat een
gebouw met bijvoorbeeld metalen golfplaten extra opvalt in de
omgeving wat een supermarkt graag wil.
Bij het haalbaarheidsonderzoek had ik het verhuur van de kleinere
winkels mee moeten nemen. Dat ben ik nu vergeten. Aangezien de
eigenaar van de supermarkt (Sperwer) niet alleen de kantoren
verhuurd maar ook de kleinere winkels. Dit levert dus meer op wat
de haalbaarheid vergroot.
12

4. Beschrijving en reflectie van
(deel)oplossingen
Context
Een supermarkt is context afhankelijk. Dat wil zeggen dat op elke
locatie een supermarkt anders functioneert en ingedeeld is. Een
supermarkt moet de klant dienen. Snelheid en gemak zijn twee
belangrijke thema’s, waar zowel binnen als buiten de supermarkt
rekening mee gehouden moet worden. Een ontwerp wordt
daardoor dus bepaald. Het reageert op de omgeving. Eigenlijk
worden hierdoor een aantal beperkingen bij het ontwerpen
opgelegd.
Een gebouw zoals het Guggenheim Museum in Bilbao van Frank
O. Gehry is daarentegen context onafhankelijk. Het reageert niet
op de omgeving, in die zin dat het zich niet aanpast aan de
omgeving. Het reageert wel op de omgeving doordat het afsteekt bij
de omgeving. Het gebouw had in feite overal kunnen staan. Dit
komt niet alleen door het uiterlijk, materiaal gebruik, etc. maar ook
door de functie. Een museum stelt haast geen eisen aan de
omgeving. Het is een gebouw gericht op wat er binnen gebeurd.
Bezoekers komen er toch wel heen en worden vaak gelokt door
tijdelijke collecties. In dit geval trekt natuurlijk het gebouw zelf ook
een heleboel toeschouwers. Dit gebouw heeft natuurlijk veel meer
gekost en is een heel bekend gebouw in de architectuurwereld. Er is
ook veel over geschreven en gepraat en daarom wordt het
beschouwd als architectuur. Over supermarktontwerpen wordt
weinig geschreven en gepraat. Supermarkten worden ook niet vaak
ontworpen door architecten omdat er weinig geld is voor het
gebouw. De eigenaren willen het geld liever gebruiken voor de
inrichting waar het uiteindelijk om draait. De context
afhankelijkheid en het beschikbare budget zijn dus beperkingen bij
het ontwerpen.
Deze beperkingen zijn een uitdaging om mee te ontwerpen omdat
ze je dwingen na te denken over mogelijke oplossingen. Hoe meer
beperkingen hoe meer je, je keuzes moet motiveren. Frank O.
Gehry heeft een gebouw neergezet die niet volgt uit beperkingen.
Alles kon en alles mocht en dus was alles goed maar eigenlijk ook
alles fout omdat er geen motivatie/argumentatie achter zit.
Ontwerpen op basis van gegeven eisen, en dus eigenlijk
beperkingen, leveren vaker een functioneel ontwerp op. Bij het
13

Guggenheim Museum gaat de vorm voor de functie maar dat kan
ook omdat een museum weinig eisen stelt aan de vorm van het
gebouw. Als het gebouw een andere functie moet krijgen dan is de
kans groot dat het niet meer voldoet. In tegenstelling tot een
gebouw waar de vorm volgt uit de functie. Eigenlijk moet de vorm
van een gebouw zo zijn dat het voor meerdere functies geschikt is.
Het is namelijk heel goed mogelijk dat het gebouw wat ik
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Supermarkt en architectuur
Een supermarkt is vaak in handen van een groot moederbedrijf
zoals Laurus, Ahold en Sperwer.
Deze bedrijven hebben vaak een eigen bouwbureau. Deze
bureaus zijn gespecialiseerd in het ontwerpen van een
supermarkt. Voornamelijk gaat het hier dan om de indeling van
een supermarkt. Voor het pand zelf huren ze vaak een architect
in.
Waarom zijn er dan zo weinig ontwerpen van een supermarkt
bekend bij het grote publiek. Zelden worden deze ontwerpen
genoemd in vakbladen en als ze al genoemd worden is het vaak
in combinatie met een winkelcentrum, kantoren of winkels.
Een gebouw is nooit van zichzelf architectuur maar dat wordt
het pas als het vaak genoemd wordt in een tijdschrift of door
anderen bestempeld wordt als architectuur. Blijkbaar is een
supermarkt ontwerpen geen architectuur of hebben Nederlandse
architecten geen interesse in het ontwerpen van een supermarkt.
Uitzondering hierop zijn de architecten HDK uit Rotterdam.
ontworpen heb over 10-20 jaar geen supermarkt functie meer heeft,
omdat supermarkten dan niet meer nodig zijn. Een andere functie
moet er dan zonder veel problemen in kunnen. Aangezien een
supermarkt eigenlijk heel flexibel is door zijn kolommenstructuur is
het heel makkelijk om hier een andere functie in kwijt te kunnen.
Dit is niet alleen economisch voordelig, maar ook goed voor het
14
milieu.
Deze hebben een ondergrondse supermarkt ontworpen in
Brielle.
Deze supermarkt is opvallend en innovatief. Hier was dus geld
beschikbaar om iets te bouwen wat bestempeld kon worden als
architectuur.
Vaak zijn supermarkten niets meer dan loodsen die makkelijk in
te richten zijn maar om de consument te verleiden
boodschappen te komen doen moet de supermarkt toch meer
worden dan alleen maar een loods. Supermarkten gaan qua
inrichting en assortiment steeds meer op elkaar lijken dus
moeten ze op een andere manier onderscheid maken. Dit kan
misschien wel door het gebouw zelf. Zoals al vernoemd in de
Archis van 2000 is er al een verandering gaande in de
winkelarchitectuur. Of daadwerkelijk een supermarkt als
architectuur benoemd wordt hangt van de architecten en de
opdrachtgevers af. De opdrachtgevers moeten dan meer geld
besteden aan het uiterlijk van de supermarkt. Of zij dat willen is
nog maar de vraag.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter

In vakbladen worden vaak gebouwen genoemd die innovatief en
opvallend zijn. Deze gebouwen hebben vaak ook veel geld
gekost. Niet elke opdrachtgever wil en kan zoveel geld besteden
aan een gebouw. Naar mijn mening is dat ook niet de bedoeling.
Niet elk gebouw hoeft als architectuur bestempeld te worden
(volgens de vakbladen). Zo ook de supermarkt. Mensen komen
er hun boodschappen halen en meer niet. Dat is wel anders met
een museum. Een museum moet ontworpen worden en
genoemd worden in de bladen. Mensen gaan daar niet alleen
heen voor de collectie maar ook voor het gebouw. Het is een
dagje uit. Het gebouw mag wat kosten, omdat het belangrijk is,
mede daardoor worden de exploitatiekosten er uit gehaald. In de
supermarkt is bijvoorbeeld de kwaliteit van het vlees belangrijk.
Voor die kwaliteit willen mensen niet veel betalen en daardoor is
er maar weinig geld voor het gebouw.
Een bekende winkelformule vat dit goed samen; Geen fratsen,
dat scheelt.
Architectuur en consument
Wie een Bijenkorf binnengaat, weet dat hij een chique winkel kan verwachten.
Maar een supermarkt is in de regel gewoon een supermarkt. Daar is meestal
weinig deftigs aan. Dat onderscheid is echter niet meer vanzelfsprekend. Leek het
warenhuis vroeger op een theater en de supermarkt op een machine, tegenwoordig
zoeken beide winkeltypes hun referenties in een meer persoonlijke richting: het
woonhuis.
Dion Kooijman (Archis juni 2000)
5. Beschrijving van het ontwerpproces
15
Voor elke ontwerpopgave moet je je verdiepen in de opgave. Op
Bouwkunde word je geleerd, dat je eerst moet analyseren,
voordat je kunt beginnen met ontwerpen. Dus ben ik ook
begonnen met analyseren. Eerst ben ik begonnen met informatie
inzamelen over de locatie en het centrum gebied van Rozenburg.
Dit heb ik gedaan doormiddel van het bezoeken van een
gemeenteraadsvergadering over het centrumgebied. Daar heb ik
ook gelijk informatie meegekregen. Ook bij de supermarkt zelf
ben ik langsgegaan voor informatie zoals programma van eisen,
budget en plattegronden van zowel de bestaande supermarkt als
nieuwe supermarkten.
Na de inzameling van informatie ben ik begonnen met
analyseren. Van de locatie heb ik veel foto’s gemaakt en
plattegronden bestudeerd. Na de locatie analyse ontstonden al
de eerste varianten. Deze varianten waren gebaseerd op de route
waar de supermarkt midden in zou komen. Deze route loopt van
het centrum richting bibliotheek en daarna naar de Emmastraat.
Na de locatie analyse ben ik begonnen met analyse van
supermarkten. Om te beginnen heb ik vier verschillende
supermarktformules bezocht en daar naar verschillen en
overeenkomsten gezocht. De overeenkomsten wilde ik zeker
gebruiken in mijn ontwerp, maar ook de verschillen waren
handig om te weten. Vanuit mijn eigen perspectief als klant heb
ik keuzes kunnen maken welke opties positief waren en dus
bruikbaar voor mijn ontwerp.
Omdat de formule al vaststond heb ik me meer verdiept in de
verschillende plattegronden die gebruikt worden voor Plus
supermarkten. De opdrachtgever had al aangegeven welke
plattegrond hij graag wilde dus deze analyse was meer bedoeld
voor mezelf, om mij te verdiepen in de verschillende
plattegronden.
Na deze analyses ben ik met de varianten verder gegaan. Al
gauw had ik een variant gevonden die ik verder wilde uitwerken.

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Tijdens de tussenpresentatie werd mij op het feit gewezen dat ik
wat meer aandacht aan de kantoren, boven de supermarkt,
moest geven. Aanvankelijk wilde ik kantoren boven de
supermarkt om het hele project haalbaar te maken. Om het
project daadwerkelijk haalbaar te maken moeten de kantoren
wel verhuurd worden.
Na de tussenpresentatie ben ik mij gaan verdiepen in kantoren.
Vooral de ontsluiting en de vluchtroutes waren erg moeilijk in
mijn ontwerp. Daarom heb ik een aantal voorbeeldprojecten
bekeken en onderzocht hoe daar de ontsluiting zat. Met deze
gegevens ben ik weer verder gaan ontwerpen.
Tegelijkertijd met deze analyse ben ik ook aan de slag gegaan
met een elementenbegroting. Als basis heb ik mijn gebouw
ingevoerd in Svinsk. Dit programma is gemaakt voor kantoren.
Daarom heb ik met behulp van www.bouwkosten-online.nl en
een afbouw begroting van sperwer vastgoed de begroting
aangepast voor de begane grond.
16
Aanvankelijk had ik één laag kantoren boven mijn supermarkt
gepland. Door de ontwerpbegeleider kwam ik op het idee om
twee lagen boven de supermarkt te plaatsen. De gebouwen in de
omgeving zijn ook bijna allemaal drie lagen. Tijdens het
ontwerpen was ik wel benieuwd wat dat uitmaakte voor de
haalbaarheid. Dus heb ik voor zowel één laag kantoren als voor
twee lagen een elementenbegroting gemaakt. Daarna heb ik ook
voor beide een investeringsvoorstel gemaakt.
6. Verantwoording en evaluatie van het
ontwerpproces

invulling
ontwerpopgave
leerplan
Ontwerpopgave:
analyse locatie
analyse supermarkt
klanten enquêteren
3 ontwerpvarianten
analyse kwaliteiten
analyse
kosten/opbrengsten
keuze
ontwerpvariant
uitwerking ontwerp
reflectie
Eindwerkstuk
inleiding
eindwerkstuk
begeleiding
eindwerkstuk
schrijven
eindwerkstuk
reflectie
week
10
week
11
week
12
week
13
week
14
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
week
15
week
16
week
17
week
18
week
19
17
week
20
week
21
Tijdens het maken van dit tijdschema wist ik dat
ik niet elk punt van het leerplan op tijd af zou
hebben. Aan het begin moet je je verdiepen in
de ontwerpopgave en in de 1 e week doe je
meestal nog niet veel. Ten tijde van de
tussenpresentatie was alles weer bijna
bijgewerkt. Dat is ook het grote voordeel van
tussenpresentatie’s. Alleen aan de analyse van
kosten/opbrengsten was ik nog niet begonnen
(week 15).
Aan dit tijdschema is ook te zien dat het niet
volledig is. De analyse van kantoren staat er
helemaal niet tussen. Dit geeft nogmaals aan dat
ik aan het begin van het project vooral was
gericht op de supermarkt. Het enqueteren van
klanten is niet doorgegaan omdat de
bedrijfsleider niet wilde dat ik de klanten
enqueteerde. De verhuizing is nog onzeker en
het duurt ook zeker nog een aantal jaren. Hij
wilde geen onnodige onrust en roddels
veroorzaken. Tevens zei hij dat klanten niet graag
willen dat de supermarkt gaat verhuizen omdat de
meeste klanten na de verhuizing verder moeten
reizen om er te komen. Als de supermarkt er
eenmaal is zullen de klanten het wel accepteren.
Voordat ik met het project begon wist ik al van mijzelf
dat ik mijn werk wel op tijd af zou hebben. In de
afgelopen jaren ben ik tot de ontdekking gekomen dat
ik goed kan plannen en ook genoeg
doorzettingsvermogen heb om alles op tijd af te
hebben. Dus is mijn ontwerpproces redelijk
vlekkeloos verlopen.

0 1 2 3 4 5 Oostgevel
gevel tussenpresentatie
Nieuwe gevel
18
Oude plattegrond kantoren Tussenpresentatie kantoren
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Om het proces van het kantoor ontwerp te
verduidelijken laat ik hieronder het proces zien
van de gevel maar vooral van de plattegrond.
Goed te zien is dat de ontsluiting op diverse
plaatsen gevestigd is geweest. Het atrium zat er
vanaf het begin al in maar de rest van de
gemeenschappelijke ruimte is ook flink
meegeschoven. Het doel was om uiteindelijk een
kantoor te ontwerpen waar de
gemeenschappelijke ruimte zo min mogelijk
ruimte inneemt en de vluchttrappen voor iedereen
makkelijk te bereiken zijn.

Uiteindelijke ontwerp
Evaluatie van het ontwerpproces
Aan het verloop van mijn eindproces is duidelijk te merken dat
ik mij aan het begin van het ontwerpproces vooral concentreerde
op het ontwerp van de supermarkt. Met de kantoren boven de
supermarkt hield ik niet echt rekening. Alleen de stramien maat
in de supermarkt werd bepaald door de ideale afmetingen voor
een kantoor (5-2-5m).
Pas na de tussenpresentatie ging ik mij verdiepen in het ontwerp
van de kantoren. Daarbij heb ik ook diverse kantoren
geanalyseerd.
Als ik nu opnieuw zou beginnen met ontwerpen dan zou ik
tijdens het analyseren van supermarkten en de locatie ook gelijk
de analyse van kantoren meenemen zodat er een beter
gecombineerd ontwerp uit zou kunnen komen.
Het is moeilijk om aan te geven wat er anders aan het
ontwerpproduct zou zijn als ik eerst geanalyseerd had.
Uiteindelijk heb ik door de analyse geprobeerd om er toch nog
een goed ontwerp van te maken. Interessant is wel om te merken
dat als je analyseert terwijl je aan het ontwerpen bent dat je op
een andere manier analyseert. Je bent gerichter aan het
19
onderzoeken want je bent al verder in het ontwerpproces.
Hierover meer in het volgende hoofdstuk.
Met de elementenbegroting ben ik eigenlijk pas begonnen toen
het ontwerp al in ver stadium was. Een aantal ontwerpvariabelen
zoals materiaal, constructie, etc. stonden al vast. Ook had ik al
een variant uitgekozen. Als variabele bij de elementenbegroting
heb ik gekozen voor een variant met 1 laag kantoren en een
variant met 2 lagen kantoren. Hieruit heb ik een aantal
interessante conclusies gehaald. Als ik eerder was begonnen met
de begroting dan had ik ook nog de ontwerpvarianten kunnen
vergelijken op basis van de haalbaarheid. Nu heb ik de varianten
alleen vergeleken aan de hand van de routing en de locatie.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter

7. Reflectie op het ontwerpproces
‘The architect’s design process, as such, should be viewed more as a
method of research. It should then be possible to make explicit the
steps of process, so that the designer is better able to realise what he
is actually doing and what reasons are guiding him.’
(Hertzberger,H, 1995). Met deze stelling wil ik graag dit
hoofdstuk beginnen, omdat die mijn gedachte over dit
eindwerkstuk goed weergeeft.
20
Wat ik dit kwartaal echt goed geleerd heb is dat je je door
middel van analyses je ontwerpkeuzes kunt verantwoorden en
beargumenteren.
Al je keuzes die je maakt in de loop van je ontwerpproces komen
ergens vandaan. Doormiddel van referentieprojecten,
locatieonderzoek en typologisch onderzoek kom je tot je keuzes
en kun je ze verantwoorden. Verantwoorden is essentieel in de
wetenschap. Aangezien Bouwkunde in Delft vaak wordt
beschouwd als niet wetenschappelijke studie is dit heel
belangrijk.
Door veranderingen in het curriculum hebben de
leidinggevenden al geprobeerd Bouwkunde technischer en
wetenschappelijker te maken. Bijvoorbeeld meer wis- en
natuurkunde, maar ook het bachelor eindwerkstuk zorgt voor
een stuk verwetenschappelijking.
Wetenschap is het vergaren van kennis doormiddel van
onderzoek. Onderzoek doormiddel van analyses en niet alleen
door meer technische vakken aan te bieden.
In de afgelopen jaren was het standaard dat bij het begin van een
ontwerpproject je een referentieproject analyseerde. Vaak
werden die projecten geanalyseerd en er verder niet veel mee
gedaan. Hoogstens werden een aantal ontwerpkeuzes voor de
student vergemakkelijkt. Analyse tijdens het ontwerp kwam
zelden voor, daar was namelijk geen tijd voor.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Ook ik ben dit project begonnen met analyse om inzicht te
krijgen in de ontwerpopgave. Al gauw kwam ik erachter dat ik
mijn ontwerpbeslissingen alleen kon beargumenteren als ze
ergens op gebaseerd waren.Een ontwerpbeslissing kan je niet
maken alleen maar omdat je die keuze zelf het mooist of beste

vindt. Een wetenschappelijke beslissing kan je alleen nemen als
je ze kan onderbouwen en motiveren. Aangezien architectuur
toch een kweste van smaak is, is het heel moeilijk om elke keuze
die je maakt in het proces te verantwoorden. Ongemerkt maak je
vaak al keuzes op basis van je ervaring met ontwerpen.
Analyse alleen aan het begin van het ontwerpproces is niet
voldoende. Het is noodzakelijk dat je door het hele proces heen
blijft analyseren om meer inzicht te krijgen.
Daarom ben ik aan het einde van mijn ontwerpproces weer
begonnen met analyseren en heb ik toch nog een aantal
belangrijke beslissingen kunnen beargumenteren.
Analyseren als je al bezig bent met ontwerpen verkleint je
onderzoeksgebied, bijvoorbeeld bij mijn ontwerpproject. Het
ontwerp voor kantoren was al bijna klaar toen ik begon met
onderzoek. Ik wist precies wat ik wilde analyseren, namelijk de
combinatie van ontsluiting, vluchtroutes en gemeenschappelijke
ruimte. Tijdens het onderzoek ging ik op zoek naar kantoren die
vergelijkbaar waren aan mijn ontwerp maar ook juist naar
kantoren die een hele andere oplossing hadden.
Kortom onderzoekend tot een ontwerp komen,
verwetenschappelijkt het ontwerpproces en leidt misschien wel
tot betere ontwerpen.
Volgens de schrijvers van het boek “Ways to study and research”
zou deze manier van ontwerpen behoren tot ‘design study’.
determined variable OBJECT
determined Design Research Design Study
variable Typological research Study by design
CONTEXT
8. Conclusie
21
Met deze conclusie ben ik niet alleen aan het eind gekomen van
dit reflectieverslag, maar ook aan het einde van de bachelor
opleiding. Na het succesvol afronden van dit project mag ik
mijzelf Bsc (bachelor of science) noemen.
Wat ik ook al aanstipte in de conclusie van de ontwerpopgave, is
dat Bouwkunde vaak niet als wetenschappelijke studie wordt
gezien. Na de curriculum veranderingen is hier een hele
verbetering in gekomen. Mede namens dit eindwerkstuk is de
studie een heel stuk wetenschappelijker geworden. Dat heb ik in
ieder geval ondervonden de laatste twee maanden.
Met name het college, van 29 April van Theo van der Voordt en
Matthijs Prins, over wetenschap en het artikel uit de
“Waterkampioen” hebben bijgedragen aan dit eindwerkstuk.
Ook de artikelen uit “Ways to study and research” hebben mij
tot nadenken gebracht over het ontwerpen en analyseren. Dit
gebeurde echter pas nadat ik verbanden zag tussen mijn ontwerp
en de teksten die ik uitgekozen had. Dit is een groot verschil met
ontwerpen van vorige semesters die werden achteraf niet
getoetst aan de eisen van de maatschappij en hoefde ik mijn
keuzes niet te verantwoorden.
Achteraf ben ik nog steeds tevreden over de keuze om een
supermarkt te gaan ontwerpen. Juist omdat een supermarkt niet
vaak ontworpen wordt was het een uitdaging om er een goed
ontwerp van te maken.
Het belangrijkste van een supermarkt is de locatie en de ligging
in de locatie. Het gebouw moet opvallen als supermarkt en
makkelijk te bereiken zijn, zowel met de fiets als met de auto.
De meeste tijd ging dus ook zitten in de route van en naar de
supermarkt. De indeling van de supermarkt is gebaseerd op een
standaard plattegrond die gehanteerd wordt door de meeste plus
supermarkten.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter

Niet alleen de supermarkt, maar ook de kantoren boven de
supermarkt moeten enigszins opvallen en een eigen karakter
krijgen, daarom heb ik gekozen voor een ander gevelmateriaal
op de 1 e en 2 e verdieping. Ook moet de entree van de kantoren
extra opvallen.
Om het hele project haalbaar te laten zijn moeten de kantoren
en supermarkt samen één gebouw vormen. Alleen daardoor zijn
de kantoren een meerwaarde voor de supermarkt. Als de
kantoren niet verhuurd zijn is dit slecht voor het beeld van de
supermarkt en als het slecht gaat met de supermarkt dan is het
minder aantrekkelijk voor de kantoren om zich daar te vestigen.
In het haalbaarheidsonderzoek heb ik gekeken naar de
haalbaarheid van één laag kantoren en van twee lagen kantoren.
Van tevoren was al duidelijk dat twee lagen kantoren de
haalbaarheid vergrootte maar omdat de vaste kosten van de
supermarkt hoog zijn verschilde het niet veel.
Aan het begin van deze opgave ging het mij vooral om het
ontwerpen van de supermarkt, maar gaande weg ging ik mij
steeds meer concentreren op het analyseren. De conclusies die
ik daar uit haalde, heb ik gebruikt om mijn ontwerpkeuzes te
verantwoorden. Dit stimuleerde mij om verder na te denken
over het ontwerpen in het algemeen. Ik vind het steeds
interessanter om te onderzoeken waarom architecten de keuzes
maken die ze maken.
Misschien dat ik hier in de toekomst mee verder wil gaan.
In ieder geval heb ik voor mijn gevoel de laatste 2 maanden
meer geleerd dan in de tijd daarvoor.
Als laatste wil ik nogmaals een aantal mensen bedanken. Zonder
hen had ik dit ontwerpproject niet met succes af kunnen ronden.
Bart Groesz en andere medewerkers Plus Klaassen
22
Arie de Waar en andere medewerkers Sperwer Vastgoed
Docenten van RE&H
9. Literatuuropgave
Boeken:
• Briek, J. 2003, Big Bols; recordjacht als imagebooster, de
waterkampioen, 23/24 blz 36-43
• Hertzberger,H, 1995, Designing as research, The Berlage
cahiers, vol.3 studio 93/94 The new private realm
• Jong, de T.M. en van der Voordt, D.J.M.(2002) Ways to
study and Research urban, architectural and technical design,
Delft, DUP Science.
• Loe, E, 2000, The Value of architecture, context and current
thinking, Riba Future studies.
• Meel, J.W. van(2000) The European Office; office design
and national context, )010 Publishers.
• RE&H, semesterboek BSC 6e semester-Ontwerpopgave en
eindwerkstuk Real Estate and Housing (30-3-2004).
• S.N. Bestemmingsplan Kooiland 1988, goedgekeurd door
gedeputeerde zaken Zuid-Holland in 1990.
• Vries, J.de (2002), The sixth sense of retail; Jos de Vries The
Retail Company on trends in retail strategy and design, Jos
de Vries The Retail Compagny

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Eindwerkstuk
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Websites:
• Plus Rozenburg: www.plussupermarkt/klaassen
• Sperwer nationaal: www.sperwer.nl
• Bouweconomie: www.bk.tudelft.nl/re-h/projects/bkb4
• Svinsk: www.bk.tudelft.nl/reh/projects/svinsk
• Huur kantoren: www.dtz.nl
• Elementenbegroting: www.bouwkosten-online.nl
• Nederlandse vertaling
Ways to Study: www.bk.tudelft.nl/urbanism/team
• Anti graffiti:
www.ftbrestoration.com/nl/anti1f.htm
23
10. Bijlage leerplan

Plus Supermarkt: Uitbreiden naar een nieuwe locatie
24

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Leerplan 13 april
Docent: Herman vande Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Inhoudsopgave:
25
1. Voorwoord…………………………………2

2. Analyse en typering van de opgave………3
3. Eisen en randvoorwaarden……………….6
4. Uitgangspunten en concept………………7
5. Plan van aanpak…………………………...8
6. Literatuuropgave…………………………10
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
26
1. Voorwoord

Als opdracht voor het ontwerp en eindwerkstuk van
Real Estate and Housing heb ik er voor gekozen om een
nieuw ontwerp te maken voor een supermarkt gelegen in
het dorpje Rozenburg onder de rook van Rotterdam.
Het is de bedoeling dat de supermarkt verhuist van de rand
van het centrum naar echt midden in het centrum. Het moet
een belangrijk punt in de looproute worden van de nieuwe
structuurvisie die inmiddels ontworpen is. Het centrum is
nu namelijk hard toe aan een grote verandering. Meerdere
winkelpanden staan leeg en klanten kiezen ervoor hun non
food producten te halen in plaatsen zoals Spijkenisse,
Hellevoetsluis en natuurlijk Rotterdam. De gemeente is
inmiddels druk bezig met een stedenbouwkundig ontwerp te
laten maken. De structuurvisie is al bekend en voor mijn
ontwerp ga ik er van uit dat, dat ook het stedenbouwkundig
plan wordt. Uiterlijk 2006 willen ze beginnen met bouwen.
In dit verslag wil ik kort laten zien wat mijn plannen zijn.
Er is alvast een stedenbouwkundige analyse, uitgangspunten
en relatie schema toegevoegd. Ik besluit met de structuur-
visie en mijn plan van aanpak.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
27

2. Analyse en typering van de opgave
Rozenburg wordt gekenmerkt door kleinschalige en
hoofdzakelijke zelfstandige winkelvestigingen. Uit de sector van
het grootwinkel bedrijf zijn alleen Blokker, Albert Hein, Edah
en Plus-supermarkt aanwezig. Deze winkels zijn voornamelijk
geconcentreerd op het Raadhuisplein en de Emmastraat. Het
Raadhuisplein wordt op woensdag gebruikt voor de weekmarkt.
Aan het einde van de Emmastraat(uit het centrum) bevindt zich
de Plus-supermarkt.
Ruim 15 jaar bestaat nu al de Plus in Rozenburg onder leiding
van meneer en mevrouw Klaassen. Voordat het pand opgekocht
werd door de Plus was het een kleine buurtsuper genaamd de
‘vieriszes’, vernoemd naar het zegel systeem. Voor 4 cent een
zegel kopen en met een vol zegelboekje kreeg je per zegel 6 cent
terug. Begonnen als kleine buurtsuper en uitgegroeid tot de
grootste supermarkt van het dorp barst de winkel bijna uit zijn
voegen. De supermarkt is klein gebleven door? zijn gezelligheid
en de mogelijkheden tot even bijkletsen met dorpsgenoten.
Nu staat de supermarkt op het punt te verhuizen naar het
centrum. Dit kan voor de supermarkt het einde betekenen maar
ook eventueel een vergroting van het aantal klanten. Het is dus
erg belangrijk voor de eigenaar om te weten wat de beste keuze
is. Als ze blijven waar ze nu zitten is uitbreiding geen optie en dit
betekent dat er ook geen groei meer zit in het bedrijf.
Verhuizen is een risico waar ze zich terdege van bewust zijn. Het
is wel de keuze waar ze voor willen gaan.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
28
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Oude locatie
Nieuwe locatie

Oude locatie:
De supermarkt zoals te zien op het plaatje rechts is omgeven
door woningen. Op zich is dat heel gunstig want veel mensen
wonen dicht bij de supermarkt. Dit is vaak de belangrijkste
reden waarom mensen juist voor een supermarkt kiezen. Ze
kiezen voor gemak en vooral voor ouderen is dit heel belangrijk.
Wat dus een voordeel is, is tegelijkertijd een nadeel. Een
supermarkt zorgt voor overlast en in het bijzonder de
vrachtwagens die vaak heel vroeg komen lossen zorgen voor
dusdanig lawaai dat er veel klachten over gekomen zijn. Ook
zouden de vrachtwagens er voor gezorgd hebben dat door de
trillingen over de klinkers de huizen zijn gaan zakken aan de
Oranje laan. (loodrecht op de supermarkt). De mensen uit deze
straat hebben er voor gezorgd dat de vrachtwagens niet meer
door hun straat mogen en dus moeten omrijden. Dit is natuurlijk
geen oplossing. ?
Door de omringende bebouwing is ook niet meer mogelijk uit te
breiden. De enige mogelijkheid zou nog kunnen zijn om de
straat rechts van de supermarkt op te nemen. Maar gelijk rechts
van de straat is ook de inrit van een groot woonhuis. Zij hebben
geprotesteerd tegen deze plannen.
Een oplossing zou dus zijn verplaatsen naar het centrum zodat
op de oude locatie eventueel woningen te realiseren of een groot
park.
29
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Lichtblauw= wonen donkerblauw = parkeren
rood=plussupermarkt

Nieuwe locatie:
De nieuwe locatie voor de supermarkt ligt in het centrum
midden in de looproute van de winkels op het raadhuisplein,
Emmastraat en de bibliotheek. De locatie is nu in gebruik voor
een zorg centrum en een klein uitgaanscentrum voor de jeugd.
Aangezien het zorgcentrum niet meer gebruikt wordt en de
gemeente een nieuw zorgcentrum wil laten ontwerpen dat groter
is dan het huidige komt dit pand vrij te staan. Er zijn ook
plannen voor een multifunctioneel centrum waar het
zorgcentrum eventueel in ondergebracht kan worden. De
jeugddisco zorgt voor veel overlast en vandalisme. Beide panden
zijn niet meer in goede staat en worden daarom afgebroken. Aan
de noordzijde wordt de locatie dus afgeschermd door winkels en
het oude gemeentehuis (zie plaatje). In het oude gemeentehuis
bevindt zich een café en daarnaast een reisbureau en kapper.
Aan de noordzijde van de locatie bevinden zich twee scholen.
Ouders zouden dus na het wegbrengen van hun kinderen gelijk
boodschappen kunnen doen. De straat aan de westzijde van de
locatie zal helemaal verdwijnen zodat er een autovrije zone
ontstaat. Er moet dan nog wel een oplossing komen voor
parkeren want de huidige parkeergelegenheid zal niet voldoende
zijn. Een probleem van de nieuwe locatie is dat het dicht bij een
andere supermarkt ligt, namelijk de Albert Hein. Dit kan
klanten kosten omdat men dan net zo goed daar kan gaan
winkelen (geen afstandsverschil meer) maar het kan ook klanten
opleveren die voorheen bij de Albert Hein winkelden. Mede
30
doormiddel van het ontwerp (aantrekkelijke voorgevel) kan men
klanten winnen.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Oranje=winkelfunctie blauw=parkeren rood=nieuwe locatie
oude gemeente huis

3. Eisen en randvoorwaarden
Eisen eigenaar supermarkt:
� Minimale afmetingen 1500 m2 met
uitbreidingsmogelijkheden (circa 500 m2).
� Voldoende parkeergelegenheid op loopafstand
(minimaal 100 auto’s).
� Entree duidelijk zichtbaar.
� Goede bereikbaarheid voor klanten, in de looproute van
het centrum.
� Goede bereikbaarheid voor leveranciers, mogelijkheden
voor grote vrachtwagens om er te laden en lossen.
� Boven de supermarkt kantoren of woningen om het
financieel haalbaar te maken.
Eisen gemeente:
� De supermarkt moet bijdragen aan een bloeiend en
vriendelijk centrum.
� De gevels moeten geen vandalisme uit lokken (graffiti), dus
zo min mogelijk gesloten gevels aan de straat kant.
� Er moet aan de wet geluidhinder voldaan worden. Maximale
geluidsbelasting tegen de gevel bij de bestaande woningen
tussen de 50 en 55 dB(A) (bestemmingsplan 1988)
31
� Het gemeentebestuur voert een ontmoedigingsbeleid voor
het gebruik van auto’s voor korte ritten. Eventueel minder
parkeerplaatsen dan nodig ontmoedigd wel weer het centrum
bezoek en zou betekenen dat klanten elders inkopen gaan
doen. Toch stimuleert de gemeente het fiets gebruik en wil
daar dus extra voorzieningen voor.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk Docent: Herman
van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter

Relatie schema
4. Uitgangspunten en concept
Na de eisen van de supermarkt en de gemeente die vooral over
het uiterlijk van de supermarkt gaan wil ik hier graag mijn
uitgangspunten, die ik belangrijk vind in het ontwerp,
vermelden.
� Het kleinschalige gevoel van een buurtsuper terug
brengen in een moderne supermarkt. Bijvoorbeeld door
het verstrekken van koffie en een plek om bij te kunnen
praten.
� Snelheid als belangrijk thema. Klanten willen graag snel
en makkelijk boodschappen doen. Dit kan bijvoorbeeld
door veel kassa’s, brede paden en duidelijke aanwijzingen
waar productgroepen zich bevinden.
� Modern uiterlijk, zoveel mogelijk glas in de buitengevel
zodat naar binnen kijken en daarna misschien naar
binnen gaan gestimuleerd wordt.
32
� Voor de supermarkt een pleintje creëren voor zowel
fietsen als een mogelijkheid om even gezellig bij te
kletsen in de zon. Dit zie je nu ook al vaak voor een
supermarkt. Meestal is hier voor niet genoeg plek.
� Vaak zijn supermarkten donker doordat er weinig ramen
in de gevels zitten (behalve de voorgevel). Doormiddel
van bijvoorbeeld bovenramen is dit te verhelpen.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter

5. Plan van aanpak
In de komende weken wil ik eerst onderzoeken hoe een
supermarkt ontworpen wordt. Elke supermarkt is anders maar
over het algemeen hebben ze dezelfde indeling. Dit onderzoek
houdt in:
� supermarkten bekijken
� informatie opvragen (sperwer vastgoed, Albert Hein)
� klanten enquêteren
Parallel aan dit onderzoek loopt een analyse naar de
haalbaarheid van een supermarkt. De haalbaarheid moet
waarschijnlijk vergroot worden door boven de supermarkt
kantoren of woningen te bouwen.
33
Al tijdens deze onderzoeken wil ik beginnen met ontwerpen.
Meerdere varianten zodat er met behulp van Inkos bekeken kan
worden welke het meest geschikt is.
Naast het ontwerpen wil ik mij ook wat meer verdiepen in de
manier waarop de structuurvisie voor het centrum zich
ontwikkelt en het daarbij behorende bestemmingsplan. Dit
verdiepen wil ik doen door middel van het bezoeken van
gemeenteraadsvergaderingen en spreken met de
projectontwikkelaar van dit plan. De projectontwikkelaar is
Bemog Projectontwikkeling Utrecht B.V.
Op de volgende pagina een tijdschema.
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
Structuurvisie centrum gebied

invulling ontwerpopgave
leerplan
Ontwerpopgave:
analyse locatie
analyse supermarkt
klanten enquêteren
3 ontwerpvarianten
analyse kwaliteiten
analyse kosten/opbrengsten
keuze ontwerpvariant
uitwerking ontwerp
reflectie
Eindwerkstuk
inleiding eindwerkstuk
begeleiding eindwerkstuk
schrijven eindwerkstuk
reflectie
week 10 week 11 week 12 week 13 week 14 week 15 week 16 week 17 week 18 week 19 week 20 week 21
34
Plan van Aanpak

Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter
6. Literatuuropgave
� Bestemmingsplan Rozenburg (Kooiland 1988)
� Intentieovereenkomst Herontwikkeling Centrumgebied
Rozenburg
� www.plus.nl
35
� www.bemog.nl
� www.sperwer.nl
Laura Melissen 1090062 BSC 6 RE& H Ontwerp en eindwerkstuk
Docent: Herman van de Putte/ Louis Lousberg/ Jo Soeter