Centrum Voor Afstandsonderwijs - Ondernemersschool

THUISSTUDIE
PROEFHOOFDSTUK
ETALEUR
www.centrumvoorafstandsonderwijs.be

Beste student,
Bedankt voor je interesse in onze thuisstudie etaleur!
Het beroep van etaleur is creatief en zeer afwisselend. Je zorgt ervoor dat de etalages van
winkels er steeds piekfijn en aantrekkelijk uitzien. Je kleedt elke etalage aan volgens het
seizoen of thema en het imago van de winkel. Op die manier zorg je ervoor dat de klanten
geprikkeld zullen worden om naar binnen te komen en realiseer je een sterke meerwaarde
voor het bedrijf of de winkel waarvoor je werkt. Goede etaleurs worden dan ook erg goed
betaald. Winkels weten dat een etalage één van de belangrijkste factoren is die hun verkoop
kan beïnvloeden. Goede, creatieve etaleurs zijn dan ook zeer begeerd in deze wereld. Er ligt
met andere woorden een bloeiende toekomst vol carrièrekansen en werkgelegenheid
voor je open! Met het diploma etaleur kan je heel wat richtingen uit. Zo kan je gaan werken in
een interieurwinkel, als freelancer voor verschillende winkels of ketens of je kan uiteraard
ook je eigen winkel starten. Mogelijkheden genoeg dus! In deze uitgebreide thuiscursus
worden alle aspecten van het beroep etaleur helder uiteengezet. Je komt alles te weten over
de marketinginstrumenten van een winkel, over composities, materiaal en ontwerpmethoden.
Je zal in staat zijn om een etalage van voorontwerp tot eindproduct te maken. De
cursus bevat volgende grote onderdelen:
De marketinginstrumenten van een winkel
In dit eerste hoofdstuk leer je alles over de consument en zijn koopmotieven. Deze
kennis zal je helpen om op de behoeften van je klanten in te spelen. Je wordt ook
ingewijd in de AIDA-methode.
Presenteren: van etalageplan tot ontwerpmethoden
Nadat je geleerd hebt hoe je klanten verleidt om de winkel binnen te komen, leer je
een etalageplan op te stellen. Ook aspecten als de huisstijl en winkelinrichting
worden uitvoerig behandeld. Werkelijk alles wat je over een etalage hoor te weten,
komt hier aan bod: de soorten etalages, het belang ervan, de etalageopmaak- en
presentatie… Een etalage zal voor jou geen geheimen meer hebben. Je ontwikkelt je
ruimtelijk denken en leert de mooiste composities maken. Ontwerpmethoden als
DMAIC, de gulden snede, form follows function, accentuering en storytelling helpen je
verder op weg.
2

Materiaal
‘Welk gereedschap heb ik nodig in mijn atelier?’, ‘Welke producten kies ik het best?’
‘Welk materiaal koop ik, huur ik, leen ik?’ Op deze en andere belangrijke vragen zal
je in dit onderdeel een antwoord krijgen
Creativiteit
In deze module kom je alles te weten over de kleurenleer, optische effecten en
lichtoplossingen. Je creativiteit wordt geprikkeld en je inspiratie aangewakkerd. Je
creëert de perfecte winkelbeleving.
Doen!
Alle voorgaande kennis vergaard? Aan de slag dan maar! In dit laatste hoofdstuk zal
je begeleid worden in het maken van een voorontwerp en de uiteindelijke
presentatie.
Deze eigentijdse en boeiende cursus kwam tot stand in samenwerking tussen het Centrum
Voor Afstandsonderwijs en zelfstandige beroepsdeskundigen. Een mooie inhoudstafel en
een duidelijke structuur maken de cursussen zeer overzichtelijk.
3

Op de volgende pagina bieden we je graag een gratis proefles aan van de thuisstudie
etaleur. Je vindt hierin de volledige inhoudstafel, één hoofdstuk van de cursus en een
vragenreeks terug. Ook lees je er de manieren waarop je je professionele docent
persoonlijk kan contacteren wanneer je vragen hebt. Door deze gratis proefles kan je
alvorens je in te schrijven al eens rustig bekijken op welke manier en uit welke delen de
cursus is opgebouwd. Daarnaast kom je ook meer te weten over het reilen en zeilen van de
school, de manier waarop je je taken inlevert bij je docent, stage loopt,… Dankzij deze
proefles weet je kortom waar je je aan kan verwachten!
Zou je graag de volledige cursus inkijken alvorens je in te schrijven? Kom dan eens langs in
één van onze vestigingen in Antwerpen, Gent of Hasselt. Onze medewerkers zullen je graag
verder helpen en je inzage geven in een exemplaar van de cursus die je graag wil volgen!
Onze secretariaten zijn gevestigd op volgend adres:
Secretariaat Antwerpen: Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen
Secretariaat Gent: Elfjulistraat 39a, 9000 Gent
Secretariaat Hasselt: Simpernelstraat 27, 3511 Kuringen
Op de volgende pagina’s geven we je een voorproefje van de cursus. Hierin vind je:
- Informatie over je docent
- De volledige inhoudstafel van de cursus
- Een gratis hoofdstuk uit de cursus
- Een representatieve vragenreeks voor het examen
- Een inschrijvingsformulier
- Informatie over de opleiding en de school
4

INHOUDSTAFEL
0 Doel van de cursus
1 Handleiding voor het inzenden van huistaken
2. De etalage en de etaleur
2.1 Het doel van de etalage
2.2. Over welke eigenschappen moet een goede etaleur beschikken?
2.3. Een korte geschiedenis en de ontwikkeling van de etalage.
2.4. De functie van de etalage in het verkoopsbeleid.
3. De marketinginstrumenten van een winkel.
3.1 De AIDA-methode als reclame strategie.
3.2. De consument en zijn koopmotieven
3.3. Visual merchandising en winkelanalyse
3.4. Hidden persuaders of verborgen verleider.
3.5. Waarom kiezen klanten jouw winkel boven een andere
3.6. Acht geboden om een geslaagde etalage te maken: + voorbeelden
4. De etalage
4.1. Wat moet je weten over je etalage?
4.2. Vier soorten etalages
4.3. De etalage van de toekomst
4.4. De etalageopmaak en de presentatie
4.5. Criteria van de consument
5

5. Hoe begin ik eraan?
5.1. Het definiëren van het onderwerp.
5.2. Het uitwerken van het idee
5.3. De weergave van een etalage ontwerp
5.4. De keuze van de te presenteren producten
5.5. Het monteren van de vaste elementen
5.6. Het etaleren met de definitieve afwerking
5.7. Het evalueren van het resultaat
5.8 Checklist bij het opmaken en opleveren van de etalage.
Vragen en opdrachten 5
6. Het gereedschap
6.1. Basisgereedschap van de etaleur
6.2. Denk steeds aan de veiligheid!
7. De compositie
7.1. Wat is een compositie?
7.2 Wat is een dimensie?
7.2.1. Een tweedimensionale compositie
7.2.2. Een driedimensionale compositie
7.3. 10 compositieregels voor het etaleren
7.4. Ruimtelijk denken
7.4.1. De vormencompositie
7.4.2. De lijnencompositie
6

7.4.3. De kleurencompositie
7.4.4. De ruimtelijke compositie
7.5. De ontleding van de compositie
7.6. De compositie in de ruimte
8. Ontwerpen en presenteren
8.1. Wat is een ontwerp
8.2. Ontwerpen in 5 stappen
8.3. Belangrijke elementen in een ontwerp
8.3.1. Ruimte
8.3.2. Volumes
8.3.3. Lijnen
8.3.4. Vormen
8.3.5. Ritmen
8.4. Ontwerpmethoden en hun psychologisch effect
8.5 .Hoe ontwerpen met de gulden snede
8.6. Ontwerptekenen en schetsen
8.6.1. Tekenen met de vrije hand
8.6.3. Het perspectief
8.6.4. Digitale tekenprogramma’s
9. Keuze van de te etaleren producten
9.1. Het kiezen en groeperen van de producten
9.1. Het kiezen en groeperen van de producten
9.3. Eigenschappen van het product
7

9.3.1. Het nut of het genoegen
9.3.2. De kleur
9.3.3. Het model
9.3.4. Het formaat
9.3.5. De kwaliteit
9.3.6. Het merk
9.3.7. De technische gegevens
9.3.8. De prijs
10. Etalagemateriaal en decoratie
10.1. Algemeen
10.2. Opbouwmateriaal
10.2.1. Algemeen opbouwmateriaal
10.2.2. Specifiek branchemateriaal
10.3. Soorten decoratiemateriaal
10.3.1. Gekocht
10.3.2. Gehuurd of geleend
10.3.3. Zelfgemaakt
10.5. De juiste sfeer
10.6. Te vermijden fouten bij het decoreren.
10.7. Etalagepoppen
8

11. Kleurenleer
11.1. Kleurentheorie
11.1.1. De kleurencirkel
11.1.2. Complementaire kleuren
11.1.3. Optische effecten
11.1.4. Verzadigde en onverzadigde kleuren
11.2. Het emotioneel aanvoelen van kleur
11.3. Ontwerpen met kleur:
11.4. Het NCS-kleurensysteem
11.4.1. NCS Elementaire kleuren
11.4.2.NCS Kleuren ruimte
11.4.3.NCS Kleurencirkel
11.4.2.NCS Kleuren ruimte
11.4.4. NCS Kleurendriehoek
11.4.5. NCS notatie
11.5. Het RAL-kleurensysteem
11.6. Praktische toepassingen van kleur bij het etaleren
11.7. Nog enkele tips bij de kleurenkeuze van de etalage
12. De verlichting
12.1. Waaraan moet een goede etalageverlichting voldoen.
12.1.2. Productpresentatie: licht stuurt mensen
12.1.3. Productherkenning: het licht op de koopwaar
9

12.1.4. De basisprincipes van licht
12.1.5. De algemene verlichting
12.1.6. De accentverlichting
12.2. Licht en marketing
12.3. Store management
12.4. Lichtbronnen en soorten lampen
12.4.1. De gasontladingslampen
12.4.2. De gloeilampen
12.5. Branchespecifieke lichtoplossingen
12.5.1. Kleding en textiel
12.5.2. Lederwaren
12.5.3. Juwelen, brillen en horloges
12.5.4. Waardevolle kostbaarheden, glas en geschenken
12.5.5. Parfumerieën, drogisterijen en kapperszaken
12.5.6. Elektronica en boeken
12.5.7. Delicatessen
13. Inspiratie en creativiteit
13.1. Wat zijn de basisregels voor creativiteit?
13.2. Wat is inspiratie?
13.3. Waar komen de ideeën vandaan?
13.4. Wat is creativiteit?
13.5. Hoe werkt creativiteit?
10

13.6. Ontwikkelen van creativiteit
13.6.1.De startfase
13.6.2.Divergerende fase
13.6.3.Convergerende fase
14. Doen!
14.1. De organisatie van je bureau
14.2. Starten als zelfstandig ondernemer
11

Woord van de docent
Beste student,
Welkom bij de thuisstudie etaleur!
Ik ben je docent, stylist/etaleur Louis Orban. Tegenwoordig hou ik me namelijk bezig met
space planning. Deze techniek werd ontwikkeld om het koopgedrag van klanten te
beïnvloeden – en de winst te verhogen! – door een winkel zo doordacht mogelijk in te
richten. Mijn jarenlange opgebouwde kennis en ervaring in dit vakdomein heb ik nu speciaal
voor jou samengevat in deze boeiende en uitgebreide thuiscursus etaleur!
Etaleren is een vak dat steunt op kennis en inzicht. Het is een beroep dat zowel in binnenen
buitenland vaak gevraagd wordt door winkeliers, winkelketens en tentoonstellingsmakers.
Aan de hand van deze cursus zal je in staat zijn om een (nieuwe) carrière als etaleur uit te
bouwen.
Deze cursus is een leidraad voor iedereen die met etaleren te maken heeft. Ik wil je inzicht,
kennis en de nodige vaardigheden bijbrengen en een concreet hulpmiddel aanreiken om je
in de praktijk te bekwamen. Aan de hand van oefeningen, voorbeelden en praktische cases
zal ik systematisch alles wat met etaleren en presenteren te maken heeft, bekijken met een
hedendaagse blik. Met opdrachten zal ik trachten om je een drive mee te geven, je te laten
opgaan in de wereld van het etaleren. Enkel door te doen zal je vooruitgang boeken.
Besteed zeker voldoende aandacht aan het evalueren van je gemaakte opdrachten. Hieruit
kan je heel wat leren. Hoewel er weinig algemene en theoretische kennis noodzakelijk is, zal
ik je een aantal basisprincipes op een begrijpelijke manier uitleggen.
Als je deze basisprincipes goed aanvoelt, zal je op termijn een eigen stijl ontwikkelen. Omdat
een etalage in de eerste plaats de aandacht dient te trekken en tot kopen dient te inspireren,
komen er ook een aantal marketingtechnieken aan bod. Ook compositie, kleur en verlichting
zijn belangrijk. Hieraan wijden we telkens een hoofdstuk. En omdat alles staat en valt met
jouw creativiteit besteden we veel aandacht aan het vinden van je inspiratiebronnen en het
spotten van trends. Ik wens je alvast enorm veel succes bij het studeren en ben ervan
overtuigd dat je een succesvolle carrière als etaleur zal kunnen uitbouwen!
Je docent, Louis Orban – professioneel space planner
12

Op de volgende pagina vind je een gratis onderdeel uit de cursus terug. Bepaalde termen of
woorden worden in eerdere hoofdstukken uitgelegd. Dit deel bouwt hierop verder. Heb je je
ingeschreven voor de volledige cursus en heb je toch nog vragen of wens je wat extra
voorbeelden? Dan kan je steeds terecht bij je professionele docent Louis Orban. Tijdens
deze opleiding heb je recht op één jaar gratis begeleiding van je docent via e-mail. Hij
antwoordt op al jouw vragen, zodat je de cursus volledig begrijpt!
13

GRATIS HOOFDSTUK
Hieronder vind je een deel uit een eerder praktisch hoofdstuk en een deel uit een
eerder theoretisch hoofdstuk. De cursus is evenwichtig opgebouwd, zodat de theorie
en de praktijk één geheel vormen.
HOOFDSTUK 10: DECORAGEMATERIAAL EN DECORATIE
10.3. Soorten decoratiemateriaal
Decoratiemateriaal kan je kopen, huren, lenen of zelf maken.
10.3.1. Kopen
Meestal kopen winkeliers en etaleurs hun materiaal kant-en-klaar. Ze dienen dan zelf niets te
bedenken of te maken, dat kost immers tijd. Tegenwoordig heb je een enorme keuze in
etalagemateriaal. De collecties zijn bijna onbeperkt, vooral op het internet vind je heel wat.
Als je decoratiemateriaal aankoopt, loop je uiteraard steeds het risico dat een andere winkel
toevallig hetzelfde materiaal heeft gekocht. Grote bedrijven met veel filialen eisen daarom
soms het exclusieve gebruik van bepaalde decoratiestukken. Neem als eens een kijkje bij
firma’s die decoratiemateriaal verkopen of bestel een aantal catalogussen.
10.3.2. Gehuurd of geleend
Decoratiemateriaal kopen is duur, zeker als het gaat om een eenmalig gebruik. Daarom kan
je ook materiaal huren of zelfs lenen bij een winkel uit een andere branche. Hiervoor heb je
natuurlijk veel meer fantasie nodig en dien je een netwerk van behulpzame klanten uit te
bouwen. Zo zou je bij sportieve kleding een sportfiets kunnen plaatsen, bij kinderkleding
speelgoed,… We noemen dit branchevreemde artikelen. Soms lukt het om interessante
dingen te lenen bij musea of theaters, zoals oude decorstukken, oude kleding,
gebruiksvoorwerpen, opgezette dieren of antiquiteiten. Zo kan je je inspiratie laten leiden
door de stukken waarover je kan beschikken. Zet bij geleende decoratiestukken steeds een
kaartje met de naam van de winkel of instelling waar de stukken vandaan komen.
14

10.3.2. Zelfgemaakt
Zelf decoratie maken is natuurlijk origineler dan kopen of lenen. Je kan dan immers zelf
ontwerpen wat bij het concept van je etalage past. Bovendien is het leuker en geeft het je
meer voldoening. Grote winkelketens hebben hun eigen ateliers waar ontwerpers en stylisten
hum creatieve werk kunnen doen. Hiervoor moet je natuurlijk over behoorlijk wat ruimte,
verwerkingsmachines en gereedschappen beschikken en soms ook over een fotostudio om
metershoge fotowanden te maken. Een dergelijke aanpak kost veel geld en meestal kan je
dit beter overlaten aan gespecialiseerde bedrijven. Er zijn ook grote ketens die hun decoratie
laten ontwerpen door een studio of een reclamebureau. De decoratie wordt aangepast
aan de huisstijl of corporate image en een aangepaste reclamecampagne. De ontwerpen
worden in grote aantallen gemaakt en verspreid over alle filialen. Elk filiaal krijgt dan een
pakket toegestuurd met de mogelijke toepassing. Hierdoor vertonen ze allemaal hetzelfde
beeld in hun presentatie.
Maar je kan voor kleinere bedrijven natuurlijk ook leuke dingen maken met
goedkope(re)materialen zoals oude fietswielen, kisten of materialen uit de natuur zoals
herfstbladeren, boomstronken, rietpluimen of zwerfkeien. Met een spuitbus, wat verf en veel
fantasie kan je een prachtig resultaat verkrijgen.
10.5 De juiste sfeer
15

Sommige mensen denken dat sfeer hetzelfde is als gezelligheid. Dit is helemaal niet zo,
gezelligheid is slechts één van de vele mogelijke sferen. Bij een griezelfilm wordt gebruik
gemaakt van een beklemmende sfeer. Een oud stadje roept een romantische sfeer op. Een
voorname sfeer vind je in een sjiek hotel. Je verkrijgt een verschillende sfeer door gebruik te
maken van het juiste meubilair, vloerbekleding, gordijnen, verlichting en versieringen. En dat
doet de juiste decoratie ook met de etalage of winkelinrichting.
Het is de bedoeling om met decoratieve materialen de juiste sfeer rondom de artikelen te
creëren. Hou daarbij rekening met de koopmotieven van de klant waarop je mikt. Hieronder
vind je een lijstje met bepaalde sferen en de decoratie die hierbij kan passen:
Voornaam, chic: kristallen kroonluchters, dure sieraden, antiek, orchideeën, zilveren
kandelaars, gedrapeerde gordijnen van een kostbare stof, sommige muziekinstrumenten
zoals een vleugelpiano, een harp of een viool, …
Feestelijk: confetti, maskers, toeters, vlaggetjes, stripfiguren, slingers, clowns,
drankflessen, glazen, ...
Modern: moderne kunst, wolkenkrabbers, design, kleurvlakken, raketten en
satellieten, auto’s, scooters, …
Sportief: afbeeldingen van sporten, paardenrennen, formule 1 of autorally’s, voetbal,
olympische spelen, wielrennen, erepodium, ...
Zakelijk: grafieken, computers, schrijfbureau, vliegtuigen, beurs, ...
Romantisch: volle maan, cupido, engeltjes, harten, duiven, zwanen, ...
Winters: kale boomtakken, grillige stronken, kunstsneeuw, slee, haardvuur,
wintersporten, ijsberen, pinguïns, Eskimo’s, iglo’s, ...
16

10.6. Te vermijden fouten bij het decoreren
Laat de decoratie de aandacht van de producten niet afleiden
o Beginners hebben soms de neiging om teveel of te overweldigende decoratie
te gebruiken. Ook een te fel gekleurde decoratie kan negatieve effecten
hebben
De decoratie is niet esthetisch verantwoord
o De decoratie is niet smaakvol of kunstzinnig. Een smakeloze decoratie gaat
zijn doel volledig voorbij en maakt de presentatie lelijker in plaats van mooier
Er is geen geheel in stijl en uitvoering
o Je mag geen stijlen of technieken door elkaar gebruiken in één presentatie
17

10.6. Etalagepoppen
Vakmensen spreken oven mannequins of etalagefiguren, maar in de volksmond spreket men
over etalagepoppen. Iederen fabrikant heeft zo zijn eigen stijl en prijsklasse. Ook op dit
gebied zijn er dus enorme keuzemogelijkheden. Een nadeel is dat ze aan de mode
onderhevig zijn en vrij snel kunnen verouderen. Op zich zijn ze sterk en flexibel en de
pruiken zijn verwisselbaar. Zo kan je het kapsel en de haarkleur aanpassen aan de kleding.
Kleding komt het best tot zijn recht op een etalagepop. Ze hebben ook de ideale afmetingen
en een knap gezicht. Ze tonen het publiek hoe mooi de kleding er kan uitzien als ze
gedragen wordt. Ze stellen met andere woorden dus een ideaalbeeld voor . Hoe artistiek de
kleding ook opgehangen wordt met bijvoorbeeld nylondraad, ze komt altijd mooier uit op een
pop. Maar een pop kost natuurlijk meer geld en neemt meer plaats in. Een mooie etalagepop
met hoofd kan al gauw vijfhonderd euro kosten. Tel het aantal etalagepoppen in een grote
kledingzaak even op en een eenvoudig rekensommetje leert je wat de investering is. Een
zaak zou dit niet doen als die investering geen winst opleverde.
18

HOOFDSTUK 8: ONTWERPEN EN PRESENTEREN
8.1. Wat is een ontwerp?
Een ontwerp is een beschrijving van iets dat je wil maken of dat gemaakt kan worden van
een eventuele toekomstige werkelijkheid. Dit gebeurt door een tekstuele omschrijving, een
schets of tekening, een sfeercollage (mood-board), een schaalmodel of maquette. Het
proces, de uitwerking van een idee naar een ontwerp, noemt men ‘ontwerpen’. Het
ontwerpproces is dus een leerproces
Tijdens het ontwerpen voelen we de behoefte om ideeën en gedachten visueel voor te
stellen. Het maken van schetsen is hiervoor de meest gebruikte manier om iets visueel te
ondersteunen. De noodzaak tot schetsen is nodig om de gevolgen te voorspellen van een
idee. Zo blikken we vooruit op iets wat zou kunnen zijn. In een ontwikkelingsproces vormt
iedere schets een momentopname. Ze vormen een zichtbaar onderdeel van een visueel
denkproces.
De schets is eigenlijk een uitbreiding van ons geheugen, het is een middel om de
beeldvorming concreet te maken. Ze vormt voedsel voor een betere gedachtevorming en
ontwikkeling van het ontwerp. Ze geeft de mogelijkheid om een gedachte kritisch te
beoordelen en bevordert de communicatie tussen de ontwerper en zijn idee.
19

Ze is voor interpretatie vatbaar en nodigt uit tot wijziging of zelfs tot het schrappen van
oorspronkelijke ideeën. Ze kan ook aanleiding geven tot een onverwacht inzicht of een
vondst. Het maken van schetsen houdt de dialoog aan de gang en is een handig hulpmiddel
voor het zoeken naar oplossingen. Schetsen zijn noodzakelijk om een visueel denkproces op
gang te brengen.
Schetsen is echter niet de enige manier om een idee te visualiseren. Om onze ideeën kracht
bij te zetten, kunnen we een ‘mood-board’ of collage gebruiken. Door foto’s, stoffen,
kleurenstalen of ander beeldmateriaal samen te brengen op één blad proberen we een sfeer
op te roepen. Met deze visuele presentatie maken we duidelijk welke materialen, welke
kleuren of welk concept we voorstellen. Met vergelijkbare afbeeldingen trachten we ons
verhaal te vertellen.
20

8.2. Ontwerpen in vijf stappen
Bij het ontwerpen van een etalage, een winkelconcept of een routing doorlopen we vijf
stappen. Hieronder geven we een overzicht van de meest voorkomende procedure:
1) Het definiëren van de opdracht: je hebt een eerste verkennend gesprek: het
interview. Je bepaalt de context en maakt afspraken over het te bereiken
resultaat.
2) De haalbaarheid: je maakt een meting en een analyse van de producten die
moeten worden verwerkt. Wat presenteer je (=de productanalyse)? Welke
stukken komen het best in aanmerking en hoeveel heb je er nodig? Orden de
producten vervolgens volgens de graad van belangrijkheid.
3) Het maken van een voorontwerp: je maakt een concepttekst, schetst en
maakt eventueel een maquette. Anticipeer op de verwachtingen van de klant.
4) Het maken van enkele definitieve ontwerpen en het opmaken van een
bestek.
5) De werkvoorbereiding en de uitvoering: na consensus van de klant.
Na deze vijf stappen kan je best nog een controle uitoefenen en je afvragen of het ontwerp
de nodige communicatie tot de gebruiker efficiënt tot stand heeft gebracht. Controleer of de
essentiële en beoogde boodschap is overgekomen. Deze vijf stappen kunnen als een
chronologische kapstok worden gezien. Dit betekent echter niet dat er een directe weg is van
stap één naar stap vijf. Ontwerpen vertoont immers een cyclisch gedrag en maar al te vaak
kom je tijdens het proces op je stappen terug en kan je van vooraf aan beginnen.
8.3. Belangrijke elementen in een ontwerp
Ruimten, volumes, vormen, lijnen, ritmen en blikvangers kan je beschouwen als
ontwerpbouwstenen. Het volledige ontwerp is op deze elementen gebaseerd en het is de
taak van de ontwerper om deze verschillende elementen op elkaar af te stemmen, om het
juiste evenwicht te vinden of juist de passende contrasten te zoeken.
Vooraleer je overgaat tot het schetsontwerp, bekijk je de onderstaande elementen goed en
maak je de gepaste keuzes voor je ontwerp.
21

8.3.1. Ruimte
Een ruimte wordt begrensd door vloeren, wanden en plafonds. Met deze grensvlakken kan je
onnoemelijk veel richtingen uit. Ze zijn zeer belangrijke onderdelen waarmee je
verschillende effecten kan bereiken. Afhankelijk van je keuzes, kan je een ruimte visueel
vergroten of verkleinen en verhogen of verlagen. Daarnaast kan je voor openheid of juist
geslotenheid kiezen. Je kan verbindingen maken, zichtlijnen creëren,...
8.3.2. Volumes
Met volumes bedoelen we elementen in een ruimte. In de etalage worden deze vaak
toegepast als display.
8.3.3. Lijnen
Lijnen maken een zeer belangrijk onderdeel uit van het ontwerp. Door voor bepaalde lijnen te
kiezen, kan je visuele effecten bereiken. Deze effecten variëren naar gelang de afstand
tussen de lijnen of de vorm van de lijnen: recht, gebogen of diagonaal. Door een bewuste
keuze en consequente toepassing van lijnen kan je belangrijke sfeer- en ruimte-effecten
bekomen.
Hieronder vind je een beknopt overzicht van verschillende lijnen en hun effecten:
Rechte lijnen worden geassocieerd met kracht.
Gebogen lijnen worden geassocieerd met vriendelijkheid en openheid.
Verticale lijnen zijn statig en imposant.
Horizontale lijnen brengen rust.
Diagonale lijnen zorgen voor dramatische effecten.
8.3.4. Vormen
Er bestaan allerlei vormen: het vierkant, de rechthoek, de cirkel, de driehoek, het ovaal, de
cilinder, de kubus, de kegel,... In ieder ontwerp komen we minimaal één van deze vormen
tegen. De keuze van vormen of de manier waarop vormen gecombineerd worden, heeft
ingrijpende gevolgen. Wanneer je vormen combineert kan je zowel harmonie als chaos
bekomen. Om een harmonieus geheel te bekomen, is het belangrijk dat je gelijkaardige
vormen bijeenbrengt zoals de cirkel, de cilinder en de kegel.
22

Ook wanneer je allerlei verschillende vormen bijeenbrengt, kan je toch een rustig geheel
verkrijgen indien alle vormen bijvoorbeeld eenzelfde kleur en/of materiaal hebben.
Wanneer je één vorm voor een welbepaald ontwerp wil gebruiken, dien je goed te
overwegen of deze vorm hiervoor wel gepast is. Hieronder vind je een beknopt overzicht van
verschillende vormen en hun effecten:
Het vierkant: deze vorm wordt geassocieerd met rationaliteit en stabiliteit.
De rechthoek: deze vorm wordt geassocieerd met rust. De rechthoek komt in
een interieur dan ook zeer vaak voor.
De cirkel: deze vorm brengt een gevoel van eenheid.
De driehoek: deze vorm wordt geassocieerd met stabiliteit. Deze vorm kan
echter ook onrustig overkomen.
8.3.5. Ritmen
Met ritme bedoelen we een bepaald patroon of een herhaling. Dit kan zowel symmetrisch als
asymmetrisch zijn. Een voorbeeld een ritme is de herhaling. Wanneer je met harmonische
ritmen werkt, krijg je een aangenaam en sterk effect. Zet je gelijke, op elkaar gelijkende of
verschillende elementen naast elkaar, ontstaat er een rij of een reeks. Een gelijkmatige reeks
oogt gauw eentonig en streng. Door draaiing ontstaat er afwisseling. Je kan ook spiegelen,
roteren, een patroon maken of groeperen.
8.4. Ontwerpmethoden en hun psychologisch effect
23

Als we schilderijen van grote meesters bekijken, valt het op dat ieder fragment van een
dergelijk meesterwerk door spanning, dynamiek en beslotenheid aan elkaar hangt. De
bouwstenen van welke vormgeving dan ook zijn niet zomaar willekeurig geplaatst. Het zou
de kijker zeker niet bevredigen, maar eerder vervelen. Alleen wanneer ze op een goede
manier verwerkt zijn, krijgen we een goed beeld. Er zijn veel manieren om de elementen van
een vormgeving samen te voegen:
1) Accentuering of highlighting: een methode om de aandacht te vestigen op
bepaalde elementen van een ontwerp. Als accentuering foutief wordt toegepast, kan
het inefficiënt werken en het effect verminderen. Accentueer niet meer dan 10% van
je ontwerp. Het effect wordt zwakker naarmate het gebruik groter wordt. Kleur is een
effectieve methode om te accentueren. Pas accentuering spaarzaam toe en steeds
samen met andere accentueringtechnieken. Gebruik een aantal verzadigde kleuren
die duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn.
2) Nabijheid: elementen die dicht bij elkaar staan, worden eerder met elkaar in verband
gebracht dan elementen die verder uit elkaar staan. Bij ontwerpen vormt nabijheid
één van de krachtigste middelen om relaties aan te geven. Plaats de elementen
zodanig dat hun nabijheid correspondeert met hun relatie. Zorg dat de benaming en
de ondersteunende informatie vlakbij staan. Zorg liever voor directe opschriften dan
voor een legende. Plaats niet gerelateerde elementen relatief ver van elkaar.
3) Het Von Restorff-effect is een geheugenverschijnsel waarbij opmerkelijke dingen
beter worden onthouden dan normale dingen. Dit effect is het gevolg van de
verhoogde aandacht die afwijkende items in een reeks krijgen. Het effect doet zich
voor als er een verschil is in de context of een verschil in ervaring. Bijvoorbeeld:
unieke merknamen, afwijkende verpakkingen en ongebruikelijke reclamecampagnes
worden gebruikt om merkerkenning en verkoop van producten te promoten zoals
bijvoorbeeld de Benetton campagne met de choquerende foto’s. Verschillen trekken
de aandacht en worden beter onthouden. Doe je voordeel met het Von Restorff-effect
door in presentaties belangrijke elementen te benadrukken door bijvoorbeeld met
humor te werken. Wees wel zuinig: als alles wordt benadrukt, valt niets meer op.
24

(voorbeeld van het Von Restorff-effect)
25

Vragenreeks
Op het einde van elk hoofdstuk (of na enkele hoofdstukken) vind je oefeningen die je thuis
kan maken. Je kan deze gedurende één jaar (via e-mail) naar jouw persoonlijke docent Louis
Orban sturen. Hij zal deze oefeningen dan verbeteren en je vervolgens feedback bezorgen.
Door het maken van deze oefeningen ben je beter voorbereid op de vragen van het examen!
1) Geef een overzicht van de verschillende lijnen en hun effecten.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2) Bij het ontwerpen van een etalage, winkelconcept of routing worden er vijf
stappen doorlopen. Welke zijn deze stappen en beschrijf ze.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3) Je kan decoratiemateriaal kopen of huren. Wat zijn de voor- en nadelen van
elke methode?
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4) Geef drie verschillende sferen en beschrijf welke decoraties erbij passen.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
26

Handleiding bij de opleiding
Hoe kan ik huistaken inzenden?
Bij elk hoofdstuk in de cursus zal je oefeningen en huistaken vinden. De oplossingen zijn
vaak terug te vinden op de studentenpagina. Je kan deze taken ook steeds doorsturen
naar je persoonlijke docent via e-mail of met de post. Deze zal je taken dan verbeteren
en je er feedback op geven. Deze huistaken zijn er ter ondersteuning van je persoonlijke
leertraject. Je kiest dus zelf of je deze doorstuurt naar je docent en kan perfect examen
komen afleggen zonder de huistaken door te sturen naar je docent. Uiteraard kan je je
docent ook steeds via e-mail contacteren als je vragen hebt in verband met de cursus!
Hoe kan ik mijn examen afleggen?
Als je klaar bent met studeren, kan je kosteloos examen afleggen op één van onze
campussen in Antwerpen, Gent of Hasselt. Je kan dit examen bijna elke werkdag
afleggen. Op die manier leg je dit examen af wanneer jij er echt klaar voor bent. Erg
flexibel dus!
Hoe kan ik stage lopen?
Om de praktijk onder de knie te krijgen, kan je kosteloos stage lopen bij jou in de buurt.
Deze stage is volledig vrijblijvend. Je kiest dus zelf of je stage loopt of niet. Het is
uiteraard wel een goede referentie om later professioneel aan de slag te gaan en
praktijkervaring op te doen.
27

Ben je overtuigd van de professionele kwaliteit van onze cursus? Dan kan je je
inschrijven via onderstaand inschrijvingsformulier.
INSCHRIJVINGSFORMULIER ETALEUR
Firmanaam en BTW-nummer
Naam
Voornaam
Straat + huisnummer
Postcode + gemeente / stad
Telefoon
GSM
E-mailadres 1
Geboortedatum
Heeft u reeds les bij ons gevolgd?
Wenst u een factuur?
JA / NEE – CURSUS:
JA / NEE
Handtekening
Gelieve het cursusgeld te storten op rekeningnummer 001-5806085-32 van CVA, Frankrijklei 127 te
2000 Antwerpen met vermelding van je naam + naam thuisstudie + je adres. Je inschrijving is pas
definitief geldig nadat je het inschrijvingsgeld met de juiste vermeldingen hebt overgeschreven. Bij
annulatie of stopzetting van de opleiding wordt het inschrijvingsgeld niet terugbetaald. Meer
inlichtingen kan je verkrijgen via e-mail op info@centrumvoorafstandsonderwijs.be, op de website
www.centrumvoorafstandsonderwijs.be of op het nummer 03/292.33.30. Bij ondertekening van
het inschrijvingsformulier verklaar je akkoord te gaan met onze algemene voorwaarden.
28

Waarom kiezen voor het Centrum Voor Afstandsonderwijs (CVA)?
CVA is een erkende opleidingsverstrekker
• CVA is erkend opleidingsverstrekker van de overheid. Zo ben je zeker van de
kwaliteit en kan je van subsidies genieten.
• CVA heeft het ISO 9001-2000 certificaat. Dit is een onafhankelijk
kwaliteitslabel dat na een grondige audit aan onze school werd toegekend.
Zowel ons cursusmateriaal als de docenten en de secretariaatswerking kregen
een positieve beoordeling. Regelmatige controles garanderen de kwaliteit
volgens de laatste normen.
• CVA is erkend door een groot aantal beroepsfederaties.
CVA staat voor professionalisme en kwaliteit
Al onze opleidingen en cursussen worden ontwikkeld en geschreven door
zelfstandige specialisten met jarenlange beroepservaring.
Wij garanderen een maximaal contact tussen studenten en docenten.
CVA staat voor klantvriendelijkheid en flexibiliteit
• Je bepaalt zelf wanneer je aan je nieuwe toekomst werkt. Je kan onze opleiding
starten en de cursus instuderen wanneer het voor jou het beste uitkomt.
• Je kan een gratis hoofdstuk op onze website downloaden. Op deze manier krijg
je een beter beeld van de specifieke opleiding. Deze eerste hoofdstukken helpen
je bij het maken van de juiste studiekeuze.
• Bovendien kan je de cursus die je interesse wekt steeds eens rustig komen
inkijken op één van onze secretariaten. Zo ben je zeker dat je kiest voor de
opleiding die het beste bij jou past!
29

• Indien je twijfels of vragen hebt, ben je ook steeds welkom op ons secretariaat
voor een vrijblijvend, adviserend gesprek met één van onze professionele
opleidingsconsulenten.
CVA creëert opleidingen die voor iedereen betaalbaar zijn
• Voor het examen worden geen extra kosten aangerekend. Bovendien krijg je
een onbeperkt aantal herkansingen indien je de eerste keer niet slaagt. Ook
deze herkansingen zijn volledig kosteloos. Een sterke examengarantie dus!
• CVA zorgt ervoor dat de thuiscursussen zo voordelig mogelijk zijn voor de student
door ze op een economische manier te laten drukken zonder dat ze iets van hun
kwaliteit en duidelijke structuur verliezen.
CVA heeft een ijzersterke reputatie
• Binnen de branche van afstandsleren heeft onze school een sterke reputatie
uitgebouwd. Onze diploma’s zijn hierdoor een mooi visitekaartje, waarmee je bij
je cliënten of toekomstige werkgever meteen een positieve indruk maakt.
• Veel afgestudeerde studenten startten reeds hun eigen succesvolle zaak door
het volgen van een thuiscursus bij ons. Kijk eens rond in je omgeving en je kent
vast en zeker wel iemand die bij ons een opleiding heeft gevolgd!
30

Deze cursus wordt uitgegeven door:
Centrum Voor Afstandsonderwijs, onderdeel van de Ondernemersschool
Frankrijklei 127 – 2000 Antwerpen
Telefoon: 03.292.33.30
Mail: info@thuisstudie.be
Ondernemingsnummer: 0811.009.080
Erkenningsnummer: DV.0107588
Copyright
© Centrum Voor Afstandsonderwijs, Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige
wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere
manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
Ondanks al de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan noch de auteur, noch de
uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien
uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.
31