FILOSOFIE VAN DE KUNST

FILOSOFIE VAN DE KUNST

COLLEGES
I. Het schone en het sublieme.
II. Ethiek en esthetiek.
III. Natuur en cultuur.
IV. Esthetische waarheid.
V. Postmodernisme.

IV. ESTHETISCHE WAARHEID

1. HET ONTSLUITEN VAN DE WERELD
Welk perspectief biedt kunst?
2. AFFIRMATIEF OF SUBVERSIEF
Moet kunst mensen bevestigen in wat ze
denken en voelen?
3. KUNST EN TAAL
Heeft muziek een talig karakter?

I. HET ONTSLUITEN VAN DE WERELD

ZELFBEGRIP
‣ Kunst, en daar wezen Kant en Hegel al op, kan bijdragen tot
een beter zelfbegrip van de mens.
‣ Op de een of andere manier kan, zo hun vooronderstelling,
de mens de kennis over zichzelf verrijken door middel van
kunst.
‣ Het merkwaardige is dat sinds het begin van de vorige
eeuw deze functie van kunst niet meer zo vanzelfsprekend
is.
‣ Met de opkomst van de avantgarde-kunst verliest kunst
haar vanzelfsprekendheid > zij stelt zichzelf ter discussie.
‣ Als de kunst zich met zichzelf bezighoudt en gerecipieerd
wordt door een kleine culturele elite, verliest ze zich
volgens sommigen in navelstaarderij.
‣ Twee vragen:
1. Kan ze nog bijdragen aan een beter zelfbegrip?
2. Zo ja, hoe zou ze dat moeten doen?

MARTIN HEIDEGGER (1889-1976)
Belangrijke werken:
‣Sein und Zeit (1927).
‣Was ist Metaphysik? (1929).
‣Vom Wesen der Wahrheit (1943).
‣Über den Humanismus (1949).
‣Holzwege (1950).
‣Vorträge und Aufsätze (1954).
‣Was heißt Denken (1954).
‣Identität und Differenz (1957).
‣Unterwegs zur Sprache (1959).
‣Nietzsche I/II (1961).
‣Wegmarken (1967).
‣Zur Sache des Denkens (1969).

MEER DAN EEN DING
‣In zijn beroemde essay ‘Der Ursprung des
Kunstwerks’ (1935/36) onderstreept Heidegger
dat een kunstwerk in eerste instantie een ding
is.
‣Tegelijkertijd is een kunstwerk meer dan een
ding > het verwijst naar iets anders.
‣Echter, dat andere waarnaar wordt verwezen is
met het ding=achtige karakter van het
kunstwerk onlosmakelijk verbonden.
‣Maar daarmee is nog niet precies aangegeven
wat een kunstwerk is.

KUNSTWERK EN WERKTUIG
‣ Het doel waarvoor een ding een bepaalde vorm heeft
aangenomen schept een eenheid tussen materie en vorm.
‣ Maar dan is niet meer sprake van een gewoon ding, maar
van een (werk)tuig.
‣ Zodra iets met het ding wordt gedaan wordt duidelijk wat
het is.
‣ Een (kunst)werk is echter geen (werk)tuig.
‣ Wel kan een kunstwerk het tuig-karakter van een ding aan
het licht brengen.
‣ Zo brengt een schilderij van Van Gogh uit 1886 volgens
Heidegger de waarheid omtrent die schoen aan het licht.

BETROUWBAAR
‣ Van Gogh beeldt niet een paar
schoenen realistisch of mooi af, maar
toont hun wezen: hun
betrouwbaarheid.
‣ De schilder maakt aanschouwelijk hoe
alledaasgse zaken als een paar
schoenen ervoor zorgen dat mensen
zich in hun omgeving thuis voelen.
‣ “Van Goghs Gemälde ist die Eröfffnung
dessen , was das Zeug, das Paar
Bauernschuhe, in Wahrheit ist. Dieses
Seiende tritt in die Unverborgenheit
seiens Seins heraus.”

WAARHEIDSWAARDE VAN KUNST
‣Kunst biedt de mogelijkheid van een nietinstrumentele
toegang tot het zijn.
‣Voor Heidegger hebben kunstwerken een
waarheidswaarde.
‣Het wezen van de kunst omschrijft als “das Sich-ins-
Werk-Setzen der Wahrheit des Seienden.”
‣Waarheid verwijst hier niet naar het juist
weergeven van de werkelijkheid.
‣Waarheid heeft bij Heidegger te maken met ontbergen
(aletheia) > een bepaalde wereld wordt
ontsloten.
‣Ook al beeldt Van Gogh niet de harde werkelijkheid
van het boerenleven in zijn geheel af, de schoenen
ontsluiten die wereld.

ONTHULLEN
‣Kunst onthult het zijn, brengt het tot spreken.
‣Dankzij kunstwerken treedt iets “in die
Unverborgenheit seines Seins heraus.”
‣Kunstwerken zijn geen dingen die uitsluitend
gekarakteriseerd kunnen worden met
eigenschappen als mooi of realistisch.
‣Karakteristiek voor kunstwerken is dat ze het
wezen van dingen tonen en zo de wereld
ontsluiten.
‣Zo heeft Richard Wagner met tal van composities
een nieuwe wereld ontsloten.

RICHARD WAGNER
Korte biografie:
‣ 1813: 22 mei in Leipzig geboren.
‣ 1831: student aan de universiteit van
Leipzig.
‣ 1834: muziekdirecteur in Magdeburg.
‣ 1837: kapelmeester in Riga.
‣ 1842: hofkapelmeester in Dresden.
‣ 1848: wegens revolutionaire
activiteiten uit Duitsland verbannen.,
‣ 1849: vestigt ziich in Zurich.
‣ 1866: gaat samenwonen met Cosima
von Bülow in Tribschen.
‣ 1870: huwt Cosima.
‣ 1871: verhuist naar Bayreuth.
‣ 1883: sterft op 13 februari.

BELANGRIJKE COMPOSITIES
‣ Der fliegende Holländer (1841).
‣ Tannhäuser (1843-1845; 1860-1861).
‣ Lohengrin (1846-1847).
‣ Tristan und Isolde (1857-1859).
‣ Die Meistersinger von Nürnberg (1861-1871).
‣ Der Ring des Nibelungen:
- Das Rheingold (1853-1854).
- Die Walküre (1856-1856).
- Siegfried (1857-1871).
- Götterdämmerung (1869-1874).
‣ Parsifal (1878-1882).

EEN NIEUWE MUZIKALE TAAL
‣Wagner wist een nieuwe wereld te ontsluiten door
de taal van de muziek radicaal te veranderen.
‣Zijn muzikale taal vormt het hoogtepunt van de
romantiek en loopt reeds vooruit op de grote
muzikale omwenteling die nog plaats moet vinden.
‣Wagner introduceert het ‘Gesamtkunstwerk’,
waarbij muziek, theater en dans samensmelten tot
een organische eenheid.
‣Voorts is hij verantwoordelijk voor het veelvuldig
gebruik van de techniek van het ‘Leitmotiv’ >
daarmee wordt herhaaldelijk met muzikale
middelen gezinspeeld op personen en situaties.

TRISTAN UND ISOLDE
‣ In feite forceerde Wagner al met
zijn opera Tristan und Isolde (1865)
een verandering in de muzikale taal.
‣ Dat doet hij door veel sterker dan
welke componist voor hem gebruik
te maken van een chromatische
stijl, dat wil zeggen een overmaat
aan laddervreemde tonen.
‣ Daardoor kan hij uitdrukking geven
aan een hartstochtelijk verlangen.
‣ Aan het smachten lijkt geen einde
te komen.
‣ Liebestod > Tristan sterft op het
ment dat hij zich herenigt met
Isolde; zij sterft daarop ook.
‣ www.youtube.com/watch?v=bXkyB
nUnDEQ

2. AFFIRMATIEF OF SUBVERSIEF

THEODOR W. ADORNO (1903-1969)
Belangrijkste werken:
‣ Dialektik der Aufklärung.
Philosophische Fragmente [samen
met Max Horkheimer (1947).
‣ Philosophie der neuen Musik (1949).
‣ The Authoritarian Personality [samen
met andere onderzoekers] (1950).
‣ Minima Moralia (1951).
‣ Prismen. Kulturkritik und
Gesellschaft (1955).
‣ Negative Dialektik (1966).
‣ Ästhetische Theorie (1970).

OMSLAAN IN HET TEGENDEEL
‣ De openingszin van ‘Dialektik der Aufklärung’ komt
overeen met een van de openingszinnen van ‘Contrat
social’ (1762) van Rousseau.
‣ Rousseau: “De mens wordt vrij geboren, en is alom
geketend. Diegene die zich heer en meester over
anderen waant, is uiteindelijk meer slaaf dan zij.”
‣ Horkheimer en Adorno: “Vanouds heeft Verlichting, in
de meest omvattende zin van voortschrijdend denken,
het doel nagestreefd, bij de mensen de vrees weg te
nemen en hen als heer en meester te laten optreden.
Maar de volledig verlichte aarde straalt in het teken van
triomferend onheil.”
‣ De Verlichting is keer op keer in zijn tegendeel
omgeslagen: mythologie.

FILOSOFIE VAN DE GESCHIEDENIS
‣Centrale these van ‘Dialektik der Aufklärung’: de
Verlichting heeft zich tegen zichzelf gekeerd.
‣Adorno en Horkheimer tonen dat de mythe niet
plaats heeft gemaakt voor de rede, zoals de
Verlichtings-denkers hoopten.
‣Volgens Adorno en Horkheimer begint de
Verlichting niet pas in de 17e eeuw.
‣De Griekse oudheid, zo toont het leven van
Odysseus, kenmerkt zich al door de verwevenheid
van mythe en rede.

ODYSSEUS EN DE SIRENEN
‣ Door gebruik te maken van de rede
weet Odysseus mythische krachten te
overwinnen.
‣ Mythische krachten > Sirenen die met
hun zangkunst voorbijvarende
schippers verleiden en uiteindelijk
vermoorden.
‣ Rede > de list om de manschappen
was in de oren te stoppen en zichzelf
aan de mast te laten vastbinden.
‣ Door deze list weet Odysseus
weliswaar het leven van zichzelf en
zijn manschappen te redden, maar
onderdrukt hij zijn innerlijke natuur
(volledige lustbevrediging) en zijn
manschappen (geen enkele
lustbevrediging).

VAN KLASSENSTRIJD NAAR
NATUURBEHEERSING
‣Marx: de geschiedenis kenmerkt zich door een
klassenstrijd.
‣Horkheimer en Adorno: de geschiedenis kenmerkt
zich door toenemende natuurbeheersing.
‣Natuurbeheersing kent twee kanten:
1. Beheersing van de uiterlijke natuur.
2. Beheersing van de innerlijke natuur.
‣De door Marxisten onderstreepte heerschappij van
mensen over mensen is een bijzonder geval van de
heerschappij over de natuur.

BARBARIJ
‣Benjamin vormde voor Adorno een niet te
onderschatten inspiratiebron.
‣Exemplarisch daarvoor is Benjamin’s zevende
these uit ‘Über den Begriff der Geschichte’: “Es ist
niemals ein Dokument der Kultur, ohne zugleich
ein solches der Barbarei zu sein.”
‣Adorno en Horkheimer proberen in ‘Dialektik der
Aufklärung’ een antwoord te formuleren op de
vraag “warum die Menschheit, anstatt in einen
wahrhaft menschlichen Zustand einzutreten, in
eine neue Art von Barbarei versinkt.”

EEN VERSCHEURDE WERELD
‣Machtsuitoefening krijgt steeds meer
totalitaire vormen, wordt alomvattend.
‣Belangrijke vraag: hoe als filosoof rekenschap
geven van het daardoor geïnduceerde lijden?
‣Adorno: niet door een filosofie die de status
quo bevestigt, maar door radicale kritiek.
‣Object van kritiek: onder meer allerlei vormen
van autoriteitsgehorigheid (gezien als het
ondermijnen van het Verlichtingsproject).

CATEGORISCHE IMPERATIEVEN
‣ Auschwitz vormt het epicentrum van Adorno’s
cultuurfilosofie.
‣ Dit blijkt uit het categorisch imperatief dat hij in navolging
van Kant en Marx formuleert.
‣ Kant > “Handel alleen volgens de maxime waarvan u
tegelijkertijd kunt willen dat zij een algemene wet wordt.”
‣ Marx > “alle Verhältnisse umzuwerfen, in denen der
Mensch ein erniedrigtes, ein geknechtetes, ein verlassenes,
ein verächtliches Wesen ist.”
‣ Adorno > “Hitler hat den Menschen im Stande ihrer
Unfreiheit einen neuen kategorischen Imperativ
augezwungen: ihr Denken und Handeln so einzurichten,
daß Auschwitz nicht sich wiederhole, nichts Ähnliches
geschehe.”

RADICALE KRITIEK
‣ Het door Adorno geformuleerde categorische imperatief
impliceert dat kritiek radicaal behoort te zijn.
‣ Kritiek dient alleen de waarheid als ze compromisloos is.
‣ Machthebbers willen critici monddood maken door te
stellen dat kritiek altijd gepaard zou moeten gaan met
het aangeven van alternatieven.
‣ Adorno verzet zich tegen de gedachte dat kritiek
constructief moet zijn.
‣ Kritische geluiden verliezen niets aan geldigheid indien
ze niet gepaard gaan met constructieve geluiden.

OBJECT EN BRON VAN KRITIEK
‣Degenen die de cultuur kritiseren, moeten
beseffen dat zij zelf deel uitmaken van het
object van hun kritiek.
‣Voor Adorno is de kunt zowel het object als een
bron van kritiek.
‣Object van kritiek > cultuurindustrie.
‣Bron van kritiek > avant-garde kunst.
‣Adorno veronderstelt een onderscheid tussen
hoge cultuur (avant-garde) en lage cultuur
(cultuurindustrie).

HOGE CULTUUR
LAGE CULTUUR
Kunst (Picasso, etc.)
Kitsch (de zigeunerin met de
blote schouder, etc.)
Literatuur (Joyce, etc.)
Lectuur (Konsalik, etc.)
Serieuze muziek (Schönberg,
etc.)
Popmuziek (Beatles, etc.)

CULTUURINDUSTRIE
‣ Voor Adorno en Horkheimer toont de cultuurindustrie hoe
Verlichting is omgeslagen in een soort massabedrog.
‣ De cultuurindustrie kenmerkt zich door standardisering en
pseudo-individualisering gericht op het maken van winst.
‣ Adorno spreekt liever niet over massacultuur, omdat het
niet gaat om een door de massa voortgebrachte cultuur,
maar om cultuur die massaal wordt geproduceerd.
‣ De cultuur verwordt tot een waar en fetisj: “Was man den
Gebrauchswert in der Rezeption der Kulturgüter nennen
könnte, wird durch de Tauschwert ersetzt, anstelle des
Genusses tritt Dabeisein und Bescheidwissen,
Presitgegewinn anstelle der Kennerschaft.”

VOORBIJ EEN AFFIRMATIEVE KUNST
‣Marcuse: kunst is affirmatief, omdat ze als een soort
religie het maatschappelijke lijden en de daaraan
ten grondslag liggende sociaal-economische
ongelijkheden aan het oog onttrekt.
‣De ideologiekritiek van Marcuse wijst erop dat
kunst de status quo bevestigt in plaats van ertoe
bijdraagt de samenleving te veranderen.
‣In tegenstelling tot Adorno en Benjamin had
Marcuse alleen de traditionele kunst in zijn
achterhoofd en nauwelijks notie genomen van de
moderne kunst.
‣Omdat Adorno aandacht schonk aan de avantgarde,
besefte hij dat niet alle kunst affirmatief is.

EEN RADICAAL ANDERE MUZIKALE TAAL
‣Adorno’s filosofie van de nieuwe muziek > het
streven naar een andere muzikale taal is
uitdrukking geven aan een verlangen naar vrijheid
en geluk > kunst heeft een utopisch gehalte.
‣Hij verzet zich tegen het statisch worden
(verstommen) van de muziek.
‣Voorbeeld: Strawinsky versus Schönberg.
‣Strawinsky > verloochent de negativiteit van zijn
radicale composities (bijvoorbeeld L’histoire du
soldat) door in zijn muzikale taal compromissen te
sluiten.
‣Schönberg > bezit de kracht van het vernieuwen.

ARNOLD SCHÖNBERG
Korte biografie:
‣ 1874: geboren op 13 september in Wenen.
‣ 1890: werkt bij een bank en raakt bevriend met
de musicus Alexander Zemlinsky.
‣ 1901: huwt Mathilde Zemlinsky.
‣ 1902: docent compositie aan het Sternschen
Konservatorium te Berlijn.
‣ 1903: wordt in Wenen leraar van Alban Berg en
Anton Webern.
‣ 1910: tentoonstelling van zijn schilderijen.
‣ 1915: wordt vrijwillig militair.
‣ 1923: zijn vrouw overlijdt.
‣ 1924: huwt Gertrud Kolisch.
‣ 1933: emigreert naar Amerika.
‣ 1951: sterft op 13 juli in Los Angeles.

BELANGRIJKE COMPOSITIES
‣Verklärte Nacht (1899).
‣Drei Klavierstücke op. 11.
‣Pierrot Lunaire (1912).
‣Gurrelieder (1913).
‣Fünf Klavierstücke op. 23.
‣Mozes und Aron (1931-1932).
‣Violinkonzert (1936).
‣A Survivor from Warsaw (1947).

TWEEDE WEENSE SCHOOL
‣ Samen met zijn leerlingen Alban Berg en Anton Webern
vormde Schönberg de Tweede Weense School, die de taal
van de muziek nog radicaler dan Wagner veranderde.
‣ Emancipatie van de dissonant > composities moeten niet
hiërarchisch worden geordend rondom een toon.
‣ Er is geen noodzaak om de spanningen die opgeroepen
worden door dissonanten op te lossen.
‣ Twaalftoonsmuziek > alle noten van een chromatische
schaal hebben dezelfde status; er mag geen hiërarchie
tussen de noten bestaan.
‣ Atonaliteit > het ontbreken van een vast tooncentrum.
‣ Een goed voorbeeld is A Survivor from Warsaw uit 1947.

A SURVIVOR FROM WARSAW
I cannot remember ev’rything. I must have been
unconscious most of the time. - I remember only
the grandiose moment when they all started to
sing, as if prearranged, the old prayer they had
neglected for so many years - the forgotten
creed! But I have no recollection how I got
underground to live in the sewers of Warsaw for
so long a time.

The day began as usual: Reveille when it still
was dark. Get out! Whether you slept or
whether worries kepts you awake the whole
night. You had been separated from your
children, from your wife, from your parents;
you don’t know what happened to them - how
could you sleep?

The trumpets again - Get out! The sergeant
will be furious! They came out; some very
slow: the old ones, the sick ones; some
with nervous agility. They fear the sergeant.
They hurry as much as they can. In vain!
Much too much noise, much too much
commotion - and not fast enough! The
Feldwebel shouts: “Achtung! Stilljestanden!
Na wirds mal? Oder soll ich mit dem
Jewehrkolben nachhelfen? Na jutt; wenn
ihrs durchaus haben wollt!”

The sergeant and his subordinates hit
everybody: young or old, quiet or nervous,
guilty or innocent. - It was painful to hear
them groaning and moaning. I heared it
though I had been hit very hard, so hard that I
could not help falling down. We all on the
ground who could not stand up were then
beaten over the head. -

I must have been unconscious. The next thing I
knew was a soldier saying: “They are all dead”,
whereupon the sergeant ordered to do away
with us. There I lay aside - half-conscious. It had
become very still - fear and pain. Then I heard
the sergeant shouting: “Abzählen!” They started
slowly and irregularly: one, two, three, four -

“Achtung!” the sergeant shouted again,
“Rascher! Nochmal von vorn anfangen! In einer
Minute will ich wissen, wie viele ich zur Gaskammer
abliefere! Abzählen!”. They began again, first slowly:
one, two, three, four, became faster and faster, so
fast that it finally sounded like a strampede of wild
horses, and all of a sudden, in the middle of it, they
began singing the Shama Yisroel.

Hear, Israel:
The Lord our God is one Lord,
And you should love the Lord, your God,
With all your heart and with all your soul
And with all your might.
And these words, which I command you today,
Shall be in all your heart;
And you shall teach them diligently to your
children and talk of them
When you sit in your house
And when you walk along your way,
When you lie down and when you rise.
www.youtube.com/watch?v=gdBIBmlEkKo

ANTITHESE
‣ Wat voor muziek geldt, is volgens Adorno exemplarisch
voor kunst in het algemeen > het ontsluiten van de
waarheid over de werkelijkheid.
‣ Dat betekent dat kunst niet gericht moet zijn op het
bevestigen van wat mensen al denken en voelen.
‣ Integendeel, kunst is niet affirmatief maar subversief > zij
zet mensen niet zelden op het verkeerde been.
‣ Kunst kan haar waarheidsfunctie alleen vervullen als ze
relatief autonoom is.
‣ Adorno: kunst is de maatschappelijke antithese van de
samenleving.
‣ Kunst houdt de belofte van geluk en vrijheid levend.

3. KUNST EN TAAL

MODERNE MUZIEK
‣ De moderne muziek heeft zich in de twintigste eeuw
grofweg met de volgende stappen ontwikkeld:
1910 –1930 > radicale verwerping van de
traditionele muziek door de
Tweede Weense School.
1930 – 1950 > de poging tot een synthese van de
oude en nieuwe muziek.
1950 1980 > radicalisering van de verwerping
van de traditionele muziek.
1980 > een postmodern ‘ anything goes’.
‣ Voor de Duitse filosoof Albrecht Wellmer is deze
ontwikkeling een aanleiding om na te denken over de
relatie tussen taal en muziek.

ALBRECHT WELLMER (1933)
Belangrijke werken:
‣Zur Dialektik von Moderne und
Postmoderne (1985).
‣Ethik und Dialog (1986).
‣Endspiele: Die unversöhnte
Moderne (1993).
‣Sprachphilosophie (2004).
‣Wie Worte Sinn machen (2007).
‣Versuch über Musik und Sprache
(2009).

ANDERS DAN DE GEWONE TAAL
‣ Wellmer roept de vraag op wat de recente ontwikkeling
van de muziek betekent voor het begrip van de kunst.
‣ De vraag die hij oproept is of kunst nu nog lijkt op taal of
niet.
‣ Lange tijd was muziek zonder meer talig van karakter,
omdat de kunstenaar iets wilde betekenen (bijvoorbeeld
de Pastorale van Beethoven, waarmee het leven op het
platteland werd geduid).
‣ Sommige muziektheoretici denken echter dat in de jaren
vijftig muziek steeds meer haar taalkarakter heeft
verloren > zij wordt steeds minder ‘sprachähnlich’.
‣ De muziek van John Cage wordt dikwijls als voorbeeld
aangedragen om te onderstrepen dat muziek niet
dezelfde structuur heeft dan taal > geluiden zijn niet per
se dragers van ‘betekenis’, hoeven geen semantisch
gehalte te hebben.

JOHN CAGE
Korte biografie:
‣ 1912: geboren op 5 september in Los Angeles.
‣ 1922-1928: middelbare school.
‣ 1928-1930: studeert aan het Pomona College
van Claremont literatuurwetenschappen.
‣ 1930: lange reis door Europa.
‣ 1934: compositieleer bij Henry Cowell in New
York.
‣ 1935: huwelijk met Andreyevna Kashevaroff.
‣ 1935-1937: compositieleer bij Arnold
Schönberg.
‣ 1938: verhuist naar Seattle.
‣ 1950: krijgt de I Tsjing, een boek dat hem helpt
om recht te doen aan het toeval.
‣ 1961: publicatie de bundel ‘Silence’.
‣ 1992: sterft op 12 augustus in New York.

BELANGRIJKE COMPOSITIES
‣ First Construction (In Metal) (1939).
‣ Sonatas and Interludes for Prepared Piano (1946-
1948).
‣ Music of Changes I (1951).
‣ 4’33’’ (1952).
‣ Imaginary Landscapes (1939-1952).
‣ Pianoconcert (1958).
‣ Cartridge Music (1960).
‣ Cheap Imitations (1969).
‣ Hymns and Variations (1979).
‣ Thirteen Harmonies (1982).

EMANCIPATIE VAN DE KLANK
‣De muziek van John Cage wordt dikwijls als
voorbeeld aangedragen om te onderstrepen dat
muziek niet dezelfde structuur heeft dan taal.
‣Dat komt omdat Cage heel radicaal de klanken
hun eigenwaarde terug geeft.
‣Hij wilde de muziek bevrijden van de geestelijke
drang om erover te heersen > open stellen voor
het toevalsprincipe, dat wil zeggen klanken die
zich per abuis aandienen.
‣Cage wil de compositie bevrijden van de
intentionaliteit van de componist.

POTENTIES ONTDEKKEN
‣Cage wil erop wijzen dat er in veel alledaagse
geluiden muziek zit.
‣Neem zijn compositie 4’33’’ > een muziek is
gedurende deze tijd stil, waardoor het publiek
attent wordt gemaakt op allerlei toevallige geluiden
die normaliter (amper) gehoord worden.
‣Het publiek wordt zich bewust van allerlei geluiden
in de omgeving.
‣Geluiden uit de omgeving verdienen in een plek in
de muziek > geen fixatie op de muziek die enkel en
alleen in de concertzalen ten gehore wordt
gebracht.

LUST OM TE EXPERIMENTEREN
‣Aandacht voor stilte, toeval en autonomie zijn
belangrijke stijlkenmerken van Cage.
‣Autonomie impliceert bij hem het experimenteren
met diverse kunst uitingen (literatuur, dans,
beeldende kunst, etc.) en het spelen met geluiden.
‣Van het laatste is Sonatas and Interludes for
Prepared Piano een goed voorbeeld.
‣Bij deze compositie wordt de piano geprepareerd
door hout, metaal, gum en papier tussen en over de
snaren en hamers van een piano te klemmen.
‣Dat luistert zo: www.youtube.com/watch?v=8fPSzo4zzY

Lezen:
AANBEVOLEN
1. Martin Heidegger > Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen
Reproduzierbarkeit (1936) [vertaald in het Nederlands].
2. Theodor W. Adorno > On Photography (1973).
3. Albrecht Wellmer > Versuch über Musik und Sprache (2009).
(2006).
Bekijken:
1. Richard Wagner > www.youtube.com/watch?v=Q_0sQI90kYI
2. Arnold Schönberg > Sebastiào Salgado >
www.youtube.com/watch?v=5X76jieUgTQ
3. John Cage > Thirteen Harmonies:
www.youtube.com/watch?v=BowyUXyNud4