6 - Agentschap NL

Huisstijlhandboek SenterNovem 4.0 

Huisstijlhandboek 

SenterNovem 

Versie 4.0 

SenterNovem is een agentschap van


Inhoudsopgave 

1 Basisvormgeving 

1.1 Inleiding 5 

1.1.1 Vier niveaus 6 

1.1.2 Positioneringsbeeld 6 

1.1.3 Standaard- en niet standaardmiddelen 6 

1.1.4 Logo 9 

1.1.5 Lettertype 9 

1.1.6 Kleur 9 

1.1.7 Cirkelcompositie 9 

1.1.8 Restvorm 9 

1.1.9 Corporate en lijn uitgave 9 

1.1.10 Templates 9 

1.1.11 Schrijfwijzer (in ontwikkeling) 9 

1.2 SenterNovem logo 10 

1.3 Gebruik logo’s opdrachtgever 15 

1.4 Logo's in combinatie met regeling 17 

1.4.1 Voorbeelden toevoeging IOP-logo 18 

1.5 Restvorm 19 

1.6 Kleuren (-pallet) 20 

1.6.1 Primaire huisstijlkleuren 20 

1.6.2 Secundaire huisstijlkleuren 21 

1.7 Basisstramien 23 

1.7.1 30-mm grid 25 

1.7.2 Cirkelcompositie 26 

1.8 Kolommen 27 

1.9 Typografie (lettertype, typogrammen) 29 

1.9.1 Opsomming 33 

1.9.2 Voorbeelden typografie binnenwerk A4-brochure (lijn uitgave) 34 

1.10 Kaders en grafieken 36 

1.11 Illustratie, bijschriften 39 

1.12 Streamers 41 

1.13 Colofon 42 

1.13.1 Bedrijfsprofiel 42 

1.13.2 Verantwoording 42 

1.13.3 Adressen 43 

1.13.4 Opmaak en voorbeelden 44 

2


1.14 Ontwerpbureaus 46 

1.15 Papier en afwerking (drukwerk) 47 

1.15.1 Papiersoort 47 

1.15.2 Afwerking 47 

1.15.3 Gramsgewichten 47 

2 Correspondentiemiddelen 


2.2 Voorgedrukt correspondentiemiddelen (voorbeelden) 49 

2.2.1 Briefpapier 49 

2.2.2 Enveloppe 50 

2.2.3 Naamkaartjes 51 

2.2.4 Adressticker 52 

2.2.5 Complimentscard 52 

2.3 Omslagmap 53 

2.3.1 Corporate omslagmap 53 

2.3.2 Lijn omslagmap 54 

2.4 Rapportomslagen 55 

2.4.1 Voorbeeld 56 

2.5 Informatiepapier (FB) 57 

3 Corporate middelen (voorbeelden) 

Corporate omslagmap 58 

Corporate rapportomslag (vooren achterplat) 58 

Corporate brochure (Nederlands) 58 

Corporate brochure en losse sheet (Engels) 58 

Vindwijzer 58 

4 Publicatie 

4.1 Brochure (handleiding) 59 

4.1.1 Cover brochure of handleiding (A4, gevouwen A3 of drieslag), fc 59 

4.1.2 Achterzijde (colofon) brochure, fc 61 

4.1.3 Binnenwerk brochure, fc 62 

4.1.4 Cover brochure of handleiding (A4, gevouwen A3 of drieslag), 2-kleuren 64 

4.1.5 Achterzijde (colofon) brochure, 2-kleuren 65 

4.1.6 Binenwerk brochure 2-kleuren 66 

4.2 Projectsheet 67 

4.2.1 Projectsheet, fc 67 

4.2.2 Projectsheet, 2-kleuren 69 

4.3 Projectenboekje (210 x 210 mm) 70 

4.3.1 Projectenboekje, fc 70 

3


4.4 Nieuwsbrief / Bulletin 72 

4.4.1 Nieuwsbrief en Bulletin 72 

4.4.2 Voorbeelden en grafische elementen 74 

4.4.3. Interlinie 77 

4.5 Krant, A3 78 

4.5.1 Krant, voorbeeld 78 

4.6 Brochure, A5 80 

4.6.1 Brochure A5, staand, fc 80 

4.7 Factsheet A4 81 

4.7.1 Basisopmaak 82 

5 Formulieren (in ontwikkeling) 

5.1 Model 83 

5.2 Sjabloon opmaak 83 

6 Office sjablonen (intern gebruik) 

6.1 Informatiepapier (FB) 84 

6.2 Powerpoint 86 

6.3 Internet 87 

7 Beursmaterialen 


7.2 Beursbord/beursposter 88 

7.3 Beursbanner 91 

7.4 Beurswand 93 

8 Advertenties 

8.1 Advertentie A4 full color 94 

8.2 Advertentie A4 zwart-wit 95 

8.3 Advertentie A5 2-kleuren 96 

9 Diverse 

9.1 Gebruik van logo samen met www.adres 97 

9.2 Relatiegeschenken 98 

9.3 Checklist 99 

9.4 Begrippenlijst 100 

4

Interne communicatie 

"DubbelKlik hier voor de subtitel" 

"DubbelKlik hier om de inleidende tekst in te geven" 

"DubbelKlik hier voor de eerste een Tussenkop" 

"DubbelKlik hier voor de tekst in kolommen"

Huisstijlhandboek SenterNovem 

1. Basisvormgeving 

1.1 Inleiding 

In deze handleiding tref je de richtlijnen aan om als ontwerper gebruik te kunnen maken van de huisstijl 

voor SenterNovem. Doel van deze huisstijl is een herkenbare organisatie neer te zetten voor opdrachtgevers 

en gebruikers. 

Belangrijkste uitgangspunten daarbij zijn: 

• SenterNovem is herkenbaar als afzender van alle communicatie (niveau 1); 

• het profileren van opdrachtgevers (niveau 2); 

• er ontstaat een herkenbaar gezicht voor regelingen en programma’s (d.m.v. positioneringsbeeld, 

zie begrippenlijst) (niveau 3); 

• er wordt ruimte gecreëerd voor thema’s/programma-onderdelen/onderwerpen binnen de programma’s 

(d.m.v. themabeeld, zie begrippenlijst) (niveau 4). 

De uitstraling van deze huisstijl is een combinatie van innovatie en duurzaamheid: de gedrevenheid van 

Novem, de zakelijkheid van Senter, plus de betrouwbaarheid en het midden in de maatschappij staan van 

beide organisaties. Zoals bij de naamgeving van SenterNovem de naamsbekendheid bij marktpartijen een 

rol heeft gespeeld, geldt ook voor de huisstijl dat beide oude stijlen enigszins herkenbaar blijven. In het 

nieuwe ontwerp komen – net als in het logo – de organische vormen van Novem en de rechte vormen van 

Senter terug. 

De organische vormen van Novem en de rechte vormen van Senter vormen samen een nieuwe vorm. 

Deze vorm, restvorm genoemd, is naast het logo één van de vaste, herkenbare elementen van de huisstijl. 

De invulling ervan is wisselend. Soms is deze corporate blauw, soms een kleur uit het palet en soms wordt 

deze ingevuld met een positioneringsbeeld. Dit staat op pagina 19 uitgebreid omschreven. 

Het gebruik van beeld-, vorm en/of grafische elementen van de huisstijl is uitsluitend toegestaan in 

opdracht of met toestemming van de afdeling Communicatie. 

tip! 

Het huisstijlhandboek kun je downloaden (www.senternovem.nl/huisstijl)! 

5


1.1.1 Vier niveaus 

In de SenterNovem-huisstijl worden vier niveaus onderscheiden: 

Niveau 1: waar SenterNovem herkenbaar is als afzender van alle communicatie 

(logo van SenterNovem op een vaste en opvallende plek) 

Niveau 2: waar de opdrachtgevers zich profileren 

(logo’s van de opdrachtgevers onderaan, op een vaste plek, gekoppeld aan lijn en tekst) 

Niveau 3: een herkenbaar gezicht voor regelingen en programma’s 

(d.m.v. een positioneringsbeeld) 

Niveau 4: ruimte voor thema’s/programma-onderdelen/onderwerpen binnen de programma’s 

(d.m.v. een themabeeld) 

1.1.2 Positioneringsbeeld 

Een programma heeft één positioneringsbeeld (foto, illustratie, collage). Het subthema-beeld dat wordt 

ingezet (niveau 4) mag wisselen. Per programma kan er een kleur gekozen worden uit het kleurenpallet; 

deze kleur moet passen bij het positioneringsbeeld. Dus de gekozen kleur in de restvorm is bij voorkeur 

een afgeleide van de positioneringsbeeld. Als er geen positioneringsbeeld beschikbaar is kun je deze 

laten maken. 

Een positioneringsbeeld is bij een corporate uitgave altijd een algemeen beeld dat blauw van kleur is 

(bijvoorbeeld een wolkenpartij). Als een foto niet blauw is van zichzelf, moet deze blauw gemaakt worden 

d.m.v. een blauwfilter. Voor een lijn uitgave is de keuze voor het positioneringsbeeld geheel vrij. 

Een programma kan ook kiezen voor een sfeer of stijl van fotograferen. De positioneringsbeelden zijn dan 

wel wisselend, maar zijn duidelijk in dezelfde lijn, stijl, sfeer of kleur. 

1.1.3 Standaard- en niet standaardmiddelen 

Standaardmiddelen 

Binnen de communicatie-uitingen van SenterNovem bestaat een aantal standaardmiddelen. Dit zijn 

communicatiemiddelen die effectief blijken te zijn voor de communicatie rond 'instrumenten' en veel 

worden gevraagd. De opbouw, vorm en het gebruik van deze middelen ligt vast, maar de inhoud wisselt. 

Voorbeelden van standaardmiddelen zijn: 

• Brochure/Handleiding • Projectenboekje 

• Rapportomslag 

• Standaard factsheet 

• Projectsheet 

• Nieuwsbrief 

• Formulier • Bulletin 

De basisregels voor de vormgeving van deze middelen staan in dit handboek beschreven op pagina 59. 

Hiervoor bestaat een vast stramien en dit kun je downloaden vanaf www.senternovem.nl/huisstijl. 

6

DUURZAAM INKOPEN IS HET TOEPASSEN VAN MILIEUCRITERIA EN SOCIALE CRITERIA BIJ DE INKOOP VAN PRODUCT, DIENST OF WERK. 


Feiten over 

Bio-energiecentrales 

Van biomassa tot broodrooster 

in opdracht van 


Brochure/Handleiding 

Rapportomslag (voorplat) 

Duurzaam Inkopen 

IOP Precisietehnologie 

Poederstralen 

Microbewerking met behulp 

van poederstralen 

ONDERWERP: 

Het onderdeel Technologie in de Markt 

(TeMa) richt zich op de niet-technische 

aspecten tijdens het hele innovatietraject. 

DOELSTELLING: 

Dit moet voorkomen dat succesvol 

Markt (TeMa) richt zich op deontwikkelde 

duurzame technieken door organisatorische 

knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 

liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

afgerond. 

MARKTEN: 

Recentelijk zijn gestart en dus nog met een 

lange tijd lopen. 

MOGELIJK GEBRUIK: 

door organisatorische knelpunten 

uiteindelijk op de plank. 

ONDERZOEKSPERIODE: 

door organisatorische knelpunten. 

BUDGET: 


ONDERZOEKSINSTITUTEN: 


PROJECTLEIDER: 

ontwikkelde duurzame technieken 

Het subsidieprogramma ondersteunt in de periode 1997 - 2003 

haalbaarheidsprojecten. Bedrijven, kennisinstellingen, advies bureaus 

en brancheverenigingen kunnen subsidieaanvragen indienen. 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen aan het realiseren van 

de doelstellingen van het milieuconvenant Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid 

heeft met negen bedrijfs-takken zo’n convenant gesloten.Sinds 2000 verstrekt Senter- 

Novem subsidie voor het op de markt introduceren van nieuwe duurzame technologie. 

Het onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische aspecten 

tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde 

duurzame technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 

liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 

recentelijkzijn gestart en dus nog lopen. 

Het programma Milieu & Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit 

aspect richten. Innovaties die op kleine schaal hun waarde hebben bewezen. De 

belangstelling onder bedrijven voor het programma Milieu & Technologie tussen 1997 

en 2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal 

het voor projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode 

ruim 26 miljoen euro. In totaal zijn er circa 360 projecten afgerond. 

Informatiepapier (vh budgetpapier) 

Standaard factsheet 

Projectsheet 

oktober 2005 - jaargang 1 - nr. 6 

BULLETIN 

IOP Oppervlaktetechnologie 

6 

Nieuws aan de Oppervlakte 

Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten 

Als ondernemer streeft u naar continuïteit en winstgevendheid. U zoekt naar de innovatieve 

producten, processen of diensten. Dit betekent vaak zijn grote financiële inspanningen op 

het gebied van Research en Development (R&D). U zoekt naar de innovatieve producten, 

processen of diensten. Werkt u in uw R&D-project samen met kennisinstellingen. 

Uit landen als ook Brazilië, China, India, 

Indonesië, Maleisië, Nederlandse Antillen, 

Thailand, Zuid- Afrika of Zuid-Korea? Zo ja, 

dan stelt het Ministerie van Economische 

Zaken, vanwege de uitstekende perspectieven 

voor het Nederlandse bedrijfsleven. 

Vraag en aanbodgedreven 

Bijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) 

van nieuwe fietsverhuursystemen in het 

zogenaamde natransport, het transport kan 

eind-bestemming. Bijvoorbeeld het ontwikkelen 

van (delen) van zwakste schakel versterken.Het 

actieplan 'Aansluiting fiets op 

OV' steunt ondernemers die innovaties ontwikkelen 

voor de stimulering van het fietszogenaamde 

natransport, het transport kan 

gebruik in het zogenaamde natransport. Als 

goeden bijvoorbeeld honderd procent van 

ondernemer streeft u naar continuïteit . 

Interactief met kiemkaart 

Samen met Alice Dijkstra (NWO) vormt Hans 

Kruithof (SenterNovem) het programmabureau 

van STEVIN, waar onderzoekers en 

wetenschappers projecten kunnen indienen. 

Hans over de praktische invulling: ‘We vergoeden 

bijvoorbeeld honderd procent van 

de directe loonkosten plus 25 procent 

opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor 

bijvoorbeeld de realisatie van een database 

declarabel. Je declareert overigens pas op 

basis van resultaten. Die resultaten geef je 

aan in je evaluatie.’Maar eerst moeten er 

natuurlijk projectideeën zijn. En de middag 


in Tilburg heette niet voor niets ‘Interactieve 

bijeenkomst Taal en Spraak’ en dus mochten 

de deelnemers in drie workshops samen 

nadenken over projectvoorstellen op winstgevendheid. 

U zoekt naar de innovatieve 

producten, processen of diensten. 

Dit betekent vaak zijn grote financiële 

inspanningen op het gebied van Research 

en Development (R&D). Het transport kan 

project samen met meerdere bedrijven 

steunt ondernemers die innovaties. 

Onderzoeker 

in perspectief 

Het actieplan 'Aansluiting fiets op OV' steunt 

ondernemers die innovaties ontwikkelen 

voor de stimulering van het fietsgebruik in 

het zogenaamde natransport, het transport 

tussen knooppunt en eindbestemming. 

goeden bijvoorbeeld honderd procent vangoeden 

bijvoorbeeld honderd procent 

vanBijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) 



devoor de stimulering van het fietsgebruik 


in het natransport, het transport kan devoor 

de stimulering van het fietsgebruik in het 

Man is voorzitter van de Nederlandse 

Galvano Ondernemers Stichting. 

8 


NIEUWSBRIEF 

Innovatiegerichte Onderzoeksprogramma’s 

STEVIN is een feest voor de taal 

4 

Wat is Elektromagnestische Vermogenstechniek? EMVT is een combinatie 

van technologieën die hun toepassing krijgen in geïntegreerde 

elektromagnetische systemen met een hoge vermogensdichtheid, 

hoge frequentie en hoog rendement, waarbij rekening gehouden 

wordt met elektrische, thermische en mechanische ontwerpaspecten. 

De immuniteit voor elektromagnetische beïnvloeding en verstoringen 

speelt een grote rol. 

Uit landen als ook Brazilië, China, India, Indonesië, Maleisië, 

Nederlandse Antillen, Thailand, Zuid- Afrika of Zuid-Korea? Zo ja, dan 

stelt het Ministerie van Economische Zaken, vanwege de uitstekende 

perspectieven voor het Nederlandse bedrijfsleven. Bijvoorbeeld het 

ontwikkelen van (delen) van nieuwe fietsverhuursystemen in het 

zogenaamde natransport, het transport kan eind-bestemming. 

Bijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) van zwakste schakel versterken.Het 

actieplan 'Aansluiting fiets op OV' steunt ondernemers 

die innovaties ontwikkelen voor de stimulering van het fiets-gebruik 

nuïteit ontwikkelen van (delen) van nieuwe fietsverhuursystemen in 

het zogenaamde natransport, het transport kan eind-bestemming. 


Samen met Alice Dijkstra (NWO) vormt Hans Kruithof (SenterNovem) Daarnaast zijn ook kosten voor bijvoorbeeld de realisatie van een 

het programmabureau van STEVIN, waar onderzoekers en wetenschappers 

projecten kunnen indienen. Hans over de praktische invulden 

bijvoorbeeld honderd procent van de directe loonkosten plus 

database declarabel. Hans over de praktische invulling: ‘We vergoeling: 

‘We vergoeden bijvoorbeeld honderd procent van de directe 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten declarabel. Daarnaast 

loonkosten plus 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor zijn ook kosten voor bijvoorbeeld de realisatie van een database 

bijvoorbeeld de realisatie van een database declarabel. Je declareert declarabel. Hans over de praktische invulling: ‘We vergoeden bijvoorbeeld 

honderd procent van de directe loonkost. 

overigens pas op basis van resultaten. Die resultaten geef je aan in je 

evaluatie.’Maar eerst moeten er natuurlijk projectideeën zijn. En de 

middag in Tilburg heette niet voor niets ‘Interactieve bijeenkomst Vraag en aanbodgedreven 

Taal en Spraak’ en dus mochten de deelnemers in drie workshops Dit betekent vaak zijn grote financiële inspanningen op het gebied 

samen nadenken over projectvoorstel en winstgevendheid. U zoekt van Research en Development (R&D). Werkt u in uw R&D-project 

naar de processen of diensten. Werkt u in uw R&D-project samen met samen met een of meerdere bedrijven steunt ondernemers die innovaties. 

En de middag in Tilburg heette niet voor niets. OV' steunt 

een of meerdere bedrijven steunt ondernemers die innovaties. ‘We 

vergoeden bijvoorbeeld honderd procent van de directe loonkosten ondernemers die innovaties ontwikkelen voor de stimulering van 

plus 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor bijvoorbeeld loonkosten plus 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor 

de realisatie van een database declarabel. Hans over de praktische het fiets-gebruik in het zogenaamde natransport. Als ondernemer 

invulling: ‘We vergoeden bijvoorbeeld honderd procent van de directe 

loonkosten plus 25 procent opslag. De kosten zijn declarabel. 

ontwikkelen voor de stimulering van het 

streeft u naar continuïteit . OV' steunt ondernemers die innovaties 

fiets-gebruik. 

Onderwijs 

Opleiden in de school 


Bulletin Nieuwsbrief Projectenboekje 

7


Niet-standaardmiddelen (speciale producten) 

Gezien het feit dat SenterNovem veel verschillende 'instrumenten' heeft die elk specifieke communicatie 

uitingen kunnen hebben, zijn er ook middelen die zodanig op maat moeten worden gemaakt, dat er op 

voorhand geen standaard voor kan worden ontworpen (eenmalige produktie voor een speciaal doel). Dit 

noemen wij niet-standaard middelen. 

Hierin zal minimaal het SenterNovem-logo, de restvorm (niveau 1) en de opdrachtgever (niveau 4) moeten 

worden opgenomen zoals beschreven in het handboek. Het lettertype blijft de Myriad Pro, maar corpsgrootte 

en interlinie staan vrij. Ook het afgewerkte formaat en de grafische afwerking van het middel staat 

vrij. De papierkeuze is in principe Biotop. Overleg met de afdeling Communicatie wat de overige mogelijkheden 

zijn. Let er op dat ook niet-standaard middelen de ‘look-and-feel’ van SenterNovem heeft. Verder 

wordt in samenwerking met de afdeling Communicatie bekeken wat de mogelijkheden zijn. 

Voorbeelden van niet-standaard middelen zijn: 

• Jaarverslag 

• Uitnodigingsdrukwerk (bijvoorbeeld voor evenementen) 

• Monitor 

• Relatiegeschenken 

1.1.4 Logo 

Jaarverslag 

Monitor (Corporate magazine) 

Uitnodiging 

Agenda 

let op! 

Te downloaden formats zijn opgemaakt in cmyk offset kleuren. 

Bij POD zet PGF deze kleuren automatisch om naar digitale kleuren. 

8


1.1.4 Logo 

Het logo van SenterNovem krijgt een vaste plek. Het SenterNovem-logo wordt aangevuld met de logo’s 

van de opdrachtgever(s). Deze krijgen echter een eigen plaats in de huisstijl, zodat er geen misverstand 

kan ontstaan over de afzender. 

1.1.5 Lettertype 

Voor de huisstijl van SenterNovem wordt het lettertype Myriad Pro gebruikt. Voor interne correspondentie 

wordt de Arial gebruikt. Te denken valt dan aan Powerpoint-presentaties, brieven, memo’s, faxen e.d. 

1.1.6 Kleur 

De corporate kleur van SenterNovem is blauw (PMS 7461). Naast de corporate kleur is er een kleurenpalet 

van 11 kleuren. Deze worden op pagina 21 in de handleiding beschreven. 

1.1.7 Cirkelcompositie 

De terugkerende vormentaal is een compositie die bestaat uit cirkels: heldere, basale en transparante 

vormen. De cirkels zoomen als het ware in op de onderwerpen. De overlappende cirkels staan voor de 

synergie die ontstaat door bundeling van diverse thema's, voor onderwerpen die elkaar deels overlappen 

en voor de ‘veelvormigheid’ van de opdrachten en activiteiten die SenterNovem uitvoert. 

1.1.8 Restvorm 

Uit de cirkelcompositie ontstaat een restvorm. Deze restvorm staat vast en mag niet veranderen van vorm 

of positie. De invulling is per uiting verschillend. Zie ook pagina 19. 

1.1.9 Corporate en lijn uitgave 

Er zijn binnen de huisstijl twee soorten uitgaven te onderscheiden: de corporate uitgave en de lijn uitgave. 

De corporate uitgaven kenmerken zich door een vaste kleur (corporate blauw), terwijl lijn uitgaven een 

kleur uit het keurenpalet toevoegen en bovendien een positioneringsbeeld en extra beeld voor thema/ 

programma-onderdeel/onderwerp kunnen gebruiken. 

1.1.10 Templates 

Van diverse items zijn templates te downloaden via internet. Het is verplicht deze templates te gebruiken 

om de eenduidigheid te waarborgen. Deze templates zijn te vinden op www.senternovem.nl/huisstijl. 

1.1.11 Schrijfwijzer 

Er is een SenterNovem schrijfwijzer in ontwikkeling. Vraag ernaar bij de afdeling Communicatie of kijk op 

www.senternovem.nl/huisstijl. 

tip! 

Voor vragen bel of mail het regiepunt of de afdeling Communicatie. 

9


1.2 SenterNovem logo 

Het logo van SenterNovem krijgt een vaste plek. Het SenterNovem-logo wordt aangevuld met de logo’s 

van de opdrachtgever(s). Deze krijgen echter een eigen plaats in de huisstijl, zodat er geen misverstand 

kan ontstaan over de afzender. 

A 

B 

A 

A Kleurcodering blauw 

B KLeurcodering zwart 

PMS 7461 

Process Black 

FC 80C/30M 

FC 100K 

RAL 5012 lichtblau 

RAL 9005 tiefschwarz 

RGB 68-R 146-G 206-B RGB 0-R 0-G 0-B 

HTML 44 92 CE HTML 00 00 00 

0.5 N-hoogte 

1.0 N-hoogte 

1.0 N-hoogte 

1.0 N-hoogte 

De ‘N-hoogte’ geeft de minimale afstanden t.o.v. het logo aan. 

10


SN_FC_v2.eps 

100% zwart en corporate blauw 

100% zwart en 40% zwart SN_ZWG_v2.eps 

100% zwart 

SN_ZW_v2.eps 

11


SN_FC_v2_diap.eps 

Diapositief (wit) en corporate blauw 

SN_ZWG_v2_diap.eps 

Diapositief (wit) en 40% zwart 

Diapositief (wit) 

SN_ZW_v2_diap.eps 

12


63 mm breed 

19 mm hoog 

brochure A4, 

het logo wordt 63 mm breed gebruikt 

brochure A5 staand, 


brochure A5 liggend, 


banner (in het template opgemaakt op 50%), 


Het logo bestaat uit zwart en PMS 7461. Voor het opvragen en gebruiken van logo’s kan men zich wenden 

tot de afdeling Communicatie van SenterNovem. De logo’s staan in de templates op het juiste formaat op 

de juiste plek en zijn tevens los te downloaden op www.senternovem.nl/huisstijl. 

13


Als het logo en de restvorm op groot formaat worden gebruikt (bijvoorbeeld bij grote tassen, borden of 

vlaggen), kan de restvorm te dominant worden t.o.v. het logo. Hiervoor is een aangepaste verhouding 

ontwikkeld. 

14


1.3 Gebruik logo’s opdrachtgevers 

De logo’s van opdrachtgevers staan onderaan op een vaste plek. Zij worden altijd gecombineerd met de 

tekst ‘in opdracht van’ of ‘SenterNovem is een agentschap van’ en een bijbehorende lijn. De lijn is voor een 

brochure 0,5 pt, het corps van de tekst is 7 pt. Bij ‘in opdracht van’ kunnen meerdere logo’s volgen. Op de 

voorzijde mogen dat er maximaal drie zijn. Als het er meer worden, moeten deze naar de achterzijde worden 

verplaatst waar ze in het blauwe vlak boven het SenterNovem logo komen. Bij erg veel logo's kunnen de 

namen van de organisaties beter uitgeschreven worden als tekstregel. 

Bij ‘SenterNovem is een agentschap van’ staat altijd het logo van het ministerie van Economische Zaken. 

De tekst en de lijn zijn altijd diapositief (wit), behalve als de achtergrond de tekst onleesbaar maakt. In dat 

geval kunnen voor lijn en tekst corporate blauw of zwart worden gekozen. Hetzelfde geldt voor de logo’s: 

als ze onleesbaar worden, mogen zwart of diapositief (wit) gebruikt worden. Voor de officiële diapositieve 

versies wendt men zich tot de betreffende ministeries. 

De afdeling Communicatie beschikt over logo's van de belangrijkste opdrachtgevers. Zie voor de logo’s en 

hun voorwaarden op www.senternovem.nl/huisstijl. 

Corporate uitgave 

Nederlands: SenterNovem is een agenstschap van 

Engels: SenterNovem is an agency of 

Lijn uitgave 

Nederlands: In opdracht van 

Engels: Made by order of 


Gebruik logo’s opdrachtgevers, VenW (55 mm breed), VROM (42 mm breed) 

SenterNovem is een agentschap van 

Gebruik logo afzender, EZ (44 mm breed) 

let op! 

Paletkleur sinaasappel oranje, zee blauw en grasgroen niet 

gebruiken in combinatie met het full color VROM-logo. 

15



Logogebruik op A4-uitgave: 

SenterNovem (63 mm breed), EZ (44 mm breed), VenW (55 mm breed), VROM (42 mm breed); 

corps ‘in opdracht van‘ staat vast: 7 pt 

De afstand tussen de logo’s moet optisch gelijk zijn. 


Logogebruik op A5-uitgave: 

SenterNovem (45 mm breed), EZ (31 mm breed), LNV (32 mm breed), VROM (30 mm breed); 

corps ‘in opdracht van‘ staat vast: 7 pt 

Overleg met je opdrachtgever over de volgorde van de logo’s. 

tip! 

Vraag bij de afdeling Communicatie naar de randvoorwaarden voor gebruik van 

logo's EZ, VenW en/of VROM of bekijk ze op de subsite www.senternovem.nl/huisstijl 

16


1.4 Logo’s in combinatie met regeling 

In enkele gevallen mag er een eigen logo toegevoegd worden aan de huisstijl van SenterNovem. Hiervoor 

moet toestemming gegeven worden door de afdeling Communicatie. Indien het logo mag worden toegevoegd, 

gebeurt dat op onderstaande wijze. De linkerkant van het logo lijnt aan de linkerkant van de restvorm. 

De onderkant van het logo staat 7 mm boven de onderkant van de restvorm. Als er een titel onder 

de restvorm staat, komt het logo 13 mm boven de onderkant van de restvorm te staan. 

restvorm 

7 mm 

Voorbeeld van toevoeging van het IOP-logo. 

13 mm 

NIEUWSBRIEF 

Voorbeeld van toevoeging van het IOP-logo met aanwezigheid van titel. 

17


1.4.1 Voorbeelden toevoeging IOP-logo 

positionering logo staat vast 


Poederstralen 



ONDERWERP: 




DOELSTELLING: 






afgerond. 

MARKTEN: 








BUDGET: 













Het onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische aspecten 

tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde 

duurzame technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 

liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 








Feiten over 




Projectsheet 

Brochure 


BULLETIN 


6 























Bulletin 






























Onderzoeker 


















8 

Realiseer een installatie 

• bedrijven in beweging 

• biomassa ondersteuning 

• subsidie-aanvraag projecten 

• dynamisch forum 

• veranderingen in de praktijk 


Beursbord/beursposter 

Voorbeelden van toevoeging van het IOP-logo in diverse uitgaven. 

18


1.5 Restvorm 

Uit de cirkelcompositie ontstaat een restvorm. Deze restvorm staat vast en mag niet veranderen van vorm of 

positie. De invulling is per uiting verschillend. 

100% corporate blauw of 100% kleur uit het palet: brochure, omslagmap, rapportomslag 

100% corporate blauw: adressticker, persbericht, rapportomslag, 

complimentscard, informatiepapier 

40% blauw: beursbord/beursposter, beursbanner, powerpoint 

ingevuld met positioneringsbeeld: 

projectsheet, nieuwsbrief/bulletin, advertentie, 

(alleen op cover, niet in binnenwerk) 

e-nieuwsbrief, webpagina, standaard factsheet 

De restvorm is op elke pagina waar hij gebruikt wordt hetzelfde. Dus als hij op de voorzijde 100% blauw is, 

dan is dat ook zo op de achterzijde. Als hij op de cover ingevuld wordt met een positioneringsbeeld, zijn 

de andere restvormen in dezelfde uiting corporate blauw (binnenwerk) en de kleur die gekozen is uit het 

kleurenpalet (achterzijde). 

restvorm 

19


1.6 Kleuren (-pallet) 

De corporate kleur van SenterNovem is blauw (PMS 7461). Naast de corporate kleur is er een kleurenpalet 

van 11 kleuren. Deze worden op de volgende pagina beschreven. In een 2-kleuren uitgave wordt op de 

voorzijde in de restvorm een percentage van 40% gebruikt (corporate uitgave) of een duotone van blauw 

en zwart (lijn uitgave). 

Als er een corporate uitgave voor SenterNovem wordt ontworpen, dan wordt corporate blauw in 100% 

en/of 40% blauw gebruikt. (Zie voor de toepassing het kopje ‘restvorm’ op pagina 19.) Als er een lijn 

uitgave wordt ontworpen, dan wordt er in plaats van corporate blauw een kleur uit het kleurenpalet 

gebruikt (met uitzondering van het colofon). De kleuren uit het palet zijn niet te claimen voor een bepaald 

programma, ze zijn door iedereen vrij te gebruiken. De gekozen kleur moet een kleur zijn die het beste 

past bij het positioneringsbeeld. 

1.6.1 Primaire huisstijlkleuren 

Pantone kleuren 

PANTONE 

7461 

SN corporate blauw 

PANTONE 

Process Black U 

SN zwart 

duotone 

Process Black U: 0: 0%, 60: 30%, 100: 100% 

PMS 7461: 0: 0%, 100: 100% 

Full-color (cmyk) kleuren digitaal drukwerk 

80C/24M/0Y/0K 

SN/CMYK/DIG/ 

corporate blauw 

0C/0M/0Y/100K 

SN/CMYK/DIG/ 

zwart 

Full-color (cmyk) kleuren offset 

Webkleur 

#0089C5 (volle tint) 

#66B8DC (60%) 

#E5F3F9 (10%) 

SN corporate blauw 

80C/30M/0Y/0K 

SN/CMYK/OFF/ 

corporate blauw 

0C/0M/0Y/100K 

SN/CMYK/OFF/ 

zwart 

20


1.6.2 Secundaire huisstijlkleuren (kleurenpalet) 

Full color (cmyk) kleuren offset 

90C/0M/28Y/22K 

50C/25M/0Y/12K 

100C/45M/6Y/23K 

77C/70M/0Y/40K 

5C/100M/15Y/22K 

0C/100M/63Y/15K 

SN/CMYK/OFF/ 

zeeblauw 

SN/CMYK/OFF/ 

luchtblauw 

SN/CMYK/OFF/ 

nachtblauw 

SN/CMYK/OFF/ 

bosbespaars 

SN/CMYK/OFF/ 

fuchsiaroze 

SN/CMYK/OFF/ 

aardbeirood 

0C/75M/100Y/10K 

0C/48M/100Y/0K 

0C/15M/100Y/5K 

0C/0M/100Y/23K 

40C/0M/100Y/20K 

SN/CMYK/OFF/ 

steenrood 

SN/CMYK/OFF/ 

sinaasappeloranje 

SN/CMYK/OFF/ 

zongeel 

SN/CMYK/OFF/ 

olijfgroen 

SN/CMYK/OFF/ 

grasgroen 

Full color (cmyk) kleuren digitaal drukwerk (POD, publishing on demand) 

90C/0M/28Y/22K 

50C/25M/0Y/10K 

100C/45M/16Y/28K 

85C/60M/6Y/40K 

15C/85M/30Y/22K 

0C/90M/65Y/19K 

SN/CMYK/DIG/ 

zeeblauw 

SN/CMYK/DIG/ 

luchtblauw 

SN/CMYK/DIG/ 

nachtblauw 

SN/CMYK/DIG/ 

bosbespaars 

SN/CMYK/DIG/ 

fuchsiaroze 

SN/CMYK/DIG/ 

aardbeirood 

0C/85M/100Y/17K 

0C/57M/100Y/3K 

0C/18M/100Y/5K 

0C/2M/100Y/23K 

35C/0M/100Y/20K 

SN/CMYK/DIG/ 

steenrood 

SN/CMYK/DIG/ 


SN/CMYK/DIG/ 

zongeel 

SN/CMYK/DIG/ 

olijfgroen 

SN/CMYK/DIG/ 

grasgroen 

let op! 

let op! 

Een percentage van het kleurenpallet mag 

alleen in 2-kleuren uitgaven gebruikt worden 

voor restvorm en kader. 

Te downloaden formats zijn opgemaakt in 

cmyk offset kleuren. Bij POD zet PGF deze kleuren 

automatisch om naar digitale kleuren. 

21


Pantone kleuren (PMS) 

PANTONE 

7474 

PANTONE 

652 

PANTONE 

647 

PANTONE 

5265 

PANTONE 

220 

PANTONE 

200 

zeeblauw 

luchtblauw 

nachtblauw 

bosbespaars 

fuchsiaroze 

aardbeirood 

PANTONE 

173 

PANTONE 

144 

PANTONE 

7406 

PANTONE 

612 

PANTONE 

383 

steenrood 


zongeel 

olijfgroen 

grasgroen 

Webkleuren 

#00838C (volle tint) 

#66B5BA (60%) 

#E5F2F3 (10%) 

#6D87A8 (volle tint) 

#A7B7CB (60%) 

#FOF3F6 (10%) 

#26547C (volle tint) 

#7D98B0 (60%) 

#E9EEF2 (10%) 

#493D63 (volle tint) 

#928BA1 (60%) 

#ECEBEF (10%) 

#AA004F (volle tint) 

#CC6695 (60%) 

#F6E5ED (10%) 

#C41E3A (volle tint) 

#DC7889 (60%) 

#F9E8EB (10%) 

zeeblauw 

luchtblauw 

nachtblauw 

bosbespaars 

fuchsiaroze 

aardbeirood 

#D14414 (volle tint) 

#E38F72 (60%) 

#FAECE7 (10%) 

#F77F00 (volle tint) 

#FAB266 (60%) 

#FEF2E5 (10%) 

#F3B900 (volle tint) 

#F8D566 (60%) 

#FEF8E5 (10%) 

#C4BA00 (volle tint) 

#DCD666 (60%) 

#F9F8E5 (10%) 

#A3AF07 (volle tint) 

#C8CF6A (60%) 

#F6F7E6 (10%) 

steenrood 


zongeel 

olijfgroen 

grasgroen 

Tinten blauw 

PANTONE 

7461 

PANTONE 

7461 

PANTONE 

7461 

PANTONE 

7461 

PANTONE 

7461 

SN blauw 100% 

SN blauw 40% 

SN blauw 20% 

SN blauw 60% 

SN blauw 80% 

Meestgebruikte tinten blauw 

Alternatieve tinten blauw voor gebruik in het binnenwerk 

van een brochure e.d. 

Deze tinten gelden ook voor cmyk kleuren. 

Persproeven zijn op te vragen bij de afdeling Communicatie van SenterNovem. 

tip! 

Speel met het kleurpalet. 

22


1.7 Basisstramien 

Voorzijde brochure corporate uitgave 

Voorzijde brochure lijn uitgave 

30 30 

30 30 30 restvorm 30 30 

Heading 

Subheading 


22,5 


cirkel 3 

cirkel 1 

cirkel 4 

beeldcirkel 

cirkel 2 

30 30 30 30 30 30 

De blauwe vlakken zijn in een corporate uitgave 

altijd het SenterNovem corporate blauw. 

De zwarte vlakken zijn in een lijn uitgave altijd 

een kleur uit het palet, maar nooit corporate 

blauw. De vlakken boven en onder zijn altijd 

gelijk van kleur. 

Voor het plaatsen van vlakken en cirkels wordt een stramien van vierkantjes (30 x 30 mm) als uitgangspunt 

genomen. Er is een compositie van vier cirkels, drie outline cirkels en één met beeld gevulde cirkel 

(beeldcirkel). Deze compositie van cirkels wordt altijd gecombineerd met de restvorm en mag niet los 

worden gebruikt. Bij corporate uitgaven worden alleen de drie outline cirkels gebruikt. Bij lijn uitgaven 

wordt, indien gewenst de vierde beeldcirkel toegevoegd (niveau 4) waarin een thema/programmaonderdeel/onderwerp 

(foto of illustratie) geplaatst kan worden. De twee bovenste (outline cirkels) staan 

vast qua formaat en plek en het daaruit ontstane kleurvlak (restvorm) ook. De derde (kleine) cirkel mag 

verplaatst worden als deze voor problemen zorgt met het onderliggende positioneringsbeeld (niveau 3) of 

met de tekst (in bijvoorbeeld beursbord/beursposter of banner). Deze cirkel mag niet vergroot of verkleind 

worden. Hij mag wel verplaatst worden, maar moet de grote outline cirkel raken. De vierde beeldcirkel mag 

verplaatst en geschaald worden als deze voor problemen zorgt met het onderliggende positioneringsbeeld 

(niveau 3) of met de tekst (in bijvoorbeeld beursbord of banner). Hij moet de grote outline cirkel raken en 

het formaat moet een afgeleide van het stramien zijn. 

Voor beide cirkels geldt dat ze geheel binnen het positioneringsbeeld blijven. De outline cirkels hebben 

bij een A5-, A4- en A3-uitgave altijd een lijndikte van 0,5 pt. De cirkels mogen nooit onderbroken worden. 

23


De kop en subkop zijn linkslijnend en staan in een vaste ruimte die ontstaat tussen de foto en de lijn van 

de opdrachtgever/het agentschap. De tekst dient in dit vlak qua hoogte gecentreerd te worden. De vaste 

afstand van de kant is 22,5 mm, dus lijnend aan het logo. 

Duurzaamheid werkt! 

Toepassingen in de praktijk 

Feiten over 





Voorbeeld van een corporate brochure. Voor 

een corporate uitgave wordt altijd corporate 

blauw gebruikt. Het is niet toegestaan een 

tweede kleur toe te voegen. 

Voorbeeld van een lijn brochure. Hier is de 

kleur sinaasappeloranje uit het kleurenpalet 

gebruikt. De te gebruiken kleur is variabel, maar 

moet wel uit het palet komen. Ook moet de 

gekozen kleur bij de foto passen. 

let op! 

Grootte logo opdrachtgever in niveau staat vast 

(ook op achterzijde). 

24


1.7.1 30-mm grid 

28 (vaste hoogte) 

23 


23 

23 



tekstblok 

in de hoogte 

centreren 

23 


witte lijn, tekst en logo’s staan vast 

23 

15 tot centrum logo 

(vaste positionering) 


25


1.7.2 Cirkelcompositie 

De terugkerende vormentaal is een compositie die bestaat uit cirkels: heldere, basale en transparante 

vormen. De cirkels zoomen als het ware in op de onderwerpen. De overlappende cirkels staan voor de 

synergie die ontstaat door bundeling van diverse thema's, voor onderwerpen die elkaar deels overlappen 

en voor de ‘veelvormigheid’ van de opdrachten en activiteiten die SenterNovem uitvoert. 

Er is een compositie van vier cirkels, drie outline cirkels en één met beeld gevulde cirkel (beeldcirkel). 

De twee bovenste (outline) cirkels staan vast qua formaat en plek (zie pagina 23) en het daaruit ontstane 

kleurvlak (restvorm) ook. Deze vaste compositie dient altijd gebruikt te worden. Uitzonderingen zijn de 

derde (kleine) cirkel en de vierde ‘beeldcirkel’. Deze kunnen vrij geplaatst worden, maar dienen wel te 

overlappen met cirkels 1 en 2. Het formaat van cirkel 3 mag niet gewijzigd worden, maar hij is wel vrij te 

plaatsen mits hij de grote cirkel raakt. Cirkel 4 mag wel gewijzigd worden van formaat, maar moet de grote 

cirkel blijven raken. Bij corporate uitgaven worden alleen de drie outline cirkels gebruikt. De cirkelcompositie 

hoeft in standaard middelen niet als vast (illustratief) element opgenomen te worden. Bij lijn 

uitgaven wordt, indien gewenst, de vierde beeldcirkel toegevoegd (niveau 4) waarin een thema/programmaonderdeel/onderwerp 

wordt uitgelicht. 

Samenvattend: 

Cirkel 1: niet vergroten of verkleinen, niet verplaatsen (outline); 

Cirkel 2: niet vergroten of verkleinen, niet verplaatsen (outline); 

Cirkel 3: niet vergroten of verkleinen, wel vrij te plaatsen mits hij de grote cirkel raakt (outline); 

Cirkel 4: wel vergroten of verkleinen, mits hij de grote cirkel raakt (met beeld). 

26


1.8 Kolommen (voorbeeldpagina) 

Het stramien bestaat uit 8 kolommen. Deze zijn vrij in te vullen. In de templates staan echter bepaalde uitwerkingen 

die onze voorkeur hebben. Mocht er veel tekst en beeld zijn, of bepaalde informatie die vraagt om veel 

of juist weinig kolommen, dan mag de verdeling aangepast worden. Hieronder staan enkele voorbeelden. 

Nieuwsbrief oktober 2004, nummer 3 

RANDVOORWAARDEN 

De nadruk binnen het programma Milieu & Technologie ligt dus op praktische projecten, 

MARKTPARTIJEN 

KRITISCHE SUCCESFACTOREN 

9 e basislijn van boven = 

De nadruk binnen het programma Milieu & Technologie 

ligt op praktische projecten, waarbij bedrijven 

experimenten uitvoeren of komt goed overeen met 

waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld prototypes van een installatie 

bouwen en testen. Dit komt goed overeen met de pragmatische en resultaatgerichte 

aanpak binnen het bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, een belangrijke 

doelgroep. De belangstelling onder bedrijven voor het programma Milieu & 

KNIP-EN SNOEIHOUT Burgers Kwaliteit 

Groenbeheer van de gemeente 

Logistiek 

Fruittelers 

Samenwerking met de aanbieders 

47,653 mm 

de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen 

Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. 

Boomkwekerijen 

het bedrijfsleven, Contactpersoon: Thea Mulder, 

070 233 33 99, t.mulder@senternovem.nl 

Techniek 

Agrarische ondernemingen/erfbeplanting 

Beheerders natuur- en recreatieterreinen 

De belangstelling onder de bedrijven voor het 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. 

programma Milieu & Technologie tin 2003 is groot. 

Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld 

AFVALHOUT Burgers Scheiden typen afvalhout 

Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar 

blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag de zogenaamde ‘multiplier’ vier maal 

Bedrijven 

Bestaande inzamelstructuur 

circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. 

zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die 

SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de markt.In het programma worden 

GFT Burgers Kwaliteit 

demonstratieprojecten, ontwikkelingsen onderzoeksprojecten en haalbaarheids- 

Inzamelaars 

Contracten 

projecten uitgevoerd. Het Gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelingsen 

Composteerders 

onderzoeksprojecten. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de 

meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu & 

BERMGRAS Provincie Kwaliteit (verontreinigingen) 

Technologie gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit aspect richten. Innovaties die 

Naburige gemeenten 

Bestekken 

op kleine schaal. De belangstelling onder bedrijven voor het programma Milieu & 

Rijkswaterstaat 

Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt 

elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In totaal zijn er circa 360 projecten 

aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. De nadruk binnen het 

afgerond. Vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: voor 

programma Milieu & Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij bedrijven 

elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de markt. De belangstel- 

experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld prototypes van een installatie bouwen en 

ling onder bedrijven voor het programma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 

testen. Dit komt goed overeen met de pragmatische en resultaatgerichte aanpak 

is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 

binnen het bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep 

projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 

voor de het onze kracht ligt in het programma Milieu & Technologie. 

26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag de 

zogenaamde. De ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag aan 

Buizen 

Demonstratieprojecten,gevoerd. Het gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelings- 

en onderzoeksprojecten. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

afgerond, omdat de meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het programma 

Milieu & Technologie gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit aspect 

richten. Innovaties die op kleine schaal hun waarde hebben bewezen. De belang- 

De nadruk binnen het programma Milieu & 

Technologie ligt dus op praktische projecten, 

stelling onder bedrijven voor het programma Milieu & Technologie tussen 1997 en 

waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of 

2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag elk jaar circa 2,5 maal. De nadruk 

bijvoorbeeld prototypes van een installatie 

binnen het programma Milieu & Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij 

bouwen en testen. 

voor elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent, bedrijven experimenten uitvoeren 

bijvoorbeeld prototypes van een installatie bouwen en testen. Dit komt goed over- 


een met de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen het bedrijfs-leven, met 

het Midden- en Kleinbedrijf. 

subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt 

het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo 

hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: investeert de markt ongeveer 


ligt op praktische projecten, waarbij bedrijven 

experimenten uitvoeren of komt goed overeen met 

de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen 

het bedrijfsleven. 

2 e basislijn van onder = 

285,75 mm 

9 

10 

Voorbeeld van het gebruik van 1 brede kolom (5 kolommen breed). 


subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn nog 

verleent, bedrijven experimenten uitvoeren bijvoorbeeld 

prototypes van een installatie bouwen en 

miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de 

geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het 

testen. Dit komt goed overeen met de pragmatische 

vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. programma Milieu & Technologie gaat zich vanaf 

en resultaatgerichte aanpak binnen het bedrijfs-leven, 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan medio 2004 met name op dit aspect richten. 

met het Midden- en Kleinbedrijf. 

subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier Innovaties die op kleine schaal.De belangstelling 

euro. De nadruk binnen het programma Milieu & 

onder bedrijven voor het programma Milieu & 

subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 

Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 

geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – 

miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven 

bedrijven experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld 

prototypes van een installatie bouwen en testen. Dit maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 mil- 

Anders gezegd: investeert de markt ongeveer vier 

vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. 

komt goed overeen met de pragmatische en resultaatgerichte 

aanpak binnen het bedrijfsleven, met het joen euro. In totaal zijn er circa 360 projecten afgerond. 

Vier maal zo hoog als het verstrekte subsidie- 

Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij 


Midden- en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep.De 

belangstelling onder bedrijven voor het programma bedrag. Anders gezegd: voor elke euro die 

bedrijven experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de 

prototypes van een installatie bouwen en testen. Dit 

Het aangevraagde 

markt.De belangstelling onder bedrijven voor het programma 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is 

gerichte aanpak binnen het bedrijfsleven, met het 

komt goed overeen met de pragmatische en resultaat- 

Techniek 

groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk 

Midden- en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep.De 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare 

belangstelling onder bedrijven voor het programma 

voor projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 

de ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door 

aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar 

budget. Het subsidiebudget bedraagt in de hele perio- 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. 

gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde 

bedrag de zogenaamde ‘multiplier’ vier De ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte 

Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 

bedrijven geïnvesteerde bedrag de zogenaamde De 

vier euro. De nadruk binnen het programma Milieu & circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. 

maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. 

subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die 

bedrijven experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld prototypes 

van een installatie bouwen en testen. Dit komt ven geïnvesteerde bedrag de zogenaamde ‘multiplier’ 

26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrij- 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan SenterNovem aan subsidie. Het verstrekte subsidiebedrag. 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem 

goed overeen met de pragmatische en resultaatge- 


subsidie verleent, investeert de markt.In het programma 

worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen aan subsidie verleent, investeert de markt.De belangstelling 


Midden- en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep subsidie verleent, investeert de markt.In het programrichte 

aanpak binnen het bedrijfsleven, met het 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan 

onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. 

Het Gaat in bijna de helft van de gevallen om Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aange- 

voor de het onze kracht ligt in het programma Milieu ma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen 

& Technologie. 


Het Gaat in bijna de helft van de gevallen. 

Buizen 

Om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn 

Demonstratieprojecten,gevoerd. Het gaat in bijna nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, 

de helft van de gevallen om ontwikkelingsen 

omdat de meesten recentelijk zijn gestart en dus nog 

onderzoeksprojecten. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

afgerond, omdat de meesten vanaf medio 2004 met name op dit aspect richten. 

lopen. Het programma Milieu & Technologie gaat zich 

recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het programma 

Milieu & Technologie gaat zich vanaf 

Innovaties die op schaal. 

medio 2004 met name op dit aspect richten. 


Innovaties die op kleine schaal hun waarde hebben 

bewezen. De belangstelling onder bedrijven voor 

het programma Milieu & Technologie tussen 1997 en 

De nadruk binnen het programma Milieu & Technologie ligt op praktische 

2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag elk 

projecten, waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of komt goed overeen 

jaar circa 2,5 maal. De nadruk binnen het programma 

met de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen het bedrijfsleven, 

Milieu & Technologie ligt dus op praktische projecten, 

Contactpersoon: Thea Mulder, 070 233 33 99, t.mulder@senternovem.nl 

waarbij voor elke euro die SenterNovem aan subsidie 

Voorbeeld van het gebruik van 2 kolommen (beide 3 kolommen breed). 

Voor een voorbeeld van het gebruik van 3 kolommen kun je bij de nieuwsbrief/bulletin kijken. 

6 

9 e basislijn van boven = 

47,653 mm 

2 e basislijn van onder = 

285,75 mm 

27


9 

10 

60 vaste hoogte 

33,5 

Programmainformatie 

4e basislijn van boven 

6,5 

2e basislijn van boven 

SenterNovem stimuleert duurzame ontwikkeling en innovatie door een 

brug te slaan tussen markt en overheid. Op professionele wijze voert 

SenterNovem overheidsbeleid uit rond innovatie, energie & klimaat 

en milieu & leefomgeving. Bedrijven, instellingen en overheden kunnen 

10 

bij SenterNovem terecht voor het realiseren van maatschappelijke 


overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projectenprogramma 

Milieu & Technologie tussen 1997 

doelstellingen op deze terreinen, nationaal en internationaal. 

SenterNovem is een agentschap van het Ministerie van Economische 

Zaken. Meer informatie: www.senternovem.nl. 

witte lijn in het midden van basislijn en x-hoogte 

en 2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag 

overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 

6,5 

Juliana van Stolberglaan 3 

Catharijnesingel 59 

projecten beschikbare budget. 

Postbus 93144 

Postbus 8242 

2509 AC Den Haag 

3503 RE Utrecht 

Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode 

Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 

bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde 

‘multiplier’ – vier maal zo hoog als het verstrekte 

Swentiboldstraat 21 

Dokter van Deenweg 108 


Postbus 17 

Postbus 10073 

SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de 

6130 AA Sittard 

8000 GB Zwolle 

markt ongeveer vier euro. De nadruk binnen het 

Telefoon 046 420 22 02 

Telefoon 038 455 35 53 

programma Milieu & Technologie ligt dus op prak- 

Telefax 046 452 82 60 

Telefax 038 454 02 25 

tische projecten, waarbij bedrijven experimenten 

uitvoeren of bijvoorbeeld prototypes van een 

installatie bouwen en testen. Dit komt goed 

overeen met de pragmatische en resultaatgerichte 

www.senternovem.nl 

info@senternovem.nl 

XXX-XX.XX 

7,5 mm van x-hoogte 

projectnummer 

invoegen 

aanpak binnen het bedrijfsleven, met het Middenen 

Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep voor in 

de hele periode ruim 26 miljoen gerond. 

programma Milieu & Technologie ligt dus op praktische 

projecten, waarbij bedrijven experimenten 







9 

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan SenterNovem geen 

enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Bij publicaties van SenterNovem die 

informeren over subsidieregelingen geldt dat de beoordeling van subsidieaanvragen uitsluitend 

plaatsvindt aan de hand van de officiële publicatie van het besluit in de Staatscourant. 

6,5 

logo centreren 

in de hoogte 

30 

op 1 lijn met onderkant logo 


Voorbeeld van een achterzijde met het kolommenstramien. 

28


1.9 Typografie (lettertype, typogrammen, voorbeeldpagina) 

Voor de huisstijl van SenterNovem wordt het lettertype Myriad Pro gebruikt. Voor interne correspondentie 

wordt het lettertype Arial gebruikt. Te denken valt dan aan Powerpoint-presentaties, brieven, faxen e.d. 

Voorbeelden van de Myriad Pro zijn: 

Myriad Pro 

ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ abcdefghijklmnopqrstuvwxyz 

1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro Bold 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro Bold Condensed 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro Bold Condensed Italic 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro Bold Italic 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro Italic 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro SemiCondensed 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Myriad Pro SemiCondensed italic 


1234567890±§!@#$%^&*()-_=+[]{}’”;:|\,.?/ 

Mocht u dit lettertype niet in uw bezit hebben dan kunt u dit aanschaffen bij o.a. Fontshop 

(www.fontshop.nl). Bij aanlevering van drukwerk dienen orginele fontsets te worden meegeleverd. 

29


A4 brochure / Handleiding / Krant 

Font Kleur Corps Interlinie Spatiëring 

Kop (cover) Myriad Pro Bold diapositief (wit) 34 pt (>28 pt, 38 pt, 26 pt, 25 pt, 38 pt, 18 pt, 20 pt,


Projectenboekje 


aanvullend 

Kop in blauwe balk Myriad Pro Bold diapositief (wit) 16 pt 30 pt 10 pt 

Subop in witte balk Myriad Pro Bold Italic corp. blauw** 9 pt 30 pt 10 pt 

Hoofdstukcijfer binnen Myriad Pro Bold Italic uit het palet* 35 pt 30 pt 10 pt 

Projectsheet 


Kop in balkje Myriad Pro Bold corp. blauw** of diap. 16 pt 30 pt 10 pt 

Subkop in balkje Myriad Pro Bold Italic corp. blauw** of diap. 15 pt 30 pt 10 pt 

aanvullend aanvullend 

aanvullend 

aanvullend aanvullend 

Kadertekst (plat) Myriad Pro Semi Cond Italic zwart of diapositief (wit) 7,5 pt 15 pt 10 pt 

Kadertekst (kop) Myriad Pro Bold Kap corp. blauw** of diap. 8 pt 15 pt 30 pt 

Bedrijfsprofiel Myriad Pro Italic zwart 6,5 pt 15 pt 10 pt 

Adressen Myriad Pro zwart 7,5 pt 15 pt 10 pt 



Kop Myriad Pro Bold diapositief (wit) 114 pt (>114 pt, 55 pt, 40 pt, 40 pt, 28 pt, 38 pt,


Powerpoint 


Kop (openingspagina) Arial Bold diapositief (wit) 23 pt 43 pt 10 pt 

aanvullend 

Kop (vervolgpagina) Arial Bold corporate blauw** 23 pt 43 pt 10 pt 

Platte tekst (opening) Arial diapositief (wit) 12 pt (>10 pt,


1.9.1 Opsomming 

Interessant voor u? 

De regeling is bedoeld voor Nederlandse universiteiten, 

onderzoeksinstituten en (MKB-)bedrijven die zich 

bezighouden met energieonderzoek. 

U kunt subsidie aanvragen wanneer u: 

• Fundamenteel onderzoek uitvoert. Met dit onderzoek 

wilt u de algemene wetenschappelijke en technische 

kennis uitbreiden. Uw onderzoek heeft geen industriële 

en/of commerciële doelstellingen. 

- Industrieel onderzoek uitvoert. Met dit onderzoek 

wilt u nieuwe kennis vergaren om deze te gebruiken 

bij de ontwikkeling van nieuwe producten, processen 

of diensten. Of om bestaande nieuwe producten, 

processen of diensten aanmerkelijk te verbeteren. 



bij de ontwikkeling van nieuwe producten, processen 

of diensten. Of om bestaande nieuwe producten, 

processen of diensten aanmerkelijk te verbeteren. 

1. In alle gevallen moet het gaan om onderzoek 

dat pas na tien jaar tot marktintroductie leidt. 

2. Industrieel onderzoek uitvoert. Met dit onderzoek 

wilt u nieuwe kennis vergaren deze te gebruiken 

de ontwikkeling van nieuwe producten, processen. 

3. In alle gevallen moet het gaan om onderzoek dat 

pas na tien jaar tot marktintroductie leidt. 

4. Wilt u nieuwe kennis vergaren deze te gebruiken 


• Met dit onderzoek wilt u de algemene wetenschappelijke 

en technische kennis uitbreiden. 

• Fundamenteel onderzoek uitvoert. Met dit onderzoek 

wilt u de algemene wetenschappelijke en technische 

kennis uitbreiden. Uw onderzoek heeft geen industriële 

en/of commerciële doelstellingen. 



bij de ontwikkeling. 

1. In alle gevallen moet het gaan om onderzoek. 

2. Industrieel onderzoek uitvoert. Met dit onderzoek 

wilt u nieuwe kennis vergaren deze te gebruiken 


• Met dit onderzoek wilt u de algemene wetenschappelijke 

en technische kennis uitbreiden. Het hele subsidiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen. 

miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde 

bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal 

zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 

voor elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent, 

investeert de markt ongeveer vier euro. De nadruk binnen 

het programma Milieu & Technologie ligt dus op praktische 

projecten, waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld 

prototypes van een installatie bouwen en testen. 

Dit komt goed overeen met de pragmatische en resultaatgerichte 


Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep.De belangstelling 

onder bedrijven voor het programma Milieu & Technologie 

tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 

Techniek 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 

projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. 

Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag 

de zogenaamde ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte 


SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de markt.In 

het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelings- 

en onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten 

uitgevoerd. Het Gaat in bijna de helft van de gevallen om 

ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn nog weinig 

marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 


Milieu & Technologie gaat zich vanaf medio 2004 met name 

op dit aspect richten. Innovaties die op kleine schaal.De 

belangstelling onder bedrijven voor het programma Milieu 

& Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het 


bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In totaal 

zijn er circa 360 projecten afgerond. Vier maal zo hoog als 

het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke 

euro die SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de 

markt.De belangstelling onder bedrijven voor het programma 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het 

aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 

maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget 



bedrag de zogenaamde De De ‘multiplier’ vier maal zo hoog 

2 

Voorbeeld van een pagina met een opsomming. 

33


1.9.2 Voorbeelden typografie binnenwerk A4-brochure (lijn uitgave) 

Kop 

Introductie 

programma 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 


28 pt 

30 pt 

uit het palet, zelfde kleur 

als gebruikt is op de voorzijde 

10 pt 

Subkop 

Haalbaarheidsprojecten 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 


15 pt 

30 pt 



10 pt 

Inleiding 

Het subsidieprogramma ondersteunt in de 

periode 1997 - 2003 haalbaarheidsprojecten. 

Platte tekst 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die 

bijdragen aan het realiseren van de doelstelling. 

Tussenkop 

Het resultaat: economie en milieu 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

Myriad Pro 

10 pt 

22,5 pt 

corporate blauw (pms/cmyk dig/cmyk off) 

10 pt 

Myriad Pro 

8,5 pt 

15 pt 

zwart 

5 pt 


12 pt 

15 pt 


10 pt 

Alineakop 1 

Marktintroductie 

Alineakop 2 (cursief) 

Marktintroductieprojecten 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 


10 pt 

15 pt 



10 pt 


8,5 pt 

15 pt 


20 pt 

34


Bijschrift 

Proefmonsters nemen bij de machine. De nadruk binnen het programma 

Milieu & Technologie ligt op praktische projecten. 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 


6 pt 

12 pt 

zwart 

10 pt 

Kadertekst (plat) 


ligt op praktische projecten. 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

Myriad Pro Semi Cond Italic 

7,5 pt 

15 pt 

zwart 

10 pt 

Kadertekst (kop) 

TOEPASSEN 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

Myriad Pro Bold Kap 

8 pt 

11 pt 


30 pt 

Header 

Nieuwsbrief oktober 2004, nr. 3 

font: 

corps: 

interlinie: 

kleur: 

spatiëring: 

Myriad Pro 

7 pt 

15 pt 


10 pt 

35


1.10 Kaders en grafieken 

Kaders en grafieken hebben een lijndikte van 0,4 pt en altijd een afgeronde hoek. De afgeronde hoek is 

vrij en afhankelijk van de grootte van de illustratie, tabel of grafiek, maar heeft minimaal een hoekstraal 

van 8 mm. Binnen één uitgave moet dezelfde hoek gebruikt worden. De dikke lijn (2,5 pt) aan de zijkant 

wordt uitgevoerd in één van de kleuren uit het palet (maar dezelfde als gebruikt is op de voorzijde) en is 

een vast gegeven. Bij een corporate uitgave is de lijn 100% corporate blauw. 

45 

40 

35 

CAPACITEIT 

30 

PRODUKTIE 

1998 1999 2000 2001 2002 2003 

Voorbeeld van een grafiek. De afgeronde hoek is variabel, maar heeft minimaal een hoekstraal van 8 mm. 

Onderverdeling van de projecten naar programma-onderdeel 

PROGRAMMA-ONDERDEEL 

AANDEEL PROJECTEN 

Realisatie convenant 78% 

Procesvernieuwing 13% 

Marktintroductie 3% 

Afgesloten programma-onderdelen 6% 

Voorbeeld van een tabel. De afgeronde hoek is variabel, maar heeft minimaal een hoekstraal van 8 mm. 



DIVERSE PROJECTEN 


PER JAAR 





Voorbeeld van een tabel met een kopje bestaande uit meerdere regels. 

De afgeronde hoek is variabel, maar heeft minimaal een hoekstraal van 8 mm. 

36


TOEPASSEN 

TOEPASSEN 


ligt op praktische projecten, waarbij bedrijven experimenten 


installatie bouwen en testen. Dit komt goed overeen 

met de pragmatische en resultaatgerichte aanpak 

binnen het bedrijfsleven, met name die van het Middenen 

Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep voor het 

programma Milieu & Technologie. 









Voorbeeld van een lijnkader. 

Voorbeeld van een corporatekader. 

TOEPASSEN 

TOEPASSEN 

















Voorbeeld van een diapositief lijnkader. 

Voorbeeld van een diapositief corporatekader. 

Gebruik liever geen tint voor de achtergronden van kaders. Als je toch een tint gebruikt, gebruik dan 20% en 

maak zwarte tekst. De afgeronde hoek is variabel, maar heeft minimaal een hoekstraal van 8 mm. 

let op! 

Verticale (vette) lijn tegen/in kader is altijd gekozen kleur uit 

pallet of 100% of 40% SN corporate blauw. 

37


MARKTPARTIJEN 




Fruittelers 

Logistiek 






Bedrijven 



Inzamelaars 

Contracten 




Bestekken 


Overzichtstabel 1.1 

Voorbeeld van een tabel. De afgeronde hoek is variabel, maar heeft minimaal een hoekstraal van 8 mm. 

tip! 

Hou bij tekstkaders rekening 

met de leesbaarheid. 

38


1.11 Illustratie, bijschriften 

Foto’s 

Foto’s zijn zoveel mogelijk aan één kant aflopend en hebben aan de tegenoverliggende kant een 

afgeronde hoek met een hoekstraal van 20 mm. 

20 mm 

Voorbeeld van het gebruik van een foto. De afgeronde hoek heeft altijd een hoekstraal van 20 mm. 

Voorbeeld van het gebruik van een serie foto’s. Ook hier heeft de afgeronde hoek een hoekstraal van 20 mm. 

tip! 

Niet alle foto's op een pagina hoeven met 

een ronde hoek (minimaal 1). 

Is de foto te laag van resolutie om hem groot te plaatsen, laat hem dan niet aflopen, maar meelopen met 

de tekstkolom (zie te downloaden template). Ook hier heeft de afgeronde hoek een hoekstraal van 20 mm. 

39


Fotografie- en illustratievermelding 

Als bij foto’s en illustraties wordt vermeld wie de maker is, gebeurt dit zoveel mogelijk verticaal op 2 mm 

afstand, aan de rand van de foto. De tekst staat dan niet op het basislijn-stramien. De vermelding begint 

nooit bij de afgeronde hoek. De afgeronde hoek van een foto heeft altijd een hoekstraal van 20 mm. 

FOTOGRAFIE: PETER VAN LIESHOUT 

Voorbeeld fotografievermelding. 

FOTOGRAFIE: MARGREET VLOON 

8 


zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan 

subsidie verleent, investeert de markt ongeveer 

vier SenterNovem aan subsidie verleent, en verder 

investeert de markt ongeveer vier euro. 

Het subsidiebudget 

De belangstelling onder bedrijven voor het 

programma Milieu & Technologie tussen 1997 en 

2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag 

overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten 

beschikbare budget. 







markt ongeveer vier euro. 



waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of bij 


Dit komt goed overeen met de pragmatische en 

resultaatgerichte aanpak binnen bijvoorbeeld het 

bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, 

een belangrijke doelgroep. 

De doelgroep 

De belangstelling voor het programma Milieu 

& Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het 

aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar 

circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare 

budget. Het subsidiebudget bedraagt in de hele 

periode ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt 

het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de 

zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo hoog als 

het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 

voor elke euro die SenterNovem aan subsidie 

verleent, investeert de markt. 


In het programma worden demonstratieprojecten, 

ontwikkelingsen onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten 

uitgevoerd. Het gaat in bijna 


onderzoeksprojecten. Er zijn marktintroductieprojecten 

afgerond, omdat de meesten recentelijk 

zijn gestart en dus nog lopen. Het programma 

Milieu & Technologie gaat zich vanaf medio 2004 

met name op dit aspect richten. Innovaties die 

zich voornamelijk richten op kleine schaal. 





Voorbeeldpagina met fotografievermelding. 

40


1.12 Streamers 

Streamers in een kader altijd 

linkslijnend plaatsen. 

‘De natuur zit slimmer in elkaar dan je denkt!’ 

Voorbeeld van een lijn streamer in een kader. 


Voorbeeld van een corporate streamer in een kader. 

‘Het traject van kennis naar toepassingen’ 

‘Je hebt allerlei loketten die allemaal proberen 

de kennisuitwisseling te stimuleren’ 

Voorbeelden van een diapositief lijn streamer in een kader. 

Streamers die niet in een kader staan 

mogen linkslijnend, rechtslijnend en 

gecentreerd geplaatst worden. 


de kennisuitwisseling te stimuleren en sinds kort 

komen de innovatievouchers daar nog bij.’ 

Voorbeeld van een lijn streamer. 


de kennisuitwisseling te stimuleren’ 

Voorbeeld van een diapositief corporate streamer in een kader. 


de kennisuitwisseling te stimuleren en sinds kort 

komen de innovatievouchers daar nog bij.’ 

Voorbeeld van een corporate streamer. 

41


1.13 Colofon 

Het colofon bestaat standaard uit het bedrijfsprofiel, de adressen en de verantwoordingstekst. Namen van 

tekstschrijvers, ontwerpers, drukkerij, leveranciers etc. worden niet vermeld in het colofon. Een uitzondering 

hierop zijn jaarverslagen. Voor foto's waarvoor SenterNovem niet zelf de opdracht heeft gegeven 

geldt een uitzondering. Naamsvermelding dient dan klein aan de rand van de foto geplaatst te worden. 

Fotografieverantwoordingen worden geplaatst conform het huisstijlhandboek (zie pagina 40). Vermeld 

geen bronvermelding of naam van de maker als de foto is afgekocht. 

1.13.1 Bedrijfsprofiel 

De tekst ‘Bedrijfsprofiel’ kan op termijn veranderen. De meest actuele tekst kun je als Word-bestand 

downloaden vanaf www.senternovem.nl/huisstijl of vraag bij de afdeling Communicatie. 

SenterNovem stimuleert duurzame ontwikkeling en innovatie door een brug te slaan tussen markt en overheid. 

Op professionele wijze voert SenterNovem overheidsbeleid uit rond innovatie, energie & klimaat en 

milieu & leefomgeving. Bedrijven, instellingen en overheden kunnen bij SenterNovem terecht voor het 

realiseren van maatschappelijke doelstellingen op deze terreinen, nationaal en internationaal. SenterNovem 

is een agentschap van het Ministerie van Economische Zaken. Meer informatie: www.senternovem.nl 

SenterNovem boosts sustainable development and innovation by bringing together policy and practice. 

SenterNovem professionally implements government policy on innovation, energy and climate, and 

environment and spatial planning. Companies, institutions and governmental authorities can call on 

SenterNovem when realising social objectives in these areas, nationally and internationally. SenterNovem 

is an agency of the Dutch Ministry of Economic Affairs. More information: www.senternovem.nl/english 

1.13.2 Verantwoording 

De tekst ‘Verantwoording’ kan op termijn veranderen. De meest actuele tekst kun je als Wordbestand 

downloaden vanaf www.senternovem.nl/huisstijl of vraag bij de afdeling Communicatie. 

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan SenterNovem geen enkele 

aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Bij publicaties van SenterNovem die informeren over 

subsidieregelingen geldt dat de beoordeling van subsidieaanvragen uitsluitend plaatsvindt aan de hand 

van de officiële publicatie van het besluit in de staatscourant. 

Although this publication has been prepared with the greatest possible care, SenterNovem cannot accept 

any liability for any errors it may contain. With regard to SenterNovem publications which provide information 

about subsidy schemes, the assessment of subsidy applications takes place solely on the basis of 

the official publication of the relevant decree in the Netherlands Government Gazette (Staatscourant). 

Opdrachtgever 

Corporate uitgave 

SenterNovem is een agenstschap van 

SenterNovem is an agency of 

Lijn uitgave 


made by order of 

let op! 

Kijk voor de actuele teksten 

‘Bedrijfsprofiel’ en ‘Verantwoording’ 

op www.senternovem.nl/huisstijl. 

42


1.13.3 Adressen 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


P.O. Box 93144 

2509 AC the Hague 

The Netherlands 

Telephone +31 70 373 50 00 

Fax +31 70 373 51 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 


P.O. Box 8242 



Telephone +31 30 239 34 93 

Fax +31 30 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 


P.O. Box 17 



Telephone +31 46 420 22 02 

Fax +31 46 452 82 60 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 


P.O. Box 10073 



Telephone +31 38 455 35 53 

Fax +31 38 454 02 25 

www.senternovem.nl/naam programma 


www.senternovem.nl/english 


In principe hoeven, indien er ruimtegebrek is, niet alle vier de vestigingen te worden vermeld, maar in 

ieder geval wel de vestiging waar het secretariaat van de betreffende programma of regeling is gevestigd. 

let op! 

Schrijfwijzer voor o.a. telefoon en telefax nummers kun je 

downloaden vanaf www.senternovem.nl/huisstijl. 

43


1.13.4 Opmaak en voorbeelden 








































Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 046 452 82 60 

Telefax 038 454 02 25 


XXX-XX.XX 


bedrijfsprofiel 

adressen (minimaal 1, maximaal 4) 

en publicatienummer 

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan SenterNovem geen enkele 

aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Bij publicaties van SenterNovem die informeren 

over subsidieregelingen geldt dat de beoordeling van subsidieaanvragen uitsluitend plaatsvindt aan 

de hand van de officiële publicatie van het besluit in de Staatscourant. 

verantwoording 

let op! 

let op! 

In colofon geen n.a.w.-gegevens 

over ontwerper, fotograaf en drukkerij. 

Publicatienummer aanvragen bij 

Regiepunt en vermelden in colofon. 

44


Agendaberichten 

Kerstborrel 

september 2004 

bedrijven voor het programma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is 

groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het 

voor projecten beschikbare budget. 

oktober 2004 

Het actieplan 'Aansluiting fiets op OV' steunt ondernemers 

die innovaties ontwikkelen voor de stimulering 

van het fietsgebruik in het zogenaamde natransport, 

het transport tussen knooppunt en eindbestemming. 

Bijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) van nieuwe. 

fietsverhuursystemen in het zogenaamde natransport, 

De belangstelling onder bedrijven voor het programma 




Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 


Meer informatie 

troductieprojecten afgerond, omdat de meesten 

recentelijk zijn gestart en dus nog lopenInnovaties 

die op kleine schaal hun waarde hebben bewezen. 

Telefoon: 070 373 53 12 

Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. 

het transport kan devoor de stimulering van het fiets- 

ven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multi- 

Het gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwik- 

Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde 

gebruik in het zogenaamde natransport, het transport 

plier’ – vier maal zo hoog als het verstrekte subsidie- 

kelings- en onderzoeksprojecten. Er zijn programma 

‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. 

november 2004 

In het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen onderzoeksprojecten 

en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat in bijna de 

helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. 

tussen knooppunt. Het actieplan 'Aansluiting fiets op 


voor de stimulering van het fietsgebruik in het zogenaamde 

natransport, het transport tussen knooppunt 

en eindbestemming. 

bedrag. Anders gezegd: met de kracht die voor elke 

euro die SenterNovem 

zoals in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. 

Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde 

bedrag vier maal zoMilieu & Technologie gaat zich 

weinig marktinrecentelijk zijn gestart en nog lopen. 

voor elke euro die In het programma worden demon- 

december 2004 


stratieprojecten, ontwikkelingsen onderzoeksprojec- 





natransport, bustransport en het transport tussen 

knooppunt en eindbestemming. 

ten en haalbaar SenterNovem in de hele periode ruim 

26 miljoen gerond. 

Projectenoverzicht 

Projecten fase 1 



helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn 

programma zoals in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld 

blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ 

– vier zijn gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu & Technologie 

gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit aspect richten. 














Juliana van Stolberglaan 3 Catharijnesingel 59 

Postbus 93144 

Postbus 8242 



Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 


XXXX-XX.XX 


Rol van het bedrijfsleven 






26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven 

geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ 

– vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. 

Anders gezegd: voor elke euro die In het pro- 










Postbus 93144 

Postbus 8242 



Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 


2EOS-05.03 


blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag. 


gramma worden demonstratieprojecten, ontwikke- 





helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn het 

door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier 

lings- en onderzoeksprojecten en haalbaar 

SenterNovem in de hele periode ruim 26 miljoen 


bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier 

maal zoMilieu & Technologie gaat zich vanaf nog wei- 

zijn gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu & Technologie gaat zich 

vanaf medio 2004 met name op dit aspect richten. 

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan 

6,5 

SenterNovem geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. 

Bij publicaties van SenterNovem die informeren over subsidieregelingen geldt 

nig marktinrecentelijk zijn gestart en dus nog lopen. 





dat de beoordeling van subsidieaanvragen uitsluitend plaatsvindt aan de hand 


van de officiële publicatie van het besluit in de Staatscourant. 


Voorbeeld van een colofon op de nieuwsbrief. 

Voorbeeld van een colofon op de projectsheet. 



SenterNovem overheidsbeleid uit rond innovatie, energie & klimaat en 

milieu & leefomgeving. Bedrijven, instellingen en overheden kunnen 

bij SenterNovem terecht voor het realiseren van maatschappelijke doelstellingen 

op deze terreinen, nationaal en internationaal. SenterNovem 

is een agentschap van het Ministerie van Economische Zaken. Meer 

informatie: www.senternovem.nl. 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 



SenterNovem stimuleert duurzame ontwikkeling en innovatie door een brug 

te slaan tussen markt en overheid. Op professionele wijze voert SenterNovem 

overheidsbeleid uit rond innovatie, energie & klimaat en milieu & leefomgeving. 

Bedrijven, instellingen en overheden kunnen bij SenterNovem terecht voor het 

realiseren van maatschappelijke doelstellingen op deze terreinen, nationaal 

en internationaal. SenterNovem is een agentschap van het Ministerie van 

Economische Zaken. Meer informatie: www.senternovem.nl. 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 


XXX-XX.XX 










Voorbeeld van een colofon op het rapportomslag. 

Voorbeeld van een colofon op het projectenboekje. 

45


1.14 Ontwerpbureaus 

Samenwerking externen 

SenterNovem werkt voor het ontwerpen van drukwerk en het produceren van beurspanelen en beursposters/ 

beursborden met een beperkt aantal vaste ontwerpbureaus, drukkers en leveranciers. Neem hiervoor contact 

op met de afdeling Communicatie. 

46


1.15 Papier en afwerking (drukwerk) 

1.15.1 Papiersoort 

We kiezen voor alle offset drukwerkuitingen voor Biotop, bij voorkeur geleverd door de papierleverancier 

Proost en Brand. Alleen niet-standaarddrukwerk (zoals een jaarverslag) mag in een afwijkende papiersoort, 

maar uitsluitend in overleg met de afdeling Communicatie. Voor publishing on demand (POD) producties 

is er een alternatief, namelijk Multi copy cream, Biotop is dan niet mogelijk. 

1.15.2 Afwerking 

Het papier mag niet gelamineerd, gevernist of gecoat worden. Bij uitzonderingen, bijvoorbeeld als het 

drukwerk zou kunnen vlekken of als er geen tijd is om het goed te laten drogen, overleggen met PGF 

(EZ/IZ, de afdeling Interne Zaken van het ministerie van Economische Zaken). 

1.15.3 Gramsgewichten 

offset druk 

POD 

Brochure / Handleiding van 40 pagina's en minder 

• bindwijze: geniet gebrocheerd 

• omslag: 160 grs 

• binnenwerk: 90 grs 

Brochure / Handleiding van 40 pagina's en minder 




Brochure / Handleiding van meer dan 40 pagina's 

• bindwijze: garenloos gebrocheerd 



Brochure / Handleiding van meer dan 40 pagina's 




Projectenboekje van 40 pagina's en minder 




Projectenboekje van 40 pagina's en minder 




Projectenboekje van meer dan 40 pagina's 




Projectenboekje van meer dan 40 pagina's 




Projectsheet / Factsheet 

• Biotop 160 grs 

Projectsheet / Factsheet 

• Multi copy cream 160 grs 

A4 Nieuwsbrief 


A4 Nieuwsbrief 


47

Huisstijlhandboek SenterNovem 4.0 4.0 

offset druk 

Rapportomslag 


POD 

Rapportomslag 


Omslagmap 


Omslagmap 


A3 Krant / Bulletin 


A3 Krant / Bulletin 


Drieluik / Folder gevouwen A3 


Drieluik / Folder gevouwen A3 



• gesatineerd mc 185 grams 


• synthetic (dun polyester) 

Bij 300 of 400 grams desgewenst ‘Munken Pure’ (Schneidersöhe). 

48 

let op! 

Digitaaldruk ook in Multi copy cream. 

let op! 

Let op papierkwaliteit (Biotop, gramsgewicht). 

Brochure en handleiding hebben verschillend gramsgewicht 

in het binnenwerk i.v.m. doorschijnen.


2. Correspondentie (huisstijl middelen) 

2.1 Inleiding 

Correspondentie middelen zijn huisstijlmiddelen die in beheer is en besteld kan worden via het Facilitair Bedrijf 

(FB). De secretariaten van de lijn-afdelingen en afdeling Communicatie heeft een beperkte 'handvoorraad' 

beschikbaar. Hogere oplages kun je bestellen bij FB van jouw vestiging. 

Corporate middelen zijn huisstijlmiddelen die in beheer is en besteld kan worden via FB. De secretariaten 

van de lijn-afdelingen en afdeling Communicatie heeft een beperkte 'handvoorraad' beschikbaar. Hogere 

oplages kun je bestellen bij FB van jouw vestiging. 

2.2 Voorgedrukte correspondentiemiddelen (voorbeelden) 

2.2.1 Briefpapier (FB) 

Briefpapier is gedrukt in de kleuren corporate blauw (PMS 7461) en zwart. 

Voorbeeld van het briefpapier. 

49


2.2.2 Enveloppe (FB) 

Er zijn verschillende formaten enveloppen, met en zonder venster. Deze zijn gedrukt in de kleuren corporate 

blauw (PMS 7461) en zwart. 

Voorbeeld van de A4 vensterenvelop. 

Voorbeeld van de vensterloze A4 envelop. 

Voorbeeld van de A5 vensterenvelop. 

Voorbeeld van de vensterloze A5 envelop. 

50


2.2.3 Naamkaartjes (FB*) 

De naamkaartjes zijn gedrukt in de kleuren corporate blauw (PMS 7461) en zwart. Het aanvragen van 

visitekaartjes kan gebeuren via intranet. 

ir. J.J.E.A. (Joop) van Meel 

Projectbegeleider 

j.van.meel@senternovem.nl 

Tel. 030 239 54 82 

Fax 030 231 64 91 

Postbus 8242 



Voorbeeld van een visitekaartje. 

51


2.2.4 Adressticker (FB) 

De adressticker is voorgedrukt in de kleuren corporate blauw (PMS 7461) en zwart en kan in de printer 

gelegd worden. 

SenterNovem 

T.a.v. Peter Cornelissen 

Afdeling Communicatie 

Postbus 93144 


Postbus 93144, 2509 AC Den Haag 

Postbus 8242, 3503 RE Utrecht 

Postbus 93144, 2509 AC Den Haag 

Postbus 8242, 3503 RE Utrecht 

Postbus 17, 6130 AA Sittard 

Postbus 10073, 8000 GB Zwolle 

Postbus 17, 6130 AA Sittard 

Postbus 10073, 8000 GB Zwolle 

De adressticker. 

Voorbeeld van de adressticker met ingeprint adres. 

2.2.5 Complimentscard (FB) 

De complimentscard is voorgedrukt in de kleuren corporate blauw (PMS 7461) en zwart. 

DATUM 

WITH COMPLIMENTS 

BETREFT 

SenterNovem Den Haag 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 

SenterNovem Utrecht 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 

SenterNovem Sittard 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 

SenterNovem Zwolle 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 

De complimentscard. 

52

SenterNovem stimuleert duurzame ontwikkeling en innovatie door een brug te 

slaan tussen markt en overheid. Op professionele wijze voert SenterNovem 



realiseren van maatschappelijke doelstellingen op deze terreinen, nationaal en 

internationaal. SenterNovem is een agentschap van het Ministerie van 


9IEC-05.04 


2.3 Omslagmap 

(de omslagmap is als QuarkXPress template te downloaden) 

2.3.1 Corporate omslagmap A4+ full color 

De omslagmap heeft een vast template waarbinnen ze opgemaakt dient te worden. De restvorm rechtsboven op 

de voorzijde is bij een corporate uitgave altijd 100% corporate blauw. Bij een lijn uitgave wordt een kleur uit het 

palet gekozen die het best past bij het positioneringsbeeld. Op de flap is een vaste ruimte voor de verantwoording, 

en de adressen. Het stansmes van de omslagmap ligt in opslag bij EZ/IZ en heeft als referentienummer 9SNAL05. 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 




Voorbeeld van de buitenkant 

van een full color 

corporate omslagmap. 

Voorbeeld van de 

binnenkant van een 

full color corporate 

omslagmap. Mocht er 

geen budget zijn voor 

dubbelzijdig drukwerk, 

dan kan de binnenzijde 

ook onbedrukt blijven. 

53







Economische Zaken. Meer informatie: www.senternovem.nl 

XXX-XX.XX 


2.3.2 Lijn omslagmap A4+ full color 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 





buitenkant van een full 

color lijn omslagmap. 


binnenkant van een full 

color lijn omslagmap. 

Mocht er geen budget 

zijn voor dubbelzijdig 

drukwerk, dan kan de 

binnenzijde ook 

onbedrukt blijven. 

54










2.4 Rapportomslagen (vooren achterplat) 

(het rapportomslag is als QuarkXpress template te downloaden) 

Rapportomslagen hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. De restvorm rechtsboven 

op de voorzijde is bij een corporate uitgave altijd 100% corporate blauw. Bij een lijn uitgave wordt een 

kleur uit het palet gekozen die het best past bij het positioneringsbeeld. Op de achterzijde is een vaste ruimte 

voor de verantwoording, en de adressen. De ruimte varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid tekst. 

Het stansmes ligt in opslag bij EZ/IZ en heeft als ordernummer 3152 en als referentienummer 9SNAL05. De 

rapportomslagen krijgen geen publicatienummer, maar de inhoud wel. 










Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 




Voorbeeld van de vooren achterzijde van een A4 full color corporate rapportomslag. 










Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 




Voorbeeld van de vooren achterzijde van een A4 full color lijn rapportomslag. 

55



23 


25 

47,5 115 

50 50 


witte lijn, ‘in opdracht van’ en logo staan vast 

23 

12,25 tot centrum logo’s 

(vaste positionering) 

30 

Voorbeeld van de template van een full color corporate rapportomslag met maataanduidingen. 

56


2.5 Informatiepapier (FB) 

Het Informatiepapier (voorheen budgetpapier) is voorgedrukt in de kleur corporate blauw (PMS 7461) en 

kan in de printer gelegd worden. Via www.senter.nl/huisstijl kan een Word-sjabloon gedownload worden. 

Zie ook pagina 84. 

Voorbeeld informatiepapier. 

Voorbeeld informatiepapier vervolgvel. 

let op! 

(Hand-) voorraad ligt bij secretariaten. Hoge oplage 

kun je bestellen bij de het FB van jouw vestiging. 

57














3. Corporate middelen 

Corporate drukwerk zijn middelen die in beheer is en besteld kan worden via FB. Het secretariaat van de 

afdeling Communicatie heeft een beperkte 'handvoorraad' beschikbaar. Hogere oplages kun je bestellen bij 

FB van jouw vestiging. 

Corporate drukwerk: 

• Corporate omslagmap 

• Corporate rapport voorplat 

• Corporate rapport achterplat 

• Corporate brochure (Ned.) 

• Corporate brochure/map (Eng.) 

• Corporate sheet (Eng.) 

• Vindwijzer 

Partner in duurzaamheid 

en innovatie 



Corporate omslagmap 

Corporate brochure 

Vindwijzer 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 







Corporate brochure/handleiding 

Corporte rapport voorplat 

Corporte rapport achterplat 

58


4. Publicaties 

4.1 Brochure 

4.1.1 Cover brochure (A4 full color) / handleiding / drieluik / folder (gevouwen A3) 

(de brochure is als QuarkXPress template te downloaden) 

Voorzijde brochure corporate uitgave 

Voorzijde brochure lijn uitgave 

30 mm 

30 mm 

niveau 1: 

logo SenterNovem 

(afzender) 

niveau 3: 

positioneringsbeeld 

niveau 4: 

themabeeld 


De blauwe vlakken zijn in een corporate uitgave 

altijd het SenterNovem corporate blauw. 


De zwarte vlakken zijn in een lijn uitgave altijd 

100% kleur uit het palet, maar nooit corporate 

blauw. De vlakken boven en onder zijn altijd 

gelijk van kleur. 

niveau 2: 

lijn, tekstregel 

tussen de lijnen 

en logo(‘s) 

(opdrachtgever) 

Niveau 1: 

Niveau 2: 

Niveau 3: 

Niveau 4: 

het SenterNovem-logo heeft een vast formaat en een vaste plek. 

lijn en tekst hebben een vaste plek. Er is hier een verschil tussen eigenaarschap (‘is een 

agentschap van’) en opdrachtgeverschap (‘in opdracht van’). De logo’s variëren afhankelijk 

van de opdrachtgever. Bij ‘in opdracht van’ kunnen meerdere logo’s volgen. Op de voorzijde 

mogen dat er maximaal drie zijn. Als het er meer worden, moeten deze naar de achterzijde 

worden verplaatst waar ze op een vaste plek komen. 

het positioneringsbeeld heeft een vaste plek en grootte. 

het themabeeld komt altijd in een cirkel (beeldcirkel). Deze cirkel mag geschaald worden. 

Hij moet dan wel op het stramien (zie hierboven en pagina 23) staan, de grote outline 

cirkel raken en het formaat moet een afgeleide van het stramien zijn. 

tip! 

Basisopmaak templates van de standaard huisstijlmiddelen 

staan op www.senternovem.nl/huisstijl 

59




Feiten over 





Voorbeeld van een corporate brochure. Voor 

een corporate uitgave wordt altijd corporate 

blauw gebruikt. Het is niet toegestaan een 

tweede kleur toe te voegen. 

Voorbeeld van een lijn brochure. Hier is de 

kleur sinaasappeloranje uit het kleurenpalet 

gebruikt. De te gebruiken kleur is variabel, maar 

moet wel uit het palet komen. Ook moet de 

gekozen kleur bij de foto passen. 

60



4.1.2 Brochure A4 full color (achterzijde) 

De teksten hebben alle een vaste plek. Onder de adressen is nog ruimte voor extra informatie of logo’s. 

De verantwoordingstekst wordt altijd diapositief geplaatst, tenzij de ondergrond een tintvlak is. 














overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor project- 





overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor project- 



Zaken. Meer informatie: www.senternovem.nl 

enprogramma Milieu & Technologie tussen 1997 

enprogramma Milieu & Technologie tussen 1997 

en 2003 is groot. Het aangevraagde subsidie- 


bedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 







Postbus 93144 

Postbus 8242 


Postbus 93144 






Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 


Telefoon 070 373 50 00 

XXX-XX.XX 


Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 


Telefax 070 373 51 00 








Postbus 17 

Postbus 10073 







Telefoon 046 420 22 02 

Telefoon 038 455 35 53 



Telefax 046 452 82 60 

Telefax 038 454 02 25 






XXX-XX.XX 







aanpak binnen het bedrijfsleven, met het Midden- 


en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep voor in 



























Voorbeeld van de achterzijde van een 

corporate brochure. Het lichtblauwe vlak 

is 40% corporate blauw. 

Voorbeeld van de achterzijde van een lijn 

brochure. Het rechtergedeelte moet altijd 

corporate blauw zijn. Voor het linkergedeelte is 

hier de kleur sinaasappeloranje uit het kleurenpalet 

gebruikt. De te gebruiken kleur is variabel, 

maar moet wel uit het palet komen en dezelfde 

kleur zijn die op de voorzijde en in het binnenwerk 

is gebruikt. 

61


4.1.3 Brochure A4 full color (binnenwerk) 

Succesvol duurzaam innoveren 

Introductie programma 

Milieu & Technologie 

Haalbaarheidsprojecten en ontwikkelingsprojecten 

Het resultaat: 

economie en milieu 








pak binnen het bedrijfsleven, met het Midden- en 

Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep voor in de 

hele periode ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld 

blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – 

de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo hoog 

als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 

voor elke euro die Senter-Novem aan subsidie 

verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. 


Dit komt goed overeen met de SenterNovem aan 




haalbaarheidsprojecten. Bedrijven, kennisinstellingen, advies- en 

Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

afgerond, omdat de meesten recentelijk zijn 

Subsidiebudget 


vier euro. De nadruk binnen het pragmatische en 

resultaatgerichte aanpak binnen het bedrijfsleven. 

ingenieursbureaus en brancheverenigingen kunnen aanvragen 

gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu 



indienen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie onderdelen. 

& Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met 

name op dit aspect richten. Innovaties die op 



ruim 26 miljoen. Gemiddeld blijkt het door de 

bedrijven geïnvesteerde bedrag vier maal zo hoog 

kleine schaal hun waarde hebben bewezen. 


te zijn als het subsidiebedrag. 









programma Milieu & Technologie ligt op prakti- 




sche projecten, waarbij bedrijven experimenten 


beschikbare budget. Het subsidiebudget bedraagt 




in de hele periode ruim 26 miljoen euro. 


installatie bouwen en testen. Dit komt goed over- 


periode ruim 26 miljoen euro. In totaal zijn er circa 

een met de pragmatische en resultaatgerichte aan- 

periode ruim 26 miljoen euro. 

Procesvernieuwing 

360 projecten afgerond. Gemiddeld blijkt het door 

Innovatieve, technologische ideeën, waarmee 


het productieproces drastisch verandert. Alle 


industrietakken komen hiervoor in aanmerking. 

subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro 

die SenterNovem aan subsidie verleent, investeert 


de markt ongeveer vier euro. Innovatieve, techno- 

Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor 

logische ideeën, waarmee het productieproces 

het op de markt introduceren van nieuwe duur- 

drastisch verandert. Alle industrietakken komen 

zame technologie. Het onderdeel Technologie in 

hiervoor in aanmerking. Het programma Milieu & 

aspecten. Dit moet voorkomen dat succesvolle 

Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met 



knelpunten uiteindelijk op de plank blijven liggen. 


45 

40 


35 

CAPACITEIT 


waarbij bedrijven experimenten uitvoeren 

30 

PRODUKTIE 

of bijvoorbeeld prototypes van een installatie 

bouwen en testen. 

1998 1999 2000 2001 2002 2003 

Proefmonsters 

nemen bij 

de machine 5 

4 

5 

Voorbeeld van het binnenwerk van een lijn brochure. De laatste (= maximaal 2 e ) regel van de kop is 

altijd lijnend aan de onderzijde van de restvorm. 

let op! 

De restvorm is in het binnenwerk altijd 100% 

corporate blauw, dus zonder positioneringsbeeld! 

62

7 



zijn er circa 360 projecten afgerond. Vier maal zo 

hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsidie 


TOEPASSEN 




De doelgroep 







Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 

is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt 

elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten 


in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. 

marktintroductieprojecten afgerond, omdat de 


meesten recentelijk zijn gestart en dus nog 

Er worden ontwikkelingsen onder- 

bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo 

lopen. Het programma Milieu & Technologie gaat 

zoeksprojecten uitgevoerd. Het gaat 


zich vanaf medio 2004 met name op dit aspect 

in bijna de helft van de gevallen om 


De belangstelling onder bedrijven voor het pro- 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsi- 

richten. Innovaties die op kleine schaal hun 

onderzoeksprojecten. 


gramma Milieu & Technologie tussen 1997 en 

die verleent, investeert de markt ongeveer vier 

waarde hebben bewezen. 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan sub- 



sidie verleent, investeert de markt ongeveer vier 


Technologie ligt dus op praktische projecten. 






in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. 




overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projec- 

Het subsidiebudget 





ten beschikbare budget. Het subsidiebudget 



gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsidie 



euro. In totaal zijn er circa 360 projecten afgerond.De 

belangstelling onder bedrijven voor 



het programma Milieu & Technologie tussen 




1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde subsi- 


In het programma worden demonstratieprojecten, 


diebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het 


ontwikkelingsen onderzoeksprojecten en haal- 

voor projecten beschikbare budget. Het subsidie- 


baarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat in bijna 

budget bedraagt in de hele periode ruim 26 mil- 



Bij bedrijven experimenten uitvoeren of bijvoor- 

joen euro. In totaal zijn er circa 360. De belang- 


onderzoeksprojecten. Er zijn nog weinig marktin- 

beeld prototypes van een installatie bouwen en 

stelling onder bedrijven voor het programma 



testen. Dit komt goed overeen met de pragmati- 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is 


recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het pro- 

sche en resultaatgerichte aanpak binnen het 

groot. Het aangevraagde subsidiebedrag over- 


gramma Milieu & Technologie gaat zich vanaf 

bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, een 

stijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten 



belangrijke doelgroep voor het programma Milieu 



Innovaties die op kleine schaal. 




gramma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 

waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of bij- 



is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag over- 

voorbeeld prototypes van een installatie bouwen 


In het programma worden demonstratieprojec- 

stijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten 

en testen. Dit komt goed overeen met de pragma- 


ten, ontwikkelingsen onderzoeksprojecten en 


tische en resultaatgerichte aanpak binnen het 


haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat in 

in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In totaal 

bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, 


bijna de helft van de gevallen om ontwikkelings- 

Het programma Milieu & Technologie gaat zich 

een belangrijke doelgroep. 

in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In totaal 

en onderzoeksprojecten. Er zijn nog weinig 


6 7 


MARKTPARTIJEN 



Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het 

resultaatgerichte aanpak binnen het bedrijfsleven, 

samen met het Midden- en Kleinbedrijf, een 



Logistiek 

Fruittelers 






Bedrijven 




circa 2,5 maal het verleent, investeert de markt 

ongeveer vier euro. 






belangrijke doelgroep. De belangstelling onder 

bedrijven voor het programma Milieu & 

Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het 





het door bedrijven geïnvesteerde bedrag. De euro. 



& Technologie gaat zich vanaf medio 2004 met 

Inzamelaars 

Contracten 


name op dit aspect richten. 





Bestekken 




het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de 

zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo hoog als 

het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 



Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk 

jaar circa 2,5 maal het verleent, investeert de 

markt ongeveer vier euro. Schaal hun waarde 

hebben bewezen. belangstelling onder bedrijven 

voor het programma Milieu & Technologie tussen 

1997 en 2003 is groot. 


nische aspecten tijdens het hele innovatietraject. 


waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of bij- 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde 


SenterNovem 

voorbeeld prototypes van een installatie bouwen 



en testen. De belangstelling onder bedrijven voor 

knelpunten op de plank blijven liggen. 

Het aangevraagde subsidiebedrag over- 



het programma Milieu & Technologie tussen 1997 

stijgt elk jaar circa 2,5 maal het verleent, 



en 2003 is groot. 

Belangstelling onder bedrijven 

investeert de markt ongeveer vier euro. 






Het milieu-effect 


budget. Het subsidiebudget bedraagt Gemiddeld 







kleine schaal hun waarde. 





















kleine. Technologie ligt op praktische projecten, 




voor het op de markt introduceren van nieuwe 



bijvoorbeeld prototypes van een installatie bouwen 

duurzame technologie. Het onderdeel Techno- 



en testen. Een pragmatische en resultaatgerichte 

logie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-tech- 

die SenterNovem aan subsidie De belangstelling 



Dit komt goed overeen met de pragmatische en 

en Kleinbedrijf, een zeer belangrijke doelgroep. 

6 

Voorbeelden van het binnenwerk van een lijn brochure. In deze voorbeelden is de kleur steenrood 

uit het palet gebruikt. 

tip! 

Maak gebruik van wit. 

63


4.1.4 Cover brochure (A4 2-kleuren) / handleiding / drieluik / folder (gevouwen A3) 

(de brochure is als QuarkXPress template te downloaden) 

Een brochure in 2-kleuren wordt gedrukt in zwart en PMS 7461. Dit zijn tevens de kleuren van het Senter- 

Novem logo. Voor een corporate uitgave geldt dat het vlak rechtsboven 40% blauw moet zijn en bij 

een lijn uitgave is het vlak rechtsboven duotone (dit vlak zit in de te downloaden templates). De duotone 

instellingen voor de foto’s zijn voor zwart en PMS 7461 als volgt: 0: 0%, 60: 30%, 70: 40% en 100: 100%. 

restvorm: 40% SN corporate blauw 

Voorbeeld van een A4 2-kleuren corporate 

brochure. Het blauwe vlak onder is 100% 




corporate blauw, het blauwe vlak rechtsboven 

is 40% corporate blauw. De foto is duotone en 

is op de eerder beschreven wijze bewerkt. 

De logo’s van de opdrachtgevers worden in 

2-kleuren uitgaven altijd geplaatst in diapositief. 

restvorm: duotone SN corporate blauw en zwart 

opbouw voor beide kleuren: 

0: 0% 

60: 30% 

70: 40% 

100: 100% 

Voorbeeld van een A4 2-kleuren lijn brochure. 

Feiten over 




Het blauwe vlak onder is 100% corporate blauw, 

het grijze vlak rechtsboven is duotone. De foto 

is ook duotone en is op de eerder beschreven 

wijze bewerkt. De logo’s van de opdrachtgevers 

worden in 2-kleuren uitgaven altijd geplaatst 

in diapositief. 

64


4.1.5 Brochure A4 2-kleuren (achterzijde) 

De teksten hebben alle een vaste plek. De lijnen kunnen meeschuiven, bijvoorbeeld met de variabele 

lengte van het colofon. Tussen het colofon en het SenterNovem-logo is nog ruimte voor extra 

informatie of logo’s. 

Restvorm: 40% SN corporate blauw 

















Postbus 93144 

Postbus 8242 





























Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 




Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 

XXX-XX.XX 

Voorbeeld van de achterzijde van een A4 2-kleuren 

corporate brochure. De restvorm rechtsboven 

en het linkervlak zijn 40% corporate blauw. Het 

rechtervlak is 100% corporate blauw. 
















Juliana van Stolberglaan 3 www.senternovem.nl 

Postbus 93144 


Restvorm: duotone SN corporate blauw en zwart 


0: 0% 

60: 30% 

70: 40% 

100: 100% 


XXX-XX.XX 




























Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 

Voorbeeld van de achterzijde van een A4 2-kleuren 

lijn brochure. De restvorm rechtsboven en 

het linkervlak zijn duotone zwart en corporate 

blauw. Het rechtervlak is 100% corporate blauw. 

65


4.1.6 Brochure 2-kleuren (binnenwerk) 


Restvorm: 40% SN corporate blauw 







binnen het bedrijfsleven, met het Midden- en 














































programma Milieu & Technologie ligt op praktische 




projecten, waarbij bedrijven experimenten uit- 



voeren of bijvoorbeeld prototypes van een instal- 



latie bouwen en testen. Dit komt goed overeen 










Proefmonsters nemen bij de machine 










de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische 





die SenterNovem aan subsidie verleent, investeert 


de markt ongeveer vier euro. 

45 

40 

35 

CAPACITEIT 

30 

PRODUKTIE 

1998 1999 2000 2001 2002 2003 

4 

5 

Voorbeeld van het binnenwerk van een 2-kleuren corporate brochure. 

De restvorm is 40% corporate blauw. 















binnen het bedrijfsleven, met het Midden- en 









Restvorm: 

duotone SN corporate blauw en zwart 


0: 0% 











60: 30% 











70: 40% 











100: 100% 


aangevraagde subsidiebedrag in de hele periode 




ruim 26 overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 

programma Milieu & Technologie ligt op praktische 



projecten beschikbare budget. Het subsidiebud- 

projecten, waarbij bedrijven experimenten uit- 


get bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 

voeren of bijvoorbeeld prototypes van een instal- 



euro. In totaal zijn er circa 360 projecten afgerond. 

latie bouwen en testen. Dit komt goed overeen 









zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Het 

Proefmonsters nemen bij de machine 







periode ruim 26 miljoen in euro. Sinds 2000 


verstrekt SenterNovem subsidie in de hele 

de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische 

periode ruim 26 van nieuwe Dit moet voorkomen 


dat succesvolle duurzame technieken door 


organisatorischeknelpunten uiteindelijk op de 


plank blijven liggen. 

45 

40 

35 

CAPACITEIT 

30 

PRODUKTIE 

1998 1999 2000 2001 2002 2003 

4 

5 

Voorbeeld van het binnenwerk van een 2-kleuren lijn brochure. 

De restvorm is duotone zwart en corporate blauw (dus geen paletkleur en/of positioneringsbeeld). 

66


4.2 Projectsheet A4 

(de projectsheet is als QuarkXPress template te downloaden) 

4.2.1 Projectsheet A4 full color 

Projectsheets hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. In de restvorm rechtsboven 

op de voorzijde komt bij een corporate uitgave altijd een corporate foto. Kies de foto uit de beeldbank in overleg 

met de afdeling Communicatie. Bij een lijn uitgave komt op deze plek altijd het positioneringsbeeld van het 

programma of de regeling. De blauwe balk is voor het programma of de regeling en de witte balk voor de titel 

van de uitgave. In onderstaande voorbeelden is een index opgenomen. Deze is altijd aflopend. Hij hoeft echter 

niet altijd opgenomen te worden. Op de achterzijde is een vaste ruimte voor de opdrachtgever of het agentschap 

(niveau 2), de verantwoording, en de adressen. De ruimte varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid 

tekst. De restvorm rechtsboven is altijd in de gekozen kleur uit het palet. Indien er op de voorzijde geen 

kadertekst komt, mag er ook worden opgemaakt in drie kolommen. 


Poederstralen 

International Energy Programme 2005-2008 

Energy – an international opportunity 



The International Energy Programme offers a unique opportunity for the exchange of international knowledge 

and experience and aims to make a real contribution to the Netherlands sustainable economic development. 

The SenterNovem international energy programme was developed to support the Dutch energy policy within an 

international framework. The backbone of the programme is knowledge management and international networking. 

ONDERWERP: 




DOELSTELLING: 



Aim 

The main aim of the programme is to support the execution of the Dutch energy policy in an international framework. This by: 

strengthening national policy areas via international cooperation and information exchange; providing relevant input from 

international knowledge and experience to national energy policy; and, propagating Dutch energy policy. 

Approach 

The programme operates around four main themes: 



Strengthening of Dutch energy policy 

Influencing European energy policy 


afgerond. 

Within the programme a customized communication tool has 

The programme provides strategic and substantive support in 

MARKTEN: 


been developed specifically for the support of those working 

relation to those processes which influence European energy 




in the field of energy policy and its implementation. This tool, 

an extranet website, provides users with access to international 

policy development. This is done by way of providing support 

with regard, content and advice on matters of participation in 



networks, and to knowledge and experience resulting from the 

commissions, Working Groups and networks concerning policy 


various networks. Workshops are organized focusing on energy 

development or policy implementation. Support is provided 



policy priority areas, as well as the production of fact sheets, 

regarding participation in EU projects which are relevant for 



trend analyses and other information products. The Dutch 

the propagation of Dutch energy policy. 



participation in the International Energy Agency and EnR 

BUDGET: 


networks is coordinated from this programme. Policy advice 


Het onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische aspec- 

is provided as required. 


ten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde 


duurzame technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blij- 


ven liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 









Voorbeeld van de voorzijde van een full 

color lijn projectsheet. 


color corporate projectsheet. 

67





installatie bouwen en testen. Dit komt goed overeen met 

miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïn- 


de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen het 

vesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal 


bedrijfs-leven, met het Midden- en Kleinbedrijf. 




& Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aange- 

subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 mil- 


vraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het 

joen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïn- 




projecten, waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of bij- 



voorbeeld prototypes van een installatie bouwen en testen. 



Dit komt goed overeen met de pragmatische en resultaat- 



gerichte aanpak binnen het bedrijfsleven, met het Midden- 



en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep.De belangstel- 

markt.De belangstelling onder bedrijven voor het program- 


ling onder bedrijven voor het programma Milieu & 

ma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het 


Technologie tussen ussen 1997 en 2003 is groot. Het aange- 



vraagde beschikbare budget. 

maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsidie- 


Techniek 

budget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 



Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraag- 


bedrag de zogenaamde De De ‘multiplier’ vier maal zo 

de subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 


hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 



voor elke euro die SenterNovem aan subsidie. Het verstrek- 



te subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die 

het Midden- en 

aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier 


de zogenaamde ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het ver- 

SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de markt.De 

Kleinbedrijf is een 



strekte subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die 


het programma worden demonstratieprojecten, ontwikke- 


& Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 


belangrijke doelgroep 

voor het 

programma Milieu 


Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij bedrijven 

experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld prototypes van 

een installatie bouwen en testen. Dit komt goed overeen 




lings- en onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten 


met de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen 




het bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, een 

uitgevoerd. Het Gaat in bijna de helft van de gevallen. 



belangrijke doelgroep voor de het onze kracht ligt in het 

Om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn nog wei- 


de zogenaamde De De ‘multiplier’ vier maal zo hoog. 


nig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 

Buizen 



Demonstratieprojecten,gevoerd. Het gaat in bijna de 

op dit aspect richten. Innovaties die op schaal. 

helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeks- 


projecten. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aan- 

afgerond, omdat de meesten recentelijk zijn gestart en 

gevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal. 

dus nog lopen. Het programma Milieu & Technologie 

gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit aspect 

richten. Innovaties die op kleine schaal hun waarde heb- 


ben bewezen. De belangstelling onder bedrijven voor 


De nadruk binnen het programma Milieu & Technologie ligt op 

2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag elk jaar 

praktische projecten, waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of 

circa 2,5 maal. De nadruk binnen het programma Milieu & 


Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij voor 

aanpak binnen het bedrijfsleven, Contactpersoon: Thea Mulder, 

elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent, bedrijven 


experimenten uitvoeren bijvoorbeeld prototypes van een 

4 5 

Voorbeeld van het binnenwerk van een full color lijn projectsheet. 

De belangstelling 

onder bedrijven voor 

het programma 


tussen 1997 en 2003 

is groot. 









Anders gezegd: met de kracht die voor elke 






Telefoon: 070 373 53 12 

Het gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelings- 

en onderzoeksprojecten. Er zijn programma 



bedrag vier maal zoMilieu & Technologie gaat zich 

weinig marktinrecentelijk zijn gestart en nog lopen. 










Anders gezegd: voor elke euro die In het programma 

worden demonstratieprojecten, ontwikkelings- 

en onderzoeksprojecten en haalbaar 



bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier 

maal zoMilieu & Technologie gaat zich vanaf nog weinig 

marktinrecentelijk zijn gestart en dus nog lopen. 











Postbus 93144 

Postbus 8242 



Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 


2EOS-05.03 








Voorbeeld van de achterzijde van een full color lijn projectsheet. 

68


zaken en voert beleid uit voor verschillende overheden op het gebied van 

innovatie, energie & klimaat en milieu & leefomgeving en draagt zo bij 

aan innovatie en duurzaamheid. Meer informatie: www.senternovem.nl 

XXX-XX.XX 







4.2.2 Projectsheet A4 2-kleuren 

Projectsheets hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. In de restvorm rechtsboven 

op de voorzijde komt bij een corporate uitgave altijd een corporate foto in duotone. Bij een lijn uitgave komt op 

deze plek altijd het positioneringsbeeld van het programma of de regeling in duotone. De blauwe balk is voor 

het programma of de regeling en de witte balk voor de titel van de uitgave. In onderstaande voorbeelden is een 

index opgenomen. Deze is altijd aflopend. Hij hoeft echter niet altijd opgenomen te worden. Op de achterzijde is 

een vaste ruimte voor de opdrachtgever of het agentschap (niveau 2), de verantwoording, en de adressen. De 

ruimte varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid tekst. De restvorm rechtsboven is bij een corporate 

uitgave 40% corporate blauw en bij een lijn uitgave duotone. 

restvorm: 

duotone SN corporate blauw en zwart 

IOP Precisietechnologie 

Poederstralen 





opbouw voor beide kleuren en voor 









Anders gezegd: met de kracht die voor elke 



Telefoon 070 373 53 12 

Het gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelings- 

en onderzoeksprojecten. Er zijn programma 


zowel foto als vlak: 

0: 0% 

ONDERWERP: 





zoMilieu & Technologie gaat zich vanaf nog weinig 

60: 30% 



DOELSTELLING: 






70: 40% 

100: 100% 


afgerond. 

MARKTEN: 







Postbus 8242 


Postbus 10073 



De belangstelling onder bedrijven voor het program- 




ma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefoon 038 455 35 53 

uiteindelijk op de plank 



Telefax 030 231 64 91 

Telefax 038 454 02 25 








BUDGET: 




uiteindelijk op de plank 

Het onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische aspec- 

ven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multi- 


ten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde 

plier’ – vier maal zo hoog als het verstrekte subsidie- 



duurzame technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blij- 

bedrag. Anders gezegd: voor elke euro die In het pro- 


ven liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 

gramma worden demonstratieprojecten, ontwikke- 



lings- en onderzoeksprojecten en haalbaar 



gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïn- 


vesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier 





maal zoMilieu & Technologie gaat zich vanaf nog weinig 



9 

Voorbeeld van de vooren achterzijde van een 2-kleuren lijn projectsheet. 




installatie bouwen en testen. Dit komt goed overeen met 

miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïn- 


de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen het 



bedrijfs-leven, met het Midden- en Kleinbedrijf. 





subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 mil- 



joen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïn- 
















en Kleinbedrijf, een belangrijke doelgroep. De belangstel- 

markt.De belangstelling onder bedrijven voor het program- 



ma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het 


Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het vier maal zo 



hoog als het verstrekte subsidiebedrag. 

maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsidie- 


Techniek 

budget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 



Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraag- 


bedrag de zogenaamde De De ‘multiplier’ vier maal zo 

de subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor 


hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 



voor elke euro die SenterNovem aan subsidie. Het verstrek- 



te subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die 

aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier 



SenterNovem aan subsidie verleent, investeert de markt.De 





Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij bedrij- 




ven experimenten uitvoeren of bijvoorbeeld prototypes van 




een installatie bouwen en testen. Dit komt goed overeen 




met de pragmatische en resultaatgerichte aanpak binnen 




het bedrijfsleven, met het Midden- en Kleinbedrijf, een 

uitgevoerd. Het Gaat in bijna de helft van de gevallen. 



belangrijke doelgroep voor de het onze kracht ligt in het 

Om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. Er zijn nog wei- 


de zogenaamde De De ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het 


nig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de meesten 

Buizen 



Demonstratieprojecten,gevoerd. Het gaat in bijna de 

op dit aspect richten. Innovaties die op schaal. 

helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeks- 


projecten. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aan- 

afgerond, omdat de meesten recentelijk zijn gestart en 

gevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal. 

dus nog lopen. Het programma Milieu & Technologie 

gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit aspect 

richten. Innovaties die op kleine schaal hun waarde heb- 


ben bewezen. De belangstelling onder bedrijven voor 


De nadruk binnen het programma Milieu & Technologie ligt op 

2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag elk jaar 

praktische projecten, waarbij bedrijven experimenten uitvoeren of 

circa 2,5 maal. De nadruk binnen het programma Milieu & 


Technologie ligt dus op praktische projecten, waarbij voor 

aanpak binnen het bedrijfsleven, Contactpersoon: Thea Mulder, 

elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent, bedrijven 


experimenten uitvoeren bijvoorbeeld prototypes van een 

7 

Voorbeeld van het binnenwerk van een 2-kleuren lijn projectsheet. 

69


4.3 Projectenboekje (210 x 210 mm) 

(het projectenboekje is als QuarkXPress template te downloaden) 

4.3.1 Projectenboekje (210 x 210 mm) full color 

Projectenboekjes hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. De restvorm rechtsboven 

op de voorzijde is bij een corporate uitgave altijd 100% corporate blauw. De blauwe balk is voor het 

programma of de regeling en de witte balk voor de titel van de uitgave. Bij een lijn uitgave wordt een kleur uit 

het palet gekozen die het best past bij het positioneringsbeeld. Op de achterzijde is een vaste ruimte voor de 

verantwoording, en de adressen. De ruimte varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid tekst. 

Onderwijs 

Opleiden in de school 









Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 

Catharijnesingel www.senternovem.nl 59 

Postbus info@senternovem.nl 

8242 


Telefoon XXX-XX.XX 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 


XXX-XX.XX 







Voorbeeld van de vooren achterzijde van een full color lijn projectenboekje. 

4 

De subsidieregeling 

scholingsimpuls 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen 

aan het realiseren van de doelstellingen van het 

milieuconvenant Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid 

heeft met negen bedrijfs-takken zo’n convenant 

gesloten.Innovatieve, technologische ideeën, waarmee het 

productieproces drastisch verandert. Alle indus-trietakken 

komen hiervoor in aanmerking. 

Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de 

markt introduceren van nieuwe duurzame technologie. Het 

onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de 

niet-technische aspecten tijdens het hele innovatietraject. 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame 

technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk 

op de plank blijven liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 


zijn gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu & 

Techno-logie aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit 

moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame 

technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk 

op de plank blijven liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 


zijn gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu & 

Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met name op dit 

aspect richten. Innovaties die op kleine schaal hun waarde 

hebben bewezen. De belangstelling onder bedrijven voor 

het programma Milieu & Techno-logie tussen 1997 en 2003 is 

groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar. 

Circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. Het 

subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 

euro. In totaal zijn er circa uiteindelijk op de plank blijven 


afgerond, 360 projecten afgerond. Gemiddeld blijkt het 

door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde 

‘multiplier’ – vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem 

aan subsidie verleent, investeert de markt. 

Ongeveer vier euro. De belangstelling onder de bedrijven 

voor het overstijgt elk. Circa 2,5 maal het voor projecten 

beschikbare budget. Het subsidiebudget bedraagt in de 

hele periode ruim 26 miljoen euro. In totaal zijn er circa uiteindelijk 

op de plank blijven liggen. Er zijn nog weinig 

marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten afgerond. 


bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal. 

4.1 

Vierde criterium toegevoegd in 2003 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen rische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven liggen. Er zijn 

het realiseren van de doelstellingen van het milieuconvenant 

nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat de 

Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft met negen bedrijfstakken 

zo’n convenant gesloten.Innovatieve, technologische ideeën, Milieu & Techno-logie aspecten tijdens het hele innovatietraject. 

meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het programma 

waarmee het productieproces drastisch verandert. Alle industrietakken 


organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven. 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde technieken door 

Circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsidiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In 

4.1.1 Budget 

Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de markt totaal zijn er uiteindelijk op de plank blijven liggen. Er zijn nog 

introduceren van nieuwe duurzame technologie. Het onderdeel weinig marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten afgerond. 


Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische 

aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo hoog als het verstrekte 

dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken door organisatorische 

knelpunten uiteindelijk op de plank blijven liggen. Er zijn aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. De 

subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem 


belangstelling onder de bedrijven voor het overstijgt elk. 


Milieu & Techno-logie aspecten tijdens het hele innovatietraject. 4.1.2 Criteria 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken 

door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijdiebudget 

bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In 

Circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsiven 

liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, totaal zijn er circa uiteindelijk op de plank blijven liggen. Er zijn 

omdat de meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten afgerond. 


programma Milieu & Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met 


– de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal zo hoog als het verstrekte 

Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de markt subsidie-bedrag. Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem 

introduceren van nieuwe duurzame technologie. Het onderdeel aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. Dit 

Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken 

aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 

dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken door organisato- liggen. Elke euro die SenterNovem aan subsidie. 

9 

10 

Voorbeeld van het binnenwerk van een full color lijn projectenboekje. 

70


4.3.2 Projectenboekje (210 x 210 mm) full color 

Kennisnetwerken 

Scheidingstechnologie, procesintensificatie en warmtewisselaars 











bedrijven geïnvesteerde bedrag de zogenaamde 

‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte 




programma Milieu & Technologie. Anders gezegd: 

voor elke euro die SenterNovem. 









Postbus 93144 

Postbus 8242 



Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 



Postbus 17 

Postbus 10073 



Telefoon 046 420 22 02 

Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 046 452 82 60 

Telefax 038 454 02 25 


XXX-XX.XX 







Voorbeeld van de vooren achterzijde van een 2-kleuren lijn projectenboekje. 

3 

Steun bij marktintroductie 

van nieuwe milieutechnologie 


aan het realiseren van de doelstellingen van het milieuconvenant 

Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft 

met negen bedrijfs-takken zo’n convenant 

gesloten.Innovatieve, technologische ideeën, waarmee het 

productieproces drastisch verandert. Alle indus-trietakken 


Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de 

markt introduceren van nieuwe duurzame technologie. Het 

onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de 

niet-technische aspecten tijdens het hele innovatietraject. 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame 

technieken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op 

de plank blijven liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 


gestart en dus nog lopen. Het programma Milieu & Technologie 

aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet 

voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken 

door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank 

blijven liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten 

afgerond, omdat de meesten recentelijk zijn gestart en dus 

nog lopen. Het programma Milieu & Techno-logie gaat zich 


Innovaties die op kleine schaal hun waarde hebben bewezen. 


Milieu & Techno-logie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar. 

Circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. Het 

subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 

euro. In totaal zijn er circa uiteindelijk op de plank blijven 

liggen. Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, 


bedrijven geïnvesteerde bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ 


Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsidie 


Ongeveer vier euro. De belangstelling onder de bedrijven 

voor het overstijgt elk. Circa 2,5 maal het voor projecten 

beschikbare budget. Het subsidiebudget bedraagt in de 

hele periode ruim 26 miljoen euro. In totaal zijn er circa uiteindelijk 

op de plank blijven liggen. Er zijn nog weinig 

marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten afgerond. 


bedrag – de zogenaamde ‘multiplier’ – vier maal. 

5 

3.1 

Gemiddeld door bedrijven geïnvesteerde bedrag 


rische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven liggen. Er zijn 

Innovatieve, technologische ideeën, waarmee het productieproces 

Circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. Het subsi- 

aan het realiseren van de doelstellingen van het milieuconvenant 


drastisch verandert. Alle indus-trietakken komen hiervoor in aan- 

diebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen euro. In 

Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft met negen 


merking.drag. Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan 

totaal zijn er circa uiteindelijk op de plank blijven liggen. Er zijn 

bedrijfs-takken zo’n convenant gesloten.Innovatieve, technologi- 

Milieu & Techno-logie aspecten tijdens het hele innovatietraject. 

subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. De 

nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten af- 

sche ideeën, waarmee het productieproces drastisch verandert. 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame technie- 

belangstelling onder de bedrijven voor het overstijgt elk.drag. 

gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag 

Alle industrietakken komen hiervoor in aanmerking. 

ken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsidie ver- 


Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de markt 

blijven. Het programma Milieu & Techno-logie aspecten. 

leent, investeert de markt ongeveer vier euro. De belangstelling 


introduceren van nieuwe duurzame technologie. Het onderdeel 

onder de bedrijven voor het overstijgt elk. 

aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. De 


3.1.2 Eerste praktijktoepassingen 

belangstelling onder de bedrijven voor het overstijgt elk. Innova- 

aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen 


3.1.3 Als er één schaap over de dam is... 

tieve, technologische ideeën, waarmee het productieproces 

dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken door organisato- 



drastisch verandert. Alle indus-trietakken komen hiervoor in aan- 




merking.drag. Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan 


nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten af- 


subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. De 




belangstelling onder de bedrijven voor het overstijgt elk.drag. 




Voor elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent. 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame technie- 



ken door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 


aan subsidie verleent, investeert de markt ongeveer vier euro. De 

belangstelling onder de bedrijven voor het overstijgt elk. 



Percentages en aantallen 

omdat de meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het 



PROGRAMMA-ONDERDEEL PROCENT PROJECTEN 

programma Milieu & Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met 


3.1.1 Overige vereisten 








nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, 360 projecten afgerond. 


vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent, 

investeert de markt ongeveer vier euro. De belangstelling onder 

de bedrijven voor het overstijgt elk. Ontwikkeling en demonstratie 

van technologieën die bijdragen aan het realiseren. 

Dit moet voorkomen dat succesvol ontwikkelde duurzame technieken 

door organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 


omdat de meesten recentelijk zijn gestart en dus nog lopen. Het 

programma Milieu & Techno-ogie gaat zich vanaf medio 2004 met 

name op dit aspect richten. Innovaties die op kleine schaal hun 

waarde hebben bewezen. De belangstelling onder bedrijven voor 

het programma Milieu & Techno-logie tussen 1997 en 2003 is groot. 

Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk jaar. 

Realisatie convenant 78% 100 

Procesvernieuwing 13% 294 

Marktintroductie 3% 68 

Afgesloten programma-onderdelen 6% 29 

Realisatie convenant 78% 189 

Procesvernieuwing 13% 22 

Marktintroductie 3% 8 

Afgesloten programma-onderdelen 6% 256 

7 

8 

Twee voorbeelden van het binnenwerk van een 2-kleuren lijn projectenboekje. 

71


4.4 Nieuwsbrief / Bulletin 

(de nieuwsbrief en het bulletin zijn als QuarkXPress template te downloaden) 

4.4.1 Nieuwsbrief en Bulletin A4 full color 

Nieuwsbrieven / bulletins hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. In de restvorm 

rechtsboven op de voorzijde komt bij een corporate uitgave altijd een corporate foto. Kies de foto uit de beeldbank 

in overleg met de afdeling Communicatie. Bij een lijn uitgave komt op deze plek altijd het positioneringsbeeld 

van het programma of de regeling. Op de achterzijde is een vaste ruimte voor de opdrachtgever of het 

agentschap (niveau 2), de verantwoording, en de adressen. De restvorm rechtsboven is altijd in de gekozen kleur 

uit het palet. Voor het colofon zijn twee mogelijkheden. Een staande en een liggende versie. 

Een nieuwsbrief wordt gebruikt voor een programma of regeling. Deelprogramma’s of subregelingen kunnen een 

bulletin maken. Er kan gebruik worden gemaakt van een 2 of 3 kolomsstramien. Om onderscheid te maken tussen 

verschillende artikelen kan gebruik gemaakt worden van verschillende grafische elementen en/of kleurvlakken 

op de achtergrond. Ook kan een foto in één kleur in een tint op de achtergrond geplaatst worden. Let er dan wel 

op dat de tekst goed leesbaar blijft (zie pag. 75). In de algemene nieuwsbrief kunnen subregelingen ter sprake 

komen. In dat geval komt in een foto bij de kop het positioneringsbeeld van de desbetreffende subregeling terug 

en is de balk van de kop een kleur uit het palet. 


NIEUWSBRIEF 

Innovatiegerichte Onderzoeksprogramma’s 

STEVIN is een feest voor de taal 

4 

Wat is Elektromagnestische Vermogenstechniek? EMVT is een combinatie 

van technologieën die hun toepassing krijgen in geïntegreerde 

elektromagnetische systemen met een hoge vermogensdichtheid, 

hoge frequentie en hoog rendement, waarbij rekening gehouden 

wordt met elektrische, thermische en mechanische ontwerpaspecten. 

De immuniteit voor elektromagnetische beïnvloeding en verstoringen 

speelt een grote rol. 

Uit landen als ook Brazilië, China, India, Indonesië, Maleisië, 

Nederlandse Antillen, Thailand, Zuid- Afrika of Zuid-Korea? Zo ja, dan 


perspectieven voor het Nederlandse bedrijfsleven. Bijvoorbeeld het 

ontwikkelen van (delen) van nieuwe fietsverhuursystemen in het 

zogenaamde natransport, het transport kan eind-bestemming. 

Bijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) van zwakste schakel versterken.Het 

actieplan 'Aansluiting fiets op OV' steunt ondernemers 

die innovaties ontwikkelen voor de stimulering van het fiets-gebruik 

nuïteit ontwikkelen van (delen) van nieuwe fietsverhuursystemen in 

het zogenaamde natransport, het transport kan eind-bestemming. 


Samen met Alice Dijkstra (NWO) vormt Hans Kruithof (SenterNovem) Daarnaast zijn ook kosten voor bijvoorbeeld de realisatie van een 

het programmabureau van STEVIN, waar onderzoekers en wetenschappers 

projecten kunnen indienen. Hans over de praktische invulden 

bijvoorbeeld honderd procent van de directe loonkosten plus 

database declarabel. Hans over de praktische invulling: ‘We vergoeling: 

‘We vergoeden bijvoorbeeld honderd procent van de directe 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten declarabel. Daarnaast 

loonkosten plus 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor zijn ook kosten voor bijvoorbeeld de realisatie van een database 

bijvoorbeeld de realisatie van een database declarabel. Je declareert declarabel. Hans over de praktische invulling: ‘We vergoeden bijvoorbeeld 

honderd procent van de directe loonkost. 

overigens pas op basis van resultaten. Die resultaten geef je aan in je 

evaluatie.’Maar eerst moeten er natuurlijk projectideeën zijn. En de 

middag in Tilburg heette niet voor niets ‘Interactieve bijeenkomst Vraag en aanbodgedreven 

Taal en Spraak’ en dus mochten de deelnemers in drie workshops Dit betekent vaak zijn grote financiële inspanningen op het gebied 

samen nadenken over projectvoorstel en winstgevendheid. U zoekt van Research en Development (R&D). Werkt u in uw R&D-project 

naar de processen of diensten. Werkt u in uw R&D-project samen met samen met een of meerdere bedrijven steunt ondernemers die innovaties. 

En de middag in Tilburg heette niet voor niets. OV' steunt 

een of meerdere bedrijven steunt ondernemers die innovaties. ‘We 

vergoeden bijvoorbeeld honderd procent van de directe loonkosten ondernemers die innovaties ontwikkelen voor de stimulering van 

plus 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor bijvoorbeeld loonkosten plus 25 procent opslag. Daarnaast zijn ook kosten voor 

de realisatie van een database declarabel. Hans over de praktische het fiets-gebruik in het zogenaamde natransport. Als ondernemer 

invulling: ‘We vergoeden bijvoorbeeld honderd procent van de directe 

loonkosten plus 25 procent opslag. De kosten zijn declarabel. 

ontwikkelen voor de stimulering van het 

streeft u naar continuïteit . OV' steunt ondernemers die innovaties 

fiets-gebruik. 


BULLETIN 


6 




















































Onderzoeker 


















8 

72 

Voorbeeld van de voorzijde van een A4 full 

color lijn nieuwsbrief. In de restvorm rechtsboven 

staat altijd het positioneringsbeeld. 

De typografie van de kop en het nummer 

van de nieuwsbrief staan vast en kunnen overgenomen 

worden uit de template. 

Voorbeeld van de voorzijde van een A4 full 

color lijn bulletin. In de restvorm rechtsboven 

staat altijd het positioneringsbeeld. 

De balk in de kleur van het palet (zongeel) is voor 

het programma of de regeling en de blauwe 

balk voor de titel. De typografie hiervan en het 

nummer van het bulletin staan vast en kunnen 

overgenomen worden uit de template.



Kerstborrel 








oktober 2004 



‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem. 

november 2004 




december 2004 




















het transport kan devoor de stimulering van het fietsgebruik 

in het zogenaamde natransport, het transport 



















Postbus 93144 

Postbus 8242 



Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 

bedrijven voor het programma Milieu & Technologie tussen 1997 

en 2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk 

jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. 

oktober 2004 

Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 


– de zogenaamde ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte 

subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem. 

november 2004 

In het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen 


Het gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelingsen 


december 2004 










onderzoeksprojecten. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) van 

nieuwe. fietsverhuursystemen in het zogenaamde natransport. Er zijn 

programma zoals in de hele periode ruim 26 miljoen gerond. Dit 

blijkt gemiddeld voor bedrijven. 


onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het 

gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. 

Er zijn programma zoals in de hele periode ruim 26 

miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde 

bedrag. Er zijn programma zoals in de hele periode ruim 26 miljoen 

gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag. 



onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het 

gaat in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. 

Er zijn het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – 

de zogenaamde ‘multiplier’ – vier zijn gestart en dus nog lopen. 

Het programma Milieu & Technologie gaat zich vanaf medio 2004 

met name op dit aspect richten. 

Kerstborrel 

Het actieplan 'Aansluiting fiets op OV' steunt ondernemers die innovaties 

ontwikkelen voor de stimulering van het fietsgebruik in het 

zogenaamde natransport, het transport tussen knooppunt en eindbestemming. 

Er zijn programma zoals in de hele periode ruim 26 miljoen 

gerond. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van (delen) van nieuwe. 

fietsverhuursystemen in het zogenaamde natransport, het transport 

kan devoor de stimulering van het fietsgebruik in het zogenaamde 

natransport, het transport tussen knooppunt. Het actieplan 'Aansluiting 

fiets op OV' steunt ondernemers voor de stimulering van het 

fietsgebruik in het zogenaamde natransport, het transport tussen 

knooppunt en eindbestemming. Er zijn programma zoals in de hele 

periode ruim 26 miljoen gerond. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van 

(delen) van nieuwe. In het transport en natransport . 





2EOS-05.03 










Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 




Telefax 030 231 64 91 

Telefax 038 454 02 25 

In het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen onder- 



XXX-XX.XX 

zoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat in bijna de 
















Voorbeeld van de achterzijde van een A4 full 

color lijn nieuwsbrief. De restvorm rechtsboven 

is altijd in de kleur uit het kleurenpalet die 

gekozen is voor de betreffende uitgave. 

Dit is een voorbeeld van een nieuwsbrief met 

een staand (1-koloms) colofon. 


color lijn nieuwsbrief. De restvorm rechtsboven 

is altijd in de kleur uit het kleurenpalet die 

gekozen is voor de betreffende uitgave. 

Dit is een voorbeeld van een nieuwsbrief met 

een liggend (2-koloms) colofon. 


Kerstborrel 








oktober 2004 



‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders 

gezegd: voor elke euro die SenterNovem. 

november 2004 




december 2004 




















het transport kan devoor de stimulering van het fietsgebruik 

in het zogenaamde natransport, het transport 



















Postbus 93144 

Postbus 8242 



Telefoon 070 373 50 00 

Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 070 373 51 00 

Telefax 030 231 64 91 

bedrijven voor het programma Milieu & Technologie tussen 1997 

en 2003 is groot. Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt elk 

jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. 

oktober 2004 

Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen 


– de zogenaamde ‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte 

subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem. 

november 2004 





december 2004 










onderzoeksprojecten. Er zijn programma zoals in de hele periode 

ruim 26 miljoen gerond. Dit blijkt gemiddeld voor bedrijven. 

In het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen 

onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat 

in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. 

Er zijn programma zoals in de hele periode ruim 26 miljoen 


bedrag. Er zijn programma zoals in de hele periode ruim 26 miljoen 

gerond. Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag. 


In het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen 

onderzoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat 

in bijna de helft van de gevallen om ontwikkelingsen onderzoeksprojecten. 

Er zijn het door bedrijven geïnvesteerde bedrag – de 

zogenaamde ‘multiplier’ – vier zijn gestart en dus nog lopen. Het programma 


op dit aspect richten. 

Kerstborrel 

Het actieplan 'Aansluiting fiets op OV' steunt ondernemers die innovaties 

ontwikkelen voor de stimulering van het fietsgebruik in het 

zogenaamde natransport, het transport tussen knooppunt en eindbestemming. 


fietsverhuursystemen in het zogenaamde natransport, het transport 

kan devoor de stimulering van het fietsgebruik in het zogenaamde 

natransport, het transport tussen knooppunt. Het actieplan 

'Aansluiting fiets op OV' steunt ondernemers voor de stimulering van 

het fietsgebruik in het zogenaamde natransport, het transport tussen 

knooppunt en eindbestemming. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van 

(delen) van nieuwe. In het transport en natransport . 









2EOS-05.03 






Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 




Telefax 030 231 64 91 

Telefax 038 454 02 25 

In het programma worden demonstratieprojecten, ontwikkelingsen onder- 



XXX-XX.XX 

zoeksprojecten en haalbaarheidsprojecten uitgevoerd. Het gaat in bijna de 
















Voorbeeld van de achterzijde van een A4 full color 

lijn bulletin met een staand (1-koloms) colofon. 


color lijn bulletin met een liggend (2-koloms) 

colofon. 

let op! 

Deze colofon’s alleen gebruiken voor nieuwsbrief/bulletin, project-of factsheet. 

73


4.4.2 Nieuwsbrief / Bulletin binnenwerk - voorbeelden en grafische elementen 

Nieuwsbrieven en bulletins hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. Het beeldgebruik 

en het gebruik van grafieken en kaders is reeds beschreven bij de brochure. 

Streamer 

In zowel nieuwsbrief als bulletin wordt gebruik gemaakt van streamers. De typografische specificaties hiervoor 

staan vermeld op pagina 30. De tekst wordt geplaatst in een kader met een afgeronde hoek en een verticale 

streep aan de zijkant. Dit kan ook diapositief. De vormgeving daarvan is gelijk aan de opmaak van een illustratie, 

kader of grafiek (zie pagina 75). 

Grafische elementen 

De koppen van een nieuwsbrief staan in een rechthoekige vorm met afgeronde hoek. Ervoor staat een vierkant 

met het postitioneringsbeeld van het desbetreffende programma/regelingen. Door het gebruik van koppen op 

deze manier ontstaat automatisch een onderscheid tussen artikelen. Er zijn echter meer mogelijkheden om onderscheid 

te maken. Hiervoor kun je de volgende grafische elementen gebruiken: 

• een tintvlak onder een artikel 

• een tint van een foto in 1 kleur onder een artikel 

Bij een bulletin kun je de volgende grafische elementen gebruiken om onderscheid te maken tussen artikelen: 

• een tintvlak onder een artikel 

• een tint van een foto in 1 kleur onder een artikel 

• een balkje met een vlakje in SN corporate blauw en vijf vlakjes in tintverloop van de gekozen kleur uit het palet 

• een aflopende stippellijn van 4 pt dik en 70 mm lang 

• een stippellijn van 1,5 pt dik met de lengte van de kolombreedte 

Binnen één uitgave (nieuwsbrief/bulletin) geen mix van ‘grafische elementen’ op een dubbele pagina 

(spread) toepassen. 

74




Dr. ir. Sibbe Hoekstra, voormalig CEO van Philips Enabling Technologies Group, is de nieuwe 

algemeen en wetenschappelijk directeur van het Netherlands Institute for Metals Research 

(NIMR) in Delft. Het technologisch topinstituut wil de concurrentiepositie van de Nederlandse 

metaalindustrie verbeteren door strategische onderzoeksprogramma’s uit te voeren en de zo 

ontstane kennis om te zetten in industriële toepassingen. 

bedrijfsleven in staat te stellen de internationale 

concurrentiepositie te verbeteren. 

Vijf universiteiten en achttien kennisinstellingen 

en bedrijven werken samen in het 

NIMR. Het topinstituut brengt de partijen 

bij elkaar en is verantwoordelijk voor het 

uitzetten van het onderzoek bij de universiteiten. 

De honderd onderzoekers, voornamelijk 

promovendi en postdocs, van wie 

tweederde afkomstig is uit het buitenland, 

staan bij het NIMR op de payroll. Hoekstra: 

‘We willen de opgedane kennis omzetten in 

bedrijvigheid, zodat de industrie er binnen 

‘Ik had het prima naar mijn zin bij Philips, drie tot zes jaar van kan profiteren. Neem 

maar er was wel een latente behoefte om na bijvoorbeeld het nieuwe composiet-materiaal 

GLARE (glass reinforced plaatmateriaal), 

ruim 24 jaar nog eens iets totaal anders te 

doen. Dus toen iemand me polste voor deze dat nu een grote rol speelt in de Airbus 

functie, ben ik gaan nadenken’, vertelt 

A380. Bij de ontwikkeling daarvan hebben 

Hoekstra. ‘Ik werd steeds enthousiaster. 

de onderzoekers van het NIMR belangrijk 

Misschien komt dat door de leeftijd, maar ik werk verricht.’ Een jaar geleden opende 

vond het wel aantrekkelijk om iets te doen minister Brinkhorst een nieuwe fabriek van 

waar ook maatschappelijke aspecten aan de 


orde zijn. Bij Philips stond het belang van de Stork Aerospace voor de serieproductie van 

aandeelhouders wel erg voorop.’ Dus verruilde 

hij op 1 april 2004 zijn functie als CEO materiaal. Het Ministerie van Economische 

romppanelen, bestaande uit dit nieuwe 

van Philips Enabling Technologies Group Zaken heeft de topinstituten subsidie gegarandeerd 

voor een periode van acht jaar. 

(de vroegere Philips Machinefabrieken) voor 

die van algemeen en wetenschappelijk 

De andere helft van de jaarlijks benodigde 

directeur van het NIMR. GLARE Het NIMR is fondsen moet komen van de industrie en 

één van de vier technologische topinstituten, 

waartoe de toenmalige minister Wijers 

de universiteiten. 

van Economische Zaken in 1996 het initiatief 

nam. Dit viertal is geselecteerd uit in Universiteiten dragen bij in kind door appa- 

GLARE 

totaal achttien ingediende voorstellen. Het ratuur en personeel beschikbaar te stellen, 

belang voor de Nederlandse economie, de bedrijven doen dat in cash. In ruil daarvoor 

wetenschappelijke kwaliteit en de ontwikkelingsmogelijkheden 

binnen de Nederlandse zoeksprogramma, met als doel dat ze zelf 

bepalen zij mede de inhoud van het onder- 

kennisinfrastructuur waren belangrijke 

zoveel mogelijk van de uitkomst kunnen 

selectiecriteria. Het doel: onderzoek van 

implementeren. Doorbloeding Bij de start 

hoog niveau uitvoeren om hiermee het 

van het NIMR is een indeling in zeven 

Het technologische topinstituut NIMR is een 

samenwerkingsverband tussen vijf universiteiten 

en achttien bedrijven, instellingen en onderzoeksinstituten 

die samen een goede afspiegeling 

van de metaalsector vormen. Het zijn de 

technische universiteiten in Delft, Eindhoven 

en Twente, de Rijksuniversiteit Groningen, 

Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule 

te Aken, Boal Profielen, Corus, DAF Trucks, 

Eldim, Federatie Dunne Plaat, FEI, Hauzer 

Techno Coating, INPRO, Koninklijke Schelde, 

Nedal Aluminium, Philips CFT, Polynorm, SKF, 

NLR, Stork, TNO, FME-CWM en Fontijne Grotnes. 

clusters gemaakt, verdeeld over drie onderwerpen: 

metaalproductie, metaalverwerking 

en metaalveredeling. De onderzoeksprojecten 

spelen in op de ontwikkelingen in de 

branche, zoals het gebruik van composietmaterialen 

(sterker én lichter), miniaturisatie 

(kleiner en nauwkeuriger), functie-integratie 

(mechatronica, optronica), en het vrijwel op 

atomair niveau samenstellen. 

Doorbloeding 

Van unieke materialen. ‘Wat je steeds meer 

ziet dat een materiaal voor een bepaalde 

toepassing speciaal wordt ontworpen. 

Daardoor is de klassieke scheiding tussen 

kunststof en metaal steeds meer aan het 

verdwijnen. Ik zie veel innovaties door het 

combineren en integreren van bestaande 

disciplines.’ Op het gebied van de oppervlaktetechnologie 

zijn vooral de clusters 

corrosie en surface & interface engineering 

van belang. ‘Dan moet je denken aan onderzoek 

naar hoe lagen elkaar beïnvloeden, 

welke lokale verschijnselen er optreden. 

Neem de motoren in de trucks van DAF: hoe 

kun je die door een slijtvaste coating op 

bepaalde onderdelen aan te brengen onderhoudsvrij 

maken, waardoor tevens het rendement 

op peil blijft?’ De eerste zorg bij de 

oprichting begin 1997 was om een goed 

lopend onderzoeksprogramma op te zetten, 

dat wetenschappelijk interessant en van 

hoog niveau is, vertelt Hoekstra. ‘Nu zijn we 

duidelijk in een volgende fase beland en is 

het zaak ons meer te gaan richten op het 

vergroten van het rendement voor de 


hoog niveau is, vertelt Hoekstra. ‘Nu zijn we 

duidelijk in een volgende fase beland en is 

het zaak ons meer te gaan richten op het 


bedrijven. Dat wil zeggen: zorgen dat de 

kennis die we genereren op basis van vragen 

uit het bedrijfsleven wordt omgezet in 

nieuwe toepassingen in de industrie. Dat is 

een zeer breed traject, zeker als je ook het 

MKB wilt bedienen.’ Hij constateert dat er in 

Nederland op alle deelschakels van dat traject 

veel activiteit is, maar is geschrokken 

van de sterke versnippering. ‘Je hebt allerlei 

loketten die allemaal proberen de kennisuitwisseling 

tussen MKB en kennisinstellingen 

te stimuleren en sinds kort komen de innovatievouchers 

daar nog bij. De doorbloeding 

komt echter onvoldoende op gang.’ Hij 

wil dan ook verdergaande.Zoveel mogelijk 

met de bestaande kanalen gezamenlijk op 

te 


trekken. Portfolio Enkele maanden na zijn 

aantreden heeft Hoekstra een portfoliotaskforce 

in het leven geroepen. ‘Kijkend naar 

de missie van het NIMR - het verrichten van 

toonaangevend onderzoek ten behoeve van 

de Nederlandse metaalindustrie - vraag ik 

me af: wie is dan die metaalindustrie? 

Portfolio 

Welke andere sectoren of klantengroepen 

zou je misschien aan het NIMR moeten toevoegen? 

En met welk onderzoeksprogramma 

kom je het beste aan hun wensen en 

noden tegemoet? De huidige indeling is 

zeker niet onlogisch, maar dit is wel een 

goed moment om er opnieuw naar te kijken.’ 

Hij concludeert: ‘Wat me onder andere 

Innovatiesubsidie 

Samenwerkingsprojecten 

Vanaf 1 maart 2004 is er een nieuwe subsidieregeling binnen 

SenterNovem: de Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten (IS). 

De IS kan worden gebruikt voor de subsidiëring van industrieel 

spin-off onderzoek van IOP-projecten. 

Soms vormen financiële risico's een belemmering voor innovatieve 

plannen. Daarom ondersteunt de overheid onder-nemers met 

de Innovatiesubsidie Samen-werkingsprojecten van het Ministerie 

van Economische Zaken. 

Waarom samenwerken? 

Welke voordelen heeft samenwerken voor ondernemers? Soms 

heeft een ondernemer specifieke kennis nodig om te kunnen innoveren. 

Als deze kennis binnen een onderneming niet voorhanden 

is, biedt samenwerken met een ander bedrijf of een kennisinstelling 

prima uitkomst. Door toegang tot nieuwe kennis kunnen 

ambities waargemaakt worden. Samenwerken met anderen 

bespaart kosten en leidt tot nieuwe wegen naar de markt en het 

openen van nieuwe markten. 

De IS stimuleert samenwerking op het gebied van onderzoek en 

ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! De projectadviseurs 

van de IS kunnen ondersteuning geven bij het zoeken naar een 

samenwerkingspartner uit de kennisinfrastructuur. De projectadviseurs 

hebben een uitgebreid netwerk bij kennisinstellingen, 

onderzoeksorganisaties en universiteiten. Daardoor hebben ze 

aanspreekt in deze functie is de maatschappelijke 

relevantie: ik heb het gevoel dat we 

met het NIMR een belangrijke bijdrage moeten 

kunnen leveren aan de economische 

ontwikkeling en bedrijvigheid van de 

metaalindustrie in Nederland. Het is voor 

mij een uitstekende job en ik heb het tij 

mee: in de publieke discussie is de tijd er 

rijp voor. Eigenlijk is het wel grappig om te 

zien dat ik weer terug ben in het gebied 

waar ik ooit begon. De cirkel sluit zich.’ ‘Het 

traject van kennis naar nieuwe toepassingen 

in de industrie is sterk versnipperd. de 

missie van het NIMR - het verrichten van 

toonaangevend onderzoek ten behoeve van 

de Nederlandse metaalindustrie - vraag ik 

me af: wie is dan die metaalindustrie? 

zicht op de expertise van de kennisinfrastructuur in Nederland. 

Daarnaast organiseert SenterNovem regelmatig partnering 

events. Tijdens een dergelijk event ontmoeten ondernemers en 

vertegenwoordigers uit de kennisinfrastructuur elkaar rond een 

actueel thema. De IS in het kort • Er is subsidie voor een onderzoeks- 

of ontwikkelingsproject (O&Oproject) dat een bedrijf 

samen met één of meer kennisinstellingen en/of bedrijven uitvoert. 

• Er zijn vier beoordelingscriteria voor O&O-projecten: technologische 

innovatie, samenwerking, duurzaamheid en economisch 

perspectief. • Nationale én internationale samenwerkingsverbanden 

komen voor subsidie in aanmerking. • Er zijn vier indieningperiodes 

(tenders) per jaar voor O&O-projecten. • Het basissubsidiepercentage 

ligt tussen de 25 en 50 procent van de projectkosten. 

• 

Ondersteuning bij het vinden van een partner 

Samenwerkingsverbanden waarin een kennisinstelling of een internationale 

partner deelneemt, krijgen 10 procent extra subsidie in 

O&O-projecten. • MKB-ondernemers in een samenwerkingsverband 

krijgen 10 procent extra subsidie voor O&O-projecten. • Alleen 

Nederlandse projectkosten zijn subsidiabel. • Er is subsidie voor 

MKB-ondernemingen die eerst de haalbaarheid van een project willen 

onderzoeken. • Ondernemers kunnen het hele jaar door haalbaarheidstudies 

indienen. Behandeling van de aanvragen is op 

volgorde van binnenkomst van de volledige aanvraag. Meer 

Samenwerkingsprojecten (www.senternovem.nl/is). 

Voorbeeld van 

een streamer 

Voorbeeld van een 

2-regel kop met 

positioneringsbeeld. 


foto in 1 kleur in een 

tint op de achtergrond 

Voorbeeld van het binnenwerk van een A4 full color lijn nieuwsbrief. 

Onderscheid in artikelen door diapositieve koppen met positioneringsfoto’s. 








‘Ik had het prima naar mijn zin bij Philips, 

maar er was wel een latente behoefte om na 


doen. Dus toen iemand me polste voor deze 



Misschien komt dat door de leeftijd, maar ik 

vond het wel aantrekkelijk om iets te doen 


orde zijn. Bij Philips stond het belang van de 


hij op 1 april 2004 zijn functie als CEO 

van Philips Enabling Technologies Group 



directeur van het NIMR. GLARE Het NIMR is 



van Economische Zaken in 1996 het initia- 














drie tot zes jaar van kan profiteren. Neem 

bijvoorbeeld het nieuwe composiet-materiaal 


dat nu een grote rol speelt in de Airbus 



werk verricht.’ Een jaar geleden opende 

minister Brinkhorst een nieuwe fabriek van 


Stork Aerospace voor de serieproductie van 


materiaal. Het Ministerie van Economische 

Zaken heeft de topinstituten subsidie gegarandeerd 



fondsen moet komen van de industrie en 


GLARE 























Doorbloeding 

















maken, waardoor tevens het ren- 















wil dan ook verdergaande. 

Zoveel mogelijk met de bestaande kanalen 

gezamenlijk op te trekken. Portfolio Enkele 

maanden na zijn aantreden heeft Hoekstra 

een portfoliotaskforce in het leven geroepen. 

‘Kijkend naar de missie van het NIMR - 



















het verrichten van toonaangevend onderzoek 

ten behoeve van de Nederlandse 

metaalindustrie - vraag ik me af: wie is dan 

die metaalindustrie? 

Portfolio 





















materialen (sterker én lichter), miniaturisatie 





in de industrie is sterk versnipperd. 

Netherlands Institute for Metals Research 












• 







MKB-ondernemingen die eerst de haalbaarheid van een project wil- 

tief nam. Dit viertal is geselecteerd uit in Universiteiten dragen bij in kind door apparatuur 

en personeel beschikbaar te stellen, oprichting begin 1997 was om een goed 

ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! De projectadviseurs baarheidstudies indienen. Behandeling van de aanvragen is op 

dement op peil blijft?’ De eerste zorg bij de 

De IS stimuleert samenwerking op het gebied van onderzoek en len onderzoeken. • Ondernemers kunnen het hele jaar door haal- 

totaal achttien ingediende voorstellen. Het 

belang voor de Nederlandse economie, de bedrijven doen dat in cash. In ruil daarvoor lopend onderzoeksprogramma op te zetten, 

van de IS kunnen ondersteuning geven bij het zoeken naar een volgorde van binnenkomst van de volledige aanvraag. Meer 


binnen de Nederlandse zoeksprogramma, met als doel dat ze zelf hoog niveau is, vertelt Hoekstra. ‘Nu zijn we 

viseurs hebben een uitgebreid netwerk bij kennisinstellingen, ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! De projectadviseurs 



samenwerkingspartner uit de kennisinfrastructuur. De projectad- 

Samenwerkingsprojecten (www.senternovem.nl/is biedt samenwer- 


zoveel mogelijk van de uitkomst kunnen duidelijk in een volgende fase beland en is 

onderzoeksorganisaties en universiteiten. Daardoor hebben ze ken met een ander bedrijf of een kennisinstelling prima uitkomst. 


implementeren. Doorbloeding Bij de start het zaak ons meer te gaan richten op het 

zicht op de expertise van de kennisinfrastructuur in Nederland. Door toegang tot nieuwe kennis kunnen ambities waargemaakt 





worden. Samenwerken met anderen bespaart kosten en leidt tot 

3 nieuwe wegen naar de markt en het openen van nieuwe markten. 4 

Voorbeeld van 

een streamer 






let op! 

Alleen voor nieuwsbrief! 

75





















van Philips Enabling Technologies Group 



directeur van het NIMR. GLARE Het NIMR is 



van Economische Zaken in 1996 het initia- 














drie tot zes jaar van kan profiteren. Neem 

bijvoorbeeld het nieuwe composiet-materiaal 


dat nu een grote rol speelt in de Airbus 



werk verricht.’ Een jaar geleden opende 

minister Brinkhorst een nieuwe fabriek van 


Stork Aerospace voor de serieproductie van 


materiaal. Het Ministerie van Economische 

Zaken heeft de topinstituten subsidie gegarandeerd 



fondsen moet komen van de industrie en 


GLARE 























Doorbloeding 

















maken, waardoor tevens het ren- 















wil dan ook verdergaande. 

Zoveel mogelijk met de bestaande kanalen 

gezamenlijk op te trekken. Portfolio Enkele 

maanden na zijn aantreden heeft Hoekstra 

een portfoliotaskforce in het leven geroepen. 

‘Kijkend naar de missie van het NIMR - 



















het verrichten van toonaangevend onderzoek 

ten behoeve van de Nederlandse 

metaalindustrie - vraag ik me af: wie is dan 

die metaalindustrie? 

Portfolio 





















materialen (sterker én lichter), miniaturisatie 





in de industrie is sterk versnipperd. 

Netherlands Institute for Metals Research 












• 







MKB-ondernemingen die eerst de haalbaarheid van een project wil- 

tief nam. Dit viertal is geselecteerd uit in Universiteiten dragen bij in kind door apparatuur 

en personeel beschikbaar te stellen, oprichting begin 1997 was om een goed 

ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! De projectadviseurs baarheidstudies indienen. Behandeling van de aanvragen is op 

dement op peil blijft?’ De eerste zorg bij de 

De IS stimuleert samenwerking op het gebied van onderzoek en len onderzoeken. • Ondernemers kunnen het hele jaar door haal- 

totaal achttien ingediende voorstellen. Het 

belang voor de Nederlandse economie, de bedrijven doen dat in cash. In ruil daarvoor lopend onderzoeksprogramma op te zetten, 

van de IS kunnen ondersteuning geven bij het zoeken naar een volgorde van binnenkomst van de volledige aanvraag. Meer 


binnen de Nederlandse zoeksprogramma, met als doel dat ze zelf hoog niveau is, vertelt Hoekstra. ‘Nu zijn we 

viseurs hebben een uitgebreid netwerk bij kennisinstellingen, ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! De projectadviseurs 



samenwerkingspartner uit de kennisinfrastructuur. De projectad- 

Samenwerkingsprojecten (www.senternovem.nl/is biedt samenwer- 


zoveel mogelijk van de uitkomst kunnen duidelijk in een volgende fase beland en is 

onderzoeksorganisaties en universiteiten. Daardoor hebben ze ken met een ander bedrijf of een kennisinstelling prima uitkomst. 


implementeren. Doorbloeding Bij de start het zaak ons meer te gaan richten op het 

zicht op de expertise van de kennisinfrastructuur in Nederland. Door toegang tot nieuwe kennis kunnen ambities waargemaakt 





worden. Samenwerken met anderen bespaart kosten en leidt tot 

3 nieuwe wegen naar de markt en het openen van nieuwe markten. 4 

Voorbeeld grote kop 

over 2 pagina’s. 






Bulletin oktober 2005, nr. 6 

Netherlands Institute for Metals 

Research in nieuwe fase 
















Innovatieve plannen 

7 



van Philips Enabling Technologies Group (de 

vroegere Philips Machinefabrieken) voor die 

van algemeen en wetenschappelijk directeur 

van het NIMR. GLARE Het NIMR is één van 

de vier technologische topinstituten, waartoe 

de toenmalige minister Wijers van 

Economische Zaken in 1996 het initiatief 

nam. Dit viertal is geselecteerd uit in totaal 

achttien ingediende voorstellen. Het belang 

voor de Nederlandse economie, de wetenschappelijke 

kwaliteit en de ontwikkelingsmogelijkheden 

binnen de Nederlandse kennisinfrastructuur 

waren belangrijke selectiecriteria. 

Het doel: onderzoek van hoog 

niveau uitvoeren om hiermee het bedrijfsleven 

in staat te stellen de internationale 

concurrentiepositie te verbeteren. Vijf universiteiten 

en achttien kennisinstellingen en 

bedrijven werken samen in het NIMR. Het 

topinstituut brengt de partijen bij elkaar en 

is verantwoordelijk voor het uitzetten van 

Soms vormen financiële risico's een belemmering voor innovatieve plannen. Daarom 

ondersteunt de overheid onder-nemers met de Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten 

van het Ministerie van Economische Zaken. 

Onderzoek en ontwikkeling 

Welke voordelen heeft samenwerken voor ondernemers? Soms heeft een ondernemer 

specifieke kennis nodig om te kunnen innoveren. Als deze kennis binnen een onderneling 

prima uitkomst. Door toegang tot nieuwe kennis kunnen ambities waargemaakt worden. 

Samenwerken met anderen bespaart kosten en leidt tot nieuwe wegen naar de markt en het 

openen van nieuwe markten. De IS stimuleert samenwerking op het gebied van onderzoek 

en ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! 

De projectadviseurs van de IS kunnen ondersteuning geven bij het zoeken naar een samenwerkingspartner 

uit de kennisinfrastructuur. De projectadviseurs hebben een uitgebreid 

netwerk bij kennisinstellingen, onderzoeksorganisaties en universiteiten. 














het onderzoek bij de universiteiten. De 

honderd onderzoekers, voornamelijk promovendi 

en postdocs, van wie tweederde 

afkomstig is uit het buitenland, staan bij het 

NIMR op de payroll. Hoekstra: ‘We willen de 

opgedane kennis omzetten in bedrijvigheid, 

zodat de industrie er binnen drie tot zes jaar 

van kan profiteren. Neem bijvoorbeeld het 

nieuwe composiet-materiaal GLARE (glass 

reinforced plaatmateriaal), dat nu een grote 

rol speelt in de Airbus A380. Bij de ontwikkeling 

daarvan hebben de onderzoekers van 

het NIMR belangrijk werk verricht.’ Een jaar 

geleden opende minister Brinkhorst een 

nieuwe fabriek van Stork Aerospace voor de 

serieproductie van romppanelen, bestaande 

uit dit nieuwe materiaal. Het Ministerie van 

Economische Zaken heeft de topinstituten 

subsidie gegarandeerd voor een periode 

van acht jaar. De andere helft van de jaarlijks 

benodigde fondsen moet komen van de 

industrie en de universiteiten. 

GLARE 

Universiteiten dragen bij in kind door apparatuur 

en personeel beschikbaar te stellen, 

bedrijven doen dat in cash. In ruil daarvoor 

bepalen zij mede de inhoud van het onderzoeksprogramma, 

met als doel dat ze zelf 

zoveel mogelijk van de uitkomst kunnen 

implementeren. Doorbloeding Bij de start 

van het NIMR is een indeling in zeven . 



en metaalveredeling. 






plannen. Daarom ondersteunt de overheid onder-nemers met de 

Innovatiesubsidie Samen-werkingsprojecten van het Ministerie van 

Economische Zaken. 


Welke voordelen heeft samenwerken voor ondernemers? Soms heeft 

een ondernemer specifieke kennis nodig om te kunnen innoveren. 

Als deze kennis binnen een onderneming niet voorhanden is, biedt 

samenwerken met een ander bedrijf of een kennisinstelling prima 

uitkomst. Door toegang tot nieuwe kennis kunnen ambities waargemaakt 

worden. Samenwerken met anderen bespaart kosten en leidt 

tot nieuwe wegen naar de markt en het openen van nieuwe markten. 

De IS stimuleert samenwerking op het gebied van onderzoek en 

ontwikkeling. Samen bouwen aan innovatie! 


De projectadviseurs van de IS kunnen ondersteuning geven bij het 

zoeken naar een samenwerkingspartner uit de kennisinfrastructuur. 

De projectadviseurs hebben een uitgebreid netwerk bij kennisinstellingen, 

onderzoeksorganisaties en universiteiten. Daardoor hebben 










atomair niveau samenstellen van unieke 

materialen. ‘Wat je steeds meer ziet dat een 

materiaal voor een bepaalde toepassing speciaal 

wordt ontworpen. Daardoor is de klassieke 

scheiding tussen kunststof en metaal 

steeds meer aan het verdwijnen. Ik zie veel 

innovaties door het combineren en integreren 

van bestaande disciplines.’ Op het 

gebied van de oppervlaktetechnologie zijn 

vooral de clusters corrosie en surface & 

interface engineering van belang. ‘Dan moet 

je denken aan onderzoek naar hoe lagen 

elkaar beïnvloeden, welke lokale verschijnselen 

er optreden. Neem de motoren in de 

trucks van DAF: hoe kun je die door een slijtvaste 

coating op bepaalde onderdelen aan 

te brengen onderhoudsvrij maken, waardoor 

tevens het rendement op peil blijft?’ De eerste 

zorg bij de oprichting begin 1997 was 

om een goed lopend onderzoeksprogramma 

op te zetten, dat wetenschappelijk interessant 

en van hoog niveau is, vertelt Hoekstra. 

‘Nu zijn we duidelijk in een volgende fase 

beland en is het zaak ons meer te gaan richten 

op het vergroten van het rendement Een 

jaar geleden opende minister Brinkhorst een 

nieuwe fabriek van Stork Aerospace voor de 

serieproductie van romppanelen, bestaande 

uit dit nieuwe materiaal.voor de bedrijven. 

Dat wil zeggen: zorgen dat de kennis die we 

Innovatiesubsidie 


genereren op basis van vragen uit het 

bedrijfsleven wordt omgezet in nieuwe 

toepassingen in de industrie. Dat is een zeer 

breed traject, zeker als je ook het MKB wilt 

bedienen.’ Hij constateert dat er in 

Nederland op alle deelschakels van dat veel 

activiteit is, maar is geschrokken van de sterke 

versnippering. ‘Je hebt allerlei loketten 

die allemaal proberen de kennisuitwisseling 

tussen MKB en kennisinstellingen te stimuleren 

en sinds kort komen de innovatievouchers 

daar nog bij. De doorbloeding komt 

echter onvoldoende op gang.’ Hij wil dan 

ook verdergaande versnippering vermijden 

door. Zoveel mogelijk met de bestaande 

kanalen gezamenlijk op te trekken. Portfolio 

Enkele maanden na zijn aantreden heeft. 

ze zicht op de expertise van de kennisinfrastructuur in Nederland. 

Daarnaast organiseert SenterNovem regelmatig partnering events. 

Tijdens een dergelijk event ontmoeten ondernemers en vertegenwoordigers 

uit de kennisinfrastructuur elkaar rond een actueel 

thema. De IS in het kort • Er is subsidie voor een onderzoeks- of 

ontwikkelingsproject (O&Oproject) dat een bedrijf samen met één 

of meer kennisinstellingen en/of bedrijven uitvoert. • Er zijn vier 

beoordelingscriteria voor O&O-projecten: technologische innovatie, 

samenwerking, duurzaamheid en economisch perspectief. • 

Nationale én internationale samenwerkingsverbanden komen voor 

subsidie in aanmerking. • Er zijn vier indieningperiodes (tenders) 

per jaar voor O&O-projecten. • Het basissubsidiepercentage ligt 

tussen de 25 en 50 procent van de projectkosten. • 

Samenwerkingsverbanden waarin een kennisinstelling of een 

internationale partner deelneemt, krijgen 10 procent extra subsidie 

in O&O-projecten. • MKB-ondernemers in een samenwerkingsverband 

krijgen 10 procent extra subsidie voor O&O-projecten. • 

Alleen Nederlandse projectkosten zijn subsidiabel. • Er zijn vier 

beoordelingscriteria voor O&O-projecten. Er is subsidie voor MKBondernemingen 

die eerst de haalbaarheid van een project willen 

onderzoeken. • Ondernemers kunnen het hele jaar door haalbaarheidstudies 

indienen. Behandeling van de aanvragen is op volgorde 

van binnenkomst van de volledige aanvraag. Meer informatie vindt 

u op de website van de Innovatiesubsidie Samenwerkingsprojecten 

(www.senternovem.nl/is). 

8 


diapositief streamer. 

Voorbeeld van het 

balkje dat twee 

artikelen scheidt. 

Voorbeeld van het binnenwerk van een A4 full color lijn bulletin. 

Onderscheid in artikelen door kleurenbalkje met verloop. 

let op! 

76 

Alleen voor bulletin!


december 2004 




lijn in het midden van basislijn en x-hoogte 





Voorbeeld van een onderscheid in artikelen door een stippellijn van 1,5 pt dik met de 

lengte van de kolombreedte. 

Doorbloeding Bij de start van het NIMR is 

een indeling in zeven clusters gemaakt, 

verdeeld over drie onderwerpen: metaalverwerking 

en de gewone metaalveredeling. 

3e basislijn 

3e basislijn 

Innovatieve plannen 

Soms vormen financiële risico's een belemmering voor innovatieve plannen. Daarom 

ondersteunt de overheid ondernemers. Bij de start van het NIMR is een indeling in zeven 

clusters gemaakt, verdeeld over drie onderwerpen. 

Voorbeeld van een onderscheid in artikelen door een balkje met een vlakje in 

SN corporate blauw en vijf vlakjes in tintverloop van de gekozen kleur uit het palet. 

4.4.3 Interlinie 

De interlinie van een nieuwsbrief/bulletin is 13pt (deze interlinie geldt niet voor andere 

standaard huisstijlmiddelen). 

77

PreDO geeft in 2005 financiële ondersteuning aan twaalf zogenaamde 

‘proeftuinen’. In de proeftuinen gaan gemeenten, provincies en waterschappen 

aan de slag met de duurzaamheidsthema’s van PreDO. Onder 

het motto ‘Doen in plaats van praten’ krijgen overheden een steuntje 

in de rug om de binnen PreDO ontwikkelde visies en instrumenten in 

de praktijk te brengen. Het is de bedoeling dat andere partijen kunnen 

profiteren van de ervaringen die worden opgedaan in de proeftuinen. 

Dit Klimaatmonument heeft zeven maanden in Heerhugowaard gestaan vanwege 

het feit dat de gemeente het klimaatbeleid hoog in het vaandel heeft staan en daarbij 

inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties betrekt. Het klimaatmonument 

werd aangeboden door SenterNovem en het Wereld Natuur Fonds. 








'Met preventie naar duurzaam ondernemen' is een gezamenlijk programma 

van IPO, VNG, UvW, VROM en EZ. SenterNovem ondersteunt overheden in de 

uitvoering van het programma. 

SenterNovem 

Postbus 8242 


Telefoon helpdesk 030 239 35 33 

www.senternovem.nl/duurzaamondernemen 

duurzaamondernemen@senternovem.nl 

InfoMil 

Postbus 93144 


Telefoon helpdesk 070 373 55 75 

www.infomil.nl 

info@infomil.nl 

Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. 


4.5 A3 Krant 

(de A3 krant is als QuarkXPress template te downloaden) 

4.5.1 A3 krant full color 

A3 kranten hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. In de restvorm rechtsboven 

op de voorzijde komt bij een corporate uitgave altijd een corporate foto. Kies de foto uit de beeldbank in 

overleg met de afdeling Communicatie. Bij een lijn uitgave komt op deze plek altijd het positioneringsbeeld 

van het programma of de regeling. Op de achterzijde is een vaste ruimte voor de opdrachtgever of het 

agentschap (niveau 2), de verantwoording, en de adressen. De restvorm rechtsboven is altijd in de gekozen 

kleur uit het palet. 

Er kan gebruik worden gemaakt van een 2 en 3 kolomsstramien. Om onderscheid te maken tussen verschillende 

artikelen kan gebruik gemaakt worden van een haarlijn en/of kleurvlakken op de achtergrond. Ook kan 

een foto in één kleur in een tint op de achtergrond geplaatst worden. Let er dan wel op dat de tekst goed 

leesbaar blijft. 

April 2005 / Nummer 1 van 3 

PREDO BULLETIN 

PreDO - Met Preventie naar Duurzaam Ondernemen Een programma voor en door overheden, 2001 - 2005 

‘Laat zien wat bereikt 

is en leer van elkaar’ 

Oogstjaar PreDO 

Voor u ligt het eerste exemplaar van de serie van drie die in 

2005 verschijnen. In de bulletins kunt u lezen welke concrete 

resultaten er behaald zijn en wat de ervaringen zijn van uw 

collega’s bij andere overheidsinstellingen. De afgelopen jaren 

hebben gemeenten, provincies en waterschappen namelijk hard 

aan de weg getimmerd om bedrijven ervan te overtuigen een 

bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Zo nemen 

veel gemeenten in hun milieuvergunningen momenteel, naast 

regels op het gebied van externe veiligheid, geluidshinder of 

bodembescherming, standaard ook energie- en afvalpreventie- 

Duurzaamheid staat in mijn handelen als gedeputeerde van Gelderland voor economie en milieu voorop. 

Met genoegen heb ik de afgelopen drie jaar dan ook aan de landelijke stuurgroep PreDO deelgenomen. 

We hebben veel bereikt. We hebben overheden en bedrijfsleven 

gestimuleerd om met duurzaamheid aan de slag te gaan. En ook 

de hand in eigen boezem gestoken. Interne milieuzorg bijvoorbeeld. 

Niet alleen anderen aan het werk zetten, maar ook zelf er 

intensief mee bezig zijn. De voorbeeldfunctie van een overheid 

is ontzettend belangrijk. Ik wil hier zelfs de woorden ‘morele 

verantwoordelijkheid’ gebruiken. Het uitvoeringsprogramma 

loopt tot het eind van dit jaar. 2005 is dus het jaar waarin de 

resultaten van inmiddels drie jaar bezig zijn met PreDO zichtbaar 

moeten worden. Dat wil niet zeggen dat het dan afgelopen is. 

De afsluiting van vier jaar werken moet het begin inluiden van 

een nieuwe periode. Binnen het ministerie van VROM wordt er 

hard over nagedacht welke vorm het vervolg van PreDO moet 

krijgen. Ongeacht de uitkomst van dat denkwerk roep ik alle 

gemeenten en provincies op om vooral op de ingeslagen weg 

door te gaan. Blijf anderen, zoals bedrijven, stimuleren. En ga 

Eind 2005 eindigt het programma ‘Met preventie naar duurzaam ondernemen’. In de ruim drie jaar dat het 

programma loopt, hebben gemeenten, provincies en waterschappen een flinke stap voorwaarts gezet op 

het gebied van duurzaam ondernemen. Preventie en duurzaam ondernemen blijven echter lastige begrippen. 

Welke initiatieven zijn er de afgelopen jaren ondernomen en welke resultaten zijn geboekt? 

maatregelen op. Maar het bleef niet alleen bij het stimuleren 

van bedrijven om een bijdrage te leveren aan een leefbare 

samenleving. Ook binnen de eigen gelederen is hard gewerkt 

om, waar mogelijk, de milieubelasting te verminderen. Tenslotte 

kunt u in de bulletins alvast een kijkje nemen in de zogenoemde 

‘proeftuinen’. Voor deze proeftuinen heeft een aantal overheden 

een extra financiële impuls ontvangen van PreDO, om dit jaar 

gericht met één van de PreDO doelstellingen aan de slag te gaan. 

Misschien dat u door het lezen van de krant geïnspireerd wordt 

om zelf meer te doen op het gebied van duurzaam ondernemen. 

IN DIT NUMMER 

2 Terugblik startperiode met Gisela de Leeuw 

2 Bezoek PreDO op KansRijk 

3 Laatste ronde SAM-Verruimde reikwijdte 

3 Kennistrajecten InfoMil 

ook zelf, binnen de eigen organisatie, verder met het zoveel 

mogelijk implementeren van een duurzame bedrijfsvoering. 

Zoek ook de samenwerking onderling. Laat elkaar zien wat 

bereikt is. Leer van elkaar. 

Zo kunnen we bedrijven stimuleren door duurzaamheidsprojecten 

of ketenprojecten te faciliteren. Op deze manier kunnen we 

het bedrijfsleven een stapje verder laten komen dan de milieuvergunning 

lang is. En we moeten natuurlijk met z’n allen de 

resultaten naar buiten brengen. ‘Be good and tell it’ is in de 

communicatie nog steeds een gevleugeld begrip. PreDO is geen 

korte termijn werk. Het gaat om onze toekomst en die van de 

generaties na ons. Ook daar ligt onze verantwoordelijkheid. 

Henk Aalderink 

Gedeputeerde voor milieu en economie, Provincie Gelderland 

Een initiatief dat SenterNovem natuurlijk graag nog wil stimuleren. 

We willen u er door middel van deze krant aan herinneren 

dat het in 2005 nog mogelijk is om subsidie aan te vragen via 

het programma SAM verruimde reikwijdte. 

Dialoog met bedrijfsleven 

noodzakelijk voor MVO 

De gemeente Heerhugowaard is één van de gemeenten die financiële ondersteuning krijgen van PreDO voor 

een proeftuin. In deze proeftuin wordt een MVO-Platform opgezet. Eind vorig jaar organiseerde de gemeente 

een werkconferentie ‘Kansen voor Duurzaam Ondernemen’. De gemeente was aangenaam verrast over de 

opkomst en het enthousiasme van het plaatselijke bedrijfsleven, vertelt Margo Lieverse, medewerker milieu 

en klimaat van de gemeente Heerhugowaard. 

‘Dat enthousiasme, daar wilden we iets mee doen. Maar hoe dat ‘We hebben daar natuurlijk al wel ideeën over. Zo denken we 

iets vorm moest krijgen was op dat moment nog niet helemaal aan het organiseren van themabijeenkomsten over bijvoorbeeld 

duidelijk.’ Wel duidelijk was dat de gemeente zelf ook aan de slag bereikbaarheid, gezamenlijk inkopen en duurzame energie. 

wilde met maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). ‘Wij Maar dat willen we laten afhangen van de behoeften van 

hebben als gemeente de wijsheid niet in pacht om de bedrijven het bedrijfsleven.’ 

te vertellen hoe ze maatschappelijk kunnen ondernemen. We 

kunnen ze wel helpen. Maar ze kunnen ons ook zeker helpen. Milieumeter 

Daarom willen we echt een dialoog tot stand brengen, waarbij Tijdens de startbijeenkomst zal de gemeente de interesse peilen 

leren van elkaar en het uitwisselen van ervaringen centraal staan.’ om een instrument als de milieumeter of MVO-scan in te zetten. 

‘De bedrijven die hiermee aan de slag gaan kunnen ook als voorbeeld 

dienen zijn voor andere bedrijven. In de communicatie 

Startbijeenkomst 

‘Door de ondersteuning van PreDO hebben we de mogelijkheid rond dit project kunnen de ervaringen met de milieumeter ook 

gekregen een extern bureau in te huren. Daardoor kunnen we goed worden gebruikt.’ 

als gemeente ook veel meer echt participant zijn, omdat we Lieverse is enthousiast over zo’n milieumeter omdat die gebruikgetallen 

vertaalt naar kengetallen. Daardoor is in één oogopslag 

de rol van facilitator en begeleider overlaten aan een externe 

partij’, aldus Lieverse. 

duidelijk welke milieuaspecten in een organisatie de hoogste 

Binnenkort is de startbijeenkomst voor de oprichting van 

kosten met zich meebrengen of de meeste milieubelasting veroorzaken. 

Dit helpt bij het stellen van prioriteiten. En het helpt 

het MVO-Platform. Naast de gemeente en de Kamer van 

Koophandel is de Bedrijfskring uit Heerhugowaard voor deze ook om intern en extern te communiceren waar de (milieu)winst 

bijeenkomst uitgenodigd. 

zit en welke maatregelen het meest opleveren. 

‘Zo’n instrument maakt MVO concreet. En daar hebben bedrijven 

Geen kant-en-klaar-plan 

behoefte aan, bleek ook al tijdens de werkconferentie vorig jaar. 

De gemeente wil tijdens de startbijeenkomst geen kant-en-klaarplan 

presenteren. ‘Dat heeft volgens ons weinig zin als je de af wat dat MVO nou precies inhoudt en wat je dan moet doen. 

Bedrijven willen wel aan de slag, maar ze vragen zich nog wel 

dialoog wilt aangaan’, aldus Lieverse. ‘Dan moet je ook echt Dan helpt het als je kunt laten zien dat het helemaal niet zo 

openstaan voor de behoeften en suggesties van het bedrijfsleven 

om zo’n platform vorm te geven.’ 

ingewikkeld hoeft te zijn, maar dat je gewoon aan de slag kunt.’ 

Dat is dan ook nadrukkelijk de bedoeling van de startbijeenkomst: Open staan voor bedrijfsleven 

kijken welke duurzaamheidthema’s er in de gemeente leven. Aan Als gemeente kun je daar in het kader van de milieuvergunningverlening 

en –handhaving ook een adviserende rol inspelen, zeker 

de hand daarvan worden concrete activiteiten vormgegeven. 

in het kader van de verruimde reikwijdte. ‘Niet alle bedrijven staan 

PROEFTUINEN DUURZAAM ONDERNEMEN 

daar direct open voor’, geeft Lieverse toe ‘maar als ze zien dat 

maatregelen echt winst opleveren, zowel financieel als op milieugebied, 

komt dat enthousiasme wel. Ook hier geldt weer dat je als 

gemeente open moet staan voor waar het bedrijfsleven mee bezig 

is. Ook belangrijk is om zelf nadrukkelijk als participant mee te 

doen. Alleen op die manier wordt je een echte gesprekpartner.’ 

Wat betreft het MVO-platform: Lieverse heeft er alle vertrouwen 

in dat de samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven een 

belangrijke impuls zal geven aan MVO in Heerhugowaard. 


Bijeenkomst over biologische catering 

19 mei 2005 

Locatie kasteel Groeneveld in Baarn 

Organisatie Natuur en milieufederatie Utrecht 

Informatie www.nmu.nl 

NEVI-seminar Duurzaam Inkopen 

28 juni 2005 

Locatie Mercure hotel Nieuwegein 

Organisatie NEVI en Duurzaam Inkopen 

Informatie www.senternovem.nl/duurzaaminkopen 

of www.nevi-opleidingen.nl 

Voorbeeld van een vooren achterzijde van een full color lijn A3 krant. 

78

Wie zelf wel eens evenementen organiseert, kan de duurzaamheidaspecten 

daarvan binnenkort toetsen aan de Milieuspecificatie 

Binnenevenementen die op de site van Duurzaam Inkopen staat. 

www.senternovem.nl/duurzaaminkopen. 

De Leeuw: ‘We moeten luisteren naar welke thema’s er bij het bedrijfsleven spelen, zodat duurzaam ondernemen ook voor ondernemers 

steeds meer een logisch onderdeel van de bedrijfsvoering wordt.’ 

In de vier jaar dat de subsidieregeling SAM-VR loopt, kreeg SenterNovem 

jaarlijks meer dan genoeg subsidieaanvragen binnen. In totaal maakten 

343 gemeenten al gebruik van SAM-VR. Wie nu nog wil aanhaken moet 

snel zijn, want 2005 is het laatste jaar dat deze subsidieregeling 

van toepassing is. Tot en met juni 2005 is het nog mogelijk een SAM-VR 

subsidie aan te vragen. Wilt u meer informatie kijk dan op 

www.senternovem.nl/duurzaamondernemen onder ‘financiering’. 

PreDO Bulletin april 2005, nummer 1 

= beleidsproject 

= combinatieproject, inclusief kennisen 

uitvoeringsprojecten 

Het Kennistraject van infoMil geeft een inleiding op het terrein van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer. 

In korte tijd kan de deelnemer de vereiste basiskennis en vaardigheden vergaren om met de verruimde reikwijdte 

aan de slag te kunnen in het dagelijkse werk. Het Kennistraject bestaat uit drie vaste modules en vier facultatief te 

volgen modules voor de vergunningverlener en handhaver en één workshop voor leidinggevenden. Theorie wordt 

afgewisseld met casussen, discussierondes en praktijkvoorbeelden. De doorlooptijd is ongeveer 22 weken. 

Op 19 mei start weer een Kennistraject. Kijk op www.infomil.nl bij agenda, voor meer informatie over het Kennistraject. 

Of bel met infoMil om te informeren naar de mogelijkheden van een in-company training: 070 373 55 75. 


‘Er valt nog veel 

winst te halen’ 

‘Het blijft altijd moeilijk om een direct verband te leggen tussen milieuwinst en de 

activiteiten die in het kader van PreDO worden ondernomen’, geeft Gisela de Leeuw, 

beleidsmedewerker preventie & duurzaam ondernemen van de provincie Noord 

Brabant toe. ‘Maar dat het programma effect heeft, daar ben ik van overtuigd.’ 

De Leeuw is vanaf het begin van het programma betrokken bij de ontwikkeling. 

Ze is niet alleen lid van diverse begeleidingsgroepen, maar ook voorzitter van de 

werkgroep duurzaam ondernemen van het InterProvinciaal Overleg (IPO). 

‘Sinds de start van het programma hebben heel veel overheden beleid ontwikkeld op het gebied 

van preventie en duurzaam ondernemen. En dankzij (financiële) steun is dat beleid ook op veel 

terreinen uitgevoerd.’ Het succes van PreDO is overigens geen reden om tevreden achterover te 

leunen. De Leeuw: ‘Duurzaamheid en milieu staan op dit moment niet hoog op de agenda. Een 

reden om te zoeken naar mogelijkheden om duurzaamheid te integreren in thema’s die wél leven, 

zoals innovatie. Door aan te sluiten bij andere beleidsthema’s valt nog veel winst te halen.’ Ook 

moeten overheden zich volgens De Leeuw nog meer op de vraag en de behoeften vanuit het 

bedrijfsleven richten, bij het uitvoeren van het duurzaamheidbeleid. 

Gezamenlijk gedragen 

Het PreDO-programma was een vervolg op een preventieprogramma dat in 2000 werd afgesloten. 

In dat eerste preventieprogramma lag de nadruk vooral op afvalpreventie. Bij de ontwikkeling van 

PreDO werd breder gekeken naar hoe overheden het thema duurzaam ondernemen konden uitwerken. 

Een programma voor en door overheden, dat stond de initiatiefnemers voor ogen. ‘We zijn als provincies, 

samen met het ministerie van VROM, het gesprek aangegaan met het ministerie van EZ, 

de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)’, vertelt 

De Leeuw. ‘Op die manier is gezamenlijk gewerkt aan het formuleren van doelstellingen en werd 

het ook een gezamenlijk gedragen initiatief.’ Ook werd duidelijk waar de knelpunten lagen. Zo bleken 

de meeste gemeenten zeker bereid om bedrijven te stimuleren tot duurzaam ondernemen in het 

kader van de vergunningverlening en handhaving. Maar in veel gevallen ontbrak daarvoor de menskracht 

en het geld. De SAM-regeling bood daarvoor uitkomst. Ook de ondersteuning van het programmabureau 

(Infomil en SenterNovem) helpt de overheden bij de uitvoering van de doelstellingen. 

KansRijk geeft 

het goede voorbeeld 

Enthousiasme 

Dat het enthousiasme van de betrokken overheden groot is, bleek volgens De Leeuw onlangs weer 

bij de aanvragen voor financiële bijdragen voor proeftuinen. ‘Ik was benieuwd hoeveel aanvragen 

zouden binnenkomen, omdat er nogal wat voorwaarden gesteld werden aan de aanvraag. Maar 

binnen no-time waren er 27 aanvragen binnen van overheden die aan de slag wilden met de 

methodieken en producten die in het PreDO-programma zijn ontwikkeld. Dus bij overheden leeft 

het onderwerp zeker nog wel.’ 

Toekomst 

Als voorzitter van de werkgroep duurzaam ondernemen van IPO, merkt De Leeuw dat het onderwerp 

bij provincies verschillend wordt ingevuld. ‘Eens in de twee maanden komen we bij elkaar 

om kennis en ervaringen uit te wisselen. Juist door die verschillende projecten kun je wel veel 

leren van elkaar en hoef je als provincie niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden.’ 

Voor de toekomst ziet De Leeuw vooral winst in aansluiten op andere beleidsthema’s. En ook heel 

belangrijk: ‘Er zijn in het verleden nogal eens projecten en producten ontwikkeld, waar het 

bedrijfsleven helemaal niet op zat te wachten. In veel gevallen werd er dan ook nauwelijks gebruik 

van gemaakt. We moeten veel meer luisteren naar welke thema’s er bij het bedrijfsleven spelen. 

Daar moeten we dan slim op inspelen zodat duurzaam ondernemen ook voor ondernemers steeds 

meer een logisch onderdeel van de bedrijfsvoering wordt.’ 

Business Centrum (NBC) is zo’n locatie. De sneltram vanaf Utrecht 

Centraal stopt er voor de deur. Op www.senternovem.nl/kansrijk en 

het registratieformulier wordt deelnemers vriendelijk geadviseerd 

Senter en Novem zijn gefuseerd. Het is logisch dat dan de Senter Bedrijvendag en het Novem Praktijkfestival om de auto te laten staan en met het openbaar vervoer te komen. 

ook worden samengevoegd. En liefst meteen al dit jaar! Dat was dus flink haasten om het nieuwe gezamenlijke 

Dan het afvalprobleem. In twee hallen worden zo’n zestig à zeventig 

stands opgebouwd. De standbouwer heeft beloofd dat vrijwel 

evenement ‘KansRijk’ van de grond te krijgen. Ondanks de tijdsdruk is het projectteam er toch in geslaagd 

alle materialen die daarvoor nodig zijn, hergebruikt worden. 

een aantal duurzaamheidaspecten mee te nemen in de organisatie. 

Ook de standhouders zelf kunnen bijdragen aan de vermindering 

van de afvalstroom. SenterNovem instrueert ze om zo min 

SenterNovem gaat op 20 april een inspirerend en informatief mogelijk brochures, stickers en dergelijke uit te delen. Verwijzen 

MILIEUSPECIFICATIE BINNENEVENEMENTEN 

evenement neerzetten dat bedrijfsleven en overheden enthousiast naar digitale informatie heeft de voorkeur. En als papieren informatie 

echt nodig is, dan liever zo duurzaam mogelijk: tweezijdig 

maakt en houdt voor innovatie en duurzaamheid. KansRijk is een 

platform voor bedrijfsleven, (lokale) overheden en intermediaire bedrukt op milieuvriendelijk papier. 

organisaties. De workshops en paviljoens bieden volop informatie Het natje en droogje mogen we ook niet vergeten, want ook 

en inspiratie voor partijen die aan de slag willen met duurzaamheid 

en innovatie. Dan moet je als organisator natuurlijk wél het heeft ervoor gezorgd dat de bezoekers kunnen genieten van 

daarbij valt milieuwinst te behalen. De KansRijk-organisatie 

goede, milieuvriendelijke voorbeeld geven. 

een biologische catering. 

Neem de sneltram 

Meer kansen KansRijk 2006 

Hoe organiseer je een duurzaam evenement voor duurzaamheid en Na afloop van KansRijk wordt het evenement geëvalueerd. Daarbij 

innovatie? Dat begint al bij de keuze voor de locatie. Er zijn maar komen zeker ook duurzaamheidaspecten aan bod. Het staat in 

weinig congrescentra die voldoende ruimte voor paviljoens hebben, ieder geval nu al vast dat SenterNovem bij de organisatie van 

aparte zalen voor workshops bevatten, betaalbaar zijn en ook nog KansRijk 2006 ruim de tijd zal hebben om nog meer aandacht te 

eens goed bereikbaar per openbaar vervoer. Het Nieuwegeins besteden aan de duurzaamheidaspecten van dit evenement. 

Sam-Verruimde Reikwijdte: 

De Laatste Ronde 

Alle milieuvergunningen op orde ook voor de verruimde reikwijdte van de Wet Milieubeheer: 

dat was de ambitie van SAM-VR (Verruimde Reikwijdte) bij de start in 2001. Zover is het nog 

niet. Toch heeft driekwart van de Nederlandse gemeenten inmiddels een beleids- of uitvoeringsplan 

opgesteld waarin aandacht wordt besteed aan de verruimde reikwijdte. Een van de 

gemeenten die daarvoor gebruik maakte van SAM-VR subsidie is Arnhem. 

Pauline Dougle, sinds 2002 senior beleidsmedewerkers Milieu in 

de gemeente Arnhem, wilde toen ze in dienst kwam meteen een 

SAM-project opzetten. ‘Dat gaan we gewoon even doen’, dacht ze 

optimistisch. Maar de structuur binnen de gemeente maakte het 

toch ingewikkelder dan ze had verwacht. ‘Omdat er zoveel sectoren, 

afdelingen en leidinggevenden bij de verruimde reikwijdte 

betrokken zijn, moest ik heel wat mensen mee zien te krijgen’, 

legt Pauline uit. ‘En dan zijn er nog de bezuinigingen en de om informatiebronnen en hulpmiddelen te maken in de vorm van 

Overzicht van gemeenten die 

werkdruk.’ Zonder de SAM-subsidie was het in ieder geval nooit een werkboek. We merken achteraf dat het heel goed is dat die 

een SAM-VR project uitvoeren 

gelukt, dat weet ze zeker. 

eis over kennismanagement gesteld wordt. Je kunt bijvoorbeeld 

samen procedures vastleggen, zodat niet elke medewerker 

Wat hebben we eraan? 

individueel hoeft na te denken hoe hij het aanpakt.’ 

Een aardige spin-off van SAM-VR is dat veel gemeenten zijn gaan Pauline en een collega-beleidsmedewerker volgden samen met 

samenwerken en kennis uitwisselen. Zo ook Arnhem: als voorbereiding 

op het combinatieproject startte Pauline in januari 2004 on-the-job. In de cursus werd veel stof behandeld in een hoog 

zes vergunningverleners en acht handhavers de cursus en training- 

een stageonderzoek bij andere gemeenten. ‘Daar kwam uit dat tempo. ‘Toch is het goed dat zo alle onderwerpen aan de orde zijn gericht en concentreer je daarbij op branches die in jouw 

kennismanagement het lastigst was, en dat het een goed idee was geweest. Tijdens de training-on-the-job merkten we dat we er gemeente het best vertegenwoordigd zijn.’ 

ook echt iets aan hadden. De aandacht voor het communicatieaspect 

werd gewaardeerd: hoe prikkel je een ondernemer om willen de samenwerking met de vergunningverleners en hand- 

Een SAM-project kan ook input leveren voor nieuw beleid. ‘We 

SAM-VR KAN NOG 

na te gaan denken over afvalpreventie?’ 

havers graag voortzetten. Er zijn genoeg dingen die ze in de 

Bij de training-on-the-job bezochten de deelnemers onder praktijk meemaken waar we samen beleid op kunnen maken. 

begeleiding van een extern bureau twaalf bedrijven die ze zelf Denk maar eens aan de heteluchtgordijnen die winkels ’s winters 

hadden uitgekozen. 

gebruiken. Je kunt eisen dat ze die goed afstellen, maar misschien 

moet je ze ook verplichten om beneden een bepaalde temperatuur 

Werk branchegericht 

de winkeldeur gewoon dicht te doen.’ 

Pauline en haar collega’s hebben veel waardevolle ervaring Gewapend met de waardevolle tips van Pauline Dougle kunnen 

opgedaan bij het project. Ze raadt collega-beleidsmedewerkers gemeenten aan de slag als ze dit jaar alsnog of opnieuw subsidie 

aan om niet alle bedrijven tegelijk aan te pakken. ‘Werk branche- voor een SAM-project willen aanvragen. 

Kennistraject levert veel bruikbare tips op 

‘Al tijdens het opstellen van ons milieubeleidsplan werden we met onze neus op 

de feiten gedrukt: we hadden onvoldoende kennis over de mogelijkheden van de 

verruimde reikwijdte in het kader van de Wet Milieubeheer’, vertelt Sjoukje Eringa, 

beleidsmedewerker Ruimtelijke Ordening en Milieu van de gemeente Wûnseradiel. 

‘Dus toen we vorig jaar toe waren aan de uitvoering van dit plan, zochten we naar 

een manier om die kennis te vergroten.’ En dat werd deelname aan het 

Kennistraject van InfoMil. 

Eringa: ‘Een groot voordeel van het Kennistraject is dat gewerkt 

wordt aan de hand van praktijkvoorbeelden. Dat leverde veel 

bruikbare tips op. We hadden natuurlijk ook zelf brochures 

of handboeken over de verruimde reikwijdte kunnen gaan 

bestuderen, maar dan mis je de interactie met collega’s uit 

andere gemeenten en de voorbeelden uit de praktijk.’ 

Aanvraagformulieren aangepast 

Door het Kennistraject weten de medewerkers vergunningverlening 

en handhaving van de gemeente Wûnseradiel 

waar ze op moeten letten bij hun bezoek aan bedrijven. ‘Naar 

aanleiding van het Kennistraject hebben we ook de aanvraag- 

formulieren voor de milieuvergunning aangepast. We vragen nu om het energieverbruik 

van de afgelopen drie jaar. Zo kunnen we vast al op papier inschatten of er mogelijkheden 

tot besparingen zijn.‘ 

Clusterproject 

Om het geleerde in de praktijk te brengen werkt de gemeente onder andere samen met 

omliggende gemeenten aan een clusterproject. Daarbij worden ondernemers en winkeliers 

benaderd. De focus ligt op maatregelen die een terugverdientijd hebben van minder dan vijf 

jaar. Eringa: ‘Wat we ook hebben geleerd van het Kennistraject, is dat bij zulk soort projecten 

de communicatie heel belangrijk is. Bedrijven moeten goed weten wat de bedoeling is van 

onze bezoeken. We zijn niet alleen de handhavende instantie, maar we kunnen ook goed 

advies geven over besparingsmogelijkheden. ‘ 

KENNISTRAJECT 

Voorbeeld van een binnenspread van een full color lijn A3 krant. 

79


4.6 A5 brochure 

(de A5 brochure is als QuarkXPress template te downloaden) 

4.6.1 A5 brochure staand full color 

Voor een A5 brochure gelden dezelfde voorwaarden als voor een A4 brochure. De verhoudingen op de vooren 

achterzijde zijn aangepast naar het A5 formaat. In de te downloaden template kun je de juiste verhoudingen 

vinden. De binnenkant wordt opgemaakt in 1 kolom en de de typografie is aangepast. Gebruik hiervoor de typogrammen 

in de template. 

SenterNovem stimuleert duurzame ontwikkeling en 

innovatie door een brug te slaan tussen markt en 

overheid. Op professionele wijze voert SenterNovem 

overheidsbeleid uit rond innovatie, energie & klimaat 

en milieu & leefomgeving. Bedrijven, instellingen en 

overheden kunnen bij SenterNovem terecht voor het 

realiseren van maatschappelijke doelstellingen op deze 

terreinen, nationaal en internationaal. SenterNovem is 

een agentschap van het Ministerie van Economische 



Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 



Bodem + 

Welkom bij SenterNovem in gebouw CentreCourt 






1 


8 

Praktische afspraken en regels 

Op 15 november ga je voor het eerst aan het werk bij SenterNovem in Den Haag. 

In eerste instantie verandert er voor het werk nog niet zo veel, want Bodem+ gaat 

pas op 1 januari 2005 van start. Je hebt echter wel een totaal nieuwe werkplek, met 

een flexibel kantoorconcept, zoals dat zo mooi heet. 

Bij SenterNovem in het CentreCourt hebben we net als bij alle organisaties afspraken 

en regels. Met dit kleine instructieboekje willen we je op weg helpen op je nieuwe 

werkplek en je een aantal handige tips geven. Een aantal zaken, zoals de huisstijlregels, 

enz. zijn pas na 1 januari 2005 van kracht, maar het is handig ze alvast bij de 

hand te hebben. 

Je hebt vast nog vragen waarop dit boekje geen antwoord geeft. Daarvoor verwijzen 

we je naar het intranet, dat een goudmijn aan interne informatie bevat. En verder 

kun je natuurlijk terecht bij de helpdesk van I&A (toestel 555) het servicecentrum 

van FB (toestel 333) en de afdeling Communicatie (toestel 328). 

Gebouw CentreCourt 

Het kantoorconcept 

Hoe werkt het flexibele kantoorconcept? 

Niemand heeft een vaste werkplek. Je mag overal op de tweede of derde etage gaan 

zitten. Het is wel handig als je in de buurt van je eigen secretariaat blijft – de rode 

vlek voor Bodem+. Je zoekt als je aan het werk gaat een werkplek die het beste past 

bij het werk wat je gaat doen. Voor het gewone dagelijkse werk kies je een van de 

‘open’ werkplekken. 

Als je langere tijd heel geconcentreerd en ongestoord moet werken kies je een 

‘gesloten’ werkplek voor één of twee personen. Voor het ontvangen van gasten en 

kleine interne besprekingen zijn er overlegruimtes. 

Eigenlijk is het belangrijkste van dit concept dat je rekening houdt met je collega’s. 

Geen lawaaierige gesprekken in de buurt van werkende collega’s bijvoorbeeld. 

Telefoon: Door *26+doorkiesnummer op je telefoon wordt je bereikbaar. 

Met *42 kun je de telefoon van iemand anders overpakken. 

Op intranet via de plekchecker kun je zien waar iedereen zit. 

In de paarse vlek is er één facility corner waar een printer/scanner/kopieerappraat 

staat. (Selecteer printer PR128DH.) 

Externe boodschap over Bodem+ 

Wat vertellen wij naar buiten toe over de verhuizing en Bodem+? 

Op 1 januari 2005 gaat de nieuwe organisatie Bodem+ van start. Bodem+ bundelt 

kennis over het Nederlandse bodembeleid ondersteunt lagere overheden bij de 

uitvoering van het bodembeleid en voert zelf een aantal wettelijke taken uit. 

Vooruitlopend op de start op 1 januari gaan de toekomstige medewerkers van 

Bodem+ al aan het werk op hun nieuwe werkplek, het CentreCourt in Den Haag. 

Zij blijven tot 1 januari bereikbaar via het telefoonnummer en het e-mailadres 

van hun ‘oude’ organisaties, SCG, VROM en Infomil maar ze hebben ook al nieuwe 

nummers en adressen. 

2 3 

80


4.7 Factsheet A4 

(de factsheet is als QuarkXPress template te downloaden) 

Factsheets hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. In de restvorm rechtsboven op 

de voorzijde komt bij een corporate uitgave altijd een corporate foto. Kies de foto uit de beeldbank in overleg 

met de afdeling Communicatie. Bij een lijn uitgave komt op deze plek altijd het positioneringsbeeld van het 

programma of de regeling. De witte balk is voor het programma of de regeling en de blauwe balk voor de titel 

van de uitgave. Onderin is in een kader plaats voor extra informatie. De rest van de factsheet wordt leeggelaten, 

zodat deze ingeprint kan worden. Via www.senter.nl/huisstijl kan een Word-sjabloon gedownload worden. Bij 

gebruik dient voor de opmaak de typografische omschrijving op pagina 30 gevolgd te worden. 

Op de achterzijde is een vaste ruimte voor de opdrachtgever of het agentschap (niveau 2), de verantwoording, 

en de adressen. De ruimte varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid tekst. De restvorm rechtsboven is 

altijd in de gekozen kleur uit het palet. 











Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 





DUURZAAM INKOPEN IS HET TOEPASSEN VAN MILIEUCRITERIA EN SOCIALE CRITERIA BIJ DE INKOOP VAN PRODUCT, DIENST OF WERK. 






color lijn factsheet. 

Voorbeeld van de achterzijde van een full 

color lijn factsheet. 

81


28 (vaste afstand) 

60 (vaste afstand) 

23 

(vaste afstand) 

23 


Procesintensificatie, warmtewisselaars en procesontwerp 

tekst centreren 

in de hoogte (10 mm) 



9 

60,3 5 60,3 5 

60,3 

DUURZAAM INKOPEN IS HET TOEPASSEN VAN MILIEUCRITERIA BIJ DE INKOOP VAN PRODUCT, DIENST OF WERK. 



3e basislijn 

82


5. Formulieren (in ontwikkeling) 

5.1 Model 

5.2 Sjabloon opmaak 

83


6. Office sjablonen (intern gebruik) 

6.1 Informatiepapier (FB) 

Het informatiepapier is er in A4 en A3 gemaakt en voorgedrukt in de kleur corporate blauw (PMS 7461) en 

kan in de printer gelegd worden. Via www.senter.nl/huisstijl kan een Word-sjabloon gedownload worden. 

Bij gebruik dient voor de opmaak de typografische omschrijving op pagina 30 gevolgd te worden. Tevens 

moet ‘niveau 2’ worden toegevoegd. Dit betekent dat de lijnen en de tekst ‘in opdracht van’ (logo 

opdrachtgever(s) of ‘SenterNovem is een agentschap van’ (logo van EZ) toegevoegd moeten worden 

volgens het voorbeeld op pagina 15. Beelden kunnen in rechthoekige kaders geplaatst worden. De 

opmaak van het informatiepapier kan zowel voor intern (met het lettertype Arial) als voor extern (met het 

lettertype Myriad) gebruik zijn. In beide gevallen moet het kolommenstramien van de brochure gebruikt 

worden, zodat de opmaak visueel gelijk is. 

Voorbeeld A4 informatiepapier. 

Voorbeeld A4 informatiepapier vervolgvel. 

let op! 

(Hand-) voorraad ligt bij secretariaten. Hoge oplage 

kun je bestellen bij de het FB van jouw vestiging. 

84


Technologische samenwerking 

met opkomende markten 

Subsidie voor Research en Development samenwerking 

Als ondernemer streeft u naar continuïteit en winstgevendheid. 

Nederlandse kennisinstellingen en universiteiten 

U zoekt naar innovatieve producten, processen of diensten. Dit 

kunnen op twee manieren met een Nederlands 

betekent vaak grote financiële inspanningen op het gebied van 

bedrijf deelnemen aan een project: als risicodragend 

Research en Development (R&D). Werkt u in uw R&D-project samen partner of als onderaannemer. 

met een of meerdere bedrijven of kennisinstellingen uit landen als 

Brazilië, China, India, Indonesië, Maleisië, Nederlandse Antillen, 

Hoeveel subsidie kunt u krijgen? 

Thailand, Zuid- Afrika of Zuid-Korea? Zo ja, dan stelt het Ministerie Samenwerkingsprojecten die volledig uit fundamenteel 

van Economische Zaken, vanwege de uitstekende perspectieven voor of industrieel onderzoek bestaan, komen in aanmerking 

voor 50 procent subsidie over de Nederlandse 

het Nederlandse bedrijfsleven in deze opkomende markten, 

een subsidie beschikbaar: de subsidieregeling Technologische 

projectkosten. Dit zijn projecten die als eindproduct 

Samenwerking Internationaal (TSI). 

alleen technologische kennis opleveren. Projecten die 

ook preconcurrentiële ontwikkeling bevatten, komen in 

In de naam, Technologische Samenwerking, zijn twee belangrijke uitgangspunten 

al besloten: het moet gaan om samenwerking 

ten die zich richten op nieuwe, gewijzigde of verbeter- 

aanmerking voor 25 procent subsidie. Dit zijn projec- 

tussen twee of meer partijen in een technologisch innovatief project. de producten, processen of diensten. Concurrentiële 

Uiteraard moet er ook een aantrekkelijk economisch perspectief zijn. ontwikkeling komt niet in aanmerking voor subsidie. 

Voor het middenen kleinbedrijf en kennisinstellingen 

in een samenwerkingsverband geldt een toeslag op 

Wanneer komt uw project in aanmerking 

bovengenoemde percentages van 10 procent. Het 

voor subsidie? 

subsidiepercentage voor het middenen kleinbedrijf 

De subsidieregeling staat open voor alle soorten en kennisinstellingen is dus maximaal 60 procent. 

R&D-projecten. Uw project komt in aanmerking 

voor subsidie indien in aanmerking het voldoet aan 

de volgende voorwaarden: 

• Er moet sprake zijn van samenwerking tussen 

ten minste één Nederlands bedrijf en één of meer 

bedrijven of kennisinstellingen uit de volgende 

landen: Brazilië, China, India, Indonesië, Maleisië, 

Nederlandse Antillen, Thailand, Zuid-Afrika 

of Zuid-Korea. 

• Het moet een R&D-project zijn, waarbij onderzoek 

Technologische samenwerking met opkomende markten 

Subsidie voor R&D-samenwerking Zaken. Aan 

de hand van een korte projectbeschrijving kunt u 

vragen of uw project binnen de subsidieregeling 

past. Een subsidieaanvraag moet bestaan uit het 

internationale project form en de subsidieaanvraagformulieren 

met bijlagen. Deze formulieren kunt u 

opvragen bij Senter, waar u de subsidieaanvraag 

moet indienen. Uw gegevens worden uiteraard vertrouwelijk 

behandeld. 

De beoordeling van uw project 

In Nederland worden de subsidieaanvragen beoordeeld 

door de Adviescommissie Internationale 

Programma’s (AIP). Jaarlijks worden drie tenders 

uitgeschreven. Uw subsidieaanvraag moet per tender 

uiterlijk op de uiterste indieningsdatum bij 

Senter aanwezig zijn. Aanvragen zullen hoger scoren 

en daarmee meer kans maken op subsidie naarmate 

ze meer voldoen aan de doelstellingen van de 

regeling. 


Informatie 

Voor vragen of inlichtingen 

kunt u contact opnemen met: 

Senter Den Haag 

Afdeling Technologische Samenwerking 

Internationaal 

Grote Marktstraat 43 

Postbus 30732 

2500 GS Den Haag 

Technologische Samenwerking Internationaal 

Telefoon (070) 361 03 11 

Telefax (070) 361 03 55 

E-mail TSI@senter.nl 

Internet www.senter.nl/samenwerking 

Internet 

Nadere informatie over de subsidieregeling 

Technologische Samenwerking vindt u op onze website: 

www.senter.nl/samenwerking. Op deze website 

vindt u uitgebreide informatie over de regeling 

Technologische Samenwerking. Zo vindt u er onder 

andere FAQ’s, een lijst met medewerkers en hun 

specialisme (technologisch en geografisch), projectvoorbeelden, 

nieuws, evenementen en diverse publicaties. 

De subsidieregeling Technologische Samenwerking 

staat open voor R&Dsamenwerking met één of meer 

partners uit: 

• Eureka-lidstaten: 33 Europese landen 

• geïndustrialiseerde landen: de Verenigde Staten, 

Japan en Singapore 

• opkomende markten: Brazilië, China, India, 


Thailand, Zuid-Afrika en Zuid-Korea 

wordt gedaan naar een nieuwe technologie of 

een nieuwe toepassing van een technologie. 

SenterNovem is een agentschap van het Ministerie 


Voorbeeld voorzijde ingeprint informatiepapier 

met de opmaak in Word en het lettertype Arial. 

Voorbeeld ingeprint vervolgvel informatiepapier 

met de opmaak in Word en het lettertype Arial. 

Technologische samenwerking 

met opkomende markten 

Subsidie voor Research en Development samenwerking 

Als ondernemer streeft u naar continuïteit en winstgevendheid. 

U zoekt naar innovatieve producten, processen of diensten. Dit 

betekent vaak grote financiële inspanningen op het gebied van 

Research en Development (R&D). Werkt u in uw R&D-project 

samen met een of meerdere bedrijven of kennisinstellingen 

uit landen als Brazilië, China, India, Indonesië, Maleisië, Nederlandse 

Antillen, Thailand, Zuid- Afrika of Zuid-Korea? Zo ja, dan 


perspectieven voor het Nederlandse bedrijfsleven in 

deze opkomende markten, een subsidie beschikbaar: de subsidieregeling 

Technologische Samenwerking Internationaal (TSI). 

Wanneer komt uw project in aanmerking 

voor subsidie? 

De subsidieregeling staat open voor alle soorten 

R&D-projecten. Uw project komt in aanmerking 

voor subsidie indien in aanmerking het voldoet aan de 

volgende voorwaarden: 

• Er moet sprake zijn van samenwerking tussen 

ten minste één Nederlands bedrijf en één of meer 

bedrijven of kennisinstellingen uit de volgende 

landen: Brazilië, China, India, Indonesië, Maleisië, 

Nederlandse Antillen, Thailand, Zuid-Afrika 

of Zuid-Korea. 

• Het moet een R&D-project zijn, waarbij onderzoek 

wordt gedaan naar een nieuwe technologie of 

een nieuwe toepassing van een technologie. 

Nederlandse kennisinstellingen en universiteiten 

kunnen op twee manieren met een Nederlands bedrijf 

deelnemen aan een project: als risicodragend partner 

of als onderaannemer. 

Hoeveel subsidie kunt u krijgen? 

Samenwerkingsprojecten die volledig uit fundamenteel 

of industrieel onderzoek bestaan, komen in 

aanmerking voor 50 procent subsidie over de 

Nederlandse projectkosten. Dit zijn projecten die 

als eindproduct alleen die zich richten op nieuwe, 

technologische kennis opleveren. Projecten die ook 

preconcurrentiële ontwikkeling bevatten, komen in 

aanmerking voor 25 procent subsidie. Dit zijn projecten 

die zich richten op nieuwe, gewijzigde of verbeterde 

producten, processen of diensten. Concurrentiële 

ontwikkeling komt niet in aanmerking voor subsidie. 

Voor het middenen kleinbedrijf en kennisinstellingen 

in een samenwerkingsverband geldt een toeslag op 

bovengenoemde percentages van 10 procent. Het 

subsidiepercentage die zich richten op nieuwe, voor 

het middenen kleinbedrijf. Dit zijn projecten die zich 

richten opvoor onderzoeksprojecten voor ontwikkelingsprojecten. 

De maximale subsidie Dit zijn projecten 

die met een van de bovengenoemde landen 

bedraagt EUR 1 miljoen. 

Hoe kunt u subsidie aanvragen? 

Voor het aanvragen van subsidie kunt u contact 

opnemen met SenterNovem, afdeling 

Technologische Samenwerking Internationaal. 

SenterNovem is een agentschap van het Ministerie 


Technologische samenwerking met opkomende markten 

Subsidie voor R&D-samenwerking Zaken. Aan de hand 

van een korte projectbeschrijving kunt u vragen of uw 

project binnen de subsidieregeling past. Een subsidieaanvraag 

moet bestaan uit het internationale project form en 

de subsidieaanvraagformulieren met bijlagen. Deze formulieren 

kunt u opvragen bij Senter, waar u de subsidieaanvraag 

moet indienen. Uw gegevens worden uiteraard 

vertrouwelijk behandeld. 

De beoordeling van uw project 

In Nederland worden de subsidieaanvragen beoordeeld 

door de Adviescommissie Internationale Programma’s 

(AIP). Jaarlijks worden drie tenders uitgeschreven. Uw 

subsidieaanvraag moet per tender uiterlijk op de uiterste 

indieningsdatum bij Senter aanwezig zijn. Aanvragen 

zullen hoger scoren en daarmee meer kans maken op 

subsidie naarmate ze meer voldoen aan de doelstellingen 

van de regeling. 


Informatie 

Voor vragen of inlichtingen 

kunt u contact opnemen met: 

Senter Den Haag 

Afdeling Technologische Samenwerking 

Internationaal 

Grote Marktstraat 43 

Postbus 30732 

2500 GS Den Haag 

Technologische Samenwerking Internationaal 

Telefoon (070) 361 03 11 

Telefax (070) 361 03 55 

E-mail TSI@senter.nl 

Internet www.senter.nl/samenwerking 

Internet 

Nadere informatie over de subsidieregeling 

Technologische Samenwerking vindt u op onze website: 

www.senter.nl/samenwerking. Op deze website vindt u 

uitgebreide informatie over de regeling Technologische 

Samenwerking. Zo vindt u er onder andere FAQ’s, een 

lijst met medewerkers en hun specialisme (technologisch 

en geografisch), projectvoorbeelden, nieuws, 

evenementen en diverse publicaties. 

De subsidieregeling Technologische Samenwerking 

staat open voor R&Dsamenwerking met één of meer 

partners uit: 

• Eureka-lidstaten: 33 Europese landen 

• geïndustrialiseerde landen: de Verenigde Staten, 

Japan en Singapore 

• opkomende markten: Brazilië, China, India, 


Thailand, Zuid-Afrika en Zuid-Korea 

Voorbeeld voorzijde ingeprint informatiepapier 

met de opmaak in QuarkXpress en het 

lettertype Myriad Pro. 

Voorbeeld ingeprint vervolgvel informatiepapier 

met de opmaak in QuarkXpress en het lettertype 

Myriad Pro. 

85


6.2 Powerpoint 

(er zijn Powerpoint-sjablonen beschikbaar voor de opmaak van tekst en beeld) 

De typografie is in de openingspagina diapositief (wit). In de vervolgpagina’s (zowel corporate als lijn) is de kop 

blauw en de platte tekst zwart. Beelden mogen in rechthoekige kaders geplaatst worden. Er zijn Powerpointsjablonen 

beschikbaar voor de opmaak van tekst en beeld. Vraag ernaar bij de afdeling Communicatie van 

SenterNovem. 

Dit is een kop 

Woningcorporaties - Gemeenten Verbreding 

Fons Maessen / Marelo Vernardina 


De toekomst van energiebesparing ligt niet zozeer in innovatie, 

maar veel meer optimalisatie. Hoewel vernieuwende technieken 

de laatste jaren hebben gezorgd voor een enorme verbetering, 

wordt onderscheiden door een hoog besparingspotentieel benut. 

maar veel meer optimalisatie. Hoewel vernieuwende technieken 

de laatste jaren hebben gezorgd voor een enorme verbetering, 

wordt onderscheiden door een hoog besparingspotentieel benut. 

Voorbeeld van een openingspagina. 

Voorbeeld van een vervolgpagina. 

Woningcorporaties - Gemeenten Verbreding 

Fons Maessen / Marelo Vernardina 


Voorbeeld van een openingspagina met kleine foto zonder ronde hoek. 

86


6.3 Internet 

Voor internet is een basisontwerp gemaakt. Dit ontwerp is uitgevoerd en staat online. Voor programma’s 

die een subsite willen maken kan men contact opnemen met de afdeling Communicatie van SenterNovem. 

Voorbeeld van de homepage. 

Voorbeeld van een subsite. 

87


7. Beursmaterialen 

7.1 Inleiding 

Corporate beursmiddelen zijn middelen die in beheer is en besteld kan worden via de afdeling 

Communicatie. Ook voor informatie over het (laten) maken van, technische specificaties en reservering 

van beursmiddelen kun je vragen bij de afdeling Communicatie. 

7.2 Beursbord/beursposter 

(het beursbord is als QuarkXPress template te downloaden) 

De typografie dient in een blauwe balk geplaatst te worden. Zowel balk als typografie beginnen op een 

vaste hoogte en de lengte van de balk is vervolgens afhankelijk van de hoeveelheid tekst (zie voorbeeld 

en QuarkXPress template). De outline cirkels hebben bij een beursbord/beursposter altijd een lijndikte van 

1,5 pt. De cirkels mogen nooit onderbroken worden. De lijn bij de opdrachtgevers is 1,5 pt. De kleine cirkel 

mag verplaatst worden, maar moet altijd aan de grote cirkel hangen. 


Uitvoering Afvalbeheer 

• voor ondersteuning bij voorbereiding 

• voor het melden van afvalstoffen 

• kennisuitwisseling 

• informatie 

• subsidies 



Voorbeeld van een corporate beursbord/beursposter. 

De blauwe balk is corporate blauw, de 

restvorm is 40% corporate blauw. 

Voorbeeld van een lijn beursbord/beursposter. 

De blauwe balk is corporate blauw, de restvorm 

is een kleur uit het kleurenpalet (in dit voorbeeld 

sinaasappeloranje). 

let op! 

Formaat beursbord/beursposter: 75 x 100 mm 

88 

Beursbord = beeld op 3 mm PVC (wit) plaatmateriaal 

Beursposter = papier (x grams) of dun kunststoffolie


De opmaak van een beursbord/beursposter zonder positioneringsbeeld is gelijk aan die van een bord met 

positioneringsbeeld. In plaats van het beeld wordt de blauwe balk nu doorgetrokken, zodat er een aflopend 

blauw vlak ontstaat. De typografie dient op dezelfde vaste hoogte te beginnen als bij het beursbord/beursposter 

met beeld. Als een beursbord/beursposter erg veel tekst bevat en toch een beeld heeft, is het 

advies om het beeld weg te laten. Dit geldt als de blauwe balk langer is dan de helft van het vlak wat 

ontstaat als je het tot beneden door trekt, dus als de blauwe balk langer dan 390 mm is. Als er een kleine 

foto wordt toegevoegd, dient dat er één met afgeronde hoeken te zijn. 


Uitvoering Afvalbeheer 

De typografie dient in een blauwe balk 

geplaatst te worden. Zowel balk als typografie 

begint op een vaste hoogte en de lengte is 

dan afhankelijk van de tekst (zie voorbeeld 

en zie quarkformat). 

De outline cirkels hebben bij een beursbord 

altijd een lijndikte van 1,5 pt. De cirkels 

mogen nooit onderbroken worden. De lijn bij 

de opdrachtgevers is 1,5 pt. 

Een idee is snel bedacht, maar hoe maakt 

u realiteit van uw duurzame plannen? 

• kennisuitwisseling 

• voor het melden van afvalstoffen 

• informatie en subsidies 



Voorbeeld van een corporate beursbord/beursposter 

zonder positioneringsbeeld met weinig tekst. 

Voorbeeld van een lijn beursbord/beursposter 

zonder positioneringsbeeld met veel tekst en 

een kleine foto. 

89



Dit is een kop, deze kop 

mag maximaal 2 regels zijn 

De typografie dient in een blauwe balk 

geplaatst te worden. Zowel balk als typografie 

begint op een vaste hoogte en de lengte is 

dan afhankelijk van de tekst (zie voorbeeld 

en zie quarkformat). 




met een blauwe balk met de maximale 

lengte van 390 mm. Indien de balk langer wordt 

is het advies om het beeld weg te laten. 


zonder balk met een positioneringsbeeld 

met alleen een kop. Deze kop mag maximaal 2 

regels zijn. De kop mag in SN corporate blauw, 

zwart of diapositief geplaatst worden, afhankelijk 

van de achtergrond. 

let op! 

Is de kop goed leesbaar? 

90


7.3 Beursbanner 

(het beursbanner is als QuarkXPress template te downloaden) 

De typografie dient in een blauwe balk geplaatst te worden. Zowel balk als typografie beginnen op een vaste 

hoogte en de lengte van de balk is vervolgens afhankelijk van de hoeveelheid tekst (zie voorbeeld en QuarkXPress 

template). De outline cirkels hebben bij een beursbanner altijd een lijndikte van 1,5 pt (in de 50%-opmaak 0,75 pt). 

De cirkels mogen nooit onderbroken worden. De lijn bij de opdrachtgevers is 1,5 pt (in de 50%-opmaak 0,75 pt). 

Voor ondersteuning en digitale aanleverspecificaties leverancier kun je contact opnemen met de afdeling 

Communicatie. Een beursbanner kan op papier of kunststofstrook, zowel in een frame of buizenstandaard. 

SenterNovem, 

uw partner bij het ondernemen 

• Interne milieuzorg en duurzaam inkopen 

• Productgerichte milieuzorg en ketenaspecten 

• Duurzaam consumeren 


BTS 

Bedrijfsgerichte Technologische 


Voorbeeld subsidie: 

‘s werelds langste koolstofvezelmast 

• onderzoek naar composietmasten uit één stuk 

• uitbesteding aan laboratorium 

• investering in versteviging concurrentiepositie 

• 37,5% van 1,75 miljoen onderzoek 


Voorbeeld van een corporate banner. 

Voorbeeld van een lijn banner. 

let op! 

Formaat beursbord/beursposter: +/- 80 x 210 mm 

(afhankelijk van leverancier) 

91


De opmaak van een beursbanner zonder beeld is gelijk aan die van een banner met beeld. In plaats van het 

beeld wordt de blauwe balk nu doorgetrokken, zodat er een aflopend blauw vlak ontstaat. De typografie dient 

op dezelfde vaste hoogte te beginnen als bij het beursbanner met beeld. De lijn, tekst en logo’s van de 

opdracht-gevers schuiven met de tekst mee naar beneden. Als een banner erg weinig tekst en beeld bevat, is 

het verstandiger een beursbord/beursposter te maken. 

SenterNovem, 

uw partner bij het ondernemen 

Overheden kiezen voor duurzaam ondernemen 

Samenwerking met preventie als insteek 





• investering in versteviging 


• onderzoek naar composietmasten 

Voorbeeld onderzoek: 

• onderzoek naar masten uit één stuk 

BTS 

Bedrijfsgerichte Technologische 






• investering in versteviging 


• onderzoek naar composietmasten 









Voorbeeld van een corporate banner 

zonder beeld. 

Voorbeeld van een lijn banner 

zonder beeld. 

92


7.4 Beurswand (de beurswand is als QuarkXPress template te downloaden) 

De kop dient in een blauwe balk geplaatst te worden. Zowel balk als typografie beginnen op een vaste hoogte 

en de hoogte van de balk staat vast (zie voorbeeld en QuarkXPress template). De ruimte onder de blauwe balk is 

vrij voor beeld/illustratie en tekst. Onderaan het beursbord/beursposter komen de opdrachtgevers (niveau 2) met 

een witte haarlijn en hun logo(‘s). Voor ondersteuning en digitale aanleverspecificaties leverancier kun je contact 

opnemen met de afdeling Communicatie. 

Partner in duurzaamheid en innovatie 

Voor wie 

Overheden, woningcorporaties, 

projectontwikkelaars, kennisinstellingen, 

belangen en non-profitorganisaties en 

hun adviseurs 

Waarvoor 

Vragen over milieu- en energieprogramma’s 

en met algemene oriënterende vragen over 

duurzaamhied en innovatie. 


Voorbeeld van 

een corporate 

beurswand. 


lijn beurswand. 

let op! 

Formaat beurswand: +/- 325 x 228 cm 

(afhankelijk van leverancier) 

93


8. Advertenties 

(de advertentie is als QuarkXpress template in verschillende formaten en kleurstellingen te downloaden) 

8.1 Advertentie A4 full color 

A4-advertenties hebben een vast template waarbinnen ze opgemaakt dienen te worden. In de restvorm rechtsboven 

komt bij een corporate uitgave altijd een corporate foto. Kies de foto uit de beeldbank in overleg met de 

afdeling Communicatie. Bij een lijn uitgave komt op deze plek altijd het positioneringsbeeld van het programma 

of de regeling. Onderaan de pagina staat altijd een blauwe balk waarin ruimte is voor de opdrachtgever of het 

agentschap (niveau 2) en voor aanvullende informatie. De balk varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid 

tekst. Als er in een advertentie meerdere foto’s staan, kies dan minimaal één foto uit voor de ronde hoek. 

Een innovatief idee, maar geen 

idee hoe het te realiseren? 

Een innovatief idee, maar geen 

idee hoe het te realiseren? 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen aan het realiseren van de 

doelstellingen van het milieuconvenant Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft 

met negen bedrijfstakken zo’n convenant gesloten. Sinds 2000 verstrekt SenterNovem 

subsidie voor het op de markt introduceren van nieuwe duurzame technologie. 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen aan het 

realiseren van de doelstellingen van het milieuconvenant Integrale- 

MilieuTaakstelling. De overheid heeft met negen bedrijfstakken zo’n convenant 

gesloten.Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op 




gestart en aspect richten. Innovaties die op 


Dus nog lopen. Het programma Milieu & 

Technologie gaat zich vanaf medio 2004 met 




programma Milieu & Technologie tussen 1997 




projecten beschikbare budget. Het subsidie 

ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt 



het door bedraagt in de hele periode ruim 

26 miljoen euro. In totaal zijn er circa 360. 


Gemiddeld blijkt door bedrijven geïnvesteerde 

bedrag de zogenaamde ‘multiplier’ vier maal zo 



subsidie verDe belangstelling onder bedrijven 

voor het overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het 

voor projectenprogramma Milieu & Technologie 


subsidie-bedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal 

het voor projecten beschikbare budget. 


ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt het 



het overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het door 

bedrijven geïnvesteerde bedrag de zogenaamde 

‘multiplier’ vier maal zo hoog als met ingang van 

het volgende jaar is het misschien toch het verstrekte 

subsidiebedrag. 

de markt introduceren van nieuwe duurzame technologie. Het onderdeel 

Technologie in de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische aspecten. 


Er zijn nog weinig marktintroductieprojecten afgerond, omdat meesten recentelijk 


voor elke euro die SenterNovem aan subsidie verDe belangstelling onder de 

bedrijven voor het overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projectenprogramma 

vanaf medio 2004 met name op dit aspect richten. Innovaties die op kleine schaal 

hun waarde hebben bewezen. De belangstelling onder de grote bedrijven voor 

programma Milieu & Technologie tussen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 

subsidiebedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare 

budget. Het subsidiebudget bedraagt in de hele periode ruim 26 miljoen euro. 

In totaal zijn er circa 360 projecten afgerond. 

Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde bedrag de zogenaamde 

‘multiplier’ vier maal zo hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 

voor elke euro die SenterNovem aan subsidie. De belangstelling onder de grote 

bedrijven voor het overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projectenprogramma 

hun waarde hebben bewezen. De belangstelling onder de grote bedrijven voor 


MEER INFORMATIE 

Gemiddeld blijkt het door bedrijven geïnvesteerde hoog als het verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: voor elke euro 

SenterNovem subsidie. De belangstelling onder de bedrijven.SenterNovem Utrecht, Tel.: 030 239 34 93. 



SenterNovem subsidie. De belangstelling onder de bedrijven.SenterNovem Utrecht, Telefoon 030 239 34 93. 



Voorbeeld van een A4 full color lijn advertentie. 

Voorbeeld van een A4 full color lijn advertentie. 

94


8.2 Advertentie A4 zwart-wit 




of de regeling. Onderaan de pagina staat altijd een grijze balk (80% zwart) waarin ruimte is voor de opdrachtgever 

of het agentschap (niveau 2) en voor aanvullende informatie. De balk varieert in hoogte, afhankelijk van 

de hoeveelheid tekst. 

Financiële en morele steun 

zijn op dit moment cruciaal 

Financiële en morele steun 

zijn op dit moment cruciaal 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen aan het realiseren vandoelstellingen 

van het milieuconvenant Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft 



Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen aan het realiseren vandoelstellingen 

van het milieuconvenant Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft 















gestart en aspect richten. Innovaties die op 


gestart en aspect richten. Innovaties die op klei- 




ne schaal hun waarde hebben bewezen. 














Techno-logie gaat zich vanaf medio 2004 met 


Techno-ogie gaat zich vanaf medio 2004 met 





ruim 26 miljoen gerond. Gemiddeld blijkt tus- 




sen 1997 en 2003 is groot. Het aangevraagde 






















door bedrijven geïnvesteerde bedrag de zoge- 


door bedrijven geïnvesteerde bedrag de zoge- 


naamde ‘multiplier’ vier maal zo hoog als met 


naamde ‘multiplier’ vier maal zo hoog als met 


ingang van het volgende jaar is het misschien 


ingang van het volgende jaar is het misschien 


toch het verstrekte subsidiebedrag. 


toch het verstrekte subsidiebedrag. 



SenterNovem subsidie. De belangstelling onder de bedrijven.SenterNovem Utrecht, Tel.: 030 239 34 93. 



SenterNovem subsidie. De belangstelling onder de bedrijven.SenterNovem Utrecht, Tel.: 030 239 34 93 



Voorbeeld van een A4 zwart-wit 

corporate advertentie. 

Voorbeeld van een A4 zwart-wit 

lijn advertentie. 

95


8.3 Advertentie A5 2-kleuren 




of de regeling. Onderaan de pagina (bij een staande advertentie) of links (bij een liggende advertentie) staat 

altijd een blauwe balk (40% corporate blauw) waarin ruimte is voor de opdrachtgever of het agentschap (niveau 

2) en voor aanvullende informatie. De balk varieert in hoogte, afhankelijk van de hoeveelheid tekst. 


Gemiddeld blijkt door grote deel bedrijven 

geïnvesteerde hoog als door de verstrekte 

subsidiebedrag. Anders gezegd: maar elke 

SenterNovem subsidie. Onder belangstelling 

onder de bedrijven. SenterNovem Utrecht, 

Tel.: 030 239 34 93 Gemiddeld blijkt het 

verstrekte subsidiebedrag. Anders gezegd: 

voor elke euro SenterNovem subsidie. 


Energie Onderzoek Subsidie: 

Lange termijn 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die bijdragen aanrealiseren 

van doelstellingen van over het geheel genomen en daarom het milieuconvenant 

Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft met negen bedrijfstakken. 

Subsidie voor onderzoekers met hart voor energie 

Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de markt introduceren 

van nieuwe duurzame technologie. Het onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) 

richt zich op de niet-technische aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit 

moet voorkomen succesvol ontwikkelde duurzame technieken organisatorische 

bedrag overstijgt elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare budget. 

Anders gezegd: voor elke euro die SenterNovem aan subsidie verleent. 

Voorbeeld van een liggende A5 2-kleuren lijn advertentie. 

Een innovatief idee, 

maar hoe het te realiseren? 

Een innovatief idee, 

maar hoe het te realiseren? 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die de bijdragen aan realiseren 


Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft het met van negen bedrijfstakken. 

Ontwikkeling en demonstratie van technologieën die de bijdragen aan realiseren 


Integrale- MilieuTaakstelling. De overheid heeft het met van negen bedrijfstakken. 

Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het en daarom het milieuconvenant 

Integrale- MilieuTaakstelling.op de markt introduceren van nieuwe duurzame technologie. 

Onderdeel Technologie duurzame technieken organisatorische knelpunten 

uiteindelijk op de plank blijvenin de Markt (TeMa) richt zich op de niet-technische 

aspecten tijdens hele innovatietraject. Dit moet voorkomen succesvol ontwikkelde 

duurzame technieken organisatorische knelpunten uiteindelijk op de plank blijven 

liggen. MilieuTaakstelling.op de markt introduceren van 

nieuwe duurzame technologie. Het aangevraagde 


voor projecten beschikbare SenterNovem subsidie 

verleent. Tijdens het hele innovatietraject. Dit moet 

voorkomen succesvol ontwikkelde knelpunten 

uiteindelijk op niet de plank zijn blijven liggen. 


Sinds 2000 verstrekt SenterNovem subsidie voor het op de markt introduceren 

van nieuwe duurzame technologie. Het onderdeel Technologie in de Markt (TeMa) 

richt zich op de niet-technische aspecten tijdens het hele innovatietraject. Dit moet 

duurzame technieken organisatorische knelpunten uiteindelijk op niet de plank zijn 

leent. Tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen succesvol ontwikkelde 

voorkomen succesvol ontwikkelde duurzame technieken organisatorische knelpunten 

elk jaar circa 2,5 maal het voor projecten beschikbare SenterNovem subsidie verleent. 

Tijdens het hele innovatietraject. Dit moet voorkomen succesvol ontwikkelde 

duurzame technieken organisatorische knelpunten uiteindelijk op niet de plank zijn 

blijven liggen. Dit moet voorkomen succesvol ontwikkelde voorkomen succesvol. 

Het aangevraagde subsidiebedrag overstijgt jaar circa 2,5 maal het voor projecten 

beschikbare SenterNovem subsidie verleent. Tijdens SenterNovem subsidie voor het 

op de markthet hele innovatietraject. 


Gemiddeld blijkt door grote deel bedrijven geïnvesteerde hoog als door de verstrekte 

subsidiebedrag. Anders gezegd: maar elke SenterNovem subsidie. Onder belangstelling 

onder de bedrijven. SenterNovem Utrecht, Tel.: 030 239 34 93 


Gemiddeld blijkt door grote deel bedrijven geïnvesteerde hoog als door de verstrekte 

subsidiebedrag. Anders gezegd: maar elke SenterNovem subsidie. 



Voorbeelden van staande A5 2-kleuren corporate advertenties, met en zonder foto. 

96


9. Diverse 

9.1 Gebruik van logo samen met www adres 

Soms zal het logo samen met het www-adres worden geplaatst. Hieronder zie je enkele voorbeelden van 

het gebruik hiervan. Logo en adres staan in een vaste verhouding tot elkaar en zijn gescheiden door een 

blauwe lijn. De lijn is 0,5 pt en corporate blauw en de tekst is in het lettertype Myriad Pro. De grootte is 

afhankelijk van de grootte van het SenterNovem-logo. De tekst is dan even lang als de blauwe horizontale 

lijn in het logo. 





Voorbeelden van het gebruik van het logo samen met het www-adres. 

97


9.2 Relatiegeschenken 

Op relatiegeschenken staat vaak niet meer dan het logo , de cirkels en de restvorm. Soms is er behoefte 

aan een decoratieve toevoeging. Hiervoor is in contrast met de cirkels een gekleurd blokjespatroon ontwikkeld. 

Er kan voor nieuw te ontwikkelen items zelf een soortgelijk patroon gemaakt worden. De kleuren 

die hiervoor gebruikt worden zijn corporate blauw en de 11 kleuren uit het palet. 

Tas, memoblokje en agenda 

Voorbeelden van relatiegeschenken met gebruik van blokjespatroon. 

98


9.3 Checklist 

Gebruik de te downloaden templates zodat de meeste onderstaande punten automatisch goed gaan. 

1. Algemeen: 

a. Ga je een corporate of een lijn uitgave maken? 

b. Gaat je uitgave digitaal of offset gedrukt worden (in verband met kleuren)? 

2. Voorzijde: 

a. Staat het logo in de juiste grootte op de goede plek? 

b. Is de cirkelcompositie goed geplaatst en is daardoor de juiste restruimte rechtsboven ontstaan? 

c. Is de juiste kleur corporate blauw gebruikt (pantone, offset of digitaal)? 

d. Is de toegevoegde kleur voor de lijn uitgave er één uit het kleurenpalet en komt hij voor in 

je positioneringsbeeld? 

e. Is de lijn met opdrachtgeverstekst goed geplaatst? 

f. Staan de logo’s van de opdrachtgever in het juiste formaat op de juiste plaats? (zie template) 

g. Is het positioneringsbeeld op de juiste manier geplaatst? 

h. Is het themabeeld in een cirkel geplaatst? 

i. Zijn de kop en subkop in het juiste corps, kleur en lettertype? 

3. Binnenwerk: 

a. Is de typografie juist toegepast? 

b. Zijn de foto’s met een afgeronde hoek en aan één kant aflopend geplaatst? 

c. Zijn de kaders, grafieken, illustraties, schema’s en tabellen met een afgeronde hoek geplaatst? 

d. Zijn de juiste kleuren gebruikt? 

4. Achterzijde: 

a. Is het logo juist geplaatst? 

b. Zijn alle tekstuele toevoegingen (bedrijfsprofiel, adressen, verantwoording) juist geplaatst 

en getypografeerd? 

c. Zijn de juiste kleuren gebruikt? 

d. Staat het publicatienummer op de brochure? Dit nummer is aan te vragen bij de afdeling Communicatie. 

99


9.4 Begrippenlijst 

Advertentie 

Informatieopsomming die geschikt is voor plaatsing in kranten of tijdschriften en die voornamelijk bestaat 

uit vraag en aanbod. 


Print met vastgestelde maat van 75 x 100 cm (al dan niet mat gelamineerd), voor visuele ondersteuning 

op conferenties en beurzen. 

Beursbanner 

Print met vastgestelde maat van 80 x 210 cm (al dan niet mat gelamineerd), voor visuele ondersteuning 

op conferenties en beurzen. 

Beurswand 

Presentatiewand met nylonstoffen front, gemonteerd op, of gehangen in flexibel frame of buizensysteem. 

Kan worden voorzien van ronde, omgeslagen hoeken en verlichting. 

Brochure 

Publicatie bestaande uit één of enkele in elkaar gestoken katernen, in de rug gehecht. 

Bulletin 

Een uitgave (gedrukt of digitaal) die gebruikt wordt om te informeren. Een bulletin bestaat uit een 

opsomming van korte, actuele nieuwsberichten. Een bulletin is een sub-nieuwsbrief en heeft voor de 

cover een eigen vormgeving en (vaak) een eigen titel. 

Informatiepapier (voorheen budgetpapier) 

Voorgedrukt vel (dubbelzijdig A4) in corporate blauw, dat in te printen is en gebruikt kan worden voor 

kleinschalige uitgaven. 

CMYK 

Cyaan (blauw), magenta (rood), yellow (geel) en black (zwart) zijn zogenaamde 'drukwerkkleuren' 

(proceskleuren) bij de vervaardiging van drukwerk. 

Contractproef 

Een contractproef die door aanmaak op een offsetpers gebruikt kan worden als referentie op de drukpers bij 

het produceren van een opdracht. Een digitale contractproef is altijd van een drukklaar bestand gemaakt. 

Diverse contractpoeven: Chromalin, IRIS, Matchprint, Approval en natte- of oplageproef (persproef). 

EZ/IZ 

De afdeling Interne Zaken van het ministerie van Economische Zaken. 

Factsheet 

Een factsheet is voorgedrukt A4 papier dat in de printer gelegd kan worden om programma informatie in 

te printen. Een factsheet is in full color met in de restvorm het positioneringsbeeld van het desbetreffende 

programma. 

100


Layoutproef (PDF) 

Een layoutproef is een proef waarop alle elementen van een document zichtbaar zijn ter indicatie van de 

inhoud van het document. Dit kan een kleurprint of PDF zijn. 

Nieuwsbrief 

Een uitgave (gedrukt of digitaal) die gebruikt wordt om te informeren. Een nieuwsbrief bestaat uit een 

opsomming van korte, actuele nieuwsberichten. Indien een programma of regeling sub-nieuwsbrieven 

wil uitgeven noemen wij dit een bulletin. 

Omslagmap 

Een wat stevigere omslag, vaak voorzien van flappen, om diverse andere (drukwerk-) uitgaven te 

bundelen en/of samen te houden. 

PMS 

Pantone Matching System; een gestandaardiseerd kleursysteem. 

Positioneringsbeeld 

Een vastgesteld beeld dat een visualisering is van een bepaald programma. Voor ieder instrument (of 

drukwerk/middel) wordt een passende foto of beeld gekozen om de herkenbaarheid te bevorderen. Een 

programma kan ook kiezen voor een vast positioneringsbeeld. Het positioneringsbeeld geeft een belangrijk 

identiteitskenmerk aan het instrument en maakt de uitgave wervend van karakter. Een positioneringsbeeld 

geeft een instrument dus een eigen uitstraling binnen de SenterNovem-huisstijl. Dit beeld is altijd 

bewerkt op de voor SenterNovem beschreven wijze. 

Projecenboekje 

Vierkante publicatie bestaande uit één of enkele in elkaar gestoken katernen, in de rug gehecht. 

Kenmerkend aan deze uitgave is dat de hoofdstukcijfers groot zijn. 

Projectsheet 

Gedrukte en gevouwen A3 naar A4 uitgave, met daarin informatie over een nader te specificeren project. 

Rapportomslag 

Losse vooren achterzijde van een verslag of rapport (voorzien van een stansvorm aan de voorzijde voor 

de titel) met als doel het geheel te bundelen, samen te houden en te verstevigen (meestal door middel 

van een spiraal). 

Resolutie 

De fijnheid van foto of letterbeeld in digitale vorm. 

RGB 

Red (rood), green (groen) en blue (blauw) zijn de opbouwkleuren voor het beeldscherm. 

Standproef 

Een standproef is een proef waarin alle document elementen (vaak lage resolutie) in opmaak zichtbaar 

zijn (overdruk en uitsparing). Deze proef is altijd van een drukgereed bestand gemaakt. Een standproef geeft 

een indicatie van kleurgebruik maar is niet kleurecht. Diverse standproeven: PDF (lage of hoge resolutie), 

(kleuren)laserprints, inktjet en zwart/wit kleurgescheiden prints. 

101


Stramien 

Hulpmiddel bij de vormgeving, bestaande uit een stelsel van horizontale en verticale (denkbeeldige) 

lijnen, die stand en grootte van illustraties en tekstblokken bepalen. 

Template 

Te downloaden (werkbaar) bestand met daarin een vast stramien, de kleuren en de typogrammen. 

Het is een stelsel van codes (afspraken), waarin de verschillende specificaties van een document zijn 

opgenomen (vastgelegd). 

Themabeeld 

Beeld dat een visualisering is van een bepaald thema, programma-onderdeel of onderwerp en als inzet 

gebruikt wordt binnen de huisstijl. Een themabeeld visualiseert een bepaald thema binnen een programma. 

102


Colofon 

Voor algemene vragen over de huisstijl kan men zich wenden tot de afdeling Communicatie van SenterNovem. 

Samenstelling en redactie: afdeling Communicatie SenterNovem en Lawine grafisch ontwerp 

Datum: februari 2006 

Versie 4.0 

Te downloaden (grafische) opmaakbestanden (templates): www.senternovem.nl/huisstijl 

Algemene vragen over de huisstijl: de afdeling Communicatie van SenterNovem. 

SenterNovem Den Haag 


Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 (receptie) 

Telefoon 070 373 53 28 (afdeling Communicatie) 

Telefax 070 373 51 00 

SenterNovem Utrecht 


Postbus 8242 




Telefax 030 231 64 91 

SenterNovem Sittard 


Postbus 17 




Telefax 046 452 82 60 

SenterNovem Zwolle 


Postbus 10073 




Telefax 038 454 02 25 

103










Postbus 93144 


Telefoon 070 373 50 00 

Telefax 070 373 51 00 


Postbus 8242 


Telefoon 030 239 34 93 

Telefax 030 231 64 91 


Postbus 17 


Telefoon 046 420 22 02 

Telefax 046 452 82 60 


Postbus 10073 


Telefoon 038 455 35 53 

Telefax 038 454 02 25 



februari 2006 




plaatsvindt aan de hand van de officiële publicatie van het besluit in de Staatscourant.

6 - Agentschap NL

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?