fiscaal tijdschrift Vermogen - Sdu

23 - 24 ftV
de macht over de bestanddelen bij B komt te liggen. Daarover handelt de bijdrage van Kraan in dit
nummer.
Maar er ontstond ook de wens dat de testateur zou bepalen naar wie de door een erfgenaam of legataris
geërfde vermogensbestanddelen zouden gaan als deze erfgenaam of legataris zou overlijden. Dat
verklaart de toenemende belangstelling voor het fideï commis of de trapsgewijze makingen; hierover
handelt de bijdrage van Stollenwerck.
We zijn dan aangeland op het terrein waarbij de testateur duidelijk probeert te regeren na zijn overlijden.
Via certificeren, door middel van de directeur van het administratiekantoor, via makingen over de
hand, door zelf de doorvererving na de dood van de bezwaarde in de richting van de verwachter te
regelen en dit alles culminerend in het creëren van een modern soort trustee. Met name manifesteert
zich dat bij de afwikkelingsbewindvoerder, aan wie de testateur zelfs desgewenst de macht kan geven de
nalatenschap geheel op eigen kracht tot effenheid te brengen, zonder dat de erfgenamen daaraan te pas
behoeven te komen. Er is duidelijk de wens bij de testateurs, hun adviseurs en de wetgever dat niet de
erfgenamen bepalen hoe de nalatenschap wordt afgewikkeld, maar dat de door de testateur benoemde
bewindvoerder dat doet. Op die manier kan een testateur dus desgewenst door middel van een
bewindvoerder nog geruime tijd over zijn graf regeren. Daarover (het bewind) handelt de bijdrage van
Speetjens.
Al met al een opzienbarende ontwikkeling, die ten faveure van dit postuum regeren ernstige inbreuken
op de bevoegdheden van de erfrechtelijke verkrijger inhoudt. Of deze erfrechtelijke verkrijgers daar erg
blij mee zijn, is mijns inziens de vraag, maar thans is deze tendens duidelijk maatschappelijk aanwezig
en voldoende actueel om daar wat meer aandacht aan te besteden.
Prof. mr. W.M. Kleijn
24 Over het graf heen: fideï-commissaire
making of tweetrapsmaking
Met de fideï-commissaire making kan de erflater ingrijpen in de erfopvolging van
zijn eigen nalatenschap, maar ook in die van zijn erfgenamen. Hij kan door
toepassing van de fideï-commissaire making een door hem niet-gewenste doorvererving
voorkomen, terwijl daarnaast (aanzienlijke) besparingen van successierecht
te behalen zijn. Het is een veelbesproken en fraai planningsinstrument voor
de (creatieve) estate planner.
De fideï-commissaire making – ook wel making over
de hand genoemd – is in het huidige erfrecht een
onderdeel van de voorwaardelijke makingen en is een
toepassing van de voorwaardelijke makingen. Het
betreft steeds een combinatie van aaneensluitende
voorwaardelijke makingen, namelijk een onder ontbindende
voorwaarde(n) en een onder opschortende
voorwaarde(n) (art. 4:141 BW). De erflater roept twee
(of meer) personen achtereenvolgens tot hetzelfde
erfdeel (erfstelling) of dezelfde goederen (legaat).
De fideï-commissaire makingen worden geregeld in
art. 4:56 en 4:137 tot en met 141 BW.
De erflater wordt door deze rechtsfiguur in staat
gesteld min of meer over zijn graf heen te regeren.
Door hem niet-gewenste doorvererving van zijn
vermogen (wellicht het familievermogen) kan hij
door toepassing van de fideï-commissaire making
voorkomen, terwijl daarnaast (aanzienlijke)
besparingen van successierecht te behalen zijn. Voor
de estate planner een fraai planningsinstrument.
Bij de bescherming van het (familie)vermogen kan
gedacht worden aan gevallen van echtscheiding – de
tweetrapsmaking voorkomt dat vermogen via de
gemeenschappelijke kinderen vererft aan de ex-echt-
4
Juni – 2007
Sdu Uitgevers