fiscaal tijdschrift Vermogen - Sdu
fiscaal tijdschrift Vermogen - Sdu
fiscaal tijdschrift Vermogen - Sdu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
24 - 25 ftV<br />
De fideï-commissaire making of tweetrapsmaking<br />
biedt de erflater de mogelijkheid om over zijn graf<br />
heen te regeren. Hij grijpt namelijk in in de erfopvolging,<br />
niet alleen in zijn eigen nalatenschap, maar ook<br />
in die van zijn erfgenamen. Lang na zijn overlijden kan<br />
hij nog de vererving van ‘zijn’ vermogen dwingend<br />
hebben bepaald. Niet iedere erflater wil zo ver gaan.<br />
Wil hij echter ongeborenen als verkrijgers roepen dan<br />
is de tweetrapsmaking de ‘enige echte faciliteit’. 35<br />
De praktijk leert evenwel dat de tweetrapsmaking in<br />
een grote behoefte voorziet. Een goede estate planning<br />
– in het bijzonder bij familievermogens en/of<br />
‘fiscale buitenlanders’ – vraagt veelal om toepassing<br />
van de fideï-commissaire making of tweetrapsmaking.<br />
Deze rechtsfiguur biedt vele mogelijkheden en mag<br />
zich dan ook terecht verheugen in warme belangstelling<br />
van de praktijk en de rechtsliteratuur. Na het<br />
boerenplaatsje-arrest kan de creatieve estate planner<br />
nog meer zijn vakinhoudelijke lol op met de tweetrapsmaking.<br />
36<br />
Hopelijk worden de hiervoor omschreven rechtsvragen<br />
in de komende jaren door de rechtspraak beslist.<br />
Prof. mr. A.H.N. Stollenwerck<br />
Bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit te<br />
Amsterdam, notaris en estateplanner bij AKD Prinsen van<br />
Wijmen te Rotterdam en lid van de Wetenschappelijke<br />
Advies Raad EPN<br />
35 Schols en Schols, FTV 2003, nr. 7/8. 36 Ik mag hier al wel verwijzen naar het eerder<br />
in noot 30 aangekondigde en binnenkort<br />
te verschijnen Handboek Familievermogensrecht<br />
waarin Blokland en ik een<br />
aantal modellen geven voor toepassingsmogelijkheden<br />
van de tweetrapsmaking.<br />
25 De herroepelijke schenking als sturingsmechanisme<br />
Tot 1 januari 2003 gold in het schenkingsrecht het adagium ‘eens gegeven blijft<br />
gegeven’ (donner et retenir ne vaut). In art. 7A:1703 (oud) BW was immers met<br />
zoveel woorden bepaald dat de schenking een overeenkomst is “waarbij de<br />
schenker bij zijn leven om niet en onherroepelijk eenig goed afstaat ten behoeve<br />
van den begiftigde, die hetzelve aanneemt” (cursivering PB). Slechts de schenking<br />
met het droit de retour – onder de ontbindende voorwaarde van het vooroverlijden<br />
van de begiftigde – van art. 7A:1709 BW vormde op dit beginsel een wettelijke<br />
uitzondering.<br />
Met de invoering van de nieuwe schenkingstitel (7.3)<br />
per 1 januari 2003 is het element van de onherroepelijkheid<br />
uit de definitie van het schenkingsbegrip<br />
(in art. 7:175 BW) verdwenen, zodat de schenking kan<br />
worden verricht onder de ontbindende voorwaarde<br />
dat de schenker deze wenst te herroepen (zie art. 3:38<br />
BW). De herroeping behoeft niet te worden gekoppeld<br />
aan bepaalde concrete omstandigheden, zoals het<br />
kopen van een te dure auto of het aanschaffen van een<br />
dito vriendin door de begiftigde, maar kan door de<br />
schenker a volonté geschieden; een zuiver potestatieve<br />
ontbindende voorwaarde dus. Het is inmiddels<br />
communis opinio – en eveneens in de parlementaire<br />
geschiedenis bevestigd 1 – dat een dergelijke voorwaarde<br />
in het huidige vermogensrecht toegelaten is, al<br />
zal de begiftigde er niet zo blij mee zijn; zijn verkrijging<br />
staat immers, zolang herroeping mogelijk is, op losse<br />
schroeven, zodat bijvoorbeeld de bestedingsmogelijkheden<br />
van een herroepelijk geschonken bedrag in<br />
contanten beperkt zijn. De schenking onder zuiver<br />
1 Toelichting voorontwerp, p. 895,<br />
besproken door Verstappen in Handboek<br />
Erfrecht (2006), p. 6/43-644.<br />
14<br />
Juni – 2007<br />
<strong>Sdu</strong> Uitgevers