Biografie - Orde der Verdraagzamen

© Orde der Verdraagzamen Juweeltje 

EEN VERZAMELING VAN ZIJN BIJDRAGEN AAN HET ODV-NIEUWS DOOR KAREL VAN 

DER NAGEL 

Samengesteld door Fanny Schreuder Essink 

Inhoudsopgave 

Ziel, Geest en Stof (1955) 

Inleiding 

1. Ziel, Geest en Stof 

Ziel 

Geest 

Stof 

2. Reïncarnatie 

Het Wezen der stof 

Ontstaan van wezen en geest 

Het leven en zijn oorsprong 

De geest en zijn wereld 

De Hoge Sferen 

De wijze waarop u zich de dingen realiseert, is afhankelijk van de toestand 

waarin u zich bevindt 

Waarom reïncameert een geest in een bepaald lichaam? 

Karma 

Herinnering aan vroegere incarnaties 

Wanneer reïncarneert een Geest? 

Worden er nieuwe zielen geschapen? 

Hernieuwing van vroegere contacten 

Tweelingzielen 

3 Leven en Dood 

4. Crematie 

Leven 

Dood 

Sterven 

Bijdragen van Karel vd Nagel aan het ODV-nieuws; 

Onze Orde der Verdraagzamen (1962-1) 

In memoriam J.L. Buitendijk (1962-2) 

Waar bent u en wat beleeft u als u in trance bent? (1962-4) 

BIOGRAFIE KAREL VD NAGEL 1

Orde der Verdraagzamen 

Ontspanning in de sferen! 

Het ontvangen van leringen 

Werkzaamheden in de sferen 

Na de trancetoestand 

1970 Mercuriusjaar (1969-4) 

Het komende kwartaal (1970-1) 

Heksen en Hekserij (1970-1) 

De Heksenbisschop (1970-2) 

Kleine prognose (1970-3) 

Hekserij “Made In USA” (1970-3) 

Een brief aan de leden van de ODV (1970-3) 

Prognose 1971 (1970-4) 

Verwachtingen voor de periode 15.1 - 15.4 (1971-1) 

Medium op hol (1971-1) 

Kleine prognoses (1971-2) 

Medium op reis (1971-2) 


Een medium is ook een mens (1971-3) 

1972 onder de loupe (1971-4) 

Een medium hoort nog eens wat (1971-4) 

Ook zo was Tibet (1972-2) 

Ook zo was Egypte eens (1972-3) 

Symboliek (1973-2) 

Iets over symbolen II (1973-3) 

Symboliek III (1973-4) 

Kijken in de Spiegel I (1974-2) 

Kijken in de Spiegel II (1974-3) 

Kijken in de Spiegel III (1974-4) 

Kijken in de Spiegel IV (1975-1) 

Kijken in de Spiegel V (1975-2) 

Kijken in de Spiegel VI (1975-3) 

Op stap (Kijken in de Spiegel VII) (1976-1) 

Kijken in de Spiegel VIII (1976-2) 

Bespiegeling (1976-3) 

Kort gezegd (1976-4) 

Vragen die blijven (1977-1) 

Psychometrie 

2 

BIOGRAFIE KAREL VD NAGEL


Zien 

Brief aan de ODV-leden (1977-2) 

Experimenten (1977-2) 

Experimenten II (1977-3) 

Mijmeringen (1977-4) 

Commentaar op een ingezonden brief (1978-1) 

Uittredingen (1978-3) 

Kunt u zich indenken... (1978-4) 

Zo maar wat... (1979-3) 

Nogmaals: zo maar iets... (1979-4) 

Zo maar een praatje (1980-2) 

Chinese Horoscooptekens (1980-3) 


En zo sukkel je verder... (1980-4) 

Jaarwisselingsweeën (1981-1) 

Mentale Kronkels (1981-2) 

Ingezonden 

Geachte redactie 

De verdraagzamen en de Brief (1981-3) 

Het is weer zover... (1982-1) 

Pijn, Dokter, Ziekenhuis (1982-4) 

Dagindeling (1982-4) 

Oh, sweet memory of life (1984-1) 

Zalig zweven (1984-2) 

Daarom (1984-3) 

Misere ouverte (1984-4) 

En wanneer je er eens niet meer bent (1985-1) 

De wazige wereld (1985-2) 

Zomerzin (1985-3) 

Ik wil met pensioen (1985-4) 

Wat is en wat komt (1986-1) 

Een paar gedachten (1986-2) 

Gedachten op hol (1986-3) 

Ouwe koeien (1986-4) 

Wat gaat? Is? Komt? (1987-1) 

Wikken en Wegen (1987-2) 

Dolen in de tijd (1987-3) 

Chinoiserie (1987-4) 



Jaarwisseling (1988-1) 

Het laatste loodje (1988-3) 

Door Karel zelfgeschreven of samengestelde publicaties: 215 

Naar aanleiding van het feit dat het medium van de Orde der Verdraagzamen, Karel van der 

Nagel, sinds 4juni 1997 zich voorgoed aan Gene Zijde bevindt (naar wij aannemen) is besloten 

alles wat hij op papier gezet heeft bij elkaar te brengen en gereed te maken voorpublicatie. Dit 

besluit komt voort uit een bijzonder groot gevoel van waardering en dankbaarheid voor wat 

Karel van der Nagel zelf menigmaal als zijn levenswerk heeft beschouwd, namelijk: het 

mediumschap in dienst van de Orde der Verdraagzamen. Hier zal zo letterlijk mogelijk 

weergegeven worden wat Karel van der Nagel zelf geschreven heeft. Als eerste deel is de 

kleine brochure “Ziel, Geest en Stof” verschenen 

Ziel, Geest en Stof (1955) 

Inleiding 

Gedurende drie jaren maakt de Orde der Verdraagzamen woordelijke verslagen van een groot 

deel der door haar belegde vergaderingen. In deze tijd werden reeds zoveel verschillende 

onderwerpen behandeld, dat het moeilijk wordt een overzicht te krijgen van hetgeen over een 

bepaald onderwerp werd gezegd. 

Dit brengt met zich, dat vele onderwerpen regelmatig weer door nieuwe toehoorders aan de 

orde worden gesteld. Waar echter de hoofdgedachte altijd weer dezelfde is, meen ik, dat een 

zorgvuldig gekozen selectie van gegevens voor een ieder de stellingen der Orde duidelijk kan 

maken. 

Ik meende er dan ook goed aan te doen, juist voor de meest voorkomende vragen een 

eenvoudige uiteenzetting te geven, gebaseerd op al hetgeen de Broeders der Orde ons 

leerden. 

De eerste verhandeling “ZIEL, GEEST en STOF” zal, vrees ik, toch voor velen nog zwaar zijn. 

Echter zal ook degene, die nog niet met het werk der ODV kermis heeft kunnen maken, juist 

hieruit een inzicht omtrent de Orde en haar stellingen verwerven. Ook voor degenen, die reeds 

langere tijd de lezingen volgen, lijkt het mij echter prettig, enkele der meer voorkomende 

problemen in overzichtelijke vorm verzameld te vinden. 

Waar de stof voor achterstaande moest worden samengezocht uit meer dan 300 verslagen, 

heeft het Bestuur der Orde het uiteindelijk resultaat aan de sprekers der Orde voorgelegd. Dit 

geschiedde op 30 Juni 1955. Na de daar, mij voorgeschreven wijzigingen te hebben 

aangebracht, werd de uiteindelijke vorm wederom voorgelegd en goedgekeurd. 

Indien er voor dit geschriftje voldoende belangstelling bestaat, zal getracht worden om ook 

verder op gezette tijden soortgelijke samenvattingen over de meest voorkomende onderwerpen 

te laten verschijnen. Materiaal werd samengebracht uit de volgende verslagen: 

Verslagen van de Studiegroep 1 

Verslagen der Cursussen, t.w.: 

Het Goddelijke. 

De wording van de mens. 

De menselijke psyche (1954-1955) 

Verslagen van de bijeenkomsten der Esoterische Kring Verslagen van de 

Vrijdagavondbijeenkomsten. 

4 



1. ZIEL, GEEST EN STOF 

De ODV bezigt deze termen in haar lezingen in een betekenis, die van de meest gebruikelijke 

enigszins afwijkt. Waar vooral de eerste twee termen zowel in het spraakgebruik, als in de 

vakliteratuur vaak met elkaar verwisseld worden, is het wenselijk vooraf duidelijk te maken, 

wat de Orde hieronder verstaat. 

Immers: Voor de menselijke persoonlijkheid, die na de dood voortbestaat, wordt zowel de 

term “geest”, als de term “ziel” gebruikt. Bij de term “stof” kan het onderscheid in 

grofstoffelijk en fijn-stoffelijk, eveneens tot begripsverwarring aanleiding geven. 

Een nadere omschrijving is dus noodzakelijk. Eerst dan zullen de antwoorden, die de Orde 

geeft op de meest voorkomende problemen in hun volle betekenis kunnen worden begrepen. 

Naar ik meen, zal dan blijken, dat de levensbeschouwing van de Orde logisch en reëel is, en 

ook filosofisch niet onaanvaardbaar blijkt. 

Ziel 

Ziel betekent in het normale woordgebruik: “Kern” 

Het is dus redelijk de kern van ons wezen ZIEL te noemen. 

De kern van alle dingen is het Goddelijke. Ook onze ziel is daaruit gevormd. Indien de 

Goddelijke Kracht ooit zou ophouden in ons te werken, zou voor ons geen verder bestaan meer 

mogelijk zijn. 

Wij zijn ons echter niet bewust van de band, die voortdurend tussen ons en het Goddelijke 

bestaat. Wij kunnen de ziel dus het beste als volgt definiëren: 

De ZIEL is een deel van de Goddelijke Kracht. Zij is de kern van ons wezen. Deze kern op 

zichzelve is alleen Kracht en dus onstoffelijk. Voor ons bewustzijn schijnt de ziel van haar 

oorsprong gescheiden te zijn. 

Geest 

De ziel heeft rond zich een omhulling van fijn-stoffelijke materie verzameld. Hierin worden de 

vele lagen van bewustzijn gevormd. Dit bewustzijn noemen wij: de GEEST. 

De geest is dus het voertuig van de ziel, d.w.z. bewustzijn plus vorm, ofwel: ons Wezen. 

Deze geest kan soms nog een stoffelijk lichaam rond zich hebben, dat dan gedeeltelijk voertuig 

van deze geest is. 

Nu echter rijst ons de vraag: hoe ontstaat dit bewustzijn? 

Bewustzijn ontstaat, doordat het beperkte deel van de Goddelijke Kracht het geheel der 

Goddelijke Kracht kan waarnemen als een tegenstelling tot het eigen wezen. 

In de ziel worden een aantal reacties op de buiten het “IK” optredende omstandigheden 

vastgelegd, waardoor op de duur een herkennen van de buiten het “IK” optredende 

omstandigheden mogelijk wordt. De reacties bepalen dan de persoonlijkheid. 

Op grond van het voorgaande kunnen wij het begrip Geest het best omschrijven op de 

volgende wijze: 

Geest noemt men het bewustzijn, dat de Ziel doet waarnemen en reageren binnen de 

Goddelijke Kracht, alsof zij een in zichzelf besloten en afzonderlijk geheel ware. 

Stof 

Om ervaringen op te doen heeft de geest behoefte aan een wereld, waarin de verschijnselen 

vast en onveranderlijk zijn. Zó eerst kan - door de voortdurende herhaling van gelijke reacties 



en gelijke oorzaken - een bewustzijn van de in het Al optredende wetten worden verworven. 

Ofschoon er hiervoor ongetwijfeld ongetelde mogelijkheden in het Al moeten bestaan, ervaren 

wij slechts een toestand, waarin vorm en verschijning voor ons vast zijn en aan vaste regels 

gehoorzamen, zonder dat ons eigen voorstellingsvermogen hierin grote veranderingen kan 

veroorzaken. Deze toestand noemen wij dan: de STOF. 

Uit het voorgaande blijkt echter, dat voor geesten met een andere reeks van 

bewustwordingen, een andere toestand “stof” genoemd zou kunnen worden. Waar wij allen 

echter mens zijn geweest, of nog zijn, zullen wij deze term uitsluitend gebruiken voor de ons 

bekende toestand. 

De stof is evenzeer deel van het Goddelijke als de ziel. Waar zij voor ons de meest verdichte 

vorm betekent, zijn voor ons de daarin optredende bestaansvlakken in vergelijking met de 

andere ons bekende vormen van bestaan “vast” te noemen. 

De ziel, in haar verlangen om bewustzijn te verwerven - te leven, zal zich met de stof 

verbinden: de drang om in de volheid van het Goddelijke te leven brengt haar in contact met 

die delen van het Goddelijke, die voor haar bereikbaar zijn. In casu de stof. 

Met het voorafgaande kunnen wij dan het begrip: “stof” of “materie” vanuit ons standpunt als 

volgt formuleren: 

Stof is dat deel van het Goddelijke, dat de geest de mogelijkheid biedt zijn eigen bewustzijn te 

vergroten in een wereld, die voor hem vaste vormen en wetten bezit. 

Een definitie - op een andere lezing gegeven, die de gehele mens omvat, luidt als volgt: 

De ziel is het eigenlijke “IK”. De geest is de uiting daarvan als denkend vermogen. De 

verwerkelijking van beide in een aan de buitenwereld gebonden - en dus buiten het “IK” 

staande - verschijningsvorm, is het lichaam. 

De geest zal zich in het begin natuurlijk openbaren in de meest eenvoudige vorm, die zich in 

de door hem begeerde vorm uit. Dit is dan de z.g. oerstof. 

Naarmate echter de geest ontwaakt door het samengaan van stof en ziel, zal in hem een 

behoefte ontstaan aan een eigen vorm, die zo goed mogelijk uiting geeft aan zijn bewustzijn 

temidden van de Schepping. Zo groeit dan het “Ikbewustzijn”. 

Voor dat “IK” is de stof dan verder het middel, waardoor het zijn bewustzijn tracht te 

vergroten en de waarde ervan te toetsen aan de voor het “IK” objectieve werkelijkheid. 

Indien wij met het voor ons bereikbare weten stof en geest trachten na te gaan, dan vinden 

wij allereerst, dat beide een oorsprong hebben. Deze oorsprong noemen wij: “GOD”. 

Brengen wij hen vervolgens terug tot de voor ons nog kenbare minst gecompliceerde vorm, 

dan vinden wij voor beide als basis: Kracht, Energie. 

Weliswaar bestaat tussen beide verschijnselen een groot verschil in trillingsgetal, maar wij 

menen toch te mogen constateren, dat: 

STOF en GEEST verschijningsvormen zijn van dezelfde Kracht. 

Het Wezen der stof 

Bij het nagaan van de opbouw van de stof kwamen de Broeders der Orde tot de volgende 

vaststellingen: 

Aannemende dat er ergens een beginvorm is, mogen wij deze niet als stof bezien. Zij is echter 

een uiting en moet dus worden uitgesproken als Kracht. Al het Zijnde is uit deze Kracht 

opgebouwd. 

Ten aanzien van de stof nemen wij dit als volgt waar: 

6 



De Kracht origineert in een punt, dat voor ons “MET” schijnt. Het is volgens ons kenbaar als 

het middelpunt van een veld. Op dit, zichzelf gelijkblijvende veld, is echter een tweede, 

variabel veld geënt. 

In dit variabele veld, dat vanuit hetzelfde middelpunt geuit wordt, treedt nu (op) een 

ongelijkmatige versnelling van trillingen op, waardoor veldverdringingsverschijnselen worden 

veroorzaakt. 

Hierbij worden krachtlijnen van het gelijkblijvende veld gesneden op een zodanige wijze, dat 

wervelingen kunnen ontstaan, die te midden van de grote velden een versnelling veroorzaken, 

waardoor de wervelingen als een in zich gesloten geheel gehandhaafd blijven. 

Zij worden dan door de volgende verdringingsverschijnselen in het veld aangetrokken of 

afgestoten, maar kunnen gedurende enige tijd hun eigen besloten vorm handhaven. Wanneer 

meerdere van die deeltjes elkaar ontmoeten, zullen zij vaak door aantrekking of afstoting 

elkaar beïnvloeden. Bij aantrekking betekent dit vaak, dat zij een lange tijd een zichzelf 

handhavend geheel vormen. Waar elke werveling van kracht in zichzelf een beïnvloeding van 

alle daarbuiten liggende waarden tot stand brengt, zullen de uit meerdere wervelingen 

samengestelde groepen - of deeltjes - op het buiten hen liggende veld, zij het geringe, invloed 

uitoefenen, terwijl zij op hun beurt de veel sterkere invloed van het grote veld ondergaan. De 

hieruit ontstane fluctuatie in de veldwaarde van het deeltje, noemen wij de trilling, of het 

trillingsgetal. 

Het trillingsgetal van een deeltje - de veldfluctuatie - bepaalt de wijze, waarop het bindingen 

met andere deeltjes kan aangaan, terwijl de gevoeligheid tegenover het grote veld bepaalt, 

hoe blijvend een dergelijke verbinding zal zijn. 

Wanneer twee deeltjes elkaar aantrekken, ondergaan zij echter een verandering. De 

verandering van uiterlijk werkende krachten betekent vaak een verandering van innerlijke 

waarde. Er volgt dan een vervloeien van krachten, dat soms zelfs het karakter van een kleine 

explosie krijgt. 

Nadat een evenwicht gevonden is, zullen de deeltjes een vaste baan ten opzichte van elkaar in 

gaan nemen. Zo zien wij bij de kleinste delen een betrekkelijk rustig ten opzichte van elkaar 

bewegen der kleine krachtwervelingen. Bij het atoom is de onderlinge beweging veel groter, 

terwijl de relatieve snelheden ook veel groter zijn. 

Bij de onderlinge binding van atomen blijken echter de door de velden veroorzaakte afstanden 

zo groot te zijn, dat uiterlijke omstandigheden een veel grotere rol spelen dan bij de kleinere 

eenheden. Het atoom is op zichzelve meestal redelijk stabiel. Dit kan van de 

atoomverbindingen, de moleculen, niet gezegd worden. De onderlinge rotatie wordt sterk 

bepaald door uiterlijke omstandigheden en bepaalt voor een groot gedeelte de uitingen naar 

buiten toe. 

In wezen is echter alle materie terug te brengen tot beweging van iets, dat niet nader te 

bepalen is. Is er eenmaal een massa, dan kan deze alleen blijven bestaan, wanneer zij in 

beweging is. Het uitgangspunt van deze beweging zien wij in de duistere kern van het AL – de 

z.g. duistere kern - , waarin nog niet stoffelijk gevormde krachten actief zijn en de kleinste 

delen voortdurend nog ontstaan. 

Ontstaan van wezen en geest 

De ziel is, zoals reeds werd betoogd, een deel van het Goddelijke, dat zich aan ons bewustzijn 

als grens voordoet. 

Op een vraag aangaande de scheiding tussen de ziel en het Goddelijke, gaven de Broeders te 

kennen, dat de oorzaak hiervan door hen niet kon worden gevonden. Zij nemen aan, dat de 

scheiding kan worden gezien als de Wil van het Grote, dat een deel van het “IK” onttrekt aan 

de in het eigen wezen optredende acties. 



Waar binnen de ziel met haar begrenzing echter niet de oneindige mogelijkheden van het 

Goddelijke aanwezig zijn en zij zonder bewustzijn niet in staat is kracht aan het Goddelijke te 

onttrekken, zal zij niet in staat zijn stof binnen zich te vormen. 

Wei kunnen de binnen haar plaats vindende processen een stroming betekenen, die invloed 

heeft op de stof, die binnen haar werkingsbereik komt. Waar echter de stof op haar beurt ook 

de ziel zal kunnen beïnvloeden, zal elke invloed, die de ziel van buiten af bereikt, haar innerlijk 

spel van krachten meer complex maken. Op den duur zal in haar zo een zodanige vaste 

structuur ontstaan, dat zij vaststaande reacties zal gaan vertonen op de buiten haar bestaande 

omstandigheden en invloeden. 

Daarmede is dan de grondslag gelegd, waarop een bewustzijn kan worden opgebouwd: De 

Geest. 

Naarmate meer vaststaande reacties een scherper waarnemen van verschillen mogelijk maakt, 

kan nu ook een aantal vastliggende reflexen op worden gebouwd. Dezen zullen op de duur niet 

alleen op de feitelijke omstandigheden aanslaan, maar ook op erkende mogelijkheden. Er is 

dus sprake van een herinnering, die uit de bestaande condities conclusies trekt aangaande 

toekomstige ontwikkelingen. Hiermede zijn dan alle waarden, noodzakelijk voor een verdere 

ontwikkeling van het bewustzijn, aanwezig. De geest begint zijn persoonlijke bewustwording. 

In onze ogen is de geest eeuwig. D.W.Z; hij wordt niet door de tijd in zijn bestaan beperkt. Hij 

zal dus een verder gaand bewustzijn kunnen bereiken dan de wel door tijd bewerkte stof. 

Voor zijn ervaring is hij echter afhankelijk van vaststaande invloeden buiten zijn “IK”, opdat hij 

door de herhaling van ervaringen zal kunnen leren. Een eenmalige impuls is over het 

algemeen niet sterk genoeg om in zijn wezen volledig en voortdurend bereikbaar te worden 

vastgelegd. 

Eerst de herhaling maakt de ervaring tot een werkelijk deel van zijn wezen. 

Nauw verwant aan deze principiële uiteenzettingen is het antwoord op een vraag naar het 

Leven en zijn oorsprong. In een van de verslagen lezen wij hierover het volgende: 

Het leven en zijn oorsprong 

Het leven heeft zijn oorsprong gevonden in de gedachte. De gedachte was het eerste bewustzijn. 

Uit de deling van het bewustzijn is voor elk deel daarvan de mogelijkheid ontstaan om 

zichzelve als entiteit te ervaren. Dit betekende een versterking van het evenwicht in het Al, 

zodat hieruit evenzeer de vorming der stof als die der geest voortkwam. 

Hieruit ontstonden op de duur entiteiten, die steeds trachtten zich in hun bijzondere 

bewustzijnswereld te uiten. Om dit te kunnen volbrengen moesten zij voor dit bewustzijn een 

aantal waarden scheppen, die voor hen onveranderlijk waren. Zo kwamen zij tot een leven in 

de aardse zin van het woord, door het zoeken naar een vaste vorm. Deze vorm echter bestaat 

uit kleinere wezens, die op hun beurt opgebouwd zijn uit niet-levende materie. Althans, 

volgens Uw aardse opvattingen. 

Wij zouden daar ook anders over kunnen praten, want alle materie leeft ook, in zekere zin. 

Het resultaat van ons zoeken is dus, dat alle leven voortkomt uit de eerste gedachte. Een 

gedachte veronderstelt een denker. Deze denker kunnen wij niet anders noemen volgens de 

gangbare opvatting dan “GOD”. 

Het leven is echter niet te vangen in een bepaalde vorm. Gaan wij het in stoffelijke zin na, dan 

vinden wij dat een straling van zekere hardheid onder bepaalde condities in een bepaalde 

oplossing een celvorming tot stand kan brengen. (O.a. temperatuur en chemische 

samenstelling). 

8 



In het begin is er een grove eiwitcel, die echter door het zich aanpassen aan de 

levensomstandigheden op de duur een groot aantal verschillende celvormen tot stand kan 

brengen. 

In het begin parthenogenesis; voortplanting door deling, waarbij enkele cellen ontstaan. Later 

ook vorming van meercellige wezens met dezelfde wijze van voortplanting. 

Door tegemoet te komen aan de eisen, die de omgeving stelt, krijgen wij steeds ingewikkelder 

vormen. 

Geestelijk gezien lijkt het probleem mij moeilijker te belichten. Wij kunnen ook hier weer 

zeggen: “de bron is de gedachte”, of: “is GOD”. Maar wij zijn een deel van God. Het enige, dat 

ons belemmert dit te ervaren, is schijnbaar ons bewustzijn, dat ons als bewustzijn tegenover 

God stelt. 

Het persoonlijk leven is dan ook een waan, Indien wij het zuiver geestelijk gaan bezien. Elke 

z.g. persoonlijkheid is in werkelijkheid een deel van het grote leven, maar komt tot “Ikbesef, 

door zich te projecteren als staande tegenover, in plaats van als deelhebbende aan dit grote. 

De geest ontstaat dus uit en blijft bestaan door het grote leven, waarvan het deel uitmaakt. 

Gedreven door een gevoel van onvolledigheid zal hij echter steeds trachten een beter begrip 

van zijn omgeving te verwerven. Dit leidt op de duur tot een realisatie, dat wijzelve niets 

anders zijn dan een eigenschap van een groter leven, en zo keren wij dan tot de eenheid 

terug. 

Deze toestand is gelijk aan het Nirwana van de Boeddhist. Het kan een voortbestaan van leven 

en bewustzijn genoemd worden, maar is anderzijds geheel daadloos en kent geen eigen 

uitingen. Het is de vraag, of wij dit bestaan zonder uiting nog wel in de ware zin van het woord 

(“bestaan”) kunnen noemen. 

Er blijft dan nog het grote raadsel: “God” Maar zover ik (de spreker) weet, is er geen geest, 

die dit raadsel kan oplossen. Nu heeft U althans onze zienswijze. 

Waar ook een begrip van de “Wereld van de Geest” noodzakelijk zal zijn, wil men de volle 

betekenis van de verschillende uiteenzettingen kunnen begrijpen, zal hierna eerst een kort 

resume volgen van hetgeen de Broeders van de Orde ons in de afgelopen jaren hierover 

mededeelden. 

De geest en zijn wereld 

Ofschoon men spreekt van “de wereld van de geest” en van de “sferen” moet de lezer zich 

hiervan geen aparte, scherp van elkaar gescheiden werelden voorstellen. Men beleeft een 

wereld, doordat men die wereld waarneemt en zich bewust is van de processen, die zich daar 

afspelen. 

Gezien vanuit het standpunt van de geest drukt de wereld, of sfeer, waarin men vertoeft dus 

uit, welke mogelijkheid tot bewustzijn er voor een entiteit bestaat. 

Het lichaam dat men in de sfeer of wereld hanteert, is immers niets anders dan het instrument 

om het eigen wezen in de buitenwereld tot uiting te brengen. Dit houdt in, dat de geest slechts 

het bewustzijn heeft, dat voor zijn sfeer of wereld normaal is. Hij is dus zeker niet alwetend. 

Ook zal zijn toestand hem niet voor het maken van fouten kunnen behoeden; zijn kern is 

dezelfde persoonlijkheid, die zich in de stof heeft geuit. 

Tussen de wereld van de stof en de werelden van de geest bestaat echter een heel groot 

verschil: de materie die binnen het kenvermogen van de mens optreedt, is zo grof en vast van 

samenstelling in vergelijking met de fijnere materie van de geest, dat zij slechts zeer moeilijk 

te beïnvloeden en te vormen is. Bovendien beperkt haar optreden in moleculair sterk 

gebonden eenheden de wijze, waarop men haar tot uiting kan doen komen. 

De dichtste vorm van de geestelijke materie daarentegen is het onevenwichtige atoom. 

Daarnaast treden in haar vele vrije atoomdelen op die geen binding met elkaar bezitten. Zij 



hebben geen eigen lading en zouden op aarde waarschijnlijk, ondanks hun verschil in grootte 

en gewicht, neutronen genoemd worden. 

De geest nu, is een wezen, dat bestaat uit energie, die in een begrensd veld optreedt. Door de 

in hem werkzame processen werkt hij t.o.v. zijn omgeving - voorzover dit zijn vorm van stof 

en die van andere geesten betreft - sterk inductief. Waar reeds de mens sterk gevormde 

gedachten en emoties in zijn omgeving kenbaar kan maken zonder stoffelijke handeling (telepathie, 

telekinese is het begrijpelijk, dat de geest zijn veel minder trage en onderling 

gebonden stof sterk kan beïnvloeden. 

Voor de geest kan in het algemeen gezegd worden: DE GEDACHTEN VAN DE GEEST WERKEN 

SCHEPPEND TEN OPZICHTE VAN ZIJN OMGEVING. Dit kan voor de minder bewuste geest een 

bezwaar worden. Het is voor hem in het begin zeer moeilijk om onderscheid te maken tussen 

realiteit en gedachtebeelden. Waar meerdere geesten ongeveer dezelfde gedachten omtrent 

hun bestaan hebben, zal hierdoor vaak een schijnwerkelijkheid ontstaan, waarin vele personen 

leven. Dit geldt o.a. voor de “hemel” en “zomerland”; werelden, die zijn opgebouwd uit in de 

stof verworven denkbeelden. Indien echter, zoals in “zomerland” het geval is, vele geesten 

samenwerken in het scheppen van schoonheid, worden er werelden geschapen van een voor 

de mens onvoorstelbare schoonheid. leder idealiseert het schoonste, wat hij of zij op aarde 

gekend heeft en voegt het bij de reeds door anderen geschapen vormen. 

Het voorgaande kan ons duidelijk maken, hoe het komt, dat op spiritistische seances de geest 

spreekt over huizen en steden in de wereld van de geest; hoe hij bloemen meebrengt enz. 

Voor de geest, die niet geleerd heeft een verschil te maken tussen de vormen die zijn 

gedachten scheppen en de werkelijke toestand in zijn wereld, is dit alles immers een realiteit. 

Waar deze gang van zaken niet alleen voor de in het licht levende geest geldt, kan een 

dergelijk verwarren van gedachtebeelden en werkelijkheid echte ook zeer onaangename 

gevolgen hebben. Dit kwam heel sterk naar voren toen een van de sprekers het onderwerp 

“hel” behandelde: 

De geest erkent alleen die gedachten van anderen, die een reeds in het “IK” aanwezige factor 

treffen. Indien iemand vol van angstgedachten is, kan zelfs de meest lichtende geest in zijn 

ogen tot een verschrikkelijke demon worden. 

Het schuldbewustzijn van de geest schept rond het eigen wezen vaak een waanwereld, waarin 

datgene, dat het meest gevreesd wordt, tot een voortdurende verschrikkelijke werkelijkheid 

wordt. 

Dit is de buitenste duisternis, waarover ook Jezus zo vaak heeft gesproken. 

Ofschoon de mogelijkheid der begoocheling zal blijven bestaan, zolang er een Schepping is, 

kan de geest hieruit bevrijd worden, Indien hij slechts wil erkennen, dat dit lijden uit zijn eigen 

zieke gedachten geboren wordt; een zeer moeilijk iets, daar de meeste vrezen met hun 

gedachten ook hun eigen “IK” uit te blussen. 

Deze spreker wees er verder op, dat een dergelijke geest, die uit zijn waan bevrijd wordt, 

langzaam aan moet gaan deelnemen in (aan) de collectieve waan van de minder bewuste 

geesten, of terugkeren naar een wereld, waar hij zijn eigen bewustzijn zover kan vergroten, 

dat de lichte sferen voor hem aanvaardbaar worden. Dit laatste zal behandeld worden bij het 

onderwerp “Reïncarnatie”. 

De Hoge Sferen 

Naarmate de geest meer bewust wordt zal hij ook de behoefte verliezen om zich alles in vorm 

te realiseren. Vanuit aards standpunt gezien, wordt zijn leven en denken meer en meer 

abstract. Toch hebben enkele sprekers hiervan een beeld trachten te geven. Daarbij werden de 

termen “licht” en “geluid” uiteraard vergelijkend gebruikt. Indien men dit echter voor ogen 

houdt, zal de hier geciteerde uiteenzetting zeer verhelderend werken. 

10 



Voor elke geest komt er een tijd, dat hij met zijn sfeer niet meer tevreden kan zijn. Er worden 

geen nieuwe ervaringen meer opgedaan, er wordt niets nieuws meer geleerd. Te ver dwalen 

de gedachten af, te ver voelt de geest zich nu van het Goddelijke verwijderd. Het licht, dat 

eerst zo verblindend hel scheen, is voor hem slechts een doffe schemer geworden. Zijn wereld, 

eens zo fris en vol wonderen, lijkt hem verlept en onaanvaardbaar. Hij zondert zich af van de 

andere geesten in deze sfeer en heeft alleen nog maar belangstelling voor bezoekers uit een 

hogere sfeer. Blijkt hem dan, dat hij hen niet kan verstaan of begrijpen, dan zal hij trachten te 

reïncarneren, liever dan deze eindeloze verveling langer te ondergaan. Indien hij deze weg 

kiest, staan geesten uit hogere sferen hem vaak bij. 

Durft hij echter zijn vormenwereld achter zich te laten, dan verzinkt hij alras in een toestand, 

die hem alles - behalve zijn eigen zijn - als onwerkelijk doet voorkomen. Vaak duurt deze 

toestand enige tijd. Op de duur echter wordt hij zich bewust van licht en geluid buiten het 

eigen “IK”. Ofschoon hij er zich nog niet van bewust is, begint hij reeds deel te nemen aan het 

leven van een hogere sfeer. Wei kan hij de betekenis van de verschijnselen nog niet 

doorgronden, maar zij betekenen voor hem een intens welbehagen, zodat hij zijn aandacht 

hier meer en meer op gaat richten. Naarmate hij dit doet, zal hij ook een herhaling van 

bepaalde geluiden en lichtende kleuren opmerken. Uit de schijnbaar onsamenhangende 

trillingen vormt zich het bewustzijn van een wezen. Dit is een mentor, die meestal ook in de 

vorige sfeer zich reeds met deze geest bezighield. Na elke overgang naar een andere sfeer 

volgt een rustperiode, waarin voor de geest het beeld van deze sfeer langzaamaan duidelijk 

wordt. Neemt hij eenmaal volledig deel aan het leven op dit nieuwe bewustzijnsvlak, dan vindt 

hij ook daar weer bezigheden, die het hem mogelijk maken om gedurende lange tijd volmaakt 

gelukkig te zijn. Het blijkt ons onmogelijk te zijn, een mens een ook maar enigszins redelijk 

beeld te geven van de sferen, waarin van vorm en leven in de aardse betekenis van het woord 

geen sprake meer is. 

Vanuit het menselijk standpunt kunnen wij zeggen, dat de verschijnselen voortdurend 

afnemen. Eerst verdwijnt de vorm. Er blijft een wereld van geluid en licht. Daarna verdwijnt 

ook het geluid en blijft er een wereld over, die een warreling van verschillende lichtende 

kleuren is. Tenslotte verdwijnen ook de kleuren en blijft uiteindelijk een verblindend wit licht 

over. Voor de hierboven gelegen sferen is zelfs een omschrijving niet meer mogelijk. Vanuit 

aards standpunt zijn zij “duister en zonder vorm”. 

Uit een der lezingen ter verduidelijking nog de volgende citaten: 

Licht zien betekent gevoelig zijn voor bepaalde trillingen. Stelt U zich voor, dat er een gebied 

is, waarin de trillingen in zo hoge frequentie komen, dat zij door U niet meer kunnen worden 

waargenomen. Gij zult dit dan een duister noemen, waarbij de hoge trilling voor U misschien 

nog op andere wijze, bijvoorbeeld. als warmte, waarneembaar zou kunnen zijn. Voor degenen, 

die deze trilling wel als licht kunnen waarnemen, dus visueel, zal Uw licht daarentegen niet 

meer zijn dan een duisternis met bepaalde eigenschappen. 

Dezelfde spreker geeft enige voorbeelden van het verschil in waardebepaling voor “materie”. 

Hieruit heb ik het volgende beeld gekozen: Stelt U zich een rad voor, dat per minuut 100 

omwentelingen maakt. Het is voor U kenbaar als een wazige ring, waarin alleen het 

middelpunt, ofschoon ook wazig, waarneembaar is. Indien de spaken van bewerkt hout zijn, 

kunt U dit niet vaststellen. Indien U echter op een nevengelegen rad in dezelfde draairichting 

met hetzelfde torental wentelt, kunt U dit wel zien, want voor U staat het rad stil. U kunt het 

rad ook zonder gevaar beroeren, wat voor iemand die stil staat, niet mogelijk is. 

De wijze waarop u zich de dingen realiseert, is afhankelijk van de toestand waarin u 

zich bevindt. 

Bij een verandering van sfeer is er sprake van een verandering van het eigen trillingsgetal. 

Aan de hand van het gegeven voorbeeld zult U nu kunnen begrijpen, dat de waardering voor 

het zijnde van het eigen trillingsgetal afhankelijk zal zijn. Wat in de ene sfeer als beweging 

wordt ervaren, kan in de andere sfeer zich uiten als materie en als vaste, vormhebbende 

materie worden ervaren. 



Het blijkt dus dat het begrip relativiteit, dat ook bij zoveel andere problemen om de hoek komt 

kijken, de enig aanvaardbare uitleg betekent voor de verschillende toestanden, die de geest in 

de sferen doormaakt. De sprekers leggen daarop vaak zeer sterk de nadruk. 

Op deze wijze wordt ons echter ook duidelijk, dat de beschrijvingen over het hiernamaals, door 

verschillende geesten gegeven, zo sterk kunnen verschillen. Klaarblijkelijk is er niet zozeer 

sprake van bedrog uit de wereld van de geesten, dan wel een verkeerd begrijpen of verkeerd 

ingesteld zijn. 

In verband hiermede brengen de andere sprekers in herinnering, dat de z.g. spotgeesten vaak 

alleen maar willen ontsnappen uit de duisternis, waarin zij verkeren en dat het zeker niet in de 

eerste plaats hun bedoeling is om de mensen te bedriegen. Zij trachten door de gedachten van 

de aanwezigen te uiten, door zich voor te doen als een ander, enz, slechts een innig contact 

met de wereld der mensen te bereiken. Hun eigen wereld is zo arm aan trillingen, dat zij hierin 

geen vrede kunnen vinden. Ontmaskert men hen, dan zullen zij vaak met boon en spot 

reageren, omdat zij menen hierdoor althans iets van hun eigen aanzien te kunnen redden en 

hun ellende zo te kunnen verbergen. 

Indien de mens echter met hoogstaande en eerlijke bedoelingen seanceert, zullen meer 

bewuste krachten uit de geest het contact trachten op te nemen. Vaak brengen zij dan degenen, 

die bij anderen als spotgeesten optreden, nu als hulpbehoevenden naar voren. 

Waar de mens echter zeer moeilijk inzicht krijgt in de wereld van de geest en dus niet altijd in 

staat is te beoordelen, of degene, die contact zoekt, uit een lichte sfeer komt, is het raadzaam 

zich niet door de geest te laten leiden, tenzij men ook zelve van de redelijkheid van de 

gegeven raad en lering overtuigd is. 

Dit laatste wordt niet alleen in meerdere verslagen gezegd, maar het wordt ook elke avond 

weer naar voren gebracht, eer de eigenlijke avond begint. Juist het feit, dat zijzelve op deze 

voorzichtigheid aandringen, is voor mij bewijs, dat zij eerlijk zijn en het beste met hun 

toehoorders voor hebben. 

In hoeverre voor de lezer hun verklaringen aanvaardbaar zijn, zal hem zelf moeten blijken. 

Zeker is echter, dat de Orde nooit verlangt, dat men hun verklaringen als de enig 

zaligmakende waarheid zal aanvaarden. Wil men zich de moeite getroosten een ernstig 

onderzoek in te stellen aangaande de door de Orde gegeven lessen, dan zal blijken, dat vele 

der verstrekte gegevens ook met de op aarde bekende feiten stroken. Wei zal men de 

terminologie, die in dit eerste hoofdstuk behandeld is, goed moeten beheersen, daar anders 

misverstanden onvermijdelijk zijn 

2. REÏNCARNATIE 

Wat is reïncarnatie? Over dit woord bestaan op aarde verschillende opvattingen. De meest 

voorkomende wijze, waarop men in reïncarnatie gelooft, kan als volgt worden geformuleerd: 

De geest zal door zijn handelingen zijn eigen lot bepalen. Zolang hij niet vrij komt van de stof 

en van alle fouten in de stof gemaakt, zal hij door zijn noodlot (karma) gedwongen worden op 

aarde terug te keren, om daar de gevolgen van zijn daden te ondergaan. 

In de uiteenzettingen over dit onderwerp, die door de Broeders der Orde worden gegeven, 

vinden wij echter een andere opvatting. 

Zij zeggen hierover o.a.: 

12 



De geest kan in de eerste fase van zijn bewustwording slechts ervaringen opdoen in verbinding 

met de stof. Om als mens te incarneren, is echter reeds een behoorlijke ervaring nodig. Het 

menselijk wezen is dusdanig gecompliceerd, dat zonder enig begrip van de waarden en 

mogelijkheden van de stof het voor de geest geen doel zou hebben zich aan een menselijke 

vorm te binden. 

Hieruit volgt, dat elke geest, die als mens incarneert, reeds een aantal ervaringen in 

verbinding met de stof achter de rug moet hebben. 

De geest neemt de menselijke vorm aan, omdat hij meent op deze wijze een aantal ervaringen 

te kunnen opdoen, die het hem mogelijk zullen maken geestelijk verder te gaan. Indien een 

menselijk leven voor de geest geen verdere mogelijkheden biedt tot bewustwording, zal hij 

zeer zeker niet meer in de stof terugkeren in deze vorm. Hij is vrij om de vorm te kiezen, die 

hem volgens zijn eigen bewustzijn de grootst mogelijke groei en uitingskansen biedt. In vele 

gevallen zullen echter de gewoonten en begeerten ook een rol spelen bij zijn eigen keuze van 

voertuig en wereld. 

Wat is reïncarnatie? REÏNCARNATE IS HET TERUGKEREN NAAR EEN WERELD DOOR DE GEEST. 

DE WIJZE VAN TERUGKEER WORDT BEPAALD DOOR DE VRIJE KEUZE VAN DE GEEST, DIE ZAL 

INCARNEREN VOLGENS EIGEN BEWUSTZIJN EN BEGEREN. 

Waarom reïncarneert een geest in een bepaald lichaam? 

Indien de geest in staat zou zijn om alle omstandigheden van het menselijk leven op de juiste 

waarde te schatten, zou hij kunnen reïncarneren in die omgeving en dat lichaam, dat alle in 

hem levende stoffelijke wensen vervult. Indien echter een geest alle waarden van het 

menselijk leven op de juiste wijze heeft kunnen ervaren, kan hij in hogere sferen aan al zijn 

wensen en behoeften voldoen. Er bestaat dan geen reden voor hem om terug te keren in de 

gebondenheid van de stof. Alleen een zeer bewuste geest zal van deze mogelijkheid toch 

gebruik maken, om op deze wijze een aanvaarde geestelijke taak beter te kunnen uitvoeren. 

Hoe of waar echter een geest ook reïncarneert, hij zal ten alle tijde hierbij worden geleid door 

zijn eigen behoeften en begeerten. Waar in doorsnee de geest niet in staat is alle in de stof 

geldende waarden te begrijpen, of juist te beoordelen, zal zijn keuze van incarnatievorm over 

het algemeen ook niet in overeenstemming zijn met hetgeen hij van het stoffelijk leven verlangt, 

want hij zoekt een omgeving, waar de gedachte-uitstraling (deze is immers voor de 

geest waarneembaar), een vervulling van zijn begeren schijnt te beloven. 

Voorbeeld: Een geest draagt in zich een verlangen naar sterke drank. Hij zoekt een gezin, 

waarin incarnatie mogelijk is en waar gelijktijdig de drank bepalend is voor de daar heersende 

sfeer. Hij houdt in zijn begeerte naar drank geen rekening met de verdere omstandigheden. 

Het gezin is arm. De geïncarneerde ondervindt nu aan den lijve de gevolgen van drankzucht. 

Voortaan zal hij hier over dus een juister oordeel kunnen vellen en voor een volgende incarnatie 

zal hij dus beter kunnen oordelen en kiezen. Het doel van de incarnatie, van het stofleven, 

is hiermede volgens de kosmische wet bereikt; het bewustzijn is vergroot. 

Wij mogen dus concluderen, dat de geest bij haar incarnatie onbewust tevens de kosmische 

wet vervult, die hem tot verdere bewustwording drijft. Nu rijst de vraag: Wat is eigenlijk 

“Karma”? 

Karma 

De geest bepaalt zijn eigen incarnatie, maar hij wordt bij zijn keuze beïnvloed door de 

begeerten en gedachten, die zijn bewustzijn uitmaken. Dit kunnen wij wel degelijk karma, of 

noodlot, noemen. Maar dan is zijn karma afhankelijk van het bewustzijn. Een plotselinge 

bewustwording kan dus het te voren schijnbaar vastliggende lot veranderen. Dan is het karma 

ook niet het onveranderlijke lot, maar de uitdrukking van het geestelijk bewustzijn in het leven 

van geest en stof. 

Een plotselinge verandering van het gehele lot is natuurlijk niet mogelijk. Maar wel kan men, 

door de reactie op de gevolgen van een der oorzaken, die de mens, of de geest, uit vroegere 



bestaan bereiken, volgens de normen van een nieuw bewustzijn doen plaats hebben, deze 

maken tot een oorzaak, die niet in rechte lijn verder gaat, maar afbuigt van de oorspronkelijke 

lotslijn. Wordt op deze wijze een nieuwe waarde geschapen bij elk gevolg uit het verleden dat 

ons bereikt, dan hebben wij dus ons lot geheel in een andere richting geleid: wij hebben ons 

lot of karma veranderd. 

Herinnering aan vroegere incarnaties 

Wanneer de geest tot de aarde terugkeert, mag de herinnering aan vroegere bestaansvormen 

niet meer tot zijn direct bewustzijn behoren, want dan zou men te snel in oude gewoonten en 

fouten vervallen. De reïncarnatie zou dan niet aan zijn doel beantwoorden. 

Toch blijft een zeker deel van de in vroegere levens verworven kennis nog enige tijd in de 

mens voortleven. Een kind zal vaak in zijn fantasiespelletjes waarden noemen, of toestanden 

omschrijven, die het feitelijk niet zou kunnen kennen. 

Ouderen maken zich er dan meestal van af door te zeggen: “O, dat heeft het hier of daar 

gehoord”. Maar niet altijd is deze uitlegging waar. Het kind zal soms in zijn fantasiespelletjes 

waarden uit vroegere levens uiten en verwerken. 

Nu zijn er echter ook mensen, die denken, dat zij zich vroegere levens kunnen herinneren. 

Onmogelijk is dit natuurlijk niet. Maar Indien men onderzoekt, wat de mensen menen te zijn 

geweest, dan komt men wel tot zeer eigenaardige resultaten. 

Wij horen nooit, dat iemand zich herinnert een slaaf, of een dief, of een moordenaar te zijn 

geweest in zijn vroegere levens. Indien wij afgaan op verklaringen van de mensen zelf, lopen 

er alleen al in uw dagen minstens twintig incarnaties van Napoleon rond, ruim honderd 

Cleopatra's en ontelbare Inca's. Wij spreken nu niet eens van alle edelen, priesters en 

priesteressen, die er ook nog schijnen te zijn. 

Herinneringen aan vroegere incarnaties zijn voor velen een reden tot zelfverheffing; zij 

herinneren zich niet, wat zij werkelijk geweest zijn, maar zij dromen, dat zij eens waren, wat 

zij nu ook graag zouden willen zijn. Aan deze herinneringsbeelden schenke men dus niet teveel 

aandacht. Bovendien heeft men in het heden te leven. In het verleden heeft men gefaald, 

anders zou men immers niet wederom in menselijke vorm op aarde leven. 

Aan degenen, die er zich trots op beroepen reeds “oude zielen” te zijn, richten de Broeders de 

volgende vraag: “Bent U er trots op, wanneer U op school al voor de vierde keer bent blijven 

zitten? Neen? Waarom zoudt U er dan trots op zijn, dat U in het leven zo vaak niet bent 

geslaagd?” 

Zeker, een oude ziel zal meer van het leven weten en meer kunnen bereiken dan iemand, die 

pas voor de eerste keer als mens leeft. Een kind, dat is blijven zitten, kent ook aan het begin 

van het leerjaar de leerstof reeds, die voor de anderen nog nieuw is. Maar wanneer dat kind 

dan trots is op zijn meer weten en meent, dat het dus dit jaar eigenlijk niet zoveel behoeft te 

doen, dan blijft het weer zitten, terwijl de “nieuwelingen” verder gaan. (Volledigheidshalve zij 

hierbij opgemerkt, dat in bovenstaande vraag het foutieve spraakgebruik is gevolgd, zoals dit 

onder de mensen gewoonlijk gebezigd wordt. In werkelijkheid kan men niet spreken over 

“oude en “jonge” zielen. Zij zijn alle gelijkelijk deel van het Goddelijke en gelijkelijk oud; zij 

kunnen zich vergroten door aansluiting bij anderen, totdat uiteindelijk de totale eenwording is 

bereikt. De juiste terminologie in voornoemde vraag zou moeten zijn: oude en jonge geesten). 

In de wereld van de geest is het anders gesteld met de herinneringen aan vroegere bestaansvormen. 

Dezen maken deel uit van het bewustzijn van de geest. Wel zal men zich na de 

overgang niet dadelijk bewust zijn van deze dingen, omdat eerst het afgelopen leven verwerkt 

moet worden. Daarna keert echter de herinnering aan alle levens terug. Men heeft ze dan 

volledig nodig om na te gaan, in hoeverre men in het laatste leven geslaagd is. Zij zijn 

eveneens nodig om vast te stellen, welk deel van het eigen wezen nog niet zo ver is 

ontwikkeld, dat men onafhankelijk van de stof een hoger bewustzijn kan verwerven. 

14 



Wanneer reïncarneert een Geest? 

Zoals reeds gezegd komt voor de geest vroeger of later het ogenblik, dat hij zich in de sfeer 

niet meer op zijn gemak voelt. Hij begint zich te vervelen. Het lijkt hem, of het licht niet meer 

zo helder is, de kleuren niet meer zo fris zijn. Het contact met de andere geesten uit die sfeer 

geeft hem geen bevrediging meer. Hij zoekt dan naar een mogelijkheid om te veranderen. Hij 

kan gaan studeren door contact te zoeken met geesten uit hoger sferen. Maar Indien hij niet in 

staat is om hen te begrijpen, blijft hem op de duur niets anders over, dan een terugkeer naar 

een lagere sfeer, om daar door werken het bewustzijn te verwerven, dat hem de toegang 

mogelijk maakt naar hogere sferen. Of hij verkiest naar de wereld van de stof terug te keren, 

liever dan in daadloze verveling in de sferen voort te vegeteren. 

Degenen, die in het duister verkeren, incarneren meestal op het ogenblik, dat zij zich van hun 

werkelijke toestand bewust worden; wanneer de ketenen der duistere waan verbroken worden, 

overdenkt de geest zijn toestand. Hij begrijpt al gauw dat een leven in de lichte sferen voor 

hem niet houdbaar zal blijken. Liever dan terug te keren in zijn sfeer van verschrikking 

reïncarneert hij zo snel mogelijk. Hoe onbewuster de geest is, hoe minder overlegd hij in de 

stof vlucht. Hij neemt veelal de eerste gelegenheid die hem geboden wordt te baat, zonder te 

bedenken wat de consequenties zullen zijn. Indien hij al een voorkeur vertoont, zal deze 

geheel worden bepaald door zijn begeerten. 

Daarentegen zal de meer bewuste geest zeer vaak trachten voor zich een lichaam en een 

omgeving te kiezen, die een bepaalde ontwikkeling bevorderen. Soms, Indien de geest nog 

niet volledig bewust is, heeft hij geen geduld om te wachten tot een ideale gelegenheid 

gevonden is en neemt hij dan maar met een minder juist lichaam genoegen. De gevolgen 

hiervan zullen hem leren, dat er maar een juiste keuze kan bestaan. Wij mogen dus zeggen, 

dat: 

DE GEEST INCARNEERT, WANNEER ZIJN BEWUSTZIJN GEEN GENOEGEN MEER KAN NEMEN 

MET DE OMGEVING WAARIN HIJ LEEFT. HLJ MOET ZICH ECHTER VAN DE MOGELIJKHEID TOT 

INCARNEREN BEWUST ZIJN. 

Worden er nieuwe zielen geschapen? 

Deze vraag werd meerdere keren gesteld. Ik meen er goed aan te doen in het kader van deze 

uiteenzetting ook dit probleem te vermelden. De sprekers van de Orde gaven antwoorden, 

waaraan het volgende is ontleend: 

Voor zover wij kunnen nagaan, is de Schepper volmaakt. Dit houdt in, dat ook de Schepping, 

Zijn uiting, volmaakt moet zijn, waar het uiten van het onvolmaakte niet in overeenstemming 

is met de eigenschappen van het Volmaakte. O.i. is de Schepping een enkele daad, ook al doet 

zij zich aan ons bewustzijn voor als een ontwikkeling. Op grond hiervan kunnen wij niet 

aannemen, dat er nieuwe zielen geschapen worden. 

De mens vergeet te vaak, dat hijzelve ook niet ineens als mens op de wereld is gekomen, 

maar dat hij voordien reeds andere bewustzijnfasen heeft doorgemaakt. Hierin werden eerst 

de ervaringen opgedaan, die het “menszijn” mogelijk maakten. Andere wezens maken dezelfde 

ontwikkeling door. Een hond of een kat b.v. kan een zo grote genegenheid ontwikkelen voor 

een mens, dat een deel van de dierlijke zelfzucht in het beest vervangen wordt door 

onbaatzuchtige liefde. De ervaring heeft ons geleerd, dat een dergelijk dier na het overgaan 

niet onmiddellijk zal inslapen. Het zal, gedreven door de liefde, ook in de sferen trachten de 

geliefde meester of meesteres terug te vinden. Als resultaat wordt dan vaak een ontwikkeling 

doorgemaakt, waardoor het dier, na enige tijd in de sferen geleerd te hebben, als een “dierlijk” 

mens op aarde kan incarneren. 

Indien men zich de moeite zou getroosten om na te gaan, hoeveel dierenlevens jaarlijks door 

de mensheid worden vernietigd, zonder dat daarvoor andere dieren worden geboren, zult U tot 

Uw verbazing ontdekken, dat dit aantal alleen reeds de jaarlijkse bevolkingsaanwas overtreft. 

Waar echter slechts een klein deel van de dieren in menselijke vorm zal incarneren, moeten 

wij nagaan, of er nog andere bronnen zijn, waaruit zielen kunnen incarneren. 



In de eerste plaats vergeet men wel eens, dat mensen uit geheel verschillende tijdstippen op 

hetzelfde ogenblik kunnen incarneren. 

In de tweede plaats moet men zich echter goed realiseren, dat de mensheid niet het enige 

“mensenras” is in het Al. 

Er zijn vele planeten die leven dragen. Wanneer een ziel nu geen redelijke mogelijkheid meer 

vindt op haar eigen wereld en toch een ontwikkeling in de stof voor haar nog noodzakelijk is, 

zal zij een mogelijkheid zoeken om op een andere wereld te incarneren en zo haar 

bewustwording voort te zetten. Waar de aarde op het ogenblik qua peil tussen de hoog en 

laagstaande werelden in ligt, zullen dus ook de meest bewuste geesten van lagere werelden 

kunnen incarneren. 

Hiermede menen wij aannemelijk te hebben gemaakt, dat de toename van het aantal mensen 

op aarde niet als bewijs kan gelden voor een voortdurende Schepping van nieuwe zielen. 

Naar aanleiding van deze uiteenzetting werd gevraagd: WANNEER EEN WERELD VERGAAT, 

WAT GEBEURT ER DAN MET DE WEZENS DIE HET MENSELIJK BEWUSTZIJN NOG NIET HEBBEN 

BEREIKT? 

Het antwoord luidde als volgt: Wanneer een planeet vergaat, zullen alle geesten, die nog een 

voortzetting van hun stoffelijk zijn als noodzaak gevoelen, opnieuw incarneren op een andere 

planeet, die zoveel mogelijk dezelfde ontwikkelingskansen biedt. De bewuste geest, die nog 

dicht bij de stof staat, zal dan meestal hierbij leidinggevend optreden. De mensen, die nog niet 

rijp waren voor het zuiver geestelijk bestaan, zullen in de eerste tijd op die planeet bewustzijn 

zoeken en gelijktijdig leiding geven aan de wezens, die voor het eerst de menselijke vorm 

aanvaarden. 

Ofschoon wij spreken van “mens”, moet men zich realiseren, dat vorm en leven veel kunnen 

verschillen van hetgeen men daaronder verstaat op deze wereld. De mogelijkheden van 

bewustwording en zelfs het peil daarvan zullen echter ongeveer gelijk zijn. Ofschoon er vele 

bewoonde planeten zijn in het Al, en vele dier werelden een hoog peil van bewustzijn 

vertonen, zal de geest echter zoveel mogelijk een omgeving zoeken, waarin de vroeger 

opgedane ervaringen ook stoffelijk bruikbaar zijn. Een overschakeling op geheel andere 

stoffelijke verhoudingen brengt voor haar vele problemen met zich mee en kan niet zonder 

meer zo maar omgezet worden om op even waardevolle wijze zich ook de nieuwe 

omstandigheden te realiseren en deze te beheersen. 

De geest geeft er dus meestal de voorkeur aan, dat de ziel haar stoffelijke ontwikkelingsfase 

geheel op dezelfde wereld afwikkelt. 

Hernieuwing van vroegere contacten 

Dikwijls rijst de vraag: 

Ontmoeten wij bij reïncarnatie ook degenen, waarmee wij in een vroeger leven contact hebben 

gehad? 

Indien beiden een ongeveer gelijke bewustwording doormaakten en zich op dezelfde trap van 

bewustwording bevinden, is dit zeker niet uitgesloten. Er bestaan nu eenmaal banden, die niet 

door tijd, of sfeer, verbroken kunnen worden. Dit zijn Liefde en Haat. Hieronder zijn ook te 

rekenen, die trappen van beide eigenschappen, die men op aarde meestal met een andere 

naam aanduidt: vriendschap, afkeer, enz. 

Bestaat een dergelijke relatie, dan leert de ervaring ons, dat de personen ook zullen trachten 

dichter bij elkaar te blijven, naarmate de band sterker is. Zij zullen zoveel mogelijk gelijk 

incarneren en wel zo, dat zij elkaar in het leven zullen ontmoeten. Indien dit door een te groot 

verschil in bewustzijn niet mogelijk is, zal het contact vanuit de sferen in stand worden 

gehouden. Dan zal in een band van liefde de meer bewuste geest vaak als geleider en 

beschermer van de ander optreden. 

16 



Waar geen sterke banden aanwezig zijn, moeten wij de mogelijkheid van een gelijktijdig 

incarneren met contact in het stoffelijk bestaan niet geheel uitgesloten achten, maar het is 

toch niet mogelijk hiervoor een vaste regel te geven. 

Uit de aard der zaak bevat voorgaande beschouwing over reïncarnatie slechts een klein deel 

van de meer dan 70 verhandelingen en beantwoorde vragen, die in de verslagen der Orde te 

vinden zijn. In samenhang hiermede meen ik echter het onderwerp Tweelingzielen” niet buiten 

beschouwing te moeten laten. Waar het echter niet onmiddellijk met dit onderwerp in verband 

staat, wordt volstaan met een uittreksel uit de verschillende hierover gegeven beschouwingen. 

Tweelingzielen 

Menigeen meent, dat er op aarde of in de sferen slechts een mens bestaat waarmee men een 

ideaal geheel vormt. Dit is niet geheel juist. 

TWEELINGZIELEN ZIJN ZIELEN, DIE ELKAAR IN ERVARING EN BEWUSTWORDING ZO 

HARMONISCH AANVULLEN, DAT ZIJ GEZAMENLIJK EEN EENHEID VAN HOGERE 

BEWUSTZIJNSGRAAD KUNNEN WORDEN. 

Indien men persoonlijk alle ervaringen in het leven moet doormaken, valt dit ons onnoemelijk 

zwaar. Kan men zich center met een ander wezen zodanig een voelen, dat alle ervaringen van 

dat wezen gevoeld worden als een eigen beleven, dan wordt door deze samenwerking ervaring 

en bewustzijn verdubbeld. 

Hierdoor wordt het mogelijk dingen te begrijpen en toestanden te doorleven, die zonder dat 

nog onbereikbaar zouden zijn. Dit is echter alleen mogelijk, als beide partners hun toestand 

van eenwording weten te handhaven. Zonder dat vallen zij tot hun eigen niet-gedeeld 

bewustzijn terug en kan minder bereikt worden. 

Het is dus begrijpelijk, dat elke naar bewustzijn strevende geest tracht een dergelijke 

“tweelingziel” te vinden. Zelfs Indien men het begrip “tweelingziel” niet kent, zoekt men 

onbewust naar deze voor het “IK” zo begeerlijke aanvulling van eigen leven en bewustzijn. 

Na het eerste contact, waarbij beiden met de aanpassing beginnen, zullen de partners steeds 

inniger met elkaar verbonden worden, totdat zij uiteindelijk als een eenheid tegenover de 

wereld tot uiting komen. Voor de wereld zijn deze beiden dan slechts een persoon. 

Is dit stadium eenmaal bereikt, dan kan wederom een partner worden gezocht, die al of niet 

een één-geworden tweelingziel kan zijn. De mogelijkheid is dus niet uitgesloten, dat hetgeen 

wij in een hogere sfeer als een wezen zien, in werkelijkheid een groep van als eenheid 

optredende tweelingzielen is. 

INDIEN EEN PAAR ZIELEN EENMAAL ALS TWEELING BEGINT OP TE TREDEN, ZIJN ZIJ VOOR 

ALTIJD AAN ELKAAR VERBONDEN. 

Bij tweelingzielen berust immers een groot deel van het wezen in het bewustzijn van de 

partner. Tot de uiteindelijke eenwording zullen zij dus noodzakelijkerwijs altijd met elkaar in 

verbinding moeten blijven. Zij delen hun bewustzijn. Daardoor zullen zij altijd gelijke 

bewustzijnsgraad en incarnatiedrang bezitten. Het stoffelijk contact gedurende het leven in de 

wereld zal altijd bestaan, maar vaak geheel verschillende vormen aannemen. 

Enkele van de meest voorkomende zijn: 

Vader (of moeder) en kind; man en vrouw; broeder en zuster; vriend en vriendin. 

Vooral bij de niet geheel bewuste tweelingen zien wij over het algemeen ook de stoffelijke 

uitdrukking van de elkaar aanvullende tegendelen: meestal is er dan sprake van een verschil 

in sekse. Dit is begrijpelijk, wanneer we de volmaakte stofmens trachten te zien. 

Immers, deze moet zichzelf herscheppend zijn. De thans op aarde levende bewuste 

levensvormen kennen de volmaakte Hermafrodiet niet als levende vorm. De eenheid 

manvrouw komt - binnen de huidige mogelijkheden - deze het meest nabij. 



Voor de meer bewuste tweelingen echter is dit geen noodzaak meer. Voor hen is het 

samengaan een zuiver geestelijke zaak, die geen verdere stoffelijke bevestiging vraagt. Bij het 

hoogste bewustzijn van de tweelingziel, dat op aarde bestaat, zien wij zelfs geen stoffelijk 

contact meer. Dit wordt vervangen door een telepathische binding, die intenser eenheid mogelijk 

maakt dan de reeds genoemde mogelijkheden. 

Geen der tweelingen kan, stoffelijk of geestelijk, een ontwikkeling doormaken, zonder 

onmiddellijk de ander op te heffen tot het eigen peil. Dit is een kwestie van zelfbehoud, want 

door de intense binding, die bestaat, zou anders de minder bewuste of minder fortuinlijke helft 

de partner omlaag halen tot het eigen peil en het behaalde voordeel zou teloor gaan. 

Uit het bovenstaande en andere uiteenzettingen volgt, dat er meerdere mogelijkheden bestaan 

om een tweelingziel te vinden. Nadat men echter zijn “tweeling” heeft gevonden, is deze voor 

altijd zijn partner, in alle levens en in alle sferen. 

3 LEVEN EN DOOD 

Leven 

Leven wordt door de Orde als volgt omschreven: 

LEVEN IS BEWUSTZIJN VAN HET “IK”. VOORDIEN KAN ER NIET GESPROKEN WORDEN VAN 

LEVEN, ZOALS WIJ DAT BEGRIJPEN. 

Onze ziel leeft in God. Voor God is zij een werkelijk levende kracht. Maar waar de ziel hiervan 

niets ervaart, eer zij minstens van haar eigen bestaan reeds een begrip heeft, leeft zij vanuit 

haar eigen standpunt, niet. 

Eerst wanneer zij met geest wordt verenigd, d.w.z. een bewustzijn heeft verworven, leeft zij 

ook in haar eigen ogen. 

GEEST IS EEN BEGRENSD, MAAR GEVORMD BEWUSTZIJN, DAT OPTREEDT ALS FUNCTIE VAN 

DE ZIEL. 

Dood wordt als volgt geformuleerd: 

DOOD WIL ZEGGEN: VOLLEDIG ONBEWUST. HET ZIJN ZELVE KAN NIET VERNIETIGD 

WORDEN; WEL HET BEWUSTZIJN VAN HET BESTAAN. 

Waar echter het bewustzijn een langzame ontwikkeling doormaakt, zouden wij kunnen zeggen, 

dat alleen God geheel leeft. Al het bestaande leeft alleen in God volledig. Het streven naar 

bewustzijn moet dus worden gezien als een uiting van het verlangen om werkelijk te leven. Wij 

kunnen echter eerst geheel en werkelijk leven, wanneer wij ons geheel bewust zijn van al 

hetgeen dat in God leeft, zodat wij dan - in bewustzijn althans aan God gelijk zijn. 

Dit verklaart ons tevens, waarom Mozes in Genesis schreef: “En Hij schiep hem (de mens) 

naar Zijn Beeld en Gelijkenis”. 

Eerst wanneer de mens zijn Goddelijk erfdeel heeft aanvaard, zal hij pas ook voor zichzelf zijn, 

wat hij in de ogen van de Schepper reeds is, vanaf de eerste dag der Schepping. 

Wanneer de mens door zijn leven of streven zijn bewustzijn vermindert of verliest, kunnen wij 

zeggen, dat hij sterft. Dit is de tweede dood, waarover ook Jezus heeft gesproken. 

Op aarde geeft men echter aan de woorden “dood” en “sterven” een andere betekenis. Zij 

moeten dus ook vanuit menselijk standpunt worden beschouwd en belicht, wil het de mens 

duidelijk worden, dat er geen werkelijke dood bestaat, behalve de dood die men zichzelve 

18 



aandoet (geestelijk). Daarom volgen hier een aantal uittreksels uit de beschouwingen over 

sterven en dood. 

Dood 

Vanuit het standpunt van de geest is er geen dood in de stoffelijke zin van het woord. Wat 

men op aarde dood noemt, is het scheiden van twee delen van een wezen, die niet voldoende 

in harmonie zijn om gezamenlijk een hoger bewustzijn te aanvaarden. 

Ook in de geest kan dus dit verschijnsel bestaan. Elke overgang naar een hogere sfeer, waarbij 

een deel van het wezen (bijvoorbeeld het begeertelichaam) wordt achter gelaten, zou men in 

deze zin een sterven kunnen noemen. 

Wanneer men een deel van zijn wezen achterlaat, wordt hierdoor het vermogen tot handelen 

en ervaren in het gebied, waarvoor het lichaam geschikt is, aanmerkelijk verkleind. Indien de 

behoefte zou rijzen, om in dit gebied wederom aan het leven deel te nemen, dan zou eerst een 

daarvoor geschikt voertuig moeten worden verworven of gebouwd. Hoe groter het bewustzijn 

van de geest is, hoe eenvoudiger het ook een dergelijk lichaam kan opbouwen. 

Het is onvoorstelbaar, dat wij tot God kunnen komen en Hem aanschouwen, zonder bewustzijn 

omtrent alle fasen, waarin Hij zich uit. Waar Hij echter ons in Zijn Wezen omvat, is het redelijk 

aan te nemen, dat wij ook in alle fasen der Goddelijke uiting leven. 

De Broeders der Orde trekken hieruit de volgende conclusies: 

Vanuit het Goddelijke zijn wij een volledige uiting. Dan maken wij dus deel uit van alle 

werelden, waarin wij bewust geweest zijn, of nog bewust zullen worden; en wel gelijktijdig en 

eeuwig. 

Wij mogen de dood niet zien als een verdwijnen uit de ene sfeer om verder te leven in een 

andere sfeer, maar eerder als een veranderen van brandpunt in ons bewustzijn. Wij zijn alle 

vormen tegelijk, maar ons bewustzijn maakt het ons mogelijk vorm na vorm te realiseren. 

Waar bovendien alle fasen na elkaar tot ons bewustzijn doordringen, menen wij een ontwikkeling 

te zien, ook buiten ons. In werkelijkheid realiseren wij ons slechts, wat wij zelve reeds 

zijn. 

Indien God ons schiep naar Zijn Beeld en Gelijkenis, moeten in ons alle mogelijkheden, die in 

het Goddelijke zijn, ook aanwezig zijn. Dientengevolge moet de dood voortkomen uit 

bewustzijntoestanden in onszelve. 

Wie een groot bewustzijn van de werkelijkheid heeft, zal in staat zijn zelve te bepalen, 

wanneer hij de ene wereld verlaat voor de andere. 

ELKE WERELD DIE WIJ MENEN TE BELEVEN, IS SLECHTS EEN VLAK VAN ONS EIGEN 

BEWUSTZIJN. WIJ DELEN DIT VLAK MET ANDEREN, WAARDOOR HET WERELDBEELD BESTAAT 

UIT VORMEN EN TOESTANDEN, DIE DOOR EEN COLLECTIEF BEWUSTZIJN ERVAREN WORDEN. 

De dood moet worden gezien als een normaal verschijnsel, dat in vele gevallen voor de geest 

een aangename betekenis heeft: het stelt hem in staat een wereld, die hem niets meer te 

bieden heeft, te verlaten voor een andere wereld, die zijn bewustzijn vele nieuwe 

mogelijkheden biedt. 

Wij moeten dan ook in de eerste plaats de nadruk leggen op het sterven, dat een stoffelijk 

proces is. Is de dood in vele gevallen aanvaardbaar, het sterven is een ervaring, die niet zo 

gemakkelijk verwerkt wordt. De dood is voor de meeste mensen het onbekende. Een stoffelijk 

bewustzijn, dat bovendien beladen is met schuldgevoelens, vreest dat het onbekende hem 

vijandig zal zijn en trachten zich te handhaven in de misschien niet aangename, maar toch 

bekende wereld. Een inzicht in de werkelijke waarde van de dood zou dit geestelijk lijden 

kunnen wegnemen en daarvoor in de plaats een zekere onverschilligheid of gretigheid kunnen 

geven. Er bestaat slecht een mogelijkheid, dat de “dood” inderdaad een volledige uitblussing 

van het wezen kan betekenen. In het vorige hoofdstukje werd in verband hiermede reeds 

gewezen op de “tweede dood”. 



Om deze goed te kunnen begrijpen, dient het volgende overdacht te worden: 

Er zijn twee richtingen in het Al. De eerste richting is ons welbekend: zij zoekt door 

bewustwording en vorming van het eigen wezen te komen tot een begrip van God en een 

aanvaarding van Zijn Wezen als de enige werkelijkheid. 

De tweede weg zoekt door vernietiging van het bewustzijn en de werelden buiten het “IK” 

terug te zinken in de chaos en zo wederom de geborgenheid in het Goddelijke te vinden. Deze 

tweede weg is de weg van die schepselen, die wij duivelen of demonen noemen. 

Indien echter iemand, die volgens zijn wezen de eerste weg behoort te gaan om enigerlei 

reden de tweede weg kiest, kan hij wel zichzelve uitblussen, voorzover het bewustzijn hierbij 

betrokken is. Hij is echter niet in staat langs deze weg in God op te gaan. zo zal hij volgens de 

Goddelijke Wil wederom uit de chaos de weg moeten gaan der bewustwording. Het bewustzijn, 

dat hij heeft verworven blijft voor hem echter verloren. Die uitblussing is dus de enige werkelijke 

dood, aangezien zij een volledig verlies van bewustzijn betekent. 

Sterven 

Datgene, wat de mens “dood” noemt, is de overgang van de ene vorm van bewustzijn naar de 

andere. Hierbij gaat echter nooit het gehele bewustzijn verloren. Altijd blijft men zich bewust 

van eigen wezen en bestaan. De naam “overgang” is dan ook voor de geest meer 

aanvaardbaar, dan het woord “dood”. De processen, die zich bij het overgaan afspelen, zijn 

veelal afhankelijk van het bewustzijn, dat men op dit ogenblik bezit. Het is dus niet goed 

mogelijk om een volledig juiste beschrijving te geven van de geestelijke processen, die 

optreden bij dit gebeuren. Wel kunnen wij zeggen, dat de stoffelijke verschijnselen over het 

algemeen gelijkelijk optreden. Uit de beschrijvingen van de overgang, die ons in de afgelopen 

jaren bereikten, worden hier de punten genoemd, die bij elk van de sprekers ongeveer 

gelijkluidend naar voren werden gebracht. 

Het proces van de overgang begint meestal reeds enige tijd, voordat er stoffelijk kentekenen 

van aanwezig zijn. Men wordt meer en meer onverschillig tegenover de buitenwereld. De geest 

houdt zich voornamelijk bezig met het verleden. Zij verweeft zorgen over het heden en de 

toekomst hiermede op de meest vreemde wijze. Bij de niet-bewusten komen verder 

schuldgevoelens, angsten, verzet tegen een angst voor de dood meestal sterk tot uiting. Bij de 

meer bewusten daarentegen zien wij in deze tijd vaak een allengs sterker wordende 

helderziendheid optreden. Degenen, die komen om de geest te begeleiden, worden reeds 

geruime tijd voor de eigenlijke overgang waargenomen. Flarden van lichtende werelden 

dringen reeds door tot het bewustzijn. In dit geval worden de hierna genoemde 

doodservaringen meestal niet bemerkt, of slechts flauw ondergaan, omdat de geest het 

lichaam, als onbelangrijk, reeds uit het bewustzijn verdringt. 

Kort voor de dood intreedt ervaart de stervende een gevoel van koude. Het begint in de 

extremiteiten, zoals armen en benen, om van daaraf langzaam aan het gehele lichaam te 

doortrekken. Een der sprekers meende, als het meest juiste beeld hiervan, de volgende 

vergelijking te moeten geven: Het is, alsof je heel langzaam in steeds kouder wordend water 

wordt gedompeld. 

Dit verschijnsel gaat dan meestal gepaard met een snel ademen van de ontvankelijkheid der 

zintuigen. Wanneer de koude het gehele lichaam beheerst - overigens schijnbaar een ervaring, 

die schijnbaar niet zo onaangenaam is als het gegeven voorbeeld zou doen vermoeden - 

begint eerst in het hart, later langs de gehele wervelkolom, een aangename warmte zich te 

doen gevoelen. Van bewustzijn in stoffelijke zin is dan echter geen sprake meer. In vele 

gevallen hebben ademhaling en hartwerkzaamheid dan reeds opgehouden. 

Een der sprekers beschrijft dit als volgt: Een vlam ontstaat in je hart. Zij begint langs je 

ruggengraat te gloeien; zij laait op, hoger en hoger, totdat zij de kruin bereikt. Na enkele 

malen deze hoogte bereikt te hebben, lijkt het, of zij zich een weg baant door de schedel. Dit 

geeft een gevoel, of de wereld plotseling uit elkaar barst en alles duister wordt. Na een kort 

20 



ogenblik neemt men echter de omgeving weer waar. Maar nu krijgt men de indruk, dat men in 

de lucht zweeft en dat ver beneden, op een verlicht toneel, het eigen lichaam ligt. 

Wie bewust is, ziet tegelijkertijd een aantal geesten, die hem helpen en wijzen hoe verder te 

gaan. Wie zich echter onvoldoende bewust is van de dood, zal trachten te spreken tot 

degenen, die zich bij het lichaam bevinden; eerst door middel van het lichaam, later op andere 

wijze. Omdat dit niet gelukt, is deze ervaring niet aangenaam. 

Ook deze spreker wijst er op, dat het sterfproces niet zo onaangenaam is, als men wel zou 

denken. Het is de angst, die de overgang of dood tot iets pijnlijks maakt. Heeft men geen 

angst, dan is de ervaring, volgens deze spreker, eerder aangenaam te noemen. 

Afhankelijk van het peil, waarop men zich geestelijk bevindt, duurt het kortere of langere tijd, 

eer de geest zich laat meevoeren naar een plaats van rust. Velen schijnen er prijs op te stellen 

in de nabijheid van het lichaam te vertoeven, tot dit ter aarde besteld is. De onbewusten 

trachten ook nadien nog vaak bij het lichaam te blijven en nemen dan alle vormveranderingen 

van het lichaam over. 

Heeft de geest echter de plaats van rust bereikt, dan verblijft hij daar enige tijd in meditatie. 

Hij herleeft een groot deel van het eigen leven. Hierbij herleeft hij niet alleen de eigen 

emoties, maar beleeft ook alle gevoelens, die door zijn daden in anderen werden gewekt. 

De geest is zich gedurende deze tijd niet bewust van de plaats, waar hij zich bevindt, noch van 

de personen, die in zijn nabijheid vertoeven. Na het ontwaken uit deze zelfbeschouwing vindt 

hij echter zijn geleiders weer naast zich. Zij verlaten gezamenlijk de plaats van retrospectie, 

die wel eens beschreven wordt als een duistere koepel, die door een schemerige gang wordt 

bereikt. 

Hij treedt het licht tegemoet. Hier schouwt hij zichzelf aan in zijn ware geestelijke gedaante. 

Degenen, die dit niet kunnen verdragen, vluchten alras weer terug naar het duister, ondanks 

de verschrikkingen, die naar hun overtuiging hen daar wachten. Het is hun lot, om 

voortdurend vluchtend voor het licht, uit het diepste van hun wezen de meest gevreesde verschrikkingen 

voor zich te zien oprijzen. 

Die vlucht duurt, totdat zij - uitgeput - zowel verschrikkingen als licht aanvaarden, ofwel 

reïncarneren. 

Uit de vele gegevens, die ons werden verstrekt, kunnen wij het volgende afleiden: Alle 

waargenomen gedachtebeelden komen voort uit het bewustzijn van degene, die overgaat. 

leder vindt zijn hemel of hel, zoals hij of zij die verwachtte en naar eigen mening heeft 

verdiend. Dit laatste onder voorbehoud, dat men eerst door herbeleving van eigen bestaan een 

juiste waardering leert vinden voor eigen daden. Waar gesproken wordt over gaan en 

vluchten, moet dit niet worden opgevat als een letterlijk verplaatsen, maar eerder als een 

gebeurtenis, die zich in het bewustzijn afspeelt. 

Uit de verstrekte gegevens blijkt, dat de Orde overtuigd is, dat deze verhoudingen als volgt 

liggen: 

Het Goddelijk Licht is overal aanwezig. De enige methode om dat licht te ontvluchten, ligt in 

een concentratie van het bewustzijn op de in het “IK” vervatte waarden. Bij een aanvaarden 

van het licht, tracht men aan de gevoelens die het opwekt, gestalte te geven, in 

overeenstemming met de eigen ervaringen. 

Het licht heeft geen bepaalde vorm, of kleur. De toestand na de dood confronteert de mens 

met het licht. De geest kan zich dan al evenmin aan het licht onttrekken. Bij verwerpen van 

het licht, leeft zij in een hel, bij aanvaarden vindt zij geluk en rust. 

Verdere gegevens inzake overgang en bewustzijn na de dood zijn te vinden in de verslagen 

van de bijeenkomsten der Orde. 



Het is onmogelijk alle gegevens hier verkort te vermelden. Om echter een redelijk overzicht te 

kunnen samenstellen, warden alleen die gegevens gebruikt, die in ongeveer gelijke vorm door 

meerdere sprekers werden vermeld. 

4. CREMATIE 

Bijna altijd volgt in de verslagen op een vraag aangaande de overgang, een vraag over 

crematie. Vele dezer vragen uiten de vrees, dat lijkverbranding voor de geest zeer smartelijk 

zal zijn. Uit de antwoorden volgt hier een citaat, dat alle gegevens omvat. 

Velen Uwer menen, dat crematie niet geoorloofd is. Indien U zich echter de moeite getroost de 

gebruiken na te gaan van de volkeren, die met de dood op meer vertrouwelijke voet leven dan 

die van het Westen, zult U bemerken, dat deze Uw vooroordeel niet kennen. 

In Indië is het verbranden van het lichaam de weg om de geest zo snel mogelijk in het rijk van 

de geest te doen ingaan. 

De oude Germanen en Vikingen beschouwden de vernietiging van het lichaam door het vuur 

als de enige weg om het Godenrijk binnen te gaan. 

In Tibet, waar de brandstof zeldzaam en kostbaar is, vernietigt men het lichaam zo snel 

mogelijk door het op een eenzame plaats in stukken te snijden en achter te laten voor de 

dieren des velds. 

In Bali acht men het noodzakelijk dat het lichaam wordt verbrand, omdat anders de geest van 

de gestorvene nog lange tijd op aarde blijft ronddwalen. 

Een andere sekte in Indië werpt de lichamen in torens, waar zij dienen tot voedsel van de 

aasvogels. 

De oude Egyptenaren, zowel als de Tolteken en de Inca's trachtten een lichaam te 

verduurzamen, of zij vernietigden het zo snel mogelijk. Een lichaam het normale 

ontbindingsproces te laten doormaken, was een straf, die men slechts de zware misdadigers 

oplegde. 

Hieruit blijkt, dat het ter aarde bestellen van een lichaam een gebruik is, stammende uit het 

Jodendom en door de Christenen overgenomen. 

Ook de andere volkeren, die begrafenisgewoonten hebben, staan over het algemeen vreemd 

en vol vrees tegenover de dood. Zij begrijpen niet, wat zich afspeelt als de geest het lichaam 

verlaat. 

Wanneer een onbewuste geest het lichaam heeft verlaten, zal hij trachten zich met het lichaam 

te vereenzelvigen. Hij denkt nog steeds daarmee een te zijn. Wanneer het lichaam verbrandt, 

zal hij dus eerst menen zelf mee te verbranden en alle pijn daarvan ondergaan. Hij zal echter 

zeer snel tot de overtuiging komen, dat er een verschil bestaat tussen zijn eigen zijn en dat 

van het lichaam. Hierdoor verkrijgt hij een bewustzijn, dat het hem mogelijk maakt zijn eigen 

wereld te aanvaarden en te zoeken naar het licht. 

Begraaft men een lichaam, dan maakt de geest het gehele proces der ontbinding a.h.w. aan 

den lijve mee. Dit is pijnlijker en van veel langere duur dan de betrekkelijk snelle en 

overtuigende scheiding van het lichaam, die in het bewustzijn plaats vindt bij de crematie. 

Ongetwijfeld heeft de geest meer tijd om tot bewustzijn te komen bij de teraardebestelling. 

Maar de ervaring leert, dat hij hiervan meestal geen gebruik maakt, eer hij pijnen heeft 

geleden die minstens even erg zijn als de smart van het verteerd worden door vuur. 

22 



Dit alles geldt alleen voor de onbewuste geest. De bewuste geest realiseert zich, dat het 

lichaam, dat hij achterlaat, slechts een kleed is, dat hij heeft afgeworpen. 

Hij bemerkt even weinig van crematie, of teraardebestelling als U van het verbranden, of 

wegwerpen van een jas, die geen dienst meer kan doen. 

Ongetwijfeld zal een ieder voor zich moeten uitmaken, wat volgens hem de voorkeur verdient. 

Vanuit het standpunt der Orde is echter crematie een snelle en zindelijk oplossing van de 

kwestie van geest en stof gelijkelijk. 

Het bovenstaande betoog geeft weer, wat door de sprekers der Orde telkenmale weer naar 

voren werd gebracht, namelijk. dat crematie voor de geest wel is waar pijnlijk kan zijn, maar 

dat deze pijn voor de geest nuttig is, doordat het hem in staat stelt sneller zijn ware toestand 

te begrijpen en geestelijke begeleiding te aanvaarden. 

Met dit laatste onderwerp, moet ik, helaas, sluiten. Er is meer stof, veel en veel meer, maar dit 

boekje wil noch kan een volledig overzicht geven van de beschouwingen, die de Broeders der 

Orde ons brachten. 

Ik hoop echter, dat het weinige, dat hier samengebracht werd de lezer althans een begrip 

heeft kunnen geven van de leerstellingen, die de ORDE DER VERDRAAGZAMEN als basis van 

haar beschouwingen ons leert. 

Augustus 1955 K. v. d.N 

Zoals u wellicht weet, is het plan ontstaan om ons zeer gewaardeerde, en in juni jl. 

overgegane medium, Karel van der Nagel, als het ware te eren, door al wat hij in de loop 

der jaren in het “ODV-nieuws”heeft geschreven, bijeen te brengen en u aan te bieden als 

brochure. Misschien zijn er onder u nog leden, die zich het enthousiasme herinneren 

waarmee het eerste ODV-nieuws nummer werd gepresenteerd. Dat was in het jaar onzes 

Heren 1962. Een datum hebben we niet kunnen vinden; het meest waarschijnlijk lijkt het 

een gelukkige gebeurtenis in het voorjaar. In elk geval heeft het medium, onze Karel van 

der Nagel dus, daar een stukje in geschreven, dat u nu als eerste deeltje aangeboden krijgt. 

Karel gaf het de titel: 

Onze Orde der Verdraagzamen (1962-1) 

Wanneer en hoe de ODV het eerst in Nederland optrad, weten wij eigenlijk niet. Toen echter, 

ruim 10 jaar geleden, de eerste draagtekens, de bekende sterretjes, gemaakt moesten 

worden, ontdekte een lid bij een goudsmid in Amsterdam een mal, waarmede reeds eerder 

deze sterren geslagen werden. Ook het inschrift: ODV was aanwezig. De eigenaar vertelde, dat 

hij hiermede in 1919 insignes voor een spiritistische vereniging had vervaardigd. 

Ook nadien blijkt de ODV werkzaam te zijn geweest: Wij kregen enkele tijdschriftjes 

toegezonden uit het jaar 1928, uitgegeven door de ....ODV te 's Gravenhage. 

Het is dan ook wel zeker, dat de Orde op verschillende plaatsen reeds actief was voor de 

tweede Wereldoorlog. Uit enkele verhalen valt op te maken, dat leden van de ODV ook in 

Nederlands-Indië werkzaam waren. Maar helaas hebben wij hiervan nooit het bewijs in handen 

kunnen krijgen. 

Het begin van de huidige vereniging ODV ligt in 1949 - 1950. Tijdens enkele experimenten had 

de heer Buitendijk een aantal mediums ontdekt. Een daarvan was K.v.d.Nagel. Na een korte 

periode van ontwikkeling kwamen de Broeders van de Orde door. De eerste bijeenkomsten 

werden gehouden ten huize van de heer Buitendijk. Na korte tijd stelde v.d. Nagel zich 

beschikbaar voor meer regelmatige bijeenkomsten. Elke zondag kwam dan ook een gezelschap 

van 10 tot 20 personen bijeen, meestal ten huize van de fam. Bogaert of de fam. Brienen. 

Tussentijds werden nog steeds avonden gehouden ten huize van de heer Buitendijk, die tevens 

de leider van de groep was. 

Op de duur werd echter de belangstelling voor de zondagochtend bijeenkomsten zo groot, dat 

men besloot een zaaltje te huren in de volksuniversiteit. Mede door het enthousiasme en de 



leiding van de heer B. groeide de belangstelling echter zozeer, dat de grote zaal van de 

volksuniversiteit moest worden gehuurd. Het was in die dagen gebruikelijk, dat de aanwezigen 

gezamenlijk de kosten van de zaalhuur e.d. door collecte opbrachten. 

Rond 1952 werden voor het eerst de bekende vrijdagavonden gehouden, waardoor de 

belangstelling nog verder toenam. v.d. Nagel raakte in die tijd overspannen en kwam voor de 

keuze te staan, zijn werk als medium op te geven, dan wel een minder vergende werkkring op 

te zoeken. 

In die dagen poogde men voor het eerst de inhoud van de lezingen vast te leggen. Een 

bevredigende oplossing werd echter eerst veel later gevonden, toen de heer Rientjes zich 

bereid verklaarde, voor eigen rekening, de avonden uit te werken en te vermenigvuldigen. 

Daar v.d.N. besloten had zijn mediamiek werk voort te zetten, werd het gewoonte hem uit te 

keren, wat na aftrek van kosten van de collecte overbleef. Het was wederom de Heer 

Buitendijk, die later gesteund door de heer v.d. Eykel, de werkzaamheden van de Orde verder 

wist te verbreiden. Zo ontstond een contact met Arnhem, waaruit de huidige groep Arnhem 

voortkwam. 

Ook werkte het medium voor vele verenigingen in en buiten den Haag. De groeiende belangstelling 

voor de Orde, die ook hierdoor verder gestimuleerd werd, maakte het wenselijk, 

om te zien naar een grotere zaal. De Ver. van spiritisten “Harmonia” bleek bereid, tegen zeer 

redelijke prijs, de zaal in het gebouw “Ken U zelve” ter beschikking te stellen. Nog steeds was 

er geen sprake van een vereniging in wettelijke zin, ofschoon zich een belangrijke kern van 

vaste leden had gevormd. 

Het is helaas onmogelijk juiste data te geven. Wel is zeker, dat in die tijd zeer vele 

introductiedagvonden werden belegd. Het werk van mevr. de Draayer droeg zeer veel bij tot 

het organiseren van dergelijke bijeenkomsten, terwijl tevens een vorm van organisatie begon 

te groeien. 

Toen het medium in het huwelijk trad, betekende dit voor de Orde vele en belangrijke 

veranderingen. Tot op dat ogenblik had v.d.N. genoegen genomen met de opbrengst van 

collecten en vergoedingen, die verschillende verenigingen hem gaven voor zijn werk in hun 

kring. Nu echter meende hij tegenover zijn echtgenote een dergelijk wisselvallig inkomen niet 

langer te kunnen verantwoorden. Bij de pogingen een oplossing hiervoor te vinden, die het 

werk van de Orde niet zou schaden, speelde de fam. Sandberg een grote rol. 

Er ontstond een vereniging zonder rechtspersoonlijkheid, die de voorganger een zeker inkomen 

waarborgde. Vele leden begonnen vrijwillig een contributie te betalen, terwijl 

cursussen, die in deze periode voor het eerst gehouden werden, eveneens een belangrijke 

bron van inkomsten vormden. 

Esoterische kring, cursus I en II, zondagmorgenbijeenkomsten vonden een vorm, die 

grotendeels tot op heden gehandhaafd werd. Ook werden, zij het minder verzorgd dan heden, 

verslagen van deze bijeenkomsten uitgegeven. De bijeenkomsten, die een tijdlang gehouden 

werden in een dansschool aan de Laan van Meerdervoort, werden terugverlegd naar gebouw 

Ken U zelve. 

De heer Buitendijk nam in die tijd afscheid als voorzitter. Gelijktijdig trok ook de heer Eykel 

zich terug. Vele der oudere leden zullen zich nog de huldiging herinneren, waarmede de leden 

van de Orde de heer Buitendijk hun erkentelijkheid voor zijn vele en trouwe arbeid kenbaar 

trachtten te maken. 

Ofschoon de vereniging, in verhouding tot andere soortgelijke groepen, weinig 

bestuursmoeilijkheden kende, werd op de duur toch een herziening noodzakelijk. Een nieuwe 

groep formeerde zich en richtte de vereniging ODV op, die na enige tijd de erkenning en 

daarmede rechtspersoonlijkheid verkreeg. 

24 



Het is misschien aardig hierbij te wijzen op het feit, dat de statuten, evenals de reeds langer 

bestaande beginselverklaring, door de Geestelijke Leiding werd gedicteerd en, na een enkele 

kleine verandering, door mr. Verloop kon worden voorgelegd ter verkrijging van de koninklijke 

erkenning. 

Sindsdien is er in de Orde weinig veranderd. Enkele bestuursleden gingen heen, door ziekte of 

overlijden. Anderen hebben hun plaats ingenomen, het werk gaat verder. De kontakten bleven 

gehandhaafd, zoals met de Ver. Tot Hoger Leven in Rotterdam en - in mindere mate - met de 

Ver. Harmonia in Utrecht. 

Sinds de heer Rientjes zich terug trok, zijn alle publicaties in handen van de vereniging zelf. 

Ofschoon het aantal medewerkers klein was en is, konden steeds beter verzorgde geschriften 

verschijnen. Ook buiten den Haag verbreidde de Orde zich steeds meer. In vele plaatsen 

vroegen lezers om bijeenkomsten. Wie het programma van dit jaar beziet, meent vaak met 

een zeer grote en draagkrachtige vereniging te doen te hebben. Geen wonder: vele afdelingen, 

een zustervereniging in België en een, voor een groep van deze aard, haast onvoorstelbaar 

aantal publicaties, doen dit inderdaad vermoeden. De werkelijkheid is anders: het aantal leden 

blijft nog steeds onder de 300. 

K. v.d. N. 

In het tweede nummer van ODV-nieuws werd door ons medium de heer Buitendijk herdacht, 

die op 1 juni 1962 was overgegaan. We geven weer het hele artikel van Karel's hand weer: 

In memoriam J.L. Buitendijk (1962-2) 

Op 1 juni jl. overleed, geheel onverwacht, onze oud-voorzitter en erevoorzitter Jan Buitendijk. 

Ik schrijf niet plechtig: de heer Buitendijk, want onze oud-voorzitter was een waar vriend voor 

allen, die betrokken waren bij het van onze Orde. De laatste tijd was hij weliswaar niet meer in 

staat, de bijeenkomsten te bezoeken, zodat het contact verbroken werd. Maar altijd bleef hij 

vol belangstelling voor onze Orde, die hij - niet geheel ten onrechte - wel “zijn” Orde noemde. 

Aan de hand van vele publicaties volgde hij steeds de lessen, die onze geestelijke vrienden 

brengen. En met een zekere trots zal hij zich steeds weer herinnerd hebben, dat hij 't was, die 

de gaven van ons medium mocht ontdekken en ontwikkelen. 

Toen hij er in slaagde de mediamieke kwaliteiten van de huidige voorganger te ontwikkelen en 

de sprekers van de Orde zich langs die weg meldden, was hij het die ten koste van oneindig 

veel moeite en vele teleurstellingen, rond hun werk een groepje wist te vormen en regelmatige 

bijeenkomsten mogelijk wist te maken. 

Vele jaren trad hij op als leider der bijeenkomsten, eerst in huiselijke kring, later in zaaltjes en 

zelfs bij andere verenigingen. Steeds was hij er op bedacht het werk van onze Geestelijke 

Broeders meer bekendheid te verschaffen. Steeds weer nam hij geldelijke risico's, die hij 

eigenlijk nauwelijks kon verantwoorden. 

In die eerste jaren is het wel voorgekomen, dat de collecte niet genoeg opbracht om zelfs 

maar de zaalhuur te betalen. Dan betaalde Jan Buitendijk uit eigen zak, zonder ook maar even 

zijn glimlach te verliezen. En sprak altijd weerde volgende bijeenkomst, zonder zich ook maar 

af te vragen of dat nu eigenlijk geldelijk mogelijk was. 

Leden uit de eerste jaren zullen zich hem nog herinneren, zoals hij met uitgestrekte hand 

opgewekt alle “nieuwelingen” verwelkomde en op hun gemak stelde. Altijd bereid een ieder 

vriendelijk te woord te staan, altijd weer bereid om een ieder te helpen, tekende zijn 

persoonlijkheid in die dagen de sfeer van de Orde. 

De Orde groeide. Veranderingen in de stoffelijke organisatie maakten het hem moeilijk nog 

langer de leiding te behouden. In een feestelijke bijeenkomst werd hij door de leden gehuldigd 

en nam afscheid als voorzitter, om als erevoorzitter verder het werk te volgen en te 

bevorderen van de Orde, die een zo groot en belangrijk deel van zijn leven was geworden. 



Nu behoort Jan Buitendijk tot de Orde in de geest. Ik ben er zeker van, dat wanneer wij ook 

eens de grote reis aanvaarden, Jan aan de andere kant klaar zal staan, met uitgestoken hand 

om met een opgewekte glimlach ons, “nieuwelingen”, welkom te heten en op ons gemak te 

stellen. 

Daarom, Jan Buitendijk, deze groet in dank voor alles, wat je voor ons was! 

Tot ziens, Jan, daarginds bij de Orde. 

K.v.d.N. 

We vinden Karel weer aan het woord in het volgende ODV-nieuws, 4e kwartaal 1962. In dat 

nummer gaf hij antwoord op de hem kennelijk heel vaakgestelde vraag: “Wanneer U, 

tijdens Uw werk als medium bent uitgetreden, slaapt U dan, of beleeft U iets?” Eerst vertelt 

Karel iets over zijn jeugd, om te verklaren waarom het hem eigenlijk zo moeilijk viel iets te 

zeggen over zijn ervaringen tijdens uittredingen. In de oren van zijn omgeving, indertijd, 

moeten zijn verhalen, als kind argeloos verteld, zo ongeloofwaardig hebben geklonken, 

(men begreep er immers niet veel van!), dat hij daarna liever zweeg dan weer voor 

“fantast” te worden uitgemaakt. (Hij heeft dat later op zo voortreffelijke wijze uitgelegd in 

“zijn “ brochure “Stap voor stap naar mediumschap”. Als u het niet al in uw bezit heeft, zou 

u het alsnog moeten bestellen en lezen, heel veel zaken worden er in verduidelijkt.) En dan 

volgt het eerste deel van het antwoord op de vraag: 

Waar bent u en wat beleeft u als u in trance bent? (1962-4) 

Antwoord: “Wanneer ik in trance ga, zal ik niet altijd dezelfde belevenis ondervinden. De 

diepte van de trancetoestand, de sfeer van de omgeving, mijn eigen instelling op het ogenblik, 

schijnen hierbij allen een rol te spelen. Ofschoon het mij bijna altijd mogelijk is alles, wat ik in 

deze toestand doe en zeg, te volgen, doe ik dit zelden. Er bestaan dan voor mij andere 

mogelijkheden, die ik aantrekkelijker acht. 

Allereerst is er de mogelijkheid, tijdens de trancetoestand, plaatsen op deze wereld te 

bezoeken en daarbij mensen waar te nemen. Ofschoon ik vele malen getracht heb, op deze 

wijze een filmvoorstelling of theater te bezoeken, is het mij nooit mogelijk gebleken, de 

voorstelling te volgen: een film wordt waargenomen als een reeks van verwarde emoties en 

onsamenhangende flitsen van geluid en kleur. Het geheel is vermoeiend en doet mij denken 

aan een overvolle kermis, waar vele lichten voortdurend aan en uit flitsen. 

Toneel is iets beter te volgen. Maar hier is het, of er een dubbel beeld wordt waargenomen. 

Naar ik aanneem is dit de acteur in zijn rol en de acteur zelf, met al zijn zorgen, 

onzekerheden, privé-grapjes, enz. Ook hier doet het publiek denken aan een luidruchtige 

menigte, qua geluid te vergelijken met de toeschouwers op de tribune tijdens een Interland 

wedstrijd. Daarom beperk ik mij tegenwoordig (1962) tot korte bezoeken aan mijn eigen huis, 

of een omgeving die mij bekend is. 

Ook andere plaatsen kunnen worden waargenomen. Maar daarbij is het altijd weer moeilijk je 

te oriënteren, terwijl de duur van het verblijf niet beheerst wordt. In sommige gevallen wordt 

men a.h.w. van plaats tot plaats meegesleurd. Ik ben er van overtuigd, dat dit een reden 

heeft, maar heb tot op heden geen mening over de oorzaak van dit verschijnsel gevormd. 

Bij enkele proeven, door mij genomen, bleek mij, dat in deze toestand het hanteren van kruis 

en bord mogelijk is, mits een redelijke harmonie met de aanzittenden bestaat. Dit vergt echter 

grote concentratie en veel kracht, zodat hieraan m.i. weinig betekenis gehecht moet worden. 

Overigens: het lijkt mij niet geheel eerlijk op deze wijze de tijd en de krachten van 

medemensen in beslag te nemen, terwijl zij toch met een geheel ander doel samen komen. 

Een werkelijk geheel beheersen van kruis en bord vergt, naar ik meen, verder veel oefening. 

Ik haal deze mogelijkheid echter aan om duidelijk te maken, dat in de trancetoestand de 

menselijke geest dus bepaalde mogelijkheden en eigenschappen bezit, die men alleen aan 

overgeganen pleegt toe te kennen. 

26 



Aangenaam is het dwalen in andere werelden. Wanneer je een bepaalde sfeer of wereld 

eenmaal kent, is het mogelijk deze zelfstandig te betreden en daarin naar eigen believen rond 

te dwalen. 

Zodra ik echter een mij onbekende sfeer of wereld betreed, ben ik geheel afhankelijk van een 

metgezel, een soort gids, terwijl bepaalde sferen zonder gids geheel niet betreden kunnen 

worden, zelfs al is men daar meerdere malen geweest. 

Het is moeilijk deze werelden objectief en eerlijk te beschrijven. Er zijn tuinen, bloemen, 

huizen, bergen. Je ontmoet er mensen en neemt zelfs soms deel aan gemeenschappelijke 

maaltijden of spelen. 

Toch is dit alles ergens niet helemaal echt. Wanneer ik probeer de werkelijkheid van deze 

werelden te beschrijven, vind ik geen beter woord dan “stemming”. Wanneer men 

ingespannen naar meeslepende muziek luistert, is het soms ook, of men een landschap “ziet”. 

De muziek “vertelt” iets, dat niet nader te omschrijven is. Omdat de muziek geen taal is, die 

wij werkelijk beheersen, zeggen wij dan een landschap te zien, of bepaalde kleuren waar te 

nemen. Maar wie eerlijk is tegenover zichzelf weet wel, dat hij niet helemaal de waarheid zegt. 

Je weet het alleen niet anders uit te drukken. 

Op deze wijze geven de beelden en vele kleuren - naar mijn gevoel meer dan ik er ooit in 

werkelijkheid gezien heb - het gevoel, niet helemaal waar te zijn. De waarheid is een soort 

melodie van emoties, die volkomen reëel is en geheel ondergaan wordt als een werkelijke wereld, 

maar die je eenvoudig niet weer kunt geven. 

De “mensen” die je ontmoet, spreken met je. Je leert sommigen onder hen kennen en gaat 

hen steeds weer bezoeken. Daarnaast ontmoet ik in bepaalde werelden steeds weer mensen, 

die van de werkelijke bewoners van deze werelden verschillen. Zij zijn wat fletser van kleur, 

wat minder doorzichtig. Dezen blijken nog op aarde te leven, maar tijdens een trancetoestand, 

of gedurende de slaap, hier te vertoeven. Onder hen heb ik meerdere malen bekenden 

aangetroffen. Slechts een enkeling echter, schijnt zich dit later te herinneren. 

Het vertoeven in deze werelden kan als een ontspanning worden gezien. In vele gevallen keert 

men vandaar terug met meer energie en opgewektheid, dan men aan het begin van de 

trancetoestand bezat. Deze energie is veelal zo groot, dat de eerste uren na de trance een 

grote vitaliteit wordt ontplooid, ofschoon later vaak de lichamelijke vermoeidheid weer de 

overhand krijgt. M.i. is hierin voor een onervaren medium een gevaar gelegen: door het 

gevoel van welbehagen en de aanwezige energie is men al snel geneigd zich na de seance 

meer dan normaal in te spannen en beseft men eerst te laat, dat men in feite uitgeput is. Zo 

men niet in de gelegenheid is onmiddellijk rust te nemen, zo kunnen zenuwuitputting en 

overspannenheid hiervan het gevolg zijn. Ik heb dit in de eerste jaren van mijn medium zijn 

overigens zelve op pijnlijke wijze moeten ervaren. Een voor de persoonlijke ontwikkeling zeer 

belangrijke factor is ook de lering, die gedurende de trancetoestand, - soms ook gedurende de 

slaap -, ontvangen wordt. Ofschoon ik wil trachten hiervan enkele voorbeelden te geven, moet 

ik ook hier weer voorop stellen, dat de werkelijke ervaring niet geheel met woorden 

weergegeven kan worden. 

In vele gevallen zal men, vooral in het begin van de eigen geestelijke ontwikkeling, te maken 

krijgen met een leraar of meester. Deze geeft lessen die voornamelijk uit theorie bestaan. 

Daarnaast worden vaak persoonlijke raadgevingen verstrekt. Er bestaan echter geen vaste 

termen, omdat het geheel in gedachten, maar niet in woorden wordt weergegeven. 

Dit voert soms tot beelden, die door de leerling verkeerd worden geïnterpreteerd, met alle 

gevolgen van dien. Maar ook de persoonlijke achtergronden spelen hier een belangrijke rol. Zo 

zouden meerdere leerlingen dezelfde les op verschillende wijze, maar met gelijke betekenis 

kunnen ontvangen. De een denkt bijvoorbeeld aan Jupiter, een tweede aan Thor, de derde 

weer aan een andere Godheid. Het beeld van de gedachte drukte echter het begrip “goddelijke 

macht” uit. De werkelijke verschillen in vertaling zijn meestal veel groter dan in het gegeven 

voorbeeld. Zodra men terug keert in de stof - of, zoals sommigen doen, de ontvangen leringen 

via eigen bewustzijn onmiddellijk aan anderen probeert door te geven - blijken niet alleen de 



eigen beelden van de ontvangen gedachte, maar ook de interpretaties van het geleerde mee 

te klinken en soms zelfs te overheersen. Dit kan nogal eens verwarring stichten. Ook is mij 

opgevallen, dat vele mensen een dergelijke meester beschouwen als iemand, die hen precies 

zal zeggen, wat te doen en wat te laten, zodat zij zelf geen besluiten meer behoeven te 

nemen, of zelfs maar hoeven na te denken. Mijn persoonlijke voorkeur gaat dan ook uit naar 

een andere vorm van onderricht. 

Groepen geesten uit de sferen en uit de stof nemen vaak deel aan een soort klassikaal 

onderwijs. Er bestaat hierbij niet, zoals in het eerste geval, een sterke persoonlijke band 

tussen leerling en leraar. Ook zal, nadat het eerste contact is gemaakt, de meester nimmer 

zijn leerling zoeken. 

Integendeel: het kost soms moeite de meester te vinden. Want deze kan alleen benaderd 

worden door iemand, die de juiste instelling in zichzelve weet te vinden. Toch zal iemand, die 

veel in deze sferen komt, op den duur leren naar believen verschillende meesters of leraren te 

benaderen. Het onderwijs verloopt ongeveer als volgt: de leerlingen groeperen zich rond de 

meester als kinderen rond een vijver. Hun aandacht is op zijn persoonlijkheid gericht. Daarin 

ontstaan beelden, die veel overeenkomsten vertonen met de sensatie die men heeft, wanneer 

men aan kristal kijken doet: de beelden zijn vaak vaag, soms onsamenhangend. Nu zullen de 

leerlingen elk op eigen wijze reageren op de voorstelling die ontstaat, waarbij men elkaar - 

naar ik meen - sterk beïnvloedt; dit laatste is niet afhankelijk van de vrije wil, maar schijnt 

voort te vloeien uit de omgeving, waarin men zich bevindt. Na enige tijd ontstaat een 

voorstelling, die voor allen aanvaardbaar en juist schijnt te zijn. Het beeld, dat de meester gaf, 

is dan helder geworden, is begrijpelijk en heeft vaak ook voor de mens in de stof grote 

praktische waarde. 

't Tweede deel van de les verloopt gemeenlijk als volgt: achter het nu door alle leerlingen 

aanvaarde en begrepen beeld ontstaan schimmige lijnen. Deze geven het beeld weer, dat de 

meester in zichzelf draagt. Soms blijkt het haast onmogelijk uit te maken, wat deze lijnen 

eigenlijk betekenen. Dan wordt dezelfde proef meerdere malen herhaald, afgewisseld door 

andere beelden. Wanneer het beeld, dat de leerlingen begrijpen en het beeld, dat de leraar 

juist acht, geheel gelijk zijn, gaat men over tot de volgende les. 

U zult begrijpen dat je als leerling bij deze wijze van onderricht meer vrijheid bezit, dan bij het 

contact met een persoonlijk meester. Je denkt zelf, je vindt bepaalde oplossingen zelf. 

Wanneer ik de juiste stemming heb voor dergelijke lessen, zal ik mij steeds naar een van deze 

groepen of klassen begeven. 

Ook in dit geval is natuurlijk de vertaling van de les, de wijze waarop je daaraan uitdrukking 

geeft, sterk afhankelijk van je geloof, je ontwikkeling enz., zodat mensen, die dezelfde lessen 

gevolgd hebben, dezen toch op geheel andere wijze in de stof kunnen weergeven. De kern 

ervan is echter altijd gelijk. 

Vaak begrijp je uit dergelijke lessen iets, wat je onwaarschijnlijk, of zelfs onmogelijk lijkt. Dan 

zul je, vaak te samen met een of meer vrienden uit de geest, proeven nemen om de juistheid, 

of de onjuistheid te bewijzen. Daarbij kan men vaak ook lagere sferen betreden. Soms ook 

voel je je aangetrokken tot bepaalde werelden of toestanden en ga je op onderzoek uit. Dit 

maakt wel degelijk deel uit van de lessen, die je in de andere werelden gegeven worden. Je 

meent in het begin, dat je dit geheel alleen en op eigen verantwoordelijkheid doet. Later 

ontdek je, dat je, zonder dat je dit besefte, werd gadegeslagen. Hierdoor wordt voorkomen, 

dat men in gevaarlijke situaties geraakt, of daarin zelfs verloren gaat, terwijl het gevoel van 

zelfstandig handelen en denken bewaard kan blijven. 

Op dezelfde wijze geniet men bescherming, wanneer men in lagere sferen lessen in praktijk 

brengt en anderen tracht te helpen. M.i. is het hierbij een niet te schatten voordeel, dat men 

alles zelf moet doen, zelf ervaringen opdoet, terwijl toch een voldoende zekerheid bestaat. 

28 



Ten laatste bestaat, in uitgetreden toestand, nog de mogelijkheid, onder leiding van een gids, 

in contact te komen met sterk lichtende krachten. Anderen noemen dit - m.i. niet geheel juist - 

een geestelijke inwijding. 

Volgens mijn ervaringen is hierbij immers geen sprake van een werkelijke beproeving, of het 

geven van bepaalde nieuwe krachten, dan wel het mededelen van geheimen. Eerder zal een 

dergelijke ontmoeting voeren tot een juister begrip van eigen kennis. In zekere zin is elke 

ontmoeting met hogere en lichtende krachten een soort loutering: men verliest daarbij bepaalde 

vooroordelen en zal na een dergelijke ontmoeting eigen zienswijzen vaak aanmerkelijk 

wijzigen. 

Het nadeel hierbij is, dat men op den duur vele in de stof geldende regels en voorschriften als 

absoluut onbelangrijk gaat zien, waardoor men tot conflicten met zijn omgeving kan komen.” 

Karel eindigt dit deel van zijn “antwoord” als volgt: “Herlezende wat ik geschreven heb, ontdek 

ik, dat het mij ook nu moeilijk valt ter zake te komen en te schrijven over de dingen, die ik 

beleef, wanneer mijn bewustzijn tijdelijk mijn lichaam verlaat. Waarschijnlijk ben ik zelfs nu 

nog bang, dat men mij voor een fantast of een waanzinnige zal houden. Toch wil ik nog een 

poging wagen. Vergeef mij, wanneer ik desondanks steeds weer van mijn onderwerp afdwaal.” 

We schrijven 1963; 1e kwartaal. Karel van der Nagel geeft het tweede deel van zijn “Antwoord 

op een vraag”. 

Tijdens de trancetoestand neem ik vaak op aarde waar. O.m. neem ik soms waar, wat er bij 

mij thuis gebeurt. Daardoor ben ik vaak op de hoogte van bezoekers, die daar tijdens mijn 

afwezigheid kwamen. 

Ofschoon ik in de praktijk met deze waarnemingen rekening houd, ben ik niet zeker genoeg 

van mijzelve om aan te nemen, dat alle waarnemingen zonder meer juist zijn: soms zijn zij 

kennelijk onjuist, soms ook blijk ik waarnemingen gedaan te hebben, die eerst later waar 

worden. In sommige gevallen, welke zeer bijzondere gebeurtenissen betroffen, lag er zelfs 

tussen de waarneming en de feitelijke werkelijkheid van de toestand ruim een jaar. 

Ook pleeg ik tijdens de trancetoestand wel de uitstralingen na te gaan van mensen, waarin ik 

belang stel. Ook hier moet ik zeggen, dat de dingen die ik zo constateer, meestal juist zijn. 

Maar niet altijd, zodat ik ook bij het gebruiken van de zo verworven kennis zeer voorzichtig en 

terughoudend ben. 

In enkele gevallen doe ik ook wel geestelijk werk op aarde. Dit gebeurt altijd onder leiding van 

een van mijn geestelijke vrienden. Veelal betreft het hier ongevallen of rampen. Het is dan 

mijn taak stervenden te helpen. In deze gevallen heb ik wel een vage indruk van omgeving en 

omstandigheden in de stof, maar is het beeld zelden duidelijk genoeg om een definitieve 

omschrijving te geven. Ook tijdens de slaapperiode komt dit laatste wel voor. Tijdens de slaap 

en voorslaap pleeg ik zelfstandig te werken, o.m. door gedachtekracht uit te zenden naar 

bepaalde zieken. Al neem ik dezen dan waar en meen ik te kunnen zeggen of en hoeverre mijn 

pogingen resultaten hebben, zo blijf ik mij toch van mijn eigen lichaam bewust. 

Ontspanning in de sferen! 

Vooral wanneer ik moe ben, zal ik tijdens een trance trachten ontspanning in bepaalde sferen 

te zoeken. Daarbij tracht ik steeds, zoveel mogelijk, alle astrale invloeden te ontwijken; dezen 

kunnen minder aangenaam zijn, en kosten in ieder geval veel kracht. De werelden, die ik - zo 

mogelijk - bezoek wanneer ik vermoeid ben, zijn moeilijk te omschrijven. De sfeer, die mij het 

aangenaamst aandoet en de beste ontspanning pleegt te geven, kan het beste worden 

vergeleken met een parkachtig landschap van uitzonderlijke schoonheid. 

Hier ontmoet ik ook vrienden. Henri is hierbij een van de meest bij mij passenden, ofschoon ik 

hem niet altijd kan bereiken. Terwijl wij door het “landschap” gaan, spreken wij met elkander. 

Alles is licht en zonder moeite, zonnig. Enkele malen blijf ik ook langere tijd toeven in de 

omgeving van een groep, die gezamenlijk zingt of speelt. 



Vat nu s.v.p. termen als spreken, zingen, spelen e.d. niet al te letterlijk op. De waarden, die ik 

hiermee aanduid, verschillen veel van hetgeen wij op aarde daaronder verstaan. Maar ik weet 

nu eenmaal geen betere uitdrukking daarvoor te vinden. 

Wanneer ik enige tijd in deze sfeer heb vertoefd, voel ik mij steeds opgewekt en veerkrachtig. 

Enkele malen heb ik echter een werkelijke tegenzin in een terugkeren naar de aarde, maar kan 

mij toch aan de waarschuwende sidderingen, die betekenen, dat ik naar mijn lichaam terug 

moet gaan, niet onttrekken. 

Buitengewoon prettig zijn ook de bijeenkomsten, die ik in de sferen soms mag bijwonen. Ook 

hier is het mij niet mogelijk de werkelijkheid exact te beschrijven, zodat ik ook hier 

vergelijkende beelden moet gebruiken. 

Soms doet een dergelijke bijeenkomst denken aan een eenvoudige picknick in het bos, in 

andere gevallen lijkt het mij eerder toe, dat wij in de open lucht aan tafels zitten. 

Ofschoon alle aanwezigen in zekere zin een geheel vormen, zijn wij toch altijd in groepen 

verdeeld. Aan het hoofd van elke groep staat een figuur, die lichtender en etherischer is dan 

de anderen. Deze fungeert ongeveer als tafelpresident. 

Naast vele andere gemeenschappelijke bezigheden en belevingen is er tijdens deze bijeenkomsten 

altijd weer een delen van krachten; m.i. kan dit het beste met een maaltijd 

vergeleken worden. 

Wanneer er tafels, stoelen of banken zijn, maken deze steeds de indruk uit levend hout of rots 

door natuurlijke krachten gevormd te zijn. 

Wanneer de bijeenkomst het karakter heeft van een “maaltijd in de open lucht”, lijkt het mij 

meestal toe, dat de aanwezigen in een soort pijen gekleed gaan. Deze pijen hebben dan 

verschillende kleuren, lopende van fel wit tot dof grijs. Vaak zijn zij met boordsels in andere 

kleuren afgezet. Ik heb dan het gevoel zelf een pij te dragen. De kleur daarvan is lichtgrijs, 

afgewerkt met boordsels van lichtblauw en lichtrood. 

Tijdens de bijeenkomsten die ik vergeleek met een picknick in het bos, zijn de aanwezigen 

meestal geheel niet gekleed, hun vormen zijn echter wat wazig en doen mij denken aan 

doorzichtig paarlemoer. 

De bezigheden tijdens dergelijke bijeenkomsten zijn te vergelijken met eten, drinken, bidden, 

zingen en luisteren of kijken naar kunstenaars. 

Minder aangenaam of rustgevend, maar toch zeer bevredigend voor mijn gevoelens, zijn de 

“reizen”, waarbij ik - in de meeste gevallen in gezelschap van een leider of gids - verschillende 

landschappen doortrek. Deze reizen voeren mij door meerdere sferen. Deze reizen worden 

vaak onderbroken door een oponthoud in sferen die minder lichtend zijn. Hier werk ik dan 

korte of langere tijd. 

In meerdere gevallen bezocht ik dezelfde plaats en dezelfde personen meerdere malen 

achtereen. Soms spreek ik enkelingen of groepen toe. In andere gevallen tracht ik iemand te 

troosten of iemand duidelijk te maken, dat hij of zij met mij mee kan gaan. Wanneer de reis 

wordt voortgezet, zullen dan ook soms enkele, of een bewoner van de minder lichte wereld 

mijn geleider en mij vergezellen. 

Hun verwondering, wanneer zij na enige tijd een lichtender wereld binnen komen, hun vreugde 

vooral, zijn ontroerend. Wanneer ik in de stof terugkeer, heb ik een aangenaam gevoel over 

mij, maar ben vaak vermoeid, soms ook opgewonden. 

Het komt echter ook voor, dat niemand mee wil gaan, of, wat mij zeer onaangenaam aandoet, 

ons verlaat voor wij een lichtender wereld betreden. In dergelijke gevallen voel ik mij na de 

terugkeer in de stof vaak minder prettig en merk ik dat ik prikkelbaar ben. Deze 

prikkelbaarheid komt - naar ik meen - voort uit het gevoel ergens te kort geschoten te zijn; ik 

30 



voel mij - zoals later blijkt vaak zonder redenen - aan een mislukking altijd medeschuldig, 

zonder dat ik weet waarom. 

Bij latere uittredingen wordt mij vaak de oorzaak of tekortkoming wel duidelijk, maar de 

periode van prikkelbaarheid heb ik dan wel gehad. 

Gezien de voldoening, die ik na dergelijke “reizen” vaak gevoel, reken ik ook dezen tot de 

ontspanning in de sferen. 

Het ontvangen van leringen 

Er is een tijd geweest dat een “meester” zich persoonlijk met mij bezig hield. In die dagen 

leerde ik een algemeen overzicht te verwerven van het werk, waaraan ik deel nam. Daarnaast 

werd mij inzicht gegeven in mijn eigen mogelijkheden en vele verschijnselen op aarde, zowel 

als in de sferen. Enkele van deze lessen herinner ik mij nog heden (1963), andere leringen 

schijn ik vergeten te hebben. Volgens mijn huidige gezellen in de sferen is dit normaal: men 

moet vele dingen leren, voor men zich in de verschillende sferen juist kan bewegen en tevens 

op aarde een juiste levenshouding kan vinden. Heeft men zich echter de praktijk eigen 

gemaakt, dan vergeet men de lessen op ongeveer dezelfde wijze als een volwassene veel van 

de vroegere schoolwijsheid vergeet. 

Na enige tijd begon ik mij echter in het bijzonder met bepaalde gebieden en werkzaamheden 

bezig te houden. Mijn “meester” bleef nog wel met mij in contact, maar de meeste lessen 

werden mij door anderen gegeven in verschillende sferen. Eerst noemde ik allen, die mij 

onderrichtten, “meester”. Op den duur echter besefte ik, dat zij slechts specialisten waren op 

hun eigen terrein, zonder daarom nu hoger te staan dan mijn eerste “meester”. Het bleek mij, 

dat ik op een enkel punt vaak de gelijke of zelfs de meerdere kon zijn van iemand, die mij 

lessen gaf. 

In deze periode raakte ik aan het werken en leven in geestelijke werelden zo zeer gewend, dat 

ik dit als normaal ging beschouwen. Ik sloot dan ook vriendschap met meerdere entiteiten. 

Daaronder bevinden zich nog heden (1963) zowel sprekers als werkers van de Orde als anderen. 

In de laatste jaren neem ik hoofdzakelijk deel aan het door mij reeds omschreven 

groepsonderricht. Alleen wanneer ik werkelijk in de war ben, raadpleeg ik een van de oudere 

geesten die onderricht geven, of daaraan deelnemen. Een enkele maal ontvang ik ook wel 

persoonlijke leringen van de meester, die het middelpunt uitmaakt van de groep, waarbij ik 

mij het liefste ophoud. 

Het is alweer onmogelijk het geheel van de ontvangen leringen weer te geven. Wanneer ik 

naga, wat mij daarvan in de stof bijblijft, zo mag ik wel zeggen, dat filosofie, begrip voor het 

AL en kennis der magie de hoofdrol spelen. 

Vreemd genoeg blijk ik niet in staat te zijn een onvervormd beeld mee te brengen van lessen 

betreffende kosmische wijsbegeerte en goddelijke machten. Zo bemerk ik steeds weer, dat ik 

bepaalde aspecten van de harmonieleer, waarin kosmische samenhangen en de juiste banden 

tussen de verschillende schepselen van verschillende graden van bewustzijn uiteengezet 

worden, wel aanvoel en persoonlijk gebruik, maar niet in woorden kan weergeven. 

Eigenaardig is het ook, dat alle lessen, die met kosmos en God samenhangen, plaats schijnen 

te vinden in een onbeperkte ruimte, waarin geen vormen of kenbare afscheidingen meer 

aanwezig schijnen te zijn. Je hangt a.h.w. in het ledige, ziet niets en niemand en weet toch 

precies, wie er nog meer aanwezig is. Er heerst een absolute stilte, waarin in je toch je leraar 

en elkander aanvoelt en verstaat. 

Lessen over magie, filosofie e.d. vinden plaats in een omgeving, die aan een tempel doet 

denken. Soms is men van het verdere, voor het “ik” kenbare AL, afgesloten door muren van 

kleurig licht; soms lijkt het eerder of men in een hoge zuilengalerij staat en van grote hoogte 

op een rustig en mooi landschap neerziet. 



Het merendeel van deze lessen gaat gepaard met opdrachten. Er word je geen bevel gegeven, 

maar je voelt, dat bepaalde handelingen en onderzoekingen noodzakelijk zijn. Een groot deel 

van mijn stoffelijke handelingen, de werkzaamheden in vele sferen en het geestelijk werk, dat 

daardoor wordt erkend of volbracht, maken voor mij dan ook deel uit van de leringen en zijn 

voor mijn bewustzijn onverbrekelijk verbonden met de lessen die ik mocht ontvangen.” 

Zo eindigt Karel van der Nagel het tweede deel van zijn antwoord. Het derde deel en 

tegelijkertijd slot van het antwoord op de vraag: “Wanneer U tijdens Uw werk als medium bent 

uitgetreden, slaapt U dan of beleeft U iets?” volgt nu. De toenmalige redactie van het ODVnieuwsblad, 

2e kwartaal 1963, herinnert de lezers er nogmaals aan dat Karel steeds weer de 

nadruk legt op het zuiver persoonlijke van dit alles; het is Karel's persoonlijk beleven, zijn 

eigen interpretatie. 

Werkzaamheden in de sferen 

Werken in de sferen betekent voor mij in meerdere gevallen een afdalen naar duistere 

werelden. Nu is de term “duister” volgens mij niet juist: Voor mij schijnen deze werelden wel 

allereerst beheerst te worden door een verschrikkelijke, alomvattende stilte, waarin men ook 

zelve geen geluid kan voortbrengen. Soms echter dringt in deze stilte een flard geluid uit een 

andere wereld door en wordt door degenen, die in die stilte leven, vaak gierig opgenomen. Ik 

spreek nu van stilte, alsof dit alleen geluid zou betreffen. Zij is echter meer: 

Die stilte is uitermate suggestief, zodat ik vooral de eerste malen mij niet alleen niet meer in 

staat gevoelde enig geluid voort te brengen, aan enige gedachte uiting te geven, maar zelfs 

mijn vermogen tot denken meende te verliezen. Ofschoon ik mij er niet van bewust was, werd 

ik echter deze eerste malen bijzonder beschermd en vergezeld door iemand die ik echter niet 

kon “zien”. 

Dank zij deze ontstond na een kort ogenblik van machteloosheid, - een verschrikkelijk gevoel 

overigens - een contact, dat het best beschreven kan worden als het midden houdende tussen 

Licht in het duister en een zeer zachte muziek in een verder absolute stilte. Hierdoor werd de 

ban gebroken, zodat ik in staat was weer te denken en te reageren, waarmede tevens de 

terugweg naar meer lichtende werelden weer voor mij open stond. 

Ik neem aan, dat de ervaringen, die ik tijdens dit geïsoleerd zijn op deed, een zwakke 

weergave zijn van de ervaringen, die de bewoners van deze sfeer ondergaan. 

Na vele mislukkingen leerde ik, ondanks alle stilte, zelf een soort geluid, een soort zoemend 

zingen, te produceren, dat voor mij niet alleen een onafhankelijk zijn van de inwerking van de 

sfeer betekende, maar ook een contact met de bewoners er van mogelijk maakte. 

Persoonlijk breng ik het nog steeds niet verder dan 5 tot 10 entiteiten per boodschap, tenzij ik 

zeer bijzondere steun uit lichtende werelden geniet, maar ik neb hogere entiteiten op deze 

wijze zien “prediken” voor een gehoor van enkele honderden, een keer zelfs van duizenden 

tegelijk. 

Het werken in deze sfeer moet natuurlijk eerst worden geleerd. Men toonde mij, dat allereerst 

de stilte even gebroken moet worden, zodat daarmede ook de afzondering van degenen die 

hier leven, even ophoudt te bestaan. Zij beginnen dan haast altijd even te luisteren, ofschoon 

er ook wel zijn, die, na even te hebben opgezien, eenvoudig weigeren verder notitie van je te 

nemen. 

Ben je er in geslaagd de aandacht te trekken, zo begin je langzaam aan begrippen als “licht” 

en “vrijheid” te mengen in je “zang”; in de gedachten die je uitzendt. Velen antwoorden hier 

op met golven van haat, anderen schijnen dit als pijn te voelen en trekken zich haastig terug. 

Blijft er echter iemand naar je luisteren, dan probeer je langzaam en voorzichtig een beeld van 

lichtere en vrijere werelden te scheppen. Blijft hij ook nu nog aandachtig, dan is het mogelijk 

hem uit de stilte te bevrijden door aan andere entiteiten te denken, die meer bewust zijn. Zo 

32 



worden degenen, die uit de stilte bevrijd worden, opgenomen in een kleine groep, die 

onderling contact heeft. 

Zover ik dit na kan gaan, blijven zij enige tijd binnen deze groep en ontvangen misschien 

leiding daarin, waarna het hen mogelijk wordt gemaakt op te gaan tot meer lichtende sferen. 

Mijn ervaringen van deze sferen zijn klaarblijkelijk zeer persoonlijk. Ik heb van anderen, die dit 

zelfde werk doen, gehoord, dat zij deze werelden zien als een soort hel, waarin een strijd 

wordt gestreden tussen krachten van licht en van duisternis. Zelf heb ik dit echter nooit 

kunnen zien. 

Volgens enkele leraren, die ik hierover vragen stelde, is voor een mens, die nog in de stof 

leeft, het persoonlijk geloof bepalend voor de wijze, waarop hij deze werelden ervaart. Ook de 

stilte, die voor mij het hoofdkenmerk is van deze sferen, blijkt door anderen niet zo ervaren te 

worden. Wel zijn wij het er allen over eens, dat de bewoners van deze werelden geheel van 

hun omgeving geïsoleerd schijnen te bestaan. 

Interessanter en minder uitputtend wordt het werk, wanneer je bepaalde geesten moet helpen 

overtuigen van het feit, dat zij dood zijn. Hierbij ontstaan vaak situaties, die niet van humor 

ontbloot zijn. Ik herinner mij een geval van een man, die, als laatste redmiddel, door enkelen 

van ons onder leiding van een geestelijke helper in een vrouwelijk medium werd gebracht. Na 

afloop van het experiment wilde hij ondanks alles nog niet geloven, dat hij toch werkelijk was 

overgegaan, maar vond voor zich een andere oplossing: Zijn vraag aan ons luidde: In welk 

gekkenhuis zijn wij hier eigenlijk? 

Prettig, maar moeilijk is de taak mensen, die overgingen, van schuldcomplexen te verlossen. 

Dit geschiedt altijd onder toezicht, omdat hierbij vaak enige magie te pas komt, terwijl 

degenen, die wat verder komen, enkele demonstraties van de wetten van harmonie krijgen. Ik 

voel mij dan ongeveer als een kwekeling, die voor het eerst voor de klas staat. De 

dankbaarheid van degenen, die je helpen mocht, vergoedt echter alle moeiten. 

Vermoeiend en onaangenaam is de taak entiteiten, die in de astrale sfeer gevangen zijn, te 

helpen. In de astrale sfeer zijn monsters te vinden, waarop menige producer van griezelfilms 

jaloers zou worden. Zij zijn niet altijd onbezield en kunnen het je daarom vaak onaangenaam 

maken. Wanneer je bang wordt en hen voor een ogenblik als werkelijk aanvaardt, hebben zij 

een zekere macht over je. 

Voor mij is dit alles niet zo heel erg. Maar wanneer degene, die je wilt helpen, onder hun 

invloed komt, is het voor mij wel heel moeilijk te volharden in een verwerpen van hun 

werkelijkheid alleen. Een meer agressieve houding echter kan moeilijkheden brengen, die 

vooral, wanneer de vorm bezield is, niet meer te overzien zijn. Zij, die je wilt helpen, zullen 

door je agressie er toe komen weg te vluchten, ofwel geheel in de macht van de astrale vorm 

geraken. In het eerste geval is het moeilijk, hen terug te vinden, in het tweede zal vaak hulp 

van anderen noodzakelijk zijn om hen uit de binding te bevrijden. 

Een andere moeilijkheid is hier het feit, dat sommige schijnvormen je wel vriendelijk 

benaderen, je voedsel e.d. aanbieden, of de hand willen drukken. Neemt men aan, dan heeft 

men niet alleen hun werkelijkheid erkend, maar bovendien een band geschapen, die langere 

tijd kan blijven bestaan en de bezielde vorm de mogelijkheid geeft veel van je levenskracht 

weg te nemen. 

Toch blijkt een werken in deze sferen noodzakelijk voor hen, die zich in de magie en het 

hanteren van lichtende krachten willen bekwamen. Juist een sterke verwantschap met de 

stoffelijke wereld maakt echter het astrale gebied tot de onaangenaamste. 

Alle genoemde mogelijkheden behoren tot de belevingen en bezigheden, die ook tijdens de 

trancetoestand wel voorkomen. Daarnaast zullen dergelijke ervaringen vaak ook tijdens de 

slaap worden opgedaan. 

Er zijn nog andere mogelijkheden, waarvan in trance echter weinig of geen gebruik wordt 

gemaakt, omdat zij bijvoorbeeld een vorm van stoffelijke concentratie vergen. U zult 



begrijpen, dat ik niet alle mogelijkheden uiteen kan zetten. Toch wil ik hier nog enkele 

persoonlijke mogelijkheden en ervaringen aanstippen. 

Zo is het mogelijk contact op te nemen met mensen, die je kent, door je een redelijk gelijkend 

beeld van hen in alle details voor te stellen. Ofschoon het resultaat in de meeste gevallen doet 

denken aan telepathie, kun je op deze wijze toch vaak veel te weten komen over degenen, 

waarmee je je bezig houdt. Vaak ontwikkelt zich ook een “gesprek” Sommigen blijken zich van 

een dergelijk contact wel bewust te zijn. Toch zijn er zelfs dan grote verschillen tussen hetgeen 

zij opvingen en hetgeen ik “gezegd” heb, of door hen hoorde “zeggen”. Daarom zal ik op de 

inhoud van dergelijke contacten nooit door gaan, wanneer ik deze mensen in de stof ontmoet, 

maar wel terloops iets vragen of zeggen, waardoor mogelijkerwijze een bevestiging verkregen 

kan worden. Dit lukt vaak, maar niet altijd. 

Soms worden tekens afgesproken, waardoor de juistheid van een contact in de stof bevestigd 

kan worden, maar ook hier blijft al te vaak een twijfel bestaan, terwijl ik in sommige gevallen 

moest constateren, dat de tekens wel gegeven werden, maar hun betekenis klaarblijkelijk 

teloor was gegaan. 

Vandaar dat ik vragen e.d. hierover ontwijkend pleeg te beantwoorden, ofschoon ik aan 

gegevens, die op deze wijze verkregen werden, wel degelijk waarde leerde hechten. Deze 

tegenstrijdigheden kan ik niet verklaren. Mogelijk speelt hier de angst, een flater te slaan, of 

voor fantast te worden aangezien, een grote rol. 

Bij pogingen tot genezen op afstand blijkt deze methode eveneens goed te werken. De beste 

resultaten behaal ik echter, wanneer ik iemand niet al te lange tijd geleden gezien en 

gesproken heb. Stoffelijk contact, bijvoorbeeld een handdruk, blijkt de tijd, dat goed contact 

mogelijk is, aanmerkelijk te kunnen verlengen. In enkele gevallen heb ik wel getracht 

genezende invloeden ook tijdens de trancetoestanden uit te zenden. Dit heeft het voordeel, 

dat hulp uit de geest - en een vlug resultaat - verkregen kan worden, maar pleegt na het 

ontwaken uit de trance ongewoon sterke vermoeidheid en grote dorst te veroorzaken. 

Wonderlijk is in dit verband, dat werk in lagere sferen, zowel tijdens slaap als trancetoestand, 

vaak hevige honger pleegt te wekken, terwijl het werk in een minder aangename sfeer naast 

hoofdpijnen ook vaak hongergevoelens achter laat. 

Na de trancetoestand 

Na de trancetoestand bevind ik mij vaak in een toestand van gespannenheid of zelfs 

opgewondenheid. Het werken voor sommige gezelschappen veroorzaakt meer dan normale 

vermoeidheid, maar slapen is gemeenlijk voor mij eerst mogelijk, wanneer enige uren na de 

seance zijn verlopen. Een afreageren van de spanningen - bijvoorbeeld door veel en vlug te 

praten - bevordert het verdwijnen van de vermoeidheid en geeft vaak een gevoel van 

welbehagen. 

Wanneer ik zorgen heb, zal dit het verloop van de seance zelf weinig of niet beïnvloeden, maar 

schept na afloop zeer grote spanning, waardoor soms slapen geheel onmogelijk wordt. Ook 

storingen bij het in en uit trance komen hebben soortgelijke inwerking, die dan echter gepaard 

gaat met felle hoofdpijnen. 

Middeltjes als b.v. aspirine helpen niet, wel kan veel bereikt worden door een bepaalde 

methode van diep en regelmatig ademhalen. Mogelijk staat dit in verband met de methode van 

concentratie die ik gebruik. 

Eenmaal weer “wakker” zijnde, heb ik steeds de behoefte zo snel mogelijk van meer 

geestelijke instelling naar zuiver materiele onderwerpen terug te keren. Alleen op deze manier 

voel ik mij zeker, dat ik mogelijke belevingen in de geest niet met de stoffelijke werkelijkheid 

zal verwarren. Nu heb ik juist na afloop van de zitting zeer sterk de behoefte voor vol 

aangezien te worden en vrees ik steeds weer voor een fantast gehouden te worden. Dit voert 

mij vaak tot een agressief grappig zijn, enz. op een wijze, die voor anderen storend moet zijn. 

34 



Ik ben mij daarvan zeer wel bewust. Maar niets is zo onaangenaam als een tussen twee 

werelden zweven, terwijl je je van allen verlaten voelt. Dit laatste komt niet altijd voor, berust 

ook niet op een objectieve werkelijkheid, maar schijnt het gevolg te zijn van een zware seance 

of het vervullen van een minder aangename of zeer zware taak in de sferen. 

Ook schijn ik na seance wel eens traag van begrip, traag van handelen te zijn. In enkele 

gevallen blijft een gevoel van onwerkelijkheid bestaan, waarin ik werkelijk niet meer weet, hoe 

te handelen. Vandaar dat ik na een seance vaak blijf “plakken”. Een ander aspect blijkt 

voornamelijk, wanneer ik nog terug moet reizen naar huis: de vermoeidheid treedt op, maar 

het is mij onmogelijk onmiddellijk te rusten. Dan ben ik prikkelbaar en trek mij met boek of 

tijdschrift in een hoekje terug, grommend over elke verstoring van mijn rust. Juist dan blijkt 

het mij haast onmogelijk uitdrukking te geven aan gevoelens enz.. 

Nu u dit alles hebt gelezen, heeft u misschien enig inzicht gekregen in de wereld waarin ik leef. 

Hopelijk zijn ook uw vragen grotendeels beantwoord. In hoeverre die wereld werkelijk bestaat 

kan ik moeilijk zeggen. Maar voor mij is dit alles een werkelijkheid, die mijn leven bepaalt. 

Psychologen onder de lezers zullen misschien een verband zien tussen veel hetgeen ik schreef 

en de feiten, die ik aan het begin van mijn artikel vermeldde, omtrent mijn jeugd en 

opvoeding. 

Voor mijzelf kan ik alleen zeggen: ik heb zo eerlijk en objectief mogelijk alle gegevens 

verstrekt, waarover ik beschik, zonder te zeer in details te treden. Ik ben dankbaar voor de 

woorden van waardering, die velen van u spraken naar aanleiding van dit artikel. Het is prettig 

te weten, dat anderen begrip kunnen opbrengen voor deze dingen, zonder onmiddellijk te 

verlangen, dat ik ervaringen met anderen ga vergelijken en uitwisselen, etc.. Ik vrees namelijk 

steeds dan weer te veel in een wereld te gaan leven, die voor de mens op aarde niet werkelijk 

is en zo van het leven zelf te vervreemden. Wanneer u zich er over verbaast, dat ik op deze 

woorden van waardering zo zeer gesteld ben, wil ik u er aan herinneren, dat mediumschap, 

zoals ik dit beleef, nu eenmaal bepaalde nadelen heeft: ofwel men verwacht, dat je een 

superman in het geestelijke zult zijn, dan wel verwacht men, dat je een domme, dwaze mens 

zult zijn, alleen maar geschikt om de geest de mogelijkheid te geven zich te uiten. Van de 

seances zelf weet ik weinig of niets buiten datgene, wat mij later ter ore komt, terwijl de 

inhoud van de lezingen mij in vele gevallen geheel niet interesseert, zodat goedwillende 

mededelingen van de inhoud al te vaak meer verveling dan vreugde betekenen. Blijken van 

waardering, goedkeuring, kritiek zelfs, zijn voor mij het enige middel, om mijn werkelijke 

betekenis voor anderen in dit werk enigszins af te schatten. Medium zijn heeft nu eenmaal 

naast alle voordelen, ook nadelen. Een daarvan is, dat het je vaak zeer moeilijk valt, je plaats 

in de wereld, je mogelijkheden en betekenis in de stof, geheel juist in te schatten. 

Wanneer u over het geschrevene vragen wilt stellen, ben ik gaarne bereid te antwoorden. Uit 

het voorgaande zult u echter ook begrijpen, dat ik dit liever niet doe kort voor of na een 

seance. Daarom verzoek ik u deze vragen schriftelijk te richten aan de redactie van dit blad. 

T.z.t. krijgt u heus antwoord, hetzij per brief, of in dit blad. 

K.v.d.N. 

Ons medium heeft niet in elke uitgave van het ODV-nieuws geschreven wat nu, de zeer late 

jaren '90, nog echt actueel zal kunnen zijn. Maar omdat we beloofd hebben dat we alles 

zouden weergeven, wat Karel in het ODV-nieuws geschreven heeft, zullen er ook stukjes 

tekst bij zijn met voornamelijk verwachtingen op 't gebied van bijvoorbeeld het weer, de 

politiek, de economie, e.d., op kortere of langere termijn. In het ODV-nieuws 19694 was te 

lezen wat Karel dacht dat er zou kunnen gaan gebeuren in het jaar 1970. Hij schreef: 

1970 Mercuriusjaar (1969-4) 

Dit jaar belooft verrassende gebeurtenissen in het verre oosten. Daarnaast wordt het vooral 

gekenmerkt door de vele economische problemen. Sluipende inflatie, onrust in lonen en 

prijzen, moeilijkheden op de beurs - waar vele aandelen aanmerkelijk dalen - en mogelijk 

devaluatie van munteenheden maken het tot een onrustig jaar. 



Het internationaal politieke evenwicht wordt eveneens bedreigd, terwijl daarnaast op ‘t gebied 

van moraal, mode en sociale inzichten omwentelingen mogen worden verwacht. Vooral in het 

begin en tegen het einde van het jaar zal er sprake zijn van oorlog of oorlogsdreiging van 

grotere omvang. Een wereldoorlog dreigt echter nog niet. Fanatisme en bedrog vieren in 1970 

hoogtij. Aanslagen op belangrijke personen komen meer dan normaal voor. 

Rond 21 februari verwacht ik de dood van meerdere vooraanstaande politici in Noord- en Zuid- 

Amerika, Australië en Noord-Azië. Rond 7 maart opstanden, moeilijkheden voor regeringen, 

pogingen tot machtsovername in Noord-Afrika; midden en Zuid-Amerika, en onlusten aan de 

oostkust van de USA. Rond 17 augustus onrust over ontwikkelingen i.v.m. de Sovjet-Unie. 

Polen en Roemenië in moeilijkheden. 

1 September zal m.i. grote financiële moeilijkheden brengen. Mede hierdoor dreigen 

misverstanden tussen de grote mogendheden en vinden bedrieglijke publicaties plaats, die 

binnen enkele dagen gedementeerd zullen worden. 

HET WEER: overwegend dor en te koud. Maart is redelijk mooi. In mei dreigt de bloesem aan 

de bomen echter te bevriezen. Mooi weer van 10-15; en 20-29 mei. Juni blijft tot de 25e 

regenachtig en nevelig. Daarna tot 10 juli mooi en warm. Tot 23 juli blijft het dan kwakkelen. 

De volgende dagen tot 4 augustus zeer warm, mooi. Daarop volgen echter 2 weken met 

hevige stormen en mogelijk een windhoos in het noorden van ons land. September brengt 

redelijk mooi weer, maar is toch aan de koele kant. Oktober brengt in de laatste decade enkele 

mooie en warme dagen, maar is verder druilerig, en in het midden van de maand zelfs zeer 

nat. November 1970: koud, veel wind, maar tot de 16e redelijk mooi. Tegen het einde van de 

maand, 20-25, eerste nachtvorsten. December wisselt natte sneeuw af met kille regens. Beste 

vakantieperiode: einde mei - begin juni, 23 juli tot 4 augustus. 

ALGEMEEN: dit jaar zal China de leiding van Rusland in het Sovjetblok over dreigen te nemen. 

Vooral in Azië zal men vele tekenen zien hiervan. De grensgeschillen tussen de beide staten 

zullen eveneens, vaak met uitvoerige gewelddadigheden, worden voortgezet. China zal dreigen 

met atoomwapens en ter ondersteuning van deze dreigementen enkele proeven nemen. 

Gelijktijdig zal men bekendmaken, dat China nu over voldoende atoomkopraketten beschikt, 

om elke imperialistische aanval af te weren. Dit veroorzaakt in Rusland grote politieke moeilijkheden 

tussen de z.g. harde groep en de leiders, die menen, dat alleen een verbetering van 

de verhouding met de USA een oplossing kan vormen voor dit probleem. 

NEDERLAND: De economie baart moeilijkheden, maar het jaar is over het algemeen en, gezien 

de rest van de wereld, redelijk rustig. Een meer kritisch denken van de massa plaatst echter 

de politici voor grote moeilijkheden. Onrust, rellen, stakingen komen veel meer voor dan in de 

laatste 2 jaren. Ook de jongeren laten veel en gewelddadig van zich horen. Brandpunten: 

Amsterdam, Den Haag, Tilburg, Almelo, Zaanstreek. Spoorwegongelukken van ernstiger aard 

dreigen m.i. nabij Zaandam, Eindhoven, Leeuwarden en Delft. De KLM zal ongelukken zien en 

mogelijk toestellen verliezen op de lijn naar Tokio en nabij de Bahamas. Zowel bij lonen als in 

de prijzen zal onrust heersen en ondanks alle ingrijpen van de regering zetten inflatoire 

tendensen zich versterkt voort. 

BELGIË: Financiële moeilijkheden maken een herwaardering van de franc in de 2e helft van 

het jaar waarschijnlijk. Demonstraties van arbeiders, burgers en studenten lokken geweld uit. 

Spoorwegongelukken op de lijn Brussel-Parijs en nabij Brugge. Ernstige ongelukken, gepaard 

gaande met het vrij komen van schadelijke chemische stoffen en brand nabij Antwerpen en 

Luik. 

WEST-DUITSLAND: Economische moeilijkheden, waarschijnlijk zonder algemene gevolgen. 

Invoering van nieuwe belastingen wordt oorzaak van onlusten en sabotage. Moeilijkheden in 

bedrijven, die met buitenlands kapitaal werken, brengen werkeloosheid. Vele faillissementen 

van kleinere bedrijven. Enkele spoorwegrampen, o.m. bij Osnabruck. Een vliegtuig valt op een 

stad, vermoedelijk in Westfalen. Spionage en politieke schandalen. Rechtse machtsgreep in 

Beieren. 

36 



OOSTDUITSLAND: Moeilijkheden met andere Sovjetlanden, mogelijk resulterende in de val van 

enkele hoge partijfunctionarissen. Vergroting van de handel met het westen, waarbij 

dumpingmethoden een rol spelen. Een grote mijnramp, treinongeluk nabij Breslau, ernstig 

vliegongeluk bij Berlijn. 

ENGELAND: Toename van werkeloosheid, onrust in de steden. Het pond staat onder sterke 

druk en moet mogelijk devalueren. Militair: moeilijkheden rond Cyprus, Hongkong. Mijnramp 

in Wales, grote havenbrand in het zuiden; vermoedelijk Portsmouth. 

ITALIË: Moeilijkheden door communistische agitatie. Een poging de macht te nemen van 

rechtse militairen voert tot straatgevechten. De paus wordt ernstig ziek, maar sterf 

waarschijnlijk dit jaar nog niet. Vulkanische activiteit van Stromboli en Vesuvius, waarschijnlijk 

zonder ernstige gevolgen. Schandaal rond het vergaan van een toeristenschip op de Adria. De 

oogst in Noord-Italië mislukt grotendeels. 

FRANKRIJK: Hernieuwde studentenrellen. Economische moeilijkheden en de loon en 

prijsspiraal maken een verandering in de regering waarschijnlijk. Veel sabotage. Ernstige 

fabrieksramp bij Lyon. Vliegongeluk, dat bekende persoon(en) het leven kost, nabij 

Straatsburg. Veel trein en verkeersongelukken. 

OOSTENRIJK: Hier maakt het diplomatiek optreden van de regering ondanks alle moeilijkheden 

een behouden van rust en welvaart mogelijk. Wei bestaat gevaar voor watersnood 

en lawines. 

SPANJE: Hier heerst ook verder onrust, vooral in Baskenland, maar ook rond de universiteiten. 

Politieke moeilijkheden voeren dit jaar tot een verandering in de regering. Tegen het einde van 

dit jaar, of begin van het volgend jaar, bloedige onlusten in het zuiden of rond Barcelona. 

ZWITSERLAND: Een eiland van rust en vrede. Enkele politieke strubbelingen beïnvloeden de 

welvaart niet. Enkele zeer belangrijke conferences worden in dit, altijd reeds hiervoor 

gebruikte land gehouden, waaronder waarschijnlijk een voorbereiding tot overleg op topniveau 

tussen Rusland en de USA. In het buitenland zal Zwitserland meerdere malen bemiddelend of 

vertegenwoordigend optreden voor andere landen, o.m. enkele Arabische staten. 

TSJECHOSLOWAKIJE: Enkele stakingen en onlusten worden met zeer harde hand onderdrukt. 

De onrust wordt gestimuleerd onder meer door economische moeilijkheden, die bij velen het 

weinige vertrouwen in de huidige regering ondermijnen. De Russische troepen in dit land 

worden wederom versterkt, ofschoon dit in de USSR zelf eveneens weerstanden wakker roept. 

Voor augustus 1972 kan hier m.i. geen ingrijpende verandering ten goede worden verwacht. 

SKANDINAVIE: Evenals Nederland en Zwitserland vormen deze staten een soort eiland van 

rust in een zeer woelige wereld. Economisch zullen zij er zelfs iets beter aan toe zijn dan ons 

eigen land. In Zweden enkele grote branden. Nabij Malmö een ramp, waarschijnlijk een 

veerboot. 

CANADA: Sterke technische vooruitgang. Economisch redelijke ontwikkelingen ondanks de 

invloeden vanuit de USA. Moeilijkheden door stormen aan de oostkust, vliegtuigongeluk nabij 

Vancouver. 

AUSTRALIË: Betrekkelijk rustig ondanks de Aziatische moeilijkheden, waarbij men betrokken 

dreigt te raken. De economische ontwikkelingen zijn traag, maar redelijk. Grote schade door 

branden als gevolg van een explosie nabij Sidney, een ramp, waarschijnlijk eveneens door 

vuur nabij Brisbane. 

AFRIKA: Vooral in het noorden vele omwentelingen, opstanden en staatsgrepen. Nasser komt 

in grote moeilijkheden te verkeren en komt in levensgevaar. Israël, verdeeld door interne 

geschillen, komt tot grotere acties naar buiten toe, die echter m.i. nog niet tot een werkelijke 

oorlog voeren. De Arabische landen komen in grote moeilijkheden te verkeren op financieel 

terrein. Hier, zowel als in vele andere delen van Afrika, komt in toenemende mate roverij voor, 

vaak onder het mom van vrijheidsstrijd. In het midden en Zuid-Afrika nemen 

oorlogshandelingen toe, en schijnt terreur als een golf alles te overspoelen. Meerdere 



staatslieden worden vermoord. Ik verwacht verder in dit werelddeel enkele wonderlijke 

ontdekkingen van biologische aard. 

Pas einde 1972 keert de situatie en zal het op aarde weer rustiger en vrediger worden. Een 

terugkeren van de welvaart in 1972-1973 schijnt mij onvermijdelijk toe. 

Het falen van vele groten der aarde in de eerste paar jaren, zal m.i. voeren tot een meer reële 

benadering van de geestelijke en stoffelijke problemen van deze tijd!!! 

Toch vermoed ik, dat u in de komende tijd in toenemende mate gegevens zult krijgen over 

o.m. vliegende schotels, seinen uit de ruimte e.d.. Niet alles daarvan zal reëel zijn, maar men 

zal eindelijk zo hier en daar toe gaan geven, dat deze verschijnselen wijzen op het bestaan van 

andere bewuste rassen in het Al. 

Ook op het terrein van het occulte zal in de komende tijd heel wat opzienbarends worden 

beweerd. Beweerd, want in vele gevallen proberen handige mensen hiermede geld te 

verdienen. 

Vooral in 1970-71 zal er veel humbug zijn op dit gebied. Laat u daarom niet meesleuren door 

nieuwe rages, maar wacht er eerst eens op, of men misschien tracht u te exploiteren. 

Het is een wonderlijke periode, waarin wij nu leven. Een verdieping van besef en grote 

oppervlakkigheid gaan hand in hand. Eerlijkheid en oneerlijkheid zijn vaak zo vermengd, dat 

het moeilijk is de werkelijke waarde van iets te beseffen. Juist daarom lijkt mij geduld en 

bezinning noodzakelijk. Maar in 1970 geldt vooral: wind u niet op. U kunt aan de bestaande 

tendensen niets veranderen. Wie echter nuchter blijft, zal er voor zich gebruik van kunnen 

maken en zo geestelijk rijker worden, zonder stoffelijk geheel te verarmen. 

Ik hoop u met deze uitvoerige prognose een genoegen gedaan te hebben. Wat de 

betrouwbaarheid daarvan betreft: deze zal waarschijnlijk hoger liggen dan die van 1969, die 

door omstandigheden haastig opnieuw berekend moest worden. Indien u die nog hebt, kunt u 

zien, dat desondanks veel van het daarin voorziene uitkwam: geschillen USSR - Rood-China, 

maar ook treinongelukken, of ontsporingen in eigen land werden aangeduid. Devaluatie van 

een of meer valuta's werd voorzegd, maar ook het zeer gemengd karakter van de mode. Op 

het ogenblik, dat ik dit schrijf, is zeker nog niet alles uitgekomen, maar in grote lijnen was de 

voorspelling over 1969 zeker juist. En als u eigenlijk in deze soort van voorspelling niet 

gelooft; het is misschien toch wel leuk om te zien, in hoeverre je op deze manier iets van 

toekomstige ontwikkelingen kunt aanvoelen. 

Ten laatste nog voor de liefhebbers(sters) iets over de gunstigste perioden voor hen, die onder 

een bepaald sterrenbeeld geboren zijn. Treft u in deze lijst uw eigen sterrenbeeld niet aan, dan 

weet u, dat volgens mij voor u geen perioden van bijzondere meevallers te verwachten is. 

Sterrenbeeld 

gunstige tijd 

Waterman 10 tot 19 februari 1.5 tot 10.8 

Vissen 20 februari - 1 maart 1.1 - 1.5, 20.8 - 5.10 2 

tot 10 maart 15.10 21.11 11 tot 20 maart 

25.11 31.12 

Tweelingen 13 tot 13 augustus 1.5 - 10.8 

Kreeft 22 tot 30 augustus 1.1 - 1.5, 15.8 - 5.10 2 tot 

12juli 25.11 30.12 13 tot 22juli 1.11 25.12 

Leo 13 tot 23 augustus 1.5 25.7 

Maagd 24 augustus tot 2 September 1.1 - 25.4, 1.9 - 

15.10 3 tot 12 September 1.11 - 31.12 13 tot 23 

September 27.11 - 25.12 

Weegschaal 14 tot 23 oktober 30.4 - 20.8 

38 



Steenbok 22 tot 31 december 1.1 - 1.5, 20.8 - 1.10 1 tot 

10 januari 10.10 20.11 11 tot 20 januari 

25.11 31.12 

Scorpio heeft bijzondere tendensen, waardoor eigen gedrag zeer sterk bepalend wordt. De 

eerste decade zal het eerste kwartaal met enig geduld en weinig verwaandheid veel kunnen 

bereiken. Allen zullen oktober november meer dan normaal geluk hebben. 

En dat was het dan. En al is het misschien wat aan de vroege kant: ik wens u allen een zo 

gelukkig mogelijk 1970 toe. 

1970 begint, en in het eerste ODV-nummer van dat jaar geeft K v.d.N zijn verwachtingen 

weer: 

Het komende kwartaal (1970-1) 

Het eerste deel van januari is voor de meeste onder u redelijk aangenaam verlopen. Er is wel 

wat drukte geweest, maar over het geheel heeft u waarschijnlijk niet veel te klagen. 

Nu wordt het echter oppassen: 21 jan. Brengt nogal wat ongelukken met zich, terwijl u tegen 

de 25e erg voorzichtig dient te blijven bij alles wat met geld te maken heeft. 

In februari blijft de ongevallentendens bestaan, met een 2e top rond de 5e. Geldzaken zijn 

rond de 16e niet te gunstig. Maar tegen de 20e kunt u interessante technische gegevens en 

nieuws verwachten. Houdt u er echter wel rekening mee, dat u het fijne van de zaak voorlopig 

niet te horen zult krijgen: de voorlichting is zeer misleidend. 

In maart is vooral de 2e decade erg gevaarlijk. Men is geneigd zich en zijn mogelijkheden te 

overschatten; handelt te driftig, is verstrooid en onoplettend. 

Grotere ongelukken en grote spanningen kunt u in deze maand vooral verwachten op de 14e, 

15e en rond de 27e. Ook de eerste helft van april vergt voorzichtigheid: vooral op financieel 

gebied zal men zeer voorzichtig moeten zijn, daar anders het gevaar bestaat, dat men 

verplichtingen op zich gaat nemen, die men later zal betreuren. 

INTERNATIONAAL zullen in deze tijd meerdere conferenties voortijdig worden beëindigd en 

dreigen voor meerdere landen financiële moeilijkheden. Het ziet er naar uit, of wij in februari 

ook in Nederland verkeersmoeilijkheden zullen zien, terwijl dit kwartaal eveneens een 

abnormaal groot aantal branden brengt. Zweden, Australië, en West-USA schijnen hierbij in 

het nieuws te komen. 

HET WEER: 

Januari zet de koude voort, die in december inviel. Rond de 15e enkele dagen met regen en 

sneeuw en iets warmer. De koude houdt aan, maar aan het einde van de maand enkele 

zonnige dagen. 

Februari: Begint bewolkt met mogelijk sneeuw. Rond de 7e enkele dagen zeer koud mogelijk 

in deze dagen de laagste temperatuur sinds jaren. Na de 14e echter zeer sterke dooi. Dit zal in 

gebieden, waar veel sneeuw is gevallen, wateroverlast betekenen en in de bergen waarschijnlijk 

veel lawine gevaar. 

Maart begint warm, maar brengt veel regen. Rond de 12e en na de 25e mooi voorjaarsweer. 

GUNSTIGE DAGEN: 

16 tot 19 feb.: goed voor feesten, liefde, geschenken en kleine meevallertjes waaraan wel 

enkele nadelen of haakjes zitten - voor degenen, die geboren werden op: 24-26.2, 26-28.6, 

29-30.10, en 25-29.12. 

6,7,8 maart: goed voor besprekingen onderhandelingen, zaken, geldzaken voor ben die 

geboren zijn op: 22-23.2, 25-27.6, 28-30.10. Algemene tendens: moeilijkheden en 

vergissingen, die eerst later zorgen baren. 

BIOGRAFIE KAREL VD NAGEL 39 

K.N.


Na de verwachtingen begon K.v.d.N met het eerste artikel over Heksen en hekserij, er 

zouden er een stuk of wat volgen. 

Heksen en Hekserij (1970-1) 

Witte heksen werken met de middelen van de natuur en ten voordele van de mensen. Deze 

magie is een gave God's, in tegenstelling tot de kunstmatige magie, die van de duivel is 

verworven en voor de wet strafbaar is. 

Ongeveer zo spreekt rond 1525 de jurist Paulus Grilandus. En rond 1608 bevestigt de 

demonoloog Guazzo deze versie. Hij wijst op het voorbeeld van Tobias, die zijn vader geneest 

door middel van bovennatuurlijke raad en natuurlijke middelen. Maar bij voegt er onmiddellijk 

aan toe, dat dergelijke magie onwettig en slecht wordt, wanneer zij met hulp van demonen 

wordt bewerkstelligd. 

Het voorbehoud van deze demonoloog wordt begrijpelijk, wanneer u bedenkt, dat de kerk 

reeds in 900 krachtens de kerkelijke wetten een ieder, die “toverije” bedrijft, excommuniceert 

wat in die dagen pleegt te voeren tot een terechtstelling door de burgerlijke autoriteiten. 

Rond 1475 schrijft de monnik Jean Vincent, dat degenen, die door middel van kruiden 

genezen, dit doen krachtens een verdrag met de duivel. Dit kerkelijke standpunt kreeg 

overigens meer en meer invloed. Rond 1600 wordt de kruidenvrouw Gilly Duncan - die 

waarschijnlijk ook magnetiseerde - door theologen uitgemaakt voor een “verschrikkelijk en 

verwerpelijk monster, dat slechts geneest om zo haar meester Satan te dienen”. 

Overigens blijkt uit de verschillende verslagen van de gerechtshandelingen wel, dat de veel 

voorkomende voorstelling van heksen als lelijke oude vrouwen niets heeft te maken met de 

werkelijkheid. 

Rond 1630 lezen wij t.a.v. meisjes, verbrand als heks in Wurzburg en Keulen b.v., dat zij “de 

schoonste van de streek zijn.” En zelfs vroomheid schijnt geen garantie te zijn, want in een 

gerechtsverslag lezen wij: ”haar exemplarische vroomheid was slechts een list te meer van de 

duivel, waardoor het haar gemakkelijker viel mensen te verderven.” 

Heksen hebben natuurlijk contact met de duivel. Op het vaste land horen wij veelal de “zwarte 

man” noemen als tussenpersoon, of komt de duivel in de vorm van een minnaar of minnares 

op het toneel. In Engeland - en soms ook in Amerika - spreekt men echter over de “familiaris”, 

een dienende geest, die in dierlijke gedaante bij de heks leeft of komt en haar hulp verleent. 

Dierenliefde was kennelijk niet zonder gevaren, zoals blijkt uit de opsomming van dergelijke 

geesten, die de heksenjager Hopkins stelt gezien te hebben bij een zekere Elisabeth Clark. 

Holt - in de gedaante van een witte kat. Jamara in de gedaante van een dikke spaniel zonder 

poten. Vinigar Tom, een hazewind, die zich kon veranderen in een kind zonder hoofd. De 

geesten Sack en Sugar, die verschenen in de gedaante van zwarte konijnen. 

Hopkins verklaarde, dat hij deze “geesten” bij mrs. Clark had gezien, terwijl zij in een cel was 

opgesloten. Op grond van deze verklaring werd de vrouw veroordeeld. Een andere heks werd 

veroordeeld, omdat men, toe men alle levende wezens uit haar cel verdreef, om zo het komen 

van een familiaris met zekerheid te kunnen constateren de wachters enkele vliegen niet 

konden pakken. Hierdoor achtte men bewezen dat dezen aan de vrouw toegewezen helse 

geesten waren. Kortom: er werden zoveel “heksen” gevangen, die niets hadden gedaan, dat 

de natuurverering, die de basis van de z.g. hekserij was, door mensen die niet de nijd of angst 

van anderen opwekten, veilig kon worden bewaard tot in onze dagen. Er bestaan dan ook in 

deze dagen nog verschillende grotere heksenorganisaties. 

Toch gebruiken deze groepen nog slecht zelden de oude heksenzalven. Weliswaar zijn de meer 

bekwamen onder hen nog goede kruidenkenners, maar rituelen hebben grotendeels de plaats 

K.N. 

40 



ingenomen van de vroegere zalven en recepten. Het geheim van de oude vliegzalven schijnt 

grotendeels teloor te zijn gegaan. 

Tijdgenoten hebben echter vaak een, onnauwkeurig, recept in hun beschrijvingen en aan 

klachten opgenomen. Jean de Nynauld spreekt in 1625 b.v. over een zalf, die dienen zou om in 

de verbeelding, zoals hij dit noemt, maar waarschijnlijk eerder door middel van uittreding naar 

een sabbat te gaan. Volgens hem is het hoofdbestanddeel hiervan vet van een ongeboren 

kind. Wat wel onzin geweest zal zijn: de kerkelijke propaganda beweert immers ook van 

joden, dat zij ongeboren of ongedoopte kinderen weten te krijgen en deze gebruiken voor hun 

paasmaaltijd, terwijl rond 900 dergelijke verhalen ook de ronde doen over de moren. 

Maar de rest van het recept schijnt toch niet geheel onzinnig: sap van Belladonna, sap van 

waterkers, Aconitum, - paddestoelen dus - bloem en blad van nachtschaden, aangevuld met 

roet. Het laatstgenoemde ingrediënt lijkt mij minder waarschijnlijk, maar de andere 

bestanddelen bevatten grotendeels inderdaad roesverwekkende vergiften. 

Een zalfje om te vliegen bevat eveneens belladonna. Wie zich in een dier wil veranderen moet 

zich meer moeite getroosten: uitgezochte delen van padden, krekels, slangen, wolven en 

vossen dienen gemengd te worden met menselijk bloed, schraapsel van de Mandragorawortel, 

zaaddozen van de klaproos, gewreven maanzaad en in sommige gevallen ook castorsap of olie. 

Onwillekeurig denkt men bij dit laatste recept aan de heksen, die Shakespeare in Mac Beth ten 

tonele voert of aan de heks, die Goethe's Faust bezoekt. De juiste verhoudingen worden 

echter, voor zover mij bekend, nooit gegeven. Trouwens, de moderne heksen schijnen 

eenvoudiger recepten te gebruiken, waarin hennep haschisch en dergelijke een rol spelen. 

Jean le Normand de Chiremont vertelt ons van een recept dat gebruikt zou zijn om 

bezetenheid te veroorzaken, dat m.i. wijst op veel bijgeloof bij de onderzoekers, die zich bezig 

hielden met gebruiken en middelen van heksen. Men heeft als basisbestanddeel een 

geconsacreerde hostie en geconsacreerde wijn nodig. Dezen worden vermengd met - lach niet 

- tot poeder gewreven verbrand geitenvlees poeder van de schedel van een terechtgesteld 

misdadiger, dito van menselijke beenderen, het zaad van een tovenaar, stukjes ganzenlevers 

vossenhersens en delen van een vrouwelijke rat. Een mengsel, dat m.i. wel misselijkheid, 

maar nauwelijks bezetenheid kan veroorzaken. 

Wel is het zeker, dat heksen en magiërs verschillende vergiften distilleerden en daarmede hun 

tegenstanders naar het hiernamaals wisten te verwijzen. Maar dezen waren kennelijk van 

meer normale aard. Magiërs en alchimisten, die overigens langere tijd eveneens als heksen en 

heksenmeesters golden, zouden o.m. witte arsenicum hebben uitgevonden. 

In bijna alle oude verhandelingen over toverij en hekserijen speelt overigens het pact met de 

duivel een veel grotere rol dan de recepten. Hieraan en aan de sabbat wordt de meeste 

aandacht gewijd. Dit is begrijpelijk, wanneer men zich realiseert, dat hierdoor het werken van 

de heksen tot ketterij werd en zo onder de jurisdictie van de kerk viel. 

De kern van de misdaad was voor de mensen van die dagen gelegen in het feit, dat de heks 

bereid was met de duivel tegen God en de Christus te werken. De rituelen werden door de 

demonologen en denkers van die dagen eerder begrijpelijk en zelfs logisch geacht. Henri More 

zegt in 1653 b.v.: het is niet onredelijk, dat dergelijke ceremonieën plaats vinden tussen mens 

en geest, wanneer immers soortgelijke plechtigheden worden gebruikt om de mens nader tot 

God te brengen.” 

Opvallend is wel, dat de beschrijvingen van dergelijke plechtigheden over langere tijd in 

essentie weinig variëren. Johannes Nider geeft in 1438 een verslag over een jonge man, die 

als heks verbrand werd, en beschrijft de wijze, waarop hij wordt opgenomen in de heksenclan. 

Thomas Cooper, in 1672 en Guazzo in 1626 geven soortgelijke beschrijvingen, waarin dezelfde 

voorwaarden worden genoemd. Ook de kerkvader Augustinus spreekt over het pact met de 

duivel als een werkelijk iets. 

Dit op de duur wel zeer uniforme beeld van het contract met de duivel schijnt echter 

voornamelijk te danken aan de invloeden van theologen en kerkvaders, die zich bij hun ver- 



handelingen baseren op een spreuk uit Jesaja: Wij hebben een verbond gesloten met de dood, 

wij hebben een overeenkomst gemaakt met de hel. 

De verhalen over het tekenen van overeenkomsten met eigen bloed, de heksendoop e.d., 

schijnen rond 900 te zijn overgenomen van Byzantijnse overleveringen en legenden, terwijl 

vele verdere gegevens hun bron schijnen te vinden in de verhalen van kruisvaarders, die 

terugkeerden. 

De verhalen over de sabbat schijnen beïnvloed door verhalen uit de oudheid. Hier en daar 

komen opvattingen voor, die schijnen te verwijzen naar b.v. Aauleus. De verhalen over de 

sabbat zelf komen echter eerst in de 14e en 15e eeuw voor, en schijnen voor een zeer groot 

deel te stammen van, of geïnspireerd te zijn door de rechters en inquisiteurs, die de heksen 

verhoorden of veroordeelden. Een eerste aanduiding treffen wij in zeer summiere vorm aan 

tijdens een proces in Toulouse in 1335. Martin le Franc citeert de woorden van een oude 

vrouw, die beweert de sabbat vanaf haar 16e jaar regelmatig te hebben bezocht. Het woord 

sabbat wordt echter eerst in 1445 gebruikt door Nicolas Jaquier. Voordien wordt het woord 

synagoge wel gebruikt, om deze samenkomsten van heksen aan te duiden. Dit wijst er volgens 

mij op, dat de heksenvervolging sterk gebonden was aan het antisemitisme van die dagen. De 

beschrijvingen zijn echter allesbehalve gedetailleerd. 

Volgens geschriften van de kerk van Rome over deze zaak zouden rond 1460 twee inquisiteurs 

zijn doorgedrongen in een sabbatbijeenkomst van heksen. Zij zouden echter zijn ontdekt en 

door de woedende menigte - dit wijst op grote aantallen heksen in die tijd - zijn gedood voor 

zij in staat waren van hun bevindingen rapport uit te brengen. 

Overigens stelt Abbe Cartier in de 19e eeuw, dat de bron voor de sabbatverhalen zou liggen in 

de balmasque's die de boeren plachten te houden. Dezen zouden op zaterdag plaats vinden, 

zodat de deelnemers de zondag zouden kunnen rusten en in de nacht, omdat dit de enige tijd 

was, waarin niemand van hen door bepaalde werkzaamheden aan huis gebonden zou zijn. Een 

interessante veronderstelling. 

Maar het is niet meer dan een veronderstelling, al zou men het dagboek van John Manningham 

als een aanwijzing in deze richting kunnen beschouwen. In dit boek, gedateerd 1603, verhaalt 

deze: 

“Ongeveer 3 jaren her, waren er rabauwen in Berkshire, die gewoonlijk elke avond samen 

kwamen in zekere schaapskooien. Een rechter, die van hun daden had gehoord en hen wilde 

doen arresteren, verzamelde een groep mannen en vond hen rond middernacht in een van de 

schaapskooien. Ongeveer 6 paren, mannen en vrouwen, dansten ongekleed rond, de anderen 

lagen in het rond.” 

De volgende beschrijving van een heksensabbat is samengesteld uit gegevens van verhoren en 

de verhalen van de vooraanstaande demonologen in de tijd van de heksenvervolging: 

De sabbat begint rond 11 uur in de avond en duurt gemeenlijk tot 3 uur in de morgen. De 

tovenaars en heksen, dank zij de kracht van een door hen gebruikt smeersel, worden door de 

duivels door de lucht naar de plaats van samenkomst gedragen. Tijdens de reis roepen zij de 

duivel aan en betonen hem alle eerbied. 

De heksen en tovenaars, die er een beroep van gemaakt hebben kinderen te ontvoeren en te 

doden, of graven te schenden, zijn de eersten, die de boze eer mogen betonen door hem te 

kussen op een plaats, die men gemeenlijk niet publiekelijk noemt uit fatsoensoverwegingen. 

De aanwezigen verhovaardigen zich op het kwaad, dat zij hebben gedaan en zeggen de duivel 

welk kwaad zij in de zin hebben voor de komende dagen. Zo nodig onderricht de duivel hen en 

geeft hen de middelen om hun voornemens waar te maken. 

Nadat een ieder de boze, die pleegt te verschijnen in de gedaante van een grote, gehoornde 

geit, eer betoond heeft, volgt het banket. Men eet de spijzen, die de boze - anderen zeggen de 

deelnemers aan het feest - verschaft. Alles is rijkelijk voorhanden, maar geen brood of zout. 

42 



Na de maaltijd volgen dansen. Men danst ongekleed in een cirkel. De dansers bewegen zich 

van rechts naar links en wenden de rug naar het midden van de cirkel. Daarna volgt een 

seksueel free for all, waarbij volgens de verslagen incubi en succubi zich onder de mensen 

begeven. Nieuwe heksen, die tijdens de bijeenkomst hun doop - met bloed van onschuldige 

kinderen - hebben ontvangen, hebben verkeer met de boze zelf in dierlijke gedaante. 

Bij deze verhalen zou ik op willen merken, dat het z.g. rug-aan-rug dansen bij boeren in 

Engeland, Bretagne en Italië wel voor kwam. Deze dansen werden echter als minder 

fatsoenlijk beschouwd. Verder blijkt uit de verhoren van z.g. heksen, dat de inquisiteurs zich 

met grote ijver, om niet te zeggen grote voorliefde, bezig hielden met het verzamelen van alle 

details over maaltijden, dansen, maar vooral van het seksueel verkeer. 

De demonologen schijnen de arme heksen ook niet te veel gegund te hebben, want steeds 

weer vermelden zij met nadruk, dat de maaltijden en dranken niet smakelijk of voedzaam 

waren, terwijl geslachtelijk verkeer tijdens dergelijke bijeenkomsten zeer pijnlijk was. De 

redenen hiervoor lijken mij tweeledig: afgunst en de angst, dat vooral de armen de kans op 

een goede maaltijd en gemoedelijke bijeenkomsten een latere verdoemenis wel waard zouden 

vinden. Hoe het ook zij, het is wel zeker, dat de officiële gegevens zeer veel zaken bevatten, 

die eerder uit de fantasie van de ondervragers stammen, dan uit de werkelijkheid. Het feit, dat 

vele heksen dergelijke beschrijvingen tijdens hun verhoor als juist erkenden, zegt niet veel, 

daar heksen altijd “onder pijn”, d.w.z. op de pijnbank, werden ondervraagd. Zelfs een 

vrijwillige bekentenis kon hen hiervoor maar zelden beschermen. 

De werkelijke achtergronden waren waarschijnlijk de volgende: velen geloofden in een 

bezielde natuur. Door het gebruiken van kruiden, mineralen en de juiste klanken meende men 

met de krachten van de natuur in verbinding te kunnen komen. De orgiën en seksuele riten 

van de heksen grijpen terug op de oude vruchtbaarheidsriten. 

Het is wel zeker, dat ook in deze dagen bepaalde middelen van medicijnmannen e.d. 

resultaten opleveren, die wetenschappelijk niet ten volle kunnen worden verklaard door de in 

de middelen aangetroffen stoffen. Het is dwaas om zonder meer de stelling te verwerpen, dat 

schijnbaar niet werkzame bestanddelen en zelfs de psychische beïnvloeding door het 

uitspreken van bepaalde spreuken enz. de werking van de wel als actief erkende bestanddelen 

kunnen wijzigen of versterken. 

Kortom: hekserij behoeft niet zonder meer dwaasheid te zijn, zelfs wanneer men in deze 

verlichte tijd nog niet in staat is alles te verklaren en te ontleden. En heksen zijn niet zonder 

meer dwaze of slechte wezens, die zich aan de duivel verkopen voor de macht hun 

medemensen te kwellen. 

De moderne magie, het occultisme, ja, zelfs de esoterische scholen van vandaag zouden eens 

heksengroepen genoemd zijn en, zoals de Waldenzen eens, beschuldigd zijn geworden van 

allerhande vreemde misbruiken en uitspattingen. Maar dit neemt niet weg, dat de oude 

heksenprocessen en de methoden, waarmede men de heksen meende te kunnen ontdekken 

voor mij een uitermate interessant onderwerp blijven. 

Het volgende ODV-nummer (ODV-nieuws 1970-2) bevatte een stuk van onze K.v.d.N. over 

de Heksenbisschop. 

De Heksenbisschop (1970-2) 

Wie zich interesseert voor heksenprocessen, zal zeker de naam Bamberg kennen. In 1623 

werd daar Gottfried Georg II Fuchs von Domheim tot bisschop benoemd. In de 10 jaren, dat 

hij in functie was, liet hij tenminste 600 heksen verbranden. De beschuldigden kregen allen 

een “officieel en eerlijk proces volgens de regels van de H.Kerk.” 

Het schijnt op het eerste gezicht, dat deze bigotte man een wreedaard zonder gelijken moet 

zijn geweest. Maar de feiten zijn als volgt: 

K.N. 



Gottfried Johann Georg II kwam uit een vrome, maar vooral ook buitengewoon bijgelovige 

familie. In zijn jeugd werd hij bovendien zeer sterk beïnvloed door zijn neef Philip Adolf von 

Ehrenburg, die later geestelijke en bisschop zou worden in het bisdom Wurzburg. En Philip 

Adolf was reeds vroeg een jongetje, dat zijn gebeden wist af te wisselen met het slaan van 

honden, het ophangen van katten enz. Van de paarden bleef hij uiteindelijk af vanwege de 

voor hemzelf pijnlijke gevolgen van zijn “grapjes”. 

Gottfried was zwakker van karakter en bewonderde waarschijnlijk juist hierom de hardheid van 

zijn neef. Maar zijn neiging tot ordelijkheid, het handelen volgens de boeken en het zich 

houden aan geboden bezorgde hem, reeds als kind, steeds weer de minachting van de wat 

oudere en vooral hardere Philip. 

Het is dan ook zeer de vraag, of Gottfried ooit de titel “de Heksenbisschop” zou hebben 

gekregen, wanneer hij niet bij zijn benoeming betrokken was geraakt in een geschil, dat 

bestond tussen zijn vicarisgeneraal Friedrich Forner en de vicekanselier van Bamberg George 

Haan. 

De laatste was zeer gematigd in zijn oordeel over heksen en probeerde steeds weer 

aangeklaagden in vrijheid te stellen door de belangen en vijandschappen tussen aanklager en 

aangeklaagde te onderzoeken en bij een veroordeling mee te doen spreken. Zelfs probeerde 

hij vaak het z.g. pijnlijk verhoor te beperken. 

Forner, die dit zag als een aantasting van zijn rechten, deed dan ook alles, om zijn nieuwe 

bisschop tot de bescherming van de heksenvervolgers en het doorzetten van de processen 

over te halen. Daar hij zich kon beroepen op wetten, aanwijzingen van kerkelijke autoriteiten, 

viel hem dit niet moeilijk. Gottfried, die zijn neef eens zo bewonderde, hoorde bovendien met 

welke wreedheid zijn geliefde neef in diens bisdom te werk ging. Phillip Adolf verbrandde in 

ruim 10 jaar zelfs meer dan 900 heksen, terwijl velen omkwamen tijdens de harde 

ondervragingen, waaraan de bisschop zelf als een vorm van ontspanning deel placht te nemen, 

de gekwelde “heksen” met verderfelijk vermaan aansporende, hun medeplichtigen te noemen. 

Een dergelijk gedrag strookte echter niet geheel met de opvattingen van de “heksenbisschop” 

Ondervragingen op de pijnbank? Best. Maar iemand zomaar, zonder werkelijke bekentenis of 

na een herroepen bekentenis laten verbranden, zoals neeflief deed, was niet in 

overeenstemming met zijn gevoel voor orde. Als er geen ruimte was om heksen geïsoleerd 

volgens de voorschriften op te sluiten en te verhoren, moest die er maar komen, want elk 

proces diende geheel volgens de regels te verlopen. 

Hij gaf opdracht tot de bouw van een gevangenis, die in staat zou zijn 30 tot 40 

aangeklaagden te bevatten, volgens de hiervoor geldende regels. Het gebouw kreeg de naam 

“Das Drudenhaus” en gold als voorbeeld voor de kleinere gevangenissen, die in Zeil, Hallstadt 

en Kronach werden ingericht in delen van fortificaties. 

De invloed van Forner werd steeds groter, mede dank zij de vele bezittingen van “heksen”, die 

aan de kerk, i.e. de bisschop en zijn medewerkers ten goede kwamen. Een van de 

voornaamste gecommitteerden voor vaststelling van hekserij in het bisdom, een zekere Ernst 

Vassolt, schijnt tussen 1625 en 1630 alleen reeds de executie van rond 400 slachtoffers te 

hebben geleid. 

In 1626 nam George Haan stelling tegen de wreedheden en de willekeur en zond een 

verzoekschrift af aan de keizer, waarin hij voor de bisschop en zijn vicaris onaangename 

waarheden en bewijzen aanvoerde voor de willekeur en het werkelijke onrecht bij de 

vervolging van 11 personen. 

Forners tegenzet was een onmiddellijk in arrest stellen van Haan, zijn vrouw en dochter als 

“heksenminnaars, verdacht van duistere praktijken en een verbond met de duivel”. Bisschop 

Gottfried wenste ook hier een “eerlijk proces”, maar toen hij aanwijzingen kreeg, dat men hem 

binnenkort van het keizerlijk hof uit zou bevelen de man vrij te laten, was zijn rechtsgevoel 

niet meer zo acuut. Drie landlopers kregen een goede premie, mits zij maar wilden verklaren, 

44 



dat de beklaagde, vergezeld van vrouw en kind, hen in de gedaante van katten hadden 

aangevallen. 

De burgemeesters probeerden het keizerlijk hof bericht te doen toekomen omtrent de wijze 

waarop deze aanklacht in elkaar was gezet. In 1628 kwam er een keizerlijk bevel Haan 

onmiddellijk in vrijheid te doen stellen, “daar zijn aanhouding en proces een violatie waren van 

het Recht in het keizerrijk”. Twee dagen later stierven Haan, zijn vrouw en dochter op de 

brandstapel, waarbij de bisschop hen de genade toestond, aan de paal gewurgd te worden bij 

het eerste ontsteken van het vuur. 

Kort daarop werden de burgemeester en schepenen van de stad Bamberg een voor een 

aangeklaagd. Allen zijn uiteindelijk als heksen omgebracht, ofschoon in enkele gevallen hun 

gezin gespaard bleef. 

De heksenbisschop moest wel, of hij wilde of niet: hij had in de loop der jaren meer dan 

200.000 gouden daalders als opbrengst van de heksenvervolging genoten, vaak op een wijze, 

die niet geheel in overeenstemming was met de geldende gebruiken. Hij had vele vijanden, 

waaronder zelfs enkelen, die bereid en in staat zouden zijn geweest enkele volgelingen van 

Forner een vrijbrief te verschaffen in n.l. voor een getuigenis bij het keizerlijke hof. 

En Forner was geheel bereid de verantwoordelijkheid te nemen voor verdere processen en 

achtervolgingen. Wat ook niet zo verbazingwekkend is, wanneer men zich realiseert, dat de 

aangeklaagden zelf, of hun verwanten, zakenrelaties, de kosten moesten betalen voor hun 

verblijf in de gevangenis, de martelingen en het gebruik van de apparaten, waarmede zij 

gemarteld werden, ja, zelfs voor de tijd, die hun rechters, degenen, die de verhoren leidden 

enz. van hun zaak besteedden. Wat waarschijnlijk de reden is, dat voornamelijk welgestelden 

werden aangeklaagd en verbrand. 

En voor het geval dat u zich afvraagt, hoe men onschuldigen er toe kon brengen de meest 

infame en zelfs onmogelijke misdaden te bekennen, volgt hier een lijstje van de 

“overtuigingsmiddelen,” die bij de “pijnlijke, maar strikt wettige en eerlijke” verhoren gebruikt 

werden. 

Duimschroeven. Gebruikt tijdens en soms voor het eerste verhoor om de verdachte duidelijk te 

maken, dat het beter was te bekennen. Bij voluit gebruik alleen tijdens de werkelijke verhoren 

werden vlees en bot zodanig beschadigd en soms verbrijzeld, dat de vinger in kwestie voor 

altijd onbruikbaar werd. 

Beenschroeven en/of Spaanse laarzen. Gebruikt tijdens verhoren om eventuele onwilligen te 

overtuigen. Bij voluit gebruik werden de botten versplinterd enz. Het been was voorgoed 

onbruikbaar, evenals de voet. Vaak gevolgd door een behandeling met brandijzers om 

optreden van koudvuur of gangreen in de wonden tegen te gaan. Geseling, al dan niet, terwijl 

men met de voeten vrij van de grond werd opgehangen. Afhankelijk van de gebruikte gesel of 

roeden was het gevolg blijvende invaliditeit of ernstige verwonding. 

De ladder. Het slachtoffer werd hierop vastgemaakt en vervolgens met gewichten aan de 

voeten met het hele geval rechtop tegen een muur geplaatst. Daarop werd het enige tijd 

alleen gelaten; 4 tot 24 uur. De zwaarte van de gebruikte gewichten bepaalde de zwaarte van 

de marteling, evenals de tijd. Vaak werd om het uur of enkele uren een bekentenis gevergd. 

Bij weigering werden de beengewichten verzwaard. Dit gold als een “lichte” tortuur, daar 

buiten beschadiging van de gewrichtsbanden enz. geen blijvende schade werd aangericht.. 

Zodra het slachtoffer bewusteloos werd, onderbrak men de foltering, veelal echter om deze 

reeds korte tijd na het tot bewustzijn komen te vervolgen. 

Naast deze folteringen, die op bijna elk slachtoffer werden toegepast, kwamen nog de 

volgende variaties voor: 

De bok of de stokkade, bezet met scherpe pinnen, waarop het slachtoffer tot 6 uur achtereen 

werd vastgebonden. 

Het rek. Hierbij werd een langzaam verzwaren van de trek het slachtoffer langzaamaan uiteen 

getrokken. Deze marteling kan worden beschouwd als verfijning van de ladder, daar men met 



enkele slagen van een rad tijdelijk de spanning kon verlagen om haar daarna onmiddellijk 

weer op te voeren. Langdurige bewusteloosheid van het slachtoffer kon door deskundige 

beulen dan ook langere tijd vermeden worden. 

Verder kende men dan nog: 

Het schuurtouw, wat snel bewogen werd, zodat het vlees tot op het bot werd door gesneden. 

Ook gebruikt tegen de achterzijde van de nek. 

Koudwaterbaden, eventueel aangevuld met het gedwongen drinken van grote hoeveelheden 

water. 

Brandende veren. Dezen werden o.m. onder de oksels en tegen de buik gehouden en waren 

meestal gedoopt in zwavel. 

De bidstoel. Een blok met scherpe houten pennen, waarop men langere tijd gedwongen werd 

“voor eigen zielenheil” te knielen. Vaak begeleidde een “Aalmoezenier” deze oefening met 

luidop gesproken gebeden. 

Het slechts verschaffen van zeer zout voedsel - als niet geweekte zoute haringen - terwijl geen 

drank werd verstrekt. 

Onderdompelingen in kuipen kokend water, vaak gemengd met ongebluste kalk. (In Zeil 

stierven door ondeskundige toepassing 6 personen na deze behandeling. De beul had zich in 

de hoeveelheid bij te mengen kalk vergist). 

Vaak werden slachtoffers, die niet willig genoeg waren geweest tijdens de verhoren, 

veroordeeld tot additionele straffen buiten de verbranding. O.m. kwam in Bamberg vaak het 

afhakken van een hand voor, terwijl bij vrouwen soms met roodhete tangen de rechterborst 

werd afgerukt. 

Wie voldoende geld en relaties had, kon zelfs in het “Drudenhaus” gunsten kopen. De beul was 

tegen vergoeding bereid de wonden van een tortuur goed te verzorgen en zoveel mogelijk alle 

blijvende verminkingen te vermijden. Beter voedsel en zelfs een beter verblijf konden worden 

gekocht. Ter dood veroordeelden kregen tegen betaling verdovende kruidendranken en werden 

op de brandstapel dood gestoken door de beul op het ogenblik, dat het vuur voor de tweede 

maal werd “aangewakkerd.” In andere gevallen toonde het hof zich genadig door toe te staan, 

dat nat hout werd opgeworpen, zodat de slachtoffers stikten, voordat de eigenlijke vuurdood 

begon. In Bamberg schijnt het wurgen van de slachtoffers aan de paal als genade echter niet 

in zwang te zijn geweest. 

Op de duur was echter de terreur van Forner e.d. niet in staat de publieke opinie te beheersen. 

Zo bereikte b.v. een smeekschrift de keizer van een zekere Barbara Schwarz, die jarenlang 

was opgesloten en gedurende deze tijd 8 malen gefolterd was. Staatsraad Dumler, wiens 

zwangere vrouw wreed gefolterd en daarna levend verbrand was, voerde een actie aan het 

keizerlijke hof met het gevolg, dat de afgezanten van Bisschop Gottfried enz. von Dornheim 

zeer koel werden ontvangen en zelfs geen gehoor meer konden vinden. 

Uiteindelijk eiste Keizer Ferdinand de akten van alle gevallen op en bepaalde, dat voortaan de 

reden van arrest en de aanklacht publiek dienden te worden gemaakt meestal later of 

eenvoudig “slechte reputatie”. Ook moest voortaan de beklaagde rechtsbijstand worden 

toegestaan, tot dan was iemand, die eenmaal was aangeklaagd geheel van de buitenwereld 

afgesneden en konden alleen rijken en door middel van omkoperij nog iets van zich laten 

horen. Het “pijnlijk verhoor” bleef echter geoorloofd. Mede door de opmars van graaf Adolf, de 

Zweedse koning, werd echter de vervolging langzaam minder. Forner stlerf in 1630, mogelijk 

als gevolg van moord of zelfmoord, rond de tijd dat de Zweedse troepen Leipzich bezetten. In 

het jaar 1631 vonden dan ook geen terechtstellingen meer plaats. 

46 



De heksenbisschop zelf stierf in 1631 door ziekte. Zijn neef, Phillip von Ehrenberg was hem 

reeds voorgegaan, evenals de Kardinaalsbisschop van Wenen. Daarmede kwam practisch een 

einde aan de heksenvervolging in deze streken. 

Maar de wreedheid en hebzucht van Gottfried een weinig toepasselijke naam dunkt mij, plus 

het feit, dat hij verantwoordelijk was voor de excessen van de hulpbisschop en vicaris Forner, 

bezorgden hem een roep, die nu nog doorklinkt, wanneer er gesproken wordt over de 

heksenvervolging in Duitsland. 

Gottfried Johann Georg II Fuchs von Domheim was een kind van zijn tijd. Hij was een zwak 

mens, gierig en eergierig, een man, die volgens de normen van de kerk, hoogstens zondigde 

door overdrijving. Maar hij zal altijd bekend blijven als de Heksenbisschop van Bamberg. 

In de zomer van 1970 is de gezondheid van Karel van der Nagel niet al te best geweest. 

Gelukkig herstelde hij betrekkelijk snel, en, plichtsgetrouw als hij altijd was, bleek dat er 

niet erg veel vertraging in het programma was geweest. En in het 3e nummer van dat jaar 

van het ODV-nieuws gaf hij eerst weer zijn “Kleine Prognose”. 

Kleine prognose (1970-3) 

“Ofschoon het in Nederland moeilijk is op langere termijn iets over het weer te voorspellen, 

meen ik op grond van berekeningen het volgende weertype te mogen verwachten: 

Juli: 15 tot 20 regenachtig, buien. 20 tot 26, mooi, warm, nachten vaak iets te koel, aan de 

kust nevel. 27 t/m 31: zeer warm, maar vooral in het oosten van het land onweer en heftige 

slagregens. 

Augustus: 14 zeer warm, droog, 4 tot 12 regen en kans op zware stormen. 12-20, wisselvallig 

weer, buien, normale temperaturen. 20-22 waarschijnlijk zeer mooi weer, 23 en 24 buien en 

onweer, verder mooi en warm. 

September: mooi, iets warmer dan normaal. 4-5 heftige en hinderlijke regens, 20-29 wat 

buiig, maar het einde van deze mooie maand brengt zoveel hevige regenval in grote delen van 

Europa, dat zelfs wateroverlast daar van zo hier en daar het gevolg zal zijn. In Nederland zal 

dit echter vooral vanaf 4 oktober merkbaar zijn. 

Oktober: regen tot de 8 e , 9 tot 15 warm, maar op enkele plaatsen na, waarschijnlijk betrokken 

hemel en zware mist in de nacht. 14, 15 en 16 brengen plaatselijk zeer mooi weer, maar het 

geheel blijft onbetrouwbaar. 16-20: regen. 20-29 nog enkele mooie dagen, maar dan tot het 

einde van de maand zeer mistig. 

Algemeen: In augustus zal m.i. nogal wat onrust en verwarring ontstaan door gebeurtenissen 

in het Oostblok. Dit heeft vooral in de USA gevolgen, die ongeveer een maand later 

aanleidingen worden tot onlusten, voortkomende uit gevoerde buitenlandse politiek. 

Misverstanden en dreigingen op internationaal vlak zijn in deze maand haast onvermijdelijk, 

terwijl in vele landen een reeks financiële moeilijkheden in verband hiermede te verwachten is. 

1 tot 3 augustus: vele branden, w.o. een gevaarlijke nabij Rotterdam. (Botlek?) 

Rond 31 augustus verwacht ik enkele scheepsrampen, waarbij mogelijk een tanker. Ook het 

verkeer langs de weg is gevaarlijk. Ongevallen, waarbij wagens met chemicaliën zijn 

betrokken, kunnen onrust baren, vermoedelijk nabij Utrecht en Oss. 

Rond 20 September verwacht ik rellen in verschillende steden. Hoe ongelooflijk het moge 

schijnen, Den Haag lijkt mij een van de voornaamste plaatsen van onrust. 

15 tot 17 oktober dreigen explosies en kortsluitingen. Het is mogelijk, dat een groter deel van 

het land enige tijd van elektriciteit (of gas?) verstoken zal zijn, als gevolg van een dergelijke 

explosie. 

K.N. 



Kortom: dit kwartaal brengt vooral onrust door internationale ontwikkelingen, politiek zowel 

als economisch. In deze periode zal waarschijnlijk het conflict Israël-Arabieren een nieuwe fase 

bereiken. De plotselinge dood van een staatsman schijnt hiermee in verband te staan. Nixon 

krijgt het heel moeilijk, De Jong, Luns eveneens. In vele gevallen zal de dreiging groter zijn 

dan de uiteindelijke gevolgen. Kalm blijven lijkt mij dus het motto. Reken verder a.u.b. met 

moeilijkheden in alle soorten van verkeer in augustusseptember. 

Geluk hebben degenen, die op de volgende dagen geboren zijn, waarschijnlijk wel: 12-21 juni, 

22 juni, 1 juli, 24 aug. 2 sept., 24 okt-1 nov., 22-31 dec., 20 feb. 1 maart. 

Let u eens op het volgende: Geld, feesten, geschenken wachten rond 10 juli op degenen, die 

geboren zijn op: 19-20.6, 20-22.8, 20.10, 17-18.12. 

Reizen, geldzaken, afspraken zijn bijzonder gunstig rond einde juli, Indien u geboren bent op 

20.6, 21-23.8, 24-25.10 of 18-21.12. 

Voordeel en prettige belevingen door meerderen e.d. verwacht ik voor u rond 25 augustus, 

wanneer u geboren bent op 21-23.6, 25.8, 26.10, 23-25.12. 

Rond 10 September kunt u goed werken en krijgt u meevallers op verschillende gebieden, 

wanneer u uw verjaardag viert op 27.6, 28.8, 26-28.10 en 24-26.12. 

Dit alles is neergeschreven op 15 mei. Ik vermeld deze datum, omdat de verschillende 

beelden, die ik zeer algemeen in deze prognose heb verwerkt, mogelijk reeds voor de gegeven 

data kenbaar worden. Want nauwkeurig kun je al deze dingen nu eenmaal niet in de tijd 

plaatsen. Ik verwacht bijvoorbeeld opvallend technisch nieuws in verband met de ruimtevaart 

tegen het einde van de maand juli. Woorden als daadkracht, uithoudingsvermogen en 

opzienbarende technische gegevens zullen daarbij wel vallen. Maar of ik de tijd goed heb 

gezien? Afwachten is de boodschap. En dit geldt ook voor u wanneer u deze kleine prognose 

leest. 

Ik zie dit alles als een soort liefhebberij, een vorm van spel. Hoewel ik er van overtuigd ben, 

dat de beelden, die ik heb, op de werkelijkheid gebaseerd zijn, weet ik, dat zij maar heel 

moeilijk in een bepaalde tijd te plaatsen zijn. 

Om toch bepaalde dagen en perioden te kunnen bepalen ent ik deze beelden dan op de 

astrologische mogelijkheden. Vaak klopt het aardig, vaak ook helemaal niet en daarom hoop ik 

maar, dat u deze rubriek niet al te ernstig neemt M.a.w.: wanneer ik mooi weer voorspel in 

een bepaalde periode, moet u toch maar naar de Bilt luisteren, voor u zonder regenjas de deur 

uitgaat. En zelfs als de Bilt mij gelijk geeft, heeft u nog de kans, een nat pak te halen. 

Een ontboezeming, die misschien niet erg past in een prognose. Maar ik heb de indruk, dat 

sommigen deze rubriek zien als meer dan zij wil zijn: een aardig en soms zelfs verbluffend 

spel, waaraan u deel kunt nemen door eens na te gaan, wat er wel van uit komt. U kunt 

natuurlijk ook noteren, wat er niet van uitkomt, maar dat lijkt mij een teveel aan kritiek voor 

een speels rubriekje.” 

In hetzelfde nummer van het ODV-nieuws (1970-3) vervolgde Karel van der Nagel zijn 

beschouwingen over de heksenjachten 

Hekserij “Made In USA” (1970-3) 

Er zijn in de loop der tijden heel wat verhalen en romans geschreven over de “heksen van 

Salem” en menige lezer zal de indruk gekregen hebben, dat de heksenvervolging in Amerika 

even zwaar heeft gewoed als in Europa. De feiten wijzen echter in een andere richting: 

Het geheel van de onder aanklacht van hekserij ter-dood-gebrachten blijft onder de 50. 

Deskundigen beweren zelfs, dat slechts 36 slachtoffers van de heksenwaan in dit werelddeel 

tot de doodstraf zijn veroordeeld. 

K.N. 

48 



De meeste veroordelingen vonden plaats in de noordelijke staten. In het zuiden komen slecht 

enkele processen voor en slecht in enkele gevallen veroordeelt men de aangeklaagden na een 

z.g. wettig geleverd bewijs van hun verkeer met demonen, tot de doodstraf. In South-Carolina 

werden b.v. in 1709 wel enkele personen wegens toverij bestraft, maar slecht twee personen 

werden verbannen, de anderen kwamen er met boeten en kleine lijfstraffen af. In Maryland 

werden in 1685 vijf personen aangeklaagd wegens hekserij. De oorzaak van de klacht was het 

onverwacht overlijden van een man. De enige heks, die door de strop werd gedood, humaan 

vergeleken bij de straffen die men elders aan heksen oplegde, was Rebecca Fowler. Zij zou de 

patiënt kort voor diens dood een kruidendrank tegen een borstklacht gebracht hebben. 

Getuigen verklaarden, dat zij kort voordien bedreigingen tegen het gezin van de man had 

geuit. Opvallend is ook het feit, dat enkele aangeklaagden wegens hekserij niet alleen warden 

vrijgesproken, maar op hun beurt een aanklacht wegens laster Indienden tegen hun 

beschuldigers. Tenminste enkelen van hen hadden hiermede nog succes ook. 

Indien u deze gegevens vergelijkt met hetgeen ik u een vorige maal voorlegde omtrent de 

heksenvervolging in Bamberg, blijft van het denkbeeld, dat de heksenvervolging in Amerika 

even fel is geweest als elders, maar weinig over. Dit betekent natuurlijk niet, dat men niet in 

heksen geloofde. De rechter Nicolas Trott uit Charleston bewijst wel, dat tenminste in South- 

Carolina wel degelijk aan heksen werd gedacht, toen hij in 1703 zijn juryleden als volgt 

instrueerde: “Ik meen, dat dit alles ons een zuiver bewijs heeft gegeven van het bestaan van 

verschijningen. De heksen hebben hierdoor de zaak van de godsdienst een goede dienst 

bewezen, want als er wezens als heksen bestaan, dan zijn er ook zekerlijk geesten met wier 

hulp en bij stand zij handelen, wat aantoont dat er een onzichtbare wereld van geesten 

bestaat 

Toch is er geen twijfel aan, dat heksen bestaan en ik meen, dat hun bestaan niet ontkend kan 

worden, zonder gelijktijdig de H.Schrift en de waarheid daarvan te ontkennen of de zin van de 

heilige boeken grovelijk te perverteren. 

Het is geen wonder, dat de meeste heksenprocessen en veroordelingen plaats vonden in het 

meer puriteinse noorden. Hier bestond in die dagen in bijna alle plaatsen een soort 

theocratisch bestuur, daar predikanten en ouderlingen degenen waren, die de wet toepasten 

en dit deden volgens hun eigen interpretaties van de Heilige Schrift. 

Dit in aanmerking nemende is het een wonder, dat zoveel lichte straffen werden gegeven. In 

Ipswich werd bijvoorbeeld John Bradstreet wegens “bewezen omgang met de duivel” 

veroordeeld tot een boete van 20 shillings of een openbare tuchtiging met de zweep. In New 

Hampshire werd een zekere Jane Hampshire in 1656 aangeklaagd, maar wegens goed gedrag 

zonder meer in vrijheid gesteld. Dertien jaar later klaagde zij haar aanklagers op haar beurt 

aan wegens onjuiste beschuldiging en kreeg een vergoeding van vijf pond toegewezen, plus 

alle kosten van beide processen. 

Van groot belang voor deze gematigde houding tegenover de heksen, die vooral in de ogen 

van de vele Duitse en Zweedse emigranten uitgeroeid dienden te worden, lijkt mij wel de houding 

van de toenmalige intelligentsia. William Perm b.v. beval bij een heksenproces de jury het 

onschuldig uit te spreken wegens een technische fout bij de aanklacht. Deze houding van de 

gouverneur van Pennsylvania schijnt vele aanklagers er toe gebracht te hebben, zich nog eens 

te bedenken. Dit proces uit 1684 is er waarschijnlijk verantwoordelijk voor, dat in deze staat, 

die overigens geen afzonderlijke wetten tegen de hekserij kende, slechts 2 processen zijn 

gevoerd van toen tot 1717, waarbij in beide gevallen alleen sprake was van vergoeding van 

schade, door niet-natuurlijke middelen veroorzaakt. 

Wie de processen tegen de heksen van Salem beziet, moet rekening houden met de 

omstandigheden. Het jaar 1692 was voor New England verward en vaak rampzalig: er was 

politieke onzekerheid, zodat Increase Mathers zelfs aan het hof van Engeland vertoefde om 

enige duidelijkheid te brengen in het bestuur van de kolonie. De Fransen voerden hun oorlog 

tegen het noorden, de indianen waren allen op het oorlogspad, waarbij velen van hen als 

bondgenoten van de Fransen dood en verderf zaaiden in kleine nederzettingen. Piraten 

brachten de handel ernstige schade toe, de winter was lang en streng, zodat de voorraden 



vaak te klein bleken. De belastingen werden tot een voor die tijd ondragelijk hoog peil 

opgeschroefd door de oorlog. Bij dit alles voegde zich nog een epidemie van waterpokken. 

Voor de puriteinen, overtuigd van hun eigen goedheid en vroomheid, redenerende volgens 

evangelie en bijbel, was de enige verklaring voor al deze rampspoeden een ingrijpen van de 

duivel. 

In de bijbel wordt gesproken over bezetenheid en tovenarij, dus maakte men wetten 

hiertegen. De overleveringen en berichten over hekserij en in Europa hebben hierbij op de 

gedachtewereld van deze kolonisten ongetwijfeld grote invloed uitgeoefend. 

De staat was in feite een theocratie, waarin de wetten door de verkondigers van “Het Woord” 

werden voorgesteld en de door hen geëiste toepassing en uitleg van die wetten zonder meer 

werd aangenomen als de enig juiste. Zo formuleerde men: elk verkeer met Satan is verraad 

tegenover God en tegenover de kolonie. 

Dit lijkt mij de oorzaak van een bijna wanhopige vervolging van heksen in een tijd, dat elders 

de waanzin van de heksenangst en vervolging aan het afnemen was. Er zijn trouwens meer 

eigenaardigheden. 

Als een zekere William Baker bekend maakt, dat hij en andere heksen van plan zijn heel Salem 

te vernietigen, te beginnen met het huis van de dominee, om de kerk te vernietigen en het rijk 

van Satan op aarde te stichten, wordt hij zonder meer geloofd. 

De directe oorzaak van alles was een dameskransje, dat door jonge, ongehuwde vrouwen werd 

gehouden in het huis van de predikant Samuel Perrins. Zij luisterden vaak gezamenlijk naar 

verhalen van de slaaf Tituba, die vertelde over geloof en gebruiken in het Caraïbische gebied. 

Mogelijk sprak hij daarbij over voodoo. 

Zeker is dat de dochters van Perrins, Abigail - 11 jaar en Elizabeth - 9 jaar oud, zo 

opgewonden geraakten door deze verhalen, dat zij hysterische aanvallen kregen. Verder lijkt 

het mij waarschijnlijk, dat deze beide dochters niet bepaald vriendelijk stonden tegenover hun 

vader. Volgens de opvolger van Perrins, prediker Deodat Lawson, probeerde Abigail enkele 

malen brand te stichten in de pastorie. Het gedrag van de meisjes, in die dagen reeds als 

vrouwen beschouwd, was zodanig brutaal en eigenaardig, dat men aan bezetenheid dacht. De 

oudste van het groepje was 19 jaar oud, de jongste 9. 

Nu was er in 1688 in Boston een geval geweest van kinderen, die bezeten waren of zouden 

geweest zijn. Hieraan was zoveel bekendheid gegeven, dat de gouverneur van Massachussets, 

Hutchinson opmerkte: iemand moet deze kinderen in Salem over de Goodwin kinderen van 

Boston verteld hebben, want zij gedragen zich precies, zo als dit in de verhalen werd 

weergegeven. 

Tot zover was alles nog kinderspel. Hadden de kinderen een katholieke opvoeding gehad, dan 

zouden zij waarschijnlijk gezegd hebben de heilige maagd gezien te hebben en zou de USA nu 

een bedevaartsoord rijker zijn. Zoals de zaken lagen, begonnen zich echter steeds meer 

mensen met de zaak te bemoeien in negatieve zin. Predikanten constateerden, dat een 

dergelijke bezetenheid aan hekserij te wijten moest zijn. Dus moesten er heksen zijn. 

Een zekere John Proctor meende, dat een flink pak slaag de beste remedie was en voerde als 

bewijs aan, dat Mary Warren, toen zij moest spinnen, een dergelijke aanval had gehad, maar 

dat een dreiging haar een pak slaag met de riem te geven, onmiddellijk had geholpen. Pas 

toen hij niet in huis was, kreeg zij weer aanvallen. 

Anderen bemoeiden zich met de zaak en een spel, dat kennelijk begonnen was om van enkele 

minder aangename werkjes af te komen, werd ernst. Waarschijnlijk om aan een harde 

bestraffing te ontsnappen, verklaarden de kinderen, dat zij gekweld werden door “spoken”. 

De vraag, wie daarvan dan wel de oorzaak zou zijn, werd waarschijnlijk nogal suggestief 

gesteld. 

50 



Zeker is, dat de eersten, die werden aangeklaagd, mensen waren, die niet in aanzien waren en 

weinig kansen hadden zich tegen de aanklacht te verdedigen. Titiba was een negerslaaf. Mary 

Good was een bedelares, Sarah Osbome een kreupele vrouw, die voor de derde maal was 

getrouwd en, naar men zeide, zeer licht van zeden was, Mary Coring, de vierde die werd 

aangeklaagd, had een halfbloed zoon. 

De rechters van Salem, Hawthorne en Corvin, geloofden vast in hekserij en duivelse invloed op 

de aarde. Zij lieten de aangeklaagden dan ook gevangennemen en ondervragen. Tot op dat 

ogenblik hadden de kinderen hun spel nog kunnen beëindigen, zonder dat er meer dan een 

pak slaag voor hen aan vast had gezeten. Nu voelden zij wel, eigenlijk te ver te zijn gegaan en 

wisten niets beters te doen, dan hun verklaringen te herhalen, ook toen zij oog in oog met de 

beklaagden kwamen te staan. Hawthorne eiste dit van hen, daar hij zonder hun verklaringen in 

persona meende, niet over voldoende bewijs te kunnen beschikken om tot een veroordeling 

over te gaan. Enkele van de meisjes begonnen, zodra zij oog in oog stonden met een 

beklaagde, te schreeuwen en zich te kronkelen. Later deden allen hier aan mee. Veroordeling 

volgde. 

Kennelijk werden de kinderen zich meer en meer bewust van de macht, die zij zo konden 

uitoefenen. John Proctor, de man, die met een pak slaag alles wilde genezen, werd aangeklaagd 

en op 16 augustus 1692 opgehangen. 

Ouderen begonnen het spel mee te spelen. Wie de verslagen van de rechtszittingen naleest, 

komt al snel tot de conclusie, dat de moeder van een van de meisjes, Ann Putman, in 

meerdere gevallen de leiding heeft overgenomen, wanneer de kinderen in hun beschuldigingen 

onzeker schenen te zijn. Zelf is zij aansprakelijk voor 10 aanklachten tegen rijkere en zeer 

respectabele personen. Buren vertellen, dat deze laatste “leugenachtig en onbetrouwbaar” is, 

terwijl zij eveneens opmerken, dat zij zeer haatdragend was, wanneer iemand haar haar zin 

niet gaf. 

Opvallend bij deze processen is wel, dat geen van degenen, die toegaven heksen te zijn, ter 

dood werden gebracht. Vermoedelijk omdat in dit geval de kinderen niet tegen zo iemand 

getuigden. Gehangen werden alleen degenen, die ontkenden of later de bekentenis terug 

namen. 

Hoe sterk de terreur was, die de meisjes met hun beschuldigingen uit konden oefenen, blijkt 

overigens uit het volgende: De eerste aangeklaagden werden gevangengenomen door John 

Willard, boer en deputy van de stad Salem. Hij had echter al gauw door, dat de werkelijke 

schuldigen de meisjes in de getuigenbank waren. Toen het oordeel viel, riep hij luidkeels uit: 

“We zouden hen op moeten hangen”, en wees naar de meisjes. 

Willard begreep wel, dat dit niet zonder gevolgen zou blijven en vluchtte. 10 dagen later werd 

hij opgepakt, beschuldigd door zes meisjes en mevr. Putman van 7 verschillende misdaden 

door toverij - het hoogste aantal beschuldigingen tijdens de processen in Salem tegen een 

enkele persoon uitgebracht - en op 19 augustus opgehangen. 

De beschuldigingen omvatten steeds meer mensen en een steeds omvangrijker gebied. Waren 

de eerste aangeklaagden allen mensen, die in of nabij Salem zelf woonden, nu zocht men ook 

mensen uit andere buurten of dorpen. In Andover tekende de rechter Bradstreet ruim 40 

arrestatiebevelen, voor hij, ziende wat er gebeurde, weigerde nog verdere medewerking te 

verlenen. 

Nu was de zaak ook niet bepaald mooi: beschuldigden dienden te betalen voor hun onderhoud 

in de gevangenis, ook wanneer zij uiteindelijk vrijgesproken werden. Begenadiging kostte geld, 

de vrijspraak eveneens. De kosten voor de beul en het gebruikte koord dienden door de 

nabestaanden te worden voldaan. De zoon van Ann Forster moest £ 2.16 betalen, voor hij het 

lijk van zijn moeder een begrafenis kon geven, voor het vrijgeven van het lijk van Sarah 

Osborne werd £1.35 geëist. 

Bekentenissen werden afgeperst door de mensen rond te binden: nek aan hielen, tot teveel 

bloed uit de neus begon te lekken: kinderen van 7 jaar werden zonder meer als volwaardige 



getuigen toegelaten. De beklaagden werd alle bijstand van advocaten, wetkundigen enz. 

geweigerd. Alles werd gedaan om een aangeklaagde ook schuldig te kunnen vinden.. 

Elizabeth Proctor en Abigail Faulkner kregen uitstel van het vonnis, daar zij zwanger waren. 

Rechter Stoughton beval in 1693 de voltrekking van hun vonnis te samen met dat van 5 

anderen, maar gouverneur Phips kwam tussenbeide en begenadigde allen. Toen de beide 

dames echter vrij kwamen, moesten zij vaststellen, dat zij officieel als dood te boek stonden 

en zo noch hun eigendommen, noch de hen toekomende erfenissen in handen konden krijgen. 

De interventie van Phips was te danken aan een ommezwaai in de publieke opinie. Het begin 

hiervan is te danken aan dominee Samuel Willard uit Boston. Tegen het einde van 1692 

publiceerde hij een boek over heksen en heksenprocessen. Hij stele o.m. dat de daden van 

heksen bewezen moesten worden door menselijk waarneembare feiten, zodat verschijningen 

als onbetrouwbaar moesten worden beschouwd en een inspirane, zij het van God of de duivel, 

zonder verdere voor een ieder constateerbare feiten, eveneens niet als bewijs mocht worden 

aanvaard. Hij voegde hier aan toe, dat zelfs de bekentenis van een beklaagde lang niet altijd 

een zuiver bewijs kon zijn, gezien de wijze, waarop dergelijke bekentenissen werden 

afgedwongen. 

Een nog vernietigender aanval deed Thomas Brattle uit Boston. Hij liet een zeer lange brief 

circuleren, waarin hij o.m. zich afvroeg, waarom rechters bekentenissen, die kennelijk vol 

tegenspraken en onjuistheden stonden, als overtuigend bewijs van schuld aanvaardden, 

waarom men de getuigenissen van heksen als dienaren(essen) van de duivel tegen van 

hekserijen beschuldigden aanvaardde. Hij maakte er bezwaar tegen, dat heksen, personen, die 

als zodanig reeds veroordeeld waren, als getuigen moesten zweren in de naam van God. Wat 

hij als sacrilege beschouwde; Hij vroeg zich af, waarom hooggeplaatste personen als b.v. 

Margaret Thatcher, die de schoonmoeder was van rechter Corvin, niet vervolgd werden en 

stelde vooral ook de voorname vraag: Waarom worden jonge kinderen door ijverige 

volwassenen aangezet beschuldigingen uit te brengen, zelfs voor een rechtbank, terwijl zij de 

betekenis van hetgeen zij zeggen, kennelijk in vele gevallen niet eens kunnen begrijpen? 

Hij beëindigde zijn geschrift met de opmerking, dat de verhalen over heksensabbats, zwarte 

missen, de doop van de duivel, waarover zowel door beschuldigers als beschuldigden zoveel 

werd gesproken, kennelijk geen werkelijkheid waren, maar fantasieën, die men niet als 

werkelijk kon behandelen en beschouwen, wanneer men maar enig verstand had. 

De rechter probeerden deze argumenten te ontzenuwen door een boek hunnerzijds, dat 

“wonderen van de onzichtbare wereld” heette. Maar de meisjes werden ontmaskerd en 

daarmede kwam praktisch een einde aan de heksenvervolging in de USA. 

In het derde ODV-nummer van 1970 werd ook nog een brief van Karel gepubliceerd. Karel 

schrijft: 

Een brief aan de leden van de ODV (1970-3) 

Beste vrienden, 

Het spijt mij, dat ik U teleur heb gesteld en meerdere avonden op korte termijn moest doen 

afgelasten. Ik bied U hierbij mijn verontschuldigingen aan voor alle overlast en teleurstelling 

die U hierdoor ondervonden kunt hebben. 

Zodra het maar even kan, zult U mij weer op het appel zien verschijnen, dat verzeker ik U. 

Maar het beroep, dat ik uitoefen, brengt nu eenmaal bepaalde risico's met zich mede en het 

lijkt mij onverantwoord verder te werken, wanneer ik niet zeker ben, dat dragelijke resultaten 

behaald kunnen worden. 

K.N. 

52 



Bovendien voel ik, eerlijk gezegd, er niet veel voor door tegen een beter weten in doorzetten, 

enige tijd in een zenuwinrichting terecht te komen. En gezien de schokken en spanningen van 

de laatste tijd was het gevaar hiervoor zeker niet denkbeeldig. 

Nu ik reeds enige tijd rust heb gehad - ik schrijf dit op 29 juni - zien de zaken er al weer heel 

wat beter uit. Onvoorziene omstandigheden voorbehouden, meen ik dan ook het volgende 

verenigingsjaar weer normaal te kunnen werken. 

Ik wil hier meteen van de gelegenheid gebruik maken U te danken voor de blijken van 

medeleven, die ik mocht ontvangen. Vergeef mij, wanneer ik op brieven, giften en andere 

attenties niet al te snel reageer: ik kruip in een genoeglijk slakkengangetje door de dagen en 

dan blijft er wel eens iets liggen. 

Tussen haakjes: enkele leden deelden mij mee, dat zij mijn minder goede gezondheid 

gedurende avonden hadden kunnen constateren aan mijn teint. Enkelen vertellen mij, dat ik 

spierwit, anderen dat ik groen zag. Ik neem aan, dat de eerste groep het heeft over 

vaststellingen, die in de winter zijn gemaakt, terwijl de tweede groep het over de lente heeft. 

Hen wil ik hierbij mededelen, dat op het ogenblik mijn kleur een zomers bruin is. 

Maar nu alle gekheid op een stokje: het spijt mij, dat de zaken zo zijn gelopen. Het was mij 

liever geweest, wanneer U van dit alles weinig of niets gemerkt zou hebben. Ik heb gehandeld 

volgens eigen ingevingen en stopte op het ogenblik, dat ik meende de zaak niet meer aan te 

kunnen. 

De overdreven verhalen over mijn gek geworden zijn, dodelijk ziek zijn enz. zijn sprookjes. Ik 

kon eenvoudig niet meer en moest rust hebben om zo dadelijk weer verder te kunnen gaan. 

Doe mij een genoegen en vraag degenen, die U dergelijke verhalen vertellen of verteld 

hebben, hoe het met hun gezondheid staat. Want mogelijk hebben zij dan nog meer rust nodig 

dan ondergetekende. 

Ik hoop U allen in het nieuwe verenigingsjaar weer te zien in goede gezondheid en met een 

vernieuwde interesse voor alles, wat er, zoals de voorzitter zo mooi pleegt te zeggen, gebracht 

zal worden. 

Veel vreugde, zon en geluk wordt U allen toegewenst door 

Uw voorganger K.C. v.d. Nagel 

Dit was dus Karel's brief aan de leden van de ODV, gepubliceerd in het 3e nummer van het 

ODV-nieuws in 1970. 1970-4 is het nummer waarin ons medium zijn prognose over het jaar 

1971 geeft 

Prognose 1971 (1970-4) 

Het jaar 1971 is een maanjaar. Wij kunnen dus een jaar verwachten van sterk wisselende 

tendensen en plotseling optredende veranderingen. Geweld, ja, razernij kan bijna zeker 

worden verwacht. Bij allerhande groepen, kringen en zelfs in het optreden van enkele landen. 

Gezien het versnipperde karakter van de lopende tendensen moet echter, volgens mij, niet 

worden gerekend op een derde wereldoorlog. Wel zullen waarschijnlijk natuurrampen over de 

hele wereld ongewoon veel slachtoffers eisen. 

Weertype: over het algemeen vochtiger dan normaal, merendeels kil. In de zomer kunnen 

grote warmte en koude elkaar onverwacht afwisselen. De volgende tendensen treden m.i. op: 

januari: koud tot zeer koud. Enige sneeuw, weinig wind. 

februari: begint zacht, de eerste 10 dagen veel regen, daarna enige sneeuw en koud; vanaf 23 

feb. tot 2 maart zeer strenge vorst waarschijnlijk. 

maart: blijft koud tot de 20e, enige sneeuw, veel regen en storm. Daarna enkele mooie dagen, 

echter met zeer harde wind. 



april: mooie dagen rond de 10e en 22e, veel motregens, in het oosten van het land echter 

enkele wolkbreuken. 

mei: tot de 14e overheersend mooi en vooral in het begin ongewoon warm weer voor de tijd 

van het jaar. Daarna regen en rond de 24e enkele zeer koude dagen; daarna weer mooi en 

warmer. 

juni: wisselvallig, maar mooi weer. Vaak veel zon, afgewisseld met onverwacht optredende 

buien. In de morgen en de avond vaak veel mist. 

juli: onbestendig en nevelig tot 7, daarna enige stormdagen, rond de 14e op vele plaatsen 

zeer sterke regenval, verder mooi, ofschoon enkele nachten zeer koud zullen zijn. 

augustus: eerste week zeer mooi, 4 regenachtige dagen, maar tussen 14 en 21 waarschijnlijk 

zeer warm, zwoel, maar mooi. 21 tot 27 regen, daarna mooi. 

September: mooie dagen tot 5, en weer van 18 tot 20. Verder regenachtig, enig laat onweer. 

oktober: zeer onbestendig weer tot 20, daarna opeens invallende koude, aan het einde van de 

maand mogelijk in het oosten van het land reeds ijzel. 

november: koude maand, met echter van rond 5 tot 20 helder en zonnig weer. Veel mist. 

Tegen het einde van de maand in enkele nachten nachtvorst. 

december: veel regen, enige sneeuw rond de 20e. Het einde van de maand koud en zwaar 

bewolkt, droefgeestig weer. 

Conclusie: wie in eigen land met vakantie wil gaan, zal vooral in mei en tegen einde juli de 

mooiste dagen kunnen treffen. Wat het buitenland betreft: het voorjaar in Spanje kon wel 

eens tegen vallen, evenals in Zuid-Frankrijk en Italië. Ook moet u rekening houden met veel 

aardverschuivingen in bergachtige streken, tot in Luxemburg toe, zodat dergelijke plaatsen in 

voor en najaar vaak teleurstellingen met zich brengen. In alle zuidelijke landen kunt u verder 

dit jaar rekenen op onverwachte stakingen, stiptheidsacties enz, enz. Indien u op reis gaat, 

lijkt het mij daarom beter de ontwikkelingen in het gekozen land aandachtig te volgen en eerst 

zo laat mogelijk te reserveren. 

Algemeen: 1971 zou wel eens een aardbevingsjaar kunnen worden. Zonder vooruit te lopen op 

de ernst van dergelijke bevingen, vrees ik toch, dat zowel zuid Azië, het Middellandse 

zeegebied als Japan en zuid Amerika meerdere bevingen van grotere omvang en, wat Japan 

betreft, van ongewoon lange duur, zullen registreren. 

De sociale spanningen bereiken in vele landen een nieuw hoogtepunt. India zal grote 

moeilijkheden op dit terrein kennen, terwijl rond Laos, Cambodja en Vietnam nieuwe geschillen 

schijnen te ontstaan. Een hernieuwd ingrijpen van derden lijkt mij in dit gebied onvermijdelijk. 

Het conflict tussen Rusland en China zal m.i. ook onverwacht, maar zeer heftig oplaaien en de 

aanleiding worden tot militaire acties, die men geen oorlog zal noemen, maar die toch enkele 

maanden zullen duren, waarschijnlijk vanaf mei tot eind September. 

Kenmerkend zijn voor dit jaar ook opeens optredende storingen in de wereldhandel, het sterk 

fluctueren van de prijzen van ruwe materialen enz. Munteenheden staan nog sterker onder 

druk dan in het afgelopen jaar het geval was. Pogingen tot revaluatie en devaluatie hebben 

echter niet de gewenste gevolgen. Zeer sterke inflatoire werkingen komen overal steeds weer 

tot uiting. 

Ten laatse brengt dit jaar een overvloed aan onverwachte veranderingen in de politiek. De 

onverwachte val van regeringen, moordaanslagen, enkele malen met succes, op politieke 

leiders kunnen de situatie van de ene dag op de andere doen veranderen. 

Vele staten zullen met hun interne moeilijkheden in deze tijd geen raad weten en proberen de 

spanningen in hun landen af te leiden naar buiten toe. Hierdoor zal er veel over 

oorlogsdreigingen worden gesproken, zal men in meerdere landen een soort communistenjacht 

54 



op touw zetten en zullen vele verdragen worden opgezegd of waardeloos blijven. De kans is 

groot, dat hieronder ook het nietaanvalspact valt, dat Rusland met verschillende landen wil 

sluiten of reeds heeft gesloten. 

Belangrijke dagen 

10 februari tot 20 februari crisisverschijnselen op de geldmarkt. Politieke moeilijkheden in 

Polen, Tsjecho-Slowakije en Italië, geweld in Frankrijk. 

23 tot 26 februari: beurscrises, waarschijnlijk sterven in deze dagen enkele politieke figuren 

van belang, o.m. in USA en DDR. 

20 tot 30 juli: Conflict China Rusland in een nieuw stadium, rassenonlusten in Amerika. 

6 augustus tot 8 augustus: demonstraties, maar mogelijk ook andere moeilijkheden in West- 

Duitsland en rond west Berlijn. 

Vanaf 28 juli tot 14 September: aardbevingen op vele plaatsen in de wereld. Ook zeebevingen 

richten schade aan. In deze periode zult u ook kunnen zien, hoe regeringscrises zich in 

verschillende landen aankondigen. 

De landen hebben hun eigen tendensen. 

NEDERLAND: in verhouding rustig, ondanks enkele stakingen en rellen. De beurs is 

wisselvallig, de gulden zal waarschijnlijk niet of nauwelijks devalueren. Politiek kunnen onverwachte 

veranderingen en volte faces van partijen verwacht worden. De gezagscrisis neemt 

toe. De spoorwegen zouden door staking b.v. enkele dagen praktisch stil kunnen komen te 

liggen, groepen burgers verzetten zich in meerdere steden middels geweld en aanslagen op 

installaties tegen hetgeen zij beschouwen als aangedaan onrecht. Toch blijft ook in de 

komende jaren Nederland een van de rustigere oorden op deze wereld. 

BELGIË: De politieke strijd tussen walen en Vlamingen laait opnieuw op en geeft aanleiding tot 

geweld. De franc zal na juni 1971 in grote moeilijkheden verkeren en mogelijk aanmerkelijk in 

waarde verminderen. Een val van de huidige regering en een versterking van de invloeden van 

de huidige oppositie schijnen echter uiteindelijk geen werkelijke verandering te betekenen. 

Ondanks onlusten, vermindering van werkgelegenheid enz. toch ook hier in verhouding tot 

vele andere landen rustig. 

WEST-DUITSLAND: evenals de Benelux spelen hier moeilijkheden bij im- en export een grote 

rol. Belastingmaatregelen treffen vele kleinere ondernemers zodanig, dat zij hun bedrijven stil 

dreigen te leggen. Grote bedrijven zien hun rendabiliteit teruglopen en daarmede hun 

mogelijkheid zich door emissies van kapitaal te voorzien. Onder deze omstandigheden zullen 

de studenten en links radicalen meer van zich laten horen dan in de afgelopen tijd. De 

tegenstelling tussen de linkse en rechtse extremisten wordt duidelijker kenbaar door rellen 

enz. In Westfalen dreigen enkele grote industrierampen, waarvan een door een explosie, die in 

een nabijgelegen stad schade, paniek en slachtoffers maakt (Elberfeld?) 

FRANKRIJK: Onlusten, stakingen, studentenrellen spelen een rol. De regering komt in 

moeilijkheden en tracht middels het leger haar macht te handhaven. De munteenheid staat 

onder zo sterke druk, dat een devaluatie bijna onvermijdelijk zal zijn. In de buitenlandse 

politiek zal men zich vooral trachten te mengen in het arabisch-Israëlische geschil, echter m.i. 

zonder veel resultaten. Enkele belangrijke staatslieden worden door ziekte of dood 

uitgeschakeld. 

USA: Interne moeilijkheden. Banken en grote concerns komen in moeilijkheden. 

Natuurrampen zowel in het oosten als het westen spelen vooral in het voorjaar een belangrijke 

rol. De beurs komt in moeilijkheden rond oktober, zodat de regering zal besluiten enkele 

dagen de officiële effectenhandel stil te leggen. Rassen en klassenstrijd vinden een hoogtepunt 

rond juni, juli; doden vallen, vernietigingen en plunderingen in vele steden begeleiden dit 

verschijnsel. Enkele staten besluiten tegen de wil van het federale gouvernement eigen 

maatregelen door te voeren. In de buitenlandse politiek boekt men wel enkele successen, 

maar die worden thuis niet gewaardeerd. De bemoeiingen met Vietnam. Laos, Cambodja 



schijnen eerder toe dan af te nemen, ofschoon enige verschuiving van aspect hierbij mogelijk 

is. Agnew of Nixon, mogelijk beiden, hebben problemen met hun gezondheid. 

USSR: Moeilijkheden door het grotendeels mislukken van de oogst in 1971. Economische 

moeilijkheden worden bemanteld door een opleven van het conflict met Peking. Vele 

grensincidenten maar geen regelrechte oorlog. Moeilijkheden heeft men ook in het gebied rond 

de Middellandse zee, waar men zijn invloed aan USA en Engeland, deels ook aan Maoisten 

dreigt te verliezen. Vele vreemde diplomatieke manoeuvres schijnen hieruit voort te zullen 

komen, maar volledige oorlog of uitgebreide krijgshandelingen onder inzet van eigen personeel 

zal men vermijden. Enkele staatslieden worden vervangen of verdwijnen van het toneel om 

andere redenen. Noot: er ontwikkelen zich hier symptomen, die herinneren aan de jaren 1912, 

1914, de tijd dus dat de revolutie voorbereid werd. Ofschoon ik dit in de eerste 2 á 3 jaar niet 

verwacht, zou toch een betrekkelijk onschuldige gebeurtenis reeds nu delen van de bevolking 

in opstand kunnen brengen. Zo dit gebeurt, zal de regering waarschijnlijk met bruut geweld 

haar macht willen handhaven en hierdoor het ontstaan van nieuwe raden en comités 

bevorderen. Men zou daarna op elk ogenblik een werkelijke revolutie kunnen verwachten, 

waarbij leger, vloot en luchtmacht voor een groot deel aan de kant van de opstandelingen 

zullen vechten. 

ROOD-CHINA: Ziekte en/of de dood van enkele der hogere functionarissen kan een 

verandering in de gevolgde politieke lijn betekenen. Volgens mij brengt dit jaar moeilijkheden 

en mogelijke dood voor Lin Piao, Mao zelf en Tsu En Lai. China zal de wereld en Rusland 

bewijzen leveren van zijn vermogen atoomladingen middels raketten op grote afstand 

nauwkeurig te plaatsen. Een militair geschil met Rusland komt mogelijk voort uit een poging 

van de russen te interveniëren door het vernietigen van installaties. China zal eveneens 

middels dreigingen en diplomatic zich een groter deel van de wereldhandel trachten toe te 

eigenen. Hierbij zal men zowel de verschillende revoluties op de wereld steunen, als ook 

gebruik maken van de crisisverschijnselen in vele landen. Nieuwe opstanden van studenten en 

werkers worden met grote wreedheid onderdrukt. Hierdoor zullen bandieten weer in de 

westelijke delen van het land en in Tibet gaan opereren en tijdelijk vaak grote successen 

boeken. Het bewind komt ondanks dit alles echter niet ten val, maar verstevigt de positie van 

de partij aanmerkelijk. 

AFRIKA: een zeer onrustig jaar met zowel vele revoluties, slachtpartijen als natuurrampen. 

ISRAËL krijgt met grote interne verdeeldheid te maken, terwijl de problemen naar buiten toe 

niet tot een oplossing komen. Enige malen zal het m.i. er hard op lijken, dat het voortbestaan 

van Israël als zelfstandige staat in gevaar komt. Uiteindelijk zal men in 1971 het nog maar net 

en ten koste van grote offers kunnen houden. 

ARABISCHE STATEN: de economische crisis voert hier in steeds meer landen tot een politieke 

crisis. Geweld en extremisme binnen verschillende staten nemen steeds meer toe. Slechts 

enkele grote natuurrampen brengen in het tweede deel van het jaar hierin tijdelijk enige 

verbetering. Staatshoofden beseffen, dat zij er beter aan zouden doen met Israël tot een 

overeen komst te komen, maar durven dit kennelijk niet aan. 

AZIË: India in grote moeilijkheden door opstanden, ook verder onrustig, politieke moorden en 

aanslagen, natuurrampen, 

ZUID- EN MIDDEN-AMERIKA: vele revoluties, politieke moorden, terreur. Natuurrampen spelen 

een rol, hongersnood in sommige landen kan de aanleiding vormen tot opstanden van grote 

omvang. 

De komende drie maanden: 

Oktober 10, 31 : nogal rustig, nadruk op de huiselijke sfeer. Erger en gevaren: 20, 21, 30 door 

eigen nervositeit. 

56 



November: vooral de eerste 10 dagen actief voor zaken en geld. Gevaar voor misleiding en 

bedrog bestaat echter, ook nieuws zal enkele malen als onjuist worden betiteld, canards 

worden in de wereld gebracht Eigen impulsen zijn gevaarlijk rond 6 en 23 november. 

December: wisselvallig. Teleurstellingen blijven niet uit, vooral rond 10, 15 en 21. Oudejaar 

wordt zeer roerig, en brengt waarschijnlijk op vele plaatsen geweld en rellen met zich. 

Goede dagen: 

1 en 4 november: zaken en samenwerking. 8 en 10 november: liefde, meevallers en kleine 

successen. Het voorgaande is bijzonder merkbaar voor degenen, die geboren zijn tussen 4- 

8.1, 5-9.3, 7-10.7 en 7-12.11. 

Voorgaande prognoses warden berekend tussen 27 augustus en 12 September 1970. 

1971-1 is het volgende nummer, waarin ons medium weer wat schrijft. Zoals gewoonlijk 

eerst weer de: 

Verwachtingen voor de periode 15.1 - 15.4 (1971-1) 

Al hebben technische storingen rond de 4e jan. enkelen onder u wat ergernis bezorgd, toch zal 

deze maand voor de meeste niet onaangenaam zijn. 

Rond de 27e moet u echter heel voorzichtig zijn met alles, wat met vloeistoffen en chemicaliën 

te doen heeft. Daarmede zullen nogal wat ongelukken gebeuren in deze tijd. In dezelfde 

periode moet u helaas ook rekenen met slecht nieuws van velerlei aard en mogelijk grotere 

technische storingen. 

Februari is een vreemde maand. Terwijl de persoonlijke tendensen zeker niet onvriendelijk 

kunnen worden genoemd, ziet het er naar uit, dat rond de 10e en de 27e grote politieke en 

economische spanningen optreden. Rond de 10e verwacht ik o.m. moeilijkheden in Duitsland, 

Polen, Tsjecho-Slowakije, Frankrijk en Italië. 

Een rond de 25e optredend aspect veroorzaakt ziekte en dood van enkele belangrijke politieke 

en financieel personen. Dit zal m.i. verantwoordelijk zijn voor de economische moeilijkheden, 

die rond de 27e voor enige tijd de hele wereld bedreigen. 

De eerste decade van maart wordt door de economische en politieke veranderingen geheel 

beheerst. De eerste 3 dagen schijnen aanleiding tot processen - rechtszaken , die het verdere 

jaar kunnen beheersen. 

De 10e tot 15e verwacht ik verschillende rampen, zowel op verkeersgebied als ook 

natuurrampen. Vooral Zuid-Europa lijkt mij hierbij betrokken te zijn, maar ook Nederland zal 

hierbij betrokken worden, mogelijk door lozing van chemicaliën of iets dergelijks. Ook een 

luchtvaartongeluk nabij of op Schiphol lijkt mij waarschijnlijk, al ben ik van de plaats niet 

geheel zeker. Ook de 18e tot de 20e zijn onaangenaam. Ik verwacht o.m. meerdere branden 

of explosies als gevolg van een niet functioneren van technische beveiligingen. In Zuid- 

Amerika is nu een geheel onverwachte ontwikkeling waarschijnlijk. 

De verdere maand lijkt nogal rustig te verlopen voor mensen die niet te veel risico’s nemen. 

Overschat uzelf niet aan het einde van deze maand, want de gevolgen daarvan zijn vaak zeer 

ernstig. 

APRIL zet de eerste dagen de tendens van februarimaart nog voort. De eerste 3 dagen gevaar 

voor stakingen en branden. De verdere maand is echter gunstiger. Alleen dient u rond de 10e 

wel te waken voor vergeetachtigheid. 

Mei schijnt een maand vol erotiek te worden. Dit zal wel tot enkele schandalen voeren, die de 

nodige publiciteit krijgen. Wie zich echter weet te beheersen en geen strijd met anderen zoekt, 

of zich - ongevraagd mogelijk - in de geschillen van anderen mengt, zal waarschijnlijk op 

persoonlijk vlak heel wat kunnen bereiken. Denkt u er de 16e en 17e aan, dat het wegverkeer 

buitengewoon gevaarlijk is, dat onverantwoordelijke manoeuvres van anderen ook u in gevaar 


K.N.


zullen brengen. En in de nacht van 16 op 17 zouden dronken automobilisten wel eens grotere 

ongelukken kunnen veroorzaken. Houdt daarmede liever maar rekening. 

Laat u door dit alles niet al te veel tot pessimisme verleiden. Er zal dit kwartaal zeker heel wat 

gebeuren, maar de kans dat uzelf hierbij persoonlijk betrokken bent, is tamelijk klein. 

Een bekend astroloog spreekt over 1971 als het jaar, waarin de mensheid door een duistere 

grot moet trekken. Mogelijk zal men later dit denkbeeld wel beamen. Maar wie zorgt, dat hij 

een lamp bij zich heeft, hoeft zich van het duister niet al te veel aan te trekken, nietwaar? 

Op extra meevallers kunnen de volgende personen rekenen: 20 tot 16 januari: geluk in zaken, 

spel, contracten voor degene, die geboren is op 20-21.1, 22-23.3, 22-23.7, 25-26.9, 23-24.12 

en iets bescheidener ook degene, die geboren werd rond 25.11. 

Op 1 februari meevallers, maar ook daarbij vaak teleurstelling voor degene, die geboren is op 

22-23.1 en 27-28.9. 

8, 9 maart meevallertjes, indien u geboren bent 24-25.3 of 25-29.11. 

9-11 mei brengt resultaten in het werk en gunstige beslissingen, wanneer u geboren werd 22- 

23.1. of 25-26.11. 

Kleine prognoses: januari brengt veel mooi weer, maar is veel te koud, februari brengt veel 

bewolking en een gevaarlijke storm op de 9e. In maart valt nog aardig wat sneeuw, vooral in 

het oosten van het land, maar eindigt met harde regens. 

April brengt al enkele mooie dagen, maar mei maakt het nog bonter: in de eerste decade 

vallen meerdere zomerse dagen, zodat u dan al weer kunt zonnebaden. 

Stakingen in de Randstad maken het leven waarschijnlijk moeilijker. Langzaamaan acties van 

ambtenaren e.d. lijken m.i. vooral einde februari en in maart voor verrassingen te zorgen. 

Kort achtereen explosies en/of branden in de Antwerpse haven en in het Botlekgebied brengen 

heel wat discussies op gang. Zij vinden waarschijnlijk reeds in januari plaats. 

Een z.g. wonder of verschijning in Zuid-Italië rond half maart brengt onrust. In dezelfde 

periode vertonen enkele vulkanen, waaronder waarschijnlijk ook de Etna en mogelijk zelfs de 

Stromboli, verhoogde activiteit. 

Vele mensen zullen proberen hun problemen met geweld op te lossen. Er zijn drama’s te over 

bij, maar een voorval in de binnenstad van Amsterdam rond 27 februari is zo humoristisch in 

zijn gevolgen, dat het de wereldpers haalt. 

En hiermede eindig ik het driemaandelijkse overzichtje, dat ik voor u opstelde op 8,9 en 10 

december. Ik zou wel graag weer eens van u, lezers (essen) horen, of u nog verder prijs stelt 

op deze rubriek en deze vorm. En als u een voorstel hebt voor een alternatieve prognose of 

zo: ik ben in voor dergelijke veranderingen. 

In hetzelfde nummer (1971-1) van het ODV-nieuws schreef Karel v.d. Nagel het volgende 

stukje: 

Medium op hol (1971-1) 

Als medium moet je soms een diplomaat zijn, of je wilt of niet. Soms heb je er behoefte aan 

dit een even te vergeten. Je wilt gewoon jezelf zijn, gewoon als normaal mens met anderen 

spreken. Binnen de Orde is dat gelukkig meestal wel mogelijk. Elders heeft men echter 

verwachtingen, waaraan je op zo een ogenblik niet kunt beantwoorden. En voor je het weet, 

slaat je tong op hol. 

K.N. 

58 



Wanneer ik enkele herinneringen van deze aard ophaal, tracht ik hiermede niet alleen u enkele 

leuke of vreemde situaties voor te leggen, maar mede duidelijk te maken, hoe je je als 

medium soms kunt voelen. 

Natuurlijk ben je de ene avond niet zo moe als de andere. Al dan niet een lange reis maken, 

het aantal avonden, dat je tevoren hebt gegeven, ja, zelfs het weer en je eigen stemming 

hebben hierop invloed. 

Ik wil maar zeggen, dat je lang niet altijd met evenveel vreugde de verhalen enz. aanhoort, 

die je soms na afloop a.h.w. worden opgedrongen. 

Het is mij zelfs overkomen, dat ik moe en popelende om naar het station te gaan, door een 

oudere heer bij de jas werd vastgehouden, omdat hij zijn gemoed tegen mij meende te 

moeten luchten. De man was opgewonden, omdat hij op deze avond een antwoord op een 

voor hem zeer belangrijke zaak meende ontvangen te hebben. 

In zijn opwinding besprenkelde hij mij bij elke sisklank met enkele druppels speeksel. Toen hij 

al sissende een vijfde maal aan zijn probleem beginnen wilde, heb ik maar gezegd, dat de 

geest al lang naar huis was en dat “t mijn tijd ook werd om weg te gaan, want in tegenstelling 

tot de geest moest ik nog een trein halen. 

Zo dit al niet bepaald diplomatiek was, maakte ik het nog erger door aan een bestuurslid van 

de vereniging, dat mij per auto naar de trein bracht te zeggen, dat de man, die mij zolang had 

opgehouden geen medium, maar een psychiater nodig had. Helaas had ik niet opgemerkt, dat 

de bestuursleden geen poging deden mij te ontzetten, ofschoon zij wel degelijk wisten dat ik 

haast had. 

De man was vice-voorzitter en geldelijk voor de vereniging van het grootste belang. Ik weet 

niet of mijn opmerkingen aan hem zijn overgebracht, maar het heeft vele jaren geduurd, voor 

ik door deze vereniging weer werd uitgenodigd, ofschoon leden van deze groep langere tijd de 

bijeenkomsten van de Orde in een andere plaats bezochten en meerderen van hen zelfs lid zijn 

geworden. 

Het feit dat mensen raad vragen, of hun gemoed eens willen luchten, moet je als medium 

aanvaarden. Je ontkomt hieraan nu eenmaal niet. Toch vraag ik mij wel eens af, of een medium 

in de ogen van vele mensen nu werkelijk een soort compendium is, waarin sociale werker, 

dokter, advocaat en psychiater zijn samengeperst tot de ideale geestelijke leider. 

Even irritant als de overschatting van je mogelijkheden en bekwaamheden is ongetwijfeld een 

groot deel van de “Ik ook” mensen. U kent het type wel: wanneer u vertelt dat u een operatie 

hebt gehad, hebben zij er wel een of meer, in details beschreven en uitgewerkt met alle 

doktersverklaringen, fouten, die de verpleegsters gemaakt zouden hebben en de reacties van 

de hele wereld op het ontstellende gebeuren. 

Wanneer een avond ten einde is en je, wat moe, een ogenblik adem wilt scheppen zonder 

verdere geestelijke complicaties, sluipen of stormen zij op je af. Deze soort irritaties komt in 

twee duidelijk onderscheiden vormen voor: 

De eerste soort wacht nauwelijks tot je je positieven bij elkaar hebt en, een ieder opzij 

dringende en kreten uitstotende als “broeder, luister u eens....” of “hartelijk dank voor deze 

mooie avond (langdurige, soms kleffe handdruk). Ik zelf ben ook….“ 

De 2e soort - die mij dan toch nog sympathieker is, pleegt te wachten, tot anderen je 

aangesproken hebben. Voorzichtig en als bij ongeluk komen zij vlak bij je en mengen zich 

diplomatiek in het gesprek, dat dan al snel terechtkomt op het paranormale vlak. En dan komt 

het:” toen u zojuist in trance ging, zag ik bij u....” “ Vermoeit u dit nu niet? Wanneer ik zelf wel 

eens … “ 

Meestal sta je dergelijke mensen even te woord om opeens te ontdekken, dat je nog iemand 

anders moet spreken. Daar slechts weinigen van hen tot het pakvast en houdt vast type 

behoren, pleegt dit voldoende te zijn. Maar soms kom je van de regen in de drup: nr. 1 is net 



beleefd afgewimpeld en nummers 2 en 3 staan al klaar om de conversatie te verrijken met hun 

ervaringen. Tja, dan slaat de tong van een zwaar beproefd medium wel eens op hol. 

Men neemt je kwalijk, dat je dan wel eens met gekke opmerkingen e.d. op de proppen komt. 

Maar ik wil in dergelijke gevallen toch voor wettige zelfverdediging pleiten. Om u enkele 

voorbeelden te geven: 

Dame: “U zat de gehele avond in een bijzonder mooi licht....” Medium, dat al meerdere 

waarneming te slikken heeft gekregen en eerlijk gezegd meer belangstelling heeft voor de 

mogelijkheid een kopje koffie te verschalken: “Ik werk niet eens voor Philips.” Dame zwijgt 

beledigd en vertelt later, dat door een dergelijk medium toch werkelijk geen hoge geesten 

door kunnen komen. “Ik heb met hem gesproken, maar het is een zo oppervlakkig mens, dat 

het vast alleen maar aardgebonden geesten zijn, die doorkomen.” 

Een ander voorbeeld: Dame:” Ik zag achter u een oud heertje, u weet wel...” Medium: “Met 

een ouderwetse zwarte jas?” Dame: “Ja. Hij droeg een gestreepte pantalon.” Medium:” En met 

een klein wit puntbaardje.” Dame, nu enthousiast: “Ja, ja. Heeft men u deze geest al eerder 

beschreven? Kent u hem misschien?” Medium: “Neen. Ik ken hem niet en heb nog nooit van 

hem gehoord.” Tableau. Intelligente dames voelen zich genomen en worden boos, dommere 

vragen zich af of het medium dan nog bovendien zeer helderziend is. 

Ander voorbeeld: Heer: “Ik zelf ben mediamiek. Denkt u, dat uw controle dat gemerkt heeft?” 

Medium: “Zeker weet ik dat natuurlijk niet. Maar toen ik terug kwam, keek hij wel heel vies.” 

Wanneer ik deze herinneringen neerschrijf, krijg ik het gevoel dat ik hier eigenlijk beter als 

titel boven had kunnen zetten: “Hoe word ik impopulair en maak ik mij snel vele vijanden”. 

Want heel wat mensen nemen je dergelijke opmerkingen kennelijk heel erg kwalijk. Maar juist 

in de tijd, dat je eigenlijk nog niet helemaal bijgetrokken bent, zeg je dergelijke dingen steeds 

weer, voor je beseft, dat anderen dit wel eens minder geestig zouden vinden. 

Zo vernam ik eens van derden, dat een zeer hooggeestelijk en dodelijk ernstig heer zich bij 

zijn vrienden over mij had beklaagd. “Wanneer je met hem wilt spreken over geestelijke 

dingen, haalt hij Sam en Moos er bij en maakt er een grap van.” U begrijpt, dat ik dat niet op 

mij heb laten zitten. De eerst volgende keer, dat de man weer tegen mij begon, heb ik alleen 

moppen verteld over Izaak en Aaron. In de praktijk blijkt overigens, dat de esoterische heren 

met een ernstige boodschap moeilijker te ontmoedigen zijn, dan soortgelijke dames. Bij de 

dames blijkt een wat schuine mop vaak voldoende te zijn, maar de heren houden het vaak vol, 

tot je de halve Max Tailleur tegen hen geciteerd hebt. 

Vooral in het begin van mijn loopbaan als medium had ik ook veel last van mensen die gratis 

adviezen proberen te krijgen. De pauze is nog niet aangebroken, of zij plukken uit tassen en 

portefeuilles foto's en vele brieven te voorschijn. Met een geheimzinnig gezicht trekken ze je 

aan de arm uit het gewoel, duwen je hun relikwieën in de hand en vragen ; “Zoudt u niet even 

voor mij willen zien of.....” 

Ik herinner mij - uit een ver verleden - een dame, die mij liefst zes foto's voorlegde met de 

opmerking: “Dit zijn foto's van vrienden van mij. Wie van hen zou ik het beste kunnen 

trouwen?” Ik had wat de pee in, keek haar streng aan en sprak plechtig:” U kent hen allen al 

langere tijd en bent met alle zes zeer intiem geweest.” 

Nou, dat was zo, gaf ze toe en leek mij een ogenblik te aarzelen tussen een blos en eerbied 

voor mijn kennelijk toch wel zeer helderziende blik. “En wanneer u dan nog niet weet, wie voor 

u de beste uitverkorene is”, vervolgde ik strenger, “kunt u toch niet van mij verwachten, dat ik 

zal zeggen, wie u moet kiezen.” 

De dame in kwestie bloosde, graaide haar fotogalerij bij elkaar en verdween uit mijn leven en 

uit de Orde. In die tijd werkte ik nog voor eigen rekening en de opbrengsten waren niet 

bepaald daverend. Toch heb ik het verlies van deze “klant” niet bepaald betreurd. 

60 



Nu zit ik reeds meer dan 20 jaren in het vak en heb geleerd wat diplomatieker te werk te gaan 

bij het afwimpelen van vragen en mij niet passende kontakten. Maar wanneer de spanning te 

groot wordt, betrap ik mijzelf nog steeds op dergelijke minder passende reacties. 

Ik wil hier onmiddellijk aan toevoegen, dat binnen de Orde gevallen als genoemd weinig of niet 

voorkomen. En wanneer iemand mij eens vraagt, wanneer volgens mij de beste tijd van het 

jaar voor de vakantie zal aanbreken, zal ik er heus een zo goed mogelijk antwoord op geven. 

Natuurlijk zijn er altijd weer nieuwelingen, die bijna altijd weer dezelfde vragen stellen. Maar 

daarvoor heb ik gewoon standaardantwoorden klaar. Dergelijke vragen komen overeen met 

het drukken op een knop; de antwoorden komen automatisch en zonder enige inspanning van 

mijn kant naar buiten rollen. Ook hiervan enkele voorbeelden: 

“Ik vond uw lezing erg interessant, maar om eerlijk te zijn kan ik niet zomaar geloven, dat dit 

werkelijk geesten waren, die door u spraken.” Standaard antwoord nr. 6: “U zegt hiermede 

eigenlijk, dat ik een oplichter ben. Voor mij mag dat, wanneer u tenminste toegeeft, dat ik een 

goede ben.” 

“U weet kennelijk heel veel. Maar al heb ik bewondering voor uw capaciteiten, zo meen ik toch, 

dat u het zelf bent.” Antwoord nr. 7: “Ik verdien hiermede niet zoveel. Als u dus iemand weet, 

die mij wil betalen volgens de capaciteiten, die u vanavond hebt geconstateerd, zou ik graag 

voor hem werken. Maar wel graag met een onopzegbaar contract voor een paar jaar.” 

“Hoe bent u hier eigenlijk toe gekomen?” Standaard antwoord nr. 1: “Toen wij ons met enige 

vrienden verveelden, probeerden wij eens iets met kruis en bord. Een deskundige beweerde 

toen, dat ik medium was. Uiteindelijk heeft hij gelijk gekregen...” (De lengte van dit antwoord 

varieert naar gelang de beschikbare tijd en het mij al dan niet sympathiek zijn van de vrager). 

“Vermoeit dit u niet?” Standaard antwoord nr. 3: “Zeker, maar het is mijn werk. Als je er naar 

leeft, valt het best mee, maar u moet begrijpen, dat ik per jaar gemiddeld meer dan 200 

seances heb.” 

Maar zelfs al heb je dergelijke standaardantwoorden klaar, toch zijn er mensen, die je met hun 

vragen zozeer kunnen prikkelen, dat je gekke antwoorden gaat geven. Zo heb ik iemand, die 

mij erg streng verhoorde, eens gezegd, dat ik medium was geworden om eens wat anders te 

doen te hebben. Een ander vertelde ik, dat iedereen een controle had, dus dat ik er ook wel 

een zou hebben, maar dat ik er gelukkig geen last van had. 

Iemand die in alle ernst wou weten, of ik een ingewijde was, kreeg te horen, dat ik er 

voorlopig al mee tevreden was, in te zijn. Voor wijding voelde ik niet zoveel. 

Een oud en ernstig heer wilde mij er van overtuigen dat alles, wat ik naar voren breng in 

trance, stamt uit mijn vroegere incarnaties. “kan”, antwoordde ik, “maar ik moet wel slecht 

geweest zijn, want anders zou ik in dit leven niet zoveel vervelende mensen ontmoeten.” 

Waarop het gesprek stokte. Daar de man later nog meerdere malen op zijn stokpaardje bij mij 

aan kwam praten, neem ik aan, dat de portee van dit antwoord hem ontgaan is. Mogelijk een 

gevolg van vroegere incarnaties. 

Met al deze verhalen hoop ik duidelijk gemaakt te hebben, dat je als medium soms heel wat 

bijkomstige vermoeienissen moet verwerken. En wanneer je al moe bent, is je dat wel eens te 

veel. Dan barst je los, dan slaat je tong en zelfs je rede eenvoudig op hol. 

Een medium dat werken moet in een omgeving, die het niet kent, voor mensen, die het niet 

kent, staat altijd onder hoogspanning. Wanneer er in een bijeenkomst enkele elkander vijandig 

gezinde groepjes in de zaak zijn, kan dit je doodmoe maken. Wanneer tijdens of kort na een 

seance onweer optreedt, kunt u er wel zeker van zijn, dat het medium meer kracht dan 

normaal verloren heeft, zodat er een langere tijd nodig is, om weer een normaal peil te 

bereiken. 

Deze en dergelijke omstandigheden spelen een rol bij de reacties, die je kort na de seance zult 

vertonen. De veel voorkomende opvatting, dat een medium geen krachten zal verbruiken 



tijdens een seance, of deze onmiddellijk terug zal krijgen van de geest, is, volgens mijn 

ervaringen, niet bepaald juist. 

Je krijgt inderdaad wel een compensatie voor de kracht, die tijdens de seance verbruikt wordt, 

maar het is en blijft altijd weer de vraag, of, en in welke mate je deze zelf op kunt nemen. 

Bovendien leert de praktijk, dat je bij een veelvuldig seanceren elke keer iets minder terug 

krijgt, dan je hebt gegeven. Pas een rust van meerdere dagen geeft je dan de kans weer tot 

het normale peil terug te komen. De tijd, die je hiervoor nodig hebt, is afhankelijk van het 

aantal seances, dat kort opeen gegeven werd, de omstandigheden, waaronder geseanceerd 

werd en, last but not least, je eigen mentale en lichamelijke conditie. 

Wanneer een medium zich dus eens wat eigenaardig gedraagt, of wat vreemde of hatelijke 

antwoorden geeft, moet u maar denken: Niet op reageren, Lena, het is alleen maar een medium, 

dat tijdelijk op hol is geslagen. 

Indien u interesse hebt in verdere uitwijdingen over de belevenissen en reacties van een 

medium, zo zult u dit hopelijk aan de redactie laten weten. Want in dat geval zijn er nog wel 

meer facetten van het medium zijn, waarover ik u het een en ander kan vertellen. 

K. N. 

We hebben nu het ODV-nummer 1971-2 voor ons. En we zetten neer, wat ons medium, ene 

Karel van der Nagel, toen in dat nummer liet lezen: 


Deze maal zou ik graag beginnen met enkele citaten uit de prognose voor 1971, die eind 

augustus en begin September door mij berekend werd. Zij verscheen in nr. 4, 1970 van dit 

blad. 

Over het weer schreef ik toen: januari, koud tot zeer koud, enige sneeuw, weinig wind. 

Februari: begint zacht, de eerste decade veel regen, daarna sneeuw en kouder; van 23 feb. tot 

2 maart strenge vorst waarschijnlijk. Maart: blijft koud tot de 20e met enige sneeuw, veel 

regen en storm. Daarna enkele mooie dagen, echter met harde winden. April: mooie dagen 

rond de 10e en 22e, veel motregens, in het oosten van het land echter waarschijnlijk 

wolkbreuken. 

Naar mijn bescheiden mening is deze prognose redelijk goed te noemen, zeker daar zij ruim 5 

maanden tevoren werd berekend. Eveneens juist was mijn interpretatie van de ontwikkelingen 

in februari, zij het, dat de data wat verschoven blijken te zijn: politieke moeilijkheden in Polen 

en Italië waren er inderdaad, in ruime mate zelfs. Over politieke moeilijkheden in Tsjecho- 

Slowakije heb ik echter niets gehoord. 

Foutief was de interpretatie van de ontwikkelingen rond het einde van februari: wel bleken 

vele bedrijven in moeilijkheden te verkeren, werden faillissementen bekend en kondigden 

meerdere bedrijven werktijdverkortingen of personeelsafstoting aan, maar van een beurscrisis 

was geen sprake. Ook van de dood van politiek belangrijke figuren in USA en DDR hoorde ik 

niets. 

Dat ik u hieraan herinner, heeft zijn redenen: Steeds weer ontdek je, dat sommige mensen in 

de mening verkeren, dat alles, wat wordt gezegd, geheel en te allen tijde uit zal komen. Het 

voorgaande bewijst wel, dat hiervan geen sprake is. Ik bereken waarschijnlijkheden en 

interpreteer dezen zo goed mogelijk. Maar het is zeer onwaarschijnlijk dat elke interpretatie 

geheel juist is. 

Beschouw dus de volgende kleine prognoses a.u.b. als een spel, dat ik speel, een spel waarin u 

mee kunt doen, door eens na te gaan, in hoeverre mijn interpretaties juist zijn. 

En wanneer ik volgens u het zeer juist heb gedaan, of grote vergissingen heb gemaakt, moogt 

u mij dit rustig eens zeggen of schrijven. Maar nu mijn visie op de volgende 3 maanden; 

62 



Het weer: 

April: 19: veel wind, betrokken, buien; 10, 11, 12 mooi en zeer warm voor de tijd van het 

jaar, gevolgd door slagregens tot de 15e. Tot de 22e koud, ruw weer, dat tot de 25e mooi, 

maar veel wind. Vervolgens tot het einde van de maand regen. 

Mei: de eerste decade zeer warm, mooie dagen als in hoogzomer, maar mogelijk onweer. Aan 

de kust veel nevel. 914: regen. 15: mooi, warm. Daarna plotselinge omslag en veel kouder 

met veel regen tot de 29e. In deze dagen kan hier en daar nog sneeuw vallen en treedt in het 

oosten nachtvorst op. 3031 warm, mooi. 

Juni: begint warm en mooi, 3-6 veel mist. 6-7 harde zware regens met veel wind, tot de 27e: 

mooi, warm, vaak zeer zonnig weer met onverwachte regenbuitjes, 27-30 regen, koude 

nachten. 

Juli: eerste 5 dagen veel mist, regenachtig, 5 tot 13 betrokken weer met zonnige perioden, 

wat koud voor de tijd van het jaar. Aan het einde van deze periode zware regenval, die hier en 

daar veel overlast zal veroorzaken, gevolgd door zwoel, warm weer tot het einde van de 

maand. 

Algemeen: 

Het begin van april brengt m.i. nogal wat onrust, die de verdere maand wel eens zou kunnen 

kentekenen. Ik verwacht moeilijkheden in het Midden-Oosten, zowel tussen Israël en de 

Arabische staten, als in India en Pakistan. Rond de 3e zullen eveneens reeksen ongelukken en 

branden plaats vinden, die belangrijke gevolgen kunnen hebben. Ruzies en rellen verwacht ik 

tussen 24 en 27 april, waarbij vooral in Frankrijk en België enig geweld zal gepleegd zal 

worden. 

De politieke ontwikkelingen aan het einde van de maand lijken mij vele verrassingen te 

bergen, waarbij mogelijk de stembusuitslag een rol speelt. Ik verwacht in ieder geval zowel 

rond DS '70 als de KVP onverwachte uitslagen. 

Mei lijkt mij een betrekkelijk rustige maand te worden, ofschoon in het begin van de maand 

door halsstarrigheid nogal wat conflicten schijnen te dreigen. Zondag 23 lijkt mij gevaarlijk 

voor weggebruikers. Ook in de motorsport zullen m.i. wel enige ongevallen het nieuws 

bereiken. 

Juni begint eveneens rustig, ofschoon een tendens tot zenuwachtigheid en onbeslotenheid 

werkzaam is, die rond de 12e voor de meeste mensen een hoogtepunt bereikt. 

Er zal tegen het midden van de maand voor veel mensen een reeks van belangrijke 

veranderingen optreden. In deze periode verwacht ik in Rusland moeilijkheden, maar kan de 

aard daarvan niet overzien. Rond de 18e zouden catastrofen voor kunnen komen, waarbij ik 

denk aan aardbevingen, maar daarnaast aan revolutionaire bewegingen en door mensen 

veroorzaakte explosies. 25 tot 27 treden overal technische storingen op. Dit heeft overlast, 

prikkelbaarheid en zenuwachtigheid ten gevolge bij vele mensen. In deze maand lijkt mij een 

ramp in Westfalen onvermijdelijk, waarschijnlijk als gevolg van een technische storing. 

Juli: De eerste 3 dagen zal men m.i. weer horen over rampen in het buitenland. In eigen land 

zullen zeer veel verkeersongelukken van ernstiger aard optreden. 

De rest van de maand is beter en geeft velen vooral geestelijk nieuwe mogelijkheden en 

inzichten. Conflicten met de overheid in ons land kunnen echter tussen 17 en 19 juli tot 

opstootjes voeren. 

Gunstige dagen: 

25-28 april: liefde en meevallers voor hen, die geboren zijn: 22-24.1, 24-25.3, 27.7, 26- 

28.11. 

17 maart en 26 maart: goede zaken, geluk. 25-28.1, wie deze meevallers heeft, kan rond 22 

mei op extra winsten, mogelijk door speculatie of loterij rekenen. 



20-22 mei: meevallers en kleine teleurstellingen t.a.v. verwachtingen. 22.1, 22-23.3, 26-29.9, 

24-25.11. 

4-5 juli: succes in zaken. 17-18.1, 19-22.7,21.9, 19-21.11 

16-20 juli: meevallers door relaties, geluk. 16-17.1, 18.3, 18-20.7, 19-20.11. 

Ongunstige dagen: 

25 april, gevaar voor ruzie. 17 mei: vertragingen, mislukkingen, moeilijkheden openbaar 

verkeer. 26 mei: ruzie als gevolg van door blijven strijden over kleinigheden. 30 mei: 

tegenslagen op reis en bij bezoeken. 

6 juni: moeilijkheden bij reizen, communicatiestoornissen bij gesprekken. 27 juni: 

mismoedigheid, traagheid van reactie kunnen ongevallen en mislukkingen veroorzaken. 

2 juli: ongelukken in het verkeer, explosiegevaar, vooral gas. 

Let u vooral vanaf 12 mei op de kleintjes, want er dreigen tot in September bovendien vele 

onaangenaamheden, die met tekort aan kasgeld, verlies van geld e.d. verband houden. 

Deze prognose werd opgesteld begin maart. 

K.N. 

In datzelfde ODV-blad, dus 1971-2, vertelde Karel wat over het reizen: 

Medium op reis (1971-2) 

Het is verwonderlijk, hoe weinig mensen beseffen, dat trancewerk vermoeiend kan zijn. 

Veel vermoeiender wordt het nog, wanneer je, om bij de toehoorders te komen, eerst een reis 

hebt moeten maken. 

Aan de andere kant heeft juist dit aspect van mijn werk vaak iets avontuurlijks: je reist vaak 

onder de vreemdste omstandigheden, ontmoet de vreemdste mensen en hebt de gelegenheid 

vaak bijzondere evenementen te bezoeken, die je zonder de “dienstreis” voorbij had moeten 

laten gaan. 

De winter zorgt voor zijn eigen evenementen. Eens was het treinverkeer sterk gehinderd door 

stuifsneeuw, op een avond dat ik in Utrecht moest werken. Onze secretaris was in die tijd de 

heer Guys. Hij stelde onmiddellijk voor dat wij met zijn wagen zouden gaan. Dan was ik er in 

ieder geval zeker van, dat ik het zou halen. 

Dat klopte. Er lag veel sneeuw op de weg, maar wij waren inderdaad voor 8 uur ter plaatse. 

Erger werd het, toen wij terug gingen. Het had stevig gesneeuwd en de temperatuur was ruim 

12 graden onder nul. De autoverwarming was niet in staat de wagen werkelijk warm te 

houden, de voorruit bevroor, zodat wij elke vijf minuten moesten stoppen, ijs afkrabben, met 

een doek de zaak zo goed mogelijk afvegen, voor wij verder konden rijden. In de dikke 

sneeuw lag een platgereden spoor van de een of andere vrachtwagen met een grotere 

spoorbreedte, zodat de wagen telkens slingerde en slipte. 

De huisreis duurde liefst 3 uur - wat gezien de omstandigheden - nog een hele prestatie was, 

want later hoorde ik, dat vele automobilisten langs de weg waren blijven staan, omdat zij niet 

verder dorsten rijden. Maar goed. Wij haalden het. De volgende dag had ik weer een seance. 

Ik was wel wat moe na die reis, maar afspraak is afspraak. Alleen werd ik wel wat nijdig, toen 

iemand mij vroeg, waarom ik na afloop zo stil was. Want van seanceren kun je toch niet moe 

worden, nietwaar Karel? Gelukkig was ik toen te moe om direct te reageren, anders was de 

Orde weer een lid armer geworden. 

Een andere keer moest ik naar Arnhem. De treinen reden onregelmatig, zodat ik meende er 

beter aan te doen veel vroeger dan normaal te vertrekken. Juist toen ik rond 3 uur bij het 

station kwam, begon er onderkoelde regen te vallen, die straten in korte tijd in ijsbanen 

64 



veranderde. Trams reden niet meer en ook de spoorwegen verkeerden kennelijk in 

moeilijkheden. 

Op de perrons waren veel meer mensen dan normaal tezamen gedromd, de wachtkamers 

zaten vol. De luidsprekers maakten duidelijk waarom: door ijsafzetting op de bovenleidingen 

konden geen treinen rijden. Velen gingen naar huis, of zochten hun heil in de stad. Maar ik 

wilde zeker zijn, dat ik al het mogelijke gedaan had en wilde blijven tot het zeker was, dat ik 

mijn bestemming inderdaad niet kon bereiken. 

Uiteindelijk loonde dit: rond half vijf werd bekend gemaakt, dat men met een aantal wagens 

getrokken door een rangeerlocomotief wilde proberen Gouda te bereiken. Ik mee. Om half zes 

hadden wij Gouda bereikt, maar de onverwarmde wagens waren niet bepaald een aangenaam 

verblijf. 

Iedereen rookte, elke ademhaling veranderde in een pluim stoom, die een oude stoomlok eer 

zou hebben aangedaan. De atmosfeer was zo dik, dat je er rustig een stukje van af kon 

snijden om als souvenir mee naar huis te nemen. Maar toen werd aangekondigd, dat men zou 

trachten met de trein Utrecht te bereiken, bleef ik zitten. 

Om half zeven bereikten wij Utrecht inderdaad. Het station was overvol. Koffie, chocolade, 

koek, broodjes waren uitverkocht. Langs de lange perrons dwaalden verbijsterde noorderlingen 

hongerig kreunende rond, hopende hun geliefde Zwolle en verdere bestemmingen nog te 

kunnen bereiken. Volgens de luidsprekers waren alle hotels in de stad reeds vol bezet, maar 

konden reizigers, die gestrand waren, zich melden bij de bagageafdeling, waar men voor 

onderdak in pensions en particulieren trachtte te zorgen. 

Ondanks alle bewondering, die ik koesterde voor dit geïmproviseerde dienstbetoon van de NS, 

wenste ik maar één ding: een trein in de richting Arnhem. En werkelijk, rond kwart over zeven 

kondigde een wat vermoeide stem aan, dat van spoor 21 een trein zou vertrekken in de 

richting Arnhem. 

De trein stond er. De trein was warm, weldadig warm na alle kou. De trein reed eerst 

langzaam, maar toen steeds meer in normaal tempo. Vijf voor half negen was ik er. De seance 

begon die avond om kwart voor negen in plaats van acht uur, dat wel. Maar de paar mensen, 

die ondanks alles waren gekomen, hebben de reis niet voor niets gemaakt 

Dat klinkt misschien wat opschepperig. Maar het is eerlijk zo gebeurd en niet anders. Want 

reizen brengt steeds weer verrassingen. Wanneer ik b.v. in Antwerpen ben, pleeg ik de dag, 

dat ik naar huis reis, nog even een bezoekje af te leggen, of bepaalde dingen te bespreken. 

Hierdoor is het de gewoonte geworden, dat ik daar eet, voor ik huiswaarts keer. Maar op een 

woensdag voelde ik mij zo onrustig, dat ik tegen alle gewoonte in vroeg wilde vertrekken. Ik 

had zo ‘t gevoel, dat er anders iets mis zou lopen. 

Ik had geluk: de trein, die ik nog net kon halen, was de laatste die die dag en de volgende dag 

vertrok: de Belgische spoorwegstaking legde alle spoorverkeer met Nederland voor twee 

dagen stil. 

Natuurlijk gaat het niet altijd zo. Als je ‘s avonds met de laatste trein naar huis reist, is het 

meestal stil. De ramen spiegelen de lege wagen, daarachter ligt alleen het duister, waarin zo 

nu en dan een voorbijgaand licht opflitst. De wielen denderen een cadans. Je probeert wat te 

lezen, maar bent eigenlijk te moe. Je sluit je ogen, maar slaapt niet. Soms doezel je even weg 

om dan met schik wakker te worden en naar buiten te turen, waar het duister hardnekkig 

weigert je te vertellen, waar je eigenlijk bent. 

Soms heb je geluk. Dan zijn er mensen, waarmee je kunt praten, die desnoods een mop willen 

tappen. Eens ontmoette ik een engelse humorist in de trein, die zijn aansluiting naar Hoek van 

Holland gemist had. Wij kwamen in gesprek. Ik vertelde in niet al te goed engels een paar 

Hollandse moppen en als dank - of mogelijk om zoiets niet langer aan te moeten horen - 

draaide de man bijna een uur lang zijn conferences vol van typisch engelse moppen voor mij 

af. Dat was een prettige reis. 



Maar dergelijke ontmoetingen zijn uitzonderingen, hoe zeer je elke keer weer hoopt een 

dergelijke gezellige medereiziger te treffen. Je komt na het middernachtelijk uur dan moe en 

melig thuis, grijpt naar de courant, zit een tijd te zitten en komt er niet toe naar bed te gaan, 

omdat je voor je gevoel eigenlijk te moe bent om naar bed te gaan. 

Vervelend is het ook steeds weer, wanneer je een bepaalde trein in ieder geval moet halen, 

omdat je anders geen verbinding naar huis meer hebt. De laatste tijd gaat het wat beter: 

degenen, die op de avond aanwezig zijn, maken er de sprekers tijdig op attent, dat zij moeten 

eindigen. Maar het is wel eens anders geweest. Kennelijk redeneerde men toen: de geest weet 

zelf wel, wanneer hij op moet houden, dus laat hem z'n gang maar gaan. Het gevolg was 

steeds weer, dat je onmiddellijk nadat je weer jezelf was, een jas aan moest trekken en 

haastig vertrekken. Iets wat niet bepaald bevorderlijk is voor je goede humeur en een snel 

herstel van de inspanning. 

Ik herinner mij een druilerige avond in Hilversum. Waarop het zo laat werd, dat zelfs met een 

auto het halen van mijn laatste verbinding onmogelijk scheen. Er was niemand met een auto 

beschikbaar. Maar wel iemand met een scooter. Alle verkeersregels overtredende gierden wij 

door de stad, alsof het een filmachtervolging betrof. Maar bij Hilversum Sportpark stond de 

trein er nog en kon ik er juist nog inspringen, terwijl hij al optrok. 

Het klinkt misschien, of ik mij wil beklagen over dergelijke dingen. Maar wanneer je het dan 

toch nog haalt, ben je zo voldaan, dat je vermoeidheid en zenuwen op de koop toeneemt. 

Vaak tref je in treinen interessante mensen aan, of mensen die vreemd reageren. In de trein 

naar Rotterdam zat eens een heel oud vrouwtje, kompleet met karbies, koffers en 

onzekerheden. Iedereen klampte zij aan met de vraag, of dit station of het volgende station 

Rotterdam Centraal was. Toen wij arriveerden besloten een paar soldaten met 

padvindersneigingen hun goede daad van de dag te doen, pakten het ouwetje met karbies, 

koffers en al op en deponeerden haar op het perron. 

Helaas verbiedt mijn waardigheid zowel als mijn bezorgdheid voor uw gevoelens mij precies te 

vertellen, wat de oude vrouw toen zei. Maar ik ben er zeker van, dat een dergelijke overigens 

bewonderenswaardige stortvloed van minder nette woorden de gehele vereniging van 

dienstplichtigen in het geweer zou hebben gebracht, wanneer de sergeant majoor ze geuit zou 

hebben. 

De reden bleek later: de oude vrouw - dame acht ik in dit geval niet de juiste uitdrukking - had 

van haar dochter te horen gekregen, dat zij uit diende te stappen op de eerste halte na 

Rotterdam Centraal. 

En dan die advocaat. Ik ontmoette hem in de trein van Amsterdam en, ik weet niet meer hoe 

het precies kwam, geraakte met hem in een debat, dat ik 3 kwartier later moest onderbreken, 

omdat de trein Den Haag al bijna weer verliet. 

De goede man keek mij wat wezenloos aan, en sprak: “Ik had er in Leiden al uit gemoeten. 

Blijft u nu ook zitten, dan gaan wij samen vanuit Rotterdam weer terug. Want het is juist zo 

gezellig.” 

Aan het reizen heb ik heel wat te danken. Zo was ik hierdoor in staat zonder veel kosten 7 

maal de wereldtentoonstelling in Brussel te bezoeken, heb ik veel interessante 

tentoonstellingen kunnen zien en vooral heel wat belangwekkende mensen kunnen ontmoeten. 

Scheldeloodsen hebben mij verteld over hun beroep, een piloot vertelde mij over de wilde 

luchtvaartmaatschappijtjes, die o.m. in Afrika werken, nonnen vertelden iets over hun werk, 

priesters, zigeuners, Amerikanen, Algerijnen waren allen bereid iets te vertellen over zichzelf, 

hun werken, hun denken. 

Helaas kan ik niet beweren, dat ik hen altijd even openhartig tegemoet ben getreden. Want als 

je zegt, dat je medium bent, kijkt men je opeens vreemd of meewarig aan en in een geval 

werd mijn eerlijkheid beloond met de opmerking: “Gunst, en u ziet er zo normaal uit.” 

66 



Dat alles behoort gewoon bij mijn leven en werken. En wanneer ik soms wel heel erg moe ben, 

en dommelend wat voor mij heen filosofeer, heb ik nooit het gevoel, dat het nu toch eindelijk 

maar eens afgelopen moet zijn met al dat reizen en trekken. De andere steden, de andere 

mensen, de vele vrienden, die ik in elke stad toch steeds weer aantref, zijn een voortdurende 

vreugde. 

En wanneer ik, vrienden op de buitenposten, wel eens wat moe ben, of wat erg snel 

vertrekken moet, zo hoop ik, dat u dit niet zult zien als ‘n gebrek aan waardering voor u en uw 

goede zorgen. Want ook een medium kan moe zijn, zeker een medium op reis. 

Zoals gebruikelijk werd, gaf Karel v.d. Nagel ook in het 3e ODV-nummer van 1971 eerst zijn 


Het weer in de afgelopen tijd heeft zich nogal gehouden aan de voorspellingen, die ik tot nu 

heb gegeven voor dit jaar. Toch betekent dit niet, dat uw voorspeller nu ook altijd in de roos 

zal blijven schieten. 

Hier volgen in ieder geval de weersvoorspellingen voor het komende kwartaal. 

JUNI: vermoedelijk de eerste 4 dagen mooi weer, temperatuur ongeveer normaal. 47: veel 

mist, regenvlagen, te koud.. 8-26: warm, mooie zomerse dagen. Maar steeds weer 

onverwacht optredende regenbuitjes. Regenjassen mee! 27-30: sterke regenval, koude 

nachten. Totaalbeeld: wisselvallig, maar wel mooi weer met veel mist, vooral in de ochtend en 

bij nacht. 

JULI: 17, onbestendig, veel regen, in delen van het land zeer zware, soms blijvende mist. 7- 

14: koel, vaak betrokken, winderig, enkele buien. 14 tot 31: te warm, zwoel weer, enkele 

onweersbuien, verder zeer mooie dagen. 31: slagregens van korte duur, die mogelijk hier en 

daar overlast betekenen. Totaalbeeld: na de 7e mooi weer, ofschoon enkele nachten een 

sterke afkoeling te zien geven. Reken op drukkende warmte. 

AUGUSTUS: eerste week mooi en warm. 8-12 regen. 13-19 zeer warm weer, overdag te 

warm, mooie avonden. 20-27: regen zorgt voor afkoeling, hevige onweders in het westen, 

verder mooi weer. Totaalbeeld: na een te koel begin: hittegolf van enkele dagen, te droog, 

gemiddelde temperatuur boven normaal. 

SEPTEMBER: mooi en warm in de eerste week. 7 tot 14: te koud. Mogelijk reeds rijp in het 

oosten, 13-15 ook veel regen. 16-21: mooi, maar rond 17e onweer en regenval. Verder 

regenachtig en bewolkt. 

OKTOBER: eerste 12 dagen regenachtig, daarna te koud. Nachtvorst vanaf 17e, mogelijk 

eerste sneeuw in het oosten rond 24 tot 26; vanaf 24 tot 31: regen, vooral rond de 31e de 

hele dag aanhoudende. Totaalbeeld: zeer onbestendig, iets killer dan normaal, kans op gladde 

wegen tegen het einde van de maand. 

De maand juli is overigens geen onaangename tijd. Wel zullen heel wat woordenwisselingen 

rond de helft van de maand voorkomen en in enkele gevallen zelfs tot geweld voeren. Maar 

ondanks de economisch minder gunstige tendens zal men veelal over voldoende 

vindingrijkheid beschikken om de lopende problemen zonder veel moeite baas te kunnen. 

Pas echter op voor pessimisme: zorgen voor de toekomst kunnen juist in deze maand en 

vooral in de tweede decade de mensen blind maken voor de mogelijkheden van het ogenblik. 

De 19e vooral dient u erg op uw woorden te passen. Maar rond de 28e hebben velen een paar 

meevallertjes. 

Augustus is heel wat minder vriendelijk. Het begint voor de meeste mensen met enige 

ergernis. Energiek aanpakken van moeilijkheden biedt echter een oplossing. De derde of de 

vierde van deze maand belooft nieuws op verkeerstechnisch gebied en mogelijk enkele voor 

velen minder aanvaardbare maatregelen of voorstellen daartoe. 

K.N. 



Ofschoon men in de verdere maand vaak zenuwachtig zal zijn, staat het er met de liefde, maar 

ook geestelijk werk goed voor. Minder aangenaam ziet het er uit met de financiën: de laatste 

decade brengt zakelijk nogal wat moeilijkheden. Menige reis valt verkeerd uit, Indien men op 

bezoek gaat, blijken degenen die men wil treffen, niet aanwezig. Mogelijk ook nieuwe 

berichten over economische misslagen en crisisverschijnselen. Rond de 21e dreigen rellen. 

September toont, dat snelle en krachtige maatregelen een groot deel van de misslagen van de 

vorige maand ongedaan kunnen maken, maar dit vergt wel een uiterste inzet van krachten. Op 

geestelijk en occult gebied zullen velen in deze tijd bij zichzelf nieuwe mogelijkheden 

ontdekken. 

Rond de 23e zal men m.i. horen, dat natuurrampen hebben plaatsgevonden, terwijl men ook 

andere rampen - explosie nabij Zeeland, branden o.m. in Groningen, maar ook in het 

buitenland en t.m. een zeer ernstig verkeersongeluk met vele slachtoffers - de aandacht 

vragen. ( De opening van de Staten Generaal valt hier niet onder) 

Oktober begint waarschijnlijk met geweld - stakingen?, maar zal na de eerste decade niet 

onaangenaam zijn. Rond de 8e zijn zowel technische mislukkingen als werkingen in de 

ruimtevaart aangeduid. Ik neem aan dat dit betekent, dat wij o.m. over een zeer gevaarlijke 

situatie of zelfs een mislukking i.v.m. ruimtevaart te horen zullen krijgen. 

De verdere maand toont vele goede mogelijkheden, maar tevens een dreigende 

onevenwichtigheid bij zeer vele mensen. 

Vreemde excessen - moord, mishandeling, maar ook b.v. het onverwacht wegschenken van 

wonderlijke zaken - zullen de couranten bijzonder leesbaar maken. 

Enkele algemene opmerkingen: 

De gehele zomer door zullen aardbevingsrampen, vulkanische verschijnselen en stormvloeden 

voorkomen. Ons land zal hierdoor m.i. niet worden beroerd, wel Indonesië, Turkije, Syrië, en 

Tunis, terwijl in Azië ook grote schade door stormvloeden te verwachten is. 

Rond 22 juli massale onlusten in Azië waarbij ook geschillen in Buiten-Mongolie en mogelijk 

gewapende acties aan de grens China/Rusland. Rassengeschillen laaien op, ook in de USA, 

studentenrellen over de hele wereld, maar met zeer spectaculaire en mogelijk ook dramatische 

gevolgen in Japan. 

Rond 6 augustus verwacht ik een internationale politieke crisis, gepaard gaande met 

moeilijkheden op de beurs. Rellen en moeilijkheden in West-Duitsland, Polen en Roemenië. 

22 augustus: concerns in moeilijkheden, beurscrisis, aardbevingen in Zuid-Amerika en nabij de 

Rode Zee. 

Totaalbeeld van dit kwartaal: in de persoonlijke sfeer niet onaangenaam, maar wel onrustig. In 

de wereld: spanningen, rampen en mislukkingen aan de lopende band. 

Conclusie: voorzichtig met uw geld, u kunt onverwacht grote bedragen nodig hebben. Ga met 

vakantie vooral in de tweede helft van augustus liever niet te ver van huis. Ga bedachtzaam te 

werk, want vergeetachtigheid en wispelturigheid zijn dit kwartaal wel bijzonder kostbare 

fouten. 

In ons volgend nummer hopen wij u de prognose voor 1972 voor te kunnen leggen. Dan, 

zowel als nu geldt: de prognoses bevatten waarschijnlijkheden, geen zekerheden. Houdt er 

rekening mede, wanneer dit mogelijk is, maar laat u er niet te veel door beïnvloeden. 

Een medium is ook een mens (1971-3) 

Bij het begin van een seance in de volksuniversiteit te Enschede zat ik op een zeer moderne, 

maar niet al te stabiele zetel. De ongewone omgeving, mensen die mij aanspraken, kleine 

K.N. 

68 



storingen, ook kort voor het begin, brachten mij er toe te vergeten, dat je bij het in trance 

gaan beter zo goed mogelijk je evenwicht in je zetel dient te zoeken. 

Het gevolg bleef niet uit. Onder ademloze stilte kwam ik in trance en voor de inbeslagname 

een feit was, maakten medium en stoel statig slagzij. Volgens de aanwezigen kwam ik, zonder 

dat ik ook maar een beweging maakte, met stoel en al plat op de grond terecht. Voor de leider 

van de bijeenkomst in had kunnen grijpen, was de spreker reeds aanwezig en, volgens 

sommigen door even een hand uit te steken, volgens anderen op onverklaarbare wijze, 

kwamen stoel en medium weer in normale positie precies achter de tafel terecht. Op de 

bandopname hoorde ik later enig gekraak, gevolgd door de woorden: “Goeden avond, 

vrienden, weest u rustig.” 

Enkele toehoorders merkten later op: “Heerlijk dat je een medium bent. Vanavond hebben wij 

het bewijs gezien: dan kan je niets gebeuren.“ Dat nog een week later mijn schouders geel en 

groen zagen, heb ik hen niet verteld. Waarom ook? Maar zowel over mijzelf als over de in 

beslag nemende geest heb ik voor mij heen nog wel wat onaardigheden gemompeld, dat kan 

ik u wel verzekeren. 

Het denkbeeld, dat je als medium verzekerd bent van alle noodzakelijke bescherming, mag 

enigszins waar zijn. Maar dan wel zo, dat je de gevolgen van domheden heus wel te dragen 

krijgt, ook al is het dan op een wijze, die je werk niet te veel zal belemmeren. 

Dat je bescherming geniet, lijkt mij wel vast te staan, ook al zoek ik altijd weer naar een zo 

natuurlijk mogelijke verklaring. Ik herinner mij, dat ik voor een groep in Den Haag heb 

gewerkt, terwijl ik een hoge koorts had. (39°). De groep was niet in staat op korte termijn een 

vervanger te vinden, dus nam ik een taxi en toog aan het werk. Toen ik thuis kwam, bleek de 

koorts tot even onder de 38° te zijn teruggelopen en de volgende morgen was ik geheel 

koortsvrij. 

Dergelijke dingen heb ik trouwens wel meer meegemaakt. Ik geloof, dat de algehele 

ontspanning, die nodig is om een redelijk diepe trance te bereiken, mede voor dit verschijnsel 

aansprakelijk is. Alleen kom je door dergelijke dingen er al snel toe alle vermoeidheid en ziekte 

als onbelangrijk te beschouwen, niet alleen, wanneer het om werk gaat, maar ook in je privéleven. 

Dan moet je tot je spijt constateren, dat een medium toch ook maar een mens is. 

Maar het is wel moeilijk dit aan de buitenwacht duidelijk te maken. Velen schijnen te denken, 

dat het werk als medium eerder een verfrissend bad is dan een arbeid, waar je moe van kunt 

worden. En dat voert dan wel eens tot onaangename situaties. 

Eens was ik zwaar verkouden. Mijn neus lekte als een kraan zonder leertje en ergens achter 

mijn ogen had zich tijdelijk de een of andere smederij gevestigd. Maar plichtsgevoel, 

aanmerkelijk versterkt door de hoop na de seance aanmerkelijk beter huiswaarts te kunnen 

keren, hadden mij naar de zaal gedreven. Ik was zelfs niet van plan de bijeenkomst voor de 

daarop volgende zondagmorgen - voor mij toch al altijd een bezoeking - af te zeggen. 

Maar een van degenen, die ook die zondag aanwezig zou zijn, verzocht mij, kennelijk over 

mijn rode neus en andere attributen van ongezondheid heen ziende, of ik na de normale 

zondagmorgenbijeenkomst nog even een kleine seance wilde geven. Mijn antwoord, zeer 

nasaal gebracht als een verstopte trompet - vanwege die neus - luidde natuurlijk, dat ik daar 

niet voor voelde, omdat ik niet bepaald wel was. In de pauze nogmaals hetzelfde verzoek, na 

weigering nogmaals herhaald. 

Toen heb ik gezegd: “Maak maar bekend, dat die zondagmorgen niet doorgaat. Ik voel mij zo 

ziek als een hond”. 

En die zondagmorgen heb ik niet zonder enige dankbaarheid gedacht aan de volhouder, want 

zonder hem zou ik mijn warme bed hebben moeten verlaten. 

Maar zelfs nu nog steekt mij de zaak ergens: Ik ben ook maar een mens, met alle feilen en 

ziekte van dien, geen geestelijke jukebox, die op verzoek onder alle omstandigheden spelen 

moet. 



Andere mensen hebben weer het gevoel, dat je voor mijn soort werk niets moogt ontvangen. 

“Je krijgt het toch voor niets van de geest, dus mag je er ook geen betaling voor aannemen”, 

zo redeneren zij. Maar zij vertellen je er niet bij, hoe je dan wel zoudt moeten leven. Ik heb 

een hele massa te doen en nog een gezin te onderhouden, met frisse lucht alleen slaag je 

daarin heus niet. 

In de tijd, dat ik nog niet gehuwd was, heb ik een tijd zonder enige vergoeding gewerkt. 

Overdag reizen in hangen sluitwerk, 's avonds seanceren, maar dan hoogstens twee maal in 

de week. Het gevolg was, dat ik na rond 1 jaar overspannen was en geen van beide 

werkzaamheden nog voort kon zetten. Ik moest een keuze doen en koos het mediumschap. 

Dit betekende ook, dat ik zonder werk kwam te zitten. Het toenmalige bestuur besloot mij 

voortaan de opbrengst van de collecte te geven, verminderd met het bedrag van de zaalhuur. 

De opbrengst was echter zo hoog, dat ik toch wel werk diende te zoeken. Onregelmatig werk. 

Dus werd ik colporteur. Ik wierf abonnementen voor damesbladen, haalde stoomgoed op. 

Dreef soms een handeltje in losse goederen, die ik in consignatie kon krijgen. 

Ondertussen besloot het bestuur voortaan een entreeprijs te stellen. Want met leedwezen 

constateerden wij steeds weer, dat zeer gegoede en hooggeestelijke mensen wel per auto 

arriveerden en de beste plaatsen in beslag namen, in de pauze meerdere verteringen 

gebruikten, maar het niet nodig vonden meer dan 5 cent in de collecteschaal te werpen. 

Er kwam langzaam aan meer orde in de zaak en op de duur kreeg ik zelfs een vast 

inkomentje, dat echter niet hoger was dan de uitkeringen, die de sociale zorg aan vrijgezellen 

pleegt uit te keren. 

Ik was ondertussen gehuwd en vroeg dus enkele malen om opslag. Ik kreeg ze wel, maar 

moest dan wel opmerkingen op de koop toe nemen als: “Mijn zoon verdient ook niet meer”. 

Waarop ik dan met een smak van mijn geestelijk voetstuk placht af te dalen om duidelijk te 

maken, dat het een verschil is of je bij je ouders thuis woont en de kost hebt, ofwel voor jezelf 

dient te zorgen. Bovendien: het geld was er of kon gemakkelijk worden opgebracht. 

Ik kreeg mijn zin, dat wel. Maar men vond wel, dat ik mij allesbehalve hooggeestelijk had 

gedragen. Voor de persoon in kwestie was het zelfs later aanleiding om, toen in een 

vergadering ook de geestelijke leiding meende, dat ik zonder zorgen diende te kunnen leven, 

het in trance zijn in twijfel te stellen. 

Maar ik haal alleen maar onaangename herinneringen op en toch heb ik ook heel wat leuke 

dingen meegemaakt als gevolg van de vreemde opvattingen, die sommige mensen er op na 

houden, zodra zij in contact komen met de geest en mediums. 

Na een lezing, die handelde over de 4e dimensie, werd ik door een oud dametje benaderd, dat 

mij krampachtig aan de mouw van mijn enige toonbare pak opzij leidde om vervolgens op 

vertrouwelijke toon tot mij te zeggen: “Meneer, u weet zoveel. Geeft u mij even een goed 

middel tegen haemorrhiden....” 

Een andere dame sprak mij als volgt aan: “U treedt zeker uit tijdens de trance”. Ik beaamde 

dit. “Kunt u dan even gaan zien naar mijn dochter in Nieuw Zeeland? Haar kleine is ziek en ik 

heb al geen week meer bericht van haar gehad.” Ik heb maar gezegd, dat ik zou zien, wat 

mogelijk was en haar later verteld, dat de lijn helaas gestoord was. 

Zo heb ik een tijd meegemaakt, dat ik nergens kon komen zonder dat mij foto's of andere 

voorwerpen in de hand werden gefrommeld, met het vriendelijke verzoek er even iets van te 

zeggen. In het begin deed ik dit ook wel, maar de vraag werd al snel zo groot, dat ik bekend 

moest maken, dat ik als psychometrist alleen optrad op bruiloften en partijen. 

Ik moet toegeven, dat ik met dergelijke dingen wel eens showde ook. Vooral wanneer het 

mensen betrof, die twijfelden aan de mogelijkheid zo maar eens iets te zeggen over een ander. 

Maar daar ik in dergelijke gevallen - overigens onder 4 ogen - nogal wat familieskeletten uit de 

kast placht te halen, heeft dit mij wel vermaakt, maar de Orde, zover ik weet, leden 

70 



opgeleverd. Er zijn ook mensen, die schijnen te menen, dat je als medium nooit zelf eens een 

goede opmerking kunt maken. Stommiteiten zijn natuurlijk wel van jezelf; maar al het goede 

komt volgens hen van inspirerende geesten. 

Nu ben ik menselijk genoeg om mij te ergeren, wanneer mijn beste opmerkingen worden 

afgedaan met een: dat heeft Henri je ingegeven. Waarbij ik overigens moet toegeven, dat ik 

van Henri heel wat geleerd heb. 

Vele jaren heb ik juist zijn betogen en definities verzameld en bewonderd, zodat het m.i. 

alleen maar menselijk is, dat ik van zijn techniek zo nu en dan gebruik maak. 

Overigens werkt die meestal heel goed. Ik kwam eens haastig een deur uit en botste zo op een 

juist passerende driftkikker met aktetas. Dit heer blies zich onmiddellijk open sprak op hoge 

toon: “Meneerrr!!! Bent u gek?” 

Mijn volmondig: “JA”..., gevolgd door de belangstellende vraag: “U ook ??? “ deed hem 

sprakeloos en geslonken verder snellen. 

Het reageren op de letterlijke betekenis van een vraag blijkt voor vele mensen iets 

onvoorstelbaars te zijn. In de trein naar van Arnhem naar Amsterdam vroeg mij iemand: 

”Waar gaat u heen?” Ik antwoordde natuurlijk: “Naar Den Haag.” De vraagster zweeg 

verbijsterd, zat enige minuten zeer gefronst na te denken en klampte toen een passerende 

conducteur aan. “Deze trein gaat toch naar Amsterdam?” “Zeker, mevroi” Zij wendde zich tot 

mij en er was iets zegevierends in haar blik: “U zit verkeerd, deze trein gaat naar Amsterdam!” 

Waarop ik vriendelijk repliceerde, dat dit mij bekend was, maar dat ik, na enige bezigheid in 

Mokum, toch werkelijk naar Den Haag ging, omdat ik daar nu eenmaal woonde. De rest van de 

reis zat zij mij ijzig zwijgend te verachten. 

In België informeerde een heer bij mij, wanneer de vertoning zou beginnen. Ik wees hem de 

zaal met de opmerking, dat de vertoning al aan de gang was, maar dat de seance eerst over 

20 minuten zou beginnen. Ik weet niet of hij mij begrepen heeft, maar hij keek wel erg 

verwonderd. 

Het is misschien wel erg gemeen je met dergelijke dingen te amuseren, maar zoals gezegd: 

een medium is ook een mens. 

Ofschoon dit laatste mogelijk in twijfel zal worden getrokken door de zeer engelse heer, die mij 

met het netste Oxford-accent in Amsterdam de weg “to the Dam” vroeg. Ik wees hem 

natuurlijk de kortste weg, maar kon, gezien zijn zeer onberispelijk uiterlijk, de verleiding niet 

weerstaan hieraan toe te voegen, dat slapen op de Dam door de politie verboden was. Toen ik 

de man die avond in de zaal aantrof, heb ik waarschijnlijk vreemd gekeken. Maar u had hem 

eens moeten zien, toen ik achter de tafel plaats nam. 

Dat dergelijke aardigheidjes niet altijd geheel zonder risico zijn, moge uit het volgende blijken: 

Iemand trapte mij nogal stevig op de zacht geschoeide tenen. Mijn pijnlijk “hé, kijk uit!” werd 

beantwoord met een “loop naar de hel!”. Waarop ik antwoordde: “Goed, maar wijst u me dan 

de weg even, want ik ben daar niet zo thuis als u”. Maar deze vetkuif gladiator had geen 

gevoel voor humor en mompelde iets van “ik sloop je”. Gelukkig was enig vertoon van mijn 

demolitiemiddelen voldoende om hem, nog steeds helse taal gebruikende, zijn weg te doen 

vervolgen. 

U denkt nu waarschijnlijk, dat een dergelijk optreden niet erg past bij een medium van de 

Orde der Verdraagzamen. Ik geef u groot gelijk. Maar ja, wat wilt u eigenlijk? Ik zei het reeds 

in de titel: een medium is ook een mens. 

Nu is het 4e ODV-nummer van 1971 aan de beurt, en ook nu begint ons medium met een 

blik op het volgende jaar: 

K.N. 



1972 onder de loupe (1971-4) 

Een jaar dat onder Saturnus valt, is over het algemeen niet een van de aangenaamste 

perioden. Volgens de z.g. kosmische tendensen zal het jaar o.m. koud en vochtig zijn. 

Het machtsevenwicht tussen Rusland en rood China zal verstoord worden, zowel in Azië als de 

Arabische wereld schijnen oorlogen onvermijdelijk, rassen en godsdienstige twisten lijken 

overal onvermijdelijk, terwijl de economische tendensen tot zeker mei 1973 eveneens 

ongunstig schijnen te zijn. Het einde van de zomer toont bovendien aspecten, waardoor het 

epidemisch optreden van ziekten waarschijnlijk wordt. Volgens mij gaat het hierbij om kwalen 

als griep, longontsteking e.d., cholera, diarree, e.d. 

Op grond van zonneactiviteiten in de 28jaarcyclus zouden ook de nodige natuurrampen 

optreden. Rond februarimaart reken ik met overstromingen en vloedgolven, die o.m. Zuid- 

Engeland, Ierland en mogelijk West-Vlaanderen en Zeeland treffen. Overigens komen 

Nederland en België er waarschijnlijk met overlast vanaf. Aardverschuivingen en mogelijk 

vulkanische activiteiten in dezelfde periode verwacht ik in Zuid-Italië, terwijl stormvloeden, en 

mogelijk een zeebeving het zuidelijk deel van Japan zullen treffen. 

Stormen plus wateroverlast verwacht ik dan ook o.m. in Arkansas, Florida en nabij Los 

Angelos, waar mogelijk bovendien bevingen en aardverschuivingen een rol spelen. Verder lijkt 

mij rond mei een reeks grote bosbranden in Californië onvermijdelijk, ofschoon dit tijdstip 

redelijk gezien te vroeg in het jaar ligt voor iets dergelijks. 

Aardbevingen in ongewone aantallen en van ongewone heftigheid verwacht ik rond juliaugustus. 

Getroffen gebieden m.i. Japan, Java, Celebes, Het Middellandse Zeegebied met 

nadruk op Griekenland en Joegoslavië, maar waarschijnlijk ook veel schade in Zuid-Spanje. 

Ook de Andes heeft m.i. te lijden onder bevingen, die waarschijnlijk hun epicentrum in de Stille 

Oceaan hebben. 

Deze tweede periode kenmerkt zich bovendien door vele scheepsrampen, waarbij 

zeebevingen, taifoens, maar ook het opeens droogvallen van bepaalde gebieden langs de kust 

een rol spelen. 

Dit is ongetwijfeld een pessimistisch geheel. Er staan echter ook meer positieve zaken 

tegenover, die voor de meeste onder ons van heel wat meer belang zullen zijn dan de vele 

nadelige ontwikkelingen, waarvan wij - uitgezonderd mogelijk wat wateroverlast en 

economische moeilijkheden - in Nederland weinig zullen merken. 

Zo zullen reizen in juni, juli en een deel van augustus gemeenlijk prettig verlopen, ook al werkt 

het weer in augustus niet altijd mee. Ondanks alle dreigingen zal er geen wereldoorlog 

uitbreken. De politieke en economische verwarringen voeren tot een rationeler beleid in vele 

landen. Aan het einde van 1972 zouden zelfs de inflatoire tendensen hun invloed verliezen. 

Wie een matig dieet weet te houden, waarin veel groenten en niet te veel vlees zijn 

opgenomen, zal de meeste ziekten wel kunnen vermijden. En al gaat het ons land niet zo goed 

als de Scandinavische staten in economisch opzicht, wij hebben in verhouding tot grote delen 

van de wereld werkelijk niets te klagen over onze economie. Politiek is er meer reden tot 

klagen, maar dat zal de meeste niet eens opvallen. 

Als weergever van alles wat ons zeer gewaardeerde medium heeft neergeschreven, laat ik 

voortaan de gedetailleerde prognoses m.b.t. het weer, en de gunstige en ongunstige dagen 

e.d. toch maar weg, het gaat teveel tijd kosten om het allemaal op de computer te zetten, 

en het is toch alles echt verleden tijd. De algemene globale beschouwingen zijn misschien 

toch wel alle moeite waard, dus daar zal ik maar mee doorgaan. Mocht men toch 

belangstelling hebben voor meer details, zoals Karel die gaf, dan kan het 

Documentatiecentrum altijd proberen u ook hierin ter wille te zijn. In het 4e ODV nummer 

van 1971 werd zoveel ruimte in beslaggenomen door het vele wat over het volgende 

moeilijke (Saturnus) jaar 1972 moest worden gezegd, dat Karel zich een klein beetje 

inhield: 

72 



Een medium hoort nog eens wat (1971-4) 

Deze maal een kleine bloemlezing uit de vele vragen en opmerkingen, die een medium te 

horen krijgt. Ik geef dezen zonder verdere commentaren weer, om u later nog iets te zeggen 

over mijn reacties. 

“Meneer is medium. Hij praat met geesten. Ja, ja, een medium hoort nog eens wat....” 

“Bestelt u de sprekers van te voren, of moet u maar afwachten, wat er overschiet?” 

“ Vindt u uw werk niet griezelig? Een neef van mij ziet ook vaak spoken. Maar hij drinkt veel, 

dus kan het ook delirium zijn.” 

“U krijgt het toch ook voor niets? Waarom laat u ons dan betalen?” 

“Ik ben ook mediamiek. Wanneer u spreekt word ik er draaierig van...” 

“Merkt een spreker het nu, wanneer u knoflook gegeten hebt?” 

“Bent u waarzegger ook? Ik zit met mijn man in de knoop...” 

“Geesten bestaan niet, en mediums zijn bedriegers of geestelijk gestoorden. Maar wat u 

vanavond zegde, klonk heel redelijk.” 

“Als u uittreedt, hebt u dan vakantie, of moet u werken?” 

“U hebt vast geen goede geesten. Er werd de hele avond gelachen in de zaal....” 

“Zo maar over iets kletsen, kan ik ook, maar u doet het wel goed.” 

“Ik geloof niet in geesten, maar het kunnen uw vroegere incarnaties zijn, die komen spoken.” 

“Als dit van de duivel moet zijn, zou ik God wel eens willen horen.” 

“Ik geloof natuurlijk niet, dat hier geesten aan het woord zijn, maar het was een zeer goede 

lezing.” 

Opvallend is steeds weer, dat naast de vele eigenaardige opmerkingen, die je te horen krijgt, 

bij velen een zeker fanatisme meespreekt. De meeste mensen blijken een geheel eigen 

mening over het fenomeen mediumschap in het bijzonder en spiritisme te bezitten, die zij 

zonder meer als enig waar beschouwen. 

Er bestaan geen geesten, geesten op een bepaalde manier, in de Orde wordt de enige 

waarheid verkondigd, alles, wat op deze dingen betrekking heeft, berust op geestesziekte en 

oplichterij. Dat zijn wel de meest voorkomende standpunten. En wee het medium, dat er nog 

een eigen visie op na durft te houden, of zelfs de betrekkelijkheid der dingen durft zien. 

Nu beschouw ik mijzelf - hopelijk niet geheel ten onrechte - als een nogal nuchter en redelijk 

mens. Het zal u duidelijk zijn, dat de antwoorden op vragen als voorstaand vermeld en andere 

meer dogmatische opmerkingen niet altijd naar de zin zijn van mijn gesprekspartners. 

Kort voor de seance had ik eens gehoord, dat er ergens een zware brand woedde. Toen ik dat 

ter sprake bracht, had een van de aanwezigen onmiddellijk een juiste verklaring: “Ja, ja een 

medium hoort nog eens wat. Dat heeft de geest u zeker zo-even gezegd?” Mijn antwoord 

luidde: “Neen, de radio”. Wat niet in goede aarde scheen te vallen. 

In Amsterdam klampte mij weer eens iemand aan om te vertellen, dat de inhoud van de avond 

goed was, maar dat hij niet kon geloven, dat hier geesten aan het woord waren. Ik merkte 

onmiddellijk op, dat hij mij hiermede dus voor oplichter uitmaakte. 

Dat was zeker niet de bedoeling geweest, maar hij kon niet geloven.... Mijn antwoord stemde 

hem wat nadenkelijk: “Ik weet wat ik doe, u niet. Daarom moogt u mij voor mijn part een 

oplichter noemen, wanneer u maar toegeeft, dat ik een goede ben.” 

De man is sindsdien vele malen op bijeenkomsten aanwezig geweest, maar de vraag, of nu 

wel of niet de geest spreekt, heeft hij in mijn bijzijn niet meer aangesneden. 



Aan de andere kant is eens iemand boos geworden, omdat ik, sprekende over mijn werk, 

zeide: “Ik meen te weten, dat er inderdaad geesten door mij spreken. Maar of dit juist is, moet 

u zelf maar beoordelen.” 

Deze poging tot objectiviteit werd door een van de dames gezien als een “afbreken van het 

spiritisme, een verraad aan mijn heerlijke gave”, enz., enz. 

En hoe vaak krijg je niet hele verhalen te horen over de problemen, waar iemand mee 

worstelt, zonder dat men zich schijnt te realiseren, dat je niet door even te fluiten van de 

geest het enig juiste antwoord kunt vernemen. Het is duidelijk, dat je niet onmiddellijk en 

zonder meer raad kunt geven. De meeste aanvaarden dit na enig verzet ook wel, maar er zijn 

ook wel enkelen geweest, die meenden te moeten reageren met allerhande onvriendelijke 

veronderstellingen omtrent mijn instelling en in een enkel geval bood men mij zelfs een 

aanmerkelijk bedrag, indien ik onmiddellijk een antwoord zou geven. Indien u mij kent, zult u 

begrijpen, met hoeveel leedwezen ik dit op zich beledigende aanbod heb afgewezen. Maar een 

medium is nu eenmaal geen geestelijke jukebox en geen pot met instant advies. 

Mooi was ook de toespraak van een aspirantmedium, dat mij met veel ophef en woorden 

verzocht even een goede spreker te waarschuwen, dat zij zich de volgende dag om 21 uur in 

zou stellen. Of de Orde dan maar meteen voor een goede lezing wilde zorgen, want het hing 

haar de keel uit steeds weer voor onbelangrijke boodschappen gebruikt te worden. 

Misschien vraagt u zich op het ogenblik wel af, of ik deze verhalen niet uit mijn duim zuig, daar 

het menigeen moeilijk zal vallen aan te nemen, dat mensen op een dergelijke wijze kunnen 

redeneren en handelen. Nu, tot mijn spijt heb ik nooit een lijstje aangelegd, waarop vreemde 

opmerkingen en vragen van toehoorders genoteerd worden. Maar ik kan u verzekeren, dat alle 

geciteerde uitspraken naar de geest geheel, en woordelijk grotendeels juist zijn weergegeven. 

Want je maakt werkelijk wel eens wat mee. Een pastoor verklaarde voor mij te zullen bidden, 

toen hij hoorde, dat ik geen goede gelovige was, maar voor de concurrentie werkte. 

Een Jehovagetuige, kennelijk overtuigd van het feit, dat ik voor eeuwig verloren moet zijn, 

citeerde spreuken over de buitenste duisternis en verklaarde, dat hij met leedwezen aan mijn 

toekomstige pijnen dacht, maar toch de Heer zou loven om zijn rechtvaardigheid. 

Iemand, die ik spelenderwijze, enige blijken van helderziendheid had gegeven, die voor 

hemzelf minder vleiend uitvielen, probeerde anderen er van te overtuigen, dat ik een 

gedachtelezer en een zeer gevaarlijk mens was. 

Iemand, die volgens eigen verklaring al “zeer lang in het spiritisme werkte”, ergerde zich aan 

een paar moppen, die ik overigens niet aan de persoon in kwestie, maar aan een ander 

vertelde. Mij hierover aansprekende merkte zij o.m. op, dat bij iemand, die zich met dergelijke 

zaken bezig hield, geen werkelijk goede geest kon doorkomen. Toen ik antwoordde, dat de 

geest kennelijk een veel groter gevoel voor humor heeft dan bepaalde spiritisten, ging zij 

verontwaardigd heen en keerde nooit weerom. 

Bij mijzelf denk ik dan altijd maar weer, dat dergelijke mensen er ook moeten zijn, ofschoon ik 

niet kan begrijpen waarvoor en ga over tot de orde van de dag. Want eerlijk is eerlijk: er zijn 

mensen, met wie een gesprek van 10 minuten vermoeiender is dan een hele seance. 

Laat mij aan het einde van deze reeks verhalen over het wel en wee van een medium 

nogmaals duidelijk stellen: Ik beklaag mij niet. Mijn werk geeft mij bevrediging, ik heb het 

gevoel voor velen iets te kunnen betekenen, velen een weg te kunnen tonen naar een 

harmonischer leven. Al het andere is bijkomstig. 

Maar als medium beleef je vaak vreemde zaken en bovenal: je hoort heel wat. 

De zaak ziet er van mijn kant vaak anders uit dan voor de bezoekers van bijeenkomsten. 

U enig inzicht te geven in mijn beleven en benadering was bij het schrijven van deze 

herinneringen mijn doel. 

74 



Gezien vele reacties ben ik hierin redelijk geslaagd. Mijn hartelijke dank voor uw vaak 

vriendelijke en begrijpende woorden en commentaren. 

Het eerste ODV nummer van 1972 bevatte naast de gebruikelijke korte prognose, het verslag 

van de jaarlijkse Alg. Leden Vergadering, in oktober 1971 gehouden, waarin de woorden die 

Karel tijdens die vergadering sprak, zijn weergeven. Het was toen natuurlijk allemaal hoogst 

actueel, m.i. nu bepaald niet meer. Mocht u hier toch belangstelling voor hebben, of voor de 

“Korte Prognoses”, u kunt er rustig om vragen, en wij zullen ons best voor u doen. In het 

ODV-nieuws – 1972-2 streek Karel, in overdrachtelijke zin, neer in Tibet: 

Ook zo was Tibet (1972-2) 

Bij de occultisten geldt Tibet als een zeer bijzonder land, waarin vele wonderen geschied zijn, 

vele inwijdingen mogelijk waren en waaruit vele wijsheden naar de wereld zijn uitgestroomd. 

Zij trekken door het land van Alexandra David Neal - in gedachten dan - en zien alleen de 

mystieke kant van een land, dat nu, onder Chinese invloed, langzaam iets van zijn eigen 

cultuur en mogelijkheden verliest. 

Er was echter een andere kant aan dit alles: Tibet bevindt zich in wezen in de middeleeuwen. 

Naast veel fijngevoeligheid, geestelijke waarden en soms exotische pronk staat hier de 

armoede, het vuil, de bekrompenheid van het merendeel van het volk. 

Hier denkt men aan de Dalai Lama hoofdzakelijk als een geestelijk leider, zonder te beseffen, 

wat zijn werkelijke betekenis was. Deze geestelijke vorst had heel wat minder te zeggen dan 

b.v. H.M. de Koningin hier. Hij werd geheel beheerst door zijn: “Leermeesters” en kon in feite 

in wereldlijke zaken niet eens ingrijpen. 

Zoals hier de ministers komen en gaan, maar de ambtenaren blijven en uiteindelijk de gang 

van zaken bepalen, zo waren het bepaalde instanties, die het land in wezen beheersten. En al 

kenden de Tibetanen geen geld, handel was hen lief. Het merendeel van het bezit was in 

handen van de kloosters en de adel. De beambten zorgden er voor dat dit zo bleef. 

Het merendeel van de bewoners werkte niet met eigen middelen, kudden of op eigen grond, 

maar “leenden” dezen van iemand, die wel bezit had. De vergoeding voor deze leen, die 

bovendien nog als een soort liefdadigheid beschouwd werd, was gemeenlijk 70% van de 

behaalde opbrengst. Geen wonder dus, dat de meeste arm waren en bleven. 

Het kind van een arme kon slechts door monnik te worden mogelijk ontsnappen aan de 

werkelijke armoede. Maar zelfs dan kon dit kind in een klooster slechts een bestaan vinden, 

door als bediende van een rijkere monnik te werken. Eventuele studie en geestelijk werk 

diende men dan maar in eigen vrije tijd te verrichten - en die tijd was niet bepaald ruim 

bemeten. 

Veel hoort men in het westen ook over incarnaties, die op jeugdige leeftijd worden 

opgespoord, zodat belangrijke tulkoes hun plaats in eigen klooster weer in kunnen nemen. 

Minder bekend is het, dat eerst rond 4 jarige leeftijd een kind, dat hiervoor uitverkoren is, als 

zodanig na onderzoek bevestigd werd. 

De redenen hiervoor waren minder mystiek als men wel meent. De reïncarnatie van een 

bekende wijze of wonderdoener had grote invloed op het volk. De beambten kozen alleen 

kinderen, die als gezond en voor hun leeftijd verstandig konden gelden. Men had hen later 

nodig om hun invloed te kunnen gebruiken. De gehele politieke verhouding in dit theocratisch 

feodalisme werd bepaald door de beambten in Lhasa, de tulkoes konden krachtens hun invloed 

de politiek van Lhasa doorzetten. Vooral toen de oorspronkelijk vreedzame invasie van de 

chinezen begon, werden alle tulkoes, die men te slap van karakter vond, teruggeroepen naar 

de hoofdstad “voor studie”, zodat de overblijvende “hoge incarnaties” in staat zouden zijn de 

bevolking tot een verzet te bewegen, waartoe zij, vanuit een meer materieel standpunt, niet 

bepaald reden hadden. 

K.N. 



Velen menen ook, dat de kloosters vreedzame nederzettingen waren, waarin de monniken 

onder gezang en vrome meditaties in alle rust hun heilig leven voerden. De werkelijkheid lag 

wel iets anders. In elk klooster waren wel enkele hoogstaande monniken te vinden, maar zij 

vormden altijd weer een minderheid; het merendeel had andere verlangens en gedroeg zich 

dan ook niet bepaald, zoals een westerling van een kloosterling meent te mogen verwachten. 

Wel waren er strenge gedragsregels. Het boeddhisme is tegen alle geweld. De Tibetaan is van 

aanleg zeer agressief. Ofschoon meerdere heilige hoofden van monniksorden getracht hebben 

een wijziging hierin aan te brengen, zochten de kloosters een uitweg voor de agressieve 

neigingen van hun bewoners in debatteren. 

Deze debatten, een middel tot leren zowel als tot het vaststellen van eigen geleerdheid en 

betekenis, vonden veelal plaats in het openbaar. De deelnemers begonnen een stelling te 

poneren en moesten die verdedigen. Gebruikelijk was het daarbij, dat men de tegenstander 

naderde, aanspuugde, dooreen rammelde, beschimpte, zodra hij een antwoord maar dreigde 

schuldig te blijven. Bekende debaters trokken vaak een groot publiek en het resultaat deed 

meer denken aan een soort sportwedstrijd dan aan een godsdienstige of zelfs esoterische 

bezigheid. Maar daarvoor werd het wel gehouden. 

Opvallend is ook, dat de strijd zelden tot de debaters zelf beperkt bleef. Omstanders namen 

deel aan het gesprek en wanneer iemand niet snel en juist genoeg debatteerde en beledigde, 

was de kans groot, dat de omstanders hem met felle schouderstoten opzij werkten om 

vervolgens met de tegenstander in de clinch te gaan. 

Voor de westerling is Lhasa het middelpunt van het godsdienstig leven. In de praktijk 

vereerden de meeste stammen, ondanks hun boeddhistische opvoeding, de berggoden en bij 

meerdere stammen was een tocht naar de heilige berg iets, wat veel meer telde dan de - voor 

een ieder als noodzakelijk gepropageerde - reis naar Lhasa. 

De tantrische kloosters leverden mensen af, die ook in dit opzicht het gezag in handen wisten 

te krijgen. In dergelijke kloosters kon men gemeenlijk twee opleidingen volgen. De eerste of 

hoge weg was vooral theoretisch, een soort aanvullende cursus theologie. De tweede of lage 

weg, was praktisch en hield zich bezig met alle vormen van magie, van wichelarij tot de 

uitspraken van vervloekingen en het zenden van de dood. 

Meer dan 3/4 van de monniken volgde de “lagere” weg, die door de verworven bekwaamheden 

immers een leven in weelde mogelijk maakte. Want alle Tibetanen wensten geruststelling, 

voorspellingen en waren bereid daarvoor grote offers te brengen. Een afgestudeerde in de lage 

weg behoefde zijn “leermeester” die in gezag en betekenis overeen kwam met de Indische 

goeroe, maar om een prebende te vragen en hij kreeg de kans zich in het een of andere dorp 

te vestigen “om het volk te helpen”. Voorwaarde was wel, dat hij alle “raad” van zijn 

leermeester opvolgde en zo de wensen van Lhasa in de praktijk hielp verwezenlijken. De 

middelen, die gebruikt werden om de massa te beheersen en dom te houden, zijn duidelijk 

genoeg: Lezen, schrijven kon alleen door monniken geleerd worden en mogelijk door de leden 

van de adel. Kennisoverdracht was dus zeer moeilijk. Wilde men elkaar toch “schrijven”, dan 

dienden meestal zowel schrijver als ontvanger de bemiddeling van een monnik te gebruiken, 

zodat dergelijke mededelingen nimmer geheim bleven. 

De adel en de rijken vonden hiervoor een oplossing: zij gaven de monnik gastvrijheid in hun 

huizen en voorzagen deze van alles, wat hij maar kon begeren. In ruil schreef de gast de 

brieven van zijn gastheer, vertaalde de boodschappen, die hij ontving en was vaak ook bereid 

enige wichelaarsarbeid te verrichten. 

Het voordeel van een dergelijke stilzwijgende overeenkomst was voornamelijk, dat bepaalde 

berichten niet onmiddellijk in de kloosters bekend werden. Dezen hadden immers geen respect 

voor het briefgeheim en gebruikten de berichten, die zij op een dergelijke wijze leerden 

kennen, zowel ter bevordering van hun handel, het bepalen van hun houding tegenover 

bepaalde personen, als om bepaalde “orakels” te geven. 

76 



De geestelijke overheden deden wat zij konden, om de bevolking te binden aan het regime te 

Lhasa, ook al bleef op sommige plaatsen een soort stamnationalisme bestaan - dat overigens 

zelden openlijk geuit werd. Een van de meest zelfstandige stammen was die der Khamba's, die 

zelfs de euvele moed hadden de verering van hun berggod te stellen boven de verering van de 

Dalai Lama en hun magische verlangens eerder af te handelen met de natuurmagiërs dan met 

de tantrische monniken. 

Het volk geloofde sterk in de macht en kracht van bepaalde monniken, die golden als de 

incarnatie van een bekende heilige of leermeester. Het was voor hen belangrijk zich tegen de 

machten van de natuur en de demonische krachten beschermd te weten door de aanwezigheid 

van een dergelijke heilige. 

Oorspronkelijk was het aantal van dergelijke “emanatieincarnaties” betrekkelijk gering: minder 

dan 100 in 1500 n.Chr.. Maar in 1930 bedroeg het aantal van kinderen, die dank zij hun 

uitstraling herkend werden als grote mannen uit het verleden, ruim 3000! Opvallend is ook het 

feit, dat het merendeel van de “lagere” onder deze incarnaties voortkwamen uit de rijke 

boerenstand. Minder opvallend, maar even waar is het feit, dat kort voor een uitspraak veelal 

rijke monniken bij een dergelijke familie enige tijd vertoefden en met veel meer bagage 

weggingen, dan zij kwamen. 

Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, te bewijzen, dat wanneer meerdere kinderen aan de door 

een orakel gegeven uitspraak omtrent een bepaalde reïncarnatie beantwoordden, de ouders 

die er het meeste voor over hadden - mits hun zoon gezond was - de ouders van de erkende 

incarnatie werden. Maar zelfs Tibetanen - uitgeweken voor de Chinese bezetting - hebben 

laten blijken, dat zij deze mogelijkheid niet onwaarschijnlijk achtten. 

Zeker is wel, dat de werkelijke leer van de Boeddha in Tibet even weinig aan bod kwam als de 

ware leer van Jezus in het westen. Zeker is ook, dat van het bijgeloof van de bevolking en de 

daar veelal bestaande angst voor de dood gebruik werd gemaakt om de heersende kasten 

voordeel te verschaffen. Even zeker is het, dat een groot deel van de lagere bevolking, een als 

slaven of horigen levend deel van het volk, na enige aarzeling zich geheel heeft gewend tot de 

communistische leer en met de chinezen samenwerkt. 

Het feit, dat ik in dit artikel de nadruk heb gelegd op een andere dan de gebruikelijke kanten 

van het geheimzinnige land, houdt niet in, dat ik het bestaan van zeer wijze, hoogstaande 

monniken en kluizenaars ontken. Integendeel: 

De Witte Broederschap heeft sinds lang haar zetel naar een ander deel van de wereld 

verplaatst. Dat ook dit niet overhaast en onder dwang van de ontwikkelingen is gebeurd, moge 

blijken uit het feit, dat de “poorten van inwijding” in de Karakorums reeds in 1890 gesloten 

werden verklaard. 

In 1930 waren reeds vele van de betere kloostergemeenschappen zodanig uitgedund, dat zij 

praktisch ontvolkt waren. Meerdere kloosters namen, ook in die tijd reeds geen leerlingen aan. 

In andere gevallen trokken monniken naar een bepaald klooster, zoals het bekende klooster 

van de drie blinden, dat zelfs in deze dagen nog middels voorspellingen van zich doet horen. 

Er is alle aanleiding om aan te nemen, dat de werkelijke ingewijden het land reeds lang 

hadden verlaten, toen de moeilijke tijd na de tweede wereldoorlog aanbrak. Bijna even zeker 

is het, dat de voorname geestelijke leiders, die uiteindelijk voor de Chinese inval moesten 

vluchten, niet behoorden tot de werkelijk belangrijke wijzen of zelfs adepten waren, maar allen 

behoren tot het establishment. Wie zich, zoals ik, heeft afgevraagd, waarom het zich 

verplaatsen van de Broederschap naar de vesting in de Andes zo weinig opzien heeft gebaard, 

zal verder nog tot de conclusie komen, dat een groot deel van de Tibetanen, zo goed als een 

groot deel van de bergbewoners geen specifiek Aziatische trekken en gestalte hebben. Het zal 

degenen, die naar een ander werelddeel vertrokken, dan ook niet moeilijk vallen daar door te 

gaan voor inwoners met een sterk indiaanse inslag. 

Ook meen ik, dat de reden voor het vertrek niet alleen in de politieke ontwikkelingen heeft 

gelegen, maar wel in de eerste plaats te danken is aan de sterk toenemende decadentie van 

de heersende klassen in Tibet en andere gebieden, welke naar ik meen mede te danken moet 



zijn aan het daar doordringen van bepaalde westerse gewoonten, genotsmiddelen en 

invloeden. 

Vele nu nog steeds circulerende boeken, die handelen over het mystieke Tibet, kregen m.i. een 

andere betekenis, wanneer het bovenstaande mede wordt beseft. Zonder de wijsheid te 

verwerpen, die in vele van deze werken meeklinkt, zal men zich er van bewust moeten zijn, 

dat de groepen, waarin deze wijsheden opgeld deden, veelal ver van de werkelijkheid van het 

gewone volk verwijderd waren, terwijl vele hooggestemde uitspraken woorden waren, die met 

de werkelijkheid niet veel te maken hadden. 

M.i. kan men dan ook een objectiever oordeel hebben over de werkelijke betekenis en waarde 

van vele mystieke leringen, toegeschreven aan dit geheimzinnige Tibet, zeker zover dit de 

praktijk betreft. Indien men u weer eens dit land voorstelt als een soort Mekka van geestelijke 

ontwikkeling en bloei, zo hoop ik, dat u zich dit artikel zult herinneren en voor uzelve zult 

mompelen: ook zo is Tibet. 

In het ODV-nieuws1972-3 zette ons medium zijn beschouwingen over de oude “mystieke” 

landen voort; deze keer verdiepte hij zich in het mysterieuze Egypte. 

Ook zo was Egypte eens (1972-3) 

Door velen wordt ook nu nog het mysterieuze Egypte beschouwd als het land waar grote 

inwijdingen regelmatig voorkwamen en machtige magiërs met het boek Thot in de hand leven 

en dood beheersten. De werkelijkheid zag er echter voor de meeste Egyptenaren wel wat 

anders uit. 

Ruim 3/4 van de bevolking bestond uit slaven of z.g. vrijen, die niet veel meer rechten hadden 

dan de horigen in de Europese middeleeuwen. Hun rechten waren meestal zeer beperkt. Wel 

moet worden gezegd, dat de z.g. huisslaven het gemeenlijk redelijk goed hadden. Anders ging 

het de slaven van de steenbakkers. 

De steenbakkers zelf waren vaklieden en als zodanig van belang. Het graven van de gele leem, 

die zij voornamelijk verwerkten, was echter de taak van slaven. Deze bestonden uit 

veroordeelde misdadigers en krijgsgevangenen. Zij leefden onder condities, die niet veel beter 

waren dan die in de concentratiekampen van Duitsland: weinig voedsel, ketenen, 

zweepslagen, wanneer zij ook maar even minder hard werkten. 

Ook de slaven, die bij de bouw van grote tempels en paleizen gebruikt werden, waren er niet 

veel beter aan toe. Het leven van een slaaf was altijd minder belangrijk dan het volbrengen 

van een bepaalde taak. 

De boeren, die niet konden lezen of schrijven, waren in feite horig aan de grondbezitters, die 

op hun beurt weer afhankelijk waren van priesters - die gemeenlijk rapport maakten over hun 

eerlijkheid en bedrijvigheid bij de provinciale overheden - en het leger. 

De vorsten heersten als despoten en lang niet altijd als verlichte despoten. Hun gezag berustte 

voor een groot deel bij de priesters, die langere tijd de feitelijke heersers van het land zijn 

geweest. 

Overigens maakten de vorsten overal op pylonen en muren reclame voor zichzelf. Bij een 

tempel, gewijd aan Mut, stond b.v. de volgende tweespraak tussen een god en de koning 

Ramses III: verheugt u, mijn kind, gij, die mij vereert. Ik schenk u de aarde in haar lengte en 

haar breedte. Doorwandelt haar met een hart, dat vol vreugde is, gij, die haar overwinnaar 

zijt. 

Waarop de vorst antwoordt: ik heb Egypte tot het hoofd van de volkeren gemaakt, want 

tezamen met mij heeft het ook u geëerd, U, Ammon, hoogste God. 

K.N. 

78 



De beide pylonen, waarop dergelijke lofzangen voorkwamen, stonden aan het begin van de 

“weg van de ram” - een sfinxen weg - die de tempel van Mut en die van Ammon verbond. 

En wanneer er plechtigheden plaats vonden in een van de tempels van het comple - 3 

hoofdtempels en rond 20 kleinere tempeltjes - was er altijd een priester of een wijze, die aan 

een ieder, die er belang in stelde, deze woorden wilde voorlezen. 

Zelfs toen Inknaton - of Ichnaton - deze praktijk verbood, beval de hogepriester Toetmosis, 

dat men steeds weer deze teksten als voor zich; maar “goed hoorbaar” diende te lezen, opdat 

het volk een vergelijk zou kunnen maken tussen de grote vorst en zijn onwaardige 

nakomeling. 

In hetzelfde complex was een vijver, waarin een grote krokodil werd vereerd. Het dier was het 

symbool van de god Sobek, de god van de middernachtzon. Voor de priesteressen die hier 

dienden, was het dier geheel tam, zo tam zelfs, dat het toeliet dat men het de tanden 

regelmatig reinigde met staafjes van sandelhout. Maar hetzelfde dier kreeg vaak 

heiligschenners toegeworpen als prooi - en mogelijk ook wel eens enkele onschuldigen, 

wanneer er niet voldoende zondaars ter beschikking waren. 

In deze tijd denkt men aan het oude Egypte in termen van pronk en praal. Die waren er dan 

ook in ruime mate, maar alleen voor een betrekkelijk klein aantal uitverkorenen. De steden 

waren vuil, de woningen van het gewone volk armoedig, de straten smal en al te vaak 

vuilnisbelten. Toen de bouwheer Chepoeroe nabij Thebe een tempel bouwde, liet hij eens door 

slaven enkele straten schoonmaken. Volgens het verhaal hadden hiervoor 300 slaven 2 weken 

nodig. Die zware taak werd overigens verricht, omdat de bouwheer met enkele vrienden een 

bepaald bierhuis wilde bezoeken. 

Het geloof van het gewone volk was grotendeels bijgeloof. Men vreesde de toorn der goden, 

maar trachtte hen ook middels vele door de priesters graag aanvaarde offers te bewegen hen 

bepaalde gunsten te schenken. En vergeet daarbij niet, dat de vorst voor hen eveneens een 

“levende god” was, die niet slecht met geweld, maar met toverij en vloek een ieder kon 

dwingen te gehoorzamen. 

De beschaving concentreerde zich in een betrekkelijk kleine strook langs de rivier. Hier 

woonden de belangrijke stadhouders, vorsten, edelen, generaals. De langzaam de Nijl op en af 

trekkende barken brachten hier hun handelswaren aan de man. Vreemde volkeren als b.v. de 

Phoeniciers dreven hier handel in exotische artikelen. 

In deze zelfde kleine strook ook stonden de meeste grote tempels, die vaak kleine steden 

vormden, kompleet met winkels, rustplaatsen, tuinen, ziekenhuizen en zelfs soms een 

gebouw, bestemd voor het bereiden van mummies. 

Daar de Egyptenaren geloofden, dat de ziel alleen zolang kan overleven, als zij ook op aarde 

een rustplaats heeft, was dit laatste bedrijf zeer winstgevend. De prijzen liepen nogal uiteen, 

maar dat gold ook voor het product. 

De bereiding van een werkelijk goede mummie nam, ongeacht het vervaardigen van kisten 

enz. rond 9 maanden. Hierbij werden alle ingewanden, maag e.d. zo goed als de hersenen, 

verwijderd uit het lichaam, dat daarna en tijdlang in natronloog werd gelegd. Vervolgens werd 

het met bepaalde oliën en plantenextracten ingespoten en gesmeerd. Wanneer ook dezen de 

nodige tijd ingewerkt hadden, werd uiteindelijk het lichaam gevuld met geurige kruiden, 

gesloten en gewikkeld in meterslange banden, die voor dit doel in het bijzonder geweven waren. 

De goedkoopste mummie werd, zonder dat delen van het lichaam verwijderd werden, 

eveneens enige tijd in de natronloog gelegd, meestal rond 1 week, om daarna herhaalde 

malen in vloeibare pek gedompeld te worden. Maar om zelfs maar deze eenvoudigste 

behandeling aan een dierbare te kunnen doen geworden, moest menige middenstander zijn 

gehele bezit opofferen. 

Ook het leger was voor de eenvoudige Egyptenaren een voortdurende plaag, vooral toen men 

ook vreemdelingen in het leger opnam. De officieren waren uit de aard der zaak redelijk tot 



zeer rijk. Zij kregen steeds weer de kans zich te verrijken tijdens hun taken en werden 

bovendien onderhouden door de stad, waarin zij gelegerd waren: hen stond zelfs een 

hoeveelheid van het z.g. priesterbier ter beschikking. 

Anders echter stond de zaak voor eenvoudige soldaten. Hun rantsoenen waren niet bepaald 

hoog, de betaling was niet zeer hoog en vond alles behalve geregeld plaats. Het gevolg was, 

dat zij in vele gevallen probeerden de mensen te brandschatten, vooral op het platte land, om 

zo wat prettiger te kunnen leven. In Nubie schijnt men zelfs meerdere malen een hele 

gemeenschap beroofd te hebben. Dorpen en kleine steden zouden door onbetaalde soldaten 

tot de grond toe vernietigd zijn. 

Een gewoon mens heeft in een dergelijke maatschappij niet bepaald veel kans zich bezig te 

houden met hogere geestelijke vraagstukken. Hetzelfde geldt kennelijk ook voor 

wetenschapsmensen van die dagen - Indien die naam althans gerechtvaardigd is. 

Het is wel zeker, dat in Egypte de medische wetenschap voor die tijd vergevorderd was, ook al 

kende men de bloedsomloop nog niet en waren vele remedies in feite een samen gaan van 

magische praktijken en het gebruik van kruiden, waarvan men door ervaring de werkzaamheid 

kende. 

Maar het is wel opvallend, dat bijna alle priesterdokters, die het onderzoek deden en ook aan 

hun praktijk verdienden, uit de hogere standen stamden en een eigen inkomen hadden. 

Hetzelfde geldt voor de architecten: alleen zij, die zelf reeds over een behoorlijk inkomen 

beschikten, hadden de kans zich verder te ontwikkelen en zo misschien eens de leerling te 

worden van een bekend bouwheer. Daar de werken vaak vele mensenlevens duurden, nam de 

leerling uiteindelijk de taak en daarmede ook het inkomen en aanzien van zijn meester over. 

Maar je werd geen leerling bij een erkende bouwheer, wanneer je niet aardig wat op tafel kon 

brengen aan relaties of bezit. 

Wat de priesterkaste betreft: hier had een armere, die begaafd was en goed was in het 

intrigeren, meer kans. Wanneer hij t.m. werd aangenomen als noviet. Daar vele tempels 

voortdurend tegen elkander en tegen bepaalde machthebbers intrigeerden, hadden de 

hogepriesters behoefte aan bekwame en niet gewetensvolle medewerkers, die zij vaak zochten 

onder de lagere priesters. Wie betrouwbaar was, werd beloond door hogere rang, z.g. 

inwijdingen en voorrechten. Maar wie dan meende er te zijn, of probeerde meer te krijgen dan 

zijn beschermer juist achtte, placht te verdwijnen. Men mompelde wel, dat de kinderen van 

Sobek - de krokodillen - hen verslonden, die te veel wisten, teveel hoorden, of teveel wilden. 

Het beeld dat je van Egypte krijgt, zelfs in zijn perioden van hoogste macht en bloei, is niet 

bepaald verheffend. Natuurlijk waren er mensen, die wijs waren, mensen die in goede stijl 

wisten te leven, grote kunstenaars en magiërs. Maar zij moeten wel een zeer kleine 

minderheid gevormd hebben. 

Hoe komt het dan, dat men in deze dagen zoveel oude geheimen en wijsheden aan dit land 

toeschrijft? Het antwoord ligt volgens mij in de eerste plaats in de tijd, dat de Grieken 

priesters van Re en Ammon, zo goed als de vereerders van Isis, in hun steden toelieten. 

De priesters waren behendige goochelaars, wisten iets van massasuggestie en hypnose, terwijl 

hun kleinere tempels een voor de Grieken bijzondere sfeer bezaten. Hierdoor werden velen 

onder hen gebiologeerd, terwijl anderen, mede omwille van de handel, het land Egypte 

persoonlijk bezochten, en daarbij contact zochten met priesters en geleerden. 

Een aantal geschriften, die aan Thot toegeschreven werden, blijken b.v. in het Grieks gesteld 

te zijn. Dit doet vermoeden, dat althans enige Grieken zich bij voorkeur van Egyptische 

pseudoniemen bedienden, wanneer zij ongebruikelijke stellingen en denkbeelden wilden 

verbreiden. Vooral in verband met de magie schijnt dit veel voor te komen. Zelfs wanneer 

enkele eeuwen na Christus een vroege alchemiste haar ervaringen en stellingen op schrift 

brengt, doet zij dit nog onder de naam “Marie, de Egyptische”. Waarbij overigens de voornaam 

doet vermoeden, dat zij ofwel een christin was, dan wel van joodse afkomst 

80 



Overigens zijn bepaalde wijsheden en vormen van magie zeker van zuiver Egyptische 

oorsprong. In elke tempel was er een “KeriHeb”, een houder van de papyrusrol. Deze werd 

beschouwd als bedreven in alle wijsheid en toverij, werd meester der mysteriën genoemd, 

wanneer hij tot een grotere tempel behoorde en werd verondersteld de oude hiëroglyfen te 

kunnen lezen en de geheime machtswoorden te kennen. Het is zeer waarschijnlijk, dat het 

verhaal over de papyrus van Thot, die alle machtswoorden bevatte van leven en dood, in 

verband staat met deze KeriHebs. 

Er is wijsheid gekomen uit Egypte, er is veel wijsheid, die terecht of ten onrechte, aan Egypte 

wordt toegeschreven. De Egyptenaren kenden inderdaad machtige magiërs en maakten 

gebruik van paranormale gaven als telepathie, hypnose en hadden een voor die tijd vaak 

verwonderlijk juiste kennis omtrent de krachten van de natuur. 

Niemand zal ontkennen, dat dit land grote vorsten, grote bouwmeesters en kunstenaars heeft 

gekend. Niemand zal ontkennen, dat Egypte behoort tot de voornaamste beschavingen van 

een ver verleden. Maar toch lijkt het mij goed, niet slechts deze wijsheden te gedenken en te 

bestuderen, maar ook te beseffen, hoe zij tot stand konden komen: door het uitbuiten van 

ontelbaar vele mensen, zoals de bouwwerken alleen tot stand konden komen door het werk 

van ongetelde slaven, die nauwelijks genoeg kregen om in leven te blijven en geacht werden 

te sterven, wanneer dit voor het werk beter uitkwam. 

Een vorige maal heb ik u iets verteld over Tibet en de toestanden, die daar heersten. Deze 

maal heb ik getracht iet meer duidelijk te maken over Egypte. Ik wil daarmede niet afdoen aan 

de geestelijke waarden, die ons van daaruit bereikten. Wel wil ik duidelijk maken, dat bepaalde 

vormen van geestelijk werken en leven steeds weer een zaak zijn van kleine minderheden, 

veelal ingebed in een gemeenschap, die met de rechten van de mens geen rekening pleegt te 

houden. 

K. N. 

In de weergave van datgene wat ons medium; Karel van der Nagel, in het ODV-nieuwsblad 

heeft geschreven zijn we toe aan 19724. In dat nummer heeft hij een behoorlijk uitgebreide 

voorspellinggegeven van het jaar 1973. Mocht u daar belangstelling voorhebben, geef dan 

op “1972-4”, dan krijgt u die voorspelling toegezonden. Meer van Karel's hand staat er in 

dat nummer niet. Ook in het daarop volgende nummer (1973-1), geeft Karel niet meer dan 

de bekende 3-maandelijkse kleine prognose. Maar in het nummer 1973-2 heeft hij de pen 

weer ter hand genomen, en wel om het over symbolen te hebben. 

Symboliek (1973-2) 

Er zijn altijd door de mens symbolen gebruikt en altijd weer blijken dezen in een direct 

verband te staan met zijn geloof en leefwijze. 

De oude Germanen hadden de gewoonte op hun woningen een figuur aan te brengen, meestal 

een paard, dat diende om de woning tegen boze krachten, maar vooral tegen de bliksem te 

beschermen. Tegenwoordig zien wij in vele landen christelijke boeren op hun gevels of dak een 

kruis aanbrengen om daarmede boze geesten en onheil te verdrijven. 

Toch weet een ieder, dat een houten paard of kruis geen werkelijke invloed kan hebben, tenzij 

het alleen maar een teken is, dat de aanwezigheid van onzichtbare krachten aanduidt. Het 

paard staat b.v. voor Wodan, het Kruis voor Christus, beiden in het denken van de mensen 

een hoogste macht. 

Maar het kruis is heel wat ouder. In zeer oud Iraans aardewerk treffen wij het kruis vaak als 

een soort siermotief aan. Het komt echter ook in geheel Zuid-Azië voor als teken voor de zon, 

waarbij het in altaren is aangebracht, maar ook vaak gebruikt wordt in randversieringen van 

op zich weer symbolische voorstellingen. 

Het lijkt onverklaarbaar, dat men als symbool voor de zon een eenvoudig kruis gebruikt. Eerst, 

wanneer je de andere zonnesymbolen nagaat, blijkt, dat dit kruis eerder een vereenvoudiging 



is van andere symbolen, die probeerden de werking en het wezen van de zon - als hoogste 

god waarschijnlijk - weer te geven. 

Bij de Grieken vinden wij zonnesymbolen, die zijn samengesteld uit benen, kompleet met voet, 

soms 3, die samenkomen in een cirkel, waarin dan weer een kruis staat, soms ook als 4 

benen, die met het bovenstuk in elkaar passen. 

Dit beeld doet denken aan de swastika. Indien men echter elk been door een lijn vervangt, 

heeft men een kruis. Laat men een aanduiding van de voet als kortere lijn toevoegen, dan is 

de swastika kompleet. 

De zon bewoog zich, reisde langs de hemel. Ik vermoed, dat begrensde kruisen - waarbij de 

armen dus door een korte streep worden afgesloten - deze beweging wilden weergeven. De 

straling, de invloed van de zon op de aarde, schijnt men vooral uit te willen drukken met een 

reeks van een enkel punt uitgaande stralen. 

Deze laatste voorstelling vinden wij ook in Egypte, waar zij later wordt tot de stralende 

zonneschijf, die in de Atonverering bovendien nog van handen wordt voorzien, zo 

aanduidende, dat deze zon a.h.w. uitgrijpt naar de gelovigen. 

Er zijn veel van dergelijke symbolen, die voor een ieder na korte beschouwing te begrijpen 

zijn. Maar degenen, die tot de meer ingewijden behoorden, hadden hun eigen reeksen van 

symbolen, die voor de buitenstaander niet te doorgronden zijn. Het Griekse woord symbolen 

wijst volgens mij trouwens op verborgen betekenis, inwijding. 

Een wijze zei eens, dat symbolen het kortschrift zijn, waarin de kennis der ziel wordt 

vastgelegd. Zonder dit nu geheel te omschrijven ben ik toch wel van mening, dat de ziel van 

de mens in zich bepaalde waarden kent, terwijl hij in zich ook bepaalde voorstellingen draagt, 

die voor fasen van zijn leven of bepaalde belevingen staan. 

Een hart, b.v. doet denken aan leven, liefde. Maar indien nu in dit hart een paar schijnbaar 

zinloze haaltjes zijn aangebracht, zo wekken dezen zeker geen associaties. Tot ik ontdekte, dat 

het ene teken een variant was op het z.g. eigen teken van de planeetgeest Venus, terwijl het 

tweede haaltje een vereenvoudigde versie van een teken was, dat gebruikt wordt om een 

bepaalde secundaire functie van Jupiter weer te geven. 

Eerst daardoor werd mij duidelijk, dat dit versierde hart in wezen betekende: liefde kan 

beheerst worden, wanneer men in zich bepaalde krachten kan oproepen, waarbij die krachten 

dan ook duidelijk werden aangeduid. 

Wanneer een bepaalde waarde of invloed als zeer sterk moet worden aangeduid, zo zien wij in 

vele gevallen, dat men het hoofdmotief herhaalt. Bij Grieks en Perzisch aardewerk uit het 

verleden b.v. zien wij vaak een motief, dat in lijnen wordt aangeduid, die een vlak begrenzen 

binnen dit teken. Waarin dan hetzelfde motief weer herhaald wordt. 

Een kruis b.v. blijkt op de armen gelijksoortige of licht afwijkende kruisen ingekrast te hebben. 

Een Indische voorstelling geeft een fallus weer, waarin als een soort Drosteverpleegsterseffect 

steeds weer kleiner fallussen zijn aangebracht. Bij nadere beschouwing blijken dezen niet 

alleen eenvoudiger te zijn, maar in sommige gevallen zelfs een geheel andere samenstelling 

van lijnen te bevatten. Enkele van de binnenste tekeningen omvatten geheel andere tekens, 

maar zijn zodanig in het geheel gevoegd, dat de oppervlakkige beschouwer dit niet ziet. 

Ik neem aan, dat dit wel degelijk een bijzonder symbool is. Maar de werkelijke betekenis is 

dan ook hier alleen te vinden voor degenen, die voldoende kennis bezitten, de ingewijden dus. 

Vaak hoor je de mening verkondigen, dat symbolen alleen voor ingewijden te lezen zijn. Dat 

moge waar zijn, maar de aantallen van dergelijke ingewijden zijn soms toch wel erg groot. 

Neem nu eens een verkeersbord voor aanduiding van verboden inrit bij eenrichtingsverkeer. 

Het is een symbool en wij kunnen ons voorstellen, dat archeologen van het jaar 3000 na Chr. 

zich verwonderd afvragen, wat dit symbool toch wel te betekenen heeft gehad. 

82 



Het zou mij zelfs niet verbazen, wanneer men ook hiervan een religieus symbool zou willen 

maken, daar het overal aanwezig lijkt te zijn, maar kennelijk niemand de betekenis daarvan 

onmiddellijk zal zien. Het is voor ingewijden, het komt veel voor, dus moet het wel een 

aanduiding zijn, die bij erediensten een rol speelt. 

Wij maken, naar ik vrees, vaak soortgelijke vergissingen, wanneer wij veronderstellen, dat alle 

symbolen van de oudheid alleen betekenis hadden voor een zeer beperkt aantal mensen. 

Zo is er een symbool, dat bestaat uit een hertenkop met tussen het gewei een vijfpuntige ster, 

of een uit vijf bundels stralen bestaand geheel. Algemeen wordt aangenomen, dat dit het 

zonnehert is, een symbool voor de zon alweer. 

Dit is aannemelijk te maken, en vele geleerden hebben dan ook de betekenis van dergelijke 

symbolen bewezen. Waarbij men niet te veel op bepaalde afwijkingen let. Waarom b.v. zien 

wij in dezelfde periode en dezelfde omgeving deze symbolen uitgevoerd als: hertenbok met 

ster, stier met 3 sterren, steenbok met ster, geit met sik en ster? 

Volgens mij is de steenbok aanduiding van wichelen, geheime krachten, de hertenbok van 

vruchtbaarheid, maar de geitenbok van natuurgoden en hun werkingen. 

Het zonnesymbool wordt wel op aardewerk aangetroffen, maar evengoed in steen gehouwen 

aangetroffen. Volgens mij vormen deze voorstellingen ook een aanwijzing voor de gewone 

mensen en konden zij hierdoor b.v. zien, waar een wichelaar te vinden, waar bepaalde offers 

te brengen. 

Kortom, sommige symbolen zijn zo algemeen, dat er voor mij een algemene betekenis aan 

verbonden moet zijn. Daar symbolen echter naast de associatieve betekenis ook een 

zielenbetekenis moeten hebben, wanneer zij tot een werkelijk, alleen voor ingewijden, 

bestemd geheel behoren, zullen er varianten van algemeen bekende tekens bestaan, waarin 

onopvallend een bepaald begrip verborgen ligt. 

Om een voorbeeld te geven: een van de secundaire tekens voor de werkingen van de zon 

bestaat uit een vierkant, diagonaal doorkruist, waarop een driehoek. Een soort huisje dus. Ik 

kwam tot de ontdekking, dat in enkele geschriften dit teken voorkomt met een soort punt, die 

de kruising van de diagonaallijnen omvat. Hetgeen mij een gevoel van diepte gaf. 

Bij ontleding van de formules bleek mij, dat het “huisje” zonder punt eenvoudig staat voor: 

bescherming. Met die punt staat het echter voor macht tot verweer. Andere schijnbare 

onachtzaamheden in dezelfde tekeningen kunnen, zo bleek mij, de betekenis en waarde 

daarvan nog veel sterker veranderen, zodat dit z.g. zonneteken met een onregelmatig vierkant 

niet op de zon zelf wijst, maar op de macht schatten te bewaren en behoort in de z.g. geheime 

tekens van Mercurius. 

In de alchemie komen wij sulfer of solfer tegen in vele verschillende betekenissen. Er is sprake 

van een enkel woord, dat echter in verschillende context een geheel andere betekenis krijgt. 

Mogelijk is hiervoor een regel, maar die heb ik dan tot nu toe niet gevonden. 

Vreemd genoeg kun je a.h.w. aanvoelen, welke betekenis het woord in een bepaalde 

samenhang heeft. Dit gevoel spreekt voor mij veel sterker, wanneer ik de betreffende zinsnede 

uitspreek, en dus niet alleen stil lees. Volgens mij is hier op de een of andere wijze een selectie 

van mogelijkheden aan het werk die niet redelijk is. Een zielenkracht? Dan ligt in de 

klanksamenstelling van deze zinsneden een soort zielensymbool, dat in dit geval het 

woordsymbool domineert. 

Ik geef graag toe, dat ik niet in de gelegenheid ben geweest vele symbolen te bezien. Maar 

toch zijn mij enkele dingen opgevallen. De Perzische dierenriem, die door de mohammedanen 

vaak nog als sier wordt gebruikt, kent de leeuw, die boven zijn rug een soort ster draagt. 

Dit zou de zon zijn. Maar de wijze, waarop deze ster is gevormd, blijkt nogal te verschillen. Nu 

sprak ik op de Expo in Brussel eens met iemand - de naam ken ik niet - over de Perzische 

miniaturen en geschriften, die daar te zien waren in een klein paviljoen. Hij vertelde mij, dat 

de ster in zijn afwijkende vormen bepaalde geestelijke en zelfs magische kwaliteiten weergaf. 



De conversatie werd, van beide zijden, in een nogal primitief Engels gevoerd. Alles had dus 

een beperkte waarde. Maar deze man vertelde mij, dat dit symbool vaak gebruikt werd om 

z.g. geestelijke krachten weer te geven, die dan zouden berusten bij degene, voor wie de 

voorstelling was gemaakt. 

Indien ik hem toen goed begrepen heb, vertelde hij, dat men in het oosten gelooft, dat 

afbeeldingen in de plaats kunnen treden van de werkelijkheid, ja, de werkelijkheid a.h.w. zijn. 

Door nu iemand het symbool van hemelkracht plus de zon te geven, gaf men hem in feite die 

kracht. 

Hij wees in dit verband op de symbolische gaven, die in sprookjes vaak ontvangen worden van 

geesten e.d. en toonde mij enkele mooie miniaturen, waarop o.m. een man te paard 

voorkwam. Het ging over een magische zweep, die verkeerd gebruikt werd, volgens hem. Hij 

liet mij zien dat de zweep in een enkel detail verschilde op de ene en de andere tekening, en 

beweerde, dat de eerste zweep goede macht, de tweede, in licht gewijzigde vorm, echter 

kwade macht aanduidde. 

Wat alles natuurlijk “horen zeggen” is, en meer niet. Maar in bepaalde magische werken wordt 

gesproken over “verkeerde vormen”, die een mens een deel van zijn vermogen ontnemen, 

alleen maar doordat zij gezien worden. Gelijktijdig waarschuwt men tegen bepaalde fouten in 

het tekenen van diagrammen. Dit zou geheel andere krachten op kunnen roepen. In een geval 

schijnt het al of niet doorlopen van een enkel lijntje in een klein deel van een zeer 

ingewikkelde tekening de waarde van weldoende in demonische veranderen. 

De verklaring hiervoor? Wanneer dit lijntje verkeerd staat en het verdere diagram juist is 

getekend, wordt “de ziel van de magiër gevangen, hij verliest zijn kracht en is niet meer in 

staat de krachten, die hij oproept, te beheersen.” 

Uitgaande van het standpunt, dat symbolen een uitdrukking geven aan in de mens bestaande 

krachten, waarbij de vorm bepaald wordt door zijn geloof en omgeving, maar de waarde door 

zijn innerlijk, lijkt mij iets dergelijks zelfs heel goed mogelijk. 

Nu ik bezig ben met dit onderwerp, ontdek ik dat er veel meer over te zeggen valt, dan ik in 

dit kleine artikel zou kunnen zeggen. Maar mogelijk bent u nu reeds verveeld. Wenst u echter, 

dat ik ook een volgende maal iets over dit onderwerp schrijf, dan hoor ik het wel van u. Voor 

dit keer is de beschikbare ruimte echter gebruikt. 

In het derde ODV-nummer van 1973 (dus 1973-3), geeft Karel eerst weer de kleine, 

driemaandelijkse prognose, daarna gaat hij weer verder met het onderwerp: symbolen. 

Iets over symbolen II (1973-3) 

Ook in de kabbala spelen symbolen een rol. Zo zijn b.v. bepaalde lichamelijke kenmerken voor 

de ervaren kabbalist een symbool voor de “reis”, die de incarnerende ziel achter zich heeft. 

Vorm en stand van oren, ogen, bepaalde lijnen op het voorhoofd van een mens, maken 

duidelijk, wie en wat hij in zijn diepste wezen is. Onwillekeurig denk ik hierbij aan de wijze 

Simeon en zijn reactie op zijn waarnemingen bij het Kind Jezus. Zijn indruk, dat de Messias 

inderdaad geboren zou kunnen zijn in dit kind - aangevuld door de woorden van Anna, de 

profetes - doen mij vermoeden, dat hij daarbij uitging van lichamelijke kentekenen, die ook in 

die dagen als symbool van innerlijke krachten golden. 

De kabbala kent nog vele andere symbolen, waaronder bepaalde namen, waarvan wordt 

gezegd: zij duiden aan, maar noemen niet de eigenlijke naam. In de praktische kabbala 

worden dergelijke namen en tekens gebruikt om amuletten - die dan natuurlijk niet zo 

genoemd mogen worden - tot stand te brengen. 

K.N. 

84 



Iets eerlijker t.a.v. het doel, waarvoor men de symbolen en namen gebruikt, is de z.g. 

kischuph, de verboden tovenarij. Daar geeft men openlijk toe, dat bepaalde tekens en namen 

ten doel hebben iemand onrechtmatig voordeel te bezorgen, dan wel te schaden. 

In dit verband bestaan enkele vroege, waarschijnlijk van Romeinse of Griekse oorsprong zijnde 

tekeningen, waarin God, aangeduid als: de naam der 72 namen, wordt voorgesteld als een 

soort zon, waarvan stralen uitgaan. Elk van deze stralen omvat dan weer een naam, terwijl 

elke straal uiteenvalt in vele kleinere stralen, die dan de namen van engelen dragen. 

Elke naam is het symbool voor een bepaald deel van de goddelijke kracht en kan vele nieuwe 

ontwikkelingen veroorzaken en de spreker tijdelijk zeer grote macht verlenen, wanneer zij 

luidkeels wordt geroepen. Door het uitspreken van de schem, de heilige naam, zou b.v. Mozes 

de Egyptenaren hebben doen verdrinken in de Rode Zee, terwijl een andere, beperktere naam, 

gebruikt zou zijn om de wateren “te scheiden”. 

Dergelijke namen kunnen ook geschreven worden en hebben dan een minder directe en 

krachtige, maar langdurige uitwerking, die voornamelijk bescherming en afweer schijnt in te 

houden. Tenminste, zo wordt dit in vele magische boeken gesteld. 

Maar volgens bepaalde legenden heeft een geschreven naam, al dan niet vergezeld van een 

“teken”, toch meer mogelijkheden: van Liwah ben Bezaleel, meer bekend als Rabbi Low, wordt 

verteld, dat hij de “golem” tot leven wekte door in de mond van dit uit klei gemaakte wezen 

een briefje te steken, waarop een grote naam van God was geschreven. 

Wanneer wij de uitspraken van Chajim Vidal bezien, die over zijn meester Rabbi Luija vertelt, 

zo kon deze op het voorhoofd van een mens diens verleden en toekomst lezen, terwijl hij de 

taal van dieren en engelen zou hebben verstaan en de betekenis van de vlucht van de vogels 

kende. Waarbij wordt aangetekend: In alle dingen schrijft de Heer zijn wil en werken kenbaar 

neer, voor hen, die zijn tekens kennen. 

Volgens mij is het duidelijk, dat namen, letters en cijfers in bepaalde omstandigheden gebruikt 

werden als symbool voor krachten, machten en werkingen. Wat de getallen betreft is het 

interessant, dat de z.g. kamea, de amuletten, die tegen ziekten gebruikt werden en bovendien 

nog voor andere doeleinden, de namen dragen van de “takken van de boom des levens” 

De volgende kamea zijn in wezen magische vierkanten. Ik geef u het beheersende getal, de 

naam en het “metaal” van deze amuletten als voorbeeld: 

15 = de som van sephira Malkuth, het metaal lood. In de magie staat dit alles voor werkingen 

van Saturnus. 

34 = sephira Nezach, tin, voor magie Jupiter. 

65 = sephira Gebura, ijzer, voor magie Mars. 

111 = sephira Tippareth, goud, voor magie Zon. 

Opvallend is overigens in dit verband de wijze, waarop de schepping wordt gezien: Niet de 

hoogste Kracht, maar de demiurg was de schepper van de wereld. Hij wordt wel Laldalbaoth 

genoemd, in andere gevallen worden namen als Jahweh gebruikt. Deze schepper wordt lang 

niet altijd als volmaakt voorgesteld. Zijn werk, gemaakt uit de materie, zou onvolmaakt zijn, 

terwijl b.v. de Ophiten deze god bovendien als dom, trots en wraaklustig omschrijven. 

Hij schiep Eva om door zijn werk, waarmede hij niet tevreden was, te vernietigen en zou 

daarin geslaagd zijn, wanneer niet Sophia - de vrouwelijke vorm van een kosmische wijsheid - 

de slang had gezonden, die de mens verleidde te eten van de boom van goed en kwaad, de 

boom der kennis. Hierdoor frustreerde zij de plannen van Laldalbaoth, die op deze boom een 

taboe had gelegd, om zo te verhinderen, dat de mens tot wijsheid zou komen. 

Wijsheid was immers het middel om de plannen van de wraakzuchtige Laldalbaoth te 

bestrijden. Het gehele oude testament zou een beschrijving zijn van deze strijd tussen de 

demiurg en zijn schepselen, terwijl de werkelijke oerkracht, zich bewust zijnde van de 



mogelijkheden van de mens, hem de Christus zond, die alle mogelijke verdragen tussen 

Laldalbaoth en de mens ophief en daarvoor in de plaats een band met hogere krachten bracht. 

De toornige en niet al te verstandige schepper probeerde dit te voorkomen door de Joden er 

toe te bewegen Jezus te doden, maar besefte niet, dat hij alleen Jezus de mens, niet de 

goddelijke Christus hiermede kon verdelgen. Deze laatste zou in de vorm van Jezus zijn 

opgestaan uit de dood om zo te bewijzen, dat de macht van de domme schepper gebroken 

was. 

Een omkering dus van het scheppingsverhaal in dier voege, dat de schepper niet de 

almachtige is, terwijl de wijsheid, die de rol van de duivel overneemt, hier in wezen alleen 

maar probeert de domheid en de fouten van de schepper op te heffen door de mens te 

brengen tot het verbreken van een taboe, dat ten onrechte was gelegd op de kennis. 

De slang, die in vele symbolen voorkomt bij deze sekten en altijd weer in de magie en andere 

symbolen een rol speelt, wordt wel Ouroboros genoemd, en verbeeldt dan de keten van 

veranderingen, waarin goed en kwaad te samen zijn gevoegd tot een levende eenheid van 

schepper en schepping. 

Er zijn trouwens meer eigenaardigheden te vinden bij de gnostici. Valentinus b.v. stelt, dat de 

wereld van de stof niet altijd en voor altijd gescheiden is, was, of zal zijn van die van de geest. 

De eerste mens of het oerbeeld van de mens - de interpretaties verschillen - viel in de stof, 

maar keerde terug tot de hemelwereld. Hierdoor ontstond uit de twee hoogste krachten de 

zoon, Christos - die niet identiek is met onze Christus - wiens kracht een verzoening tussen 

geest en stof mogelijk maakte door Horos, de hersteller. Deze zou volgens sommige versies 

degene zijn, die wij kennen als Horus, de zoon van Isis in het kader van de Egyptische 

godsdiensten. 

Uit dit alles moge blijken, hoe de symboliek, die men gebruikt, vaak weer te herleiden is tot 

oudere vormen van geloven en denken, terwijl oude goden steeds weer in nieuwe functies en 

vormen plegen op te duiken. 

In dit verband is het misschien wel aardig te wijzen op het feit, dat bepaalde heiligen als 

Christoforus, die eerst kort geleden geschrapt werd uit de kalender der heiligen, heidense 

figuren zijn. 

Wie zich de eerste voorstellingen, waarop deze heilige voorkomt, te binnen kan brengen, weet, 

dat op de rug van een grote man een kind zit, dat in zijn handen de wereldbol draagt. Ontdoe 

nu eens in gedachten deze mannenfiguur van zijn kleding. Juist. Hij herinnert nu in houding 

aan Atlas, terwijl de wereldbol, wanneer wij het kind even wegdenken, nog steeds zijn last is. 

Sint Nicolaas, zoals u hem hier kent, is trouwens ook een lange tijd heilig genoemd restant van 

oude gebruiken en geloofsvormen: hij is in wezen Wotan, die tot de mens komt met giften als 

loon voor hun goedheid en gastvrijheid. 

Er zijn heel wat van dergelijke voorbeelden te vinden. Het is vaak heel moeilijk er achter te 

komen, welk symbool het eerste was in een reeks van bijna gelijkvormige voorstellingen, 

waarvan de betekenis nogal eens afwijkt. 

Zo treffen wij de driehoek aan als symbool voor God bij de Christenen, al dan niet voorzien 

van een alziend oog. Maar in de Ajna chacrum - de tweebladige - zowel als in de Visuddha 

chacrum treffen wij die driehoek eveneens aan, kennelijk als symbool van een hogere kracht, 

die dan door voorstellingen binnen die driehoek verder worden gedefinieerd. Deze voorstellingen 

zijn traditioneel in de Hindoewereld en zijn, zover mij bekend, aanmerkelijk ouder dan het 

Christendom, laat staan bepaalde groeperingen daarin, die de driehoek als beeld voor de 

godheid zijn gaan hanteren. 

Ook het kruis komt veel vroeger voor dan men zou veronderstellen. In bepaalde 

grottekeningen komt het reeds voor en wel in Afrika. Daarnaast zien wij het als motief 

86 



optreden in oude resten vaatwerk, b.v. Syrisch, en komt het voor als een soort vulmotief op 

Hetitische zegels. 

Altijd weer, wanneer je je bezig houdt met symboliek, rijst de vraag, waar een bepaalde 

voorstelling, een bepaald teken vandaan komt. Probeer je dat na te gaan - de mogelijkheden 

daartoe zijn voor mij nogal beperkt - dan ontdek je, dat bepaalde symbolen lange tijd zeer 

heilig zijn geweest en kort daarna opeens afzakken tot een soort traditioneel siermotief, terwijl 

eenvoudige siervoorstellingen opeens wat anders gestileerd voorkomen en dan zeer heilig 

heten of grote machten aanduiden. 

Daarom besluit ik deze maal met een citaat uit een oude lezing van onze Orde: Een symbool 

ontleent zijn betekenis en eventuele invloed aan de betekenis, die de beschouwer daarin 

projecteert. Zo symbolen soms een geheime taal vormen, dienen wij dan ook niet te vergeten, 

dat het mensen zijn die deze taal hebben geschapen en dat menselijke filosofen een groot deel 

van het menselijk geloof hebben bepaald, waarin de symbolen een rol spelen. 

Ook nu weer moet ik constateren, dat ik slechts een zeer klein deel van de materie enigszins 

heb kunnen omschrijven. Bijna elke mens kent nog een eigen symboliek en veelal daarnaast 

een klanktaal, die alleen voor hem en een partner betekenis heeft. 

De maatschappij werkt met symbolen en vereenzelvigingen die m.i. eveneens onder dit 

onderwerp zouden moeten vallen. En dan zijn er nog veelheden van symbolen uit de oudheid, 

die ik zelfs niet genoemd heb. Denk eens aan de verschillende vormen van orakel en 

godenschrift, die op een vaste reeks van symbolen schijnen te zijn opgebouwd: steeds weer 

geeft men er andere betekenissen aan, maar gebruikt men overeenkomstige tekens bij 

wichelarij en eredienst. 

En dan is er nog de psychologie, al dan niet freudiaans, met haar benadering van b.v. 

droomsymbolen, de reeks riten, die als zodanig waarschijnlijk niet meer geheel beseft worden, 

maar die in onze tijd nog steeds oude symbolen doen herleven. 

Maar ik heb mijn best gedaan en zal mogelijk een volgende keer weer een ander deeltje van 

deze uitgebreide materie naar beste vermogen voor u omschrijven en bezien. 

K. N. 

We zijn aan het vierde nummer van het ODV-blad van het jaar 1973 toe, dus 1973-4. In de 

prognose voor het jaar 1974, heeft Karel het over het Marsjaar 1974 gesproken en over de 

uiteindelijk toch positieve reacties van de mensheid op vele moeilijkheden en negatieve 

invloeden, die in dat jaar zouden zijn opgetreden. Als u dit alles toch graag zou willen 

bekijken, bestel dan bij het Documentatiecentrum “prognose 1973-4”, en we zullen het u 

opsturen. En dan gaat Karel in dat nummer zijn beschouwingen over de symboliek weer 

oppakken. 

Symboliek III (1973-4) 

Daar mijn vorige opstellen over symbolen door u nogal gunstig ontvangen werden, wil ik 

trachten in dit laatste nummer van 1973 nog enige meningen te geven over dit onderwerp. 

Shakespeare dicht in zijn Midzomernachtdroom: soms ben ik een paard, soms een bloedhond, 

een varken, een beer zonder hoofd, soms ook een vuur... 

Hierbij gaat het om het verschijnsel van transformatie, dat bij de meeste van u bekend zal zijn 

uit Draculaverhalen als dat van Stoker. In Stevensons Dr. Jekyll en Mr. Hyde speelt het 

verschijnsel van de verandering eveneens een rol. 

Opvallend is altijd weer bij dergelijke zaken, dat de verandering niet alleen dramatisch van nut 

is, of, zoals bij Shakespeare, de kwaliteiten van een geest omschrijven, maar daarnaast een 

soort karakteristiek vormen. 

Hyde is het kwaad in Dr. Jekyll, normalerwijze onderdrukt, maar nu tot zelfstandigheid 

gekomen door een middel, dat de uiterlijk zeer goede dokter inneemt. 



Dracula is een jager op bloed, hij verschijnt raadselachtig bij het aanbreken van de nacht en 

schijnt overal door te kunnen dringen. Wolf, vleermuis en nevel, gestalten, waarin hij zich zou 

tonen, geven dus belangrijke kenmerken van zijn persoonlijkheid weer, zijn a.h.w. vorm 

geworden eigenschappen. 

Bij vele transformatieverhalen treft men, ook wanneer zij b.v. behoren tot de akten van 

heksenprocessen, steeds weer deze neiging tot karakteriseren aan. Vrouwen worden vooral 

beschuldigd, in de vorm van katten en varkens verschenen te zijn en zo onheil te hebben 

gesticht. Mannen schijnen eerder als aap, hond, beer te verschijnen. De vorm van de bok 

schijnt aan de duivel zelf voorbehouden geweest te zijn. 

In al deze gevallen valt mij op, dat men in deze tijd in het normale spraakgebruik dergelijke 

beelden nog wel gebruikt voor mensen die men niet mag. Een vrouw wordt wel als kat of zeug 

aangeduid, een man als hond e.d. 

Mogelijk is het ver gezocht, maar ik heb zo het gevoel, dat deze beschuldiging van 

transformatie in vele gevallen berust op iets, wat men in de normale persoon ziet, of vreest en 

zo nu en dan als een werkelijke vormverandering voorstelt, om zich zo van de eigenschappen 

van de persoon in kwestie a.h.w. te distantiëren. 

In andere gevallen begeert men de eigenschappen van een bepaald dier en kiest zich dit als 

symbool uit. In de overleveringen van vele indianenstammen komt b.v. een voorvader voor, 

die zich veranderde in een bepaalde vogel. Deze is dan gelijktijdig tot totem van de stam geworden 

en men kent zich eigenschappen toe, die men aan de vogel in kwestie toeschrijft. 

Op het eiland van Circe veranderen Argonauten in varkens. Spijs en drank zijn daarvoor 

voldoende, ook zonder een werkelijke verandering van vorm. 

Dergelijke beelden zijn dan ook, volgens mij, een poging om bepaalde innerlijke gevoelens en 

processen een uiting te geven, of, bij schrijvers, kenbaarder naar voren te doen treden door 

hen een zelfstandig leven te geven. 

In “de gouden ezel” van Appuleus vergist de held zich, wanneer hij in Thessalie vertoevende, 

zijn geliefde zich met een olie ziet insmeren. Hij wil evenals zij vliegen, maar, hoe ezelachtig, 

vergist zich en verandert in een ezel. 

De vorm past precies bij het feit. Overigens omvat dit verhaal een zo uitvoerige beschrijving 

van allerhande magische praktijken, dat de schrijver beschuldigd werd van toverij en daarvoor 

terecht moest staan. Hij werd overigens, naar ik meen, alleen maar gewaarschuwd. 

Maar ter zake: in vele landen treffen wij goden aan, die in een diervorm optreden. Wanneer 

Anubis de kop van een jakhals heeft, zo is dit, m.i., geen willekeurige keuze. De dood immers 

verdwijnt in het onbekende, waar mensen niet kunnen volgen, zoals de sporen van een jakhals 

de woestijn in gaan, verdwijnende tussen steen en zand in een wereld, waarin mensen niet 

kunnen volgen. 

Elders blijkt een zonnegod een vogelkop te dragen. Het uitspansel is de buik van de hemelkoe. 

En altijd weer zijn de voorstellingen illustratief voor eigenschappen, die men de goden 

toedicht. 

In deze voorbeelden is de eenheid van eigenschapvoorstelling wel zeer duidelijk kenbaar. 

Wanneer het handelt over gestileerde symbolen, is het vaak al moeilijk deze samenhang te 

doorgronden. Maar zij is altijd weer aanwezig. 

Symbolen spreken een eigen taal, doch kunnen alleen begrepen worden, wanneer men dan 

wel de betekenis kent, dan wel weet, uit welke tijd, uit welke opvattingen de symbolen 

geboren zijn. 

Al beseffen wij dit niet, ook wij hanteren voortdurend symbolen: eenvoudige gebaren, 

houdingen, zowel als kleine tekens, die voor onze medemensen een bepaalde betekenis 

88 



bezitten, ook al interpreteert men dezen gemeenlijk eerder onderbewust. Maar de relatie van 

mens tot mens wordt door dergelijke kleine tekens wel degelijk beïnvloed. 

Het lijkt mij niet onwaarschijnlijk, dat het merendeel van de symbolen, die men nu in de 

esoterie, geloof, magie aantreft, van dergelijke tekens en gebaren afstammen. Eens werden zij 

normaal en zonder nadenken door velen gebruikt. Later werden zij nog slechts door enkelen 

begrepen, kregen een esoterische achtergrond en waren op de duur symbolen van onbegrepen 

machten en krachten geworden voor de onwetende beschouwers en zelfs gebruikers. 

Ik heb hier voor mij liggen een talisman - althans de afbeelding daarvan - die ressorteert 

onder Mercurius en ten doel heeft welsprekendheid te geven. Hierin komen voor: hebreeuwse 

lettertekens, die te samen, gelezen van onder naar boven en links omgaande Nebum spellen, 

wat zover mij bekend profeten betekent, of geschriften der profeten. 

Profeten heten nogal welsprekend te zijn. Mogelijk is dit de reden, dat wij, tussen veel 

fantasietekens, opeens hier een hebreeuws woord aantreffen? In de rechterbovenhoek tref ik, 

Latijns geschreven, um aan. Zou dit mogelijk Aum kunnen betekenen, het woord waarin de 

Alkracht gewekt kan worden? 

Een hart in de rechter onderhoek, waarvan de punt naar het midden van de talisman is 

gericht, schijnt te willen zeggen, dat iemand eerst dan welsprekend is, wanneer wat hij zegt, 

ook het gevoel beroert. 

In het midden tref ik dan de letters s en j aan, waarvan de betekenis mij niet geheel duidelijk 

is. De s zou kunnen staan voor Saddai, een dienaar van Mercurius, de j voor Jod, een veel 

gebruikte aanduiding van een goddelijke kracht. Maar het is evengoed mogelijk, dat hiermede 

Jiriel wordt bedoeld, die de positieve waarde van Mercurius uitdrukt en het eigen getal 260 

voert. 

Volgens mij is hierbij sprake van een bepaalde symboliek, waarbij men in de talisman de 

namen en eigenschappen uitdrukt, die zij zou moeten verlenen aan de drager, maar dan wel 

goed gecamoufleerd, zodat leken niet in staat zijn te lezen wat men uitdrukt. 

Bij het bereiden van een dergelijke talisman zal men, zoals ook bij het bereiden van bepaalde 

zegels, uitgaan van het standpunt, dat woord en voorwerp te samen gelijk zijn aan algemeen 

geldende werkelijkheid. 

Dus: wierook plus incantatie betekenen werkelijke macht. Tin plus tekens is eigenschap van de 

drager, gestileerde dolken betekenen werkelijke bedreiging voor geest en mens mits deze 

vijandig ingesteld zijn. 

In enkele gevallen gaan magiërs zelfs zover, dat zij, bij ontstentenis van de werkelijke 

magische instrumenten, afbeeldingen gebruiken. In een soort eerstehulpcursus voor haastige 

magiërs trof ik t.m. de volgende zinsnede aan: …. Indien gij zwaard en dolk - geesten zwaard 

en geesten dolk, gewijde instrumenten, die de veiligheid van de magiër zowel als zijn macht 

tot stand helpen brengen - niet kunt bereiken of vreest dezen te ontwijden, kunt gij voor deze 

kleine riten het zwaard tekenen en voorzien van de namen Samael, Adonai en Jagael. Maak 

door het breken van een tak een gelijkenis van een dolk, beroer deze niet met ijzer dan om 

daarop de volgende tekens in te griffen... (ik beschik niet over de middelen om deze tekens 

hier enigszins duidelijk weer te geven) 

Ook in bepaalde magische boeken lijkt het er op, dat het denkbeeld belangrijker is dan de 

feiten, dat een vorm, waaraan je een eigenschap toekent, in de plaats van een werkelijke 

waarde kan treden. 

Dan zou mogelijk alle symboliek in dit verband moeten worden bezien: het symbool zelf is in 

wezen niet zozeer van belang, mits daaraan de juiste gedachten maar verbonden zijn. De 

werking van vele symbolen berust op het feit, dat zij bepaalde, in het erfelijke 

herinneringsvermogen van de mens aanwezige beelden of emoties stimuleren en zo zijn eigen 

houding tegenover een stoffelijke of redelijke werkelijkheid wijzigen. 



Zoals men in het verleden goden uitbeeldde op een wijze, waardoor ook emotioneel een 

reactie op de godheid mogelijk werd, zo beelden zelfs in deze dagen de mensen nog begrippen 

uit in tekens, die een bepaalde emotionele spanning opwekken en zo een bijna onbewust 

reageren van de mens tot stand kunnen brengen. 

Ik ben mij er van bewust, dat deze denkbeelden niet allen zonder meer door de feiten worden 

onderstreept. In de beschikbare ruimte heb ik u slechts een deel van mijn gedachtegangen 

kunnen voorleggen. 

Toch hoop ik, dat het gebodene voor u enige stof tot nadenken en discussie bevat. Want 

symbolen zijn werkelijk erg interessant, wanneer je je daarvoor gaat interesseren, terwijl een 

beschouwen daarvan niet alleen je een geheel ander beeld kan geven van alle symboliek, maar 

wel degelijk ook van de vele symbolische handelingen en gebaren in het heden iets van het 

raadselachtige weg kan nemen. 

Het ODV-nieuws 1974-1 (dus het voorjaar), vermeldde het feit, dat Karel van der Nagel al 

25 jaar lang medium was; terecht werd daar met heel erg veel waardering over geschreven 

(en wat zal er ook veel over gesproken zijn!) Zelf heeft Karel toen alleen maar de bekende 

“Kleine prognose” gegeven; mocht u belangstelling hebben, vraag er dan maar naar. Maar 

in het ODV-nieuws 1974-2 vinden we Karel weer zelf aan het woord, naast natuurlijk de 

“Kleine prognose”, die u kunt opvragen. Karel noemde dit stukje: 

Kijken in de Spiegel I (1974-2) 

“Je zou eigenlijk een boek moeten maken van je ervaringen”. Dat is een zin die ik wel meer 

gehoord heb. Maar soms brengen dergelijke dingen je aan het denken. Hoe is het alles 

begonnen, wat herinner ik mij nog? 

Terugzoekende ontdekte ik, niet zonder enige verbazing, dat een groot deel van mijn 

herinneringen eigenlijk maar berusten op horen zeggen. Maar enkele ervaringen springen als 

mentale postbriefkaarten kleurig uit het geheel naar voren. En met dit kleurige beeld schijnt 

mijn paranormale carrière werkelijk begonnen te zijn. 

Amsterdam. Een blauwe hemel, het is warm. Midden op een betegeld binnenplaatsje staat een 

grote kist, gevuld met zand. Iemand heeft er een lat aan getimmerd, als een soort mast. 

Bovenaan glimt een koperen oogje, waardoor een touw loopt. Een vuile zakdoek zit losjes aan 

het touw vast. 

Ik zit in de kist en vaar over verre zeeën, de mast steeds weer hanterende om de vlag op te 

hijsen en te strijken. Op de balkons zitten mensen die soms naar mij wuiven. Maar het is 

warm. De tegels zinderen van de hitte. Ik verveel mij, en doe eigenlijk of ik speel. 

Ik kan mij niet herinneren hoe oud ik was. Maar volgens de familie moet ik toen rond 3 jaar 

oud geweest zijn. In ieder geval voelde ik mij niet oud of jong. 

Eindelijk komt er afwisseling. Op een balkon boven het plaatsje begint een buurjongetje bellen 

te blazen. 

Ik kom in beweging, dans over de hete stenen om de glimmende bollen te vangen met mijn 

handen. De buurjongen lacht, moedigt aan. Wij spelen. Ik ben niet meer alleen. Nu zal ik laten 

zien wat ik kan. Een grote bol drijft aan. Ik spring. Een zuchtje wind drijft het glimding van mij 

af. Achteruit ga ik er achteraan. Ik stoot mijn rechterhiel. Ik val. Ik val door een kelderraam. 

De familie vertelde mij, dat er een betonnen put was van rond 1,5 m diep, daarna een raam, 

waar ik doorheen sloeg, met daarna een val van rond twee meter naar een kale betonnen 

vloer. 

Ik viel. Angstig huil ik, iets breekt. Mijn hoofd doet pijn. Ik val weer. Opeens is er een 

betrekkelijk jonge en mooie vrouw. Zij draagt een witte japon met zeer wijde mouwen. Zij 

vangt mij op. 

K.N. 

90 



Ik hoor - of hoor ik het werkelijk wel? - zeggen, dat ik zoet moet zijn. De stem stelt mij gerust. 

Ik huil niet meer, ofschoon ik nu met mijn hoofd omlaag hang. Zij laat mij nu los. Haar stem 

blijft in mij klinken. Dan opeens hoor ik boven aan de keldertrap geluid. Ik wil kijken. 

Moeder komt de trap afstormen. Ik kijk naar de witte dame. Zij is er niet meer. Mijn hoofd 

doet pijn, maar ik voel mij prettig. Handen pakken mij, er zijn meer mensen in de kelder - ik 

weet niet wie. 

Ik word naar boven gedragen, iemand neemt mij mee in een auto. Ik wil vertellen van de witte 

dame. Luistert iemand? Het beeld verbleekt, de herinnering is ten einde. 

Wonderlijk, dat je een dergelijke herinnering na zo lange tijd zo levendig voor je kunt zien, alle 

gevoelens kunt herbeleven. Ik zie nu nog de kleur van de hemel, de rode japon van een vrouw 

van 3 hoog, die naar mij wuift. Ik voel nog de rustige koelte van de kelder, hoor de stem van 

de vrouw in het wit, die er nooit geweest is. 

Later heb ik een portret van die vrouw gezien. Zij had een heel andere jurk aan en het haar 

was opgemaakt in een knoetje, terwijl ik haar gezien had met loshangende haren. Maar het 

gezicht was precies hetzelfde. Het was het portret van moeders jongste zuster, die rond 6 

jaren voordien aan tbc was gestorven - zodat ik haar nooit heb gekend. Heb ik de volwassenen 

wel eens over haar horen spreken? Ik weet het werkelijk niet, hoezeer ik mijn hersens ook 

pijnig. 

Overigens had ik schijnbaar een behoorlijke hoofdwonde opgelopen, die in het ziekenhuis 

moest worden gereinigd en met meerdere steken gehecht moest worden. Nu ik nadenk, heb 

ik, wanneer mijn hoofdhuid soms pijn doet, juist daar pijn, waar de wonde toen zat. 

Of het iets te maken heeft met mijn gave? Ik weet het werkelijk niet. Maar zeker is wel, dat ik 

vanaf dat ogenblik anders werd. Ik zag dingen, die er niet waren en bracht soms mensen in 

verlegenheid door opmerkingen, die voor mij logisch en gewoon waren, maar hen kennelijk in 

verwarring brachten. 

Nu ik nadenk over mijn gave, heb ik het gevoel, dat het met die val begonnen is. In diezelfde 

periode herinner ik mij een kerk - mijn moeder was R.K. geworden, waarin ik naast een altaar 

mooie gestalten zag. Ook die kan ik mij nog voor de geest halen, alsof ik terug kan kijken in 

het verleden. 

Naast het altaar twee “engelen”, gekleed in een waas van gouden licht, alsof er duizenden 

kaarsen brandden achter een sluier. Hier en daar witte lijnen, die voortdurend schijnen te 

veranderen. 

De wezens hebben vleugels, maar het zijn eerder vlindervleugels, waarop in rood en bruin 

cirkels voorkomen. Hun gezichten zijn niet menselijk. Het lijkt een kruising tussen de kop van 

een leeuw en een teddybeer. Ik voel dat zij glimlachen, niet alleen naar mij, maar ook naar 

een paar oudere mensen, die wat meer naar voren in de kerk zitten. Er klinkt geschuif en 

gehoest. De preek zal beginnen. De gestalten vervluchtigen. Eerst waren zij duidelijk te zien, 

ofschoon ik door hen heen het altaar en het bewegen van priester en misdienaar heb gezien. 

Nu worden zij ijler en ijler, tot het opeens is alsof er een wolk voor de zon trekt. De kerk is in 

mijn ogen opeens veel donkerder geworden. De preek begint. 

Vaag herinner ik mij, dat ik moeder hiervan vertelde. Scherper is het beeld van een priester, 

die luistert naar haar. Zij vertelt mijn verhaal aan hem. De man wil weten, hoe de wezens er 

dan wel uitzagen. Ik geef geen antwoord. Opeens vraag ik waarom zij weggingen voor de 

preek begon. Ik moet naar het plaatsje om te spelen. 

Wanneer je zo herinneringen terugroept, rijzen er allerhande vragen in je. Heb ik die wezens 

werkelijk gezien? Was het niet toch eerder kinderlijke fantasie? Maar hoe komt het dan, dat ik 

hen nog zou kunnen uittekenen, wanneer ik talent genoeg zou hebben om die vreemde 

lichtende kleuren weer te geven? 

Het prentenboek van de herinnering geeft geen antwoord. Het vertoont zijn plaatjes, kleine 

fragmenten kleur in een reeks herinneringen, die in verhouding zwartwit lijken te zijn. 



Ik was een verwend jongetje, zeggen de zwartwit beelden, lastig, soms veel te oud voor de 

lichamelijke leeftijd, steeds weer in staat volwassenen te ergeren met een paar woorden, maar 

ook goedgelovig, wanneer diezelfde volwassenen mij iets vertelden. Zo heb ik b.v. eens meer 

dan een uur rustig voor ‘n raam gezeten, omdat een oom mij had beloofd, dat er zo dadelijk 

een melkwagen met driehoekige wielen voorbij zou komen. 

Maar dan opeens weer kleur. Een huiskamer, twee vrouwen, een man. De man heeft 

gezongen, maar bibbert erg met zijn keel. Ik vind het niet mooi. Ik krijg een jaargang van het 

een of andere blad om in te kijken. Het is de “Prins”, maar het jaar kan ik niet meer zien. 

De volwassenen doen alle licht uit. Alleen op de schoorsteen brandt een roze schemerlampje. 

En de zwart gepotlode haard is warm. Ik voel mij slaperig. 

Op de tafel wordt papier neergelegd. Iemand zegt: “Niet hardop, wij kunnen het neerschrijven, 

het kind.” De man legt zijn hand op een stukje triplex, waaraan twee wieltjes zitten. Voorin zit 

een potlood. De ene vrouw schrijft iets op. Ik dommel bijna weg. Opeens hoor ik, als van een 

afstand, mijzelf iets zeggen: zelfs nu nog kan ik de woorden terugvinden, alleen blijft het vaag, 

alsof het mij niet aangaat. Ik voel de jaargang van het blad weer op mijn knieën, zwaar, maar 

iets om vast te houden. 

Mijn stem moet toen een hoge sopraan geweest zijn. Hij zegt: “Dat gaat voorbij. Ik zie een 

huisje met een klimop tegen de muur en een kleine tuin ervoor. Je moet geduld hebben, maar 

dat krijg je, midden in de stad. Denk veel aan oma, want zij is aan het werk voor je...” 

De stem gaat nog voort, maar ik hoor de woorden niet meer. 

De volwassenen zitten doodstil. Wanneer de hoge stem zwijgt, blijven zij als verstard zitten. Ik 

moet in mijzelf lachen. Eindelijk springt de vrouw, die geschreven heeft, op en draait de grote 

lamp boven de tafel aan. De man ruimt het papier weer weg. Ik krijg limonade en veel 

koekjes, die lekker zijn. Dan kijk ik plaatjes. De volwassenen praten iets van “wonder, niet 

zeggen, nog niet rijp om te beseffen.” Ik doezel weg. 

Volgens mij is het zo begonnen. Uit het verleden komen de gedachten en vormen kleine 

scènes. Toen wist ik niet, wat er gebeurde. Nu weet ik niet goed, wat er gebeurd is. De 

volwassen neiging om al, wat buiten de normen valt, met achterdocht te bezien, speelt hierbij 

een rol. 

Was alles werkelijk zoals ik het nu meen te zien? Ik weet het niet. Er leven niet veel mensen 

die hierbij betrokken zijn. Met hen heb ik het contact sinds lang verloren. Zeker herinner ik 

mij, dat bepaalde dingen nog wel eens in de familie werden opgehaald. Maar was die weergave 

juist? Ik weet het niet. 

Mijn poging om in de spiegel te kijken, laat enkele verstandelijke twijfels bestaan. Maar de 

kleuren, de mensen, de stemmen klinken voor mij, alsof zij eerst nu zouden bestaan en ik zelf 

nog een klein kind zou zijn. 

In het ODV-nummer 1974-3 ging Karel door met het “Kijken in de spiegel” De titel was dan 

ook: 

Kijken in de Spiegel II (1974-3) 

Uittredingen, althans geheel bewuste, maakte ik, zover mij bekend, eerst mee in de tijd dat ik 

op een kostschool werd gedaan. De overgang van een als enig kind baas in huis spelen, naar 

een tussen veel jongens leven, was wel erg groot. 

Overdag was er van alles te doen en te beleven. Leren, spelen en zelfs vechten - wanneer de 

surveillant je niet kon zien - vulden de dag. Slecht had ik het er zeker niet. Maar dan kwam de 

nacht. 

K.N. 

92 



Wij sliepen in couchettes, triplexdozen, die aan de bovenkant en aan de voorkant open waren. 

Wanneer het gordijn aan de voorkant dicht was en het slijpende geluid van de sloffend 

rondsluipende surveillant klonk, was je alleen. Dan kon je je de weelde van tranen 

permitteren, dan was het het uur van heimwee. 

Het zal ongeveer de tweede maand van mijn tranend verlangen naar huis zijn geweest, dat ik 

“droomde”. Ik zag de witte gestalte, die mij eens, jaren geleden, voor een dodelijke val op de 

keldervloer had behoed, naast mijn bed staan. Zij wenkte mij mee te gaan en zei iets wat 

precies ben ik vergeten. 

Ik herinner mij dat ik opstond om mee te gaan en even om keek. Ik zag iemand in mijn bed 

liggen! Eerst nu, veel later, besef ik, dat ik mijn lichaam zag, dat achter moest blijven. 

Op een wonderlijke wijze stond ik opeens in de gang van “mijn” thuis. Iedereen sliep, behalve 

een tante, die een brief schreef. Niemand zag mij, niemand reageerde. Ik ging naar mijn 

speelgoedkast, zocht een prentenboek, wilde doen alsof ik nog gewoon thuis was en stilletjes 

uit bed gekropen was, omdat ik niet kon slapen. 

Maar daar was de witte dame weer, die me zei, dat het nu wel genoeg was. Ze noemde zich, 

geloof ik, tante Marie. In ieder geval vertelde ze mij, hoe ik iedere nacht, wanneer ik dat wilde, 

even naar huis kon gaan. Wel moest ik beloven nooit iemand wakker te maken. Ik werd kort 

daarop wakker door de bel en was verontwaardigd en verbaasd, dat ik mijn boek niet bij mij 

had. Ik dacht later dat ik gedroomd had. 

Heimwee is iets, wat afneemt, maar toch altijd weer voorzichtig de kop opsteekt. Voor mij 

tenminste. Ik volgde de instructies van “tante Marie” op een avond op. Nu was er geen witte 

gestalte, die mij vergezelde, maar ik kwam thuis, keek in de kasten, liep door de kamers, was 

gelukkig. Dan verbleekte alles en - even later of veel later? - werd ik weer wakker in mijn 

couchette. 

Ik heb, veel later, het recept als volwassene geprobeerd om, als antwoord op een soort 

uitdaging, een kijkje te nemen in een huis in Roselle park, NY, USA. Het werkte nog steeds en 

heeft voor mij altijd gewerkt. 

Toch is het moeilijk te begrijpen, dat een dergelijk eenvoudig voorschrift in staat is je 

bewustzijn te verplaatsen en je toe te laten waarnemingen te doen op grote afstand. En 

eenvoudig was de raad van “tante Marie” zeker: 

“Neem de beurs in je hand, die je grootvader je gaf. Ga heel stil liggen, huil niet. Je stelt je 

voor hoe het thuis is. Je valt even in slaap. Dan wil je opstaan. Kijk niet om. Blijf aan thuis 

denken en stap vooruit. Dan zul je zien, dat je thuis bent” 

Zo herinner ik mij de raad die de witte gestalte mij gaf. Of het woordelijk juist is? Ik weet het 

werkelijk niet. Maar voor mij werkt dit recept nog steeds. Natuurlijk gebruik je een andere 

inductor, wanneer je naar een bepaalde plaats op de wereld wilt en niet alleen naar huis. Maar 

verder is er voor mij nog niets aan veranderd. 

Overigens denk ik wel eens: zou die surveillant - die soms achter het gordijn keek om zeker te 

zijn, dat de jongens “geen verkeerde dingen deden” ooit opgemerkt hebben, dat ik altijd met 

die hoefijzervormige portemonnaie in de hand sliep? Hij heeft er in ieder geval nooit iets over 

gezegd, maar mogelijk alleen maar, omdat hij van mening was, dat hij een onverbeterlijke 

aankomende gierigaard onder zijn hoede had of zoiets. 

Wanneer je elke nacht naar huis kunt, wanneer je dit maar wilt, maar niemand kunt bereiken, 

wordt het ook op den duur vervelend. Op een nacht probeerde ik dus “tante Marie” te 

bereiken. De eerste maal slaagde ik niet, maar op een goede nacht kwam zij opeens weer 

naast mijn bed staan. 

Vanaf dat ogenblik kon ik ook een ander land bereiken, waar mooie tuinen waren, huizen en, 

wat meer was, mensen met wie ik kon praten. Een soort sprookjesland, waar ik wel nooit 

Roodkapje of Assepoester ontmoette, maar veel plezier had. Soms leerde ik er ook het een en 

ander. Zo leerde ik van iemand een wijze van rekenen, waardoor je zonder algebra 



vergelijkingen met twee onbekenden kon oplossen. Iets waarover de leraar eerst verbaasd, 

toen gebelgd was. 

Want in de praktijk loste ik zo alle sommen snel en goed op. Maar de bedoeling was, dat ik de 

formules zou leren gebruiken. En op de een of andere wijze vond ik dat maar onzin. 

In het begin waren dergelijke uitstapjes voor mij overigens alleen mogelijk onder geleide. Maar 

toen ik een keer mijn zin niet kreeg, probeerde ik het alleen. De ervaring was kort maar hevig: 

Ik raakte verward in een wereld van kleuren, waarin tussen elke kleur een soort dreiging 

aanwezig was. Ik probeerde verder te gaan, maar stond opeens voor een soort zwarte rook. 

Alles was lelijk, iets bedreigde mij. Ik gilde. 

Toen ik wakker werd, kennelijk na veel moeite, stond de surveillant aan mij te trekken en te 

schudden. “Je hebt een nachtmerrie gehad...” Maar ik was van streek en bleef van streek. 

Wat mij twee dagen rust opleverde, die ik voornamelijk doorbracht in de kamer van de oude 

onderwijzer, Frere Justin. 

Overigens was de conclusie van dokter en onderwijzend personeel: het kind heeft te veel 

fantasie. Want dat mijn dromen en mijn naar huis gaan - waarover ik Frere Justin had verteld 

- op een werkelijkheid berustten, daar dacht niemand aan. Ook ik niet. Het duurde meer dan 

een maand, voor ik weer probeerde “naar huis” te gaan. Dat lukte niet. Ik kwam terecht bij 

een geest, die vertelde dat hij “Leendert” heette. Hij droeg een soort franciscaner pij, maar 

dan van heel zacht grijs. 

Leendert gaf mij kennelijk onderricht in het uittreden. Wat ik had meegemaakt was kennelijk 

niet ongevaarlijk geweest. Hij omschreef dit als “verdwaald zijn in jezelf”. De rest van zijn 

betoog kwam er op neer, dat ik eerst moest leren om juist uit te treden, wanneer ik tenminste 

op eigen houtje de sferen bewust wilde bereiken. 

Daarna vertelde hij mij dat het weinig zin had in de komende dagen naar huis te gaan, omdat 

mijn familie nogal onverwacht ging verhuizen. Hij zou mij eerst eens een paar nachten halen 

om mij wegwijs te maken en beloofde een oogje in het zeil te houden. De volgende dag kreeg 

ik een brief. Daarin stond inderdaad dat wij zouden gaan verhuizen. Mijn opmerking dat ik dat 

al wist, werd door de broeder, met wie ik daarover sprak, afgedaan als opschepperij. 

Wat ik mij herinner van de uittredingen in de volgende nachten, klinkt mij nu als waanzin in de 

oren. Wie de astrale werelden kent, weet wel dat daar veel vreemde gedaanten en monsters 

bestaan. Maar wat te denken van mijn ontmoeting met de lijfelijke duivel, zoals je die op 

plaatjes ziet? 

Leendert maakte de grote gestalte, die dreigend op mij toekwam, belachelijk. Een opmerking 

over een bokkenwagen, die precies zou passen bij deze verschrikkelijke gestalte, maakte mij 

aan het lachen. De duivel smolt als een soort sneeuwman langzaam weg en dat was een zo 

vreemd gezicht, dat ik steeds harder lachte. 

Leendert maakte mij duidelijk, dat niets en niemand in de wereld mij ooit iets zou kunnen 

doen, wanneer ik maar niet bang was. Als zij dreigen, moet je bedenken, dat zij je werkelijk 

niets kunnen doen. Dan zie je hoe belachelijk die figuren eigenlijk zijn... 

De surveillant groette mij die morgen met de opmerking: “U hebt zeker leuk gedroomd 

vannacht.” Dus heb ik werkelijk en lichamelijk gelachen. Ik zou het geheel van mijn ervaringen 

dan ook zelfs nu als een soort droom (kunnen) beschouwen. Indien ik niet kort daarop de 

verhuizing meegemaakt had: alles in mijn slaap. Toen ik met vakantie thuis kwam, wist ik de 

weg in het nieuwe huis - dat nogal eigenaardig gebouwd was - alsof ik er jaren gewoond had. 

Ik wist precies, in welke kamers, kasten en laden ik alles moest zoeken, kende zelfs de weg in 

de buurt. 

Wat iedereen nogal “unheimisch” scheen te vinden. Ik heb opa er tenminste wel met de 

anderen over horen spreken, toen hij dacht, dat ik niets kon horen. Maar iedereen deed, of er 

94 



niets aan de hand was. Opa's raad had kennelijk iedereen tot de overtuiging gebracht dat “al 

dat bijzondere gedoe niet goed was voor de jongen”. 

Hoe zomerland er uit zag in mijn ogen? Het is een wonderlijk, wat wazig land. Het landschap 

verandert steeds. Zo loop je in een vlakte, zo loop je bij een vijver met wonderlijke waterlelies, 

waarop soms mensen zitten te mediteren, maar dat wist ik toen nog niet. 

Kinderen tref je er weinig aan en dan nog alleen in mooie, maar afgeschermde hoekjes. Er zijn 

dan altijd een paar volwassen personen in de buurt, die meestal witte kleding dragen, zoals 

ook “tante Marie” droeg: lang, zonder een werkelijk model, mouwen die soms wijd lijken en in 

lubben schijnen neer te hangen, dan weer gewoon recht zijn, of zelfs lijken te ontbreken. 

Terwijl je met iemand sprak, veranderde dit soms. Altijd gelijk was een soort lichtende band, 

die onder aan het gewaad straalde en soms ook als een soort ceintuur rond het middel zat. De 

kleuren waren bij de kleinen gemeenlijk zilver of zilverachtig. 

Wat mij trouwens van het begin af aan opvalt, is het feit, dat veel van de mensen, waarmede 

je in contact komt, van vorm schijnen te veranderen, terwijl zij spreken. Hebben zij het over 

de wereld, dan zien zij er uit als echte mensen met kentekenende kleren, soms oude gezichten 

en gerimpelde handen, soms ook gewoon jong. Maar zodra zij zich weer met Zomerland bezig 

hielden, of met anderen daar contact opnamen, dreven de kleren weg als een soort nevel en 

werden een soort gewaden, die wit waren of lichte pasteltinten hadden. 

Bloemen zie je overal, vaak soorten die je al kent op aarde, maar mooier, met meer 

afwijkingen van vorm en soms heel bijzondere kleuren. Vlinders heb ik ook wel eens gezien. 

Maar dieren zijn er kennelijk weinig of niet. 

Veel later zou ik een hoekje van Zomerland ontdekken waar ook dieren zijn. Ik dacht aan beer, 

een herder, met wie ik placht te delen - hem soms de koek weer uit de bek halende, wanneer 

hij volgens mij een te grote hap had genomen. Overigens: beer trof ik daar niet aan, wel 

paarden, honden, katten en vogels. Ook hier zijn mensen, die met die dieren spreken en met 

hen omgaan, maar het fijne weet ik daar eerlijk gezegd nu nog niet van. Mogelijk worden de 

dieren onderricht of zoiets. 

Wel is mij opgevallen, dat er grote verschillen in dichtheid zijn onder de dieren. Sommigen zijn 

er wazig, vormen waar je heel goed moet kijken om ze te zien, terwijl anderen nog zo zijn, als 

je er elke dag op aarde tegenkomt. De verklaring, die ik hiervoor kreeg, was, dat zij aan het 

“veranderen” waren. Veel later hoorde ik overigens, dat die “wazige” dieren een tijdje rusten 

om dan weer te incarneren. 

Dit is eigenlijk de eerste keer in mijn leven, dat ik deze dingen zo duidelijk en onomwonden 

zeg. In de tijd dat ik bijna elke nacht uittrad, kon ik daarover niet spreken, omdat men mij 

alleen maar zou hebben uitgelachen. 

Toch profiteerde ik wel eens van mijn ervaringen in een andere wereld. Toen ik reeds meer 

dan 1½ jaar op de school was, vierde een van de onderwijzers een jubileum. Dat betekende 

voor ons, die bij hem in de klas zaten, dat er een hele dag feest en traktaties volgden. Maar 

van ons verwachtte men in ruil daarvoor, dat wij een aantal liedjes zouden maken en zingen, 

zo in de stijl van “welkomstlied”, “hulde aan de jubilaris” en dergelijke. Nu had ik in Zomerland 

een vriend, die mij soms mooie verhalen vertelde en ook liet zien. Toen ik hem vertelde, dat 

wij “gedichten” moesten maken, lachte hij eens en meende, dat hij dan wel zou zorgen, dat 

dat goed voor elkaar kwam. 

De Broeders, die onze gewrochten van de ergste fouten moesten ontdoen, waren verbaasd 

over het resultaat: zij behoefden niet alleen niets te veranderen, maar de zaak klopte kennelijk 

bijna te goed. Ik kreeg als voornaamste schepper van de dichtwerken, de naam niet alleen een 

gevoelig en vol fantasie stekend kind te zijn, maar gold bovendien als “poetisch” begaafd. Wat 

kleine voorrechten met zich bracht, zoals toegang tot bepaalde boeken, waarvoor de anderen 

“niet rijp” werden geacht. Mogelijk hadden de Broeders Valentijn en Theodosius nog een 

dichter van mij gemaakt, wanneer er thuis geen verandering was opgetreden, waardoor mijn 

verblijf op de kostschool verder onnodig werd. 



Maar nu ik weer thuis was, waren er andere zaken, die mijn aandacht vroegen. De uittredingen 

werden minder en mijn aandacht voor dat andere land verbleekte. Wij verhuisden naar 

Hilversum en van dat ogenblik af waren de hei, de “schooloorlogen” en de geheime benden - ik 

behoorde tot de Rode Hand - zo belangrijk, dat ik alleen nog daarvan scheen te kunnen 

dromen. 

Het paranormale kwam steeds meer op de achtergrond. Ik fietste, vocht, spijbelde en genoot 

van het leven. Eerst toen, wederom enkele jaren later, mijn moeder overleed, leefde iets 

daarvan nog kort op. 

Moeder lag in het St. Jansziekenhuis te Laren. Ik bezocht haar daar, meestal met een van mijn 

tantes, maar voelde ook toen reeds de lichte afkeer tegen ziekenhuizen, die ik nooit geheel 

heb kunnen overwinnen. 

Laat op de avond kwam er bericht, dat moeder in coma lag. Samen met mijn tante Wil ging ik 

er heen. Per taxi. Drie uren voor de exitus waren wij aan het sterfbed aanwezig, maar moeder 

kwam niet meer tot bewustzijn. Toen zij gestorven was, kregen wij een kop koffie van een 

zuster en zouden toen, alweer met een taxi, naar Hilversum terugkeren. Maar opeens kon ik 

geen mensen meer rond mij velen. Die nacht heb ik over de hei gedwaald, langzaam in de 

richting van huis gaande. Vlak bij een zandafgraving zat ik even te rusten. Opeens was moeder 

naast mij. Ik heb met haar gesproken. Mijn verdriet was voorbij. Die middag ging ik naar de 

bioscoop om van het gezeur van rouwbeklag af te zijn. Sommigen vonden dat erg ongevoelig 

van mij. Anderen, vooral de familieleden, beweerden, dat ik het nog niet goed besefte. Ik heb 

ze niet wijzer gemaakt en profiteerde van de mogelijkheid uit te gaan en buiten de 

droefgeestige sfeer te blijven. De laatste schok kreeg de goegemeente, toen ik bij de 

begrafenis netjes wachtte, tot de kist in het graf zakte en toen eenvoudig, zonder traan of 

woord, in de koets stapte. Dat vond men wel heel eigenaardig. 

Mogelijk had ik anders moeten handelen, meer moeten denken aan de anderen en hun 

gevoelens. Maar aan de andere kant: wanneer ik hen verteld had, dat ik moeder op de hei had 

gesproken en daarna wist, dat zij nog leefde, zou men mij waarschijnlijk in een 

zenuwinrichting hebben opgesloten. Waar of niet? 

Maar hiermede werd een periode van mijn leven afgesloten. Voorlopig was ik een gewoon, zij 

het soms wat lui, jongmens, dat niet helderziend wilde zijn en geesten en uittredingen bij 

voorkeur aan anderen overliet, tot ikzelf dat alles afdeed als de dromen van een kind. 

We zijn aangekomen op nr. 1974-4 van het ODV-nieuws; waarin ons medium; Karel v.d. 

Nagel ons voor de derde keer vertelt wat hij alzo in de spiegel zag. In dit nummer gaf hij, 

zoals gewoonlijk, eerst zijn prognose, dat was dan voor het jaar 1975. Mocht iemand daar 

belangstelling voor hebben; vraag het dan aan bij het Documentatiecentrum. Het artikeltje, 

dat hier zal volgen, noemde Karel: 

Kijken in de Spiegel III (1974-4) 

Het zal U duidelijk zijn, dat een volledige levensbeschrijving buiten het kader valt van deze 

artikelen. Tot op heden ging het mij er om duidelijk te maken, welke ontwikkeling ik 

doormaakte. De volgende 15 jaren zou ik mij niet bezig houden met het paranormale, 

ofschoon bepaalde gaven zeker ook in deze periode bij het nemen van beslissingen een rol 

speelden. 

Ik hervat nu mijn verhaal in de tijd, dat ik kermis maakte met de heer J.Buitendijk. Deze was 

een goed magnetiseur en bezat soms ook enigszins hypnotische gaven. 

Samen, met enige “vrienden”, “speelde” ik eens met kruis en bord. De uitkomsten, ofschoon 

niet overweldigend, prikkelden onze nieuwsgierigheid en iemand stelde voor de hr. Buitendijk, 

die “deskundig” was, er bij te halen. Het resultaat was wonderlijk, bijna grotesk: de uitleg, die 

wij wensten, kwam er, maar heel onvolledig, maar wel ontdekte B. in onze groep een vijftal 

K.N. 

96 



mediums. Ik was daar een van. Er volgde een tijdje, waarin wij experimenteerden en vele 

zonderlinge, soms ook wonderlijk juiste resultaten behaalden. Ondergetekende bleek een goed 

“trancemedium” te zijn, terwijl anderen visioenen hadden, persoonlijke boodschappen door 

kregen, waarnemingen deden. Voor mijzelf was dit “in trance gaan” een hiaat in de tijd en het 

duurde werkelijk even, voor ik besefte inderdaad een half uur gesproken te hebben, zonder 

daarvan zelf iets te beseffen. Ik vrees zelfs mijn vrienden en B. tamelijk onvriendelijk van een 

practical joke beschuldigd te hebben. 

Achteraf staat voor mij wel vast, dat de resultaten in deze periode voornamelijk door de 

invloed van B. bepaald werden. Maar voor mijn persoonlijk leven kwam hieruit toch een heel 

belangrijk iets voort: ik ging mij weer de gebeurtenissen en technieken herinneren uit mijn 

kostschoolperiode. 

Bij volgende tranceproeven probeerde ik “uit te treden” en was zo in staat mijn eigen 

werkzaamheden als medium mee te beleven. Het resultaat was in mijn ogen wonderlijk, maar 

zeker nog geen bewijs van geesten. Waargenomen personen schreef ik toe aan fantasie. De 

experimenten kwamen tot een einde. Andere zaken vroegen mijn aandacht, maar een 

hernieuwde belangstelling voor geestelijk werk en occultisme bleef bestaan. Ik kreeg de 

gewoonte om bij bepaalde problemen een uittreding te proberen en zo een zo juist mogelijke 

oplossing te vinden. 

Dit laatste had gemakkelijk mijn ondergang kunnen worden. Tijdens een dergelijke poging 

kwam ik terecht in een duisternis die een ongelofelijke koude uitstraalde. Vage vormen 

richtten zich tot mij: vormen, die je eerder voelde dan kon zien. Stemmen, die geen stemmen 

waren, suggereerden mij, dat het leven geen waarde had, dat alles mis zou gaan, dat ik beter 

een einde aan mijn stoffelijk bestaan kon maken. 

Kennelijk was ik geneigd aan die suggesties gevolg te geven, ofschoon ik mij dit niet meer 

herinner. Wel weet ik, dat ik opeens, zeer luid en duidelijk, de stem van een overleden 

familielid hoorde. De uitdrukking was kenmerkend, het woordgebruik evenzeer. “Flapdrol” was 

een van de minder op mijn gebrek aan intelligente wijzende woorden, die gebruikt werden. 

Met een enorme schok keerde ik terug tot de menselijke werkelijkheid. Maar vanaf dat 

ogenblik was ik druk bezig uit te vinden, hoe ik dergelijke kontakten voortaan kon vermijden. 

Deze pogingen resulteerden in het besef, dat je bij uittredingen altijd positief moet zijn 

ingesteld, terwijl mij ook duidelijk werd, dat het noodzakelijk is eigen instelling te beheersen, 

wanneer je je met occulte zaken wilt bezig houden. 

Enige tijd “droomde” ik elke nacht van een soort achthoekige tempel, open naar alle zijden, 

met een witzwart geblokte vloer. Ik “leerde” hier iets, maar kon na het ontwaken niet zeggen, 

wat. Als een lui mens, dat aan leren altijd reeds een hekel had, wenste ik mij een meer actieve 

mogelijkheid van geestelijk werken. Pogingen daartoe resulteerden echter enkele malen in 

ervaringen, die gepaard gingen met grote angst. Ook nu weer was ik op de vlucht voor een 

koude donkerte. Tijdens een dergelijke vlucht ontmoette ik in een schelp van melkachtige 

nevel iemand, die in een soort lichtgrijze pij gekleed was. Hij kalmeerde mij en gaf mij de kans 

mijn probleem uit te spreken. Daarna verzekerde hij mij, dat alles in orde zou komen, “want ik 

zal je een nieuwe naam geven” 

Mogelijk heeft het toeval een grote rol gespeeld, maar kort daarop waren er steeds meer 

mensen, die mij Karel gingen noemen, terwijl ik voordien voor allen “Kees” was geweest. Kort 

daarop ontmoette ik ook Buitendijk weer en werd ik, bijna tegen wil en dank, tot medium van 

een kleine groep gebombardeerd. 

Mogelijk was inderdaad in die dagen mijn eigen instelling tegenover anderen inderdaad 

veranderd. Ik weet het niet zeker meer. Maar het werd mij steeds eenvoudiger mogelijk een 

lichte wereld te betreden tijdens mijn trancetoestanden en bij uittredingen, terwijl ik ook vaak 

tezamen met anderen tegenwoordig was aan het sterfbed van mensen, bij ongevallen en zelfs 

enkele malen seances bij mocht wonen, waarbij ik de techniek kon bewonderen van de 

entiteiten, die van andere mediums gebruik maakten om met mensen in contact te komen. 



In deze periode werd ik ook enorm geboeid door kleurverschillen en veranderingen, die bij 

bepaalde geestelijke ingrepen optraden. Om u enkele voorbeelden te geven, die mij nog goed 

bij zijn gebleven, of die ik meerdere malen nog kan ervaren: 

Bij het sterfbed van een oudere man, vermoedelijk in Frankrijk - al ben ik daar van niet geheel 

zeker - was er rond het bed en de aanwezigen een donkerpaarse sluier te zien. Onze aankomst 

veroorzaakte daarin een reeks zilverachtige flonkeringen. Er verschenen kleurverschillen, die 

soms tot lichtlila liepen in de omgeving. 

Mijn metgezel, toen voor mij “een geest in een witte soepjurk”, bewoog zich naar het 

hoofdeinde van het ijzeren bed, waarop de stervende lag, en scheen hem iets toe te fluisteren. 

Ik zag rond het lichaam van de stervende, maar in toenemende mate rond diens hoofd, 

langzaam een gloed ontstaan, waarin rode en vuilgele vlammen speelden. Deze kleuren 

verdwenen en maakten plaats voor een rustig maanlichtachtig blauw. Opeens leek het, of er 

ergens een deur open ging en zonlicht naar binnen scheen. Een oude vrouw in het zwart, maar 

omgeven door een sterk geel licht, ging naar de stervende en beroerde zijn handen. 

Het was opeens, of de kamer fris was als een boomgaard, wanneer de zon doorkomt na een 

lenteregen. De stervende glimlachte, opende de ogen, sprak tot de mensen in de kamer. En nu 

het meest wonderlijke: terwijl ik probeerde hem te verstaan - volgens mij sprak de man een of 

ander patois - begon rond hem dat zelfde zonnige licht te stralen. Iets boven zijn hoofd 

vormde zich een licht als van de zon zelf. Ook de zwarte kleding van de gestalte, die hem nog 

steeds bij de hand hield, begon steeds meer te stralen en werd goudkleurig. De man stapte als 

het ware uit zijn lichaam en volgde haar, terwijl het lichaam volgens mij nog niet dood was, 

want het bracht nog een diep en rauw snurken voort, dat eerst ophield toen man en vrouw 

reeds weg waren en alleen de gouden glans nog te zien was. Even daarna was er een fel licht, 

dat aan een bliksemflits deed denken. Het lichaam was stil en mijn gezel wenkte mij, dat het 

tijd was naar mijn lichaam terug te keren. 

Zoiets klinkt als een sprookje, maar voor mij is het nog vandaag een werkelijkheid, die ik 

intens beleefd heb. Een andere keer was ik in een geestelijke wereld, die niet al te licht was. 

Zoals men mij verzocht, probeerde ik contact op te nemen met een gestalte, die daar kennelijk 

de weg niet kon vinden. Het gelukte mij diens aandacht te trekken. Twee Broeders van onze 

groep hielden kennelijk toezicht. 

Opeens begon rond deze entiteit en mijzelf iets te veranderen. Kleurige draden schenen rond 

ons een soort net te vormen, bestaande uit verticale lijnen. Het leek even of wij te samen 

gevangen waren in het centrum van een gekleurde glazen knikker, waarin je ook dergelijke 

licht draaiende kleurstrepen kunt zien. 

Er heerste een zo grote rust rond ons, dat ik mijn pogingen, om verder contact te maken met 

de entiteit vergat. Even later werd ik mij ervan bewust, dat wij ons in een lichte wereld 

bevonden. De omgeving zag er uit als een buitenwijk van een stad, maar dan vol tuinen met 

mooie bloemen. Geesten in menselijke gedaante namen de entiteit van mij over. 

De twee, die opgelet hadden, of ik mijn werk wel juist deed, vertelden mij toen, dat deze 

kleurdraden gedachten waren, die de entiteit werden toegezonden. Hoe het ook zij, het was 

mooier dan welk vuurwerk ook en alle moeite meer dan waard. 

Dit zijn maar enkele voorbeelden, natuurlijk. Maar daaruit heb ik geleerd, dat kleuren een 

belangrijke zaak kunnen zijn en ook kunnen staan voor invloeden in de geestelijke werelden. 

Wanneer je je instelt voor trance of occult werk, kan een juiste voorstelling van kleur een heel 

belangrijke rol spelen. 

Persoonlijke voorkeuren zullen hierbij mogelijk een rol spelen. Ik koos in het begin voor 

concentratie een combinatie van rood en zilver uit, gewoon twee vlakken op elkaar. 

Om de een of andere reden is dit voor mij langzaam aan tot een vorm geworden, die je het 

beste kunt omschrijven als een lichtrood stralende driehoek met zilveren horens. Een van de 

98 



Aziatische leden van de Orde vertelde mij, dat dit apas teja heette, maar vergat er bij te 

vertellen waarom. 

Op Steravonden kan ik echter een dergelijk beeld niet lang vasthouden. Het verandert dan al 

snel in een soort lichtende deken van zilver, waarop een gouden zon. 

Ook wanneer ik mij met andere geestelijke zaken bezig houd, zal ik dergelijke kleuren de 

voorkeur geven, ofschoon mijn symbool voor mijzelf altijd blauw schijnt te moeten zijn en mijn 

voorkeur uitgaat naar kobaltblauw. 

Terugkerende naar een meer chronologische weergave van mijn ontwikkelingen moet ik hierbij 

duidelijk stellen, dat ik de trancetoestand lange tijd met enige achterdocht beschouwd heb. 

Voor mij was het een soort spel, waarvan de werkelijkheidswaarden bedenkelijk bleven. Eerst 

toen ik mocht constateren, dat hetgeen in die toestand door mij gebracht wordt, voor vele 

mensen een grote en positieve betekenis in hun eigen leven heeft, ging ik mijn werk als een 

soort roeping beschouwen. 

Zelfs nu nog blijf ik nuchter en ben zeker niet bereid mijn daden zonder meer door geesten te 

laten bepalen. Zij geven mij soms raad, zeker. Zij waarschuwen mij soms ook. Maar rekening 

houd ik daarmede - dom genoeg mogelijk - alleen dan, wanneer mij dit redelijk verantwoord 

lijkt. 

Sinds langere tijd werk ik ook wel “in de geest” en probeer in uitgetreden toestand soms 

anderen te helpen. Maar juist die neiging tot nuchterheid maakt mij tevens steeds weer 

beschouwer, waarnemer, meer dan een volledig in het gebeuren betrokkene. Of dit goed is? 

Henri noemt dit mijn geestelijke jeugdpuistjes, dus heel mooi vindt hij dit niet. Maar kennelijk 

is het een fase van ontwikkeling, waar je doorheen moet breken. Of mij dit in dit leven nog 

gelukken zal? Ik durf het niet te zeggen. Maar dat ik altijd zal trachten alle dingen, mijzelf niet 

uitgesloten, een beetje met werkelijkheidszin te bezien, staat voor mij wel vast. 

Geestelijke werelden zijn voor mij een werkelijkheid. So what? De wereld, waarin ik leef, is 

voor mij even werkelijk en daar mag ik mijn verstand gebruiken, kritiek hebben, dus waarom 

op geestelijke zaken niet. 

Vandaag leef ik hier. Wanneer ik morgen elders leef, zal ik wel weer zien, hoe de zaken er daar 

voor staan. Gaven zijn leuke dingen voor de mensen, maar je moet het niet overdrijven en het 

in de plaats van het leven zelf stellen. 

Waarmede ik u hopelijk iets heb laten zien van de mens die ik ben en de “gaven” die in mijn 

bestaan een rol spelen. Zoudt u in het volgende jaar hierover nog meer willen lezen, dan moet 

u mij dit wel eerst even laten weten. 

Het eerste ODV-nummer van 1975 bevatte nu eens met Karel v.d. Nagel’s gebruikelijke 

prognoses. Wel schreef hij een artikel, dat hij weer noemde: 

Kijken in de Spiegel IV (1975-1) 

Leven met paranormale gaven is niet altijd even gemakkelijk. Naarmate je meer gaat 

beseffen, wat je doet en wat je mogelijkheden zijn, word je je ook meer bewust van 

beperkingen en gevaren. 

Het nadeel is, dat je dit aan anderen niet of onvoldoende duidelijk kunt maken. Men gaat 

immers van het standpunt uit, dat “de geest” er wel voor zorgen zal, dat alles goed gaat en 

dat niemand schade zal oplopen, ook het medium niet. 

In feite krijg je wel hulp, maar ben je toch voor een behoorlijk deel ook op jezelf, je eigen 

krachten en beheersing aangewezen, zeker wanneer je, zoals ik, bewust en beheerst probeert 

te werken. 

Neem b.v. de laatste Steravond, die zowel wat de presentatie als de gewekte krachten nogal 

afweek, van hetgeen ik in dat opzicht zo langzaamaan gewend ben. 

K.N. 



Wanneer je je waagt in sterke krachtvelden, moet je altijd uitkijken. Dat hebben degenen, die 

mij leerden, wat door uittreding mogelijk is, mij ingehamerd. Want een mens kan nu eenmaal 

niet alle geestelijke spanningen lichamelijk zonder schade verwerken. Je kunt b.v. bij 

terugkeer een deel van die kracht met je dragen, zodat het lichaam deze moet opnemen. 

Ik heb daarmede ook al ervaring gehad en de enkele malen dat ik geen rekening hield met dit 

gevaar, waren hoofdpijn en overspanning mijn deel. Het zal u duidelijk zijn, dat ik op een 

Steravond, waarop zeer dicht bij de stof zeer grote krachten worden gewekt, bijzonder op mijn 

hoede pleeg te zijn. 

Dit betekent voor mij, dat ik zo dicht mogelijk bij mijn lichaam in de buurt blijf, hopende in 

noodgevallen tijdig daarvan bezit te kunnen nemen. Bovendien: een dergelijke bijeenkomst is 

nu eenmaal spectaculair en van kinds af aan heb ik een voorliefde gehad voor alle soorten van 

vuurwerk. 

In het begin was alles kits: de krachten bouwden zich aardig snel op, maar ik zag vele 

bekenden rond mij en had het gevoel, dat ik was ondergedompeld in een warm bad vol 

kleuren. 

Mijn aandacht werd echter getrokken door een aantal flitsen wit licht. Het leek wel, of een 

fotograaf bezig was met een te sterke flitslamp te werken. Nieuwsgierig als altijd wilde ik op 

onderzoek uit gaan. Maar een goede vriend hield mij terug, met de waarschuwing, dat ik voor 

dergelijke zaken toch heus nog niet rijp genoeg was. 

Vaag zag ik, hoe een tweede spreker mijn lichaam overnam. Even was de verleiding groot zijn 

woorden te beluisteren. Alleen betekent dat, dat je de verbinding met je eigen lichaam 

intenser maakt. Om storingen te voorkomen, bleef ik dus op een afstand, maar concentreerde 

mij wel even. 

Opeens kwam ik tot de ontdekking, dat rond mij de kleuren in beweging kwamen. Ik kreeg het 

gevoel, of ik per ongeluk in een soort centrifuge terecht was gekomen, waarin iemand 

verschillende soorten verf uitstortte: u weet wel, zo een ding, waarin je op de kermis een soort 

abstract schilderij kunt vervaardigen, door op een draaiend blad papier klodders verf uit busjes 

te spuiten. 

Gelukkig zat ik kennelijk aan de rand, maar zo nu en dan kreeg ik toch een spettertje mee. 

Een derde spreker nam mijn lichaam over. De kleuren werden lichter, er kwam meer goud bij. 

Opeens werd de beweging zo snel, dat alles stil leek te staan. Mijn indruk was die van een 

stilstaande witte schijf, waaromheen flarden kleur, voornamelijk rood, wegdreven. 

In die lichtende witheid werden vaag enkele gestalten zichtbaar, die weer verbleekten. Daarop 

begon het witte vlak te vibreren, eerst langzaam, toen sneller. Vanuit het middelpunt vloeiden 

steeds snellere trillingen naar de rand, waar zij even schenen te rusten, om dan weer terug te 

vloeien naar het middelpunt als een soort onderstroom. 

Ik heb er meer in gezien, maar ik weet nu niet meer, wat dat was. In ieder geval kreeg ik op 

een gegeven ogenblik een soort signaal langs de band, die je tijdens je uittreding steeds met 

je lichaam bewaart, een soort noodsignalen, alsof het zenuwstelsel tot het uiterste beproefd 

werd. 

Enkele entiteiten hielpen mij, maar hielden mij gelijkertijd vast. Vreemd genoeg was ik niet 

bang, maar voelde ik mij gelijktijdig wat bezorgd voor mijn stoffelijk bestaan. De kans, dat ik 

niet meer in staat zou zijn terug te keren, kwam even in mij op, maar werd weggewist door 

het werken van het trillende lichtvlak, dat mij nu ten dele scheen te omspoelen. 

Later, bij het afluisteren van de band, kwam ik tot de conclusie, dat dit het ogenblik geweest 

moet zijn, waarop de derde spreker van de kook raakte. Dat hij niet bepaald zin had tijdens 

een dergelijke manifestatie in andermans lichaam te zitten, kan ik mij overigens wel 

voorstellen. Toch heb ik het gevoel, dat hij zich meer met zijn taak en minder met de 

100 



verschijnselen had moeten bezig houden. Dat zou voor mij en mogelijk ook voor hemzelf beter 

zijn geweest. 

De uitstraling van krachten was deze maal overweldigend. Je kunt niet beschrijven, wat je 

meemaakt. Alle vezels van je wezen zijn in trilling, je ziet wit licht, grote golven, die zich soms 

verenigen als zoeklichtbundels, dat weer eerder doen denken aan een exploderende 

atoombom. 

Mijn lichaam schijnt trouwens de zaak ook niet geheel goed verwerkt te hebben. Toen ik terug 

kwam, was er een spanning aanwezig, die lange tijd eiste om enigszins af te vloeien. 

De knieën waren slap, ik was mijn evenwicht kwijt, voelde mij, of ik weken achtereen op stap 

was geweest. 

Het eerste, dat je dan doet, is weg gaan, zodat je de nodige beheersing terug kunt vinden voor 

je met de mensen weer in contact komt. Want met een beetje zelfbeheersing kun je dan na 

korte tijd al weer doen, of er niets aan de hand is geweest. 

Verschillende mensen hebben hun verwondering uitgesproken over het feit, dat ik na korte tijd 

weer, schijnbaar geheel normaal, in de zaal kon verschijnen, een kopje koffie drinken en met 

hen spreken. In dergelijke gevallen humhum ik eens en zeg, dat het best gaat. 

Maar in deze reeks wil ik u ook in dit verband de feiten niet geheel onthouden. In de eerste 

plaats: ik heb waarschijnlijk met meerderen gesproken. Maar ik weet werkelijk niet met wie, of 

wat ik gezegd en gedaan heb. Alles is wazig, je ziet wel, maar verwerkt het nog niet bewust. 

Zo erg normaal ben je dus ook weer niet. 

Wanneer je werkt als medium, sta je voor een keuze: je kunt iedereen laten zien, hoe zwaar 

en moeilijk dit werk toch wel is. Maar dan moet je ook wel rekening houden met het feit, dat je 

op de duur de zaak aan gaat dikken. 

Persoonlijk acht ik een dergelijk vertoon, kompleet met kreunen, zuchten, getoonde uitputting 

e.d. uit den boze. De mensen komen voor hetgeen de geest brengt, niet voor de toestand van 

het medium. Daarop de nadruk leggen is zoiets als bij een toneelvoorstelling de mensen alles 

laten zien, wat zich achter de coulissen afspeelt, of een onthullen van alle trucs in een film, ten 

detrimente van de inhoud. 

De persoonlijkheid van een medium speelt mee een rol, dat is niet te vermijden, tenzij je voor 

en na een seance wegkruipt in een donker hoekje. En daarvan houd ik niet. 

Dus moet je alles doen om zo snel mogelijk als een normaal mens te kunnen reageren. 

In de loop van de tijd heb ik bepaalde handigheidjes geleerd, waardoor je, althans uiterlijk dit 

normaal zijn na zeer korte tijd weer kunt bereiken. Je reacties zijn wel trager en je zegt wel 

eens domme dingen, maar dat is men van mij toch wel gewend, dus dat valt niet op. 

Mijn recept? Sla je af, beginnende bij de atlas, gaande naar de kruin, daarna van de kruin naar 

beneden gaande. Je breekt dan een deel van de webben, die voor je besef schijnen te hangen. 

In normale gevallen kan dit onopvallend gedaan worden door b.v. te doen of je je haar in orde 

brengt. 

Bij bijzonder zware bijeenkomsten - steravond b.v. - ga je zo snel mogelijk naar een plaats, 

waar anderen je niet kunnen zien. Neem jezelf goed af. Laat daarna water stromen over de 

polsen en was de handen even. Strijk met vochtige handen nog eens over het voorhoofd en zo 

verder naar achteren. Dan sla je nog eens af, haalt langzaam en diep een keer of zes adem, 

waarbij je de uitademing zo krachtig mogelijk maakt en afwisselend een van de neusgaten 

dicht houdt. 

Daarna ben je wankel, wazig, maar je kunt redelijk normaal reageren. Doe of er niets aan de 

hand is en maak dat je wegkomt, zo snel als met goed fatsoen mogelijk is. Praat wat, drink 

wat en wacht, tot je de spanningen voelt wegebben. 

Slaap een uur of tien en je bent weer als nieuw, tenzij je te veel van dergelijke avonden achter 

elkaar geeft. 



Simpel en, zoals velen van u uit eigen ervaring kunnen constateren, even succesvol. Maar je 

moogt nooit vergeten, dat elke seance onverwachte dingen met zich kan brengen, zodat er 

steeds weer een kans bestaat, dat je enige tijd zult moeten balanceren tussen norm en 

waanzin, tussen stoffelijk leven en stoffelijk dood. 

Medium zijn is een heerlijk beroep. Je beleeft ook innerlijk vele dingen, je leert er steeds bij. 

Maar zo eenvoudig als de mensen het zien, is het niet. De krachten, die het je kost, krijg je 

wel weer terug, maar dat neemt tijd. En tot je weer geheel normaal bent, reageer je trager, 

ben je minder beheerst en is je geheugen een te verwaarlozen factor. 

O ja. Mijn keuze van onderwerp werd deze maal bepaald door de laatste Steravond, zoals u 

zult begrijpen. Want het was een wonderlijke en onvergetelijke beleving, dat wel. Maar o, mijn 

arme body. 

Voor het tweede nummer van het ODV-nieuws van 1975 heeft Karel weer een artikel 

geleverd; maar geen prognoses. Nog steeds heet deze reeks: 

Kijken in de Spiegel V (1975-2) 

Het pad van een medium gaat niet altijd over rozen. Een van de meest voorkomende 

vergissingen van toehoorders is wel, dat de geest alle werk doet, zodat een medium eenvoudig 

het recht niet heeft moe te zijn. 

Men meent - m.i. ten onrechte - dat een medium een gave bezit, die geen moeite kost, die 

geen scholing en beheersing vergt en voor alle doeleinden zonder meer ter beschikking van 

alle medemensen dient te staan. 

Zelfs degenen, die langere tijd het werk volgen, zijn verbaasd, dat een medium een 

mededeling, gedaan in de pauze gedurende een bijeenkomst, zo gemakkelijk vergeet. Anderen 

zijn van mening, dat je juist na een bijeenkomst zou moeten verlangen met anderen over je 

geestelijke belevingen van mening te wisselen. Om maar niet te spreken over de velen, die het 

noodzakelijk vinden, je met hun eigen geestelijk ervaren te confronteren, zonder zich af te 

vragen, of zo iemand, die zo juist 2 uur in trance was, daarvoor wel belangstelling op kan 

brengen. 

Daar ik er mij van bewust ben, dat mijn eigen gedrag tijdens en na een bijeenkomst 

sommigen wel eens wat zonderling voorkomt, wil ik in dit artikel proberen iets van mijn 

ervaringen tijdens en na een trancetoestand te belichten. 

Om redelijk snel de bekende trancetoestand te kunnen bereiken, dient men zich voor het begin 

van de bijeenkomst te concentreren. In wezen gaat het er hierbij vooral om bepaalde innerlijke 

krachten op te wekken op zodanige wijze, dat je die gedurende enige tijd vast kunt houden. 

De ervaring heeft mij geleerd, dat je dit ten hoogste een uur vooruit kunt doen. Ligt de periode 

tussen concentratie en trance verder uiteen, dan is een aanvullende concentratie noodzakelijk. 

Dit komt er op neer, dat je rond tien minuten nodig hebt om de juiste instelling te bereiken en 

de opgewekte kracht in je wezen tijdelijk te “vergrendelen”. Het vraagt enige ervaring, om die 

innerlijke toestand op te wekken, terwijl je b.v. in de trein zit. Reageren in deze periode is 

mogelijk, maar geschiedt automatisch. Wat betekent, dat je in de meeste gevallen antwoorden 

geeft, die je je later met de beste wil van de wereld niet meer kunt herinneren, terwijl je aan 

de andere kant ook minder snel dan normaal schijnt te denken. 

In deze toestand kom je in de zaal. Is er sprake van een bijeenkomst, waarop altijd dezelfde 

mensen aanwezig zijn, dan is er niets aan de hand. Zelfs wanneer men in een ander lokaal dan 

normaal tezamen komt, vind je snel de nodige harmonie met de omgeving. 

Is er sprake van een variërend gezelschap en mogelijk ook nog van een zaal, waar je voor het 

eerst of slechts zelden werkt, dan is de sfeer van het vertrek van groot belang. Je moet je 

K.N. 

102 



a.h.w. harmonisch instellen t.o.v. de omgeving en hoe meer variabele factoren daarin 

optreden, hoe meer energie dit vergt. 

Persoonlijk geef ik er de voorkeur aan, in een dergelijke situatie wat te babbelen met de 

mensen. Dit ontspant je gedachten en maakt het eenvoudiger, de instelling te vinden. Het 

werkelijke werk speelt zich af in een gevoelswereld, zodat het bezig zijn met iets anders het 

proces eerder versnelt dan vertraagt. 

Het in trance gaan kan op verschillende wijzen plaats vinden. Persoonlijk gebruik ik een 

methode waarbij zelfhypnose een rol speelt. Dit vergt een zeer intense concentratie, maar 

levert in zeer korte tijd het gewenste resultaat. Belangrijk is volgens mij hierbij, dat alle 

overbodige gebaren en stuiptrekkingen worden vermeden; nadelig is echter, dat gedurende 

korte tijd een zeer grote overgevoeligheid ontstaat voor allerhande geluiden en visuele 

prikkels. 

Wanneer overprikkelde zintuigen een nog zo korte prikkel ontvangen, werkt dit als een hevige 

elektrische schok. Waarvan ik dan ook de nodige heb moeten verwerken. Maar alles went, 

zelfs dit. Alleen wanneer je concentratie geheel breekt, is het pijnlijk en wordt het, althans bij 

mij, aanleiding tot enkele welgekozen, maar niet altijd even passende opmerkingen. 

Een goede trance is alleen bereikbaar, wanneer je het gevoel hebt, dat contact mogelijk is. De 

reden hiervoor is mij na alle jaren van praktijk nog steeds niet geheel duidelijk. Maar de 

enkele keer, dat ik, zonder dit gevoel te hebben, een poging waagde, kwam ik ofwel in 

moeilijkheden, dan wel was er geen contact te bereiken, terwijl een deel van mijn innerlijke 

kracht tijdens de poging werd verbruikt en eerst weer middels concentratie diende te worden 

aangevuld. 

Het begin van de trance is, zoals ik reeds eerder vertelde, een gevoel in watten weg te zinken. 

Je hoort soms nog even een stem - je eigen stem naar ik aanneem - maar al snel verandert de 

wereld rond je. 

In een voorgaand artikeltje heb ik u reeds het een en ander verteld van de mogelijkheden 

tijdens een uittreding. Het aantal malen, dat je ook geestelijk “werkt”, is nogal groot. Soms 

help je mensen bij hun overgang, in andere gevallen maak je contact met entiteiten, die in het 

duister verkeren of ontvang je lessen in een wat vage, maar aangename en lichtende 

geestelijke wereld. 

Soms ga je ook even thuis kijken, of probeer je bepaalde streken of toestanden op de wereld 

te volgen. Maar in 4 van de 5 gevallen ben je toch wel geestelijk zeer actief bezig. Ook dit 

moet verwerkt worden, ofschoon de terugslag hiervan meestal eerst enige uren na beëindiging 

van een bijeenkomst voor mij merkbaar is. 

Hoe groter de geestelijke inspanning was, hoe meer je gespannen bent, wanneer je in de 

wereld van de materie terugkeert. Je voelt je dan wat lichthoofdig, bent zeer spraakzaam en 

handelt en spreekt eigenlijk alsof je nog half droomde. 

Dergelijke zaken kun je natuurlijk met enige routine gemakkelijk voor buitenstaanders 

verbergen. Wel voel je je wat geërgerd, wanneer juist dan iemand aan komt dragen met de 

vraag waar je tijdens je uittreding vertoefd hebt. Tenminste, zo gaat het mij meestal. Al weet 

ik niet precies waarom, ik heb geen lust reële antwoorden te geven en alles te vertellen. 

Ben je b.v. even thuis geweest, dan val je daarop terug en mompelt verder wat vaagheden. Je 

maakt je er met een grap vanaf. Mij afvragende, waarom ik zo op toch veelal zeer ernstig 

gemeende vragen reageer, kwam ik tot de volgende oplossing: ergens heb ik het gevoel, dat 

mijn werkelijke belevingen tijdens uittredingen voor anderen niet aanvaardbaar zullen zijn. Ik 

vrees waarschijnlijk, dat men voor mij zeer intense en belangrijke ervaringen, zal beschouwen 

als opschepperij of fantasie. Daarnaast is het moeilijk om een geestelijke beleving geheel, 

duidelijk en juist onder woorden te brengen. 

Vreemd genoeg voel ik mij minder geremd in dit opzicht, wanneer ik probeer, iets van mijn 

ervaren op schrift te stellen. Waarvoor mogelijk een reden bestaat, ofschoon mij duister is, 

welke. 



Maar laat mij mijn verhaal over de trance vervolgen: je zakt dus weg, als in een dikke laag 

watten. Je lichaam ervaart een kramp, die van het middenrif uit schijnt te gaan. Even later 

voel je kilte bij de nekwervels. Je hebt het gevoel groter te worden, op te rijzen uit het 

lichaam, zoals in het sprookje de geest uit de fles opsteeg. Heel vaag hoor je nog geluiden uit 

de stof. 

Je ziet gestalten, even groot of groter dan jij zelf bent. Vaak, maar niet altijd, hebben deze 

herkenbaar menselijke vormen. Je “spreekt” met hen. Soms ga je met een van hen mee, in 

andere gevallen wijzen zij je een taak aan. 

Zover ik na kan gaan, duurt een dergelijke beleving 3/4 uur. Dan is het of je kleiner wordt. Je 

ziet je lichaam beneden je, maar valt er a.h.w. naar toe. Automatisch hecht je je vast aan de 

nek en begint de beheersing weer over te nemen. Wanneer je een “goede” spreker je lichaam 

geleend hebt, trekt deze gelijktijdig zich terug. Het geheel verloopt snel en geleidelijk. 

Wanneer je tijdens het terugkeren even “omkijkt”, zie je de ander vaak, en krijg je een indruk 

van de persoonlijkheid, die van je lichaam gebruik heeft gemaakt. 

Er zijn ook entiteiten, die kennelijk niet zo vaak een lichaam beheersen. Dezen hebben de 

neiging te snel, dan wel te langzaam hun substantie uit het lichaam terug te trekken. Het 

gevolg is, dat het lichaam even niet reageert, soms zelfs in elkaar dreigt te zakken. In deze 

gevallen voel ik mij meestal geërgerd over een dergelijke onbekwaamheid, zodat ik, naar ik 

vrees, onmiddellijk, nadat ik weer “bijgekomen ben”, zo iemand met titels als sufferd, sukkel 

e.d. bedenk. 

Eerlijk is dat natuurlijk niet, want in de sferen breng ik ook de nodige blunders op mijn naam. 

Ik ben, geloof ik, bang, dat het resultaat te veel op komedie lijkt. Wat in feite onzinnig is, 

vooral omdat ik heus ook wel eens komedie speel in mijn leven. Alleen mijn werk wil ik van 

dergelijke zaken zoveel mogelijk vrij houden. Het resultaat moet voor zichzelf spreken en niet 

versterkt of afgezwakt worden door bijkomstigheden. 

Wanneer je je lichaam weer beheerst, moet je even kijken, of alles in orde is. Voor mij 

betekent dit: horloge kijken, iets zeggen en zo mogelijk er voor zorgen, dat ik een sigaret op 

kan steken en een kop koffie te pakken krijg. 

Die sigaret is voor mijn gevoel erg belangrijk: zij vormt in mijn gevoel een soort afscherming, 

zodat ik alle paranormale invloeden en gevoelsopwellingen zonder meer af kan wijzen. Zodra 

de eerste damp omhoog kringelt, schakel ik over op verdere gewoontereacties. 

Dat betekent: praten, eventueel salaris ontvangen, grapjes maken, wat met mensen kletsen. 

Ondertussen probeer ik meestal ook nog, eventuele veranderingen in de sfeer te registreren. 

Toch blijf je enigszins zweven. Na een kwartier of zoiets begint immers de tweede helft van de 

avond. En juist wanneer je dit “zweven” weet te handhaven, bereik je gemakkelijker weer de 

nodige trance. Het spaart kracht en dat kan na afloop van de avond soms een grote rol spelen. 

Want hoe meer kracht je over hebt, hoe minder geëxalteerd je zult zijn en hoe eenvoudiger 

het is tot een normale mentale en lichamelijke reactie te komen. 

De tweede helft begint. Soms ga je voort met een taak, waarmede je al bezig was. Maar dat is 

alleen mogelijk, wanneer je deze niet alleen volbrengt. Alles wat je alleen moet doen, moet 

beëindigd zijn, wanneer je tot je lichaam terugkeert. 

Heel vaak zal het tweede gedeelte voor mij dan ook betekenen, dat ik in meer persoonlijk 

contact met een of meer entiteiten “wandel in de sferen”. 

Grote voorkeur heb ik voor dergelijke kontakten met de entiteit, die zich Henri noemt. 

Wanneer je met hem op stap bent geweest, schieten er vaak een paar grappen over, die je 

onthoudt en dus ook verder kunt vertellen. 

Wanneer je timing goed is geweest, kun je, even voor je terugkeert in je lichaam, al 

bedenken, wat je nu moet gaan doen. Dat heeft het voordeel, dat je onmiddellijk daarna kunt 

104 



reageren en de korte ogenblikken van eerst eens even bedenken wie en wat ik ben en hoe de 

toestand is, kunt overslaan. 

Het zal u uit het voorgaande wel duidelijk zijn geworden, dat niet alle bijeenkomsten evenveel 

kracht vergen. Indien echter meerdere bijeenkomsten kort opeen worden gehouden, zeg tot 

24 uur na elkaar, dan blijkt er meer kracht en concentratie nodig om hetzelfde resultaat te 

kunnen behalen. 

Mijn indruk is, dat, terwijl de procedure eenvoudiger wordt, naarmate je frequenter seanceert, 

de energie, die nodig is om snel in trance te komen en vooral om je nadien snel weer normaal 

te gedragen en normaal te reageren, toeneemt. 

Je eigen stemming speelt ook een grote rol. Ben je in feite wat gespannen voor een 

bijeenkomst, dan kun je soms meer bereiken - hogere krachten verwerken e.d. - maar zul je 

ook veel meer innerlijke kracht aan het werk moeten offeren. 

Ben je onverschillig en voornamelijk met andere zaken bezig - is de seance alleen maar “werk” 

voor je - dan kost de zaak minder energie, maar is routine belangrijk om snel “weg te komen”. 

Werk je met tegenzin, dan is het moeilijker je op de juiste geestelijke sfeer af te stellen. 

Gelukkig zorgt de Orde in de geest dan wel, dat het niet al te gek wordt. Maar al bemerken de 

meeste toehoorders dit dan niet, toch krijg ik de indruk, dat wat lagere entiteiten dan door 

plegen te komen, indien de trance diep genoeg wordt. In andere gevallen is de trance minder 

diep en blijf je, ondanks een geheel uitschakelen van je bewustzijn en een geestelijk actief 

zijn, meer gevoelig voor alles, wat er in de stof gebeurt. Zowel de sfeer van de zaal als 

geluiden e.d. hebben dan invloed. Wat na terugkeer een in verhouding groot verbruik van je 

innerlijke energie en je levenskracht blijkt te betekenen. 

U zult er in dergelijke gevallen niet al te veel van bemerken. Maar voor mijn eigen gevoel 

gedraag ik mij juist dan onuitstaanbaar, ben geprikkeld door het minste of geringste en munt 

niet bepaald uit door verdraagzaamheid in mijn eerste reacties. Er zijn trouwens wel meer 

vreemde zaken verbonden aan de terugkeer naar de stof bij het einde van een bijeenkomst: 

soms “lees” je af, wat de avond is geweest voor sommige mensen. Je “ziet” uitstralingen en 

vertaalt die in resultaten en problemen. 

Alle bijeenkomsten zijn niet gelijk, natuurlijk, zeker niet in dit opzicht. Maar er zijn wel 

bijeenkomsten geweest, waarbij ik nog enkele uren na afloop uitstralingen bleef waarnemen 

en “gedachten” las, zonder dit te willen. 

Je bent dan geneigd dit af te reageren door lichamelijke actie, of een je verdiepen in b.v. een 

goedkoop, maar spannend boekje. De beste manier, om van deze gevoeligheid te profiteren is 

natuurlijk een reisje in je eigen innerlijke te maken. Maar dat betekent dan weer, dat je van de 

buitenwereld afgesloten blijft gedurende enige tijd. En daaraan heb ik een hekel. 

In jezelf beleef je in dergelijke gevallen gehele werelden, waarin b.v. personen en zaken uit je 

verleden een direct verband tonen met het heden, waarin je spreekt met jezelf op 

verschillende leeftijden, enz. 

Je kunt ook bepaalde fantasiewerelden betreden en daarin allerhande mogelijkheden 

uitproberen of wensvervullingen beleven. Toch is het geheel altijd bovenal een mengeling van 

kleuren en verschillende sterkten van licht, zodat een dergelijke innerlijke reis volgens mij op 

t.m. twee verschillende niveaus gelijktijdig speelt. In ieder geval komt het je zelfkennis ten 

goede. Maar het sterkt je ook in je voornemen deze uitsluitend voor jezelf te behouden. 

In de loop van de jaren heb ik al deze verschijnselen leren kennen. Vaak ben ik zelfs in staat 

dezen te richten volgens eigen wensen en voornemens. Maar er blijft altijd een soort risico 

verbonden aan een reis in jezelf: wanneer je delen van jezelf niet kunt aanvaarden, heb je 

gelijktijdig een schok gekregen in je zenuwstelsel, die je zo snel niet verwerken kunt. 

Maar gemeenlijk valt het mij nogal mee. Alleen: anderen begrijpen je reacties en gevoelens 

niet. Zij zullen andere dingen van je verwachten, dan je geeft. En dat is niet zo leuk. 



Mensen menen maar al te vaak, dat een medium een zeer bijzondere persoonlijkheid is, die 

alles kan - en moet - begrijpen, die nooit gehinderd mag reageren, die altijd tijd moet hebben 

enz. Daarom nogmaals: het pad van een medium gaat niet altijd over rozen. Want uiteindelijk 

ben je een gewoon mens als alle anderen en ben je zeker geen bijzonder evenwichtig 

supermens, die even de geestelijke waarheid op aarde komt bewijzen. Waarvan acte. 

We zijn aangekomen bij het ODV-nieuws nummer 1975-3. In 1975 veranderde er in de 

ODV, met name in het bestuur het een en ander; de voorzitter ging kennelijk nogal 

onverwacht over. Voor het medium bracht dit geen ingrijpende veranderingen met zich 

mee, althans, hij rept daar niet over. Het artikel dat hij schreef behoort nog steeds tot de 

reeks: 

Kijken in de Spiegel VI (1975-3) 

Wanneer je ontdekt een bepaalde gave te bezitten, kun je twee dingen doen: je kunt er 

gebruik van maken en je verdere arbeid sparen, je kunt echter ook proeven gaan nemen om 

te weten te komen, wat die gave nu feitelijk betekent en wat de grenzen daarvan wel zijn. 

Ik heb voor de tweede manier gekozen. Lange tijd probeerde ik na te gaan, wat mogelijk en 

wat onmogelijk was. Uittredingen waren uit de aard der zaak mijn eerste punt van onderzoek. 

Maar daarover heb ik u reeds genoeg verteld. Mijn conclusie was, dat uittreding onder 

bepaalde omstandigheden mogelijk is, naar alle plaatsen van de aarde, terwijl je daarnaast je 

kunt instellen op personen, die niet meer op aarde leven. In beide gevallen kun je goede 

resultaten behalen en vaak inzichten opdoen, of feiten leren kennen, die je anders voorbij 

zouden zijn gegaan. 

De ervaring heeft mij geleerd, dat de betrouwbaarheid van uittredingsbelevingen groter zijn, 

althans voor mij, dan normale helderziende waarnemingen. Daarnaast bleek mij, dat iemand, 

die uittreding bewust beoefent, meester blijft over zichzelf, zodat erkenningen en 

waarnemingen niet zonder meer je dagbewustzijn beïnvloeden. 

Bij helderziendheid ligt de zaak wel enigszins anders. In de periode, dat ik voortdurend bezig 

was met het waarnemen van entiteiten, gebeurde het zelfs meerdere malen, dat ik met 

iemand in gesprek raakte om na enige tijd, meestal door de wat vreemde wijze, waarop 

voorbijgangers naar mij keken, te ontdekken dat dit een geest was. 

Een ervaring die voor mij ergerlijk is: je lijkt wel een idioot, wanneer je ijverig in je eentje op 

straat loopt te redeneren, te knikken en te wijzen. Toch was dit niet de voornaamste reden, 

dat ik het doen van helderziende waarnemingen zo veel mogelijk heb beperkt. 

Steeds weer denk je een geest te zien, terwijl er in feite sprake is van de gedachten van 

anderen, die vorm aan schijnen te nemen. Na vele proeven ben ik zelfs tot de overtuiging 

gekomen, dat de “boodschappen”, die helderziend waargenomen gestalten soms proberen te 

geven, in meer dan de helft van het aantal gevallen, niet uit de geest stammen, maar eerder 

hun bron vinden in het wensleven of onderbewustzijn van de persoon, voor wie de mededeling 

bestemd schijnt te zijn. Ook derden kunnen soms op die wijze “boodschappen” veroorzaken. 

Dit is voor mij een reden om, zelfs wanneer ik het een en ander meen waar te nemen, hier 

alleen dan melding te maken, wanneer de doorgegeven mededeling kennelijk van direct 

belang kan zijn voor de betrokkenen. Zelfs dan zal ik zoveel mogelijk vermijden de bron te 

noemen of aan te duiden. 

Overigens betekent helderziend waarnemen niet altijd, dat je iemand ziet op een wijze, die je 

de illusie geeft, dat je alles gewoon met je ogen ziet. Vaak is het eerder, of de voorstelling in 

je hersenen ontstaat. Je kunt alle details zonder meer beschrijven, je kunt op aanvraag 

“nazien”, of iemand bepaalde kentekenen vertoont en toch weet je met zekerheid, dat je niet 

werkelijk “ziet”. 

K.N. 

106 



Het voordeel in deze gevallen is een voortdurend bewust zijn van de waarneming als 

paranormaal. Het nadeel is, dat je veel eerder je gaat afvragen of je nu fantaseert of niet. Het 

werkelijk zien van een gedaante, of iets wat onze Orde meestal visuele hallucinatie noemt, 

bergt het gevaar in zich, dat je de gestalte gaat beschouwen als geheel werkelijk aanwezig en 

in staat tot handelen in de wereld van de mensen. 

Voor mijzelf gebruik ik bepaalde toetsen om uit te maken, of een zo waargenomen gedaante al 

dan niet werkelijk, bezield, is. Vooral de ogen spelen voor mij daarbij een grote rol: Indien je 

te maken hebt met een werkelijk door een geest bezielde gestalte, zullen die ogen een soort 

innerlijk licht vertonen, dat door de duidelijk herkenbare kleur van de iris heen straalt. Heb je 

te maken met een gedachteprojectie, dan zie je wel de iris, maar ontbreekt het licht. Wordt de 

gestalte door een ander dan de oorspronkelijke persoonlijkheid gebruikt, dan zijn de ogen zeer 

donker, zelfs het oogwit schijnt in schaduwen bijna onzichtbaar geworden te zijn. 

Ik durf niet te beweren, dat deze test onfeilbaar is, maar in grote reeksen van proeven op dit 

gebied bleek deze werkwijze voor mijzelf bevredigende resultaten te hebben. 

Helderhorendheid is ook al zoiets. Soms hoor je werkelijk een stem, waarbij het meestal lijkt, 

of de spreker of spreekster vlak achter je staat. Dit laatste komt m.i. voort uit het feit, dat je 

niets ziet en wel iets hoort. De logische reactie is dan om aan te nemen, dat de bron van het 

geluid zich buiten je blikveld bevindt. 

Zo duidelijke stemmen komen echter volgens mijn ervaring niet al te vaak voor. Veel meer 

komt het voor, dat je de stem a.h.w. binnen in je hoofd hoort. In beide gevallen heeft de stem 

een herkenbaar timbre. Indien het de stem is van iemand, die je gekend hebt, zul je zonder 

meer diens stem herkennen, ook wanneer het “geluid” binnen in je hoofd schijnt te ontstaan. 

Daarnaast komen ook wel fluisterende stemmen voor. Soms zeggen zij dingen, die waar zijn, 

of uitkomen na enige tijd. Maar de stemmen zijn niet herkenbaar en vaak zo moeilijk te 

verstaan, dat je ingespannen probeert te luisteren. Na op verschillende wijzen hiermede 

proeven genomen te hebben, ben ik tot de conclusie gekomen, dat het hierbij geheel niet gaat 

om stemmen uit de geest, maar eerder om waarden uit je eigen onderbewustzijn of fantasie, 

die je a.h.w. “ent” op bepaalde ruisgeluiden. 

Om een enkele proef nader te beschrijven: ik sluit een oorschelp met de hand af, terwijl ik met 

een vinger enige lichte druk uitoefen op de slaapader. Bijna onmiddellijk begint het ruisen in 

de oren, dat doet denken aan het ruisen, dat je hoort, wanneer je een schelp aan je oor houdt. 

In die ruis worden al snel fluisterende stemmen hoorbaar, die vooral in het begin niet geheel 

te verstaan zijn, zodat je bepaalde lettergrepen of soms woorden hoort, maar de samenhang 

daartussen je ontgaat. 

Na enige tijd ingespannen luisteren hoor je echter gehele zinnen. Neem, wanneer je zover 

bent, de vinger weg, die op de slaap drukt en de stemmen verdwijnen, alleen het ruisen blijft. 

Concentreer je niet langer op de stemmen en hetgeen zij schijnen te zeggen en je hoort niets 

meer, zodra je de hand van de oorschelp wegneemt. 

Nu ben ik aan een oor geheel doof. Hierbij behoef ik alleen lichte druk op de ader uit te 

oefenen en de geschiedenis begint onmiddellijk. De stemmen zijn aan dit oor ook duidelijker te 

horen en met minder moeite te volgen, ofschoon ook hier soms opeens de verstaanbaarheid 

geheel teloor gaat. 

Op grond van deze en andere proeven kwam ik tot de conclusie, dat men hier met zijn eigen 

gedachten een woordinhoud geeft aan het ruisen van je bloed. Wie meent helderhorend te zijn 

op deze wijze, zou eerst eens een oorarts moeten raadplegen en zeker niet de ontvangen 

boodschappen als een opdracht uit de geest moeten beschouwen. 

Ook pendelen berust volgens mij voor het merendeel op onbewuste reacties van de mens, 

waarmede hij zo zijn meest verborgen gedachten tot uiting brengt in de antwoorden, die de 

pendel schijnt te geven. 



Ik vrees, dat ik bij mijn proeven onbewust invloed heb uitgeoefend, zelfs op een z.g. 

vrijstaande pendel. Ik had deze aan een uitsteeksel op een rokmeter bevestigd en op een tafel 

geplaatst. Ofschoon het langer duurde dan normaal, ontstond na enige tijd slingering. Enkele 

vragen werden door de pendel beantwoord, maar zij reageerde veel trager dan bij werken uit 

de hand normaal is. 

Ik ontdekte echter, dat ik mijn voeten kennelijk niet geheel stil kon houden en besefte, dat dit 

mogelijk de slingering van de pendel kon beïnvloeden. Daarom nam ik een volgende reeks 

proeven, waarbij de pendel was opgehangen aan een dekbalk en ikzelf op rond 1 m. afstand 

daarvan zat. Gedurende ruim 30 proeven ontstonden slechts 2 malen bewegingen, die volgens 

het geijkte patroon van slingering als antwoord op mijn vraag beschouwd konden worden. In 

beide gevallen was het antwoord op de vraag - welk het laatste nummer voor prijs in de 

Belgische nationale loterij zou worden getrokken op een bepaalde datum - juist. Helaas werkt 

deze methode zo zelden, dat je op grond daarvan geen onbelastbaar neveninkomen kunt 

krijgen. 

Mijn gedachte is dan ook, dat de pendel wel degelijk juist kan werken, op welke basis dit dan 

ook zou moeten gebeuren, maar dat bij pendelen op de gebruikelijke wijze eigen bewustzijn en 

vooroordelen een zo grote rol spelen, dat de uitslagen, die je krijgt, ten hoogste als 

aanduidingen voor verder onderzoek, maar nooit als beslissend antwoord op een vraag beschouwd 

kunnen worden. 

Lange tijd heb ik mij overigens ook met de magie bezig gehouden. Ik wil met nadruk stellen, 

dat ik niet middels bezweringen enz. heb willen proberen, het lot te beïnvloeden. Wel heb ik in 

enkele gevallen gebruik gemaakt van z.g. magische zegels - en zeker niet altijd zonder 

resultaten. 

Het zou mij te ver voeren om alle experimenten hier op te sommen. Maar enkele conclusies wil 

ik hier toch wel vermelden. In de eerste plaats wel het feit, dat in de meeste werken over 

magie veel onzin staat, die je eerst moet ontrafelen voor je weet, waar je aan toe bent. 

In een bepaald recept wordt als bestanddeel van een reukwerk - een soort wierook dus - 

opgegeven: de hersenen van een zwarte raaf. Elders vond ik hetzelfde recept, maar nu ging 

het om “de hersenen van een ekster”. Omgezet bleek dit uiteindelijk te betekenen, dat je 

tijdens het vervaardigen van het reukwerk sterk moest denken aan het doel, waarvoor je ze 

wilde gebruiken. Ik kwam daarop door aanwijzing in de “grand Albert”, die stelt, dat je bewust 

en zonder oordeel moet nemen, wat je nodig hebt - dit in verband met overeenkomsten met 

natuurgeesten overigens. 

Kortom: wanneer je je met de magie bezig gaat houden, moet je vooral je gezonde verstand 

blijven gebruiken en middels veel combineren en deduceren proberen te begrijpen, waar de zin 

van bepaalde voorschriften en stellingen gelegen is. 

Suggestie blijkt in alle magische processen een grote rol te spelen. Ik gaf iemand een 

willekeurig - maar zeer mysterieus beschilderd - stukje perkament met de verklaring, dat dit 

zegel hem geluk zou brengen, plus de opdracht mij dit zegel na een bepaalde periode terug te 

brengen. De man had inderdaad meerdere meevallers en beweerde dat, zolang hij dit zegel bij 

zich had gedragen, alles erg vlot en prettig voor hem verlopen was. Hij verzocht mij het 

daarom te mogen behouden. Zelfs nadat ik hem duidelijk had gemaakt, waarom het ging - ik 

had hem dit zegel in het begin ook gegeven met het verzoek mee te werken aan een 

experiment - wilde hij het waardeloze stukje perkament graag behouden en was zelfs bereid 

daarvoor een betrekkelijk hoog bedrag te betalen. Ik heb geen geld hiervoor aangenomen, wel 

hem zijn zin gegeven en werd later hiervoor beloond met sigaretten. 

Pogingen om ziekte met een dergelijke fantasiezegel te genezen, mislukten geheel. Toen ik het 

zegel verving door een joodskabbalistisch zegel, ging de patiënt echter opeens met sprongen 

vooruit. Dit zelfde zegel heb ik later meerdere malen aan zieken geleend, zij genazen allen 

zeer voorspoedig en ver binnen de tijd, die volgens hen hun arts als datum voor genezing had 

gesteld. 

108 



Pogingen om dergelijke zegels te ontleden, brachten mij tot de veronderstelling, dat de meeste 

van deze zegels berusten op een vlakverdeling, waarbij de geheimzinnige tekens deels 

planeten en hun werkingen voorstellen, deels bepaalde namen weergeven. Waarom dit van 

belang kan zijn en waarom alleen zegels, die geheel aan de eisen beantwoorden werkzaam 

schijnen te zijn, heb ik nooit kunnen ontdekken. 

Ik ben er echter van overtuigd, dat sommige zegels wel degelijk op de een of andere wijze 

invloeden tot stand brengen. Ik neem aan, dat de suggestie daarbij een rol speelt, maar deze 

alleen kan volgens mij de resultaten toch niet verklaren. 

Met dit alles moet ik toegeven steeds weer voor raadselen te staan. In het laatste geval is het 

zelfs denkbaar, dat het feit, dat ikzelf wist, dat van een fantasiezegel gebruik werd gemaakt, 

de resultaten bepaalde. Maar wat is dan de werkzame factor in een dergelijk zegel? 

Zelfs de proeven, die ik deed met associatieve voorspellingen en waarzeggerijen, maakten mij 

duidelijk, dat de eigen instelling van degene, die zo werkt, van groot belang is. Persoonlijk 

haalde ik de beste resultaten in een ontspannen omgeving, waarbij, hetgeen ik vertelde, 

eigenlijk meer een grap dan bittere ernst was. 

De methode, die ik gebruikte, was overigens eenvoudig genoeg. Neem iemands uiterlijk, stem 

e.d. korte tijd in je op. Zeg dan omtrent het verleden van die persoon de eerste punten, die in 

je opkomen. Dit brengt altijd weer reacties tot stand, soms vragen of opmerkingen, vaak ook 

een veel betekenend zwijgen, schouderophalen enz. reageer hierop weer en wacht op een 

volgende reactie, tot je uiteindelijk meent, dat het voldoende is. 

Met deze werkwijze kun je inderdaad meer dan door kansberekening ooit verklaard kan 

worden, de juiste indrukken opdoen en zo voor anderen verbluffende verklaringen afleggen. 

Maar pas op: wanneer je ingespannen je best doet, lukt het al niet meer. Je maakt fouten en 

voor mijn gevoel zijn de enkele rake opmerkingen die je maakt, eerder toevalstreffers. Ben je 

moe of geprikkeld, dan is het resultaat helemaal gering, tenzij je uit een soort gedwongen 

onverschilligheid de anderen maar hun zin geeft. In het laatste geval zijn de resultaten goed te 

noemen. 

Na deze vele proeven genomen te hebben, kreeg ik er een beetje genoeg van, vooral ook, 

omdat je bepaalde opwellingen maar beter niet uit kunt spreken, wanneer je met de mensen 

goede vrienden wilt blijven. Maar mogelijk vond u dit alles interessant genoeg om met 

belangstelling te lezen. In dat geval heb ik aan dit alles tenminste nog een aardig artikeltje 

over gehouden. 

We zijn alweer toe aan het 4e nummer van ODV-nieuws 1975. In dit nummer gaf ons 

medium wel weerprognoses voor het jaar 1976; als u daar belangstelling voor hebt, kunt u 

een kopie opvragen bij het Documentatiecentrum. Maar Karel heeft verder geen bijdrage 

geleverd voor dit nummer. Toch, in het nummer 19761 heeft ons medium wel weer wat 

geschreven: 

Op stap (Kijken in de Spiegel VII) (1976-1) 

Sommige luisteraars op onze avonden schijnen zich bijzonder gefrustreerd te gevoelen, 

wanneer op een vraag: “waar de geest van het medium nu wel is” ze ten antwoord krijgen: die 

is op stap. 

Ik heb u al eerder het een en ander verteld over mijn ervaringen in uitgetreden toestand. Maar 

daar ik weer enkele malen werd aangeklampt met de vraag, wat ik dan wel precies tijdens 

mijn trancetoestand gedaan had, maak ik van de gelegenheid gebruik om hierop nogmaals in 

te gaan 

In de eerste plaats: Op stap betekent lang niet altijd “leve de lol” en verder niets. Er is altijd 

wel werk te doen ook. Daarbij moet ik toegeven, dat mijn werk in schemerland mij meer 

aanspreekt en vaak minder vermoeit dan werken in een lagere sfeer. Iemand helpen tijdens de 

overgang is ook al een karweitje, dat niet altijd even interessant of leuk is. 


K.N.


Dat je in dit alles toch een zekere voldoening schept, ligt, naar ik meen vooral in het gevoel, 

dat je iets doet, wat nodig is en iemand gelukkiger achterlaat, dat je hem aantrof. 

Mogelijk ligt het in mijn aard om vooral de leuke dingen te zoeken. Want soms, wanneer ik 

werkelijk een moeilijke uittreding achter de rug heb, zeg ik tot mijzelf: voor mij hoeft dit niet 

meer. 

Wandelen met Henri is een van mijn lievelingsontspanningen, wanneer ik mijn lichaam verlaat. 

Helaas is die kromme de laatste tijd erg druk bezig met hoger werk. Maar ik zou u toch graag 

een klein beeld geven van wat onze conversatie ongeveer is. 

Daar ben ik weer (ik). H.: meer heen en weer. Kom mee, ik heb weer een mooie droom van 

iemand gevonden. 

Waarop wij ons in een omgeving bevinden, die meestal aardig is, maar zelden bijzonder 

kleurig. Alleen een ijl soort licht schijnt Henri erg op prijs te stellen, wanneer hij zich ontspant. 

Ons verdere gesprek bestaat uit een: wat denk je over...(roomijs b.v.) en een aansluitend 

monoloog van vriend H. Ik vroeg eens wat hij van belgenmoppen dacht. Uit zijn betoog het 

volgende: Belgenmoppen zijn mogelijk niet geheel onwaar. Maar dan moeten Nederlanders de 

Belgische Hollandermoppen bedenken, want daarvoor zouden zij dan zelf te dom zijn. 

Ik laat hier enkele van zijn uitspraken, die ik mij nog herinneren kan, achtereen volgen: 

Politiek is net penicilline: een schimmel die niet mooi is, maar in bepaalde gevallen toch nuttig 

kan zijn. 

Wanneer een mens niet meer kan lachen, is hij geestelijk erger ziek dan stoffelijk. Want dan 

ziet hij de betrekkelijkheid van de dingen niet meer in - en hij vulde aan: lach jij eigenlijk ook 

niet wat te weinig de laatste tijd? 

Wonderen? De wereld is er vol van. Een duif vindt blindelings zijn huis over grote afstanden, 

een man met een borrel verdwaalt op weg van de buren naar huis. 

De meeste mensen willen graag alles zijn, wat een ander is. Zij denken dan meer waard te 

worden. Maar goed, dat het hen zelden lukt. Want anders zouden zij op de duur zichzelf wel 

missen. 

Mensen, die met zichzelf tevreden zijn, zijn gegarandeerd ontevreden over de rest van de 

wereld. 

U ziet, de gebruikelijke conversatie, soms aangevuld met een verklaring, waarom je iets op 

een bepaalde manier moet zeggen om de mensen te bereiken. Zo stelt Henri, dat een 

onverwachte afwijking van de norm, altijd de aandacht trekt. Hij vertelde mij, dat hij, wanneer 

hij “definities” geeft, altijd er op uit is enkele van die afwijkingen aan te brengen. B.v. bij vele 

langere omschrijvingen opeens een omschrijving geven van een enkel woord. Toen ik een 

voorbeeld vroeg, gaf hij mij het volgende: vragen zij b.v. naastenliefde, dan maak ik daar een 

flinke zin van, ook over geloof, hoop en liefde. Dan vraagt iemand inzicht, en ik zeg: naar 

jezelf kijken. Dat klopt wel niet helemaal, maar het slaat wel in. 

Woordspelingen, zo leerde hij mij, maak je het beste, door uit te gaan van de dubbele 

betekenis, die woorden vaak hebben. Zorg ervoor, dat de klanken wat rijmen en men houdt 

zich er mee bezig. 

Ik zou nog lang door kunnen gaan met de zaken, die hij mij voorhield, zoals b.v. de raad: 

wanneer je snel spreekt, overdonder je een ander zozeer, dat hij even vergeet te denken dat 

het ook anders kan. 

Maar de feestdagen zijn druk geweest en ik zal daarom mijn bijdrage beperken. Er zijn 

trouwens heel wat meer dingen die je tijdens een uittreding mee kunt maken. Ik ben zelfs een 

keer, lach niet, helper geweest van een geleidegeest bij een huiselijke seance ergens in dit 

land. En je staat toch wel even te kijken, wanneer je ziet, wat er al zo door komt op een 

110 



bijeenkomst van die soort. Ik zag b.v. eens achtereen een boer, die niet bepaald lichtend was, 

een nogal lichtende vrouwelijke gast en een soort onderwijzer spreken door een en hetzelfde 

medium binnen een halfuur tijds. 

De beschermgeest merkte op, dat een ieder soms beter kan worden, wanneer hij weer contact 

heeft met de menselijke wereld, zeker, wanneer hij toch nog niets beters te doen heeft. 

Mijn conclusie: bij ons is het, zover ik na kan gaan, gelukkig anders. Wat verwaand klink, 

maar eerlijk gemeend is. Ik heb in mijn werk veel te maken met entiteiten die ik ken. Anderen 

komen met een zeer bepaald doel en, zover ik na kan gaan, zijn zij allen lichtende figuren. In 

het begin van mijn mediumschap zal dat wel eens anders geweest zijn, vrees ik. 

Daarom ben ik altijd weer blij, dat de Orde er voor zorgt, dat er geen al te vreemde figuren 

binnenkomen in mijn corpus. 

En naast leren en spelen en werken blijft bij mij in uitgetreden toestand natuurlijk altijd nog de 

mogelijkheid ergens op de wereld te gaan kijken. Alleen wordt het dan soms moeilijk om uit te 

maken, of je iets nu gedroomd, gelezen, of meegemaakt hebt. 

Maar wat ik ook deed of meemaakte, ik heb altijd weer het gevoel, dat dit mijn zaak is, iets 

wat anderen in feite niet aangaat. Erg vriendelijk is dat mogelijk niet. Maar hoe kun je iemand 

in een kort ogenblik duidelijk maken, wat je zag of beleefde? En als je niet duidelijk kunt 

maken, wat er aan de hand was, waarom zou je er dan toch over spreken, alleen maar omdat 

een ander dat zo interessant vindt? Daarom wijs ik dergelijke vragen vaak af. 

K. N. 

15 April 1976, dat is de datum van ODV-nieuws nr. 2 van, inderdaad, 1976. Het medium, 

onze Karel van der Nagel dus, heeft daarin weer zijn prognoses weergegeven, die op 

aanvraag verkrijgbaar zijn. Verder heeft hij weer een artikelgeschreven, zoals hij zelf zegt, 

de laatste in de reeks: 

Kijken in de Spiegel VIII (1976-2) 

Steeds weer vraagt men mij, hoe ik nu zelf tegenover mijn werk sta. Het antwoord is niet zo 

eenvoudig. Soms heb je er meer dan genoeg van. De reden ligt dan niet zozeer in het 

trancewerk zelf, dan in alles, wat daarmee gepaard gaat. 

Dat mijn werk vermoeiend kan zijn, heb ik u reeds eerder uitgelegd. Maar er zijn meer dingen: 

na een seance blijf je enige tijd overgevoelig. Spanningen, zowel in de zaal als later daar 

buiten, pakken je aan. Je ondergaat die bijzonder scherp en hebt vaak de grootste moeite als 

een redelijk mens te blijven reageren. 

Soms voel je reeds in de pauze een spanning die niet past bij het werk. Na de pauze moet je 

die dan zien te overwinnen. Indien je althans contact wilt maken met geesten op een redelijk 

peil. En dat is lang niet altijd even gemakkelijk. Het zou dwaas zijn de mensen in de zaal een 

verwijt te maken van hun instelling, stemming, of onevenwichtigheden. Zij kunnen daaraan 

volgens mij ook niet veel veranderen. Maar het feit blijft bestaan, dat je hierdoor wel degelijk 

wordt beïnvloed. 

Zelfs spanningen in je privé-leven kunnen invloed hebben op de inspanning die je moet 

leveren om tot redelijke prestatie te komen. Want om het beste resultaat mogelijk te maken, 

dien je geheel ontspannen te zijn en in jezelf een bepaald gevoel op te wekken, dat je mogelijk 

kunt vergelijken met de sfeer, die in bepaalde zalen of vertrekken hangt 

Het zijn wel geen bepaalde gedachten - elk denkbeeld, waarop je je concentreert, kan als 

uitgangspunt dienen - maar er is toch sprake van een bepaalde innerlijke toestand. Hoe beter 

die toestand is - voor mijzelf spreek ik hierbij over “ruimer” - hoe groter de kans, dat je 

inderdaad een zeer geslaagde avond kunt geven. 

Er zijn mediums, die dergelijke spanningen proberen op te lossen, door storende elementen, 

dus mensen met een voor hen niet aangename uitstraling, te verzoeken de ruimte, waarin zij 

werken, te verlaten. Persoonlijk acht ik dit niet juist. Volgens mij zouden juist diegenen, die 



gespannen enz. zijn, wel eens de grootste behoefte kunnen hebben aan hetgeen op een 

dergelijke avond doorkomt. Maar ja, meningen en werkwijzen verschillen nu eenmaal van 

persoon tot persoon. 

Voor ik een avond geef, bereid ik mij op mijn manier voor: zorgen, dat je ontspannen bent, 

zorgen, dat je al een gevoel van sfeer, soms zelfs van beperkt contact, in je ervaart. Daar die 

voorbereiding mij vooral in het eerste deel van een bijeenkomst enigszins onafhankelijk maakt 

van de sfeer in de zaal, betekent dit een voordeel: Ik behoef nooit iemand weg te sturen, 

omdat ikzelf geen contact kan krijgen. Zolang er entiteiten zijn, die contact op willen nemen, 

zal het eerste deel van een bijeenkomst dus de minste moeite kosten. Na de pauze speelt de 

sfeer van de zaal voor mij een veel grotere rol en kan zelfs een soort oververmoeidheid 

optreden na afloop, wanneer die te onrustig was. Dat gaat dan gepaard met duizelingen, 

gevoel van misselijkheid, of eenvoudig een sterke depressie. 

Verloopt een avond goed, dan voel je je min of meer high. Je bent opgewekt, bent bereid alles 

te doen en alles aan te pakken, maar hebt een verminderd besef van de werkelijkheid. Je 

reacties zijn traag, maar dat bemerk je zelf niet. Je hebt het gevoel, dat je mentaal briljant 

reageert. 

Na enige tijd ebt dit gevoel weg. Dan voel je je moe. Maar wanneer je een uurtje rustig hebt 

gezeten, of je ontspannen hebt, raak je die moeheid wel weer kwijt. 

De ervaring heeft mij geleerd, dat de kansen op uitputting enz. heel groot zijn, wanneer je 

persoonlijk bepaalde spanningen ondergaat. Ben je innerlijk onevenwichtig, dan ben je ook 

meer dan anders gevoelig voor storingen en is de kans, tijdens de seance werk te doen of 

waarnemingen, die een voldaan gevoel achterlaten, nil. 

U hebt misschien mij wel eens horen zeggen, dat mijn werk soms neerkomt op een 

koorddansen boven de waanzin. Dit is in bepaalde gevallen inderdaad het beste wat je kunt 

zeggen om anderen de gevaren duidelijk te maken, waaraan je tijdens een seance bloot kunt 

staan. 

Vooral wanneer je werkt met spanningen, die in feite voor je eigen mogelijkheden wat te hoog 

liggen, blijft er n.l. het een en ander van je beleving tijdens de uittreding bij je hangen. Na de 

terugkeer lijkt het dan enige tijd, of je in twee werelden tegelijk leeft. Soms zijn de 

onwerkelijke beelden niets anders dan herinneringen, die echter tastbaar echt lijken. In andere 

gevallen zie je personen of een omgeving, waarmede je tijdens de uittreding contact had. 

Wanneer zoiets gebeurt, is het van het allergrootste belang, dat je je onmiddellijk en zo goed 

mogelijk weer oriënteert in de werkelijkheid. Hiertoe kan een gewoonte veel bijdragen. Kijk op 

je horloge, steek een sigaret op, richt je aandacht zoveel mogelijk op iets, waarbij je ook 

normaal altijd weer betrokken bent. 

Wanneer je staat te wachten tot een band opgespoeld is en je daarop al je aandacht even 

concentreert b.v., besef je veel gemakkelijker, dat de Scheveningse stoomtram, of dat stukje 

geestelijke bollenvelden, inclusief de personen, die zich daarin of daarbij bevinden, niet tot je 

huidige werkelijkheid behoren. 

Toch vraag je je wel eens af, wat er zou gebeuren, wanneer je zou gaan reageren op die 

andere wereld, die als een soort waas voor je ogen blijft staan. Ik ben bang, dat die dan je 

gedragingen zou gaan beheersen met als gevolg, dat je steeds moeilijker de weg naar de 

normale wereld terug zou vinden. Het gevolg zou waarschijnlijk een soort waanzin zijn, een 

gedrag, dat voor jezelf en anderen zelfs gevaarlijk zou kunnen worden. In ieder geval is dit 

een proef, die ik nog nooit genomen heb en ook nooit hoop te nemen. 

Het vergt natuurlijk wel enige zelfbeheersing om je meteen zo normaal mogelijk te gedragen. 

Maar zelfs wanneer ik tijdelijk naast de normale wereld een ander soort beelden ervaar, zult u 

daarvan niet veel meer bemerken, dan dat ik wat suf en soms ook wat onzeker lijk. 

112 



Het verkrijgen van zelfbeheersing is trouwens volgens mij een eerste vereiste voor allen, die 

zich met het paranormale bezig houden. Je moet koste wat kost zelf het heft in handen 

houden en alle handelingen, die je doet, blijven beheersen. Pas dan ben je in staat alles, wat 

er gebeurt, te blijven volgen en kun je kontakten en invloeden die je niet wenst - of niet 

aandurft - onmiddellijk onderbreken. 

Misschien ben ik wel bang voor sommige mogelijkheden, die mij vol van gevaar schijnen te 

zijn. Of daartoe een reden bestaat, is natuurlijk niet zeker. Maar mijn gehele benadering van 

zowel mijn eigen werk als de paranormale werkzaamheden van anderen hangt hiermede 

zonder twijfel samen. 

Ik ben b.v. erg huiverig van het z.g. “open” mediumschap, waarbij willekeurige geesten 

iemand in beslag kunnen nemen en dit op de duur soms zelfs tegen de wil van het medium in 

tot stand weten te brengen. Ik voel meer voor het bewuste mediumschap, dat ik dan ook al 

vele jaren angstvallig beoefen. Hierbij sluit je jezelf voortdurend af voor alle invloeden, die je 

proberen te bereiken. Je voelt dan wel, dat iemand contact zoekt, maar kunt dit zonder meer 

afwijzen, wanneer de tijd, de plaats, je niet geschikt lijkt, of de uitstraling van degene, die 

contact zoekt, je om de een of de andere reden niet aanstaat. Ook hierbij kan gewoonte een 

goed hulpmiddel zijn om sterke invloeden af te kunnen wijzen. Wanneer je je laat terugvallen 

in een voor jou normale reeks van handelingen, is er veel meer kracht nodig om je te 

bereiken. 

Een andere regel, waaraan ik mij houd, is de volgende: Stel je nooit zover in, dat je eigen 

bewustzijn van de omgeving verzwakt, tenzij je eerst duidelijk een vertrouwde of althans 

geheel aanvaardbare uitstraling van een geest hebt gevoeld. Pas wanneer je bewust het 

contact hebt geconstateerd, is het zinvol je open te stellen en alle remmingen en beletselen op 

te heffen. 

In enkele gevallen sta je hierdoor wel eens voor gek. Het is mij enkele malen overkomen, dat 

ik mij instelde en wel een contact voelde, maar niet op een voor mij aanvaardbare wijze. Dan 

onderbreek ik onmiddellijk, blijf ook niet op mijn zetel tronen, maar ga b.v. even achter in de 

zaal, of op een gang staan en hervat mijn pogingen tot contact eerst na enige minuten. 

Maar hoe kun je zoiets snel en duidelijk aan anderen uitleggen? Ik beperk mij er toe te 

zeggen, dat de geest er nog niet was. Een directe leugen is dit niet, want de geest, waarmede 

ik bereid ben contact op te nemen, was er dan inderdaad niet. 

Vroeger heb ik wel eens risico's genomen in dit opzicht, maar in geen enkel geval waren de 

resultaten goed. Wat doorkwam was ofwel zinloos, dan wel van een zeer vraagwaardige 

inhoud. Al snel kwam ik tot een soort onderbewuste blokkering van mijn body: Wanneer ik een 

dergelijk contact zou willen aanvaarden, kost dit mij veel meer moeite, dan het tot stand 

brengen van een verbinding met een mij bekende of voor mijn gevoel aanvaardbare entiteit. 

Ik herinner mij, dat ik eens werkte voor een kleine groep spiritisten. Drie malen probeerde ik 

in trance te komen, drie maal ook wees iets in mij het contact, dat zich aan diende, af. 

Ik heb daarop geweigerd nog een vierde poging te wagen, maar beloofde wel om, zodra ik een 

contact gevoelde - dat voor mij aanvaardbaar was, maar dat zei ik er niet bij - het nog eens te 

proberen. De groep, die voornamelijk uit dames bestond, ging over tot het nuttigen van een 

kopje thee, ondergetekende hield een soort impromptu kookpraatje. Maar toen na ruim een 

uur de sfeer voor mijn gevoel eerder slechter dan beter werd, heb ik afscheid genomen en de 

vergoeding voor mijn tijd, die men mij toch nog wilde geven, afgewezen. Evengoed heb je dan 

toch wel het gevoel, dat je mooi voor gek hebt gezeten. 

Het is mij opgevallen, dat een dergelijke sfeer ook een rol speelt bij kontakten, die middels 

“kruis en bord” doorkomen. Wanneer de sfeer bedompt wordt, of je het gevoel krijgt, dat het 

in de hoeken van een vertrek donkerder is dan normaal het geval is, blijken de kontakten, die 

men maakt, op zijn minst genomen onbelangrijk, vaak echter gevaarlijk suggestief en toch 

onbetrouwbaar te zijn. 



Zelfs wanneer u magnetiseert, paranormaal geneest dus, is zelfbeheersing, en een juist 

interpreteren van je eigen aanvoelen, van belang. Zou je eenvoudig kracht geven zonder 

meer, dan bestaat het gevaar, dat je zelf te slap wordt, of mogelijk zelfs de kwaal van de 

ander langere tijd in eigen lichaam voelt. 

Ook hier geldt volgens mijn ervaring, dat je er beter aan doet niet te helpen, dan op 

onbeheerste wijze in te grijpen. Want de krachten, die je een patiënt geeft - met de beste 

bedoelingen, natuurlijk - zullen voor deze eerder een groter gevaar dan een werkelijke 

genezing betekenen. Bovendien bestaat het gevaar, dat je dan voor anderen, die bewust of 

onbewust geneigd zijn de levenskracht van hun medemensen te absorberen, een gemakkelijk 

slachtoffer wordt. Dan voel je je na een contact met dergelijke mensen leeg en moe. 

Precies weten wat je doet, is volgens mij op het gebied van het paranormale voorlopig voor 

een mens nog niet mogelijk. Maar met je gevoelens zul je daarom zoveel te meer rekening 

moeten houden, zeker wanneer het gaat om zuiver geestelijke zaken. 

Herlezende, wat ik tot zover geschreven heb, vraag ik mij af, of ik niet wat erg verwaand ben. 

Want het is duidelijk, dat ik dit alles alleen van uit mijn persoonlijk standpunt kan benaderen. 

Mogelijk is mijn wijze van werken voor anderen al even dwaas, als ik het onbeheerst werken 

b.v. als medium vind. 

Toch moet mij van het hart, dat volgens mij een mens allereerst een taak heeft in zijn 

stoffelijk leven. Daar dient hij allereerst voor te zorgen. Zolang je je daarop in de eerste plaats 

richt, zal het paranormale een goede aanvulling vormen van je menselijk bestaan. 

Maar op het ogenblik, dat je de geest en haar wereld boven je eigen stoffelijk leven en denken 

gaat stellen, zul je volgens mij juist als mens meer en meer tekort schieten. En naar mijn 

ervaringen in de wereld van de geest is dit geen goede zaak. 

Een mens mag gerust fouten maken en falen. Daarvan heeft men in de werelden van de geest, 

zover ik na kan gaan, weinig last. Maar wanneer je leeft volgens de aanwijzingen en 

beïnvloedingen van anderen, b.v. uit de geest, is het schijnbaar erg moeilijk om te 

aanvaarden, dat je zelf gefaald hebt. Het gevolg is, dat je een soort wrok ontwikkelt tegenover 

een wereld, die weigert je dit volgzaam leven volgens de wil en inzichten van een ander als 

verdienste aan te rekenen. Met alle onaangename gevolgen van dien. 

Je moet in de eerste plaats zelf de verantwoording dragen voor alles wat je doet, zelfs 

wanneer je dit zou doen om een ander te helpen. En dit betekent dat je wel eens hard moet 

zijn. 

Wanneer iemand je om hulp vraagt en meent, dat je die ook werkelijk kunt geven, valt het 

zwaar om neen te zeggen. Het aantal mensen, dat mij om een persoonlijke seance gevraagd 

heeft, is groot. Maar ik ben slechts enkele malen daarop ingegaan en zelfs toen nog, om eerlijk 

te zijn, met een innerlijk voorbehoud. Meermalen heb ik nijdig te horen gekregen: dus u wilt 

mij niet helpen? En dat was toch heus het geval niet. Maar ik acht het onjuist een contact met 

een willekeurige geest op te nemen op het verzoek van anderen, terwijl ik voor mij zelf het 

gevoel heb, dat dit contact niet zuiver is of, erger nog, enige duistere elementen bevat. 

In andere gevallen krijg je het gevoel, dat men iets anders bedoelt dan men vraagt. De 

ervaring heeft mij geleerd mij van dergelijke zaken verre te houden. Zou ik de mensen op een 

andere wijze kunnen helpen door mijn vermogen tot aanvoelen te gebruiken, dan zou er geen 

bezwaar zijn. 

Maar zelfs raad geven doe ik zelden. Want in de meeste gevallen willen de mensen van jou 

horen, dat hun eigen mening juist is, of dat hetgeen zij besloten hebben te doen, 

onvermijdelijk is en daarom juist. 

Het is mij meerdere malen opgevallen, dat mensen, die je raad vragen, je uitspraken alleen 

ernstig nemen, wanneer zij passen bij hun voornemens en verlangen. In alle andere gevallen 

schijnt men te denken: hij zegt zo maar wat, dus daarmede behoef ik geen rekening te 

114 



houden. En toch is een uitspraak of zelfs voorspelling, die je doet op grond van hetgeen je 

aanvoelt, heel iets anders dan een beredeneerd antwoord. Zeker, je kunt het mis hebben. 

Maar in ieder geval heb je rekening gehouden met heel wat zaken die de ander waren 

ontgaan, met gedachten, die men onbewust koestert en zelfs gevaren, die men zelf zal 

veroorzaken. 

Aan de andere kant voel je soms zaken aan, zonder dat je er een reden voor kunt geven. Dan 

is volgens mij alleen reeds het feit, dat je niet geheel zeker van je zaak bent, een reden om de 

mensen te verwijzen naar stoffelijke deskundigen. 

Om een voorbeeld te geven: Iemand moest volgens de medici geopereerd worden. Ikzelf wist, 

dat inderdaad van een ernstige kwaal sprake was, die langs geestelijke weg niet snel genoeg 

genezen zou kunnen worden om de patiënt een redelijke kans tot overleven te bieden. 

Kort voor de operatie liet deze man mij nogmaals door iemand vragen, of hij de volgende dag 

al dan niet de operatie moest laten doorgaan. Ik voelde dat er iets fout zat en heb dat ook 

gezegd. Maar daarachter liet ik volgen: Ik heb echter geen enkele reden om te twijfelen aan 

de juistheid van de diagnose en kan geen enkele reden geven waarom die operatie niet plaats 

zou vinden. Hij moet zelf beslissen. 

De man is inderdaad geopereerd, maar kwam om door vomeren, terwijl hij onder narcose was. 

Overigens door zijn eigen schuld, daar hij in het geheim een stevig maal genoten had, kort 

voor men hem voor de operatie kwam voorbereiden. Je voelt je dan niet bepaald prettig. Toch 

deed ik dat, wat volgens mij iedere helderziende enz. zou hebben moeten doen in een 

dergelijk geval: bij gebrek aan duidelijke gegevens, ongeacht mijn eigen gevoelens, afgaan op 

het oordeel van deskundigen. Zouden de zaken anders gelopen zijn, wanneer ik getracht had 

middels een trancetoestand een reeks gegevens te verkrijgen? Maar ik voelde op het ogenblik, 

dat men mij om raad vroeg, geen voor mij aanvaardbaar contact en zou dus, zelfs indien mij 

gevraagd was een poging in trance te wagen, geweigerd hebben. 

Ik kan mij voorstellen, dat er onder u zijn, die het in dit geval niet met mij eens zijn. Hen zou 

ik willen vragen, zich te realiseren, dat zelfs een seance niet altijd de resultaten brengt, die 

men er van verwacht. Wanneer er geen contact is, waarvan je als medium de betrouwbaarheid 

aanvoelt, is de kans op verkeerde raad m.i. al heel groot. De feiten wijzen uit, dat geesten zich 

ook kunnen vergissen, fouten kunnen maken en soms wel eens een ander doel nastreven dan 

de mensen op aarde verwachten. Zolang het zaken van minder belang betreft, is dat niet zo 

heel erg en kun je, door alleen geesten van een voor jou juiste uitstraling te aanvaarden, zelfs 

mogelijke fouten nog herstellen. Maar in zaken van belang moet je ofwel een goede met 

redenen omklede uitspraak kunnen doen, of zwijgen en de zaak in handen van deskundigen 

laten. Want met het doen van een uitspraak, die ingaat tegen de constateringen van een 

deskundige, neem je een grote verantwoordelijkheid op je en die mag je alleen aanvaarden, 

wanneer je zeker bent van je zaak. 

Waarmede ik u hopelijk weer enig inzicht heb gegeven in mijn werk, mijn meningen en mijn 

persoontje. Want de buitenstaander kijkt tegen mediumschap vaak aan op een wat vreemde 

wijze en verwacht daarvan vele zaken, die niet waar kunnen zijn of worden. Overigens lijkt het 

mij ook tijd worden om deze reeks artikelen te beëindigen. Wanneer u over bepaalde aspecten 

van mijn werk meer wilt weten, kunt u mij schrijven. Ik zal dan in een volgend nummer op uw 

vragen zo goed mogelijk ingaan. 

Maar het belangrijkste heeft u nu zo langzaamaan wel van mij gehoord. Over mijn belevingen 

in de geest kan ik, zoals mij steeds meer duidelijk wordt, maar betrekkelijk weinig meedelen. 

Ik heb eenvoudig de woorden niet om u daarvan een niet al te zeer vertekend beeld te geven. 

En indien u om verhaaltjes verlegen bent, zijn er wel betere auteurs dan ondergetekende. 

K.v.d.N. 

In het ODV-nieuws 1976-3 heeft ons medium weer een korte weerprognose; ook een 

prognose, zoals vaker, op politiek en ander terrein. U kunt deze prognoses aanvragen. Het 

was in die tijd erg warm, zo als u kunt lezen in de volgende; 



Bespiegeling (1976-3) 

Het is warm. De thermometer wijst rond 30 C. Ik heb geen zin om te schrijven, maar het ODVnieuws 

moet op tijd verschijnen. Ondanks het feit, dat mijn “Kijken in de Spiegel” tot een 

einde is gekomen, nam ik op mij om weer enige bladzijden te vullen. En dus tik ik, warm, wat 

lusteloos, medium op eigen sap, zich uitdrukkende in letters. 

Deze week was het overal warm. In Arnhem, in Amsterdam zo goed als hier in het Haagje. 

Volle treinen, op het gehoor afgaande voor minstens de helft gevuld met oververhitte 

dreinende kinderen voerden mij naar het door mij op dat ogenblik zeker niet al te begeerde 

doel. 

Reizigers vormen in deze dagen een wonderlijk conglomeraat van zweterige menselijkheid. 

Sommigen voeren een soort langzame striptease uit, anderen hullen zich zorgelijk in een 

wollen vest en vergen protesterende, dat de ramen gesloten zullen worden, omdat zij niet 

tegen de tocht kunnen. En alle gezichten staan slaperig of lusteloos. Zelfs de treinen schijnen 

niet al te goed tegen de hitte te kunnen, want op elk station geeuwt een damesstem over 

treinen, die zes, zeven of meer minuten vertraging schijnen te hebben. 

Je komt aan. Op weg naar de samenkomst. Even puffen, kopje koffie. Hoe gaat het U? Ja, erg 

warm... Neen, ik denk ook niet, dat er vandaag veel mensen zullen komen. 

Kleine problemen, zo als in Amsterdam: moeten de ramen open blijven, of zou het verkeer te 

veel storen? Beslissing: Open laten. Wie er last van heeft, doet het dichtstbijzijnde raam wel 

even dicht. 

De klok draait. Enkele moedigen hebben zich in een stoel laten zakken en wachten, lijzig 

pratende, af. Het valt mee. In een trage, gestage stroom komen ze nu binnen. Er komt 

waarachtig wat sfeer. Ik steek nog een laatste sigaret op, wandel naar mijn zetel. Achter in de 

zaal komen er nog steeds enkelen binnen druppelen. Ik stel mij in. Ik ontwaak. De tijd zit 

goed: net een uur zijn de Broeders aan het woord geweest. Terwijl ik naar een sigaret grijp, 

constateer ik dat ik drijf van de transpiratie. Niet leuk, maar de geest heeft er tenminste ook 

last van gehad. Kunnen die ook eens ondervinden wat voor offers zij soms van een medium 

vergen. Mijn blik waart de zaal rond. 

Het is bijna een school: Al die mensen hebben het ook warm, dat is duidelijk. Maar de 

gezichten zijn levendig, geïnteresseerd, stemmen schieten telkenmale even boven het 

rabarbergeluid van de zaal als geheel. Ondertussen kies ik als consumptie een cola, want ik 

stik van de hitte. Maar ik voel mij anders dan zo-even. Het geanimeerde praten doet mij het 

ongemak vergeten. De avond is in ieder geval goed, zover. Nu nog het tweede deel en dan ben 

ik er van af. Maar terwijl ik even met een paar mensen, die kennelijk nog niet begrijpen, hoe 

dit alles kan, in gesprek raak, voel ik mij voldaan en besef: Ik zou dit niet willen missen. 

Natuurlijk, ik kom dadelijk bekaf thuis en zal mij mogelijk morgen ook niet al te fris voelen. 

Maar dat telt niet. 

De avond is voorbij. Wat haastig neem ik afscheid en verdwijn richting station voor iemand mij 

zijn problemen of waarnemingen kan opdringen. In de smalle, windloze straatjes hangt de 

hitte nog na te pruttelen. Lichtreclames hangen wat hulpeloos lichtend aan de gevels. 

Ik draai langs de Koopmansbeurs het Rokin op en koester mij in een vleugje wind. Aan de 

overkant zitten terrasjes vol met late gasten, die het dagelijkse vochtverlies kennelijk op 

aangename wijze proberen aan te vullen. 

Mijn benen maaien automatisch verder, stoepje op, stoepje af, door het rode licht, dat een 

stille asfaltbeek bewaakt, het station in. De klok zegt, dat ik net een trein gemist heb. Toch 

loop ik automatisch nog het vierde perron op. Gelukkig: de trein is laat, dus ben ik 20 minuten 

vroeger thuis. 

Moeizaam zak ik neer op een bankje, tot kennelijk ongenoegen van de heer, die zich daar 

reeds uitgebreid gevestigd had en liever een dubbele plaats voor zich had behouden. Nu dringt 

116 



mijn gestalte hem terug tot zijn eigen helft. Nors staart hij nu naar het raampje, alsof daar iets 

belangrijks te zien was. Mogelijk is het voor hem ook wel zo, want de trein rijdt nu en de 

ruiten worden doorzichtige spiegels. Mokkend zit hij oog in oog met zichzelf. Ik droog mijn 

voorhoofd en bedenk, dat ook nu de gezichten van bijna alle reizigers weer nors of slaperig 

zijn. 

Even denk ik: Bij ons is het toch anders. Dan verdiep ik mij in ruwe coltgevechten van het 

verre westen, door een Duitse auteur exclusief neergeschreven voor een Vlaamse uitgeven in 

Strombeek-Bever. 

Dat was deze week. Nu zit ik hier en tik, zo nu en dan onderbrekende om mij het voorhoofd te 

wissen. Mogelijk had u een ander artikeltje verwacht. Maar eerlijk gezegd kan ik de moed niet 

opbrengen om de nodige gegevens op te zoeken voor een ernstiger betoog. Bovendien moet ik 

vanavond weer werken. Gezeten in mijn werkkamer op een hoog, prijs ik het lot, dat het mij 

mogelijk maakt vanavond voor het werk naar de kelder te gaan. Daar zal het koeler zijn, hoop 

ik. 

Want dit zijn de dingen die voor mij een grote rol spelen. De lezing van de avond is voor u, 

niet voor mij. De weg heen en de weg terug, die tellen voor mij, zo goed als de vermoeidheid, 

de gezichten van de mensen, de gesprekken in de pauze. Dit alles maakt voor mij het bewust 

beleefde deel van de avond uit. 

Zeker, er zijn ook geestelijke compensaties, maar die tonen maar zelden enige samenhang 

met de zaken, die voor u van belang zijn tijdens een bijeenkomst. Eigenlijk is het een vreemde 

zaak: Geestelijke belevingen ken ik voldoende. Maar wanneer ik ga “werken”, sta ik juist van 

dergelijke dingen mijlen ver af. Je stelt je in, goed. Maar verder kijk je rond je, observeer je 

mensen; praat je, daas je, vertel je moppen, die je innerlijk zelf soms flauw vindt, alleen maar 

om toch vooral normaal te zijn. 

Door al dat geestelijke werk sta ik in feite dichter bij de gewone dingen dan anders het geval 

zou zijn. Soms voel ik dat aan als een soort krampachtig gewoon willen doen. Maar ook 

wanneer je alleen bent, wachtende op een bus, zittende in de laatste trein, gaat het proces 

door. De wereld lijkt dan soms opeens veranderd. Buiten het raam van de eentonig ratelende 

trein schiet het duister haast ongemerkt voorbij. Opeens in de verte twee lichtstralen, die het 

beeld van de weerkaatste coupe braken. Zij naderen elkaar als gedreven langs een onzichtbaar 

spoor. De bundels kruisen even als de rapieren van licht, waarmede Ufonauten elkaar het 

leven zuur dreigen te maken. Twee bundels licht gaan verder, een dooft en de eentonigheid 

keert terug. Je wilt lezen, maar suft eerder. Dan rijst in de verte een constellatie van 

vuurvliegjes en je weet: dat is Delft. Over 10 minuten uitstappen. 

Of lantaarns, die zich spiegelen in asfalt, terwijl je in je jas gekrompen, staat te hopen, dat de 

bus nu toch snel zal komen. Aan de overkant flitst zo nu en dan een auto voorbij. Maar het 

zegt je niets. Dan, opeens een fietser, die ineengedrongen met stampende benen tegen de 

regenvlagen in pompt. Je steekt even je hoofd wat verder uit de kraag om die heroïsche strijd 

te volgen. Dan wordt je aandacht getrokken door een paar autolampen, die jouw kant uit 

komen. Zou het de bus zijn? Mis: een grauwe vrachtwagen spettert voorbij, je krimpt weer 

wat in een en wacht verder, vochtig en koud, maar toch blij, dat jij met dit weer niet op de 

flets behoeft te zitten. 

Vindt u het wonderlijk, dat deze dingen voor mij vaak het karakter van de avond uitmaken? 

Toch is het zo. De rest gaat mij grotendeels voorbij. 

Zeker, na afloop van een avond kijk ik altijd even naar de mensen, hoe zij zitten, hoe hun 

gezichten staan. Maar wat je dan soms constateert, vergt meer zelfbeheersing, dan ik altijd 

kan opbrengen. 

Je voelt meestal wel, dat er een nogal zware sfeer hangt. Maar die gezichten . Het lijkt een 

verzameling van slapers, gapers, lijders, met daar tussen zo hier en daar een denker van 

Rodin in slechte imitatie. Wanneer je zelf de avond niet hebt meegemaakt en mogelijk zelfs 

volgens je bewustzijn heel andere dingen hebt gedaan, is het moeilijk dan ook plechtig te 

kijken, je mond te houden en de opgeroepen emoties langzaam weg te laten ebben. 



Onwillekeurig zeg je iets, doe je iets en ziet de toehoorders langzaam wakker schrikken en, 

soms niet zonder enige moeite, weer normaal doen. 

U ziet het: van achter de coulissen ziet het stuk er heel anders uit. En dan is elke vrijdagavond 

weer de vraag: zal het moeilijk of gemakkelijk zijn deze avond uit te werken? Is er veel 

materiaal, zal ik veel moeten bekorten? 

Want al realiseren de meeste zich dit niet geheel, elke zaterdagmorgen vroeg zit ik achter de 

tikmachine, toeter in mijn oren en dan maar tikken. Tot de avond komt en de TV mij noopt de 

arbeid te staken. Elke zondag weer zitten mijn echtgenote en ik te corrigeren, stencil na 

stencil, wat ook heus wel enige uren vergt. 

Het vervelende van de zaak is, dat andere mensen dan vrij zijn en dus geneigd zijn om “even 

aan te komen lopen”, zonder zich te realiseren, dat zij je daarmede tot nachtarbeid 

veroordelen. 

Een oudere dame, die zelf medium is, woonde eens een avond bij, en complimenteerde mij na 

afloop door te zeggen, dat ik wel zeer gezegend was door een zo grote gave te mogen 

bezitten. Ik heb vriendelijk gedankt natuurlijk. Maar bij mijzelf dacht ik: gave, best, maar ook 

veel moeite, waarvan niemand iets schijnt te merken. 

Maar toch mag ik mijzelf niet beklagen. Want nu besef ik opeens, dat dit blad zo dadelijk, 

waarschijnlijk bij een bijna moordende temperatuur, door ons bestuurslid Husen gedraaid zal 

worden en daarna, door ijverige maar anonieme, werksters in elkaar gestoken wordt, en 

gebundeld, geadresseerd, op postnummer gelegd enz., alleen maar, opdat u dit onbelangrijke 

stukje tijdig in huis krijgt. En H. zal nog wel meer moeten doen: de vrijdagavond moet ook 

gedraaid en verzendklaar gemaakt worden, het programma moet de deur uit, Sleutels moet 

eveneens de abonnees tijdig bereiken. 

Wat wordt er toch veel gedaan eigenlijk zonder dat het iemand opvalt. Maar weet u, wat het 

eigenaardigste van al is? Wanneer ik al die mensen zie, die zoveel doen, die steeds weer bezig 

zijn en dan nog al die avonden bijwonen, valt mij op, dat zij zo levendige gezichten plegen te 

hebben. 

Ja, als je zo in een ovenwarme trein zit en de mensen stil beziet, voel je, dat je terecht moogt 

zeggen: die van ons zijn toch nog wat anders. 

Waarvan akte. Ik stop er voor heden mee. Een volgende maal beloof ik u een beter stukje, 

meer gefundeerd en over een interessanter onderwerp. Wanneer het dan tenminste niet weer 

zo warm is. 

K.v.d.N. 

ODV-nieuws 1976-4; ook die keer gaf Karel, ons medium, zijn weersvoorspellingen en 

algemene prognoses, die u, als gebruikelijk, kunt opvragen. Het kleine artikeltje dat hij voor 

dit nummer schreef, was getiteld: 

Kort gezegd (1976-4) 

Aanvoelen kan lastig zijn. Je beseft, dat anderen met problemen zitten, maar kunt niet 

reageren, omdat dit voor hen een probleem te meer zou zijn. 

Soms kun je mensen zelfs aflezen. Een soort telepathie speelt hierbij kennelijk een rol. Maar 

geheel zeker ben je nooit van je zaak, en bovendien: wat gaat het je in feite aan, hoe een 

ander is en denkt? Daarom doe je maar, alsof er niets aan de hand is. 

Zo als het in vele gevallen onjuist zou zijn de mensen duidelijk te zeggen, wat je voor hen in 

de toekomst ziet. Is hetgeen je ziet goed, dan valt het hen anders altijd maar weer tegen en 

zorgen krijg je altijd nog te vroeg, dus daarover zwijg je ook maar beter. Tenzij er iets aan te 

doen zou zijn en je bovendien nog aanneemt, dat de persoon in kwestie inderdaad er iets aan 

zou gaan doen. 

118 



En dit zijn dan maar enkele facetten van het “paranormaal begaafd zijn”. Snapt u dan, waarom 

zoveel mensen voor zich deze gave en gevoeligheid verlangen? Ik niet. Zoals ook gaven als 

helderziendheid, helderhorendheid, enz. maar betrekkelijk nuttig kunnen zijn, maar in vele 

gevallen ook onaangenaam blijken te zijn. Wanneer je iets hoort, terwijl je b.v. in gesprek 

bent met anderen, is de kans groot, dat je daarop reageert. Soms zijn de reacties zodanig, dat 

men het je weken later nog niet vergeven heeft. 

Gisteren vroeg iemand, welke eigenschappen een medium moet bezitten om met goed 

resultaat te werken. Mijn antwoord was: trek je de boel zo weinig mogelijk aan. 

Onverschilligheid is een eerste vereiste. Een medium, dat bang is voor gek te staan, bereikt 

geen goede trancetoestand, een medium, dat zichzelf hoger acht dan alle “normale” mensen, 

drijft zichzelf en soms ook de omgeving naar de waanzin. 

Een dikke huid is eveneens noodzakelijk. Wanneer je je alles aantrekt, ben je te gespannen 

om goede prestaties te kunnen leveren. Enige eigenzinnigheid en onevenwichtigheid lijkt mij 

voor een paranormaal begaafde onvermijdelijk. Maar iemand, die deze eigenschappen niet in 

toom weet te houden, maakt meer brokken dan het beste geestelijke werk ooit goed zal 

kunnen maken. 

Medium zijn is al een kwestie van geloof, zowel in jezelf als in de krachten, die je leiden. 

Daarom is een voortdurend gebruik van je gezonde verstand aan te raden. Wees liever te 

nuchter en te zakelijk dan te mystiek in je instelling. 

Ten laatste: een medium ervaart, naar ik aanneem, want voor mij geldt dit zeker: vele 

wonderlijke zaken en uittredingen. Maar daarover spreken met een ieder is eerder een nadeel 

dan een voordeel, voor u zowel als voor de anderen. Want wie deze zaken uit eigen ervaring 

kent, kun je toch niet veel meer leren en wie het nooit ervaren heeft, zal nooit begrijpen, wat 

je probeert te zeggen. 

Dit waren dan, kort gezegd, enkele conclusies van een medium, dat ontdekt heeft, dat je 

minder van de geest weet, naarmate je er meer mee te maken krijgt. Want veel is 

onbegrijpelijk en onlogisch. 

K.v.d.N. 

ODV-nieuws1977-1 is alweer aan de beurt; geen prognoses, maar wel een interessant 

artikel van de hand van ons medium: 

Vragen die blijven (1977-1) 

Altijd weer valt mij op, dat sommige mensen zo zeker zijn van allerhande zaken die niet tot de 

menselijke, maar tot de sfeer van de geest behoren. In de loop der jaren heb ik nogal eens 

geëxperimenteerd. Maar voor mij blijven bepaalde vragen bestaan, waarop anderen schijnbaar 

zonder enige moeite en soms zelfs zonder enige ervaring, het volgens hen enig juiste 

antwoord poneren. 

Enkele van die vragen wil ik aan u stellen. Mijn eigen antwoorden voeg ik er bij. Mogelijk weet 

u inderdaad een betere oplossing. Waarschijnlijker acht ik het, dat u zich met mij verbaast 

over de wonderlijke regels, die de wereld van het paranormale schijnen te beheersen. 

Psychometrie 

Aantal experimenten: meerdere honderden. Resultaten rond 70% juist, rond 15% 

controleerbaar. 

Elke keer weer blijkt, dat niet alle indrukken worden afgelezen, maar slechts zeer bepaalde 

gegevens in mijn gedachten oprijzen. 

VRAAG: waarom juist deze gegevens, die in vele gevallen van weinig belang zijn, in enkele 

gevallen wel associaties met het heden wekken, maar geen werkelijk uitsluitsel geven? 

VOORBEELD: Mij werd, overigens onverwacht, een sieraad in handen gegeven, bestaande uit 

een gele steen in eenvoudige vatting, hangende aan een zilveren kettinkje. 



Na enig tegenstribbelen - ik houd er niet van onverwacht aan het werk gezet te worden - 

waagde ik een poging. Het resultaat was het volgende: in mijn gedachten rees eerst een 

tijdsbepaling: rond 200 jaar. Ik vertelde dus, dat het voorwerp volgens mij antiek was en rond 

200 jaren oud. De steen was gevonden in een soort open mijn van zeer geringe omvang. Ik 

had de indruk, dat het hierbij ging om de winning van het een of andere erts op zeer 

primitieve wijze. De vindplaats lag waarschijnlijk in het zuiden van de Kaukasus. 

COMMENTAAR VAN DE EIGENAAR: het voorwerp was inderdaad als antiek gekocht, ouderdom 

onbekend, vindplaats van de steen eveneens niet bekend. Wel leek het de eigenaar mogelijk, 

dat de steen uit de door mij genoemde streek stamde. 

Hierop volgde voor mij een reeks beelden van een soort oosters winkeltje, liggende aan een 

overdekte straat. Ik meende dat dit Perzië was. Ik beschreef, hoe het voorwerp aan een 

spijkertje had gehangen, tamelijk achteraan, naast een soort miniatuur, vermoedelijk in een 

niet geheel gesloten tweede vertrekje achter de eigenlijke, open winkel. 

Volgens de eigenaar was dit geheel juist. Hijzelf had het voorwerp daar gekocht en eerst 

ontdekt, toen hij reeds enkele andere zaken gekocht had. 

Mijn volgende indruk: om dit sieraad hebben vrouwen gevochten en een van hen heeft 

zelfmoord gepleegd. Kort daarna werd dit sieraad met andere zaken gestolen. Volgens mij 

tijdens een soort strijd of oorlogje. 

Volgens de eigenaar had hij het voorwerp gekocht als antiek haremsieraad. Verder was hem 

niets bekend, maar er hadden in de door mij genoemde omgeving inderdaad rond 1900 

meerdere kleine oorlogjes gewoed. 

Opeens kreeg ik de behoefte, de man te waarschuwen: hij had last van de gal, mogelijk een 

galsteen, en zou na korte tijd moeilijkheden krijgen in verband met een vrouw. 

Geen antwoord. Wel hoorde ik na enige tijd, dat de man inderdaad voor een galoperatie was 

opgenomen. Verder geen nieuws. 

Ofschoon ik hier de door mij genoemde feiten en de antwoorden van de eigenaar van het 

voorwerp steeds te samen voegde, werden de antwoorden mij eerst gegeven, nadat ik de 

proef beëindigd had. 

MIJN ANTWOORD: Volgens mij reageer je bewust of onbewust op degene, die je het voorwerp 

geeft. De steen in kwestie was zeker geen galsteen. Toch was dit het enige feit van actueel 

belang, dat ik bij deze proef te voorschijn kon brengen. 

Indien associaties bij het geheel een rol spelen, zo kan ik mij de volgorde, waarin bepaalde 

gegevens mij bereikten, niet verklaren. Bovendien betrof het in dit geval een reeks van zeer 

vage veronderstellingen. Alleen de plaats, waar het voorwerp gekocht werd, kon ik geheel 

duidelijk en juist beschrijven. Mogelijk was dit eerder telepathie dan psychometrie. 

Ook in gevallen, waarin ik wel de juiste gegevens kon aflezen, speelt volgens mij telepathie 

een grotere rol dan het voorwerp zelf, dat mogelijk als inductor werkt, maar zelf slechts zeer 

beperkte en vage indrukken kan overbrengen, wanneer geen contact met een levende persoon 

mogelijk is. 

Hoe het ook moge zijn, volgens mij speelt je eigen ik een heel grote rol bij de selectie van 

gegevens, die tot je bewustzijn doordringen. De enkele keren, dat ik op verzoek probeerde 

vermiste voorwerpen of personen op te sporen, kon ik wel beschrijvingen geven van de plaats, 

waar dezen zich bevonden - met uitzondering van een persoon die dood was - maar het punt 

van waarneming bleek in vele gevallen zeer eigenaardig te zijn. 

De plaats van een verloren zilveren ring werd door mij juist aangegeven, echter als liggende 

achter een houten richel op handhoogte. Daar het vertrek goed beschreven was, ging men er 

onmiddellijk zoeken. Er was geen richel op heup of handhoogte, wel een lambrisering, afgezet 

120 



met een houten bies, op een hoogte van 2m15. Toch had ik de indruk, dat deze holle bies op 

heuphoogte lag. 

In een ander geval zocht ik de dochter van een dame. Zij bleek later inderdaad gelogeerd te 

hebben in het door mij aangeduide hotelletje en wel gedurende de tijd, dat ik het experiment 

waagde. De kamer, door mij juist beschreven, lag echter op de derde verdieping en niet, zoals 

ik meende te “zien” gelijkvloers. 

In een derde geval beschreef ik een straat met twee hoge gebouwen en een toren. De plaats 

was ongeveer juist: het betrof een straat met kleine huizen, waar achter inderdaad een straat 

lag met de door mij genoemde gebouwen en de alleenstaande toren, die echter op het dak van 

een laag gebouwtje stond. Alleen vanuit een zeer bepaalde plaats en dan nog indien men zich 

niet hoger dan 1m20 boven de grond bevond met het oog, zou een dergelijk beeld zich 

inderdaad kunnen vormen. Het ging hier om een voorwerp, dus telepathie kan hier ten 

hoogste een zeer kleine rol gespeeld hebben. Maar in alle gevallen nam ik waar vanaf een 

plaats, die een mens bij normaal waarnemen zeker niet zou hebben ingenomen. 

CONCLUSIE: in al deze gevallen wordt door concentratie wel een reeks ongeveer juiste 

denkbeelden opgewekt, maar zij zijn sterk afhankelijk van de persoonlijkheid van de 

waarnemer en de omstandigheden, waaronder de waarneming wordt gedaan. 

TIJD: Wanneer je bij helderziende waarneming of psychometrie probeert een tijdstip te 

bepalen, zijn er vaak nogal wat moeilijkheden. Je probeert vaak aan de hand van gegevens, 

die je ziet, een mogelijk tijdstip vast te leggen. Maar de kansen, dat je je vergist, zijn vele. 

VOORBEELD: Iemand vraagt om raad t.a.v. een belegging. Nu houd ik mij met dergelijke 

dingen gemeenlijk niet bezig. In dit geval deed ik een poging. Het ging om de juiste tijd 

bepaalde aandelen te verkopen. 

Na enige worsteling kreeg ik een beeld: een hoge koers, 141, zou betaald worden op 23 

maart. Dat was dus volgens mij de tijd om te verkopen. Op de eerstvolgende 23 maart 

stonden de aandelen echter op 96, ofschoon de belegger deze gekocht had voor 103. Eerst 4 

jaren later, inderdaad op 23 maart, stonden de stukken op de door mij voorspelde koers. De 

belegger, toen nog een vriend van mij, had zijn aandelen natuurlijk toen reeds lang verkocht 

en zelfs met verlies. Hij vertelde mij het gehele verhaal en verweet mij, dat ik hem het juiste 

jaar niet had genoemd. Maar wat wil je? Ik had dat niet “gezien” en nam dus maar aan, dat de 

eerstvolgende maand maart de koersstijging zou plaats vinden. 

Ook in andere gevallen kwamen dergelijke vaagheden en zelfs aperte onjuistheden voor. In 

een geval “zag” ik, dat iets in de zomer zou gebeuren. Het gebeurde ongeveer zoals ik had 

voorspeld, maar wel in de winter. Het betreffende gesprek en de ontmoeting vonden plaats in 

een soort serre, waarin planten, die in bloei getrokken waren. Mogelijk was dit de reden van 

de vergissing. 

VRAAG: daar het in vele gevallen gaat om gegevens, waarbij vooral het tijdstip van groot 

belang is, zou ik willen weten, waarom juist op dit punt zoveel zonderlinge zaken optreden. 

Indien, zoals vaak wordt aangenomen, de geest bij dergelijke zaken een rol speelt, zo zou ik 

willen weten, waarom zij niet de juiste gegevens verstrekken. Indien het een kwestie van 

eigen waarneming is, zo vraag ik mij af, waarom juist op dit, vaak zeer belangrijke, punt je 

gave je in de steek laat. 

MIJN ANTWOORD: ik geloof, dat er tijdens dergelijke waarnemingen geen sprake is van een 

tijdsbesef, dat met het normaal menselijke overeenstemt. De wens, toch een tijdstip te 

bepalen, voert dan tot de vreemdste conclusies, die echter door jezelf worden getrokken, 

zonder dat daarvoor een werkelijke aanleiding is. Vaak wens je, dat een gebeuren snel zal 

plaats vinden en verander je je wens in een “geziene” zekerheid, zonder dat daartoe enige 

werkelijke aanleiding bestaat. 

Soms associeer je “geziene” details met je eigen wens en neem je aan, dat iets op bepaalde 

datum zal gebeuren, zonder je te realiseren, dat deze datum elk jaar weer terugkeert. 



CONCLUSIE: Indien een tijdstip al wordt aangegeven, is de kans dat de zaak klopt 50/50. 

Zien 

Ik ben soms “helderziend”. Toch zie ik niet werkelijk. Eerder bouwt zich als een soort 

dagdroom, een voorstelling in mijn gedachten op. Alleen wanneer het gaat om “geesten”, zie 

ik wel met mijn ogen, maar dan, alsof een tweede beeld zich over de werkelijkheid legt. Ik zie 

alles nog steeds normaal, maar tussen het gewone zie ik een tweede voorstelling. 

VRAAG: Behoren beide vormen tot hetzelfde talent? Is er een reden voor het soms met de 

ogen te “zien”, terwijl je in andere gevallen eerder met een zeer levendig fantasiebeeld in je 

gedachten te maken hebt? 

VOORBEELD: Antwerpen op een druilerige avond. Ik sta nog even buiten voor de avond 

begint. Opeens “zie” ik in mijzelf een grote brand. Ik vertel dit tegen iemand, die naast mij 

staat. Enkele weken later brandt de Vlaamse Schouwburg geheel uit. Men wijst mij er op, dat 

ik gelijk heb gekregen. Ik ontken dit met de woorden: dat kan niet, het was meer naar links en 

bovendien was het een veel grotere brand, olie of iets dergelijks. 

Nogmaals twee maanden later vindt er een grote brand plaats in het industriegebied aan de 

Schelde, maar wel rond 15 km van de plaats, waar ik die brand meende te zien. 

Men toonde mij later foto's van die brand. Al dagdromende had ik die brand inderdaad gezien, 

bijna drie maanden voor zij plaats vond. Maar waarnemende van de plaats, waarop ik toen 

stond, had ik noch de brand, noch de door mij geziene details kunnen waarnemen. 

Zittende in de trein “zie” ik een kettingbotsing op een weg, die ik vanuit die trein net niet kan 

zien. Die avond lees ik in de courant, dat inderdaad een grote kettingbotsing heeft plaats 

gevonden op die plaats, maar wel enkele uren voor ik met de trein vertrok. Ook nu was het 

beeld een soort dagdroom. 

Ik ontmoet in Den Haag iemand, die volgens mij in Engeland moest zijn. Wij spreken even. Hij 

vertelt mij, dat het hem niet zo goed gaat. Opeens besef ik dat mensen vreemd naar mij 

kijken. De man waar mede ik sprak, is opeens verdwenen. Enige tijd later hoor ik, dat de man 

is opgenomen in een ziekenhuis nabij Leeds en op het ogenblik, dat ik meende hem te 

ontmoeten, daar in coma lag na een hartaanval. 

MIJN ANTWOORD: kennelijk spelen associaties bij dergelijke visioenen een grote rol. 

De brand zag ik op een avond, toen de motregen rood licht van neonreclames een bijzondere 

nadruk gaf. In de trein las ik een boek, waarbij men een vliegtuigongeluk uitvoerig beschreef, 

toen ik opeens die kettingbotsing zag. De ontmoeting vond plaats, kort nadat men mij had 

gevraagd, of ik nog suikerzakjes kreeg - die mij gemeenlijk door deze man werden gezonden. 

In alle gevallen is er wel iets, waar door je gedachten in een bepaalde richting geleid worden, 

voor de ervaring optreedt. Slechts zelden is dit niet het geval en dan gaat het gemeenlijk om 

“geesten”, die contact met je opnemen. 

Er zouden nog veel meer vragen te stellen zijn, maar voor heden volsta ik met het 

voorgaande. Het zal u duidelijk zijn, dat ik probeer een natuurlijke verklaring voor alles te 

vinden. 

Dat er belevingen zijn, die kennelijk middels andere dan normale zintuigen plaats vinden, is 

voor mij een feit. Maar volgens mij moet voor de wijze, waarop zij op plegen te treden, een 

redelijke verklaring mogelijk zijn. 

Ook het feit, dat vele van die dromen, uittredingen en andere belevingen, zich geheel 

onttrekken aan de menselijke logica, betekent voor mij niet, dat daarom geen regels bestaan, 

die wel degelijk op zich logisch en redelijk zijn. Je hebt ze alleen nog niet leren kennen. 

122 



Zelfs indien ik werk als medium, blijkt steeds weer, dat er bepaalde regels bestaan. Mijn eigen 

gemoedstoestand en mijn lichamelijke toestand - vooral hoe ik mij gevoel - hebben invloed op 

hetgeen een bepaalde avond bereikbaar is. 

Daar ik met dit werk altijd wel bezig ben, weet ik daarover meer dan in de loop van enkele 

experimenten ooit beseft zou kunnen worden. De sfeer, maar ook mijn voeding, de vraag of ik 

alcohol heb gedronken of niet, ja, zelfs de bui die ik heb en mogelijke geneesmiddelen die ik 

gebruikt heb, spelen een rol. 

Op dit gebied ken ik heel wat van de geldende regels, ook al ben ik mij van de reden daarvoor 

niet altijd bewust. 

Aan de andere kant moet u beseffen, dat ik al meer dan 5000 seances heb gegeven, terwijl 

mijn werken met psychometrie, helderziendheid en dergelijke zaken in verhouding gering 

blijft. Enkele honderden experimenten zijn voldoende om te beseffen, waar de regels mogelijk 

zouden kunnen liggen en zelfs om bepaalde eigenaardigheden te leren kennen. Maar alleen 

wanneer je met iets dag in dag uit bezig bent, kun je volgens mij een beter inzicht krijgen. 

Het paranormale is voor mij nu eenmaal maar een liefhebberij, waar je alleen wat aan doet, 

wanneer je toevallig zin hebt. Seanceren is voor mij een beroep en een roeping tegelijk. 

Nu ik, op deze oudejaarsavond, even dit artikeltje af tik, besef ik, dat om veel te bereiken, er 

eigenlijk een soort stok achter de deur nodig is. Dit moet af, dus werk ik er aan. Maar zonder 

die dwang zou ik op het ogenblik ook heus wel andere dingen prefereren. 

Neem daarom de vragen, die ik stelde, maar niet te zeer au serieus. Hebt u een ander, zinnig 

antwoord, laat het mij eens weten. Zo niet, even goede vrienden. O ja, vindt u dit een minder 

geslaagde opzet, vertel het mij dan eens,. Anders vindt u in het volgende nummer mogelijk 

weer een dergelijk verhaal. 

En ik maak gelijktijdig maar van de gelegenheid gebruik u allen een goed 1977 toe te wensen, 

zover ik dit nog niet mondeling kon doen. 

Dus nogmaals: Indien u geen interesse hebt, moet u het maar laten weten. Dan blijft de rest 

van dit verhaal in de kast en krijgt u een ander betoog te lezen. 

Toen het ODV-nieuws 1977-2 uitkwam, moest men melden, dat het medium, nog altijd 

onze eigen Karel v.d. Nagel, ziek geweest was. Iets wat natuurlijk heel duidelijk gemerkt 

was. In dat nummer kwam in de eerste plaats “Karel aan het woord”: 


Ik wil van de gelegenheid gebruik maken mij hier bij u allen te verontschuldigen voor mijn 

afwezigheid gedurende enkele weken. 

Zoals u zult weten, is het niet mijn gewoonte bijeenkomsten af te zeggen, omdat ik mij wat 

minder prettig gevoel. Deze maal werd ik echter gekweld door zodanige pijnen, dat het mij 

met de beste wil van de wereld niet mogelijk zou zijn geweest, mij voldoende te concentreren 

om in trance te komen. 

Bijkomstigheden als koorts e.d. zou ik desnoods nog kunnen overwinnen, maar dit was mij 

toch werkelijk te erg. Het is mij duidelijk, dat hierdoor velen van u een vergeefse tocht hebben 

moeten ondernemen. Eveneens besef ik zeer goed, dat de zo ontstane situatie voor het 

bestuur niet bepaald aangenaam geweest kan zijn. 

Hoezeer ik dit ook betreur, in dit geval moet ik mij werkelijk op overmacht beroepen. 

Overigens ben ik dankbaar voor de bewijzen van sympathie, die ik mocht ontvangen. Een van 

de leden gaf mij, naast een stoffelijk blijk van medeleven, dat zeer in de smaak viel, de raad 

vooral eens goed “uit te zieken”. 

K.N. 



Wat mij goed deed: het bewijs, dat men in mij niet alleen maar de spreekbuis van de geest 

ziet, maar ook de mens. Zoals ik mij ook bewust ben van de vele goede gedachten, die mij 

werden toegezonden. 

Toch voel ik mij op het ogenblik nog slap en weet ik niet, of, en in welke mate ik het gewone 

werktempo weer zal kunnen aanhouden. U kunt er van overtuigd zijn, dat ik geen enkele 

bijeenkomst zal afzeggen, tenzij daartoe werkelijk een dringende reden bestaat. Maar zoals de 

zaken er nu voorstaan, moet ik tot mijn spijt constateren, dat de mogelijkheid bestaat, dat ik 

enige tijd langzaamaan zal moeten gaan doen. 

Hopelijk hebt u allen hiervoor begrip. Moge mijn inschatting van mijn mogelijkheden te 

pessimistisch blijken te zijn. 

Vergeef mij ook wanneer ik niet inga op gesprekken over mijn kwaal enz. Zo leuk was het niet, 

dus ik hoor liever de laatste moppen. 

Nogmaals: mijn dank voor uw aandacht en uw medeleven. 

Karel; Graag geef ik u de reactie van de toenmalige redactie: 

“Bovenstaande brief werd door ons in zijn oorspronkelijke vorm en in extenso opgenomen. 

Toch zou uw redactie hieraan willen toevoegen: in de rechten van de mens staat, dat een ieder 

recht heeft op werk. Maar laat ons dit aanvullen met de opmerking, dat iedereen ook het recht 

heeft, ziek te zijn op zijn tijd. Tenminste, dat is het oordeel van de redactie” 

Toch had Karel kennelijk nog wel wat geschreven en/of klaar liggen voor dit nummer, want 

we vinden in diezelfde aflevering (1977-2) het artikel: 

Experimenten (1977-2) 

Enigszins tegen mijn verwachtingen in reageerden vele lezers(essen) nogal enthousiast op 

mijn commentaren bij enige experimenten met het paranormale. Indien het volgende u dus 

verveelt, hebt u het aan uzelf te wijten. 

Het zal u overigens wel duidelijk zijn, dat het merendeel van de proeven, die ik nam, 

voortkwamen uit nieuwsgierigheid. Alles, wat met het occulte te maken heeft en zo binnen 

mijn “beroepsbelangstelling” valt, fascineert mij nu eenmaal. Toch, ik meen er iets van te 

weten. Dan ga ik al snel over op een volgende liefhebberij. 

Ik heb enkele jaren met z.g. magische zegels geëxperimenteerd. Overigens met zeer 

afwisselende resultaten. Maar, eerlijk is eerlijk, soms gooide ik bij het maken van een zegel 

voor een bepaald doel er ook wel met mijn pet naar. Dit zijn kort samengevat mijn conclusies: 

Niet alle z.g. zegels zijn werkzaam. Enkele zegels blijken grotere invloed te hebben, maar 

dienen dan wel bijzonder zorgvuldig te worden gemaakt. Een niet geheel gesloten lijn, een 

verkeerd geplaatst teken kan de werking veranderen, of het geheel degraderen tot een stukje 

papier met pretenties. 

Het vervaardigen van dergelijke magische zegels wordt in de clavicula gemeenlijk met vele 

voorschriften omgeven. Naar mijn ervaring maakt het al dan niet volgen van deze 

voorschriften geen enkel verschil in de werkzaamheid van het zegel. 

Vele zegels moeten van bepaalde materialen gemaakt worden. Indien het gaat om het geven 

van bescherming, of het bevorderen van gezondheid, is volgens mijn ervaring dit materiaal 

zeer belangrijk. 

Een z.g. grootzegel van Salomo - bestemd om bepaalde krachten af te weren - bleek in zilver 

gegrift de beste resultaten te hebben. Meerdere mensen, die aan slapeloosheid leden, zagen 

van het ene ogenblik op het andere hun nachtrust weer ongestoord, toen dit zegel in hun 

nabijheid werd gebracht. Het effect hield in een groot deel van deze gevallen aan, wanneer de 

persoon in kwestie 10 dagen of meer tijdens de nachtrust in de uitstraling van dit zegel had 

volbracht. 

124 



Aantal gevallen, waarin - voornamelijk in België - van dit zegel gebruik gemaakt werd: 86 - 

naar mijn beste weten. Gemelde resultaten: 70. Door mij geconstateerde verbeteringen bij 

betrokken personen: 41. 

Vraag: werkt een dergelijk zegel middels suggestie? Zo ja, waarom werden dan resultaten 

behaald met dit zegel, wanneer de tekens in zilver waren gegrift, maar was het resultaat van 

een dergelijk zegel, vervaardigd onder gelijke omstandigheden doch op papier en met normale 

inkt, bijna nil? 

Mijn antwoord: edele metalen schijnen bepaalde uitstralingen gemakkelijker op te nemen en 

langer te bewaren dan andere materialen. De concentratie, die nodig is, wil men een dergelijk 

zegel foutloos in het metaal krassen, kan de uitstraling van het metalen zegel beïnvloed 

hebben. Werken op papier en met inkt vergt minder tijd en minder inspanning, papier houdt 

volgens mij wel emotionele zaken enige tijd vast, maar reageert kennelijk nogal negatief op 

z.g. magische bedoelingen, tenzij het met een ander materiaal gecombineerd wordt. 

Verder meen ik, dat degene, die de symbolen van een zegel geheel begrijpt, daarmee meer 

resultaten zal behalen dan iemand, die het alleen maar kopieert. Zoals bepaalde oosterse 

magiërs beweren, wordt iets van het eigen “manas” van de vervaardiger vastgelegd. Dit zou 

het werkzame bestanddeel zijn. Deze uitleg strookt in ieder geval met een deel van mijn 

ervaringen op dit gebied. 

Proeven met het “oproepen” van geesten heb ik nooit genomen. Zover ik na kan gaan, is deze 

praktijk niet alleen gevaarlijk voor je geestelijke en soms lichamelijke gezondheid, maar 

behoort zij ook typisch tot de “zwarte” magie. 

Wel constateerde ik echter, dat in de nabijheid van sommige juist vervaardigde zegels zich 

meer entiteiten manifesteerden, dan redelijk op die plaats, tijd en in die omstandigheden 

verwacht zou kunnen worden. 

Dit gaat ook op voor zegels van de zon en Mercurius, die door mij - met in achtneming van 

bepaalde voorschriften, maar niet alle - met z.g. goudinkt op houtvrij papier werden 

geschreven. Deze zegels bleken door het toeval, in een bepaalde richting om te buigen. 

Vreemd is hierbij, dat ik, toen geen houtvrij papier ter beschikking was, eens een dergelijk 

zegel op kladpapier vervaardigde. Degene, die het droeg, was hiervan niet op de hoogte, maar 

meende, dat het gelijk was aan een dergelijk “amulet”, dat ik voor een bekende van deze 

persoon had vervaardigd. Resultaat: nil. Ook entiteiten of invloeden manifesteerden zich niet 

in de nabijheid van dit zegel, althans niet meer dan normaal verwacht zou kunnen worden. Ik 

vraag mij af, wat het verschil tussen twee papiersoorten voor geesten kan betekenen. Een 

antwoord daarvoor weet ik werkelijk niet te vinden. 

De z.g. zegels van Paracelsus, bedoeld om specifieke kwalen te bestrijden, bleken geen 

bijzondere werking te hebben, tenzij de patiënt ook geneesmiddelen nam. Was dit laatste het 

geval, dan was er volgens de behandelende artsen wel sprake van een snelle genezing, maar 

het is en blijft de vraag, of hierbij het zegel een werkelijke invloed geweest is. In ieder geval 

heb ik bij dergelijke zegels nooit bepaalde entiteiten of bijzondere uitstralingen waargenomen. 

Het aantal proeven, dat ik hiermede nam, was echter ook beperkt: rond 30 gevallen. 

Interessant is ook het feit, dat niet alle mensen gelijkelijk reageren op een bepaald zegel: 

sommigen blijken wel enige invloed te gevoelen van een Marszegel, maar reageren niet op een 

Saturnuszegel of omgekeerd. Op z.g. kabbalistische zegels, die bestaan uit Hebreeuwse 

tekens, reageerden wel mensen, die tot bepaalde geestelijke richtingen behoorden, mensen 

die geen occulte scholing hadden, echter niet. 

Zover ik nu kan nagaan, heb ik in de periode, dat ik mij met deze vorm van magie bezig hield, 

rond 300 proeven genomen. Ik moet op grond daarvan concluderen, dat deze zegels wel enige 

werking vertonen, maar niet op een verklaarbare wijze. 

Suggestie kan in sommige gevallen de verklaring van de optredende verschijnselen betekenen, 

maar in meerdere gevallen werden zonnezegels gebruikt, zonder dat de patiënt zelf hiervan op 

de hoogte was. Indien je suggestie als verklaring wilt handhaven, zou deze dus uitgegaan 



moeten zijn van een veranderde houding van de personen in de omgeving, die voor het 

ongemerkt aanbrengen van dit zegel ter plaatse verantwoordelijk waren. Mij lijkt dit geen 

voldoende of afdoende verklaring. 

Ik geloof dan ook eerlijk en oprecht, dat sommige, maar niet alle, zegels op de een of andere 

wijze onzichtbare of geestelijke krachten aanlokken, of voor dezen zo duidelijk herkenbaar 

zijn, dat zij daarop reageren. 

Ik geloof verder, dat bij de vervaardiging van deze zegels, zowel het gebruikte materiaal als 

ook de concentratie, waarmede men werkt, een grote rol spelen. 

Veel voorkomende regels als: het vervaardigen na een periode van vasten en onthouding, 

alleen werken met gewijde materialen, alleen werken in daarvoor in het bijzonder bestemde 

kleding, reiniging enz. schijnen een betere concentratie te beogen. Gezien mijn eigen 

ervaringen hebben zij verder geen bijzondere zin. 

Wie met zegels wil werken, zal een behoorlijk grote kennis moeten hebben van alle symbolen, 

die daarbij gebruikt worden en hun samenhang of betekenis althans grotendeels moeten 

beseffen. 

Ten laatste: de concentratie op een bepaald doel en op bepaalde entiteiten - bij een 

zonnezegel o.m. Arcan, Amsziram, Caracazad e.d. - schijnt voor gevoelige personen een soort 

contact met dergelijke entiteiten tot stand te brengen. Werken met zegels en het doen van de 

bij de vervaardiging behorende aanroepingen kan voor hen, die zichzelf niet goed kunnen 

beheersen, schadelijk zijn. 

Wat een heel ander verhaal is, dan u waarschijnlijk verwacht hebt. Maar ook dit is deel van het 

occultisme. Er zijn nog andere magische mogelijkheden, waarover ik u helaas niet uitgebreid 

kan voorlichten. Mijn eigen ervaringen daarmede zijn echter van die aard, dat het niet 

verantwoord is, ook maar een tipje van de sluier op te lichten. 

Een ex-priester vroeg mij eens, waar hij gegevens omtrent magische bezweringen kon vinden. 

Dwaas genoeg gaf ik hem enige tips. De man was mal genoeg om zekere rituelen, behorende 

bij de krachten van Mars, zonder verdere bescherming te volbrengen. Vanaf dat moment 

taande zijn geestelijke gezondheid snel. Ondanks pogingen van anderen, inclusief 

ondergetekende, hem te doen terugkeren naar een meer normaal bestaan, geraakte hij 

verslaafd aan de beelden van macht en strijd, die door dergelijke ritualen worden opgewekt. 

Hij probeerde een eigen tempel te stichten, volbracht de meest wonderlijke, maar helaas niet 

altijd magische onschuldige ritualen en eindigde in een gekkenhuis, waaruit hij dank zij een 

Franciscaan kon ontslagen worden, echter nadat deze man - die volgens mij van magie heel 

wat verstond - meerdere malen “de duivel verdreven had”. 

Mijn raad: doe nooit aan magie, wanneer je niet over de noodzakelijke kennis en vooral 

geestkracht beschikt. Persoonlijk heb ik besloten nooit meer magische rituelen te volbrengen 

of te werken met zegels e.d. Ik houd mij daaraan nu reeds vele jaren. Dit neemt niet weg, dat 

magie bestaat, dat er bepaalde geestelijke ervaringen mee gepaard gaan en dat een mens, die 

niet sterk genoeg is, daaraan zonder meer ten gronde kan gaan. 

Wie dit alles alleen met suggestie en zelfsuggestie wil verklaren, kiest een verklaring, die 

volgens mij veel ingewikkelder is dan en evenmin bewijsbaar als het bestaan van bepaalde 

krachten en werkingen in de kosmos. 

Dan is het wichelroede lopen en het gebruiken van de pendel onschuldiger en minder 

gevaarlijk. Ook op dit gebied heb ik enige tijd gewerkt. Maar het wichelroede lopen heb ik 

opgegeven, toen ik, een uitslag voor water krijgende op een bepaalde plaats, een wat al te 

enthousiaste vriend een spade ter hand zag nemen en resoluut een waterleiding zag klieven. 

Het water was er inderdaad, maar de schade was groter dan voorzien. 

Overigens kun je met verschillende soorten “wichelroeden” werken. Voor mij werkt de bekende 

gevorkte tak - al dan niet gesneden van een hazelaar - niet zo goed als de lus van koperdraad. 

126 



De beste resultaten behaalde ik echter met een rechthoekig gebogen draad in een plastieken 

buisje, zo opgesteld, dat zij vrij kan draaien. Je verbindt dan twee van deze buisjes, elk met 

hun eigen, vrij draaiende, koperen draad. 

De uitslag doet denken aan de reactie van de Leidse fles: opeens gaan beide stukken koperdraad 

naar elkaar toe en zijn niet meer van elkaar te scheiden door de stand van het buisje 

te veranderen. Dit werkt bijzonder goed, wanneer het gaat om het vinden van metalen, 

leidingen e.d. Zoeken naar water gaat, althans voor mij, beter met de lus uit koperdraad. 

Vraag: hoe kan een mens zelf - want dit is volgens mij het geval - door uitstraling of beweging 

onwillekeurig de roede doen uitslaan op het juiste punt? Volgens mij is hierbij sprake van een 

onbewust waarnemen, dat zichtbaar wordt gemaakt middels onwillekeurige bewegingen. Maar 

dat verklaart weer niet, waarom de draden, die vrij draaien in een plastiek buisje, wanneer 

eenmaal een uitslag wordt gemeten, wel met de hand, maar niet meer met bewegingen van 

elkaar te scheiden zijn. 

Antwoord: zowel de gevoeligheid als ook de bereikte uitslag schijnen mij beiden voort te 

komen uit een concentratie van de mens zelf, die daardoor ook zijn eigen uitstraling wijzigt. 

Hoe de begeleidende fenomenen tot stand komen, kan ik niet verklaren. 

Bij pendelen zullen onwillekeurige bewegingen een grote rol kunnen spelen. Dan gaat het 

eveneens om een zichtbaar maken van onderbewuste zaken. Maar bij experimenten - ruim 

150 - bleek mij, dat het mogelijk is te pendelen met een pendel, die niet wordt vastgehouden, 

maar vast is opgehangen boven het te onderzoeken object. Hier spelen onwillekeurige 

bewegingen geen rol. Ofschoon mogelijk luchtverplaatsingen deels voor de ontstane 

slingeringen verantwoordelijk zouden kunnen zijn. 

Mijn conclusie is echter, dat ook de eigen uitstraling van de mens deze beweging kan 

veroorzaken, zelfs door een papieren scherm of glas heen. Zodat volgens mij de verklaring is 

en blijft: middels de pendel maak je je zelf bewust van feiten, gedachten, toestanden, die je 

onbewust reeds hebt waargenomen, dank zij je concentratie. 

De tijd gaat meestal erg snel, in de zeventigerjaren net zo goed als nu, we zijn alweer aan 

het derde kwartaal van 1977 toe! In dat nummer van het ODV-nieuws gaf ons medium 

weer een prognose, als gewoonlijk opvraagbaar, plus een artikel, dat hij de titel meegaf: 

Experimenten II (1977-3) 

Als medium kom je in aanraking met allerhande denkwijzen en systemen. Een 

Boeddhapriester, met wie ik enige tijd contact had, verklaarde b.v. mijn gaven door te stellen, 

dat dezen uit vorige incarnaties voortkwamen. Daarnaast leerde hij mij het een en ander over 

zijn eigen denksysteem en gaf mij zelfs aanwijzingen voor een ideaal dieet - dat ik, lekkerbek 

als ik ben - wel bewaarde, maar nooit toepaste. 

Anderen weer verklaarden alles, wat ik doe en meemaak uit astrale invloeden, kosmische 

werkingen, een gemeenschappelijk bovenbewustzijn, waaruit ik zou putten, enz. 

Een kabbalist berekende, dat ik op grond van een omzetting van mijn naam, een leraar was, 

terwijl een alchimist meende, dat ik een half ingewijde moest zijn en daarvoor uit zijn 

denkwereld allerhande argumenten aanvoerde. 

Altijd weer rijst bij mij de vraag, of nu de methode, die ik gebruik, belangrijker is dan mijn 

gaven of omgekeerd. Falen bij een bepaalde methode zou op het eerste wijzen, ‘t feit, dat 

anderen met mijn wijze van werken geen resultaat behalen, terwijl ik dat wel doe, zou weer 

voor het tweede pleiten. Eerlijk is eerlijk: ik weet zelf niet, wat ik van dit alles moet denken. 

Een andere, tijdelijke liefhebberij was handlijnkunde. Na ongeveer 100 proeven ben ik daarvan 

echter weer afgestapt: de resultaten waren beter, wanneer ik niet probeerde de lijnen te 

duiden. Je kunt vaak een medemens beter aflezen, wanneer je je niet bezig houdt met 

K.N. 



voorgeschreven regels en tuurt en tuurt om vooral alle planeettekens terug te vinden, die op 

bepaalde plaatsen in de hand zouden kunnen staan. 

Wat natuurlijk geen reden is om chiromantie af te wijzen als ondoelmatig, maar wel duidelijk 

maakt, dat ik hiervoor niet bepaald geschikt schijn te zijn. 

Frenologie, je bezig houden met de knobbels van de schedel blijft voor mij ook al een gesloten 

boek. Hetzelfde mag gelden voor de duiding van de gelaatstrekken: zover mij is gebleken, is 

er maar weinig samenhang tussen het lot van de mensen, hun karakter en hun gezicht. Wel zij 

er kleine tekens, waar je rekening mee moet houden. Maar die zeggen dan meer over het 

voorbije leven van een mens dan over zijn aard of lot. 

Met kaartleggen heb ik daarentegen nogal eens goede resultaten geboekt. Ook hier geen vast 

systeem overigens, maar eerder improviseren, waarbij ik mij door de kaarten laat inspireren. 

Ik ga uit van een vierkant, gevormd door 12 kaarten, waarin een driehoek, gevormd door 6 

kaarten. De hoekkaarten laat ik trekken, gebruikt wordt door mij daarbij een normaal 

bridgespel, zonder joker. Voor joker sta ik zelf, wanneer ik het mis heb. 

De innerlijke toestand lees ik uit de driehoek, het verleden uit de linkerkant van de rechthoek, 

de toekomst uit de rechterkant. De tussenliggende kaarten zijn voor mij de ontwikkelingen, die 

zich nu afspelen. 

Als algemene regel houd ik aan, dat harten staat voor kontakten, verbindingen, ruiten voor 

geld, goederen, terwijl klaveren voor problemen en communicatiestoornissen staat en 

schoppen voornamelijk met gezondheid te maken heeft. Kaarten van dezelfde kleur, die een 

klimmende reeks naar rechts vertonen, interpreteer ik over “t algemeen als gunstig lot, 

afnemende reeksen als noodlot, machteloosheid of tegenslag. 

Zoals u ziet, regels waar anderen niet bepaald veel mee kunnen doen. Toch boekte ik ruim 

1200 succesjes met 1400 door mij aangetekende proeven. Bijzonder juiste voorspellingen, die 

geheel en binnen de door mij genoemde periode uitkwamen, kwamen zeldzamer voor: 

ongeveer 200. 

Op de duur ontdek je, dat vrij associëren, terwijl je je op een bepaalde persoon concentreert, 

even goed werkt. Vandaar dat ik tegenwoordig zelden of nooit de kaart meer leg. En wanneer 

ik het al doe, zijn de kaarten eigenlijk meer voor degene, die het slachtoffer is, dan voor 

mijzelf, want ik let er bijna niet meer op en gebruik hoogstens de kaarten om iets duidelijk te 

maken voor anderen, zodat mijn interpretatie ervan wel heel erg willekeurig is. 

Met het voorgaande heb ik u enig inzicht gegeven in de zaken, die in de loop van de tijd mijn 

belangstelling hadden. Enkele conclusies, die ik in de voorgaande artikelen neerschreef, 

brachten zelfs reacties van de lezers. Zoals de opmerking, dat ik nooit proeven met magie 

meer zal doen. 

Toch ben ik niet “bang”. Maar hoe meer je je met het occultisme bezig houdt, hoe sterker de 

overtuiging zich aan je opdringt, dat de eenvoudigste weg gemeenlijk ook de beste is. 

Het werken met rituelen, gebaren, hulpmiddelen, lijkt mij vooral voort te komen uit een 

behoefte, een bevestiging te vinden voor zaken, die je reeds weet, voor krachten, die je ook 

zonder dit reeds kunt gebruiken en richten. 

Zeker, wanneer je aan paranormale genezing wilt doen, is het vaak nodig suggestief in te 

werken op je patiënt. Dan laat je zijn spieren trekken, alsof het de kikkerpoten van Galvani 

zouden zijn, probeer je warmte en koude te doen gevoelen en zo meer. Maar de kracht, waar 

“t op aan komt, heeft daar weinig of niets mee te maken. Die stuur je door concentratie uit, 

richt je volgens aanvoelen. 

Maar goed, een patiënt, die voelt, dat er iets aan de hand is, zal eerder de gegeven krachten 

harmonisch verwerken. Dat staat voor mij na vele gevallen wel als een paal boven water. Maar 

wanneer je dergelijke zaken zelf nodig hebt om iets tot stand te kunnen brengen, sta je 

128 



volgens mij pas heel aan het begin van een werkelijk en bewust gebruiken van je krachten en 

gaven. 

Voor degenen, die zelf ook experimenteren op een van de gebieden, waarmede ik mij bezig 

heb gehouden, het volgende: Wees niet bang hulpmiddelen te gebruiken, wanneer je meent 

daarmede betere resultaten te kunnen behalen. Maar praat jezelf niet aan, dat je zonder dit 

niets kunt beginnen. 

Verminder steeds meer riten en hulpmiddelen, waarmee je werkt. Dan pas ga je beseffen, wat 

een wonderlijk wezen een mens in feite wel is en welke vreemde gaven verborgen blijven 

achter menselijke redelijkheid en gewoonte. 

Wees nooit bang voor het onbekende, maar wees er altijd voorzichtig mee. Een voorzorg 

teveel is altijd beter, dan een fout teveel, want die kunnen je soms aardige psychische 

schokken bezorgen. 

Wanneer je iemands leerling bent, volg zijn systeem. Maar beschouw dit als voorlopig. Pas 

wanneer je je eigen wijze van werken hebt gevonden, zul je de beste resultaten kunnen 

boeken. 

Wees rustig nieuwsgierig en probeer desnoods alles. Maar probeer nooit meerdere dingen 

tegelijk te doen, want dan loopt het gemeenlijk mis. Heb je geen conclusie getrokken, of een 

dood punt bereikt, wijd je voorlopig maar aan iets anders. 

Werk intuïtief. Wanneer uw intuïtie u zegt, dat u zich bezig zoudt moeten houden met iets, wat 

u reeds langere tijd geleden als ondoenlijk terzijde hebt gelegd, probeer het. Onbewust voelt u 

vaak aan, wanneer iets voor u weer van belang kan zijn. 

En wanneer u van voorspellingen houdt: vermijd die in alle ernst en plechtig te geven. Doe het 

als een spelletje, maak terloops eens een opmerking, maar voorkom, dat u angsten en 

verwachtingen wekt in medemensen. Want zelfs wanneer u het bij het juiste einde zou 

hebben, is de kans groot, dat u meer schade aanricht dan goeds tot stand brengt. 

Zo bezie ik de zaak tenminste, en ik heb de nodige ervaringen met dit alles opgedaan. Maar u 

behoeft het natuurlijk niet met mij eens te zijn. 

Dit is dan het laatste nummer van het jaar 1977; dus ODV-nieuws 1977-4. Karel heeft ook 

nu weer een stukje geschreven, prognoses deze keer niet. Het stukje dat hij dit keer in het 

blad zette, was getiteld: 

Mijmeringen (1977-4) 

Over experimenten heb ik nu wel genoeg geschreven. Jarenlang nu, elke drie maanden, 

schreef ik een stukje, dat in feite alleen over mijzelf ging. Zinloos, eigenlijk. Want het blijft bij 

uiterlijkheden, een halve biecht, bestemd voor hen, die willen denken, dat zij begrijpen. 

De sprekers van de Orde zouden hier onmiddellijk aan toe voegen, dat dit niet voor u bestemd 

is. Maar ikzelf weet nog niet, of dit geen bedrog of zelfbedrog zou zijn. 

De wereld van het paranormale is voor velen nu eenmaal een wonderlijke, een vreemde, 

nieuwsgierigheid wekkende wereld. Ook al verdiepen zij zich in alles wat daarmede verband 

houdt, de vaak emotionele achtergronden van het geheel zullen hen ontgaan. 

Toch is het paranormale vooral op emoties gebaseerd. Of mogelijk is de emotie de motor, die 

het paranormaal verschijnsel mogelijk maakt. Zonder al die gevoelens zou er, naar ik vrees, 

maar weinig overblijven van al die helderziendheid, die uittredingen, die trancetoestanden en 

al die paranormale geneeswijzen. 

Als mens leef je in een wereld die op “redelijkheid” gebaseerd is, een wereld, die “resultaten” 

wil zien en graag alle innerlijke en wonderlijke krachten en mogelijkheden om zou zetten in 

stoffelijk kenbare dingen. 

K.N. 



Zelfs de wereld van de geest, de wereld van het paranormale, wordt al te vaak bezien als een 

zonderlinge bron, waaruit je gegevens kunt halen, die de eigen stoffelijke wereld minder 

raadselachtig zullen maken en in bepaalde gevallen bovendien de mensen van hun eigen 

verantwoordelijkheid zullen ontlasten. 

Maar wanneer je alles tot de kern probeert te herleiden, kom je altijd weer bij jezelf terecht. 

Geen geestelijke sfeer, geen stoffelijke of geestelijke waarneming kan hiervoor in de plaats 

worden gesteld. Wanneer je de kern van alles probeert te benaderen en verder wilt gaan dan 

het in stoffelijke aanvaardbare termen omschrijven van paranormale zaken, kom je terecht bij 

jezelf. 

Vreemd genoeg blijkt de vraag niet zozeer te gaan om een: wie ben ik werkelijk, als om een: 

wat ben ik feitelijk, voor mijzelf kenbaar? 

Wat. Niet wie. Een mens leeft pas echt door de betekenis, die hij heeft in het geheel. En juist 

deze is moeilijk te doorgronden. Verander je werkelijk de wereld ten goede? Vaak lijkt dit zo te 

zijn. Maar dan opeens andere gebeurtenissen, ontwikkelingen, die strijdig zijn met je beeld 

van betekenis hebben voor anderen in de gunstige zin. 

Redelijk gezien zou je moeten zeggen, dat een mens, die het beste geeft, wat hij heeft, 

daarmede voldoende doet. Wat zou je meer moeten willen? Maar helaas, de rede, die elders zo 

gemakkelijk gebruikt kan worden om je straatje schoon te praten, heeft onvoldoende invloed 

op gevoelens. 

Soms denk ik, dat wij, die ons voornamelijk met het paranormale bezig houden, proberen 

boven het menszijn uit te stijgen in de hoop, zo ook onze eigen beperktheid op te heffen. Dan 

weer voel je je werktuig, iemand, die een groots werk volbrengt, ook al kan hij de draagwijdte 

daarvan niet overzien. 

Er ontbreekt iets: het vermogen, alle belevingen en alle daden onder een noemer te brengen. 

Zo is het mogelijk, dat uiterlijke rust en gelatenheid in feite alleen maar symptomen worden 

van innerlijke of geestelijke spanningen, die soms ondragelijk groot schijnen te worden. 

Maar ook het omgekeerde is vreemd genoeg het geval: wanneer je van binnen rustig en zeker 

bent, richt je kennelijk je aandacht veel meer op materiele zaken, zodat er nu op dit gebied 

spanningen ontstaan. 

Is de paranormaal begaafde dan afhankelijk van deze steeds wisselende onrust, deze steeds 

veranderende spanningen, deze opeenvolgende gevoelens van meerwaardigheid en 

voortdurend tekortschieten, daar hij zonder dezen niet tot het gebruik van zijn gaven komt? 

Soms denk ik, dat dit het enige antwoord is, dat enig hout hakt. Want zowel bij mijzelf als bij 

velen, die eveneens op de een of andere wijze hun paranormaal genoemde gaven gebruiken, 

constateer ik steeds weer dit wisselende patroon van spanningen. 

Maar, zoals iemand, die redelijk probeert te denken, ondanks alle gevoelsreacties, moet ik er 

op laten volgen: mogelijk is de onevenwichtigheid eerder de aanleiding tot het gebruiken van 

die gaven, die de meeste mensen in zich verdringen, dan het gevolg daarvan. 

Hoe vreemd kunnen je gedachten soms gaan, niet waar? Ik heb van die perioden, dat ik 

dergelijke bespiegelingen vast leg. Later denk ik dan, dat dit toch wel wat overdreven is. 

Ik leg u deze mijmering, die al enige tijd geleden door mij werd neergeschreven, maar voor de 

gelegenheid werd aangepast, voor als een van vele gedachtegangen, niet als een erkende 

waarheid. Mogelijk kent ook u dergelijke, bespiegelende ogenblikken en herkent u in mijn 

gedachtegangen iets van uzelf. Zo niet: ook op deze wijze kun je reageren op het leven en 

alles wat daarin voor jou een rol speelt. 

Trouwens, ik vind hier nog een mooi exemplaar van een mijmering, die kennelijk veroorzaakt 

werd door een discussie over vrije wil of iets dergelijks. Ook in dit geval lijken mij gevoelens 

een grote rol gespeeld te hebben. Maar oordeel zelf: 

130 



Een mens heeft een vrije wil? Mogelijk waar. Maar de kern van de zaak ligt niet in het mogelijk 

en hypothetisch bestaan van die vrije wil, maar in het feit, dat je in het leven steeds meer 

verstrikt raakt in toestanden en ontwikkelingen, die je niet kunt afschudden zonder gelijktijdig 

onoverzienbare consequenties te aanvaarden. 

Een mens is niet alleen maar gewoontedier, een kuddedier zonder meer. Die verklaring is te 

eenvoudig. Vele mensen zouden een bepaalde ontwikkeling of sleur wel willen doorbreken, 

maar durven de consequenties niet te aanvaarden, geloof ik. 

Neem nu een priester, die besluit te trouwen en dus zeker weet zijn roeping aan de kapstok te 

kunnen hangen. In deze tijd bestaan er zoveel sociale mogelijkheden, tot de bijstand toe, dat 

de materiele gevolgen niet onoverkoombaar zijn, terwijl ook genoeg mensen een dergelijke 

beslissing kunnen aanvaarden en respecteren, dat men door een dergelijk besluit niet meteen 

een paria zal worden. Toch vraag ik mij af, of zonder deze goede mogelijkheden een priester 

zo gemakkelijk zijn keuze openlijk zou doen en een huwelijk stellen boven het sluikse contact 

met een “huishoudster”. 

Jonge mensen kunnen mogelijk nog betrekkelijk eenvoudig een beslissing nemen en hun leven 

veranderen; een andere werkkring zoeken. Maar hoe ouder je wordt, hoe langer je op een 

bepaalde wijze geleefd hebt, hoe moeilijker het schijnt te worden om te veranderen, zelfs al 

zou je het willen. Trouwens, je wilt dan niet meer werkelijk kiezen voor het nieuwe, denk ik. Je 

zoekt eerder de goede kanten van het oude te behouden en die zover mogelijk aan te vullen 

met een vrijheid, die niet past binnen het patroon van een leven, waarin dit oude een rol moet 

blijven spelen. 

Zekerheid lijkt wel de begraafplaats te zijn van de vrije wil. Toch is het niet alleen de 

gewoonte, waardoor wij meer en meer gebonden geraken. Er is ook het beeld, dat wij van 

onszelf hebben ontworpen. 

De meeste mensen maken zich een voorstelling van zichzelf, die alleen in bepaalde opzichten 

juist is. Daaraan ontlenen zij hun gevoel van zekerheid, hun belangrijkheid, soms zelfs het 

gevoel goed te doen, juist te leven. 

Volgens mij zouden de meeste mensen wel anders willen zijn en worden, maar kunnen zij het 

beeld, dat zij zich van zichzelf gemaakt hebben, niet opgeven. Wanneer zij daarover al eens 

nadenken, zo overheerst hen meteen de angst voor gek te staan, a.h.w. opeens zonder kleren 

aan op de markt te lopen, zoals in een angstdroom. 

Mensen, die iets doen, dat tegen hun werkelijke wezen indruist, hoor je maar al te vaak 

zeggen: nu ja, je kunt nu eenmaal moeilijk anders, nietwaar? En zij rechtvaardigen hun 

gedrag met een beroep op God, de Koningin en het Vaderland, of een Fuhrer. Want die weet 

alles, weet wat goed is en het past een eenvoudig mens niet over de wijze beslissingen van 

hogere autoriteiten na te denken. 

Hebben de mensen werkelijk een vrije wil? Vergeet het maar. Wanneer men al een vrije wil 

bezit, stopt men hem zo snel mogelijk in een ontoegankelijk hoekje weg, om er vooral geen 

last van te hebben. 

En ondertussen worden oorlogen gevoerd, die niemand “wenst”. Martelen mensen 

medemensen “in naam van God en de Staat”, bedriegen mensen hun medemensen in het 

belang van de geestelijke morele en economische vooruitgang. 

Ik kan niet geloven, dat politici bepaalde beslissingen nemen omdat zij dit zelf wensen. Eerder 

gaan zij tegen eigen beter weten in te werk om zo macht te behouden en noemen hun beleid 

de kunst van het haalbare. Wat neerkomt op de kunst van het beperkt oneerlijk of onoprecht 

zijn. 

De vraag is, of zij anders kunnen handelen. Wie politiek als carrière gekozen heeft, kan 

volgens mij niet anders. En ditzelfde lijkt mij het geval te zijn voor predikers, die verkondigen, 

wat zijzelf niet meer in de praktijk weten te brengen. 



Hoe langer je bezig bent in een bepaald beroep, hoe langer je streeft in een bepaalde richting, 

hoe minder kans je hebt, te leven en te handelen, zoals je zou willen. Indien de vrije wil ons 

rechtmatig erfdeel is, hebben wij die verkwanseld voor het recht te leven binnen onze 

gemeenschap, zoal Ezau eens zijn eerstgeboorterecht verkocht voor een bord linzen. 

Wanneer ik enkele van deze mijmeringen nalees, vraag ik mij af, of ik ondanks alles geen 

pessimist ben. Aan de andere kant schrijf ik dergelijke zaken niet neer, wanneer ik gelukkig 

ben en een goede bui heb. Dan zijn er wel andere dingen, waarmede ik mij bezig houd. 

Je vraagt je zelfs af, of dergelijke verhalen niet de neerslag zijn van een gevoel van 

machteloosheid, of een poging je tegen de bestaande situatie af te zetten. 

Door de bank genomen zijn er nog heel wat goede dagen in het leven, lopende van het rumoer 

op een kermis, tot een ogenblik verstild tevreden zijn, terwijl je samen met een ander zit te 

lezen, of TV te kijken zonder veel te zeggen. 

Soms zijn de dagen vol van en stille humor, die op de achtergrond van het leven alleen nog 

maar plaats laat voor een onderdrukte lach, soms zijn er dagen, waarin alle gevoel in je 

bevroren lijkt te zijn en je met een kille zelfzucht afstevent op de rust van de slaap, die mogelijk 

soulaas zal brengen. 

Kortom, verdient het leven het wel, dat wij onszelf en het bestaan zo ernstig nemen? Ik 

betwijfel dit wel eens. Leven is: dag na dag voortgaan, tot wij inslapen en in een andere 

wereld wakker worden. Een soort spel, dat wij met ernst en hartstocht spelen, maar dat toch 

in feite een spel is en blijft, een mengeling van leren, lijden en vermaak. 

Er liggen in mijn la meer van die mijmeringen, sommigen optimistisch, anderen zo negatief als 

het maar kan. Ik beloof u hierbij plechtig u daarmede niet verder lastig te vallen, tenzij ik weer 

eens een keer werkelijk niet weet, hoe ik mijn bijdrage voor dit ODV-nieuws tijdig klaar. Maar 

ik kan het niet laten aan dit alles mijn filosofie voor het leven toe te voegen: leef vandaag zo 

gelukkig als je kunt, want gisteren komt niet meer terug. Werk vandaag, zo goed als je kunt. 

Morgen zal het wel weer niet deugen, maar dan heb je in ieder geval vandaag het gevoel, dat 

je iets goeds gedaan hebt. En bovenal: probeer je verbonden te voelen met de wereld waarin 

je leeft; met de mensen, de dieren, de planten. Dan valt het best mee. 

En als je je niet uiten kunt in redelijke woorden, maak er een gedicht of een liedje van. Want 

je uiten is erg belangrijk, belangrijker zelfs dan de vraag, of anderen je wel begrijpen. 

Wat mij nog tien regels laat. Wel, het meest melancholieke ogenblik van de dag is voor mij het 

ogenblik, dat de dag met ‘n oranje blos van schaamte in zee zinkt en met een laatste glans 

ons het lood van de avond laat. Draai je dan om en zie, hoe overal de lichtjes aangaan en 

wandel optimistisch naar huis door het geroezemoes van lichtreclames, het geratel van 

speelautomaten en de onredelijke haast van je medemensen in de verwachting, dat er 

tenminste vanavond eindelijk weer eens iets goeds op de TV zal zijn. Want met het sterven 

van de dag begint de kunstmatigheid van de samenleving extra duidelijk door te klinken. Maar 

het kan toch nog wel eens leuk zijn. 

Het ODV-nieuws 19781 bevatte, wat Karel v.d. Nagel betrof, alleen de prognoses; de 

politiek en het weer betreffende. Mocht u interesse hebben, een en ander is opvraagbaar. In 

het volgende nummer, dus 1978-2, werd een ingezonden brief opgenomen, waarin dringend 

om hulp, om vrijwilligers, gevraagd werd voor het reproduceren van de ODV-publicaties. In 

dat nummer gaf Karel zijn reactie op die ingezonden brief. 

Commentaar op een ingezonden brief (1978-1) 

U hebt deze hartenkreet gelezen? Dan hebt u waarschijnlijk iets vernomen, waar u nog nooit 

over hebt nagedacht. Of niet soms? 

K.N. 

132 



Slechts weinige van onze leden-abonnees beseffen, wat het betekent elke week opnieuw je 

vrije tijd - en vaak een groot deel daarvan - te besteden aan werkjes, die - hoe nodig en nuttig 

ook - toch op de duur wel eens heel erg vervelend kunnen worden. 

Nog minder beseft men, dat hierdoor je normale mogelijkheden erg beperkt kunnen worden. 

Stelt u zich eens voor, dat u, weer of geen weer, visite of geen visite, goed Tv-programma of 

niet, elke week twee malen enkele uren zou moeten werken, dit zonder vergoeding, vaak 

zonder “dank je” als loon. U hebt vast niet altijd zin, hebt vaak andere dingen die ook gedaan 

moeten worden. Maar u laat alles voor wat het is en gaat weer naar uw vrijwillig aanvaarde 

job. Want je kunt de mensen toch niet in de steek laten. 

Juist daarom lijkt mij het voorstel een team van meerdere vrijwilligers te vormen zo belangrijk. 

Dan is het eens mogelijk iets te regelen, dan kun je meewerken en toch tijd voor 

jezelf overhouden en rekening houden met andere afspraken, met de normale zaken van het 

leven. 

Mogelijk vindt u dat ik overdrijf. Maar ik spreek uit eigen ervaring: ruim 22 jaar zitten mijn 

vrouw en ik elke zaterdag en zondag aan de tikmachine - behalve in de vakantie - om de Stem 

af te nemen en op stencil te zetten. Komt er visite, dan houdt de een zich met hen bezig, want 

de ander moet immers werken. Ook wanneer je je ziek voelt en een doos papieren zakdoeken 

in je leven een heel belangrijke plaats in neemt. Ook, wanneer voor het eerst na weken de zon 

schijnt en Scheveningen lokt. 

Zelf heb ik natuurlijk groot belang bij een juist verloop van zaken, want mijn salaris is 

afhankelijk van een goede gang van zaken en daarbij spelen de publicaties nu eenmaal een 

heel belangrijke rol. 

Dit laatste geldt niet voor al die andere vrijwilligers, die week in week uit afdrukken, 

verzenden, bundelen, zorgen dat de zaal tijdig open is en alles juist geregeld wordt. 

Ik heb wet eens horen zeggen: zonder Karel zou er geen ODV zijn. Dat is wat overdreven en 

een onderschatting van de Geestelijke Leiding. Maar zeker is wel, dat zonder al die vrijwillige 

werkers diezelfde Karel niet in staat zou zijn, zo als medium te werken, als nu het geval is. 

Kortom: zonder de werkers onvoldoende inkomsten, geen gesalarieerd medium in dienst van 

de Orde - uniek in Nederland en mogelijk in de wereld, want van een medium in dienstverband 

heb ik nog nooit gehoord. 

Wie u vraagt, als vrijwilliger mee te werken, vraagt van u een offer, dat is zeker. Maar anderen 

brengen dit offer al een kwart eeuw lang. Het is maar dat u het weet. En met een paar 

betrouwbare werkers meer kan de Orde nog lang blijven draaien in zijn huidige vorm. Mogelijk 

acht ook u dit een offer waard. 

Aan de ingezonden brief voeg ik zo mijn eigen hartenkreet toe. 

KAREL 

De tijd gaat snel; 1978-3 komt al weer op het scherm. In dit nummer geeft Karel v.d. Nagel 

weer zijn bekende “Kleine Prognoses”, en even bekend mag worden verondersteld, dat u die 

prognoses kunt opvragen. Verder heeft Karel het deze keer over 

Uittredingen (1978-3) 

Over uittredingen schijnen nogal wat verschillende verhalen in omloop te zijn. Opvallend is 

daarbij, dat de gegeven verklaringen gemeenlijk duidelijk stroken met de opvattingen en 

persoonlijkheid van de verteller. 

Het zal elke lezer duidelijk zijn, dat ook ik aan een dergelijke persoonlijke interpretatie zal 

lijden. Het volgende is dan ook geheel gebaseerd op mijn eigen waarnemingen en wordt 

aangevuld met veronderstellingen, die mij juist voorkomen, zonder dat ik enig bewijs voor dit 

alles kan geven. 

Elke uittreding begint voor mij met een periode van doezeligheid. Je krijgt het gevoel in te 

dommelen, je reacties op de buitenwereld zijn traag en vallen langzaam weg. Soms, maar niet 



altijd, schijn je stemmen in je hoofd te horen, vaak als een verward gefluister, een enkele keer 

duidelijk en goed verstaanbaar. 

Verstaanbare stemmen betekenen gemeenlijk een verzoek of zelfs een opdracht. De 

fluisterende stemmen zijn eerder een soort gesprek, waarvan soms flarden verstaanbaar zijn, 

maar nooit het geheel. Hun betekenis en betrouwbaarheid is nil en volgens mij zijn het in de 

meeste gevallen echo's uit je onderbewustzijn, al dan niet vermengd met niet geheel besefte 

waarnemingen in de sferen rond je. 

Een ding is zeker: duidelijk verstaanbare stemmen geven altijd boodschappen, die 

samenhangen met de volgende uittreding, of - wanneer deze niet onmiddellijk volgt - op je 

eigen toestand en mogelijkheden in verband met geestelijke taken. Is de sluimertoestand 

eenmaal ingetreden, dan volgt een gevoel van even wegzinken in b.v. een zachte matras, 

waaruit je dan opveert. 

Wil je er zeker van zijn, dat je werkelijk uitgetreden bent, dan moet je even omkijken of naar 

beneden kijken in sommige gevallen - en proberen goed waar te nemen, wat daar kenbaar is. 

Zie je jezelf liggen, dan is uittreding waarschijnlijk, maar niet zeker. Ligt er echter rond het 

lichaam een soort aura, die geel is, of gele stippen in grote aantallen bevat, dan is het zeker, 

dat je je lichaam verlaten hebt. 

Ik meen, dat deze uitstraling deels voortkomt uit de band, die tussen geest en stof blijft 

bestaan, maar daarnaast ook aangeeft, dat het lichaam tegen een ongemerkt ingrijpen van 

andere persoonlijkheden is gevrijwaard. 

Eerst na deze constatering kijk ik verder rond mij. Is er sprake van begeleiding - wat nogal 

eens voorkomt - dan zie je je gids. In andere gevallen voel je je in een bepaalde maar niet 

geheel te definiëren richting getrokken. Je hebt het gevoel je te verplaatsen zonder eigen 

inspanningen, alsof je op een onzichtbaar tapis roulante zou staan. 

In beide gevallen bereik je na zeer korte tijd - althans voor je gevoel - je bestemming. Hier 

word je duidelijk gemaakt, wat je verder te doen staat. De voor omschreven vormen van 

uittreden worden dus niet alleen door je eigen vrije wil bepaald, maar zijn altijd afhankelijk 

van de medewerking of beïnvloeding door anderen. 

Indien ik u op grond van mijn eigen ervaringen een raad mag geven: Wanneer u ooit op een 

dergelijke wijze uittreedt, moet u altijd eerst omzien. Is er geen gouden glans of spikkeling 

rond uw lichaam kenbaar, zeg dan tot uzelf: ik droom en moet nu wakker worden. 

Hierdoor voorkomt u dat u van uw lichaam wordt weggelokt, terwijl dit onbeschermd 

achterblijft. Zelfs indien er verder niets onaangenaams plaats vindt, kunt u er zeker van zijn, 

dat weggaan van een niet beschermd lichaam resulteert in een kater, hoofdpijn, grote 

vermoeidheid e.d. Ook wanneer u bewust en op eigen wens uittreedt, is het van belang om te 

zien of vast te stellen, of het lichaam wel door een voldoende uitstraling beschermd wordt. In 

deze gevallen zal de uitstraling echter vaak lichtblauw of zilverkleurig zijn. 

Dit wijst er op, dat u in voldoende mate met uw lichaam verbonden blijft om onmiddellijk terug 

te kunnen keren, wanneer omstandigheden of onaangename ontmoetingen in de een of andere 

sfeer dit noodzakelijk maken. 

Van belang is ook een beseffen, dat een uittreding aanstaande is. Hierdoor kunt u, terwijl u 

nog niet geheel weggedommeld bent, uzelf opdracht geven alles, wat u zult beleven of 

waarnemen, goed te onthouden en onmiddellijk na het ontwaken weer te geven. 

Door deze suggestie maakt u van elke mogelijke uittreding een wekdroom: het beëindigen van 

de toestand zal het lichaam dwingen zich van zijn stoffelijke omgeving bewust te worden en 

schept vooral bij uittredingen gedurende de slaap de mogelijkheid, althans in enige 

steekwoorden de opgedane ervaringen vast te leggen. Dezen kunnen dan, wanneer u weer 

geheel wakker bent en over meer tijd beschikt, dienen als een soort geheugensteuntje, zodat 

u tenminste het belangrijkste weer in uw waakbewustzijn terug kunt roepen. 

134 



Uitgaande van mijn eigen ervaringen dient men er echter niet op te rekenen een gehele 

uittreding in details weer te kunnen geven. Bij uittredingen, die een taak omvatten, herinner ik 

mij hoofdlijnen en vaak ook persoonlijkheden, die bij mijn werkzaamheden betrokken waren. 

Soms meen ik ook de omgeving gezien te hebben, maar dit zal in de meeste gevallen volgens 

mij eerder een kwestie van rationalisatie te zijn, dan een werkelijk en zonder meer je 

herinneren van feiten. 

Ook bij uittredingen naar de sferen geldt ditzelfde: ik herinner mij vooral persoonlijkheden, 

waarmede ik contact had. Van een eventuele gedachte-uitwisseling blijven wel enkele 

fragmenten hangen, maar toch krijg ik altijd weer het gevoel, dat er veel ontbreekt en dat het 

niet zonder meer mogelijk is de samenhangen, aan de hand van hetgeen ik mij herinner, 

geheel juist te reconstrueren. 

Indien ik bewust uittreed, zal het doel, waarmede ik dit doe, grotendeels mede bepalen, wat ik 

kan onthouden. Zo zal grote aandacht voor een omgeving resulteren in een duidelijk beeld 

daarvan. Maar alle andere gegevens zijn dan weer vaag. 

Toch is deze wijze van werken van groot belang. Wanneer je het al dan niet “eclat” zijn van 

een uittreding wilt constateren: je kunt langs deze weg b.v. weten, hoe laat mensen thuis 

kwamen, hoeveel bloemen er in een vaas staan, welke voorwerpen op een buffet staan e.d. en 

dan later nagaan of dit klopte. 

Toch zal zelfs een dergelijk bewijs niet altijd geheel zonder moeilijkheden te brengen zijn. De 

ervaring leerde mij, dat tijdens de uittreding vaak ook een verschuiving van tijd plaats vindt. 

Om een voorbeeld te geven: Bij een uittreding naar een huis in de USA, dat ik nog nooit gezien 

had, kon ik inderdaad de meubelen en het kleurenschema van de inrichting goed beschrijven 

op enkele details na. Deze details klopten na enkele weken weer wel. De veranderingen bleken 

het gevolg te zijn van voornemens, die reeds voor mijn waarneming werden gemaakt, maar 

eerst rond een week daarna tot uitvoering kwamen. 

Ik “zag” dus zaken die er nog niet waren. Anders gezegd: ik zag de situatie, zoals die rond een 

week na mijn waarneming zou bestaan. Wat de vraag opwerpt, wat de waarneming op zich 

dan wel waard is. 

Persoonlijk heb ik het gevoel, dat je in uitgetreden toestand niet aan de normale wetten van 

tijd en ruimte bent gebonden, zodat een je verplaatsen in ruimte - in het genoemde geval van 

Rijswijk ZH naar een plaats in New Yersey - gepaard gaat met een verplaatsing in de tijd. 

Op grond van verschillende soortgelijke ervaringen ben ik zelfs geneigd aan te nemen, dat de 

afstand op aarde, die je in de geest aflegt, op de een of andere wijze in verband staat met de 

verplaatsing in tijd. Zeker is, dat bij uittredingen binnen eigen land nooit kenbare 

tijdsverschillen bestonden tussen waarneming en heden. 

Wanneer u dus ooit probeert, middels uittreding b.v. in Amerika of Australië, waarnemingen te 

doen, bij b.v. familieleden, is volgens mij de kans groot, dat - zo u resultaat boekt - de 

waarneming niet zal stroken met de toestand ter plaatse op het ogenblik van uittreding. 

Wanneer u naar de sferen gaat, valt bijna elke mogelijkheid tot controle weg. Zelfs indien u 

een boodschap krijgt, waarin zaken worden genoemd, die later uitkomen, is het nog de vraag 

of alles, wat u daarbij tijdens de uittreding hebt beleefd, werkelijkheid is, dan wel een soort 

droom, die u zelf hebt opgebouwd om zo die boodschap voor uzelf aanvaardbaar te maken. 

Afgaande op mijn ervaringen meen ik overigens, dat de personen, waarmede je te maken 

hebt, wel echt zijn. Je dient echter te beseffen, dat zij zich soms in meerdere vormen 

gelijktijdig aan je tonen. Eens sprak ik met een persoon, die echter in drie gedaanten - het “ik” 

op verschillende leeftijden - sprak, waarbij elke gedaante een eigen functie scheen te hebben: 

De uitspraken van de oudste gestalte waren wijsgerig, de middelbare leeftijd hield zich vooral 

aan feiten, de jongste gestalte sprak voornamelijk over taken en mogelijkheden. 

Is dit een drogbeeld? Ik weet het niet. Maar ik was mij er wel degelijk en zonder enige twijfel 

van bewust, dat ik in feite met een enkele persoonlijkheid te maken had en wel met iemand 

die ik in mijn vroege jeugd gekend had. 



Hoe het ook zij, hetgeen besproken werd, was voor mij zinvol en heeft mij zelfs geholpen mijn 

eigen houding in het leven verder te bepalen. 

De landschappen, die je soms ziet, zijn gemeenlijk erg mooi. Maar zodra de uittreding iets 

verder gaat dan een geestelijke sightseeing, vallen vormen gemeenlijk snel weg. De 

herinnering omvat dan gemeenlijk meer kleuren en gevoelens dan feiten en vormen. Wel heb 

je vaak het gevoel, dat een bepaalde persoon bij je was en denk je soms die te kunnen 

omschrijven in alle details. 

Het feit, dat zo vaak de eigen verbeelding mede een rol speelt, wordt volgens mij onderstreept 

door de vormen en attributen, die je meent te zien. Wanneer b.v. iemand een wit gewaad, 

afgeboord met gouden galons aan heeft, kan dit een weergave zijn van onze onderlinge 

verhouding of mogelijk van een verschil in bewustzijn of rang. Maar ik kan maar niet geloven, 

dat er in het hiernamaals kleermakers rondlopen, die voor hun klanten witte gewaden en 

mantels met borduursels ontwerpen, terwijl ik mij ook maar moeilijk in kan denken, dat 

iemand na zijn dood veel tijd en zorg zal gaan besteden aan het ontwerpen van exclusieve 

gewaden. 

Maar men stelt zich engelen vaak voor in witte gewaden, al dan niet gezoomd met zilver of 

goud. Men stelt zich magiërs voor met vreemde gewaden, waarop vele symbolen zijn 

geborduurd e.d. Ik vrees, dat wij zelf de kleding denken bij de persoonlijkheid en wel in 

overeenstemming met de indruk die wij daarvan krijgen. 

Daarmee wil ik niet beweren, dat overgeganen zich niet zullen tonen in een bepaalde kleding. 

Maar daar dit, volgens mij dan, eerder ten doel heeft hen kenbaar te maken, kan ik mij niet 

indenken, dat zij andere dan de in hun tijd gebruikelijke kledij zullen tonen. 

Landschappen lijken mij in vele gevallen eerder de uitbeelding van een stemming te zijn dan 

de weergave van iets, wat objectief bestaat. Ik heb voor mijn eigen gevoel in een bepaalde 

sfeer nogal eens gemediteerd in een zes of achthoekig tempeltje, open naar alle kanten, vloer 

uit zwart en witte tegels. Ik heb daaruit veel kracht en opgewektheid meegebracht. Maar dat 

het werkelijk zo in een of andere wereld bestaat, betwijfel ik nog steeds. 

U bemerkt wel, dat uittredingen niet alleen maar reisjes buiten eigen lichaam zijn. Volgens mij 

dan. Verschuivingen in tijd bij bezoeken aan stoffelijke omgevingen, veranderende gedaanten 

en landschappen bij uittredingen in de sferen. 

Het is werkelijk moeilijk gedegen conclusies te trekken, zelfs wanneer je heel wat van die 

ervaringen achter je hebt. Maar of het gelukt de waarheid te onderkennen? 

Wie in staat is, het wezen van het menselijke bestaan geheel te doorgronden, zal mogelijk 

kunnen zeggen, wat werkelijk bestaat en wat illusie is. Maar dat geldt dan evenzeer voor het 

menselijke bestaan op aarde als voor uittredingen en het leven na de dood. 

Mijn eigen conclusie luidt, dat je tijdens uittredingen heel wat kunt waarnemen en beleven, dat 

althans vanuit een materieel standpunt niet als echt of waar beschouwd kan worden. Alleen 

zaken, die controleerbaar zijn aan de hand van stoffelijke feiten, neem ik voorlopig als redelijk 

juist aan. 

Zelfbedrog wordt in de hand gewerkt, wanneer je belevingen tijdens uittredingen beschouwt 

als bepalend voor je eigen bewustzijn, noodzaak e.d. Het argument, dat de geest iets wenst en 

dit zo kenbaar maakt, acht ik hierbij niet steekhoudend. Een geest die in staat is een uittreding 

te regelen, zou volgens mij ook in staat moeten zijn een overtuigend bewijs van meer 

stoffelijke aard te produceren. Uittreding kan in vele gevallen helpen de spanningen van het 

aardse bestaan op te heffen en zelfs voeren tot het vinden van antwoorden op vele problemen. 

Het is op zijn minst als nuttig en voor het “ik” belangrijk te beschouwen. Maar dat betekent 

nog niet, dat je werken en leven in de sferen grotendeels in de plaats kunt stellen van 

stoffelijk beleven en werken. 

136 



Je kunt ongetwijfeld soms mensen helpen, wanneer zij sterven, of, kort nadat zij zijn 

overgegaan, door in uitgetreden toestand contact met hen op te nemen. Maar slechts zelden 

kun je met zekerheid constateren, dat de persoon, die je geholpen hebt, inderdaad de 

problemen had, die je je kunt herinneren. Het lijkt mij persoonlijk daarom beter en ook in 

geestelijk opzicht juister alle uittredingen te beschouwen als een aanvulling op het stoffelijk 

bestaan en nooit te proberen dezen in de plaats te stellen van een stoffelijke activiteit. 

Nog een tip: wanneer u na een uittreding zeer vermoeid wakker wordt, is het verstandig, niet 

onmiddellijk aan het werk te gaan, maar eerst het volgende te doen: 

Haal enkele malen diep adem, zo mogelijk in de vrije natuur. Zorg, dat u in direct of indirect 

zonlicht zit. Ontspan u en probeer rond u een gouden licht te zien. In de meeste gevallen zult 

u even wegzinken in een kort sluimer, waaruit u dan geheel ontspannen en geladen met 

levenskracht weer ontwaakt. 

Waarmede ik dan enkele van mijn denkbeelden omtrent uittredingen en al, wat daaraan vast 

kan zitten, aan u heb voorgelegd. Zoals ik reeds in het begin zei: dit is alles op mijn 

persoonlijke ervaringen gebaseerd en bevat denkbeelden, die volgens mij juist zijn. 

Mogelijk hebt u geheel andere ervaringen gehad. In dat geval zou ik dit graag van u horen. 

Het is eveneens mogelijk, dat u het met mijn denkbeelden niet eens kunt zijn. Indien u 

daarvoor te omschrijven redenen kunt geven, zou ik eveneens graag, schriftelijk, uw 

tegenwerpingen ontvangen. Indien er voldoende reacties komen, kunnen wij hieraan mogelijk 

een volgend artikel wij den. 

K.v.d.N. 

Hier dient het ODV-nieuws 1978-4 zich aan. Ook nu weer de “Korte Prognoses”, 

voorspellingen m.b.t. het weer en de algemene toestand van de wereld. Ook dit is weer op 

te vragen, u wist dat al. In dit nummer was maar een klein artikeltje van Karel te vinden; 

de gebruikelijke verhandelingen in samenhang met de Alg. Ledenvergaderingnamen de 

meeste papierruimte in beslag. Hier volgt dan dat stukje van Karel: 

Kunt u zich indenken... (1978-4) 

...dat het bij het verschijnen van ons volgende nummer alweer 30 jaren geleden is, dat ik de 

eerste seances onder bescherming van de ODV gaf? Ik, eerlijk gezegd, niet helemaal. 

Dertig lange jaren hebben bestuurderen zich zorgen gemaakt over de mogelijkheid de Orde 

financieel drijvende te houden, bijna 30 jaren lang verschijnen verslagen van de 

bijeenkomsten, de eersten opgenomen in steno en in doorslagen getypt, dan de verkorte 

gestencilde versie, die de heer Rientjes uitgaf, een versie waarbij gebruik gemaakt werd van 

een bakbeest van een bandrecorder. En sinds meer dan 20 jaren onze uitgaven in de huidige 

vorm. 

Het duizelt je gewoon, wanneer je probeert iets te overzien van het werk, dat in al die jaren 

vrijwillig werd verzet - vooral wanneer je bedenkt, dat de verslagen in het begin op een 

handmachine gedraaid moesten worden. 

Aannemende, dat ik gemiddeld per jaar 200 seances heb gegeven, bedraagt het aantal 

lezingen, dat werd gehouden, rond 6000. Bij een gemiddelde spreektijd van 1½ uur per 

zitting werd 9000 uren in trance gesproken ofwel 333 1/3 dag. Meer dan 2000 verslagen 

getikt, gedraaid, verzonden. Om duizelig van te worden. 

Verbaast het u, dat ik een zekere vreugde en trots gevoel, wanneer brochures, die 10 of meer 

jaren geleden werden uitgegeven, nog steeds gevraagd worden, dat er nog herdrukken nodig 

zijn? 

Dertig jaren is bijna een half mensenleven. Het zal u niet verbazen, dat het jeugdig 

enthousiasme bij uw medium zo nu en dan ontbreekt. Toch ben ik diep in mijzelf dankbaar, 

dat dit alles mogelijk was, dat ik nog steeds in staat ben dit werk voort te zetten. 



Maar aan de vooravond van de Algemene Ledenvergadering wil ik daar nadrukkelijk aan toe 

voegen, dat mijn dank niet alleen de Broeders in de geest betreft, maar wel degelijk ook al die 

vrijwilligers, die vele bestuursleden, die het bestaan van de Orde mogelijk hebben gemaakt en 

nog mogelijk maken. Mijn werk is a.h.w. het uithangbord, maar zij zorgen ervoor, dat alles 

met zo weinig mogelijk moeiten en haperingen mogelijk is, dat altijd zalen besproken zijn, 

iemand aan de kassa zit, de zittingen inleidt, dat afspraken tijdig worden gemaakt en wat al 

niet meer. En natuurlijk ook de financiën in de gaten worden gehouden. 

Niet alleen mij, maar u allen past hier, dacht ik, wel een hartelijk “Dank jullie voor alles” 

Karel. 

Aangezien in het hele Documentatiecentrum de nummers 1979-1 en 1979-2 van het ODVnieuws 

niet te vinden zijn, ga ik maar door met nummer 1979-3, dat hier voor mij ligt. Deze 

keer ook weer de bekende Prognoses, die weer opvraagbaar zijn. En verder, van Karel: 

Zo maar wat... (1979-3) 

Het loopt tegen de vakantie. Bulten moet het zomer zijn, al valt het op het ogenblik moeilijk, 

daarin te geloven. Onwillekeurig kijk ik even terug naar het afgelopen jaar. 

Het is snel gegaan. Mensen die je kende gingen over, nieuwe vrienden zijn gemaakt. Het werk 

dreunde voort in een sleurtje, dat slechts een enkele maal onderbroken werd door 

gebeurtenissen. 

Mogelijk heeft dit alles ook invloed op je gedrag en geestelijk leven. Ik weet het niet zeker. 

Wel ben ik mij er van bewust, dit jaar ongeduldiger te zijn geweest dan anders en mijn werk 

met minder werkelijke vreugde te hebben gedaan. 

De laatste dagen voor de weken van ontspanning vloeien echter traag als dikke stroop. Je hebt 

gedaan wat je kon, zo goed als je maar kon, maar nu is werkelijk de fut er wat uit. Nog een 

interessant en verantwoord artikel brouwen? Dank U. En daarom schrijf ik zo maar wat. 

Misschien is het uittreden, dat ik nog steeds en regelmatig doe, mede de oorzaak van deze 

moeheid: er was nogal wat werk in de minder lichtende werelden te doen en ook op aarde 

waren er karweitjes, die een aankomende geestelijk bewuste kennelijk best even op kon 

knappen. 

Er hangt over delen van deze wereld op het ogenblik een soort duister waas. Onvrede en 

geweld broeien overal en komen steeds weer tot uitbarsting. En wanneer het zover is zijn er 

weer doden, die geleide nodig hebben, stervenden, die tot een aanvaarden van contact met 

iemand uit de geest moeten worden gebracht. 

De aarde gaat gebukt onder de strenge ingrepen van Saturnus, houd ik mij dan maar voor. 

Over enige tijd zullen de mensen weer meer naar elkaar luisteren en een contact met iemand 

vanuit een geestelijke wereld minder snel afwijzen. 

Zelfs het Wessacfeest was anders dan anders. In de pracht van kleurig licht rond de felle 

uitstorting van kracht spiraalden lijnen van geel, banen van rood werden bij het naderen van 

de aarde donkerder en vlak rond het altaar was een warreling van vele kleuren aanwezig die 

steeds weer nieuwe tinten schenen te vormen. 

Uit de reactie van vele anderen, die in de geest aanwezig waren moet ik wel opmaken, dat dit 

sinds vele jaren niet meer zo is voorgekomen. 

Toch was het geheel niet benauwend. Soms leek het zelfs of achter alle plechtstatigheid en 

lichtend vertoon iets van een glimlach schuil ging. 

Dit alles houdt mij ook nu soms nog bezig: Ik kan het niet begrijpen. Elke interpretatie volgens 

gangbare waarderingen schijnt weer door andere nevenkleuren te worden ontkracht. 

138 



Pogingen om van mijn vrienden in de sferen later nader commentaar te krijgen brachten ook 

al niet veel op: De Raad is er nog steeds mee bezig. 

Jawel, dank u, pot voor de geest. Maar je wilt meer weten, wilt begrijpen. Dus vraag je verder, 

pieker je voort. Bovendien moet ik in deze vakantie ook nog mijn prognose voor het volgende 

jaar in elkaar draaien, dus wat extra gegevens zijn nooit weg. 

U zoudt willen weten, wat ik er tot nu toe uit heb gekregen? Schrik niet: grote vooruitgang op 

geestelijk gebied, maar ook heel wat menselijke ellende. Niet alleen zullen de conflicten in de 

wereld toenemen en zal er economisch niet veel verbeteren, maar ook de natuur schijnt rond 

het einde van 1979 vreemde dingen gaan doen. 

De enige conclusie, die op grond van alles wat ik tot nu toe hoorde en heb begrepen mogelijk 

is, luidt: vooral menselijke slordigheid en nalatigheden zullen heel wat mensen opeens voor 

onoverzienbare problemen stellen. Heel wat kleinere en grotere ongelukken zijn hieraan te 

wijten. 

Doordat de mensen minder dan ooit geneigd zijn werkelijk naar elkaar te luisteren en met de 

feiten rekening te houden zal er nogal wat verwarring ontstaan op vele gebieden. 

Iets waaraan u en ook ik niet bepaald veel hebben dus. Alleen voor de prognoses betekent het, 

dat ik met het voorspellen van onaangenaamheden safe zit. Welke en wanneer zal ik wel eens 

uitrekenen, wanneer ik meer fut en tijd heb. 

Trouwens: ik was verschillende keren in zeer duistere sferen de laatste tijd en ook daar is mij 

iets opgevallen: Er zijn meer wegen naar het licht toe open dan voorheen, ook al worden zij 

gemeenlijk zo goed mogelijk bewaakt door duisterlingen, die zowel lichtende figuren als 

entiteiten, die uiteindelijk toch de moeizame tocht naar het licht aanvaarden, niet bepaald leuk 

schijnen te vinden. 

Ja, voor mijn gevoel loopt alles door elkaar, maar om onbegrijpelijke redenen lijkt alles ook 

wat lichter dan het in de afgelopen jaren was. Nu heb ik het gevoel dat het vlakbij is. 

Ik vraag mij af, of dan inderdaad opeens alles anders zal zijn. In de stof kan ik het mij eerlijk 

gezegd moeilijk indenken, maar geestelijk liggen de zaken volgens mij anders. Het is mogelijk, 

dat van de ene dag op de andere in vele mensen iets veranderen gaat. 

Lichtend zal het zijn, dat geloof ik zeker. Een ommekeer, waarbij zaken als Provo alleen maar 

vage voorlopers waren, de predikers in de woestijn, die nu deels hun hoofd kwijt zijn geraakt, 

deels zich rond het gemeste kalf van de welvaartsmaatschappij hebben geschaard, terwijl in 

enkelen het oude vuur soms nog even oplaait. 

Eigenlijk is het geen onderwerp voor dit blad. Maar zoals ik er al boven zette: ik schrijf zo 

maar wat. En dan komen de dingen, die je het meeste raken onwillekeurig op de voorgrond. 

Beschouwt u dit maar als een briefje, dat u Indien gewenst ongelezen terzijde kunt leggen, 

omdat antwoord toch niet nodig is. 

Nu ik oud genoeg ben geworden om al blij te zijn, dat ik mag behouden, wat ik heb, laten 

veranderingen mij stoffelijk gemeenlijk koud. Toch zindert ergens diep in mij een ademloze 

verwachting van alomvattende veranderingen, die ook mij niet ongemoeid zullen laten, maar 

die voor het geheel van de mensheid geestelijk en anderszins het begin van een nieuwe tijd 

voorvoelt. 

Nu ja. U weet nu, wat ik er van denk en voel. En wanneer u dit alles onzin vindt hebt u 

mogelijk groot gelijk. Wijt het dan maar aan de lome ongedurigheid, die kort voor vakanties 

overal de kop op pleegt te steken. 

Want u weet het: tussen 15 juli en 15 augustus zijn er geen bijeenkomsten, geen stencils te 

tikken en zelfs voor dit blad zal ik alleen iets doen, wanneer ik er werkelijk zin in heb. Zolang 

de zon schijnt echter trek ik er op uit. 

Ook u allen wens ik een prettige vakantie met vele zomerse dagen toe. 



Het ODV-nieuws 1979-4 bevatte weer de prognoses voor het jaar 1980; mocht u die willen 

bestuderen, dan kan dat: u hoeft ze maar te bestellen. Wat ons medium; ons aller Karel 

betreft, die kon toch nog een stukje plaatsen; het herfstnummer van het ODV Nieuws 

omvat immers bijna altijd ook nog de beschouwingen van de Algemene Ledenvergadering. 

Hier volgt wat Karel schreef: 

Nogmaals: zo maar iets... (1979-4) 

Toen ik de vorige maal, verveeld en moe na een jaar dat toch weer heel wat van mijn krachten 

had gevraagd, besloot zo maar iets te schrijven, verwachtte ik geen groot aantal positieve 

reacties. 

Dat is kennelijk een bewijs voor het feit, dat ik mijn lezers niet zo goed ken als ik dacht. Ofwel 

dat ik te weinig besef hoe zaken, die voor mij gewoon zijn, voor anderen interessant zijn. 

Allen, die zo vriendelijk en positief reageerden, hiervoor mijn hartelijke dank. In het bijzonder 

de heer Greve, die mij een door hem geschreven boekje over Levensbestemming zond. Ik heb 

het inderdaad gelezen, ofschoon dit evenzeer aan de slechte zomer als aan mijn 

weetgierigheid te danken was. 

De moeilijkheid is, dat je altijd weer ergens een antwoord schuldig moet blijven op de vele 

vragen, die samen met de reacties je bereiken. Er zijn zelfs mensen, die graag willen weten, 

hoe ik aan mijn prognoses kom. Geen duidelijk antwoord is mogelijk. 

Inderdaad maak ik wel enig gebruik van astrologie, maar de wijze waarop ik dit pleeg te doen 

zou elke zich ernstig nemende astroloog tot wanhoop brengen. 

Dan maak ik gebruik van enkele meer kabbalistische werkwijzen, waaronder het z.g. torentje 

een van mijn lievelingsmethoden is. Soms gebruik ik bovendien nog een pendel en dan pleeg 

ik mij nog te concentreren op bepaalde berekende gegevens en pendeluitslagen. 

U ziet, ik werk met een stamppot van gegevens en probeer daaruit conclusies te trekken, die 

elk redelijk mens onzinnig zou noemen. 

Dat ik daarbij een bijna morbide voorkeur heb voor alle rampen en andere onaangename 

zaken moet u mij maar vergeven: om in de krant te komen moet iets nogal erg zijn, want de 

goede dingen acht men maar zelden het noemen waard. En om gelijk te kunnen hebben is het 

toch noodzakelijk, dat een en ander in de nieuwsmedia komt, nietwaar? 

Het deed mij overigens goed dat ik met mijn weervoorspellingen nu eindelijk eens goed zat en 

- lang vooruit - tot resultaten kwam die althans voor Den Haag en omstreken gemiddeld 

evengoed waren of beter dan de voorspellingen op korte termijn van De Bilt. Maar dat 

betekent niet dat ik mijzelf opeens een goed weerprofeet noem, want ik ben al die jaren nog 

niet vergeten, dat ik er helemaal, maar dan ook werkelijk helemaal, naast zat. 

Ik heb het gevoel, dat de graad van juistheid sterk samenhangt met mijn persoonlijke 

toestand en gevoelswereld. En wanneer dit het geval is, zullen mijn prognoses nooit helemaal 

betrouwbaar kunnen zijn. Want al probeer je naar buiten toe altijd zo gelijkmoedig mogelijk 

over te komen, van binnen zien de zaken er vaak wel anders uit. 

U bemerkt wel, dat het bereiken van en bezitten van enige zelfkennis voor mij belangrijk is. 

Mogelijk ben ik ijdel. Dat zou kunnen blijken uit mijn reactie op uw belangstelling voor de 

verhalen die ik in de ikvorm schrijf. Want al geef ik dan zaken weer, die voor mij belangrijk of 

zelfs normaal zijn, het vleit mij zeer, wanneer mensen daarvoor intense belangstelling 

koesteren. 

Slordig ben ik overigens ook vaak. Maar een goed opmerker weet dit natuurlijk al lang. Het 

heeft dan ook geen zin, hier een soort biecht op papier te zetten, daar ik er bovendien wel 

K.N. 

140 



zeker van kan zijn, dat onder de lezers geen priesters voorkomen, die absolutie zouden 

kunnen geven. 

Eén ding weet ik echter wel: wanneer je weten, kracht of alleen maar wat vreugde met 

anderen kunt delen, wanneer je ondanks je innerlijke wrevel zo nu en dan een ander wat 

moed of inzicht kunt geven, ben je niet geheel waardeloos. Waaraan ik mij dan maar 

vastklamp. 

Soms verlang ik er naar, uit te rusten in de lichte werelden van de geest. Dan weer vraag ik 

mij af, waarom ik haast zou maken, want zo slecht heb ik het hier beneden nu ook weer niet 

en er is altijd nog wel iets te doen, iets te beleven, iets wat je kunt proberen waar te maken. 

En bovendien zijn er altijd weer mensen. Mensen waar je soms stil om kunt lachen, mensen, 

die je verbazen, mensen ook, die een beetje hulp best kunnen gebruiken. Als er geen wereld 

vol van die verrukkelijk verschillende mensen bestond, werd het hoogste tijd, dat zij alsnog 

werd uitgevonden. 

Wat kan er amusanter, spannender, droeviger ook soms zijn, dan die wereld vol van mensen, 

die allemaal denken, dat zij het weten, die domheid na domheid uithalen en toch zoveel moois 

en soms zelfs goeds tot stand brengen - al zou ik van dit laatste de stadvemieuwers graag uit 

willen sluiten, zeker in Den Haag. 

Neen. Volgens mij is het leven nog best de moeite waard, maar je zou eigenlijk allen even 

gemakkelijk een vakantie in Zomerland moeten kunnen doorbrengen als je nu doet op de 

Veluwe. Dixit. Mijn excuses als u iets anders had verwacht. Maar ja, u weet het, ik schrijf zo 

maar wat. Veel ruimte had ik toch niet en bovendien wilde ik u werkelijk even bedanken voor 

uw prettige reacties op een stukje, waarin ik zelf niet zoveel zag. Wat met deze open brief dan 

gebeurd is. 

Karel 

Als we het eerste nummer van het jaar 1980 voor ons nemen, dus 1980-1, zien we dat ons 

medium; jawel: ene Karel v.d. Nagel, de prognose voor 1980 een andere vorm 

heeftgegeven; hij heeft er “1980 voor de tekens van de Dierenriem” van gemaakt. Deze 

prognose gold natuurlijk alleen dat ene jaar, 1980. Mocht u er belangstelling voor hebben, 

dan kunt u het op de bekende wijze opvragen bij het Documentatiecentrum. In dat eerste 

nummer van 1980 is verder van Karel's hand niets verschenen. Dus nemen wij nu ODVnieuws 

1980-2 ter hand. Daarin is Karel weer aan het woord, en wel met: 

Zo maar een praatje (1980-2) 

Eigenlijk zou ik nu een verhandeling moeten schrijven over de betekenis van de Chinese 

tekens van de dierenriem. Maar daar ik geboren ben in 1919 - U hebt gelijk, het is mij aan te 

zien - zou ik dan in dubbele zin voor aap staan: 

Om alle gegevens enigszins duidelijk te geven zou ik minstens 4 á 5 bladzijden nodig hebben 

en deze maal schieten er voor mij maar 2 over. iets waarmede ik het trouwens geheel eens 

ben. Want het lijkt mij belangrijker dat in de Orde orde op zaken wordt gesteld dan dat u na 

veel rekenen eindelijk tot de conclusie komt, dat u toch werkelijk een draak bent - iets waar 

anderen ook zonder rekenen mogelijk aan hadden gedacht. 

Neen, hatelijk is dat niet bedoeld. Maar ik ben de laatste tijd bezig de uitspraken van Henri 

bijeen te brengen, zodat zij voor het nageslacht toegankelijk kunnen worden gemaakt in een 

wat compactere vorm dan tot nu toe. 

Trouwens, onze vriend beweert, dat nageslacht de trots van de ouders is, tot zij in 

zenuwoverspanning wanhopig worden. Maar dat wist u mogelijk al. 

Maar kende u deze al: werkstaking is een voorbereiding op bondskosten op de onvermijdelijk 

wordende werkeloosheid. Je moet er maar op komen. 

Kort geleden kwam onze vriend weer eens door op een bijeenkomst buiten Den Haag. 



Een nieuwe bezoeker, die met zijn neus in de boter was gevallen, hield mij na afloop staande, 

om even te zeggen, dat hij nog nooit een geest had meegemaakt die op een zo charmante 

onbeschaamde wijze sarcastisch kon zijn. 

Ik had haast en dus heb ik het antwoord, dat mij op de lippen zweefde maar - met moeite - 

bedwongen. Ik had willen zeggen, dat het de moeite waard zou zijn te zien wat Wim Kan er na 

zijn overgang van zou maken. 

De mensen weten je trouwens altijd weer te verbazen. Iemand meende dat, wanneer mijn 

weersvoorspellingen zo goed waren als mijn toekomstbeeld van eigen land, ik best zou kunnen 

gaan concurreren met Pelleboer. Sindsdien vrees ik meer en meer dat geen van mijn 

voorzeggingen nog uit zullen komen. Want wat ik van het weerbeeld heb gemaakt was toch 

wel een potje. Gezien de door deze fouten mogelijk geworden energiebesparing zal niemand U 

- ook ondergetekende trouwens - daar spijt van hebben. 

Toch geef ik de hoop niet geheel op: de laatste tijd schijnt de verbinding met de sferen 

gemakkelijker te verlopen dan de laatste jaren. Mijn persoonlijke kontakten zijn duidelijker en 

ook van de toehoorders verneem ik de laatste tijd steeds weer, dat er meer spanning en meer 

zeggingskracht is op de seances. 

Trouwens, in Amsterdam kreeg de laatste spreker voor het schone woord een spontaan 

applaus. Leuk om te horen, maar ik zou het zelf ook wel eens mee willen maken. Aan de 

andere kant is het misschien beter, dat dergelijke ovaties plaatsvinden voor ik tot de 

werkelijkheid terugkeer. Want wanneer je zojuist uit een bewusteloosheid terugkeert lijkt het 

mij moeilijk, een dergelijk huldebetoon op een passende wijze in ontvangst te nemen. 

Eigenlijk heb ik een krankzinnig beroep, wanneer je alles zo eens nagaat. De toehoorders 

zitten in halve verrukking na te genieten van een krachtig esoterisch betoog en je komt bij. 

Voor je al die wat verheerlijkte versufte gezichten. En dan maar je mond houden, op de klok 

kijken en niet al te snel de spanning breken. 

Na al de jaren, dat ik dit heb meegemaakt, verval ik soms in de fout meteen iets te zeggen. 

Degenen, die al langer bij de club zijn vergeven mij dit gemeenlijk wel. Zij zijn er aan gewend. 

Maar soms is er een nieuweling bij en diens gezicht spreekt dan boekdelen. 

Ik heb Arthur - een van de Broeders, die zelf een nogal uitgestreken uiterlijk pleegt te tonen - 

gevraagd, of men daaraan vanuit de geest niet iets zou kunnen doen. Maar die meende, dat ik 

zelf nu ook nog wel iets anders op moest brengen dan alleen maar moe worden. 

Trouwens, men neemt mij in de sferen ook wel eens kwalijk, dat ik voor de betogen van 

sommige Broeders niet bepaald veel waardering heb. En wanneer zij proberen mij daarover te 

onderhouden heb ik maar een antwoord: jullie zouden je eigen woorden zelf eens uit moeten 

tikken. Dan zou je wel bondiger en juister formuleren. 

Heden, pas op! Dergelijke dingen kun je gemeenlijk beter maar niet vertellen, want anders 

word ik door de vromen beschuldigd van een gebrek aan eerbied voor de Broeders en nemen 

de twijfelaars aan, dat ik nu toch werkelijk langzaamaan aan het doordraaien ben. 

Zolang spiritisme en mediumschap geen algemeen aanvaarde waarden zijn geworden, doe je 

er als werker met het paranormale maar beter aan, je wat gedeisd te houden. Want de 

waanzinnigste misverstanden komen ook nu nog steeds voor. Hoe vaak krijg je niet het 

verzoek om, wanneer je toch uitgetreden bent in de sferen, die of gene eens op te zoeken en 

eens te informeren of alles goed gaat. 

Diezelfde mensen denken er niet aan om iemand, die naar de USA reist een pakje mee te 

geven voor een zoon, die er immers ook woont. En San Francisco ligt immer vlakbij New York? 

Andere eenvoudige zielen willen zelfs een vergoeding hier en nu betalen, wanneer je een 

bepaalde entiteit een dienst voor hen vraagt. Dat zijn ogenblikken waarop ik het soms betreur, 

dat ik te eerlijk ben om te doen of ik het in orde kan brengen. Want zover ik het kan bekijken 

zou een makelaardij in diensten van geesten een heel goed inkomen opleveren - zeker 

142 



wanneer je van tevoren zegt, dat de geesten beslissen, zodat je geen resultaten kunt 

garanderen. 

Een ding maakt mij blij: de mensen zetten mij meestal niet lang op een voetstuk en zijn 

gemeenlijk, of zij nu geloven in de geest of niet, na een gesprek bereid aan te nemen dat ik 

maar een gewoon mens ben, al heb ik een afwijking. 

Trouwens, weinigen hebben begrip voor de sleur, waarin je ook met dit werk soms 

terechtkomt. Er zijn tijden, dat alle werk niet veel meer is dan een fatsoenlijke verveling, een 

sleur, waar je niet uit kunt breken, omdat het programma nu eenmaal van tevoren is 

vastgelegd en je de mensen toch niet voor niets kunt laten wachten. 

Nu, na ruim dertig jaren, kan ik constateren dat dit een baan is die zeker niet vrij is van 

verveling en onaangenaamheden, maar die ik - al weet ik soms zelf waarom niet - ook niet zou 

kunnen missen. 

Mogelijk hebben degenen die veronderstellen, dat ik een afwijking heb, nog gelijk ook. Maar 

gelukkig heb ik er geen last van en schijnen anderen het resultaat ervan nog steeds op prijs te 

stellen. 

Zo, dat was het dan weer. Weer een ikverhaaltje, gestimuleerd door ervaringen tijdens de 

laatste weken. En maak mij geen verwijt omtrent hetgeen ik geschreven heb. Want het is 

inderdaad maar een praatje, zomaar, zonder opzet of regel. 

Wilt u toch protesteren, mij goed. Want als er niets tussen komt krijgt u de volgende keer toch 

een verhandeling of de Chinese “jaartekens” en deze maal was het eenvoudigweg een kwestie 

van snel een paar bladzijden vullen. 

Het ODV-nieuws; nummer 1980-3, bevatte weer kleine prognoses, die u, zoals gewoonlijk, 

weer kunt opvragen, verder een brief van Karel, en zijn artikel over Chinese 

horoscooptekens. Het lijkt me het beste, gewoon de volgorde van dit ODV-nieuws te 

volgen; en daarom beginnen we met: 

Chinese Horoscooptekens (1980-3) 

Ofschoon men hier te lande meestal spreekt van Chinese horoscopie, zou het eerlijker en 

duidelijker zijn, te spreken van Oosterse horoscoopindeling en tekens. 

De in China algemeen gehanteerde en lange tijd van groot belang geachte astrologie stamt n.l. 

niet werkelijk geheel uit dit land, maar is in feite een aanpassing van de Brahmaanse 

astrologie, zoals deze o.m. in Nepal reeds zeer vroeg bestond. 

De legende, die aan deze indeling verbonden is, luidt als volgt: Toen Brahma de schepping 

bezag, besloot hij een indeling te maken. Daartoe riep hij alle dieren op voor een samenkomst. 

Slechts 12 van hen gehoorzaamden en kregen als beloning elk een “hemeljaar” toegewezen. 

Sindsdien worden alle kosmische werkingen in 12 verdeeld.” 

Wat natuurlijk een legende is. In feite stoelt deze vorm van indelen en horoscoopopzet op het 

maanjaar, dat in vele oosterse kalenders nog steeds een rol speelt. 

De Chinese technieken wijken wel deels af van het elders gebruikelijke systeem, maar ook hier 

verdeelt men het maanjaar in 24 halfmaandelijkse perioden, die dan bovendien weer vallen 

onder de vijf elementen, ook wel seizoenen genoemd. Dezen zijn: hout, vuur, aarde, water en 

lucht of wind. 

De dag wordt verdeeld in 12 periodes van 2 uren - vallende onder de invloed van een der 

sterrenbeelden - die dan weer in kwartieren - voor ons dus halve uren - en minuten en 

seconden onderverdeeld zijn. 

Opvallend is hierbij, dat de tekens die naar de z.g. wilde dieren zijn benoemd, bovendien 

beschouwd worden als mannelijk en alle gebeuren aan de buitenzijde, in de wereld, betreffend. 

De huisdieren, eveneens 6 in getal, vertegenwoordigen de binnenzijde, het esoterische, 


K.N.


beheerst magische en het vrouwelijke. In volgorden komen deze tekens om en om voor met 

hun tegenstelling, zodat de tijger b.v. valt tussen os en konijn. 

Ik geef u hier een tabel met vermelding van het jaar, waarin het betreffende beeld heerste. 

Indien u wilt weten, wat uw eigen teken is, kunt u dus voor elk twaalf of een meervoud van 

twaalf aftrekken om te weten, welke jaren in het verleden onder een bepaald teken vielen. Of 

voeg aan uw eigen geboortejaar een veelvoud van 12 toe en wel zo, dat de uitkomst ligt 

tussen 1971 en 1984. 

Maar er is nog iets, waarmede u rekening dient te houden: het oosterse jaar begint altijd 

tussen 28 januari en 1 februari van onze kalender. Dus indien u geboren bent op 27 januari 

1930 bent u niet, zoals u vermoedelijk zoudt berekenen een “paard”, maar valt u nog onder de 

inwerking van de slang. 

Hier dan de lijst, gevolgd door het jaar waarin zij het laatste heersten: de RAT: 1972. de OS: 

1973. de TIJGER: 1974. het KONIJN: 1975. de DRAAK: 1976. de SLANG: 1977. het PAARD: 

1978. het SCHAAP: 1979. de AAP: 1980. de HAAN: 1981. de HOND: 1982. het ZWIJN: 1983. 

Het zal een ieder duidelijk zijn, dat je alleen met dit basisteken geen werkelijke prognose kunt 

maken en dat alle hier gevolgde aanduidingen alleen zeer globaal gelden. 

De door mij gegeven namen zijn de meest gangbare, maar het jaar, door mij als “het schaap” 

aangeduid, wordt b.v. in Japan ook wel “het jaar van de geit” genoemd. 

Typering per teken 

Rat: Het jaar van de rat zal altijd gekenmerkt worden door zeer materialistische tendensen en 

vele speelse ontwikkelingen. De werkelijk belangrijke ontwikkelingen voltrekken zich 

gemeenlijk in het geheim en komen pas vele jaren later naar buiten. Beste perioden zijn die 

welke als “maand” vallen onder de os, de draak. De meest fatale ontwikkelingen vallen gemeenlijk 

in de perioden die vallen onder slang en paard. Mensen geboren in het jaar van de rat 

zijn veelal gokkers, maar kunnen toch redelijk met geld omgaan; zij zijn charmant en hebben 

veel kennissen, maar zelden veel vrienden. Kentekenend is hun gevoel voor humor en hun 

behoefte aan verandering. 

Os: Het jaar van de os is gemeenlijk naar buiten toe eentonig. Er komen weinig plotselinge 

veranderingen, alles schijnt zich langs lijnen van geleidelijkheid te voltrekken en het is 

moeilijk, ergens verandering in te brengen. Het jaar brengt soms gewelddadige ontwikkelingen 

en veranderingen met zich, maar alleen, wanneer dezen door de voorgaande jaren reeds 

overduidelijk zijn aangekondigd. De beste perioden vallen onder de maaninvloeden van de 

haan, de rat en de slang. Plotselinge uitbarstingen plegen te vallen onder de tijger. Mensen, 

geboren in het jaar van de os zijn vaak zeer geduldig, denken rechtlijnig. Zij zijn gemeenlijk 

beheerst en schijnen vaak langzaam te denken en te reageren. Wanneer hun woede echter 

eenmaal gewekt is, zijn zij niet meer tot rede te brengen; zij blijven aanvallen zolang er ook 

maar een schijn van weerstand aanwezig is. Onder de ossen vindt u veel geslaagde 

wetenschappers, maar ook moordenaars. 

Tijger: Het jaar wordt gekenmerkt door revoluties, strijd. Omwentelingen op economisch en 

politiek gebied krijgen bijzondere betekenis in dit jaar. Regelmaat wordt vaak verstoord, het 

geheel doet nogal avontuurlijk aan en je weet maar zelden aan het einde van het jaar, wat dit 

nu werkelijk heeft gebracht. Toch vinden ook zeer positieve ontwikkelingen plaats in dit jaar. 

Zij zijn dan onzeker en komen gemeenlijk eerst in het eerstvolgende jaar van de slang tot 

uiting. Onbeheerste reacties, die omvangrijker gevolgen hebben, kunnen plaatsvinden in de 

perioden beheerst door slang en aap. Positieve oplossingen vallen onder paard en hond, 

plotselinge vernieuwingen onder de draak. Mensen, geboren in het jaar van de tijger heten 

opvliegend en strijdlustig te zijn. Vaak zijn zij leidersfiguren, maar zij maken steeds weer 

brokken door hun verlangen naar avontuur en verandering. 

Konijn: Het jaar van het konijn schijnt alle diepgang te ontberen. Veel nadruk valt op uiterlijk 

vertoon; vele geslaagde modes e.d. vallen onder de invloed van dit teken. Zakelijke 

144 



overeenkomsten, diplomatieke offensieven beheersen het uiterlijke gebeuren. Ook artistieke 

erkenningen vallen vaak in dit jaar. Oorlogen beginnen zelden onder dit teken, wanneer zij aan 

de gang zijn, zal dit teken een tijdelijke schaakmatpositie veroorzaken, waarin de 

tegenstanders niet verder kunnen komen. De beste tijd valt onder de maand van het schaap, 

de slechtste altijd onder de rat en in mindere mate onder de haan. Mensen, geboren onder het 

teken van het konijn (ook wel de haas genoemd) hebben vaak vele gaven en werken 

daarmede dan ook graag. Zij zijn diplomatiek in optreden, maar scheppen graag wat op en zijn 

vaak wat oppervlakkig. In samenwerking met iemand geboren onder het schaap komen zij 

vaak tot bijzondere prestaties. Vinden zij geen erkenning, dan worden zij vaak agressief tegen 

de wereld en zichzelf. 

Draak: Het jaar van de draak verloopt gemeenlijk voorspoedig. Problemen komen tot een 

oplossing, nieuwe wegen worden gevonden. Negatief is center een misleidend element, 

waardoor werkingen eerst veel later als negatief kenbaar worden, ofschoon men die als positief 

meende te mogen beschouwen. Voorbeeld: 1916, jaar van de draak, Adolf Hitler gewond. 

1928, jaar van de draak, Adolf Hitler aan de macht, 1940. Hitler lijkt de oorlog te gaan winnen. 

Wie de maanden narekent volgens de Chinese astrologie komt tot de conclusie, dat de eerste 

beide voorvallen vielen onder de hond, het laatste onder de tijger. Deze beide tekens brengen 

altijd negatieve invloeden en misleiding naar voren in dit jaar. Rat en slang daarentegen 

brengen in dit jaar positieve invloeden en vaak zeer gelukkige toevalligheden op de voorgrond. 

Mensen, geboren onder de draak zijn redelijk gezond, eerlijk en zeker ook dapper. Zij hebben 

vele vrienden en krijgen vaak de door hen zozeer begeerde bewondering, maar laten zich snel 

door anderen misleiden. 

Slang: Het jaar van de slang wordt gekenmerkt door mystiek, filosofieën en denkbeelden die 

idealen en hogere waarden betreffen. Hulpvaardigheid komt in deze jaren bijzonder sterk tot 

uiting. De wetenschap zal in deze jaren vaak nieuwe theorieën te berde brengen, die echter 

eerst in het volgende jaar van de rat praktische betekenis krijgen. De invloed van os en haan 

brengt gemeenlijk bijzonder mooie en treffende belevenissen, tijger en zwijn echter brengen 

tijdens hun heerschappij vaak schandalen aan het licht en remmen positieve ontwikkelingen 

af. De mens, geboren in het jaar van de slang is gemeenlijk aantrekkelijk, hulpvaardig en 

heeft inzicht in andere mensen. In de liefde vaak een neiging tot veelheid van ervaringen. 

Door gebrek aan belangstelling voor materiele zaken maakt men zelden carrière. 

Paard: Het jaar van het paard brengt vele feesten. De mensen zijn ongedurig en laten zich ook 

door woorden vaak verblinden en geloven in het onmogelijke; gedragen zich onredelijk. De 

emoties plegen nogal eens fel op te laaien in dit jaar, dat verder zijn goede zijden heeft en 

mogelijkheden pleegt te scheppen voor de toekomst. De meest negatieve ontwikkelingen 

worden door de rat beheerst. Eens per 50 jaren komt het jaar van het vuurpaard voor. Hierin 

zijn dramatische ontwikkelingen te verwachten. Mensen, geboren onder het paard zijn goede 

redenaars, worden vaak door liefde en hartstocht beheerst en maken dan fouten. Zij houden 

van feesten uitgaan, maar blijken wel gestaag te kunnen werken in die perioden, waarin liefde 

of feest hun aandacht niet afleiden. Zij zijn meestal trouw aan eenmaal aanvaarde partners en 

zaken. 

Schaap: Het jaar van het schaap is rommelig. Waar geen goede leider of leiding bestaat brengt 

het jaar vaak grote schade en nadelen; is deze echter wel aanwezig, dan is er sprake van 

vooruitgang. Onoverzichtelijk is het jaar echter altijd weer. Os en hond zorgen in dit jaar voor 

verwarringen. Vaak brengt het jaar meer dan normaal aardbevingen e.d. De mens, geboren 

onder het schaap is begaafd en kleedt zich gemeenlijk zeer smaakvol. Hij laat zich echter snel 

afleiden en komt zo zelden tot werkelijk belangrijke prestaties. Het is jammer, dat het schaap 

vaak de leiding van anderen versmaadt. Waar dit niet het geval is zal men in scheppende 

beroepen veel kunnen bereiken. 

Aap: Het jaar van de aap kenmerkt zich door misleidingen, bedrog en het vaak gewetenloos 

optreden van vooraanstaande mensen. Toch zijn de resultaten vaak beter dan men vaak zou 

verwachten. Vooruitgang van industrie en het exploiteren van nieuwe vindingen spelen in deze 

periode altijd weer een rol. Politiek en economische kan men het jaar van de aap echter zien 

als de tijd van de grote samenkomsten en uitgestoken handen terwijl men de dolken nog 



achter de rug verbergt. Mislukkingen, maar ook overstromingen komen vaak voor onder de 

invloed van de tijger. Schandalen zijn niet van de lucht wanneer de slang de maand beheerst. 

Mensen, geboren in het jaar van de aap hebben een goed geheugen, een gezond verstand en 

doorzien situaties snel, zodat zij vaak snel en aangepast weten te reageren. Velen van hen 

hebben succes. Maar zij zijn ook oneerlijk en leugenachtig, ja, amoreel. Dit laatste belet hen 

niet, voor zich en anderen vaak goede zaken tot stand te brengen. 

Haan: Het jaar van de haan brengt vooral veel opvallende gebeurtenissen. De vreemdste 

dingen trekken de aandacht., exhibitionisme schijnt troef te zijn; massahysterie rond personen 

valt op. Verder een jaar, waarin reeds lopende tendensen voortgaan, weinig nieuws tot stand 

komt en niet vast op iets gerekend kan worden, al wordt het ook nog zo duidelijk en schijnbaar 

eerlijk beloofd of gezegd. Onder invloed van de rat komen rampen voor, die gemeenlijk aan 

menselijke nalatigheid te wijten zijn of voortvloeien uit het prestigebewustzijn van 

vooraanstaande figuren. De mens, geboren onder de heerschappij van de haan is een flapuit. 

Men zegt de dingen gemeenlijk wel eerlijk, maar niet bepaald vleiend. De haan doet zich vaak 

progressief voor, maar is in wezen oerorthodox. Niet bepaald trouw in de liefde, maar wel 

edelmoedig. 

Hond: Het jaar van de hond is het jaar van de rechtvaardigheid. Oude rekeningen worden 

zonder vooroordeel vereffend. Er is weinig eerzucht, wel een voortdurend ingaan op details, 

zodat de grote lijnen in het leven juist in dit jaar wel eens vervagen. Het streven naar een 

volmaakte oplossing, uitbeelding, e.d. veroorzaakt in deze jaren vele vertragingen en 

mislukkingen, maar toch is het gemeenlijk een nogal gunstig jaar, tenzij agressie het begin 

van het jaar beheerst. Draak en schaap zullen vooral in dit laatste geval vele misvattingen 

veroorzaken en zo een werkelijke oplossing of vernieuwing tegenhouden (Nederland mei 1946, 

jaar van de hond, invloed van het schaap). Mensen, geboren in het jaar van de hond zijn 

trouw, waakzaam, zorgvuldig en zo perfecte beambten en uitvoerders van werken, door 

anderen ontworpen. Op zich is deze mens nogal neerslachtig, denkt vaak ziek te zijn zonder 

redenen en meent dat de wereld vol is van onrecht. Geluk wordt gemeenlijk gevonden in 

enkele vrienden of een partner, die dan geboren pleegt te zijn in de jaren van hond, paard, 

konijn of tijger. 

Zwijn: Het jaar van het zwijn is vaak vrolijk, brengt bijzonder goede perioden - zomer b.v. - 

maar zal aan de andere kant vaak beheerst worden door lopende processen uit het verleden. 

Optimisme en zelfmisleiding beheersen vaak het wereldgebeuren, nieuwe modes komen op, 

nieuwe leef en denkwijzen spelen een steeds groter wordende rol in dit jaar. De ontstane 

denkbeelden enz. regeren vaak de komende jaren. (roaring 20er jaren beginnen pas goed in 

1923, het jaar van het zwijn.) Mensen, geboren in het jaar van het zwijn zijn galant, 

behulpzaam en weten hoe je een complimentje maakt. Zij maken nogal wat vrienden zonder 

dit te beseffen en laten hen daardoor schijnbaar zonder redenen vallen. Wie het zwijn echter 

als ware vriend heeft erkend kan tot in de dood op hem rekenen. Verder is het zwijn eerlijk, 

vrolijk, maar niet bepaald erg geslepen, zodat er nogal eens misbruik van zijn goedheid wordt 

gemaakt. 

Dit waren dan enkele gegevens gebaseerd op de oosterse astrologische indelingen Puristen 

zullen mij vergeven, dat ik in enkele gevallen de Indische namen de voorkeur gaf boven de 

Chinese en zo sprak van de os, en niet van de buffel, konijn gebruikte voor de haas en de geit 

van de Chinese tabel aanduidde als schaap. 

De hier verstrekte karakteristieken maken natuurlijk maar een zeer beperkte duiding mogelijk 

wanneer het gaat om personen of jaren. De alleen op grond hiervan te geven lijnen zijn nu 

eenmaal te grof om werkelijk pakkende resultaten te geven. 

Uit de aard der zaak zijn de jaaraanduidingen in het verleden vaak terug te vinden en blijken 

dan inderdaad de gestelde eigenschappen zeer sterk naar voren te hebben gebracht. Maar 

voor de toekomst kun je niet zonder meer aannemen, dat die kwaliteiten even pertinent tot 

uiting zullen komen. 

146 



Neem 1981, dat onder de hond valt. Een jaar waarin verkiezingen een grote rol spelen en 

exhibitionisme zeker een rol speelt. Maar of er ook rampen zullen komen? Februari valt de 

eerste helft onder de invloed van de rat, wat zich half juli nogmaals herhaalt. Indien er rampen 

komen, lijkt mij de periode van September 1981 eerder passend. Dit is het jaar van de hond. 

Daarin zou je dus rust moeten veronderstellen en mogelijk herstel op vele gebieden door een 

eindelijk afnemen van het materialisme. Of het waar zal zijn,wordt beheerst door het zwijn. Ge 

zien vele verdere invloeden zou dit een jaar kunnen worden waarin “de zonden der vaderen 

aan de kinderen bezocht worden”, maar andere 

gegevens duiden weer aan, dat er dit jaar veel vreugde zal heersen. Onverenigbaar zonder 

verdere berekeningen, waartoe ik helaas niet kapabel ben. 

Daar 1984 valt onder de rat is niet aan te nemen dat in dit jaar een wereldoorlog zonder meer 

begint. Deze zou dan in feite reeds zijn ontstaan in 1983. Daar in dit jaar materialistische 

overwegingen de hoofdrol spelen denk ik eerder aan opstanden e.d. eind 1983 waardoor 

omwentelingen zonder oorlogen tot stand komen op grond van praktische overwegingen in de 

tweede helft van 1984. 

Werkelijk duidelijke gegevens zijn dus niet te bereiken. Maar wanneer u eens tijd heeft is het 

volgende misschien een aardig spel: neem jaartallen uit het verleden, die belangrijk waren en 

kijk dan eens of het regerende teken in zijn omschrijving een dergelijke mogelijkheid 

impliceert. Zeker zult u niet zijn, maar treffend zullen de resultaten wel worden, dat kan ik u 

verzekeren.” 

Door omstandigheden is dit artikel een paar maal blijven liggen. Uw redactie hoopt echter, 

dat u het interessant genoeg zult vinden om het alsnog op te nemen. Op verzoek van 

schrijver nog een P.S.: de tekens, die bij het jaar van uw geboorte als negatief werden 

vermeld geven mede de jaren aan, waarin u extra voorzichtig moet zijn, en vooral moet 

trachten, uw karaktereigenschappen te beheersen. Hierdoor kunt u veel ellende voorkomen. 

Wat hiermee is geschied. Veel succes ermee. (Red). In dit ODV-nummer was ook een brief 

van Karel geplaatst; die hier volgt: 


Beste leden, 

De laatste tijd is mijn conditie niet bepaalde florissant. Ik voel mij overspannen, het geven van 

seances betekent op het ogenblik voor mij een ongewoon grote inspanning. 

Nu zal het bekend zijn, dat ik altijd, ongeacht mijn persoonlijke toestand zoveel mogelijk alle 

eenmaal aangekondigde bijeenkomsten heb volbracht. In heel wat gevallen was mij dit alleen 

mogelijk door te grijpen naar middeltjes om tijdelijk mijn energie op te jagen. 

De gevolgen hiervan zijn echter zodanig, dat ik niet bereid ben op deze wijze nog onbeperkt 

door te gaan. Daarom heb ik het bestuur medegedeeld, dat ik voor het volgend jaar mij het 

recht voorbehoud zelfs op de avond zelf een bijeenkomst niet door te laten gaan. Ik hoop 

hiermede althans een deel van de druk die op mij ligt teniet te kunnen doen. 

U zult begrijpen, dat het niet doorgaan van een bijeenkomst ook in mijn ogen niet bepaald een 

elegante oplossing vormt. Dit zoveel mogelijk voorkomen is dan ook wel degelijk mijn intentie. 

Voor een beetje hoofdpijn of iets dergelijks lat ik heus niemand in de steek. 

Indien een avond niet doorgaat, is daarvoor werkelijk een dringende en belangrijke reden. Ik 

hoop dan ook dat U mij, indien dit onverhoopt noodzakelijk zou zijn, dit niet al te zeer kwalijk 

zult nemen. 

Heus, ik doe mijn best. Maar te veel is te veel. Ik wil nog graag wat van mijn AOW genieten en 

dit betekent, dat ik het nog enkele jaren uit wil houden. En de enige andere manier zou zijn 

het mediumschap eenvoudig maar te vergeten. Iets wat naar ik meen u en ook zeker mijzelf 

niet erg zou bevallen. 

K.N. 



Mijn dank aan degenen, die mijn in de laatste tijd soms wat grillig en niet altijd even beheerst 

gedrag door de vingers wilden zien. En al die anderen: dank voor uw geduld, uw 

vriendelijkheid en uw begrip. 

Karel van der Nagel 

De toenmalige redactie toonde zeer veel begrip, en vroeg dan ook welwillendheid en geduld, 

zeker voor het medium. Veel begrip, steun, geduld en welwillendheid werd ook gevraagd 

voor het bestuur, want het werd er allemaal bepaald niet gemakkelijker door! 

ODV-nieuws nummer 1980 - 4 had een klein artikel van onze Karel van der Nagel 

opgenomen. Dat artikeltje liet een mengeling zien van kleine prognoses voor het jaar dat 

toen ging komen, dus 1981, en eigen ontboezemingen. Wat toen zeker wel, maar nu niet 

meer die betekenis heeft, laat ik weg, dit wordt dan door..... aangegeven (Als u dit toch 

graag zou willen inzien, u hoeft er maar naar te vragen!) Wat ons Karel en zijn interessante 

persoonlijkheid wat dichterbij brengt zal ik hier volledig weergeven. Hij gaf zijn bijdrage de 

titel: 

En zo sukkel je verder... (1980-4) 

Het feit dat ik mij voor de vakantie alles behalve goed gevoelde is U natuurlijk bekend. Maar er 

zijn zo van die dingen, die je niet in je macht hebt. Door omstandigheden in de persoonlijke 

sfeer kwam van een lekker uitgaan en je ontspannen niets. 

Je hebt dan plannen om je tijd toch nuttig te besteden. Maar neen, hoor. Ook dat komt niet uit 

de verf. Drie malen nam ik een aanloop om tenminste mijn gebruikelijke jaarprognose te 

berekenen. Drie malen ook stapelde ik vergissing op vergissing zodat ik moest besluiten, het 

dit jaar dan maar zonder te doen. Al was het alleen maar om te voorkomen dat mijn toch al 

niet al te grote roep als voorspeller geheel het kind van de rekening zou worden. 

En nu is het dan zover, dat ik weer een artikel voor het ODV-nieuws moet plegen. Aarzelend 

bezie ik de weinige resultaten van mijn goedbedoelde prognostische miskleunen en besluit, er 

toch het een en ander uit te redden. Maar wel met de ernstige waarschuwing, dat iemand die 

soms niet eens meer weet waar hij heen gaat, niet bepaald in staat is de loop van het 

wereldgebeuren feilloos te overzien 

Karel heeft het dan over het klimaat voor 1981, over wat rampen en rampjes, over politieke 

zaken, zowel in Azië als in de USA, economische factoren in Europa, een ongeluk dat de Paus 

zou kunnen overkomen, iets van een omwenteling in Israël i.v.m. de Gazastrook, iets voor 

Zuid-Afrika, een mogelijk scheepsongeluk in de buurt van Bermuda. Wie weet een 

atoomexplosie (centrale?) in de USA, recordoogst, maar ook opstanden in de Sovjet e.d.... 

Hierna gaat Karel als volgt verder: 

Maar van werkelijk betrouwbare berekeningen is bij dit alles amper sprake. Het merendeel van 

de gegevens zijn ontstaan na schouwen, de controle middels astrologische berekening 

ontbreekt grotendeels. 

Toch wilde ik u deze flitsen niet geheel onthouden en bracht ik ze in deze vorm naar voren om 

duidelijk te maken, dat het hier voornamelijk gaat om dingen die ik meende te “zien”. Dat 

hierdoor het tijdselement geheel onbetrouwbaar wordt, zal u duidelijk zijn. 

Maar ja, wat wil je. Mijn persoonlijke omstandigheden zijn nu eenmaal nog niet normaal 

geworden, ook al kan ik mijn werk weer heel wat gemakkelijker aan dan voor de vakantie. 

Hierdoor heb ik in verhouding te weinig tijd beschikbaar voor allerlei dingen, die ik ook graag 

af zou maken, zoals het publiceren van een aantal gezegdes van onze vriend Henri en het 

eindelijk eens samenvoegen van mijn persoonlijke visie en ontwikkeling tot een geheel, daarbij 

mij baserende op verschillende zaken die in dit blad reeds werden gepubliceerd. 

O, ik wil vele dingen, ik heb heus wel grote plannen. Maar de dagen draven verder met 

allerhande kleine en onvermijdelijke bezigheden en zo sukkel ik maar verder, in de hoop, dat 

148 



bij het verschijnen van ons volgend nummer de mogelijkheid bestaat u alsnog een redelijke 

prognose voor te leggen en voordien reeds tenminste mijn compilatie van Henri's gezegden 

gepubliceerd zal zijn. 

En zou onverhoopt alles niet mogelijk blijken dan kunt u er van verzekerd zijn, dat ik in ieder 

geval mijn best gedaan heb. In ieder geval is het hoopvol dat voor bijna alle mensen 

uitgezonderd geborenen onder de Weegschaal - de gezondheid in de komende tijd beter wordt 

- ook al zal in vele gevallen een lichte terugval rond januari a.s. onvermijdelijk zijn. Maar wie 

dan leeft, wie dan zorgt. Voorlopig sukkelen wij verder.” 

Karel 

En zo zijn we dan aangekomen bij het eerste nummer van het jaar 1981, kortweg ODVnieuws 

1981-1. Er was ook die keer geen “prognose”, zodat we maar meteen van wal 

steken met: 

Jaarwisselingsweeën (1981-1) 

Het zit er weer op. De feestdagen zijn voorbijgetrokken, in hun spoor hier en daar een paar 

extra pondjes achterlatende. De wereld ruziet door terwijl kerstkoude en de witte kerst zich, 

veel te laat, alsnog in het weer proberen kenbaar te maken. 

Enkele dagen heeft de STER gezwegen en was het vreten op aarde. Onmiddellijk daarna 

werden de oudbroodkauwende burgers getrakteerd op bergen van “jaarsamenvattingen” en 

werd alle ellende in de wereld nog eens uitvoerig belicht; warden alle donkere verwachtingen 

voor de komende tijd op journalistieke kennelijk nog net verantwoorde wijze aangedikt, tot 

uiteindelijk Andre van Duin - of moet je zeggen de heer Kivon - het nieuwe jaar op de bekende 

leutige wijze mocht inluiden. 

Nu ja, het zit er weer op. De sleur van de dagen trekt weer verder op de reeds lang gewende 

wijze, staatslieden schudden handen, leggen verklaringen af, prijzen worden duurder en 

nieuwe rampen vragen de aandacht. Alles is weer normaal. 

Ook voor mij: 2 januari begint de mallemolen weer te draaien, bijeenkomsten, tikwerk, 

ploeteren en kankeren (vooral in dat laatste ben ik soms werkelijk excellent!). En u draaft 

weer getrouw op om de cursussen - die ik godzijdank niet zelf behoef uit te werken - bij te 

wonen, discussieavonden te bezoeken en niet te vergeten op de vrijdagen te luisteren naar 

alles, wat wordt gebracht. 

En ik maar hopen, dat u steeds weer tevreden en een beetje gelukkiger of, wanneer dat niet 

kan, tenminste wijzer naar huis zult gaan. En ondertussen de werkelijkheid bijna elke avond 

weer zoeken op mijn horloge en mopperen, wanneer het toch weer wat langer is geworden 

dan ik hoopte, of blij verrast constateren dat ik met wat geluk nog net een moord in technicolor 

op het TV-scherm zal kunnen zien. 

Toch wil ook ik nog even terugkijken op 1980. Zo rond de jaarwisseling probeer je altijd weer 

na te gaan, of je nog ergens voor hebt gedeugd. Ik ben ondertussen al te oud geworden om 

nog vol optimisme voornemens te maken voor het komende jaar, maar terugzien is ook voor 

mij juist in deze dagen bijna onvermijdelijk. 

Met de gezondheid was het maar zozo dit jaar. Al in februari begon de ellende. Weinig fut, 

geen zin, hoofdpijntjes, een duizelingetje en verder gesorteerde ongemakken op velerlei 

gebied. 

Ons bestuur zorgde er voor dat ik wat extra rust kreeg en zo sukkelde het grote medium 

kleingeestig mopperende door de dagen. Thuis ook al ziekte, extra lopen en werk. En dan toch 

een paar lichtpuntjes: 

Mensen - die van alle ellende niets afwisten - die je kwamen vertellen hoeveel zij aan het werk 

hadden gehad, vriendelijke opmerkingen, medewerking op soms bijna niet voorstelbare wijze. 

Een grote vakantie, die niet bepaald vakantie was, maar wel de kans betekende om tot rust te 

komen. In die tijd worstelingen om, zoals ik dat tot dan toe gewend was, een jaarhoroscoop te 



berekenen en zo tot een voorspelling voor 1981 te komen. Gebrek aan concentratievermogen 

en daardoor tot niets gekomen. 

Het nieuwe programma liep eerst goed. Tegen de Steravond werd het voor mij steeds minder 

gemakkelijk. Maar zelfs deze zwaarste en voor mij meest gevaarlijke avond werd uiteindelijk 

zonder blijvende schade afgewikkeld - al was ik wel een dag of drie zo moe als een hond. 

Maar juist in die tijd de voor mij verrassende zegewens in druk, die Simon Vinkenoog in Bres 

deed opnemen, gericht aan mij en de mijnen. Gek, eigenlijk, dat je zoiets zo treft. Maar ik 

beschouw Simon nu eenmaal als iemand die alle groepen in ons land wel heeft leren kennen. 

En wanneer hij de Orde een compliment maakt en bovendien een zegewens uit voor de groep, 

dan is het voor mij zoiets als een Oscar of een Gouden Harp - die ik in werkelijkheid overigens 

nog enige tijd hoop te vermijden. Ik houd van meer ritmische muziek dan in de hemel volgens 

sommige experts (?) schijnt te overheersen. 

Ternauwernood ben ik klaar met 1980 of daar beginnen de gedachten al over wat komt. Wim 

Kan speelt ergens mee wanneer ik mij afvraag “waar gaat het met het nieuwe jaar naar toe?” 

Om heel eerlijk te zijn, ik voel mij wat krikkemikkig, maar het werk zal door kunnen gaan. 

Thuis zijn de laatste wolken nog niet geheel weggetrokken, maar mijn echtgenote mag weer 

wat lopen en ook dat betekent een positieve ontwikkeling t.a.v. het afgelopen jaar. 

Alles al wel weer veel duurder geworden, zeker. Maar ik heb, op een enkele na, al mijn 

schulden van het jaar 1980 nog op tijd kunnen voldoen. Dus dat redden wij ook wel weer. 

Zelfs durf ik te rekenen op vriend Henri, die wel weer de nodige Hollandse nieuwe - moppen - 

zal produceren en mij zo zal voorzien van de nodige conversatiestof. 

Neen, ik ben niet van plan een tweede deel van zijn woordspelingen samen te stellen in “81. 

Voorlopig wil ik eerst eens proberen of ik tijd genoeg kan vinden om alle verhalen die ik in de 

loop van de tijd over mijzelf en mijn gave in dit blad heb doen verschijnen samen te vatten tot 

een overzichtelijk geheel. 

Wat er wel op neer zal komen, dat ik het geheel moet herschrijven. Maar goed, het lijkt mij 

wel aardig en er zijn nogal wat nieuwe leden die geprobeerd hebben, oude nummers van het 

ODV-nieuws in handen te krijgen, dus kennelijk bewijs ik daarmede bepaalde mensen nog een 

dienst ook. En voor mijzelf zal het wel leuk zijn nog eens na te gaan hoe alles begonnen is en 

hoe zich alles heeft ontwikkeld. 

Rond deze tijd krijg ik wel meer het gevoel dat het goed is, het verleden eens na te gaan om 

beter te begrijpen, waarom de toekomst er uit ziet zoals die doet. 

Wanneer je het verleden buiten beschouwing laat wordt het al gauw een zaak van je gevangen 

gevoelen in een reeks van omstandigheden waaraan je weinig of niets kunt of durft te 

veranderen. Wanneer je weet welke beslissingen je zelf in het verleden hebt kunnen nemen, 

hoe je zelf a.h.w. je bedje gespreid hebt, is het heden beter te pruimen en leer je de kleine 

dingen, waar je normaal over heen ziet, weer te waarderen voor wat zij in wezen toch zijn. 

Zo ver, zo goed. Op het gevaar af, dat u mij preekzucht verwijt of meent, dat ik geheel in 

mijzelf opga, wil ik u deze maal nu eenmaal met mijn jaarwisselingsweeën confronteren. 

Ik denk natuurlijk ook aan de wereld, heb zo mijn eigen gedachten over alles wat er gebeurt. 

En ook mijn eigen fouten - als ik gek was zou ik daarover alleen al een boek kunnen schrijven 

- besef ik wel degelijk. Maar dat zal wel altijd ongeschreven blijven, dat boek. Want al weet je 

geen heer te zijn, toch wil je graag dat anderen dat zo zien. Waar of niet? 

Dan maar mijn vragen aan de wereld: Waarom moeten de mensen steeds meer betalen voor 

staten, die hun eigen kosten kennelijk niet in bedwang weten te houden? 

Volgens mij zou men eerst maar eens een jaar of 20 de ministers, kamerleden en hoge 

beambten en ambtenaren een loon toe moeten kennen, dat een percentage is van hetgeen zij 

de gemeenschap besparen. 

150 



En waarom is atoomenergie zo noodzakelijk wanneer daaraan nog zovele onopgeloste 

problemen en gevaren verbonden zijn? 

Want in al die geruststellende praatjes kan ik alleen maar geloven, wanneer degenen die 

dezen houden zelf met hun gezin vlak naast een atoomreactor of opwerkingsfabriek gaan 

leven. 

Waarom worden er zoveel kantoren gebouwd wanneer steeds meer mensen geen behoorlijke 

woning kunnen vinden die ook betaalbaar is? In de meeste kantoren zullen immers instanties 

weer afdelingen vestigen en dat betekent alleen maar, dat wij voor nog meer ambtenaren 

moeten betalen zonder ooit te kunnen controleren of zij en hetgeen zij ongetwijfeld vol ijver 

doen, ook enig werkelijk nut heeft buiten het afremmen van particuliere initiatieven. 

En waarom moet men tegen abortus zijn, wanneer degenen die dit verzet steeds weer 

duidelijk en openlijk kenbaar maken het heel normaal vinden dat er priesters in legers dienen 

als “aalmoezenier”, legerpredikant of dergelijke? Waarom wil men het ongeboren leven als 

persoonlijkheid besschermen en ijvert men kennelijk veel minder of zelfs geheel niet voor het 

beschermen van kinderen tegen verminking en dood door het verkeer en dergelijke zaken? 

Eerlijk, ik snap het niet. Waarschijnlijk ben ik een politiek en theologisch onbenul, maar ik 

snap niet dat mensen aan de ene kant stellen dat zij tegen alle abortus of tegen alle geweld 

zijn en aan de andere kant in de Tweede Kamer stemmen voor een abortuswet of extra 

uitgaven voor het leger. 

Zoals ik ook niet begrijpen kan waarom alle prijsverhoging binnen een bepaalde beperking en 

alleen na toestemming mogelijk zijn, maar gemeenten en rijksdiensten zonder meer hun 

tarieven mogen opschroeven tot in het onredelijke. 

Volgens mij is het een vreemde wereld, waarin iemand die een ander doodslaat met alle 

respect wordt behandeld en er met enkele maanden gevangenis of zelfs een voorwaardelijke 

straf afkomt, terwijl iemand die tegen een agent een verkeerd woord zegt eerst een pak slaag 

krijgt en dan nog een boete of enkele weken hechtenis. 

Zo rond oud en nieuw besef ik pas, dat ik oud aan het worden ben, want ik zie eenvoudig geen 

samenhang meer in dergelijke dingen. Ik heb respect voor de persoonlijkheid, de rechten en 

geestesgesteldheid van iemand die een misdaad pleegt, maar ik voel nog steeds veel meer 

voor de slachtoffers van hun daden en denk steeds weer aan de hernieuwde vergrijpen, die zij 

na korte tijd weer zullen begaan. 

Deug ik dan niet meer voor deze wereld? Er zijn van die zaken die ik niet meer volgen kan: 

iemand wordt aangevallen door twee mannen die een tas proberen te stelen. Hij wordt 

bedreigd en breekt daarop een van de twee een arm, slaat de ander een gat in het hoofd. 

Volgens mij verdient zo iemand een medaille. Maar neen: hij wordt voor de rechter gedaagd 

die hem een boetepreek geeft en vervolgens, dat nog wel, tot een symbolische boete van een 

gulden veroordeelt wegens noodweerexces. 

Begin ik soms een oude rechtse zak te worden of zoiets? Ben ik niet normaal meer. Wanneer ik 

constateer dat er zich in onze eigen stad, den Haag, een getto aan het vormen is, vol van 

mensen die in feite leven op een wijze, die onaanvaardbaar lijkt in te oude panden, in grauwe 

straten, terwijl de “deskundigen” zich druk maken over de vraag, of men niet beter nog een 

andere soort onderwijs zou kunnen instellen en de landen buiten Europa voorhouden, dat zij 

minderheden onrechtvaardig, ja, onmenselijk behandelen. 

Werkelijk, terwijl de klok verder tikt naar 1981 voel ik mij soms opeens niet meer thuis in dit 

land, in deze wereld. Wanneer wij maar wat meer geduld met elkaar zouden hebben en niet 

steeds zouden zoeken naar volmaakte oplossingen, maar elkaar eenvoudig meteen zouden 

helpen waar dat mogelijk is, zou er volgens mij heel wat minder ellende zijn. 

Maar ja, ik vergis mij natuurlijk. Ik kan moeilijk aannemen, dat de gehele wereld gek is, 

wanneer men de leden van het Europees parlement grote inkomens toekent, ofschoon zij 

volgens mij niets anders doen dan woordenrijk de machteloosheid van de EEG betuigen. 



Misschien vergeet ik, dat alle dingen veranderen. Voor mij is Jozef Luns nog steeds de 

grootneuzige carnavalsdanser, die toevallig ook nog een deskundig, hoewel behoudend minister 

was en niet de zich boven het domme plebs verheven gevoelende secretaris generaal van 

de NAVO. 

Nu ja, het zijn eenvoudig de weeën die rond klokslag 12 op 31 december bij mij opdoemen. 

Weeën, waarvan ik u - bij gebrek aan een verantwoorde prognose - deel heb willen maken. 

Maar Luns of Kluns, Van Agt of vanmorgen, ik trek mij er ook in het komende jaar niet te veel 

van aan. Er zijn nog zoveel goede dingen om van te genieten, zoveel mooie of leuke zaken te 

zien, er is nog zoveel te doen, dat ik daaraan ook in 1981 de handen wel vol zal hebben. Maar 

goed ook. 

Pessimisme, onbegrip maken duidelijk, dat niet alles in deze wereld klopt. Maar wanneer je 

wilt leven moet je er maar het beste van maken en vooral niet anderen met je zorgen lastig 

vallen of betuttelen. 

Met de Steravond heb ik een sterk licht gezien, dat met wel duizend duidelijk kenbare stralen 

zich in alle richtingen verspreidde. Het was bijna angstwekkend mooi. Dus er is licht. Wat zal ik 

dan verder urmen over alles wat zwart en duister is? Ik sluit dit artikel af, ga lui in mijn stoel 

zitten en steek een kaarsje aan voor de sfeer. 

Dan zijn de weeën zo voorbij. Dan voel ik mij weer behaaglijk. Maar voor dat ik dat doe wens 

ik u allen voor het komende jaar veel licht, een kaarsje om op te steken, wanneer het soms 

toch donkerder schijnt te worden en een plaats, waar u bij kunt komen van alle verwarringen 

en schrik, die - daar ben ik van overtuigd - 1981 voor ons allen in petto heeft. 

De toenmalige redactie gaf hier het volgende commentaar op: “Een wat wonderlijk betoog. 

En vragen, waarbij wij denken: hij heeft soms nog gelijk ook. Uw redactie wilde u echter 

deze weeën van een door oliebollen geplaagd medium niet onthouden. Wie kritiek heeft kan 

het melden aan ons redactieadres, wie het er mee eens is kan dit beter het medium 

zelfzeggen. Wat ons betreft: wij menen dat het niet belangrijk is of je kritiek op de wereld 

hebt, maar of je nog geloven kunt in licht, in kracht, in geestelijke waarden en de zin van 

het leven. Waarmede uw redactie K.N. dan even een koekje van eigen deeg probeert toe te 

dienen, als dank voor en antwoord op zijn beschouwing”. 

En nu is dan ODV-nieuws 1981-2 aan de beurt. In dit nummer kwamen geen “Prognoses” 

voor, geen kleine, en ook geen grote. Wel weer een artikel van de hand van ons medium, 

zoals meestal gebeurde. Wat er ook in voor kwam was een reactie op wat Karel in het 

vorige nummer had geschreven; dus een reactie op de “Jaarwisselingsweeën”, in “t ODVnieuws 

1981-1. Maar eerst wat ons medium voor deze keer meegaf. De titel luidde: 

Mentale Kronkels (1981-2) 

Het werk als medium brengt je soms op vreemde gedachten. Gisteren assisteerde ik in 

uitgetreden toestand bij een verkeersongeval, waarbij een vrouw en een kind stierven; de 

vrouw door een ingedrukte borstkas waarbij een gebroken rib het hart raakte, het kind door 

schok plus ernstig schedelletsel. Tijd: rond half tien, plaats onbekend, ergens op een snelweg 

kort voor een afslag naar een met bomen omzoomde weg. 

Het werk, het doen aanvaarden van de nieuwe toestand, was maar net gelukt toen de seance 

eindigde en ik in mijn eigen lichaam terugkeerde. Om rond mij lachende gezichten te zien en 

mensen die kennelijk erg veel plezier hadden gehad over een “schoon woord” waarin - als ik 

het goed begrepen heb - een luis de hoofdrol speelde. 

Nu ben ik heus wel aan tegenstrijdigheden gewend, maar dit heeft mij werkelijk aan het 

denken gezet. Hoe vreemd is het niet, dat lijden en nood, plezier, vreugde, wijding, zich allen 

gelijktijdig afspelen. 

K.N. 

152 



En mijn eerste gedachte was: waar heb ik nu beter werk verricht, in de zaal, waar kennelijk 

mensen zich wat prettiger gevoelden en mogelijk wat nieuwe denkbeelden hebben opgedaan 

of daar, waar ik tenminste het lijden en dwalen van twee geesten mocht helpen bekorten? 

En toch vormen die beiden een geheel: wanneer ik niet in trance was geweest had ik niet 

geestelijk kunnen werken op een plaats die in ieder geval wel meerdere kilometers verwijderd 

was van de plek waar ik lichamelijk tegenwoordig was. 

De meeste kennen mij alleen als het medium, altijd klaar voor een mop in de pauze en steeds 

weer tijdbewust horloge starende. De andere kant blijft gemeenlijk verborgen. Op de een of 

andere manier spreek je daarover liever niet. 

Toch maken deze droomachtige belevingen vaak een diepe indruk op mij. Je geeft er echter 

altijd weer de voorkeur aan, zo normaal mogelijk te doen. Maar wat is normaal? 

Waarom heb je steeds weer die drang om vooral te doen of je precies zo bent als anderen? Er 

moeten vreemde gedachtekronkels en instincten een rol bij spelen, daarvan ben ik wel 

overtuigd. 

Je gaat zover, dat je mogelijk met een vriend in een lichtere sfeer even wandelt en daar een 

paar moppen opdoet, die je later met graagte verder vertelt. Maar zeggen hoe je er aan komt? 

Ho maar. De mensen moeten je vooral niet zien als een buitenbeentje. 

Is het een wonder dat ik mij soms afvraag, of ik eigenlijk een normaal mens ben dat een rol 

speelt om te passen in een wereld van gekken of een gek die speelt, een normaal mens te 

zijn? 

Maak u geen zorgen. Zo erg is het nu ook weer niet. Maar toch zijn er soms van die 

ogenblikken, waarop je de gehele menselijke werkelijkheid probeert af te meten tegen je eigen 

werkelijkheid, en geen keuze meer weet te doen. 

Wandelen in de lichte sferen is heerlijk. Het is als een rustgevend bezoek aan 

superbollenvelden die liggen in een groot bos aan de rand van een eindeloze oceaan. Spreken 

met de “bewoners” van die wereld is zo lichtend, sprankelend, supersnel en volledig, dat er 

geen woorden voor zijn te vinden die dit ook maar aan kunnen duiden. 

Maar dan kom je terug, neemt afscheid en komt terecht in een grijze steeds maar 

neerplenzende regen, een droefgeestig geheel van jagende mensen en spiegelend asfalt. Al 

druipende doorstappende om nog de trein te halen denk je dan wel eens: wat is nu werkelijk? 

En als die andere wereld de werkelijkheid is, waaraan verdien ik het dan nu als een verzopen 

kater door de nattigheid te rennen op weg naar een trein die stinkt naar natte kleding? 

Niet dat ik te veel aandacht pleeg te schenken aan dergelijke invallen. Maar toch: 

mediumschap kan soms tot vreemde mentale kronkelingen aanleiding worden. Je praat jezelf 

voor dat het je taak is, dat het noodzakelijk is, ja, dat je bevoorrecht bent boven al die 

anderen, die de zonnige werelden van de geest niet bewust kennen. Maar diep in jezelf denk 

je: “praat voor de vaak”, een poging om belangrijkheid te ontlenen aan het beleven van twee 

zo verschillende werelden. 

Dat zal ook wel de reden zijn, dat je dergelijke dingen gemakkelijk neerschrijft, maar heel 

moeilijk kunt zeggen. Schrijven is anoniem, een soort tweegesprek met jezelf, ook wanneer je 

weet, dat je het aan anderen voor zult leggen. 

Het voorkomt ook dat men je vragen zal stellen waarop je liever geen antwoord wilt geven, 

denk ik zo. En toch lucht het op, eens te zeggen dat je niet helemaal normaal bent, ja, 

anormaal pleegt te leven en te denken volgens je eigen gevoel. 

Het zou misschien beter zijn, wanneer je de twee werelden altijd zoudt kunnen beseffen, zoudt 

kunnen lopen in de regen en toch de blijheid voelen van de lichtende sfeer. Maar dat schijnt 

voor bijna niemand op aarde te zijn weggelegd. Zodat ik mij maar bij mijn noodlot neerleg en 

wanneer dergelijke denkbeelden opduiken onmiddellijke overschakel op het laatste nieuws of 



de innerlijke vreugde dat er nog een TV-programma is waarin lekker veel doden vallen en het 

bloed in kleuren rondspat. 

Maar ook dat is overtrokken. Wanneer ik thuis gekomen de keuze heb tussen een geestig 

programma en de namaakstrijd, kies ik altijd weer voor het eerste. Ik vraag mi] wel eens af of 

dit verlangen naar spanning en geweld niet in de eerste plaats een poging is om een soort 

heimwee naar die lichtende droomwerelden uit te bannen. 

Het werken met de ODV heeft bij mij trouwens wel meer wonderlijke ontwikkelingen 

veroorzaakt. In het begin voelde ik mij als een aankomende ingewijde, iemand, die het wel 

eens even geheel zou maken en ondertussen zijn medemensen nog even op de goede weg zou 

brengen ook. 

Sindsdien zijn geestelijke belevingen voor mij steeds belangrijker geworden. Maar een 

aankomende meester voel ik mij niet meer. Waar ik eens meende het antwoord op alle vragen 

te kennen, drijf ik nu maar al te vaak stuurloos voort in een zee van onzekerheden. 

Toch voel ik mij daarbij weer gelukkiger dan in de tijd, dat ik meende dat alle ontwikkelingen 

te traag verliepen en mijn zekerheden maar steeds door de feiten ontkend schenen te worden. 

Vreemde mentale kronkels moeten daarvoor wel aansprakelijk zijn. 

Vlucht ik weg voor een werkelijkheid, die ik nog niet kan aanvaarden? Of probeer ik mij te 

onttrekken aan het denkbeeld een buitenbeentje te zijn en te blijven? Het is allemaal mogelijk, 

maar zeker ben ik van niets. 

Een goed medium probeert zo zuiver mogelijk te werken. En dat betekent, dat je jezelf 

uitschakelt, dat je in feite een dienende rol vervult maar gelijktijdig voor anderen de 

belichaming dreigt te worden van “hogere werelden”. 

Waar je als redelijk mens, natuurlijk meteen een einde aan probeert te maken. Maar dan komt 

de “slip of the tongue”. Je raakt met iemand in gesprek. Men komt op spiritisme, occultisme en 

voor je het weet vertel je iets over je eigen ervaringen, maak je een opmerking die voor jou 

heel gewoon is, maar die anderen kennelijk erg verbaast. 

Ik herinner mij dat ik eens in de trein betrokken geraakte bij een gesprek over meer 

geestelijke zaken en denkbeelden. In de meeste gevallen probeer ik altijd hoogdravende 

uitspraken te herleiden tot eenvoudige begrippen. Zo ook toen. Een heer die aan het gesprek 

deel had genomen, probeerde enkele tekens op mij uit en informeerde toen of ik soms deel 

uitmaakte van die en die loge. Het scheen hem zeer teleur te stellen, dat ik daarvan zelfs nog 

nooit had gehoord. 

Gelukkig moest de man kort daarop uitstappen, anders was ik de rest van de tijd doorgezaagd 

over zijn denkbeelden, loge en weet ik wat nog meer. 

Gelukkig raak ik maar zelden op een dergelijke wijze betrokken bij dit soort gesprekken. In de 

meeste gevallen vermijd ik zelfs op een directe vraag te antwoorden, dat ik een 

beroepsmedium ben. In mijn paspoort staat als beroep; “voorganger” en deze term gebruik ik 

dan maar om mijn beroep te omschrijven. 

Dit heeft mij trouwens eens een leuke verrassing bezorgd. Komende van Hengelo kwam ik in 

de restauratie van de trein in gesprek met een heer, die zich beklaagde, dat hij door zijn 

beroep zo zelden een avond thuis was. Waarop ik antwoordde, dat ik met hetzelfde euvel te 

kampen had. 

Hij stelde zich voor en noemde zich cineast, ik antwoordde beleefd en noemde mij voorganger. 

De reis verliep aangenaam, ofschoon er steeds maar verteringen werden besteld. Om eerlijk te 

zijn was ik zelfs bezorgd dat ik bij verdergaande consumpties mogelijk niet genoeg bij mij zou 

hebben. 

In Rijswijk namen wij afscheid. De man liet zijn warme handdruk volgen door een “en veel 

zegen op uw werk, dominee.” Hij bleek ook alle verteringen betaald te hebben. 

154 



Mogelijk zijn het dergelijke ervaringen, die mij er toe brengen alle toespelingen op mijn beroep 

zoveel mogelijk te vermijden. Ik weet het niet zeker. Maar de kans zit er in, want op een 

extraatje, vooral een dat ik niet verwacht, ben ik altijd al erg gesteld geweest. 

De ervaring heeft mij in ieder geval geleerd dat je je maar het beste bezig houdt met normale 

dingen. Mogelijk dat daarom mensen voor mij zo belangrijk zijn. Het lijkt wel of ik een speciaal 

gevoel heb ontwikkeld voor situaties die enige humor niet ontberen en put daaruit de lach en 

veelal ook de moed die ik nodig heb. 

Reizende op een avondretour naar Arnhem bleek mij, dat de nummers die waren afgedrukt op 

het biljet niet juist waren. De conducteur bekeek de zaak lang, informeerde nogmaals naar 

mijn bestemming en stelde mij toen voor de keus: “U kunt op dit biljet voor een koopje heen 

en weer naar Delfzijl en kunt daar dan net een uur rondkijken. Maar ik wil het ook wel even 

voor u corrigeren.” 

Het is duidelijk dat ik het laatste de voorkeur gaf. Maar ik dankte voor het vriendelijke aanbod 

en informeerde, of hijzelf mogelijk uit Delfzijl stamde. 

“Meneer, ik ben geboren en getogen Amsterdammer en ik ben nog nooit Delfzijl in geweest. 

Maar er zijn heel wat mensen die een koopje eenvoudig niet kunnen weerstaan. Vandaar.” 

Dan zie ik in gedachten de man al allerhande reizigers verleiden om toch vooral een fout van 

hun reisbiljet uit te buiten, hen sturende naar plaatsen waar zij niets te maken hebben, alleen 

omdat het nu op een koopje kan. Ik stel mij voor, wat daar voor vreemde gevolgen aan 

verbonden zouden kunnen zijn. Onzin natuurlijk, maar de reis gaat zo vlug voorbij. 

Of andere mensen ook zo reageren? Ik weet het niet, kan mij het van de meeste niet eens 

voorstellen. Toch voel ik dit niet als iets bijzonders. Het is eerder voor mij een normaal proces, 

vooral als ik toch niets beters te doen heb. 

Trouwens, heel wat meer gewoonten zijn mogelijk voor anderen wat eigenaardig. Zo heb ik er 

een uitgesproken hekel aan over de werkelijke oorzaken van mijn begaafdheid te spreken. 

Zeker, ik wil nog wel vertellen dat ik eens als kind op mijn hoofd gevallen ben en sindsdien 

niet meer bijgetrokken. 

Maar daarbij laat ik het dan ook. Hoe kun je anderen immers duidelijk maken dat je op de 

duur geheel onverschillig bent geworden ten aanzien van succes of falen; dat leven en dood 

voor jou weinig verschil uitmaken zonder gelijktijdig een beeld van jezelf te geven dat niet met 

de feiten strookt? 

Toch is het een feit, dat juist die onverschilligheid het mij mogelijk maakt te werken zonder 

grote spanningen. Een volle zaal ontlokt mij hoogstens een “leuk” of, wanneer er nogal 

verschillende groepen aanwezig zijn, een “dat kon wel eens een zware trek worden”. 

Denk nu niet, dat ik t.a.v. mijn medemensen even onverschillig ben. Medeleven bestaat bij mij 

wel degelijk, medelijden daarentegen beschouw ik als een overbodige en kostbare luxe. 

Wanneer je iemand werkelijk kunt helpen moet je het ook doen, zo denk ik altijd weer. Maar 

dan denk ik onmiddellijk daarachter: welke zaken betekenen werkelijke hulp en wat is alleen 

maar versiersel. En dan doe of zeg ik weer dingen, die anderen als harteloos beschouwen. 

Toch is het een feit dat ik bij alles wat ik zeg en doe wel degelijk rekening houd met anderen. 

Mijzelf wegcijferen is er niet bij. Een mens heeft zijn rechten en zijn plichten. Zolang ik mijn 

plichten volbreng, meen ik ook mijn rechten op te mogen eisen - zelfs wanneer men dat niet 

aardig van mij vindt. 

Eigenzinnig ben ik natuurlijk ook. Wanneer ik meen dat iets goed is, moet men van goeden 

huize komen om mij te overtuigen, dat ik ongelijk heb. Ben ik eindelijk overtuigd, dan zal ik 

mij niet alleen neerleggen bij de feiten, maar proberen de zaak op deze nieuwe wijze nog 

beter aan te passen aan mijn mogelijkheden en de volgens mij begeerde resultaten. 



Ik ben b.v. de laatste tijd de overtuiging toegedaan, dat het beter is een leesbaar blad van zeg 

18 bladzijden te tikken dan een in feite minder leesbaar geheel te vormen door 

onbenulligheden op te nemen om aan de 20 bladzijden te komen. 

Nu weet ik wel, dat door het stellen van meer alinea's en andere kunstgrepen je die 18 

bladzijden alsnog kunt opblazen tot 20 of meer. Maar zolang niemand klachten heeft houd ik 

mij aan de nu gevolgde werkwijze, ook al wordt wel eens gezegd, dat er toch veel meer 

gezegd moet zijn dan werd opgenomen. 

Zo iemand heeft natuurlijk gelijk. Maar herhalingen, grappen, vragen die in het laatste jaar al 

meerdere malen beantwoord werden e.d. laat ik gewoon weg. Punt. 

En dan die mensen die altijd weer wensen, dat je “het schone woord” op neemt. De lieve 

luitjes hebben er geen benul van wat dat voor mij aan extra werk betekent. Want er is vaak 

sprake van wisselende versvoet en maat. Indeling als gedicht vergt enkele uren plus veel 

ruimte. Het achter elkaar uittikken, wat ik een enkele maal nog wel eens doe, neemt de indruk 

weg. Woordsamentrekkingen en neologismen komen vaak voor en zijn dank zij de 

stembuigingen zonder meer te begrijpen, maar zouden op papier vele noten vragen om te 

verklaren, wat werd bedoeld. Neen. Ik zie daar niets in. 

Onder ons gezegd en gezwegen koester ik een enkele maar wel zeer intense wensdroom: dat 

degenen die met hun eisen en opmerkingen aankomen, degenen die niet begrijpen hoe je van 

mijn werk moe kunt worden “omdat de geest je toch alles ruimschoots terug geeft”, eens voor 

een enkele week mijn werk zouden moeten doen, inclusief reizen, tikwerk en seances, 

kompleet ook het te woord staan van alle nieuwsgierigen, geïnteresseerden en het aanhoren 

van alle problemen van anderen. 

Ik heb het gevoel, dat men dan heel anders tegen het werk dat ik verzet aan zou kijken. 

Mogelijk is het een rare mentale kronkel, maar soms voel ik mij wel geen genie, maar toch wel 

miskend. 

Wat mij opvalt is, dat vele jongeren meer begrip schijnen te hebben voor de inspanningen die 

een seance kost, dan de ouderen. Het is of dezen niet in staat zijn hetgeen je doet als “cent” 

werken te zien. 

Gelukkig vind ik altijd weer even rust en compensatie voor dergelijke ergernissen in die 

lichtende wereld, waar ik mij dan terugtrek in een soort open theehuisje en al mediterende 

rust en soms zelfs iets leer. 

Maar daarna is het aanpakken geblazen. En soms komt er zelfs niets van die rust in 

uitgetreden toestand. Dan is er weer een sterfgeval, is er een zieke of vraagt men je mee te 

gaan als leerling om iemand uit een zelfgeschapen duistere wereld te bevrijden. 

Nu ja, het hoort er allemaal bij. Maar ik kan toch wel eens nijdig worden wanneer de financiën 

weer eens op een heel laag pitje staan en een geestelijke vriend mij liefderijk vertelt, dat het 

niet goed voor mij zou zijn op het ogenblik om eens zes goed te hebben in de lotto of iets 

dergelijks. Vooral wanneer daarop volgt dat men dit zeker zal proberen mogelijk te maken 

wanneer dit voor mij en anderen geestelijk nuttig kan zijn. 

Dan gebruik ik, ook in de geest, tegen zo iemand al snel termen als “Lapschwanz”, 

“stommeling”, gevolgd door de opmerking dat ik wel kan zien, dat hij al lange tijd niet in de 

stof is geweest. 

En soms heb ik een hekel aan mijzelf, dat ik de mogelijkheden om meer geld te verdienen niet 

gebruik, ofschoon zij er steeds weer blijken te zijn. 

Maar ja: ergens schijn ik mijn werk als een soort roeping te beschouwen, ofschoon er heel wat 

dagen zijn dat ik niet zo nodig hoef. Wat letterkundig natuurlijk een verschrikkelijk taalgebruik 

betekent, maar wel weergeeft, hoe ik mij soms gevoel. 

156 



Want eerlijk gezegd vraag ik mij soms af, of ik nu gek ben of niet. Gek ook, om deze mentale 

kronkelingen neer te schrijven en dan ook nog in het verenigingsblad te zetten. Want ergens 

denk ik, dat het stom is dit te doen. Aan de andere kant meen ik dat degenen die steeds weer 

naar de Orde komen luisteren mogen weten, wat hun medium eigenlijk is en denkt. 

In ieder geval heb ik mijn belofte weer gehouden en wat geschreven over mijzelf, mijn werk, 

mijn opvattingen. Of ik gek ben, verstandig of doodgewoon menselijk moet de lezer dan maar 

zelf uitmaken. Ik ben niet van plan deze uitbarsting te herlezen voor zij in druk is verschenen. 

Want in dat geval heb ik de kans niet meer om er van alles in te veranderen en weg te laten. 

En dit te doen zou voor mij toch wel betekenen dat ik weer een paar uren meer aan deze 

bijdrage zou moeten besteden en ik kom toch al tijd tekort. Vandaar dit in een trek geschreven 

epistel aan de leden. 

O ja. Wanneer u denkt dat ik gek ben, behoeft u mij dit niet mee te delen. Ik ben veel te bang 

dat ik het met u eens zou zijn. Maar wanneer u dit schrijfsel waardeert of u zelfs geneigd bent 

te stellen dat dit wijst op een juist gebruik van mentale mogelijkheden daar de kronkelingen 

volgens u normaal zijn zal ik dit graag van u horen. 

Juist wanneer je als medium eens zelf iets doet krijg je daarvoor graag waardering. En 

medium ben ik nu eenmaal. 

Zoals ik al zei, in dit nummer van het ODV-blad stond nog een reactie. Om al wat Karel 

heeft geschreven wat beter te kunnen plaatsen en te waarderen, leek het mij het beste om 

geheel weer te geven wat de redactie toen liet volgen op deze bijdrage van Karel (maar niet 

in verband daarmee): 

Ingezonden 

Werkelijk op het allerlaatste ogenblik ontvingen wij het volgende schrijven van een van onze 

oudste leden - ook ex-secretaris van de Orde - dat o.i. een discussiestuk voor de leden kan 

zijn. Vandaar deze opname als appendix: 

Geachte redactie, 

Betreft: “Jaarwisselingsweeën” in het ODV-nieuws 1981-1 

In een gesprek met Karel laatst bracht ik enige bezwaren naar voren over een bepaalde 

tendens, die ik meende te bemerken bij de ODV. Hij vroeg mij toen deze schriftelijk aan het 

bestuur voor te leggen. 

Daar U in het ODV-nieuws commentaar vroeg op het stukje van Karel wil ik het een en ander 

combineren in deze brief. 

K.N. 

In plaats van “een koekje van eigen deeg” zou ik de globale inhoud wille analyseren. 

Men moet dan vast stellen, dat Karel niet in zo'n beste geestelijke toestand verkeert. Zijn 

betoog druipt van zwartgalligheid, neerslachtigheid, moedeloosheid, pessimisme en vult u zelf 

maar aan. Niet zulk een beste propaganda als dat het resultaat is van de leringen van de ODV. 

M.i. heeft hij zich laten “pakken” door alle negativisme dat dagelijks over ons uitgestort wordt. 

Het is allerwegen een strijd voor en tegen, om wat te noemen: kerncentrales, krakersacties, 

ontruimingsacties met bijbehorende rellen, abortus, lucht en bodemverontreiniging, 

werkeloosheid, bezuiniging, vrijheidstrijders respectievelijk terroristen en aan de lopende band 

demonstraties voor of tegen van alles en nog wat. 

Alles nog flink opgepept door allerhande actualiteitsrubrieken of zelfs opruiende programma's 

via pers, radio en TV. Is het een wonder dat vele mensen het niet meer zien zitten? 

Karel ondergaat dit alles sterk emotioneel en wordt heen en weer geslingerd bij het pogen 

daarin stelling te nemen in plaats daarvan zoveel mogelijk afstand te nemen. Hij volgt alle 



nogal intens en met de ontstane conflicten weet hij niet goed raad, zoals zovele mensen, doch 

zeker een medium dat gevoeliger is en meer beïnvloedbaar is. 

De mogelijkheid is niet uitgesloten dat de zwaar belastende bijeenkomsten in Amsterdam met 

zijn felle en warrige invloeden niet zo'n beste uitwerking op hem hebben. 

Omtrent bepaalde hangijzers heeft hij zich een nogal felle eigen mening gevormd en hier komt 

een van mijn bezwaren: ik merk dat de gebrachte lezingen hierdoor beïnvloed worden. 

Bij de ODV is wel gezegd dat een medium in zijn beste vorm voor maximum 75% door 

geestelijke intelligenties beheersbaar is. Maar wat gebeurt er wanneer een medium sterk 

emotioneel betrokken is bij de ter sprake komende onderwerpen? Dan zou een spreker wel 

eens als spreekbuis voor het medium (wellicht onbewust) kunnen dienen. 

Er bestaat n.l. bij Karel ook een zekere autoriteiten afkeer, zoals tegen de heer Van Agt, 

minister-president, en diverse anderen. Men kan de laatste tijd constateren, dat sprekers op 

de bijeenkomsten van Agt en anderen regelmatig op de hak nemen, soms op sarcastische, 

soms op negatieve of quasi grappige wijze. 

Er zijn ook vrijdagavonden waarop sprekers ten tonele worden gevoerd die kennelijk onder 

soortgelijke invloeden staan en op grove, soms zeer grove wijze hun onderwerpen brengen en 

op felle wijze alles en iedereen en alles aanvallen en afbreken. 

Als je dan ook nog eens goed analyseert wat zij gebracht hebben blijft er niet veel zinnigs 

over, temeer daar zij veelal aan het einde van hun toespraak zich zelf tegenspreken en/of zelf 

zo geschrokken zijn van hun grofheid dat zij voor het einde het een en ander met een vroom 

sausje overgieten. 

Dat er vanuit het publiek ternauwernood kritiek komt, lijkt mij doordat vele mensen alles wat 

uit de geest komt aanvaarden, of wagen het niet te reageren, omdat het meestal op zulk een 

felle nadrukkelijke wijze wordt gebracht, dat iedere reactie bij voorbaat zinloos lijkt. Weer 

anderen zullen dit soort afwijkingen op de koop toe nemen omdat er toch ook veel goeds 

wordt gebracht op vele andere bijeenkomsten, hoewel zij niet goed begrijpen, waarom een 

club van verdraagzamen zich zo moet uiten. 

Mede in aanmerkingen nemende dat de Geestelijke Leiding in het voorwoord van het nu 

lopende programma opmerkte “daar wij niet in staat zijn met vaste regelmaat over de 

diensten van ons huidig medium te beschikken”, kun je je afvragen, of er iets gedaan moet 

worden. 

Mijn conclusie is: Karel gaat terecht prat op zijn vakmanschap als medium, maar dan moet hij 

er wel voor zorgen dit mediumschap zuiver te houden door zich de aan hem bekende 

beperkingen op te leggen. Dit houdt in dat hij zich niet zo emotioneel moet binden met o.a. de 

door mij genoemde toestanden, die dit mediumschap kunnen schaden. 

Er is dan ook meer kans op het aandragen van goede oplossingen voor de problemen van deze 

wereld door hogere meesters, maar dat kan alleen wanneer zij niet gehinderd worden door 

allerhande problemen die in het medium leven. 

Het bestuur van de ODV zou ik dan ook dringend willen adviseren het nieuwe seizoen te 

starten met een drastische vermindering van het aantal bijeenkomsten, b.v. door minstens 

een halvering van de vrijdagavondbijeenkomsten. Herkent u de zeer duidelijke signalen niet 

bijtijds dan loopt het wellicht op een debacle uit. 

Karel is te bescheiden om dit met teveel nadruk zelf voor te stellen omdat hij al gauw denkt 

dat dit financieel niet kan. Maar waar is dan die reserve van ruim f 100.000 voor? Ik dacht om 

zulke ingrepen te kunnen opvangen. 

Karel is nu 62 jaar en indien dit werk voor hem al naar gelang de noodzaak wordt afgebouwd, 

hebben wij kans dat hij zelfs na zijn 65 e nog op beperkte schaal kan door werken. 

158 



Ik hoop dat ik voor Karel mijn open aanmerkingen zo acceptabel mogelijk gebracht heb; in 

ieder geval breng ik deze met de beste bedoeling voor hem en de ODV. 

Karel weet dat ik reeds vroeger als “troubleshooter” voor hem en de ODV optrad en ik hoop 

dat het me niet kwalijk genomen wordt dat ik dat nu nog eens een keer doe. Ik zou het mijzelf 

kwalijk nemen als ik deze gevoelens van bezorgdheid niet zou uiten. 

w.g. Bas Guys, Loenen, Gld. 

Uw aller commentaar, ook dat van het medium, is welkom en krijgt ongetwijfeld alle nodige 

ruimte in ons volgens nummer. (Red.) 

Hier ligt dan ODV-nieuws 1981-3 voor u. Geen prognoses of iets van dien aard, wel reacties op 

een reactie. Ook deze keer leg ik voor u neer hoe de toenmalige redactie inging op de reacties 

op de reactie van de Heer Guys op Karels: “Jaarwisselingsweeën”: 

De verdraagzamen en de Brief (1981-3) 

In ons vorige nummer publiceerden wij de op het laatste ogenblik ons nog bereikende brief 

van de Heer Guys. Hierbij stelden wij, dat dit o.i. een goed discussiestuk voor de leden zou zijn 

en beloofden alle ingekomen commentaren op te nemen, incl. die van ons medium. 

Uw redactie heeft teveel beloofd: de veelheid van brieven - soms zeer uitvoerige - die ons als 

antwoord hierop bereikten zou in dat geval het publiceren van een boekdeel onvermijdelijk 

maken. 

Om u toch een indruk te geven van hetgeen uw medeleden schreven moeten wij dus 

noodgedwongen kiezen voor een reeks citaten. De brieven waaruit deze genomen worden, 

worden door het bestuur in de archieven opgenomen. 

Opvallend is, dat in bijna geen van deze brieven een onverdraagzame houding tegen de 

briefschrijver spreekt. Een enkele maal krijg je wel de indruk, dat men een paar puntjes op de 

i wil zetten. Als b.v. in de reactie van E.v.N. te den Haag: 

“Zou de heer Guys eens goed willen lezen wat er staat in de Sleutels nr. 4 van Januari 1981, 

cursus I blz. 47, de gehele derde alinea van boven?” 

Anderen denken kennelijk ook een beetje aan hun eigen belang, ook al laat men dit niet 

prevaleren boven het welzijn van het medium. Zo schrijft mevr. N.M. Dorgeloo uit Baarn: “Als 

de Amsterdamse bijeenkomsten te zwaar voor U zijn, waarom stopt U er dan niet mee? Zoiets 

moet toch met bestuur en Geestelijke Leiding bespreekbaar zijn?” 

“Om de vrijdagavonden te halveren. Alsjeblieft niet, want dan zitten de “leesleden” in de kou. 

Ik zou mijn wekelijkse Stem niet graag missen. Maar indien nodig, oké, niets aan te doen.” 

Simon Vinkenoog, Amsterdam, ziet het geheel in een ander verband. Daarom een uitvoeriger 

citaat: 

“Het strekt Karel tot eer, dat hij zich in de nieuwjaarsweeën niet verschool achter de 

gebruikelijke conformistische goede voornemens en wensen, maar voor zichzelf een overzicht 

maakte van de vele fronten waarop mensen strijd leveren voor vrijheid en rechtvaardigheid.” 

“Hij (de heer Guys) dient m.i. te beseffen dat een mens slechts waarlijk LEEFT als hij zich bij 

voortduring verstandelijk en emotioneel bewust is van de wereld waarin hij leeft. En is dit voor 

Karel niet een heel bijzondere?” 

“Laat ik verzekeren dat een aantal mensen maandelijks GRAAG naar de Amsterdamse 

woensdagavonden komen om via Karel oog in oog met de betekenis aller dingen te kunnen 

komen, dat zij de ODV beschouwen als een licht in de duisternis, en Karel een heel goed hart 

toedragen. En is het niet belangrijk dat de NIEUWE mensen zien hoe het een en ander zich 

afspeelt?” 



Mevr. M. Hendriks uit Leidschendam, somt alle door haar gewaardeerde werkzaamheden van 

de Orde en het medium op en zegt dan: “dat op de vrijdagavonden - meestal door vragen uit 

de zaal - soms een pittig antwoord gegeven wordt stel ik op prijs, juich ik soms zelfs toe.” 

De heer Hulsman uit Bussum is het met de heer Guys eens, dat op sommige vrijdagavonden 

maar wat geleuterd wordt, maar erkent dat ook vele zeer waardevolle en belangrijke lezingen 

worden gegeven. Een vriendin van ons geeft ons de “goede” afleveringen door. 

“Wat de felheid van bepaalde toespraken betreft, die dan meestal een politiek of sociaal 

probleem behandelen, moet ik zeggen, dat ik dit anders zie dan de heer Guys. Ik heb zelf de 

afgelopen 20 jaren vele lezingen in Nederland en Duitsland gehouden over allerlei geestelijke 

onderwerpen en altijd weer viel mij het op dat de mensen zich gestoord voelen in hun 

gezapige rust zodra je ze vanuit een geestelijk betoog met de neuzen op de harde feiten 

drukt.” 

Volgens hem is dit juist de bedoeling van de sprekers omdat dezen zien hoe men bewust of 

onbewust bezig is het dagelijkse leven te bederven of te laten bederven door zelfzucht, 

lauwheid en gebrek aan ondernemingslust en dat dan nog juist op gebieden die men geestelijk 

als waardevol beschouwt. 

R.C. Greve uit Baarn is wat scherper: “Ik heb sterk de indruk dat de leden passief wachten tot 

Karel het verlossende woord zal spreken en dan zal zeggen “hoe de mensen moeten leven.” 

“Als de leden ongeduldig worden wordt Karel negativisme verweten. Karel houdt een spiegel 

voor waarin men eigen zwartgalligheid ziet.” 

“De mens moet leren luisteren, leren spreken, dus leren formuleren omtrent dat wat hij 

waarneemt. Daardoor creeert hij een band met zijn medemensen, daaruit groeit de 

samenleving. Dat maakt de mens tot mens.” 

Ank van Wijngaarden is kort maar krachtig: “Ik geloof dat deze Heer de algehele situatie die 

zich op dit moment in de gehele wereld afspeelt onderschat en niets begrijpt van de 

moeilijkheden, die hieruit voortspringen voor het Medium. Invloeden en bezwaren zijn dan ook 

persoonlijk voor de schrijver van deze aantijgingen. Met alle respect en waardering voor Den 

Heer van der Nagel”. 

Tot zover dan een - beperkt - aantal reacties. De schrijvers en schrijfsters moeten het de 

redactie maar vergeven, dat hun vaak zeer wel overwogen en gestelde stukken niet geheel 

werden opgenomen. Het zou werkelijk te veel geworden zijn. Is uw schrijven niet genoemd, 

vergeef het ons. Wij kozen fragmenten van verschillende brieven juist omdat deze de in vele 

reacties kenmerkende punten behelsden in korte en duidelijke vorm. 

Uw redactie viel het op, dat meerdere leden het met de heer Guys wel eens zijn, dat bepaalde 

uitingen fel zijn. Maar op een enkele na, die alleen mondeling reageerde, meent men dat er 

geen sprake is van een grofheid die later met een geestelijk sausje wordt toegedekt. Niemand 

van hen die reageerden is van mening, dat de feiten geweld wordt aangedaan, wel wijst men 

er op, dat je zelf moet denken en een oordeel vellen. 

Het merendeel van hen die reageerden is bereid zo nodig een beperking van het aantal 

bijeenkomsten voor lief te nemen indien het niet anders kan. 

Veel waardering is er voor de plichtsgetrouwheid van het medium dat, zoals iemand schrijft: 

“heel wat afreist, soms ziek en verkouden zijn werk doet.” 

Het bestuur liet weten, genoemde brief besproken te hebben. In overleg met de Geestelijke 

Leiding en het medium is besloten langere rustperioden rond de grote christelijke feestdagen 

in het programma in te bouwen, ook al moeten hiervoor aanvragen voor bijeenkomsten 

terzijde worden geschoven. 

Ten laatste nog een enkel opvallend commentaar: “De heer Guys bezoekt kennelijk al langere 

tijd geen vrijdagbijeenkomsten meer. Daardoor ontgaat hem, dat bepaalde dingen anders 

160 



klinken en zelfs een wat andere betekenis hebben wanneer zij worden gezegd op een bepaalde 

toon, dan wanneer je de woorden alleen maar leest en deze onwillekeurig voorziet van je eigen 

accenten.” 

Het is o.i. een compliment waard, dat bijna allen die reageerden zich onthouden hebben van 

persoonlijke aanvallen op de heer Guys. Men aanvaardt kennelijk, dat hij een eigen mening 

heeft, maar wil dan wel - en duidelijk - verkondigen, dat men het er zelf niet bepaald mee 

eens is. Als laatste reactie laten wij Karel aan het woord, daar hij uiteindelijk nog het meest 

betrokken is in dit alles: 

Ik ken Bas Guys goed en lang. Overtuigd van zijn goede en positieve bedoelingen reageer ik 

op zijn schrijven. Met nadruk wijs ik de leden er op, dat ik zelf - herhaaldelijk - hem heb 

gevraagd om bepaalde opvattingen die hij verkondigde voor te leggen aan het bestuur. 

M.a.w.: de aansprakelijkheid voor het tot stand komen van deze brief en de reacties, die deze 

bij u opriep, ligt grotendeels bij mij. U moet dit begrijpen. Als oud-secretaris, die mij meerdere 

malen in moeilijkheden de beste bijstand heeft gegeven die denkbaar was op het ogenblik en 

gewaardeerd vriend bestaat er tussen ons een relatie die toch iets anders is dan bij de meeste 

leden en het medium. 

Ik zal de verschillende punten van zijn brief hier dan ook openlijk en zo eerlijk mogelijk 

beantwoorden: 

Mijn stukjes in het ODV-nieuws druipen van zwartgalligheid? Ikzelf ervaar dit anders: 

Wanneer je zoekt naar iets wat als “bladvulling” moet dienen vraag je je af, welk onderwerp je 

nu eens zult kiezen. Door ziekte van mijn echtgenote is het laatste jaar mijn tijd nogal 

beperkt. Ik koos voor een brief aan de leden, waarin ik mijn denkbeelden en gevoelens 

probeer vorm te geven. 

Dit betekent nadenken over de feiten en over jezelf. Rond nieuwjaar worden wij overspoeld 

door allerhande “overzichten”. De vragen, die deze bij mij opriepen heb ik eenvoudig 

geformuleerd. 

Ik voel mij zeker niet als “gek” maar weet wel degelijk, dat mijn wijze van leven en denken 

van die van de meeste mensen sterk afwijkt. Vandaar mijn retorisch bedoelde vraag of ik nu 

gek ben of niet. Maar pessimist ben ik niet. 

De belastende invloed van Amsterdam? Vermoeiend zijn deze bijeenkomsten met rond 100 

vogels van zeer diverse pluimage wel. Maar het is ook erg dankbaar werk en ik doe het zelfs 

graag. Wanneer je nagaat hoeveel mensen je met een cursus bereikt en hoeveel mensen op 

een enkele avond in A. dan is wel duidelijk, dat deze bijeenkomsten zeer vruchtbaar zijn en als 

ik even optimistisch mag zijn, geestelijk een tenminste even hoog rendement geven. 

Ik heb een autoriteiten afkeer? Bijzonder tegen de heer van Aagt? Mogelijk is het, want ik heb 

nu eenmaal een hekel aan mensen die je het een beloven te doen en dan het andere tot stand 

brengen. Zoals ik niet kan geloven in iemand die het ene ogenblik zegt niets voor politiek te 

voelen en het volgende ogenblik zijn eigen plannen inslikt om toch vooral aan de macht te 

blijven. Indien degenen die dergelijke dingen steeds weer doen zonder ook maar een spiertje 

te vertrekken ben ik inderdaad een autoriteitenhater. Voor iemand die moreel gezag en 

overwicht bezit koester ik echter bewondering. 

Deze houding zou mijn uitingen beïnvloeden? De mogelijkheid bestaat inderdaad, maar lijkt 

mij persoonlijk nogal gering. Ik beschouw mijzelf inderdaad als een vakman op mijn gebied en 

dit houdt ook in, dat ik mij voor een seance los kan maken en maak van alles, wat mij normaal 

beweegt. 

Ik zou mij niet emotioneel mogen binden aan bepaalde denkbeelden? Mooi gezegd. Maar wie 

kan dit? En wanneer je dit werkelijk consequent zoudt doen, leef je dan nog? Ik ben bereid dit 

zover maar mogelijk te doen voor een seance. Maar voor de rest wil ik graag naar de wereld 

kijken en desnoods een oordeel vellen in overeenstemming met de mens die ik ook nog ben. 



Wat de onverschilligheid of het “op de koop toe nemen” van de leden betreft: gezien hun 

reacties valt dat nogal mee Velen schijnen er zelfs van overtuigd te zijn, dat het een niet 

mogelijk is zonder het andere. 

Wat die ronde ton reserve betreft: Volgens mijn bescheiden kennis is de werkelijke reserve op 

het ogenblik f 60.000 en die zal ook nodig zijn om in de komende jaren mijn salaris te kunnen 

betalen. Wanneer ik werkelijk ziek zou worden en b.v. 3 maanden niet zou werken zou dit naar 

ik vrees de Orde al een f 10.000 kosten. 

Ten laatste dit: ik heb het bestuur al duidelijk gemaakt dat ik niet meer, zoals vroeger, met 

hoge koorts e.d. door zal werken en zo nodig de tijd zal nemen om uit te zieken. Maar dan ook 

alleen als ik werkelijk ziek ben en niet, wanneer ik mij wat minder goed gevoel. Want zolang er 

mensen wachten op hetgeen je brengen kunt is het de moeite waard je er voor in te zetten. 

Zeker, ik word een dagje ouder en kan niet zoveel werk meer verzetten als eens, ben wat 

kwetsbaarder. Maar uitgeteld ben ik nog lang niet. Voorlopig steven ik op de AOW af. Wie dan 

leeft, wie dan zorgt. 

Dit was dan mijn antwoord op de brief. U ziet het, ik ben het niet geheel eens met de schrijver 

daarvan. Dit betekent echter nog niet, dat ik daardoor vergeet, dat hij schreef uit een 

werkelijke en oprechte zorg voor de Orde en zelfs voor het medium. 

Kortom, Bas, bedankt voor je brief en de intense wijze waarop je je ook nu nog steeds bezig 

houdt met de Orde en ondergetekende. 

Karel. 

En daarmee is dan een ieder aan het woord geweest. Men zal ons vergeven, dat wij het 

medium als direct bij dit alles betrokken, meer ruimte toekenden dan alle andere schrijvers. 

Met dit mengsel van meningen en gevoelens en - ondanks alles - verdraagzame reacties is, 

zover het ons betreft, de discussie gesloten. In onze groep moet nu eenmaal plaats zijn voor 

afwijkende meningen en benaderingen. Zelf denken kan niet groot genoeg worden geschreven 

voor een ieder die streeft naar een geestelijke bewustwording. Maar doorzeuren terwijl er nog 

zoveel andere dingen te doen zijn, dat past ons niet. (Uw redactie) 

In het ODV-nieuws 19814 verscheen van Karel's hand weliswaar geen berekende prognose 

voor 1982 hij meldt er niet aan toe gekomen te zijn, maar wel datgene wat hij toch in 

enkele beelden “gezien” en “aangevoeld “had. Het gaat daarbij natuurlijk om het specifieke 

jaar 1982, dat, nu ik dit aan het typen ben, in 1998, al 16 jaar geleden is. U weet het al: 

mocht u hier interesse in hebben, vraagt u het op, natuurlijk met precieze opgave van het 

betreffende ODV-nieuws nummer. Wel wil ik weergeven wat Karel zegt over het verkrijgen 

van gegevens: 

“Bij schouwen is vooral het vaststellen van het ogenblik in de tijd moeilijk. Je kunt in feite 

meer aan op de indrukken die je krijgt dan op de beelden die wel ontstaan. Want wanneer je 

geen werkelijke omvangrijke oorlogshandelingen ziet in een Europees milieu, kun je wel als 

vaststaand aannemen dat er geen wereldoorlog aanbreekt. 

Maar wanneer je een overstroming ziet en je meent hierbij de naam 'Niger” te horen, is de 

zaak minder zeker. Moet het 'Nigeria” zijn? Is er een andere samenstelling waarin deze 

klanken voorkomen die je niet geheel hebt onthouden of doorkreeg? Je weet het niet. 

Toch heb ik wel degelijk geprobeerd zo concreet te zijn als maar mogelijk is...” 

Hier volgt weer iets alleen op 't jaar 1982 betrekking hebbend. Karel eindigt het artikeltje als 

volgt: “Ik hoop met dit korte artikel tegemoet gekomen te zijn aan de verlangens van hen, die 

steeds weer vragen, waarom er geen prognoses meer worden opgenomen in dit blad. Maar 

veel moet men van mij niet verwachten: ik eenvoudig de fut en de tijd niet meer, om dagen 

lang te rekenen en te schouwen.” 

K.N. 

162 



Het ODV-nieuws 1982-1 is al weer aan de beurt. Ook deze keer een artikel waarin 

prognoses en “gewone” tekst wat door elkaar heenlopen. Ik zal het dan maar net zo doen 

als de vorige keer: ik neem er stukjes uit. Karel had het hele artikel de titel gegeven: 

Het is weer zover... (1982-1) 

De in den Haag niet meer witte kerst is achter de rug, oliebollengeur en overzichten op radio 

en TV maken duidelijk, dat wij een nieuw jaar ingaan. En al hebben mijn bespiegelingen bij het 

begin van 1981 het nodige stof doen opwaaien, toch wil ik weer even filosoferen over ons 

nieuwe jaar 1982 “ 

Er volgt dan een astrologische beschouwing over 1982, die u weer kunt opvragen, die eindigde 

met de opmerking, dat er in 1982 wel is waar geen oorlog van betekenis te zien zou zijn, maar 

dat evenmin alles koek en ei zou zijn. De beschouwing gaat verder over economie en politiek 

en ook over het moeizame onderhandelen, alles in ‘t jaar 1982. Dan komen er opmerkingen 

die, goed beschouwd, ook nu nog geldigheid hebben: “Maar volgens mij zal men tot de 

conclusie komen, dat de enige oplossing ligt in aanpakken en werken. Ook wanneer dit 

betekent, dat men oude opvattingen deels ten grave zal moeten dragen en geheel nieuwe 

wegen bewandelen. 

Bij de grote godsdiensten zal men eindelijk ontwaken uit de vaak eeuwen durende sluimering 

en beseffen, dat men alleen gelovigen zal kunnen overtuigen door zelf te doen wat men 

anderen aanbeveelt. Ik voorzie voor dit jaar (1982) een versobering in vele kerkelijke 

gemeenschappen, gepaard gaande met pogingen om het verloren terrein te herwinnen en 

meer gelovigen naar de kerken te krijgen. 

Het is duidelijk dat in een tijd van verwarring ook vele nieuwe leiders en profeten optreden De 

meeste onder hen zullen even opkomen en opzien baren, maar na enkele jaren reeds weer 

vergeten zijn. 

Het medium meldt vervolgens waar en hoe in “82, door het opkomende fanatisme, de meeste 

ongevallen en slachtoffers zullen vallen. Zijn eigen woorden pak ik weer op: 

Voor de gewone mensen komt het neer op een op je tanden bijten en doorzetten, werken wat 

je kunt en er het beste van hopen. Wat niet iedereen even licht zal vallen, naar ik vrees. Vele 

als doorbijters bekende leidende figuren zullen onder die omstandigheden wel eens een slecht 

passend politiek kustgebit kunnen tonen. 

Het is jammer dat vele mensen ook het slachtoffer zullen worden van dergelijke (politieke) 

figuren, die menen dat alles beter is dan toegeven dat zij het wel eens verkeerd gezien zouden 

kunnen hebben. 

Dat er in de wereld nog steeds velen verhongeren is te betreuren. Maar aan de andere kant 

zullen zij moeten leren voor zichzelf op te komen en voor zich zelf te zorgen - ook al zal dit 

moeizaam op gang komen en heel wat slachtoffers eisen. 

Het ziet er naar uit, dat de tijd van vrijblijvend solidair zijn, desnoods ondersteund door 

inzamelingen en gironummers, voorbij is. Men zal meer en meer werkelijk partij moeten 

kiezen en dit dan ook ten koste van eigen welzijn moeten doen. Waar men daartoe niet in 

staat is blijft alleen een reeks van protesten, die al snel ontaarden in sociale baldadigheid. 

Kijkende naar de grote vredesmarsen en andere massale betogingen vroeg ik mij af, of dit 

geheel zonder invloed zou blijven. Het ziet er in ieder wel geval naar uit, al zullen de 

organisatoren wijzen op de mogelijkheid dat men toch onmerkbaar het standpunt van anderen 

beïnvloedt. 

Ondanks alle massale eisen voor vrede denken de leiders nog steeds in termen van mogelijke 

oorlogen. (in 1982!) Ondanks alle protesten tegen niet bepaald sociaal verantwoorde 

maatregelen van de overheden gaat alles nog steeds zijn oude gangetje. 



Verkiezingsbeloften verdwijnen nog sneller dan een vlokje natte sneeuw op een hete kachel. 

Alle schijn van redelijkheid wordt nog steeds misbruikt om eigen wil door te zetten, alle mooie 

woorden blijken nog steeds zo hol en leeg als de buitenste ruimte. 

Ik verwacht in het komende jaar heel wat overeenkomsten en verdragen die eindelijk wel eens 

worden gehouden zoals zij gesloten werden. Ik meen zelfs, dat een begin van overeenkomst 

tussen USA en USSR tot stand zal komen. 

Belangrijker is nog, dat ik bij zeer veel mensen in de loop van dit jaar (“82) een opvallende 

verandering van inzicht verwacht. Niet in de zin van meer progressief of meer rechts, maar 

een toenemend begrip voor de werkelijke feiten, mogelijkheden en noodzaken. 

Het medium gaat dan verder in op de specifiek toen geldende politieke toestand in ons land. 

En het toen heersende weerbeeld. Maar het slot van dit artikel wil ik u niet onthouden. 

Ondertussen wens ik u allen een gelukkig 1982. Want voor geluk heb je geen welvaart nodig, 

maar vooral de moed om gelukkig te zijn. En als u al een stapje terug moet doen, dank aan de 

springprocessies: een stap achteruit betekent daarin dat je dan ook weer twee stappen vooruit 

gaat. 

Haast u langzaam, zoals de slak zei, maar verlies het doel niet uit het oog: geluk brengen, 

geluk kennen en wijsheid venverven. 

Het ODV-nieuws 1982-3 kon geen artikel van Karel's hand bevatten, omdat hij zich op 

vrijdag, ISjuni 1982 ziek moest melden; op 21 juni werd hij in het ziekenhuis opgenomen 

voor een operatic die goed verlopen was. Op maandag 5 juli mocht de heer van der Nagel 

het ziekenhuis verlaten om thuis weer wat op krachten te komen. De redactie ging er van 

uit dat Karel het volgende ODV-nieuws, dus 19824 zelfwel weer zou kunnen vullen. Dat 

kwam ook precies zo uit, gelukkig maar. We nemen nu dus ODV-nieuws 1982-4 voor ons en 

vinden het verslag van ons medium, getiteld: 

Pijn, Dokter, Ziekenhuis (1982-4) 

U bent gewend in dit blad iets omtrent de beleving van uw medium - stilletjes aangeduid als 

“onze Karel” - te vernemen. Vergeef mij, dat ik deze maal niets paranormaals te vermelden 

heb: waar het hart nog vol van is loopt de mond en zelfs de pen nog over. 

Allereerst neem ik de gelegenheid te baat allen te danken die mij verrasten met goede gaven, 

kaarten, briefjes e.d. Dit alles heeft veel voor mij betekend. Maar tot het schrijven van ruim 

200 persoonlijke bedankjes voel ik mij nog niet in staat en kies daarom deze meer algemene 

dankwoorden. 

Maar daarvoor krijgt u dan ook meteen het verhaal van die dagen van ziek zijn: Terugkerende 

uit België voelde ik mij al niet bepaald lekker. De donderdag werden de spanningen en pijn 

steeds erger, de nacht was niet bepaald aangenaam. Op vrijdagmorgen kwam de dokter en 

zond mij meteen door naar het ziekenhuis Westeinde. 

Na daar in de kliniek voorlopig behandeld te zijn wilde men mij meteen opnemen. Nu was mijn 

echtgenote opgenomen in datzelfde ziekenhuis, thuis zaten nog 5 katten op hun voer te 

wachten en het bestuur van de Orde meende nog steeds, dat ik die avond normaal zou 

werken. Dus moest ik dit wel afwijzen. 

Na beraad met de geneesheer van mijn echtgenote werd overeen gekomen dat mijn vrouw de 

daarop volgende maandag naar huis kon komen. Ik zou dan diezelfde dag worden opgenomen. 

Waarvan ik telefonisch het bestuur op de hoogte bracht. 

Daarna naar huis, pillen innemen - ik had een flinke voorraad meegekregen - katten verzorgen 

en zitten. Die zelfde avond dook het bestuur al op: wat er gaande was, geld voor de komende 

weken en - al werd dat niet hardop gezegd - het gevoel, dat het mij zo slecht nog niet ging. 

K.N. 

164 



Wat - dankzij pillen en ingreep - redelijk waar was, al was ik zo slap als een ijsje dat uren in de 

zon heeft gelegen. 

De volgende dagen heb ik - zo goed en zo kwaad als het ging - de huishoudelijke taken 

verricht - en natuurlijk vergeten voldoende eten in huis te halen, waar mijn gade niet bepaalde 

over te spreken was toen zij mij later daarover sprak. 

Het ziekenhuis is een enorme onderneming. Een uitgekiend kleurenschema geeft je het gevoel 

in een luxe tent te komen - al bleken de gebruikte materialen bij nadere beschouwing nogal 

goedkoop en gemakkelijk te vervangen te zijn. 

Melden bij de receptie. Even wachten, gegevens. Wilt u een kopje koffie (graag). Gaat u maar 

met de zuster mee.... De zaal. Zes heren in diverse stadia van genezing of ziekte. Een bed 

voor het raam, een kast wordt aangewezen. Zusters die bloed willen hebben. En nauwelijks 

zijn deze geneeskundige vampieren weg of een ander wil met alle geweld temperaturen, nog 

een ander komt aan de hand van een lijst met keuzemenu's bespreken wat je de komende 

dagen wilt eten. 

Wanneer de dokter is geweest wordt het wat kalmer. Patiënten vertellen je wat je te wachten 

staat, wijzen je de weg. Je wandelt - pijnlijk maar nieuwsgierig - wat rond, kijkt TV, rookt wat. 

Bedtijd. 

Temperaturen. Wilt u nog iets drinken? Glaasje water op het nachtkastje, aanbod van een 

slaappil. Ik ben uitgeput, kan niet wakker blijven. Slaap vast tot de volgende morgen rond half 

acht, iemand komt pillen verstrekken, een thermometer aanbieden, thee of koffie wordt 

geschonken en met veel gerammel wordt het ontbijt opgediend. 

Let wel, ik meende mij gedragen te hebben als een normale patiënt. Maar dat slapen schijnt 

indruk gemaakt te hebben, zoals ook het feit, dat ik weer op verkenning uittrek. Deze dag en 

de daaropvolgende blijken gewijd aan een mallemolen van röntgenfoto’s, ECGtjes, 

blaasspiegeling en weet ik wat nog meer. Een mens zou het ervan op zijn zenuwen krijgen als 

hij die al niet had. Dan verschijnt de dokter om aan te kondigen, dat ik de volgende dag onder 

het mes kom. Wanneer hij heel vriendelijk begint uit te leggen wat er zo al gaande is kan ik de 

zenuwen even niet de baas en lees – tot 's mans verbazing - het komende praatje af en geef 

het even kort weer met de opmerking dat ik dit zo wel begrijp. Even stilte, dan een verbaasde, 

wat waarderende glimlach en de opmerking tegen de stijve witgeklede staart die elke 

afdelingschef op grote ronde kennelijk met zich sleurt “nou, die weet het.” Glimlach af, 

gevolgd door staart. 

Een ziekenhuis lijkt soms een klein dorp te zijn: men beziet mij anders, met enige 

bevreemding, geloof ik. Al kijkende naar een voetbalwedstrijd kom ik tot de conclusie dat het 

enige wat mij nog rest is: ontspannen en niet nadenken. Beiden gelukken, ik slaap weer goed 

en lang, terwijl boven mijn bed een gedrukt kaartje verkondigt dat ik nuchter ben en moet 

blijven. 

Later heb ik van het personeel gehoord, dat ook dit gezond slapen voor de operatie zonder 

pillen een soort uitzondering is. Maar mij ontspannen is nu eenmaal deel van mijn vak, dus 

daarin ben ik in ieder geval goed. Een paar uur ga ik verder zeer nuchter door het leven. Dorst 

wordt verdreven door mijn mond te spoelen. Dan word ik met enige aandrang verzocht mij te 

bed te begeven, haren worden weggeschoren. Een optimistisch doende verpleegster treedt in 

verschijning en het bed zet zich in beweging. Hup. Karel, daar ga je. 

Na een deel van het ziekenhuis vanuit een ongewone hoek bewonderd te hebben parkeert men 

mij bed en al in een soort sombere parkeerhaven. Hier meldt zich een mij onbekend heer in 

groene jas met de opmerking dat wij elkaar al gesproken hebben. Ik herinner mij dit niet, hij 

kennelijk ook niet goed, maar wij komen overeen dat hij de narcotiseur is. 

Mij wordt een houding aanbevolen die bij navraag inderdaad embryonale positie genoemd mag 

worden en wel zijligging. Vastbesloten de deskundigen te laten beslissen gehoorzaam ik. 

Ergens in mijn rug prikt iets - niet pijnlijk - maar de houding waarin ik lig is niet bepaald 

gemakkelijk. Ik zucht eens. 



De stem informeert of ik pijn heb. Antwoord: dat niet, maar wanneer het na twee minuten al 

zo lastig wordt vraag ik mij wel af, hoe ik dat ooit 9 maanden heb volgehouden. De stem 

produceert een geluid tussen een kuch, een ia en een niesbui. Dan: blijft u nu maar even 

liggen tot het “pakt”. 

Enkele malen informeert men, of ik mijn tenen nog kan bewegen. Wanneer dit niet meer het 

geval is, rijdt men mij naar een beter verlicht vertrek waar een wat commercieel muziekje 

klinkt. 

Iemand, later blijkt het de anesthesist te zijn, vraagt of ik er bezwaar tegen heb. Ik zou niet 

weten waarom. Het herinnert mij aan de liften in het groothandelsgebouw in Rotterdam. 

Met vereende krachten word ik nu op een soort tafel geholpen. Maar voor ik de omgeving goed 

heb op kunnen nemen beginnen nijvere handen een soort groen linnen schutting op te bouwen 

tussen mij en mijn onderdelen. Er rinkelt iets boven James Last uit. 

Achter de schutting ontwikkelt zich activiteit. Om er niet te veel door gestoord te worden begin 

ik een gesprek met de verdovingsman naast mij, die zo nu en dan blikt naar een piepend 

apparaat dat kennelijk hartslag en bloeddruk registreert. Het wordt een leerzaam kwartiertje, 

waarin mij begrippen als spinaal en aspinaal verdoven duidelijk worden - zover dit voor een 

leek mogelijk is. De muziek komt eveneens ter sprake. Een opmerking van mij wordt opeens 

beantwoord door een hoofd, dat vanachter de schutting opduikt en vanachter een soort 

maskertje een grap debiteert. 

Kennelijk ben ik nu lang genoeg open geweest en gaat men tot sluiting van de zaak over. Even 

later verdwijnt de schutting en verschijnt mijn bed, waarin ik nu mag gaan uitrusten en lijden. 

Ik dank de heren voor een al in al werkelijk wel gezellige operatie. 

Rustkamer. Kale ruimte met apparaten. Ik word voorzien van een infuus en een blaasspoeling. 

De heerseres van dit rijk blijkt een Surinaamse te zijn, die kennelijk van dieren houdt. Wij 

bespreken gedragingen van katten en honden. Ondertussen blijken mijn tenen al weer tekenen 

van leven te geven. Beheersbaar zijn de benen nog niet, maar ik kan ook mijn knieën al 

opheffen. De man met de spuit heeft kennelijk een opvallend staaltje van maatwerk geleverd. 

Ik mag terug naar de zaal. 

Weer verschijnen de twee witte engelen en slepen mij door gangen naar de lift die het 

beddenhuis bedient. Kennelijk is het bezoektijd: overal wijken boeren burgers en buitenlui 

terzijde voor het bed met inhoud. Vooral de omhoogstekende stang - een soort verchroomde 

kapstok - waaraan de zakken van spoeling en infuus hangen maakt indruk. Medelijdende 

blikken volgen mij even. Bijna zou ik in gezang uitgebarsten zijn, maar op het laatste ogenblik 

besluit ik dit de mensheid te besparen. 

Op zaal wordt het gordijn rond mijn bed wat toegemaakt, maar gelukkig niet zover dat mijn 

mooie uitzicht verloren gaat. Gek, ik voel mij moe. De eerste kleine pijntjes komen op. Ik leg 

de voeten tegen het beddenbord en wanneer er weer een vlijm aankomt haal ik maar eens 

diep adem. 

Elk uur - naar ik aanneem, want van tijd heb ik niet veel begrip nu - komt iemand bloeddruk 

opnemen, blaasspoeling controleren. Wat suffig door opkomende pijn laat mijn conversatie wel 

wat te wensen over. Ik heb gehoord dat de eerste nacht de ergste is, maar dat je een of twee 

pijnprikken kunt vragen - injecties die verdoven. 

Inderdaad, zo rond half vier biedt men mij een prik aan. De pijn is intens, maar nog 

beheersbaar. Dus “dank u, ik wacht liever nog even”. Maar twee uur later wordt het mij te bar. 

Dus bedien ik de oproepinstallatie en maak mijn verlangen kenbaar. Drie minuten later komt 

de prik en daarmee even zalige rust. 

De avond valt. Bloeddruk meten, wat dommelig voor mij uit staren, bijna slapen, maar net niet 

geheel - er steekt nog iets in mijn onderstel. 

166 



Half twaalf. Ik vraag een tweede prik en krijg die. Maar bij het volgende bezoek blijkt dat de 

bloeddruk wel in orde is, maar dat de spoeling niet doorloopt. Drukte. Een verpleegkundige 

komt met een kleine drukperspomp aansnellen die wordt aangesloten op een tot op dat ogenblik 

volgens mij nutteloze aansluiting aan de katheter. Ik voel de pompslagen tot in mijn 

tenen. 

De nood is voorbij, de prik schijnt goed te werken. Ik dommel wat, steeds onderbroken door 

de bloeddrukaflezeressen. Wanneer de pijn weer terugkomt is kennelijk het allerergste al 

voorbij: alles blijft nu onder controle zonder hulpmiddelen. Ik luister wat naar de radio, 24 uur 

liggen gaat ook voorbij. 

De blaasspoeling en de infuus gaan er af. Fijn. Dan wordt de grote zak voor de spoeling 

vervangen door een kleiner type. Samen met een zakje aan de drainageslang vormen zij, 

samengehouden door een beugeltje, nu mijn “handtasje”. Ik ben weer mobiel en onderneem, 

langzaam en soms nog wat gebukt, een niet geheel pijnloze gang naar het dagverblijf dat, 

gezien de daar overheersende samenstelling van de atmosfeer ook wel het rookhol wordt 

genoemd om mijn sigarettenconsumptie weer wat terug op peil te brengen. 

Vanaf dit ogenblik maak ik deel uit van het zonderlinge gemeenschapsleven dat ziekenhuis 

heet. Elke morgen na het ontbijt ga ik even roken en tref dan steevast dezelfde heren en een 

enkele dame, die zoals ik hun rookoffers aan het begin van de dag hier brengen onder 

aangename kout, al dan niet begeleid door radioklanken op de achtergrond. 

Het wordt routine: op vaste tijden ben je even op zaal. Dan wat lopen, wat roken, bezoek 

ontvangen, rookhol en - o, zaligheid - de voetbalkampioenschappen op de TV en volle, vaak te 

felle kleur. 

Doktersronde in de middag, voor of na de warme maaltijd, die hierdoor een extra voor of 

nagerecht krijgt. Het eten is goed, voldoende en - gezien de hoeveelheden en dieetnoodzaken 

- smakelijk. 

Kortom, het ziekenhuis is niet bepaald de schrikbarende geneesfabriek, die je als 

buitenstaander er van verwacht. Het personeel is vriendelijk, stelt zich voor, blijkt bereid voor 

iemand die niet al te lastig is iets extra te doen ook. En velen hebben gevoel voor humor - ook 

al blijkt dat meestal niet meteen. 

De twee weken die ik er heb doorgebracht waren voor mij een leerzame ervaring. Je 

ontwikkelt een blik voor de dingen: de aankomende slachtoffers, die net als jij de zenuwen 

hebben. De postoperatieve patiënten die medelijden met zich hebben en het niet geheel 

kunnen begrijpen dat de anderen, die iets dergelijks ook al hebben meegemaakt, van hun 

zware lijden zo weinig onder de indruk komen. 

En niet te vergeten de grote ontvangstruimte beneden, kompleet met boetiek, postkantoor 

e.d. waar, tegen het begin van de bezoektijd, vele lopende patiënten aan de beterende hand 

zich verzamelen om hun bezoekers te ontvangen: vaak netjes in pak of jurk zijn zij te 

onderscheiden door de intense blik waarmede zij alle binnenkomenden in de gaten houden. 

Dan de glimlach, de gehaast maar toch soms wat onevenwichtige stormloop wanneer zij 

tussen al die pakje en ruikers torsende mensen van vele rassen eindelijk de hunnen 

ontdekken. 

In een soort café worden de tafeltjes al snel bezet door koffiedrinkende en ijslikkende 

familieleden. Tot een luidsprekerstem maant dat bezoekers dienen heen te gaan en patiënten 

weer hun afdelingen dienen op te zoeken. Dan sijpelen traag de vaste klanten weer naar de 

liften, vaak beladen met en zakjes en pakjes, om waarschijnlijk na gemakkelijker kleding 

aangetrokken te hebben nog in rookhol of gemeenschapsruimte wat na te sudderen - tenzij er 

iets goeds op de TV is. 

Dan komt de dag dat je naar huis moogt. Te vroeg zit je te wachten op de afhalers. Nog wat 

papieren in ontvangst nemen en je kunt weer beginnen aan de aldag te gewennen. Wat 

gemeenlijk aardig en snel gelukt, ook al ben je thuis in de ogen van anderen al snel patiënt af. 



Waarmede ik U een klein uittreksel uit mijn aantekeningen heb voorgelegd. In een la liggen 

stapels kaarten en briefjes die ik mocht ontvangen, ook giften e.d. zijn deels nog voorhanden. 

En ik? Ik dank u allen zeer. Maar vooral: blij dat ik weer gewoon ben. 

Wat zeker minder mystiek, paranormaal of geestelijk is dan u van mij pleegt te verwachten. 

Zeker, ik heb “hulp” gehad. En ik heb ook enkele malen geprobeerd anderen te helpen, door 

suggestie, magnetiseren of alleen maar door te proberen hun isolement te doorbreken - 

waarin vooral buitenlanders in een ziekenhuis komen te verkeren. 

Maar een mens is nu eenmaal een “ik-dier”, ondergetekende niet uitgesloten. Bovendien: het 

is misschien wel goed te beseffen dat je ook in een ziekenhuis een redelijk aangename tijd 

kunt doorbrengen wanneer je je maar aan bepaalde regels houdt: 

Ontspan u zoveel mogelijk. De zaak is in de handen van anderen. Hen niet vertrouwen en toch 

hun gang laten gaan is waanzin. Geef hen uw vertrouwen en maak u zo weinig mogelijk druk. 

Wat gebeuren moet, moet nu eenmaal gebeuren. 

Wanneer u kunt, concentreer u op lichte, aangename zaken. U zult ontdekken, dat u hierdoor 

rustig wordt en meer energie op kunt brengen. U wordt “geholpen”. 

Kijk wat je mogelijk voor anderen kunt doen, maar val hen niet lastig. leder moet zijn ellende 

op zijn eigen wijze verteren. (Een regel waartegen ik een enkele maal zondigde, Mea Culpa.) 

Blijf niet onnodig op bed liggen, ook al valt dat soms niet mee. Wanneer dit noodzakelijk is 

zegt men het u wel en in alle andere gevallen brengt wat rondlopen enz. ontspanning. Wat 

betekent, dat je weer moed schept. 

Het personeel heeft het gemeenlijk erg druk. Soms hebben zij even wat rust. Laat hen die. 

Vraag hulp wanneer dit werkelijk noodzakelijk is. Kleine dingen kunnen kamergenoten wel 

voor je doen. 

Leef vandaag en laat het ziekenfonds voorlopig maar voor morgen zorgen. 

En ook de bezoekers zou ik enkele regels willen voorhouden: Wees niet te uitbundig en 

luidruchtig wanneer u op zaal komt. Soms gaat het een van de patiënten daar niet bepaald 

goed. Houdt ook eventuele kinderen rustig. 

Vaak is het voor u en de patiënt aangenamer in een van de dagverblijven te gaan zitten. Wijs 

de patiënt daarop, maar dwing het niet af. 

Vraag wat de patiënt mag hebben, breng niet te veel mee, zeker niet aan bloemen en fruit. En 

vooral geen dingen die de patiënt wel graag wil hebben maar die b.v. door dieet, niet mogen. 

Daar komt altijd weer ellende van. 

Kom zo vroeg mogelijk in het bezoekuur. Men wacht op u. Tien minuten later is voor u niet 

veel, voor de patiënt vaak tien minuten spanning of teleurstelling. 

Brengt u lectuur mee, kies dan lichte lectuur. Zelfs patiënten die om zwaardere boeken vragen 

lezen die zelden uit: je hebt er eenvoudig het concentratievermogen niet voor tenzij je heel 

lang ligt. 

Waarmede ik u zo goed mogelijk deelgenoot heb gemaakt van mijn ervaringen. Een volgende 

maal hoop ik weer het een en ander over mijn werken en beleven daarbij te vertellen. 

Zeker zou er nog een uitgebreider verhaal te schrijven zijn over dit alles, maar wat ik u wilde 

doen beseffen: 

Door zo ontspannen en gelaten mogelijk te zijn kan een patiënt al veel voor zich en anderen 

doen. Je gaat niet voor je plezier naar een ziekenhuis, maar het valt altijd weer mee, zeker 

wanneer je enig begrip toont voor de moeilijkheden en anderen - inclusief het personeel. Wie 

werkelijk wil kan alles aan, tot de dood toe. Dat wilde ik maar zeggen. 

K. N. 

168 



We zijn terechtgekomen bij ODV-nieuws 1983-4. Blijkbaar is toen aan de leden de vraag 

gesteld of er al of niet zou worden doorgegaan met het ODV-nieuws. Veel reacties zijn er 

binnengekomen; kennelijk de meeste positief. En het algemene antwoord is geweest: 

doorgaan. Een enkel lid reageerde wat minder positief: er kwam een opmerking dat “het 

schandalig was wat ons medium in ons laatste nummer meende te kunnen veroorloven “ 

Hier volgt het antwoord van Karel, zoals dat door de redactie was opgenomen: 

“Het spijt mij, dat iemand over mijn ontboezemingen boos is geworden. Maar medium zijn 

heeft nu eenmaal meer kanten dan alleen de geestelijke. Het lijkt mij niet rechtvaardig 

wanneer men wel de artikelen wil aanvaarden, die daarover handelen en niet mijn reactie wil 

aanvaarden op mijn normale werkomstandigheden. 

Vermoedelijk viel men vooral over de opmerking, dat een poging hogere sferen te beschrijven 

door de meeste niet werd begrepen. Gezien de commentaren die ik op dit artikel mocht 

ontvangen is deze opmerking echter zeker niet overdreven of tendentieus te noemen. 

Ten laatste dit: Alle werk voor het ODV-nieuws wordt door mij vrijwillig en zonder beloning 

verricht. Het schrijven van een doorwrocht artikel vereist rust en tijd. Helaas kan ik bij het 

klimmen dar jaren hierover vaak in mindere mate beschikken, o.m. in verband meer huiselijke 

omstandigheden en vermindering van eigen concentratievermogen. Om toch niet geheel tekort 

te schieten schrijf ik dan een praatje over zaken die op dat ogenblik mij zeer nabij liggen.” 

De redactie vond dit een redelijk antwoord; ook dat, gezien de wijze waarop het blad werd 

draaiende gehouden, hen inziens al te felle kritiek niet paste. Allen die op welke wijze dan 

ook geantwoord hadden werden bedankt. In datzelfde nummer stond ook nog een 

nieuwstukje van Karel. Hier komt het. De titel was: 

Dagindeling (1982-4) 

Gisteren is het laat geworden: even voor 1 uur thuis. En dat betekent, dat je eerst meer dan 

een uur later aan enige slaap begint te denken. 

Mijn “droom” was ook nogal vermoeiend: afdalen in een niet bepaald prettige sfeer, iemand 

proberen te helpen die het elk ogenblik dreigt op te geven en dan uiteindelijk, wanneer 

versterkingen zijn aangerukt, terug naar huis en slapen. Om even daarna wakker te worden 

door een liefdevolle maar niet bepaald zachthandige begroeting van onze katten. 

Opstaan, koffie zetten, drinken. Mijn echtgenote masseren - wanneer ik dat niet doe, kan zij 

bijna niet bewegen zonder pijn. Boodschappenlijstje opstellen. 

Toch nog maar een tweede kopje koffie, want ik voel mij nog niet bepaald fris en overmoedig. 

Sigaretje roken. Enkele huishoudelijke taakjes afwerken en dan: op naar de boodschappen. 

Gelukkig is degene die een tramabonnement heeft, want hij hoeft minder te lopen. Maar niet 

minder te wachten. In de winkel lange rissen van mensen, kompleet met wagentjes vol van 

noodzakelijkheden en impulsaankopen. De juffrouw schijnt nieuw te zijn en moet om de 

haverklap informeren wat een artikel kost. De rij schuifelt langzaam een stukje voort. 

Vriendelijke dames storten beurzen uit om toch vooral alle pasmunt kwijt te raken. De klok 

draait door. 

Eindelijk weer thuis. Boodschappen uitpakken, brood maken. Koffie inschenken. Even rust, 

even eten en zitten. 

Lang duurt dat gemeenlijk niet. Huisdieren vergen ook aandacht, er zijn nog andere dingen te 

doen - zoals b.v. dit artikeltje schrijven. Of ik gisteren een kou heb opgedaan in de trein? De 

ramen stonden inderdaad tegen elkaar open. Ik heb geen puf in de nodige concentratie en 

ademoefeningen die anders zo vaak helpen en behelp mij wat melig en lui met een paar 

aspirinen. 

Even rust, maar er moet nog een stukje geschreven worden. Mijn hoofd staat er niet bepaald 

naar, maar ik heb nu eenmaal beloofd op tijd af te leveren, dus vooruit maar weer. 



Geen zin om een onderwerp bij de kop te nemen waarover ik lang moet nadenken. Kies voor 

een dagindeling en vraag mij af, welk commentaar dit nu weer zal uitlokken. 

Opschieten is de boodschap: om zes uur moet ik weer de deur uit, men wacht mij in Amsterdam. 

En voordien moet ik de huisdieren nog verzorgen, zorgen dat er eten gemaakt wordt 

- brood deze keer - en mij weer in een goed pak hijsen. De klok draait verder. Gelukkig is het 

hier boven in mijn kantoortje rustig, al zoemt de schrijfmachine zelfs wanneer ik geen toets 

aanraak. Ik ben te laat begonnen. Dat artikel krijg ik nooit af vandaag. Zodra het blad vol is 

schei ik er mee uit. 

Er wordt om mij geroepen. Ik moet nog even een zeephouder ophangen. Nu ja, wanneer ik het 

niet zelf doe gebeurt het niet of wordt het een ramp, dus vooruit maar weer. Zou ik nog een 

paar aspirientjes nemen? Beter niet, want dat kan de prestatie schaden. Ik zal de tijd nemen 

om even een paar ademoefeningen te doen en mij, al is het maar een minuut of twee geheel 

te ontspannen. Dat helpt wel. Maar veel zin om aan het werk te gaan heb ik toch niet. Nu ja, 

morgen maak ik dit wel verder af. 

Daar gaan wij dan weer. Het was inderdaad een hoofdverkoudheid. Is het nog in feite. De trein 

had gister weer eens een kwartier vertraging. Gebeurt meer rond die tijd. Toch valt het je 

altijd weer tegen. 

De avond was druk bezet en, indien ik op de reacties af mag gaan, zeer geslaagd. Geluk gehad 

met de terugreis: meteen weg en al rond half twaalf thuis. Kopje koffie, laatste nieuws op de 

TV, sigaret en op naar bed. 

Vannacht goed en diep geslapen. Herinner mij vaag iets van een weide met dieren, en later 

van een soort nacht waarin licht vanuit vreemde sterren op mij neerdaalde. Wat het ook was, 

ik voel mij vandaag een heel eind beter dan gisteren. 

De gebruikelijke ochtendbezigheden worden verricht. Ik heb nu wat meer tijd om even te 

zitten, koffie te drinken en mij op de rest van de dag voor te bereiden. Vanavond ben ik vrij, 

maar dat kan ik best gebruiken ook: de laatste twee dagen logen er nu niet bepaald om. 

Nu de boodschappen gedaan zijn, de maaltijd verslonden is en de tijd wat meer voor eigen 

gebruik geschikt blijkt, zal ik maar verder gaan schrijven. Morgenavond is het vragenavond en 

wanneer de avond al meevalt zal ik toch een hele kluif hebben aan het uitwerken daarvan, 

zodat ik zaterdag en zondag zeker niets kan doen aan dit verhaal. En maandag zou het klaar 

moeten zijn, stencil en al. 

Wat u misschien een vervelend verhaal vindt. Geen belevingen in de geest, geen bijzondere 

gebeurtenissen, alleen maar sleur. En toch is dit een belangrijk deel van mijn bestaan. 

Verbaast het u als ik wel eens nijdig kan worden - innerlijk dan - wanneer juist wanneer ik al 

moe ben en al te veel werk voor de boeg heb, mensen mij nog met hun problemen komen 

lastig vallen? 

Wanneer het nu nog zaken zijn die zij werkelijk zelf en met eigen middelen niet aan kunnen, 

vooruit. Maar vaak is het veel geschreeuw om niets of raad vragen die je toch niet op zult 

volgen. Dan baal je eenvoudig van alles. 

Vreemd eigenlijk: het werk dat je doet is het belangrijkste dal van je leven geworden. De rest 

is alleen maar “ervoor” of “erna”. Een goed verlopen avond geeft je een gevoel van 

voldoening, van opgewektheid. Maar steeds meer krijg ik het gevoel dat het allerbelangrijkste 

deel van mijn leven eerst aanbreekt wanneer ik in trance ben of slaap: dan gaan er vreemde 

werelden voor je open, dan is er tenminste een kans dat je als loon voor je werk een resultaat 

ziet waar je voldoening aan vindt, soms voor vele dagen. 

Er zijn niet alleen vele werelden, maar ook vele belevingen, je ziet en leert nieuwe dingen, je 

helpt anderen of wordt door anderen geholpen. En bovenal: elke taak, elke bestreving is een 

avontuur, waarvan je nooit kunt zeggen hoe het verder zal gaan. 

170 



Wanneer de sleur van alledag je weer te pakken krijgt zakt dit alles weg naar de achtergrond. 

Maar soms denk ik: dat belooft wat voor later, voor de tijd dat ik niet meer op aarde behoef te 

leven. 

En tot die tijd probeer ik tevreden te zijn met alles wat ik hier heb: mensen die iets voor mij 

over hebben, mensen met wie ik soms prettig praten kan, een mens en dieren waarvoor ik 

zorgen kan. Maar op de achtergrond blijft het avontuur te zeer lokken om er werkelijk 

enthousiast over te worden. 

Een volgende maal vertel ik u misschien iets over die avonturen, nu moet ik eindigen. 

Karel. 

Zo, daar hebben we nu het ODV-nieuws 1984-1 onder onze neus. In dat nummer vinden we 

weer een artikel van het medium; onze Karel van der Nagel. Het kreeg de titel: 

Oh, sweet memory of life (1984-1) 

Voor het eerst heb ik nu gereisd met de bekende 65+ korting. Een gebeuren dat ik enerzijds 

als echte Nederlander toejuich, maar dat anderzijds in het onderbewustzijn angstwekkende 

galmen oproept van: “je wordt ouder, papa”. 

Je denkt dan terug en beseft met enige verwondering, hoelang je nu al voor een groep werkt. 

Je denkt aan het aarzelende begin. Toen je zelf in feite niet zo heel erg aan al die 

“doorkomende” geesten geloofde en constateert vervolgens, dat je nu heel wat van die 

geestjes zelf pleegt te bezoeken in hun eigen wereld. 

En ook het werk is veranderd: eens waren het vooral mooie toespraken en theorieën. De 

laatste tijd echter schijnt er steeds meer op praktischer basis gezegd te worden. 

En ook de wereld is veranderd: de reis die mij eens fl 19,= kostte, vergt nu een bedragen van 

meer dan fl 50,=. Niet dat het mij veel doet, want de baas betaalt toch wel. Maar het koppie 

koffie, het broodje en de rest zijn ook veel duurder geworden. En dan kan ik kiezen, de 

prijsstijging voelen in de beurs of in de zuinigheid in de maag. 

Maar het meest vallen mij - nu ik terug denk - toch wel de veranderingen op in mijn contact 

met de geest. Het is, of zij dichterbij gekomen zijn. Je krijgt langzaam aan meer inzicht in het 

werk dat aan gene zijde alzo verzet wordt en gelijktijdig vallen de mooie beelden waarmede ik 

mij eens bezig hield meer en meer weg. 

Mogelijk kies je zelf steeds meer voor hogere werelden. Maar precies kan ik dit in feite niet 

eens zeggen. Ik weet alleen zeker dat de mooie landschappen waar je met “mensen” kon 

praten meer en meer plaats hebben gemaakt voor een beleven van licht en kleuren, een 

opgaan soms zelfs in iets, waar geen woorden voor te vinden zijn. 

Met overgegane leden van de Orde heb ik wel eens enig contact. Maar het blijft maar vaag in 

de herinnering hangen alsof het in feite niet van zoveel belang was. Zeker, met Ruud gaat het 

goed, de Buit is langzaamaan ook in de richting van wat kleur opgeschoven en anderen zoals 

Henk, vinden langzaam aan hun eigen plaatsje in die geestelijke werelden. Ik noem maar 

enkelen uit velen. 

De hoofdzaak schijnt echter steeds meer het werken voor anderen - die ik niet eens ken - en 

het mediteren en leren geworden te zijn. De verdoken aanwezige gevoelens van 

meerwaardigheid en uitverkoren zijn hebben plaats gemaakt voor een tegen wil en dank wat 

nederiger besef van eigen beperktheid. 

Wat dit betreft betekent de ervaring van meer dan een kwart eeuw eerder een op je plaats 

gezet worden dan in toenemende heerlijkheid opstijgen. En toch zou ik het niet anders willen: 

zoals bij mijn werken op aarde mijn belangstelling steeds meer is uitgegaan naar de klok en de 

waardering van anderen voor het gebrachte, zo is het werken in de geest meer en meer een 

eenvoudige taak geworden, iets wat je nu eenmaal moogt en moet doen, maar waar jezelf 

steeds minder belangstelling voor gaat koesteren. 



Wat mij in de laatste jaren vooral aantrekt is het eenvoudig dobberen in een kleur, b.v. vredig 

azuur, waarin je zo nu en dan uit een gouden bundel verklaringen leest voor geheimen van het 

leven en even kunt menen te weten, tot je, terug in de stof, ontdekt dat alles wat je daarvan 

rest een gevoel is. 

Menselijk gezien zou ik van mijzelf kunnen zeggen dat ik de slaap der onschuldigen pleeg te 

slapen, maar dan wel snurk. Geestelijk heb ik eerder het gevoel, steeds wakkerder te worden. 

Toch, wanneer je terugziet, lijkt het er op, dat bij mij dit geestelijke deel altijd achter een hoge 

schutting verborgen is gebleven. Je weet niet eens, of je die dingen niet wilt of niet moogt 

bespreken en op de voorgrond stellen. 

Soms bevangt je zelfs een gevoel van machteloosheid: je zit nu eenmaal in het bootje en moet 

meevaren. Er is zeker veel wat ik anders had willen doen, anders had willen beleven. Aan de 

andere kant voel je toch ook steeds weer, dat het goed is, dat het ergens zin heeft. 

Ergens. Eens zag ik mijzelf als een machtig instrument, dat zou helpen de wereld veranderen. 

Nu kijk ik naar alles dat veranderd is en ben blij te kunnen constateren dat een groot deel 

daarvan in ieder geval niet onder mijn verantwoordelijkheid valt. 

Dat ik toch een “taak” meen te hebben is eerder te danken aan het feit dat na steeds meer 

ervaringen op geestelijk vlak in mij een beeld is ontstaan van een soort machtige geestelijke 

machine waarin ik alleen maar een klein, onbelangrijk uitlaatklepje ben. 

Wanneer je eenmaal hebt beleefd hoe duisternis over de wereld dreigt te trekken en dan 

a.h.w. uiteengeslagen wordt door vreemde felle flitsen en een soort geruisloze stormwind 

ontwaakt er in je steeds meer het besef: ik ben deel van een groot geheel, ik behoef niet alles 

te weten, te kennen. 

Nu meewerken, je best doen en voor de rest zoveel mogelijk jezelf blijven is de beste manier, 

om meer te leren begrijpen, meer te kunnen doen met vol besef van de betekenis er van. 

Leven met geesten en geestelijke machten heeft zijn nadeel, maar biedt ook vele voordelen. 

De angstige benauwdheid valt van je af, de wereld is er ook voor jou. Veranderingen kunnen 

je niet wezenlijk deren of aantasten. Je blijft eenvoudig jezelf, zo goed je kunt en je doet je 

werk. 

Toen ik een kind was leerde men mij, dat een mens pas een goed mens geweest is, wanneer 

velen over zijn heengaan treuren. Voor mij hoeft dat niet meer. Treuren is dwaasheid, heeft 

alleen betrekking op jezelf, of je dit nu beseft of niet. Overgaan is vreugde, nieuw avontuur, 

iets wat gevierd zou moeten worden met dansmuziek, een drankje en een goede mop. 

Mijn grootvader van vaders zijde hield mij voor, dat het leven de tijd is om te zaaien, dat je 

pas zult oogsten na de dood. Onzin. Je maakt a.h.w. jezelf. Alles wat je doet, en alles wat je 

laat heeft invloed op je denken, op je betekenis voor jezelf en anderen. En het eindresultaat 

bepaalt hoeveel je zult begrijpen van die nieuwe wereld die je gaat betreden. 

Begrijpen, daarop komt in feite alles neer. Wie, zoals ik eens deed, denkt dat het gaat om 

hetgeen je “goed” of “kwaad” gedaan hebt, zal lelijk op zijn neus kijken. Die dingen tellen. 

maar zover je er zelf heilig in gelooft. 

Maar je gewoonten tellen kennelijk wel mee. Want in de tijd dat ik nog veel in 

Zomerlandsferen kwam, zag ik mensen drinken, roken, eten, zingen, huilen. Zoals ik entiteiten 

heb gezien die zich nog steeds beroepen op stoffelijke rang en betekenis die zij allang hadden 

verloren. 

De uiterlijkheden raak je niet zo gemakkelijk kwijt. En wanneer ik in de lichtwerelden zou 

mogen leven kan ik mij best voorstellen dat ik zo nu en dan nog even naar zomerland ga om 

een sigaret te smoren. Maar wanneer dat verdwijnt, begint de werkelijkheid pas. 

172 



Dan is er een wereld, waarin voelen en weten gelijk is, een wereld waarin alles mogelijk is en 

vormen niet meer nodig zijn tenzij je daarmee een ander wil benaderen die de feiten nog niet 

zonder verpakking aan kan. 

Ja, wanneer je ouder wordt verander je. Wat ik denk en vooral gevoel is moeilijk weer te 

geven. Al is het maar, om de veelvoudigheid van leven die je ervaart op het ogenblik, dat je 

even de stof achter je kunt laten. 

Je kunt a.h.w. een briesje zijn, dat even langs alles op het warme strand strijkt en je 

verheugen over je vrijheid, over de koelte die je even brengt, over het deel zijn van alles en 

toch ook nog genieten van alle schoons dat in minimale bekleding op het warme zand ligt 

uitgestrekt. 

En wie dit al krankzinnig vindt klinken moet de werkelijkheid maar eens proeven: die is nog 

veel onbegrijpelijker. Want je bent ook nog deel van alle gevoelens, van een doel en van 

wetten, deel van alle dingen en toch jezelf. Het verheugen is voor jou voornamelijk deel van 

jezelf, al voel je soms wel golven van vreugde die van elders je beroeren. Maar waar elders, 

dat weet je niet. 

Hopelijk krijgt u nu niet de indruk dat ik mij overmatig veel met het leven na de dood bezig 

houd. Zo ik dit al wat meer doe dan anderen moogt u het beschouwen als een 

beroepsdeformatie. 

Het is misschien dwaas een soort geloofsbelijdenis te verenigen met een verlanglijstje. Maar 

terugdenkende en even ook vooruit ziende kan ik er bijna niet om heen. De schrijfmachine 

kijkt mij niet aan, niemand hoort mij en wanneer u het leest kunt u er het uwe van denken: Ik 

ben blij dat ik leef, dat ik geleefd heb. Ik wil genieten van alles wat het leven mij nog bieden 

kan, deel zijn van alles wat maar denkbaar is. Laat mij genieten van kunst en lachen op de 

kermis. Laat mij anderen helpen, geestelijke lessen geven, maar a.u.b. geef mij ook een paar 

goede moppen om rond te vertellen of om zelf eens hartelijk om te lachen. 

Als ik moet lijden, vooruit dan maar, maar laat mij niet de aanleiding zijn tot het lijden van 

anderen. Ik zou als een dwaas, als een clown door de wereld willen gaan, steeds weer 

bloemen van lach en nieuwe moed achter mij latende. 

En als het ogenblik van sterven komt, laat mij lachende heengaan en lachende aankomen, 

dankbaar voor het feit dat ik geleefd heb, dankbaar voor het feit dat ik nog leef. 

En zo de resten dan al ter aarde moeten worden besteld, laat het vreugdig zijn, een uittocht 

die een intocht wordt. Breng geen bloemen mee, maar een fles die je op mijn geestelijke 

gezondheid te samen opmaakt. En zet op mijn graf geen steen met plechtige letters, maar een 

klein bordje dat snel door weer en wind verdwijnt en schrijf daarop: “Wat hier ligt heette K.C. 

v.d. Nagel 191919??. Wordt vervolgd.” 

Nou ja, een mens wil wel eens schrijven wat hij soms denkt. Voorlopig geniet ik van het feit, 

dat mijn tramabonnement goedkoper is geworden, dat reizen eveneens winst op kan leveren 

en daarover wil ik dan krakende botten en andere ongemakken maar vergeten. 

Want al wordt je dan 65, je blijft wie je bent. En ook de veranderingen gaan door. Alleen 

betreur ik het, dat voor werken in de sferen nog geen 65+ tarief geldt. 

Maar ja, daar moet ik a.h.w. nog uit het ei kruipen. Dus daar zou ik voorlopig toch niet veel 

aan hebben. Hier kan ik in ieder geval nog even profiteren. 

Opeens besef ik, dat mijn driemaandelijks geschrijf in feite een soort egotrip is. Eens per drie 

maanden schrijf ik over mijzelf, dat is ook wel eens anders geweest. 

In het verleden maakte ik ware studies om een bepaald onderwerp te kunnen belichten. Nu 

roer ik even in mijn ikje en schrijf op wat er toevallig boven komt drijven. Als artikel 

beschouwd, waren die dingen van vroeger ongetwijfeld beter en vooral ook beter 

gedocumenteerd. 



Maar ja, u die dit leest hebt mij verwend: deze persoonlijke uitlatingen vindt u veel aardiger - 

al weet ik niet waarom. En zelfs al wordt u een enkele maal boos omdat ik per ongeluk een 

heilig huisje heb geraakt, dan nog: u leeft kennelijk mee. 

En dat doet de burger goed. Want wat is idealer dan te schrijven: je hoeft geen interruptie of 

weerwoord te vrezen en achteraf is elke reactie al een bewijs, dat je “het toch maar weer 

gelapt hebt.” 

Dus wanneer ik mijn komende verjaardag vier met dit schrijfsel dan moet u maar denken dat 

uzelf mij zozeer hebt verwend dat ik meen mij dit te kunnen permitteren. 

En zelfs wanneer u deze dingen niet meer leest: ik ben blij dat zovelen altijd weer op de 

bijeenkomsten komen. Want dat geeft inhoud aan je leven. En al kijk ik op de klok en wil ik 

graag vroeg naar huis, missen zou ik de Orde niet graag, voor geen geld en geen tijd. 

K.N. 

We zijn aangekomen bij ODV-nieuws 1984-2. Ook deze keer heeft Karel een bijdrage 

geleverd, en hij gaf het de titel: 

Zalig zweven (1984-2) 

Soms wordt het allemaal teveel. Uittreden, fijn. Maar dan ook nog werken? Daar heb je soms 

werkelijk geen fut meer voor. En wonderlijk genoeg blijkt men in de sferen daarvoor vaak 

meer begrip te hebben dan je op aarde ontmoet. 

Dan word je toegestaan werkelijk te rusten, er uit te trekken en vele werelden te bezichtigen 

of zelfs op te gaan in iets wat niet gemakkelijk te omschrijven is, maar wat ik voor mij wel 

pleeg aan te duiden als “zalig zweven” 

Het begint altijd weer als een soort droom: een smalle weg kronkelt door weidegroene 

gronden. In de verte ligt een stad die doet denken aan het verblijf van de Wizzard of Oz. In de 

verte is leven en bewegen, onzichtbaar zingt een soort nachtegaal een vogelliedje. 

Je voelt dat je moeiteloos voortschrijdt op bijna onzichtbare benen. Stevig in de pas, toch bijna 

loom en moeiteloos, onbeseft. Opeens, je weet zelf niet waar en hoe het begon, schijn je een 

ook al onzichtbare trap op te lopen. Het landschap beneden je wordt tot een reeks van 

kleurenvlekken. Wazige, wollige wolken beginnen om je heen te hangen. 

Je stijgt verder en verder, voel je nu gekoesterd door de warme weldoende stralen van een 

onzichtbare zon. Alles baadt in een gouden licht, dat geen vormen meer laat erkennen en toch 

je hele zijn doordringt. 

Zelf ben je ook onzichtbaar aan het worden, alsof de gloed je absorbeert. Het gevoel te 

bewegen neemt af, steeds meer, tot je lijkt te drijven in een zee van gouden wazigheid. Je 

geeft je over, laat je gaan, rustend in het niets. 

Dan drijven uit het onbekende vage voelhorens aan, niet kenbaar en toch ergens beseft. Diep 

in je gloeit ergens een soort voetlicht op. De gouden nevel, die je geheel scheen te vullen 

wordt tot een vervagend maar zonderling stralend blauw. 

Even dreig je overspoeld te worden door een stortvloed van denkbeelden zonder vaste inhoud. 

Dan, bijna als een explosie, scheurt er een doek open, gaat er een gordijn op. Klaar en helder 

nu vormen zich beelden. Het gouden licht schijnt ook daarin te wonen, te leven. Toch zijn het 

geen vormen, geen woorden die je beleeft. Het is íets, een denken, een weten, een vreugde, 

een kracht, alles tegelijk en toch niets wat je zoudt kunnen herkennen, zoudt kunnen 

omschrijven. 

Je drijft in een zee van onbekende gedachten, gedreven door een stroom, die je alleen door de 

veranderingen die zij veroorzaakt nog juist even kunt ervaren. Wanneer je het toch probeert te 

vertalen - zo dwaas ben ik soms wanneer ik mij nog iets ervan herinner - lijkt het nog het 

meest op oude godenverhalen. 

174 



Een lachende Olympus vol onsterfelijken kijkt geïnteresseerd toe hoe andere onsterfelijken in 

hun Walhalla strijd leveren. Sterven en herboren worden, ondergaan en opstaan uit de dood 

verknopen zich tot een soort symfonie zonder geluid. 

Op de achtergrond blijft een soort melodie in je klinken. Je weet, dat zij uit jezelf stamt en 

toch hoor je haar alsof iemand anders ver weg een orgelconcert zou geven. Melodie vervlecht 

zich met melodie als een soort commentaar op de alle bewustzijn overspoelende vloed van 

weten, beleven, vreugdig ondergaan. 

Eerst bijna ongemerkt, dan met zwellende tonen werkt de melodie in je zich op tot een 

majeurakkoord. Weer een geluidloze explosie van licht, van stilte. 

Soms val je in een waas van levend zilver, dat steeds helderder begint te stralen tot het je 

a.h.w. uitdooft. Maar meestal krijg je opeens het gevoel, naar beneden te zweven. Een glimp 

van het gouden zonlicht schijnt je te omgeven. Vaag warrelt de groene wereld je voorbij, een 

mot, even dansende in het licht rond je. Dan opeens een sterk gevoel van lichamelijkheid. Je 

bent “terug”. 

Met alle pogingen om een dergelijk ervaren in de tijd te meten moet ik toegeven, dat ik nooit 

zeker ben, hoe lang zoiets duurt. Als je het ondergaat lijkt het of het tijdloos is, een brokje 

eeuwigheid. 

Enkele malen dacht ik, dat de ervaring meer dan een uur had genomen, maar in enkele 

gevallen was het als een even in slaap vallen, een korte onderbreking van de tijd. Die reeds na 

een seconde of 30 weer doortelt. 

Zodra je weer bij bent voel je troost, voel je je opgewekt, sterker dan voorheen, in staat om 

enkele bergen tegelijk te verzetten. En toch blijft er vaak een leedwezen, om niet te zeggen 

een gevoel van lichte weerzin. Meer dan voorheen ben je je even bewust van je lichaam, alle 

pijntjes en onregelmatigheden daarin, alle zwakte van je bestaan. 

Maar al, terwijl je met enige onvrede je bestaan als mens beseft en probeert te overzien 

vervliegt de ervaring en gaat de aldag verder als voorheen. 

Pogingen iets vast te houden door het onmiddellijk na mijn opnieuw beseffen van mijzelf als 

mens het een en ander vast te leggen lopen steeds weer op niets uit: er is te veel en 

gelijktijdig te weinig wat je kent en kunt uitdrukken. 

Nu ik kort geleden een dergelijke ervaring opdeed probeer ik in beelden en woorden iets te 

vangen van deze toestand van algehele rust, van niet denken en gelijktijdig vol beseffen. Maar 

herlezende wat ik reeds neerschreef word ik mij bewust van het belachelijke van een 

dergelijke poging. 

Toch wil ik het u voorleggen. Want ik ken geen andere, laat staan betere wijze om iets weer te 

geven van hetgeen mij soms de rust brengt die ik - voor mijn eigen gevoel althans - soms 

hard van node heb. 

Maar ik voel mij als een dominee die probeert de hemel voor zijn gelovigen op te roepen en 

beseft, dat hij te weinig referentiekader bezit om ook maar iets zinnigs te zeggen. Vandaar dat 

hij waarschijnlijk besluit om de volgende keer maar te preken over de hel of de atoombom - 

daarin is hij beter thuis. 

Vreemd eigenlijk: wanneer je iemand afhaalt bij diens sterven kun je de gehele scène plastisch 

weergeven. Daal je af in een duister wereld dan is er voldoende mogelijkheid om je ervaringen 

redelijk zuiver weer te geven. 

Maar een poging om het “zalige zweven” ook maar enigszins aanvaardbaar uit te drukken 

schijnt te moeten falen, ofschoon het voor mij belangrijker is dan al die andere dingen. 

Misschien zou een dichter woorden kunnen vinden om dit gevoel, dit besef uit te drukken. Ik 

kan het niet. En dat vind ik werkelijk erg jammer. Want alleen reeds te weten dat dit bestaat 

geeft je moed, maakt je sterker en doet andere dingen onbelangrijker schijnen. 



Dit is soms erg belangrijk: sedert enkele maanden moest ik naast mijn werken mijn zieke 

vrouw verzorgen. Nu is zij opgenomen in het ziekenhuis en kan ik even ademhalen. 

Toch stelde juist dit “zalige zweven” mij in staat, steeds weer met een redelijke opgewektheid 

mijn werk te doen, zonder ook te falen in de zorgen, die ik thuis verschuldigd was. 

Laat mij u een voorbeeld geven: vrijdagmiddag besloot onze huisarts, dat spoedopname 

noodzakelijk was. Naast haast en verwarring droeg ik zorg voor transport, was aanwezig bij de 

opname tot het ogenblik dat mijn echtgenote op zaal was en verzorgd werd. Toen was het 

over halfzeven. Zeven uur thuis. Dieren verzorgen, omkleden, half acht af naar de zaal. 

Toegegeven: erg zeker was ik die avond niet van mijzelf. Tevoren heb ik zelfs de aanwezigen 

mijn excuses gemaakt, daar ik vreesde, niet normaal te kunnen werken. 

Kort na het in trance gaan werd ik deze maal meegenomen naar de “groene weiden”. Ik 

zweefde enige tijd, had nog de mogelijkheid uitgetreden het ziekenhuis te bezoeken en 

ontwaakte - opgewekter en vooral weer meer beheerst - na ongeveer een half uur. Voor mijn 

gevoel verliep het tweede deel van de avond normaal. Alleen duurde het deze maal bijna 50 

minuten. 

Zelfs vanuit een zuiver praktisch standpunt heeft deze toestand dus vele voordelen. En 

wanneer deze bijdrage iets anders uitvalt dan ikzelf meende te zullen schrijven, wanneer het 

geheel ook korter is geworden dan volgens de juiste omvang van dit blad in feite vereist is, 

moet u het mij niet al te zeer kwalijk nemen. 

Zo dadelijk ga ik mijn tweede ziekenbezoek van de dag afleggen, de kattenmeute wil voorzien 

zijn van eten en ook ikzelf voel er weinig voor, nuchter op stap te gaan. En dat betekent dat 

binnen een uur nog veel gedaan moet worden. 

Zonder mijn uitstapje naar andere werelden had u het waarschijnlijk nog enige tijd zonder dit 

blad moeten stellen. Dit kan nog net even. 

De lezers van de “STEM” vraag ik eveneens mij te verontschuldigen voor het feit, dat de 

laatste tijd alles niet bepaald volgens de regels is gegaan. Het verslag van vrijdag waarop mijn 

vrouw werd opgenomen kon ik werkelijk niet uitwerken. Men zou echter proberen een 

vervanger te vinden voor deze taak. 

Maar met een beetje geluk en, als het even kan, wat rust in die vreemde lichtwerelden komt 

alles verder weer best voor elkaar. Wat een minder passend einde is voor een betoog dat zich 

toch ook met bepaalde andere werelden wilde bezighouden. 

Maar zo gaat het altijd weer: andere werelden zijn om even in te werken, iets te beleven of, 

zoals in mijn geval nu, om even tot rust te komen en wat krachten op te doen. 

Want dit is uiteindelijk de wereld, waartoe je altijd weer zult terugkeren, de wereld waarin je 

moet leven, werken, zorgen. En het is deze wereld en de verplichtingen daarin, die bepalend is 

voor de wijze, waarop ik dit alles afsluit. 

Wie leert die vreemde “dromen” te gebruiken, kan die wereld misschien wat beteer aan. Maar 

leven moet je zelf, oplossingen vinden voor je problemen is je eigen taak. Daaraan ga ik mij 

dan nu ook weer wijden. 

En valt het geheel u toch wat tegen? Begrijpelijk. Maar ik deed het beste wat onder de 

omstandigheden voor mij mogelijk was. 

Het ODV-nieuws 1984-3, dat op 18 juli 1984 uitkwam, bevatte het door Karel gegeven 

bericht dat zijn echtgenote in het late voorjaar was overleden. Het bericht kreeg de titel: 

K.N. 

176 



Daarom (1984-3) 

Dat het programma later is dan normaal is mede aan mij te wijten. Zoals u bekend zal zijn is 

kort geleden mijn echtgenote overleden. Zij was al langere tijd ziek maar gaf in het ziekenhuis 

te kennen dat zij liever thuis wilde sterven. 

Hierdoor ben ik van eind december met verpleging, huishouding e.d. dermate zwaar belast - 

met een rustpauze van 10 dagen tijdens haar verblijf in het ziekenhuis - dat het mij niet 

mogelijk was nog buiten de norm om een seance te verzorgen waarin contact met de 

Geestelijke Leiding dient te worden opgenomen ter vaststelling van het jaarprogramma. 

Na haar overlijden moest zelfs een zondagsbijeenkomst uitvallen. Toch heb ik de avond van de 

dag waarop haar crematie plaats vinden moest normaal een bijeenkomst geleid. 

Sommigen hebben hun leedwezen - en mogelijke bevreemding - uitgesproken, dat aan haar 

overlijden zo weinig bekendheid gegeven was. De redenen hiervoor waren de volgende: 

rouwbrieven zouden door de post toch niet meer tijdig besteld kunnen worden gezien het 

lange weekeinde. Besloten werd te volstaan met een advertentie. De kosten van een 

verschijnen daarvan in vele bladen waren echter te hoog. Wij kozen voor haar lijfblad. 

Ook vonden enkelen het vreemd, dat geen gelegenheid tot condoleren werd gegeven. Gezien 

haar ziekte was het voor haar een zegen, dat zij betrekkelijk snel naar gene zijde mocht 

vertrekken. Wij weten dat zij verder leeft - ik heb zelfs mogen constateren dat het haar gezien 

alle omstandigheden goed gaat. 

Mijn zoon en ik meenden dan ook, dat in dit geval rouw niet passend zou zijn. Het verlies dat 

wij leden wilden wij op eigen wijze en in stilte verwerken, daarbij zoveel mogelijk alle 

zelfmedelijden vermijdende. 

Dit betekent niet, dat de aanpassing niet moeilijk valt. Het betekent niet, dat normaal tot de 

orde van de dag kon worden overgegaan. Maar het heeft weinig zin je gevoelens extra op te 

kloppen of mogelijk zelfs je beheersing bijna te verliezen. 

U zult echter kunnen begrijpen, dat de omstandigheden mij toch zeer hebben aangegrepen. De 

noodzaak op te ruimen, de sporen van maandenlange verwaarlozing te niet te doen betekenen 

veel huishoudelijke bezigheden, formaliteiten enz. 

Ofschoon het ergste nu wel achter de rug is voel ik mij nog niet geroepen om een “mooi” 

artikeltje te plegen of herinneringen op te halen. Voornoemde bezigheden, pogingen te 

ontspannen en het werk eisen voorlopig reeds meer dan genoeg van mij. 

Aan de andere kant wilde ik geen traditie onderbreken door geheel niets van mij te laten 

horen. Vandaar dit schrijfsel. Ik wil tevens van de gelegenheid gebruik maken om allen die mij 

blijken van sympathie en medeleven toonden te danken hiervoor. De vele brieven en 

condoleances die wij mochten ontvangen waren voor mijn familie en mij een welkom bewijs 

dat men meeleefde. 

Aan het versturen van persoonlijke dankbetuigingen zijn wij niet toegekomen in de wat 

hectische dagen na mijn vrouw's dood en het heeft weinig zin, dit eerst zes of zeven weken 

later alsnog te gaan doen. 

En die tijd hebben wij nodig gehad om alles enigszins te kunnen overzien. Daarom hoop ik, dat 

u met dit kattebelletje aan vele leden genoegen zult willen nemen. 

Voor degenen die dit interesseert nog enkele gegevens over de dood en de daarop volgende 

kontakten: mijn vrouw wist, dat haar heengaan onvermijdelijk was geworden. Toch zou zij nog 

graag enige tijd bij ons gebleven zijn. Samen met mijn zoon hebben wij haar vertrek 

meegemaakt. De eerste reactie was er een van protest: zij wilde liever nog blijven. 

Zij werd opgevangen door haar moeder, haar zuster - beiden al jaren dood - en enkele 

mannelijke figuren die ik nog niet kende. De eerste twee dagen was geen contact met haar 

mogelijk, maar daarna was er vaag contact. Ofschoon zij zich niet toonde heeft zij kennelijk 



haar uitvaart gevolgd, die zij mij later karakteriseerde als: waardig, passend en zonder 

geklets. 

Rond 8 dagen na dit gebeuren werd een eerste duidelijk contact mogelijk. Het volgende 

beschrijf ik u in vergelijkende beelden: Zij bevond zich met een groepje entiteiten, waaronder 

de reeds genoemde, in een rustige omgeving: een soort weide, omgeven door lage loofbomen. 

Het licht was zonnig, maar wat heiig. Er waren dus lichte nevels tussen de groep en het licht - 

de geestelijke zon zou je kunnen zeggen. 

Haar aandacht ging kennelijk nog uit naar stoffelijke zaken, want zij bezwoer mij, niet te veel 

van haar “rommel” weg te doen en alles te geven aan mensen, die er genoegen aan zouden 

beleven. Ik beloofde dit en heb dit tot op heden ook zo goed mogelijk gedaan. 

Tijdens het tweede contact was zij bezig met herbezien van haar leven, wat bleek uit 

verschillende uitspraken en mededelingen. De kontakten daarna gaven duidelijk tekenen van 

een verandering te zien: ofschoon haar menselijke kwaliteiten en eigenschappen wel degelijk 

nog aanwezig waren, was de belangstelling anders gericht. Ook de “omgeving” was veranderd. 

Wederom in vergelijkende termen beschreven: weidegebied, bosjes achter haar, voor haar een 

soort stad die vaag glansde. Maar daarnaast, in ongeveer dezelfde buurt een soort 

doorzichtige trap die tot achter enkele schapenwolken scheen te stijgen. Het licht was 

helderder, tussen de “hemel” en de “grond” zag ik veel lichtende stipjes. 

De symbolen ontledende kom ik tot de conclusie, dat zij voor een keus komt te staan, maar op 

het ogenblik redelijk gelukkig is. Zij is niet eenzaam. Stad en trap wijzen op de mogelijkheid, 

verder te gaan in de sferen, maar ook de mogelijkheid enige tijd te rusten en eventueel weer 

te incarneren. 

Dit alles sterkt mij in de overtuiging, dat ik rustig mijn eigen wegen verder dien te gaan en 

mijn eigen leven zo goed en aangenaam mogelijk te leven. Het vormt voor mij, nu op wel zeer 

persoonlijke basis, een bewijs dat al datgene wat bij de Orde wordt gezegd en geleerd, 

tenminste een grote grond van waarheid bezit. 

De rest zal ik over een aantal jaren, wanneer het mijn beurt wordt om been te gaan, wel zien. 

Maar deze band zal In ieder geval niet geheel teloor kunnen gaan. 

Waarmede ik dan voor u geboekstaafd heb hoe en medium de dood van iemand die hem zeer 

na staat, beleeft. Hoezeer dit alles ook een persoonlijk beleven moge zijn, toch lijkt het mij 

nuttig voor degenen die een dergelijke situatie onder ogen moeten zien. 

Erken uw verlies, stoor de ander niet door uw rouw en ga verder zonder zelfbeklag. Zo hoop ik 

het althans te doen. 

En nu komt het ODV-nieuws 1984-4 al weer aan de beurt. En hierin een artikeltje van de 

hand van ons medium; ene Karel van der Nagel. De titel? Wel: 

Misere ouverte (1984-4) 

Het verenigingsjaar begon alweer goed: tijdens de vakantie wilde ik een noodzakelijke operatie 

ondergaan. Maar door allerhande omstandigheden werd de opname uitgesteld, zodat ik pas uit 

het ziekenhuis kwam op de morgen dat ik naar Arnhem diende te gaan. 

En ik was eerlijk van plan dit te doen. Maar zowel de specialist als de voorzitter achtten dit 

onverantwoord. En dus koesterde ik mijn ruim 20 steken in het niet geheel aangename besef 

dat men elders vergeefs op mij zou wachten. 

Enfin, met zoveel chirurgenhandwerk was het mogelijk toch verkeerd gegaan. In het ergste 

geval had er zelfs een buiksprekende geest door kunnen komen. En wie zegt dan dat er niet 

een of twee steekjes bij los zouden zijn geraakt? 

K.N. 

178 



Maar tijdens mijn korte verblijf in het ziekenhuis heb ik toch weer het een en ander bijgeleerd: 

pijn kan onderdrukt worden door je intens op een enkel onderwerp of punt te concentreren. 

Het gevolg is dat je je beter kunt bewegen - wanneer je mag natuurlijk - en sneller jezelf weer 

normaal gaat voelen. 

Ook werd ik weer geconfronteerd met een mogelijkheid iets aan paranormale genezing te doen 

- niet zonder succes overigens. Schuw geworden door ervaringen hiermede tijdens een vorig 

verblijf in het hospitaal was ik echter verstandig genoeg niemand op de hoogte te stellen: 

wanneer je succes hebt - en dat had ik - komt het verplegend personeel vragen, of je hen het 

trucje ook kunt leren. En dan sta zelfs ik met een mond vol tanden. 

De verplichte 24 uren platliggen - vanwege een verdoving in het ruggenmerg - heb ik besteed 

aan uittredingen. Het is haast onvoorstelbaar hoeveel entiteiten en uitgetreden personen - 

bewust of onbewust - rond een ziekenhuis zwerven. Het lijkt wel de Dam of het Rijswijkse 

Plein tijdens het topspitsuur. 

Er waren ook enkele “afhalers” aanwezig. Die herken je meteen aan hun uitstraling. Maar van 

werkelijk contact kwam niet veel terecht. Alles en iedereen scheen gepreoccupeerd te zijn. 

Alleen met iemand die zich bezig hield met de patiënt, waarvoor ik iets probeerde te doen, 

kwam het even tot een nader contact. 

Nu ik dit zo neerschrijf besef ik opeens, dat deze voor mij zo gewone dingen in de ogen van 

anderen anormaal of waarschijnlijker nog, abnormaal zullen zijn. Vreemd eigenlijk: zolang 

iemand in een voor elk normaal mens onbegrijpelijk medisch jargon staat te preken wordt met 

eerbied en aandacht geluisterd. 

Maar waag het niet, eenvoudig en begrijpelijk te spreken over kontakten met de geest, 

geestelijke krachten en dergelijke. Want dan kijkt men je wat medelijdend aan, geeft een 

nietszeggend antwoord en denkt: “gekken moet je nooit tegenspreken”. 

Dit heb ik ervaren toen ik probeerde duidelijk te maken waarom ik mij na 2 dagen na de 

operatie zo goed gevoelde, dat ik niet in pyjama, maar in burger door de medisch 

gecontroleerde kontreien trimde. 

Maar Karel mag dan gek zijn, dom is ie niet. Toen de arts mij vragen stelde over mijn - in zijn 

ogen kennelijk wat te grote - beweeglijkheid, sprak ik dus zeer deskundig: “Pijnonderdrukking 

door zelfhypnose heeft het voordeel dat lidtekens en ledematen niet stijf worden. Door een 

uitgekiend schema van beweging en rust te volgen meende ik mijn toestand optimaal te 

kunnen houden, daar bij gevallen als het mijne niet alleen fysieke, maar volgens mij ook 

psychische factoren en rol spelen.” 

En ziedaar het wonder: waar een zuster bedenkelijk en medelijdend ja, ja, had gezegd toen ik 

wees op hulp uit de geest, knikt deze arts instemmend en was het met mij eens, dat dit de 

meest juiste benadering was van dergelijke operatiesituaties. 

Wat overigens nog het voordeel had, dat hij mij, toen ik hem enkele dagen later verzocht 

huiswaarts te mogen gaan, toezegde dat ik reeds de volgende dag met officiële goedkeuring 

mijn verblijf in dit, op Aesculapius gebaseerd bedrijf, mocht beëindigen. 

De administratie was het daar kennelijk niet geheel mee eens en beweerde eerst dat ik pas 

twee dagen later kon heengaan, maar dank zij de secretaresse van de afdeling kwam alles nog 

best in orde. 

Alleen keek men wat vreemd op, toen bleek dat men voor mij geen taxi huiswaarts behoefde 

te bestellen. Mijn verklaring, dat ik een jaarabonnement op de tram heb, werd kennelijk maar 

aarzelend als afdoende aanvaard. 

Toch blijven mij de afscheidswoorden van een hoofdzuster bij, die mij de hand reikte en sprak: 

“Het ga u goed. Het zal nu weer heel wat rustiger worden op de afdeling, maar wij zullen u 

toch missen”. 

Maar nu begint de oude sleur weer. Alleen behoef ik nu niet alle vrijdagavonden, maar slechts 

1 per maand uit te werken. Zo hier en daar heeft men mij verzocht in het belang van de 



regelmaat nog alle vrijdagen af te nemen en op stencil te brengen. Maar elke avond kost mij in 

de huidige omstandigheden rond 20 uren ingespannen werken. En dat is mij eenvoudig te 

veel. 

Zelfs aan een artikeltje als het huidige, inclusief stencilwerk, ben je gauw een uur of zes kwijt. 

Dus, waarde leden, kijk mij er niet boos op aan, wanneer de “Stem van Gene Zijde” wat 

onregelmatiger verschijnt dan u gewend was. 

Na bijna 30 jaren waarin mijn weekeinden gevuld waren met geestelijke wijsheden, die 

gemeenlijk alleen maar taai worden wanneer je die woord voor woord moet neerschrijven, voel 

ik mij doodgewoon pensioengerechtigd. 

Overigens ben ik blij nog zovele avonden te kunnen geven. En al spreekt het verstand 

tegenwoordig luider dan het hart, het kostte mij eerlijk gezegd grote moeite een uitnodiging 

uit Maastricht af te slaan. Zoals enkele andere al even vleiende uitnodigingen uit Duitsland en 

België. 

Maar wanneer ik daaraan gehoor zou geven, zo vrees ik, dat de afdelingen van de Orde 

daardoor wel eens een avond meer zouden moeten missen. Daarom houd ik mij maar aan de 

regel: stel je eigen grenzen. Wanneer anderen dit doen voel je je nog veel ongelukkiger. 

Ik herlas zo even wat ik tot nu toe heb neergeschreven. En nu weet ik ook een passende titel: 

misere ouverte. Want zonder het zelf op te merken heb ik een soort klaagzang gecomponeerd, 

die in zijn wat duistere gevoeligheden zelfs de onsamenhangendheid van het betoog nog 

overtreft. 

Wonderlijk, dat wij altijd de negatieve kanten sterker aanvoelen dan de positieve. Ik zeg maar 

“wij”, omdat ik niet kan aannemen dat ik de enige ben met deze neiging. Mijn excuses 

wanneer ik het mis heb. Dan heb ik u zeker verkeerd verstaan. 

Aan de andere kant: wanneer je ziet hoe onbetekenend vaak de klachten zijn die je hebt, hoe 

onbelangrijk je ergernissen vaak zijn, kan er zelfs uit een elegie nog een elogie worden. (Voor 

de puzzelaars volgt hier een vertaling: kan een klaagzang nog tot lofzang worden.) 

En hiermede ga ik mijn schrijfsel beëindigen. Het was, zoals de laatste tijd wel meer, een soort 

brief aan een onbekende. De vrienden uit de geest plegen vaak te eindigen met een goede 

raad. Bij hen vergeleken zal mijn poging wel in het niet vallen. Maar ik wil het toch proberen: 

Lach innerlijk om je ellende. Dan sterft de ellende heel vaak af, maar de lach blijft altijd over. 

Het beste, lezers. 

Karel 

De eerste keer dat het ODV-blad in 1985 uitkwam, dus ODV-nieuws 1985-1, bevatte weer 

een stukje van Karel's hand. Het is nu, in 1998, heel interessant om te lezen hoe Karel zich 

de toen nog komende gang van zaken voorstelde. Zijn artikel was getiteld: 

En wanneer je er eens niet meer bent (1985-1) 

Een bijna al te gekke kop voor een bijdrage aan dit blad, dat wel. 

Maar kennelijk ook een vraag die velen bezig houdt. Ik zou mij als medium daarvan 

gemakkelijk kunnen afmaken door luidkeels te verklaren dat ik dat ook met weet. 

Maar het verleden geeft enkele interessante aanwijzingen, die wel eens mede het antwoord op 

de in de kop gestelde vraag zouden kunnen betekenen. 

De eerste aanwijzingen voor het bestaan van de ODV in Nederland troffen wij aan in Amsterdam. 

Een zilversmid vervaardigde in 1917 een mal voor draagspelden voorzien van een 

ster met inschrift: ODV. Over de groep zelf zijn geen gegevens bekend. 

180 



In 1923 werkte in Buitenzorg, Bandoeng en Soerabaja eveneens een ODV. Deze gaf tussen 

1927 en 1938 een gedrukt maandblad uit, waarvan enkele exemplaren nog ergens in de 

bibliotheek aanwezig zijn. 

Rond 1930 werkte een groep onder de naam ODV in Den Haag en gaf een gedrukt maandblad 

uit met de naam “Opbouw”. Zover wij na kunnen gaan was deze groep niet meer openbaar 

werkzaam na 1938. Een exemplaar van het blad “Opbouw” bevindt zich in onze bibliotheek. 

Overigens zal het u wel duidelijk zijn, dat deze bladen niet voor uitlening geschikt zijn. 

Mijn eigen kontakten met sprekers van de Orde stammen van 1946. Onder voorbehoud werkte 

ik regelmatiger voor hen van 1947 tot 1950. Daarna was ik van de waarde van het werk 

dermate overtuigd, dat ik mij daaraan steeds meer ben gaan wijden. Wij schrijven nu 1985. 

Mijn eigen kontakten met en werkzaamheden voor de ODV duren dus reeds 38 jaren. 

Het bovenstaande maakt het mij mogelijk, enkele veronderstellingen te uiten die, zover ik na 

kan gaan, geheel met de feiten stroken. 

a. De Orde werkt kennelijk per periode en per taalgebied. Ik veronderstel dat de periode 

van werkzaamheid in het toenmalige Nederlandsch Indië en in Den Haag ongeveer gelijk lag. 

b. Ik werd geboren in 1919. Vanaf mijn tweede jaar kwam ik in contact met geestelijke 

werkingen (zie mijn verhaal in “Stap voor stap naar mediumschap”) Tussen mijn 8 e en 12 e jaar 

deed ik ervaring op met uittredingen. Toch maakte ik eerst op 28 jarige leeftijd kennis met de 

trancetoestand en haar mogelijkheden. Het duurde ruim 3 jaren voor ik als een redelijk goed 

en overtuigd medium kon gaan werken. 

Conclusie: de Orde kiest haar mediums kennelijk lange tijd voor zij nodig zijn en geeft hen 

a.h.w. een soort opleiding, die pas in de laatste fase hen met trance werk confronteert. 

Indien deze conclusie juist is, mogen wij aannemen dat er reeds nu, ergens in Nederland of 

het Nederlandse taalgebied een “medium” in opleiding is. 

c. Opvallend is het, dat er tussen alle na te speuren vormen van de Orde steeds weer een 

aantal jaren van geen of zelfs maar openlijk kenbare nonactiviteit ligt. Het is aannemelijk dat 

de groep in Amsterdam niet lang na 1917 werkzaam is geweest, daar anders wel enig teken 

van het bestaan daarvan - buiten de door mij genoemde stempel voor het slaan van 

draagtekens - terug te vinden zou zijn geweest. 

Tussen 1938 en 1947 zover het mij betreft, in 1949 zover het de buitenwereld betreft, schijnt 

het werk eveneens stil gelegen te hebben. Ofschoon het mij mogelijk was, met enkele leden 

van de “oude” ODV hierover te spreken, deelde geen van hen mij mee dat in de oorlogsjaren 

of kort daarvoor nog openbare zittingen van de ODV plaats vonden. Wel spraken zij over 

“sprekers van de ODV” die op kleinere particuliere seances doorkwamen en soms verbluffend 

juiste voorspellingen deden. 

Conclusie: op grond van de mij ter beschikking staande gegevens ziet het er naar uit, dat na 

elke periode van openbare activiteit de Orde een soort rustpauze van rond 7 jaren volgt. Ook 

al is dit nog geen duidelijk antwoord op de vraag die ik als titel boven dit stukje plaatste, zo 

kunnen wij daaruit toch wel enige hoop putten: 

De ODV is kennelijk een groep die ook in Nederland al lange tijd werkzaam is. Indien ik mag 

afgaan op de inhoud van het blad “Opbouw”, zo past zij zich daarbij periodiek aan de 

mogelijkheden en behoeften van de mensen aan. 

Zij beschikt kennelijk steeds weer over mediums die passen bij hetgeen men wil volbrengen. 

Maar aan de andere kant lijkt men er bijzonder veel aandacht aan te geven dat verschillende 

taalgebieden niet met elkaar in contact komen. 

Volgens mij is het volgende medium van de Orde al lang geboren en mogelijk ook reeds 

geconfronteerd met het spiritisme. Ik vermoed dan ook dat wij ons reeds nu in een 

overgangsfase bevinden. Ik werk wel minder dan voorheen, maar blijf althans voorlopig nog 

de stem van de Broeders in de geest. Maar dit kan hoogstens een kwestie van een vijftal jaren 



zijn. Mij is opgevallen, dat er de laatste 2 jaren langzaam aan dingen veranderen. Figuren die 

mij practisch mijn gehele periode van mediumschap vergezelden als b.v. Henri, het pastoortje 

e.a. komen steeds minder door en hebben andere bezigheden die zij nu belangrijker achten. 

De duur van de lezingen is korter, meer dan de helft van hetgeen gebracht wordt is in feite 

een herhaling van lessen die reeds eerder gegeven werden, zij het in modernere vorm en vaak 

voorzien van nieuwe argumenten. 

Dit zou kunnen betekenen, dat wij ons in feite reeds bevinden in een “tussenperiode”. 

Aannemende dat ik inderdaad nog rond 5 jaren actief kan blijven, kan men stellen dat de 

huidige tussenperiode niet door het wegvallen van openbare werkzaamheden wordt 

gekentekend maar eerder door een soort “pas op de plaats”. De enkele malen opgetreden 

rustperiode van 7 jaren zou dan hiermede verminderd moeten worden. 

Ik ben er innig van overtuigd dat, zo ik nog door zou mogen werken tot mijn 70 e jaar, binnen 

een jaar nadien een nieuw medium het werk zal overnemen. Of dit medium in Den Haag 

werkzaam zal zijn weet ik niet. Maar de vorige rustperiode brak aan in Den Haag en de 

volgende ging uit van Den Haag. Waarom dus nu niet. 

Den Haag biedt nu eenmaal voordelen: het is mogelijk vanuit deze plaats het gehele land te 

bereiken. De meeste leden bevinden zich in het westen van het land. Onder hen veel jongeren 

- jonger dan 35 jaar. Er bestaat tussen Den Haag en b.v. België een redelijk goede relatie, 

zodat het voortzetten van het werk elders hierdoor op zijn minst bevorderd zou worden. 

Ik geloof daarom, dat een volgend medium ofwel in Den Haag dan wel in Amsterdam zal leven. 

Je kunt niet doen alsof je alle gevolgtrekkingen en voornemens van de geest wel kent. Maar de 

Orde heeft zich, zover mij bekend altijd weer gekenmerkt door een mengsel van mystiek en 

realisme. Betogen zijn grotendeels logisch opgebouwd. Waarom dan aannemen dat dit niet het 

geval zal zijn bij een eventuele opvolging van ondergetekende. 

Er zullen natuurlijk verschillen zijn: de ene mens is de andere niet. Gedrag, denkwijze, 

handelwijzen van een eventuele opvolging zullen anders zijn. Dat is wel duidelijk. 

Toch schijnt een bepaalde reeks kwaliteiten noodzakelijk te zijn om het werk van de ODV op 

de juiste wijze en gedurende langere tijd te volbrengen. Daarom meen ik zelfs een schets te 

kunnen geven van degene die “komt als ik er niet meer ben”. 

Leeftijd jaar ongeveer. Type: pycnisch. Haarkleur: vermoedelijk donker, bruin tot zwart. 

Gedrag: laconiek. Eigenschappen: eigenzinnig maar plichtsbewust. Gevoel voor humor. 

Sterrenbeeld: waterman of tweelingen. 

In de geboortehoroscoop zullen m.i. zowel Neptunus, Saturnus als Jupiter zeer belangrijke 

invloeden betekenen. Een of meer van hen, mogelijk allen, staan in het elfde huis. De zon is 

heersend op de ascendant, de maan heft een sterke invloed, mogelijk in het vierde of vijfde 

huis. 

Mijn eigen opleiding als voorbeeld nemende veronderstel ik verder, dat deze persoon reeds op 

jeugdiger leeftijd langere tijd van huis is geweest, een aantal jaren een zwervend bestaan 

heeft gevoerd. En lange tijd nogal sceptisch heeft gestaan tegenover het “paranormale”, maar 

onbewust wel bepaalde kwaliteiten reeds zelf heeft gebruikt. 

Of het zich hier om een man dan wel een vrouw handelt is moeilijk te zeggen. Het vorige 

medium was een vrouw, ik zelf ben een man. 

Gezien de ontwikkelingen zou een vrouwelijk medium mij het meest waarschijnlijk voorkomen. 

U ziet het. Al kan ik niet met zekerheid u zeggen hoe alles verder zal gaan wanneer ik mijn 

werkzaamheden staak, toch heb ik wel degelijk een zeer bepaald beeld daarvan. In hoeverre 

de huidige stoflelijke vormen van bestuur e.d. worden gehandhaafd kan ik eveneens niet zeker 

zeggen. Maar wanneer mijn veronderstellingen juist zijn en een voortzetting van het openbare 

182 



werk volgt binnen twee jaren na mijn afscheid lijkt het mij redelijk om aan te nemen, dat de 

stoffelijke vormen van de Orde een rol blijven spelen. 

Waarmee de vraag die men mij zo vaak stelt wel beantwoord zal zijn zover mij dit mogelijk is. 

Maar nu ik toch aan het woord ben wil ik van de gelegenheid gebruik maken om nog enkele 

persoonlijke dingen te zeggen: 

Ik heb, als elk jaar, van velen kerstkaarten en beste wensen voor 1985 mogen ontvangen. 

Normalerwijs verzonden mijn vrouw en ik dergelijke wenskaarten in ruime mate. Dit jaar heb 

ik echter geen enkele wenskaart verzonden. Neem mij dit niet kwalijk. Mijn vrije tijd rond de 

feestdagen heb ik besteed aan een wel zeer noodzakelijke opknapbeurt van het huis. En 

degene die de gehele dag op een ladder heft doorgebracht om te witten, te behangen, te 

verven wordt hierdoor nu niet direct geïnspireerd tot het schrijven van wenskaarten. 

Nu ik eindelijk - rond nieuwjaar - aan het schrijven van dit artikeltje toekom lijkt het mij 

weinig zinnig, alsnog allerhande kaarten te gaan schrijven en zo tante Pos aan een extra 

winstje te helpen. Dan gebruik ik maar dit blad om alsnog mijn wensen en dank over te 

brengen. Dus: IK WENS U ALLEN ACHTERAF NOG GEZEGENDE KERSTDAGEN EN VOORAL EEN 

VOORSPOEDIG EN GEZOND NIEUW JAAR. 

Zo, dat was dan dat. De dagen gaan lengen en de eerste sneeuw zal niet te lang op zich laten 

wachten, vrees ik. Eigenlijk had ik die al op oudejaarsdag verwacht, maar kennelijk liep ik met 

mijn prognose voor. 

Tot maart zullen wij het wel moeten doen met koude, vorst - niet te veel hoop ik - en 

sneeuwbuien. Maar dan komen de zonnige en warme dagen al in zicht. Want, tenzij mijn 

berekeningen geheel fout zijn, mogen wij in april al een bijna zomerse dag verwachten en ook 

de zomer belooft - hoewel wat stormachtig - zon en warmte. 

En dat is zelfs in een rommelig jaar als 1985 toch wel iets om naar uit te kijken. En in mei 

leggen de politici opnieuw een koekoeksei. Wat op z'n minst genomen spannend kan worden, 

zonder dat er al te veel gevaar schijnt te bestaan. 

Rare dingen doen ook andere mensen. Het lijkt bijna een wedstrijd wie het meest 

onverantwoord kan handelen. Mogelijk is een oude voorspelling dit jaar van kracht die zegt: 

“Wanneer de zee zich terugtrekt van het strand en dan heel bruusk het land bedreigt, is er 

onrust in het land. Alleen de wijze zwijgt.” 

Zonder mijzelf een predikaat van wijsheid te willen aanmatigen lijkt het mij tijd, ook dit 

kattebelletje te beëindigen. Na de donkerste kerstmis sinds vele jaren breekt voor mij de tijd 

van werken weer aan. 

Mijn werk als handelsreiziger in geestelijke goederen zal mij weer geheel op gaan eisen. En 

voor die tijd moet ik nog het een en ander in orde maken. Vandaar de kortheid van dit betoog. 

En nogmaals allen de beste wensen voor 1985. 

Karel. 

Noot: De dit jaar overleden echtgenote van ons medium was een kerstkind en vierde op 25 

december haar verjaardag. Dit verklaart de uitdrukking: de donkerste kerstmis sinds jaren, 

die werd gebruikt. Er is dus geen sprake van een toespeling op naderend onheil. (Red.) 

Hoewel in 1985 de lente zich maar aarzelend vertoonde, kon het ODV-nieuws 1985-2 toch 

weer een artikel van de hand van het medium aanbieden, dat getiteld was: 

De wazige wereld (1985-2) 

Een paar dagen geleden kwam ik met iemand in gesprek die mij voorhield, hoe uitverkoren 

een mens toch is die paranormale gaven heeft en vervolgens bekende er naar te streven 

“helderziend” te worden. Ik ben natuurlijk beleefd gebleven. 

Kennelijk weten weinigen, dat dergelijke gaven evenzeer een grote belasting betekenen als 

een z.g. voorrecht. En toch is dit, zoals ik zelve meerdere malen moest ervaren, een feit. 



Al eens eerder vertelde ik u, dat ik bij een tramhalte in gesprek raakte met iemand, die later 

een geest bleek te zijn. Maar daarvan werd ik mij eerste bewust toen een ieder mij aankeek 

met grote ogen en zich kennelijk afvroeg uit welke inrichting ik ontvlucht zou zijn. 

En dat is dan nog een van de leukere herinneringen. Ik schuw kerkhoven omdat je daar al te 

vaak vreemde vervallen gestalten ziet rondwaren. Een lichtspel op het Binnenhof ging voor mij 

de mist in toen een aantal figuren uit de elfde of twaalfde eeuw een moordpartij uitvoerden, 

iets terzijde van de Ridderzaal. Weggaan was de enige oplossing voor mij, maar het had mij 

wel mooi mijn entree en een wachttijd van bijna 3 kwartier gekost. 

Om nog maar niets te zeggen van allerlei visioenen die je krijgt en waar je geen touw aan vast 

kunt knopen. Zaken die je gelaten over je heen laat gaan, maar die soms toch wel irriterend 

werken. Om een schatting te maken: van de veertig waarnemingen die je doet zijn er 

misschien of 3 bruikbaar. Maar meer dan de helft is onaangenaam om te moeten ondergaan. 

En het pad van een medium gaat heus ook niet altijd over rozen: de inspanning die het kost 

wordt gemeenlijk door anderen onderschat. Mensen hebben de behoefte met je te spreken 

over hun eigen gaven - of het gebrek daar aan - vooral op ogenblikken dat je een goede mop 

veel meer zoudt appreciëren. 

Anderen komen je vertellen dat het niet juist is, voor het demonstreren van je gaven geld te 

vragen - alsof medium zijn gelijktijdig betekent dat je geen eten, drinken en onderdak meer 

van node hebt, terwijl men je overal zonder vergoeding zalen ter beschikking stelt om 

dergelijke mensen gratis van geestelijke wijsheid te voorzien. 

Of u het gelooft of niet, het kost mij dan vaak moeite om althans uiterlijk nog een schijn van 

verdraagzaamheid te bewaren. Neen, de enige gaven die in verhouding weinig moeite kosten 

en toch veel voldoening kunnen geven zijn de kracht om te genezen en het vermogen om 

beheerst uit te treden. En zelfs daarbij kost het vaak heel wat moeite om waarheid van droom, 

illusie of wens te onderscheiden. 

Maar hoe maak je dat duidelijk aan iemand die staat te emmeren over uitverkoren zijn, hoge 

geestelijke krachten en besluit met een gebruiksaanwijzing te vragen voor vaak zeer 

rudimentair aanwezige paranormale kwaliteiten? 

Een jonge man die mij zo om raad vroeg en wilde weten wat hij moest gaan doen was heel 

boos, dat ik zijn goeroe niet wilde zijn en waarschijnlijk nog nijdiger over de raad, eerst eens 

een goed vak te gaan leren. Nu ja, het was ook tamelijk bruut gereageerd. Maar ik had, dank 

zij iemand die zo nodig iets moest laten vallen toen ik uit trance kwam, een daverende 

hoofdpijn en was nog doodmoe op de koop toe. Wat voor mij een verontschuldiging betekent, 

maar voor de betrokkene waarschijnlijk alleen een bewijs is, dat ik toch niet “hoog” genoeg 

was om goeroe te spelen. 

Ik zou nog wel een paar bladzijden kunnen vullen en wel meer ook. Maar als reactie op de in 

het begin genoemde opmerkingen lijkt mij dit meer dan voldoende. Ik wilde alleen duidelijk 

maken dat de meeste mensen weinig of geen begrip hebben voor de feiten van het 

mediumschap. 

Natuurlijk, mediumschap, zo goed als andere paranormale vermogens behoort tot de “gaven”. 

Maar dat kun je ook zeggen over muzikaliteit, ritmegevoel en nog vele andere kwaliteiten, die 

in de gemeenschap meer aanvaard zijn. 

Een ieder vindt het heel gewoon dat het kind dat “aanleg” heeft, vele jaren studeert om zijn 

bekwaamheden te ontwikkelen. Waarom neemt men dan zo vaak aan, dat een goed medium 

“door de geest wordt gemaakt” zonder dat dit inspanning kost? 

In mijn geval duurde het rond 5 jaren, voor ik in staat was een trance te bereiken in een 

gezelschap van zeg rond 15 personen. De boodschappen die doorkwamen waren van een 

redelijke, maar zeker niet uitzonderlijke kwaliteit. In die dagen kon ik alleen “werken” dank zij 

de hulp van een hypnotiseurmagnetiseur en leerde eerst zeer langzaam mij van deze hulp los 

te maken. 

184 



Misschien zou ik er wel nooit in geslaagd zijn mijn huidige methode te ontwikkelen wanneer ik 

niet enkele jaren na mijn begin als medium interesse had gekregen in alle paranormale 

verschijnselen en vele proeven had gedaan met o.m. helderziendheid, genezen, psychometrie 

e.d. 

En voor degenen die nu zullen opmerken, dat de geest mij daartoe aanspoorde wil ik toch wel 

even zeggen, dat, indien de geest het initiatief nam daartoe de inspanningen toch wel degelijk 

van het medium kwamen. Kennelijk behoort er ook enige scholing en een behoefte om ook zelf 

werkzaam te zijn toe, om een goed medium te worden - wat ik meen te zijn geworden. 

Ook de mening, dat je alle kracht van de geest onmiddellijk terug krijgt, berust volgens mijn 

ervaren op een misvatting: de recuperatieperiode na een seance met zeg rond 10 personen 

bedraagt voor het reactievermogen rond 2 uren zover dit het reactievermogen betreft. Om 

weer geheel “uitgerust” te zijn heb je echter rond 10 uren nodig. Maar hoe groter het aantal 

aanwezigen is, hoe vermoeiender ook de seance voor een medium zal worden. Zover ik kan 

nagaan ligt dit aan het feit, dat een kleiner gehoor eerder een eenheid vormt dan een 50 of 

100 mensen. 

Hoe groter het aantal toehoorders, hoe groter de kans is dat er geheel tegengesteld 

reagerende groepen zich vormen onder hen. En kennelijk is een mate van eenheid 

noodzakelijk om zonder excessieve krachtsinspanningen te kunnen werken. 

Een van mijn meest vermoeiende seances gaf ik vele jaren geleden voor leden van de loge Via 

Lucis. Men had mij daar geïntroduceerd dank zij het feit dat twee leden van deze groep 

avonden van de ODV hadden bijgewoond en van de eerlijkheid van mijn werken overtuigd 

geraakt waren. 

Het eerste deel van de avond begon met rond 40 zeer kritische en ongelovige heren plus de 

twee als paranimfen fungerende gelovigen. Voor het begin kon je de sfeer van ongeloof 

proeven en ik ben er van overtuigd dat de loge grotendeels wachtte op het ogenblik dat de 

“oplichter” door de mand zou vallen. 

Naarmate het eerste deel vorderde moet er een verandering hebben plaats gevonden waar 

door tenminste de helft van de aanwezigen geboeid geraakte door het gebrachte en zo ook 

bereid waren mij als medium te aanvaarden. Het eerste deel was moeilijk, maar niet al te 

uitputtend. Tot mijn verbazing bleek dit voor het tweede deel van de avond geheel anders te 

liggen: ik meende dat het nu wel wat beter zou gaan. Het tegendeel was waar. Na een tweede 

deel van rond 50 minuten was ik werkelijk geheel uitgeput. 

Ik wil niet beweren, dat ik de redenen daarvoor toen al begreep, maar nu, vele ervaringen 

wijzer, meen ik de volgende verklaring als de meest juiste hierdoor te kunnen geven: 

Er waren in deze groep, zoals overal, een aantal mensen die om religieuze, emotionele of 

rationele redenen in verweer kwamen tegen de indruk, die de spreker maakte op het geheel. 

Hierdoor ontstond in feite een soort geestelijke oorlog. De botsende uitstraling van beide 

partijen kwam te samen in en rond de hoofdpersoon. Maar om verder te kunnen werken was 

het noodzakelijk, dat althans in en rond mij beide tegengestelde krachten tot een zeker 

evenwicht werden gebracht. De energie die dit alles moest compenseren werd uit mijn 

zenuwstelsel genomen. Tenminste, die verklaring lijkt mij de meest juiste, gezien het feit, dat 

mijn reactievermogen nog 5 uren nadien niet geheel normaal was en de vermoeidheid zich 

zelfs nog de avond na de zitting in kwestie merkbaar maakte. 

Ik ben er van overtuigd, dat vanuit de geest wel degelijk alles wordt gedaan om de verbruikte 

energie weer aan te vullen, maar meen dat dit niet onmiddellijk gebeurt, maar geleidelijk. Is 

het tekort dat ontstaan is te groot, dan is de herstelperiode evenredig langer. 

Geeft men 1 á 2 seances per week, dan zal dit alles niet zo sterk tot uiting komen, omdat een 

deel van de recuperatieperiode alleen gekenmerkt wordt door een soort luihei - en mensen 

zoals ik hebben daar ook zonder seanceren soms behoorlijk last van. 

Geef je echter - zoals ik jaren gedaan heb - 6 tot 8 seances per week dan liggen de zaken 

anders. Vooral wanneer je een paar “zware” zittingen achter de rug hebt, zul je bij een 



volgende seance een kleiner aanvangskapitaal hebben aan kracht. De herstelperiode wordt dus 

elke keer weer langer, wat er op neerkomt dat je steeds met minder energie begint en steeds 

vermoeider uitscheidt. 

Ik herinner mij een jaar waarin ik voor de Orde 220 seances had gegeven en bovendien nog 

enkele voor andere verenigingen. Toen het tegen de zomer liep was ik zo uitgeput dat ik het 

werkelijk niet meer zag zitten en het bestuur op zeer emotionele wijze mededeelde dat ik wilde 

ophouden met werken. 

Mijn overspannenheid was toen opeens kennelijk voor hen zozeer zichtbaar, dat men mij met 

alle geduld behandelde en mij zelfs 3 maanden “de wei in stuurde”. Ik heb daarop beloofd, het 

nog eens te proberen en zie daar: na rond 2 maanden was ik weer tot rust gekomen en na die 

drie maanden was het mogelijk het werk te hervatten, zij het dat het bestuur - door ervaring 

wijs geworden denk ik - een 20tal bijeenkomsten van het programma heeft gestreken en ik 

niet meer voor andere groepen heb gewerkt. 

U ziet, ook voor een medium geldt dat je niets voor niets krijgt. Je dient je bovendien aan 

bepaalde leefregels te houden. Zo zal ik nooit kort na een maaltijd seanceren. Op dagen dat ik 

moet werken drink ik geen alcohol, zeker niet in grotere hoeveelheden - hoewel ik mij in deze 

tijd wel een glaasje wijn bij de maaltijd durf te permitteren tijdens een maaltijd enkele uren 

voor een seance moet worden gegeven. 

Rond 1 uur voor het begin van een bijeenkomst moet je je ontspannen, hetzij door mediteren, 

hetzij door b.v. gedachteloos TV kijken of je concentreren op hetgeen gaat komen. 

Ook bleek het erg belangrijk te zijn dat je leert je eigen stemming en gevoelens kort voor het 

begin van een zitting geheel of tenminste voor het grootste deel uit te schakelen, daar dezen 

anders de inhoud en mogelijkheden van een bijeenkomst sterk kleuren. 

Mijn sympathie en vriendschap voor de entiteit “Henri” zal voor een deel wel te danken zijn 

aan het feit dat deze door zijn scherpe en spitsvondige uitingen gelijktijdig een afreageren 

mogelijk maakte van spanningen die in mij bestonden, zodat ik emotioneel opgewekter en 

gelijkmatiger ontwaakte na zijn optreden. Let wel: ik stel niet, dat een medium dit alles na 

kortere tijd al leert beseffen. Maar nu, na bijna 40 jaren als medium actief te zijn geweest en 

in het genot van AOW heb ik voldoende afstand leren nemen van mijzelf en mijn werk om 

dergelijke samenhangen te doorzien. 

Dat is wel eens anders geweest. Er was een periode dat ik mij een uitverkorene en ingewijde 

achtte, iets wat, zover ik na kan gaan, ook bij andere mediums pleegt op te treden. Je twijfelt 

aan niets, bent er van overtuigd dat je precies weet wat voor anderen goed is en bent 

volkomen bereid het leven van die anderen voor hen even te regelen en in te delen. 

Ook dit gaat voorbij. Maar ik vraag mij nog steeds af of het niet aan mijn periode van intense 

belangstelling en proeven met het paranormale te danken is, dat ik geen grote ongelukken heb 

veroorzaakt: Met enig empathisch gevoel, enige telepathische begaafdheid en een tikje 

helderziendheid zul je onwillekeurig veel meer uitgaan van de indrukken die je van een ander 

ontvangt dan van je eigen denkbeelden alleen. Maar zijn die delen van je begaafdheid niet 

ontwikkeld dan lijkt mij deze periode juist voor degenen die je om raad vragen vol van 

gevaren. 

Een ander facet van deze periode van “je ingewijde gevoelen” is, dat je zonder meer 

aanneemt, dat alles uit de geest stamt. Dit komt er op neer, dat je aan alle ingevingen een 

gezag toe gaat kennen die zij in feite niet zouden mogen bezitten. Zoals je ook voorbij gaat 

aan het feit, dat wel degelijk ook tijdens een seance zaken, waarmede je je waakbewust hebt 

bezig gehouden van invloed kunnen zijn en ook bepaalde stopwoordjes e.d. een grotere rol 

spelen in de uiting dan op grond van een alleen door de geest bepaalde inhoud denkbaar is. 

Ik meen hiervoor de volgende verklaring gevonden te hebben: er wordt gebruik gemaakt van 

je herseninhoud, dus van alle denkbeelden en zelfs gewoontes, die en medium heeft. 

186 



Daarnaast worden ook gedachten en gevoelens in de zaal geconstateerd en ook dezen bepalen 

mede wat de geest doorgeeft en hoe dit gebeurt. 

Niet dat ik meen, dat het hele fenomeen is terug te voeren tot functies van het 

onderbewustzijn en telepathische responsen, maar een rol spelen die wel degelijk. Zij vormen 

volgens mij de basis waarop het werk is gebaseerd. 

Dit wordt bevestigd door de eigenaardigheden van de sprekers die ik vele jaren heb uitgewerkt 

voor de Stem van Gene Zijde: Er wordt iets gezegd dat regelrecht van mijzelf zou kunnen 

stammen. Soms wordt een woord verkeerd gebruikt. Vervolgens wordt in een tweede en 

mogelijk meerdere zinnen de denkbeelden van de eerste zin a.h.w. aangepast, zodat de 

betekenis van de woorden in feite wordt veranderd. Dit kan voeren tot schijnbare 

cirkelredeneringen, die soms zelfs meerdere malen worden herhaald voor uiteindelijk de 

kennelijk bedoelde intentie tot uitdrukking komt. 

Volgens opgedane ervaringen zal een entiteit korter en duidelijker zijn denkbeelden formuleren 

naarmate je zelf neutraler en minder door emoties geplaagd bent. 

Met andere woorden: de persoonlijkheid en leefwijze van het medium zijn van groot belang 

voor de prestaties die geleverd kunnen worden. Maar ook de aard van het medium wordt 

mede weerspiegeld in het optreden van de entiteiten. Zonder op te scheppen kan ik beweren 

enig gevoel voor humor te hebben. Entiteiten die doorkomen maken hiervan maar al te vaak 

en al te graag gebruik. Alleen wanneer de persoonlijkheid die doorkomt zelf weinig of geen 

gevoel voor humor had, blijven dergelijke ontleningen aan mijn associatievermogen 

achterwege. 

Mijn conclusie uit dit alles is, dat een medium in staat moet zijn tot beheersing in vele 

opzichten en dus de eigen persoonlijkheid geheel moet aanpassen aan en richten op het werk 

dat gedaan moet worden. 

Is het zo vreemd, dat ik mediumschap als een vak beschouw dat wel degelijk geleerd en 

beheerst moet worden om permanent redelijke tot goede prestaties te leveren? En toch zijn er 

kennelijk heel wat mensen die daar heel anders over denken. Zij vinden het heel normaal dat 

een acrobaat een hoog loon ontvangt voor de beheersing van het lichaam en de daardoor 

mogelijk geworden presentatie van diens nummer. En dat iemand met een academische 

opleiding als vanzelf meer gaat verdienen dan iemand zonder vindt men gemeenlijk ook zo 

bijzonder niet. Maar een medium dient volgens hen voor niets te werken of tenminste armoe 

te lijden om zo de oprechtheid van het gepresteerde te onderlijnen. Gelukkig zijn er ook 

anderen, die beseffen dat hetgeen je doet specialistisch werk is en als zodanig ook een 

redelijke beloning verdient. Niet dat ik daarover persoonlijk te klagen heb op het ogenblik, al 

was dat in het begin wel eens anders. 

Een ander nadeel van het vak is gelegen in de wijze, waarop mensen rationeel wel beseffen, 

dat je een uitzonderlijke prestatie levert, die veel energie kan kosten, maar dit zo snel weer 

vergeten. Eens verscheen ik met 39 koorts en snotterend op een vrijdagavond, omdat ik de 

mensen nu eenmaal niet graag voor niets wil laten komen. 

Op navraag verklaarde ik mij bereid om, wanneer het maar enigszins mogelijk was ook de 

volgende zondagochtend een seance te geven. De voorzitter, die toen toch al een jaar of 10 

meeliep, benaderde mij met de wens op die zondag na de normale zitting nog een tweede 

seance te geven, daar hij met enkele problemen zat. 

Uiteraard der zaak verklaarde ik hem, hees en snotterende dat het een lust was, dat ik mij 

daartoe op het ogenblik niet bepaald bekwaam gevoelde. De man bleef echter aanhouden. De 

vijfde maal dat hij zijn verzoek nadrukkelijk naar voren bracht werd ik zo nijdig dat ik hem 

verzocht mede te delen, dat die zondag geen seance zou laats vinden. 

Onredelijk? Misschien. Maar het was in mijn denken de enige manier om af te komen van een 

extra zitting die mij meer energie gekost zou hebben dan ik op het ogenblik op kon brengen. 

Het werd mij zeer kwalijk genomen - ofschoon het al snel weer vergeten was. 



Het gaat hier om het feit dat iemand die al vele jaren van nabij heeft meegemaakt hoe ik werk 

en kon weten wat mij dit aan energie kost, eenvoudig niet verder nadacht en meende: Ik heb 

een probleem, de geest kan het voor mij oplossen, dus moet Karel maar even opdraven. 

En dit, na later bleek, voor een zuiver privé-probleem dat even goed een paar dagen later 

besproken had kunnen worden. 

Ik heb alle begrip voor mensen buiten Den Haag die mij, zelfs nu nog, wel eens benaderen 

met de woorden: nu je meer tijd hebt kunnen wij toch wel een avondje extra krijgen? Maar ik 

moet wel neen zeggen wanneer ik het normale programma redelijk af wil werken. 

En al neemt men mij dit openlijk niet kwalijk, toch heb ik het gevoel dat men die weigering 

eerder beschouwt als een uiting van onwil dan iets dat te wijten is aan onvermogen. 

Er zijn meer zaken die mij wel eens ergeren. De Orde beschikt nu over een redelijke reserve. 

Maar dat men die heeft is mede te danken aan het feit, dat ik mij in mijn eisen altijd uiterst 

bescheiden heb opgesteld. Toch heb ik het gevoel, dat tenminste de helft van die reserve in 

feite mij toekomt, daar zij gevormd kon worden door hetgeen ik in feite minder heb geëist dan 

mij toekwam. Terwijl de reserve van de Orde werd opgebouwd - en soms aangetast door 

bestuursleden voor wat in feite vooral hun eigen voordeel was, maar dat is alweer 30 jaren 

geleden - leefde ik met vrouw en zoon van fl 45 per week en voordien van zelfs veel minder. 

Vindt u het vreemd dat het mij een beetje bijt wanneer er grote uitgaven m.i. onnodig of 

ondoordacht worden gedaan? En dat gebeurt heus wel eens. Per slot van rekening moet hieruit 

mijn pensioen betaald worden wanneer ik niet meer een heel programma kan dragen. Waarbij 

zij opgemerkt dat, na beraad, een bestuur in het verre verleden voor mij een ziekte en 

pensioensverzekering afsloot die echter, zonder dat mij hiervan mededeling werd gedaan, naar 

ik hoorde wegens te hoge premie al snel werd gecanceld. Toen ik navraag deed werd mij 

verzekerd: Karel, wij vormen op het ogenblik een zodanige reserve dat wij hieruit je pensioen 

kunnen betalen. Later werd het: dan krijg jij de rente van het kapitaal als pensioen. 

Gezien al die beloften en de geschonden overeenkomst t.a.v. de pensioensverzekering 

beschouw ik de “reserve” als iets, waarop ook ik wel degelijk rechten kan laten gelden. Maar 

ja... erger je niet, want dan kun je niet goed werken. Maak geen ruzie, want dit gaat ten koste 

van je vermogen om ook nu nog te presteren (genoemde overeenkomst werd gemaakt met de 

heer Sandbergh, die toen voorzitter en leider van de Orde was). 

U ziet het. Bij mediumschap spelen heel wat zaken mee waaraan de mensen niet denken. Het 

is een vak, dat harder is dan men zich kan voorstellen en stelt niet alleen eisen tijdens de 

seances, maar grijpt in het geheel van je leven en denken in. Je moogt je niet ergeren, dien je 

niet te zeer te laten betrekken in allerhande stoffelijke zaken en belangetjes. Maar je bent en 

blijft mens. Daarom kost ook dit deel van het vak vaak moeite en veel oefenen en beoefening 

van zelfbeheersing. 

Nalezende wat ik geschreven heb, ben ik bang dat het deze maal een beetje een kankerstukje 

geworden is. Maar zo was het niet gemeend. Zoals meestal heb ik geprobeerd u iets te laten 

zien van de achtergronden van mijn wijze van werken en mijn belevingen. Dat de geest 

daarbij deze maal wat op de achtergrond bleef en mij geestelijke belevingen buiten spel bleven 

moet u mij maar vergeven. Want ook dit alles is een deel van het leven en werken van uw 

medium. Bovendien: de voorjaarsmoeheid speelt ook een rol en ik ben werkelijk toe aan een 

paar zorgeloze vrije dagen waarin ik de geest de geest kan laten en even kan bijkomen van 

alle vermoeienissen van de afgelopen periode. Laat ons hopen op zonnige paasdagen. 

De zomer leek in 1985 niet erg bereidwillig; misschien dat het dat was, wat het medium in 

het ODV-nieuws 1985-3 een artikeltje deed plaatsen dat getiteld was: 

K.N. 

188 



Zomerzin (1985-3) 

Terwijl de sporen van deze zomer herfstig langs de ruit druipen probeer ik mijn traagheid te 

overwinnen. Het wordt tijd weer eens een “stukje” te plegen voor het ODV-nieuws dat, zij het 

aarzelend, op uitkomen staat. 

Grauwheid brengende dagen doen mij dromen van zon, van stralende weiden en 

hitteweerkaatsende stranden die zich trillend afzetten tegen een koel ruisende zee. 

Ach, kon ik mijn lichaam maar eens mee nemen naar al die wonderlijke werelden waarvan ik 

zo vaak “droom”. Want uittreding is een soort droom, die alleen maar veel waarheid pleegt te 

bevatten. 

Hoe graag zou ik mijn botten koesteren in het licht van een vreemde, lichtende lucht, liggend 

ergens op de golvende weiden zonder kenbaar einde, behalve daar, waar vage bergtoppen zich 

aftekenen in een niet te bepalen verte. 

Wanneer het je te machtig wordt ga je geestelijk op reis. Zo pleeg ook tenminste de laatste 

tijd te doen. En al zijn er werelden vol ravijnen, soms ijzig koud, zo niet voorzien van 

geestelijke diepvriesinrichtingen, werelden die zojuist uit een onbekende vulkaan ontstegen 

schijnen te zijn en met poelen lava overdekte lijken, mijn voorkeur gaat de laatste tijd uit naar 

die werelden van rust waarin je gelukkig kunt zijn, alleen maar omdat je bestaat, zonder 

denken, zonder leringen, zonder storingen. 

Er zijn vele van die werelden. Eens verkoos ik berghellingen, een kleine achtkantige tempel, 

waarin je kon mediteren. Nu lig ik in het gras, staar naar de hemel die zelve licht schijnt te 

zijn, naar wolken die lijken op dansende bloemen, om dan weer te kijken naar het sappige 

groen van de weiden die geen einde schijnen te kennen. 

Te traag, te voorzichtig is de aardse zomer, die steeds weer schichtig wegduikt in miezerige 

wolken van natte mist of zich haast honend voor mij verschuilt achter waterstralen die wel een 

hemelse douche ontsprongen schijnen te zijn. 

Zeker, de dagen van zon en warmte zullen nog wel komen. Maar voorlopig wisselt het buiten 

tussen late winter en vroege herfst. En al mijn zinnen schijnen te hunkeren naar zomer, naar 

licht, warmte, late, lauwe avonden waarin de zon met laatste kracht vele tere kleuren aan de 

hemel schetst voor het grauw langzaam overgaat in het diepe blauw waaruit sterren 

geruststellend naar je pinken. 

Het is dit verlangen naar zon en warmte dat mij beheerst nu ik dit stukje moet neerschrijven. 

Het is ook dit verlangen naar zomer dat mij kiezen doet voor een weergave van enkele 

“werelden” waarvan ik vaak droom. Want of zij nu echt zo bestaat of niet, ik kan er altijd 

terugkeren en de tijd schijnt door te gaan ook wanneer ik er een tijdlang niet kom. 

Altijd weer kies ik, wanneer de gelegenheid zich voordoet een plek die ik meen te kennen. 

Soms dat betrekkelijk smalle spoor dat aan de ene kant groene velden, soms onderbroken 

door enkele kleine bouwsels. Dorpen noem ik die maar. 

Tussen de bijna schetsmatig aandoende adobe-achtige huizen enkele witte gestalten. Mensen 

zijn het niet, maar zij stralen een blije gastvrijheid uit. Ontmoeting. Kort gesprek, even het 

delen van een innerlijke warmte. Dan door het dorp heen, een smal pad volgende van gras 

tussen anders gekleurde, groenere grassen. 

In het gras bloeiende struiken, herinnerende aan enkelbloemige wilde rozen, maar anders, 

fijner van geur en kleur. Soms trilt er iets in de lucht of iemand een kristal aanstrijkt met 

vochtige vingers; zou dit vogelenzang zijn in deze wereld? 

Zo ga je voort tot je moe wordt. Soms onzichtbare trappen bestijgende die je langs “wolken” 

omhoog voeren, tot je opeens in een andere wereld stapt, waar de weiden vol zijn van 

bloemen als een alm in het voorjaar. Maar altijd weer komt het ogenblik dat je terug moet 

keren, voldaan, moe en uitgerust tegelijkertijd. Je rekt je uit, kijkt de zaal in of naar het raam 

en constateert dat de grijsheid van het leven nog sterker contrasteert met de zonnige volheid 

die je zo-even nog kende, dan je al veronderstelde. 



Een andere wereld die ik graag bezoek doet denken aan een soort geestelijke Efteling zonder 

sprookjesbos en kermisattracties. Ik kom hier altijd aan naast een aantal vijvers en altijd weer 

word ik getroffen door de waterbloemen die hier in grote getale in het water schijnen te 

drijven. Goudgeel en zilverig blauw zijn hun kleuren en vaak, maar niet altijd, zweeft er boven 

zo een bloem een klein wolkje, iets donkerder dan het water, maar doorschoten met kleine 

glimmers licht. 

Hier tref je vele personen in de meest verschillende kleding, al valt mij telkens weer op, dat 

Indische kleding - dhoti b.v. - hier veel voorkomt. Het is gemakkelijk met hen in gesprek te 

komen en sommigen zijn nog langer van stof dan de meest vervelende sprekers van de ODV. 

Volgens hen zijn de wolkjes boven de waterbloemen zielen die zich nog van hun bestaan 

bewust moeten worden. Maar meestal ga ik verder door het parkachtige landschap en geniet 

van de kleuren van de bloemen en bloeiende struiken die er in allerlei vormen en de meest 

onvoorstelbare pasteltinten aanwezig zijn. 

De lage huizen, de wat grotere zalen zonder muren vermijd ik meestal, want hier kun je alleen 

maar zitten en luisteren naar een soort verteller die vaag van gestalte blijft en mij het meest 

doet denken aan een glazen beeldje waaronder men een lamp heeft verborgen. 

Mijn zomerlusten drijven mij eerder naar de open bomengroepen waar een lenteachtige koelte 

heerst en je bevangen schijnt te worden door een onbekende geur tot er ijle stemmen in je 

schijnen te spreken die trilzingend verhalen over zaken die je je later nooit herinneren kunt. 

Ik ken meer werelden, vele zelfs, duister en lichte, lichtende en nevelige. Maar nu de langste 

dag voorbij lijkt te trekken met een gevolg van storm, regen en onweer gaat mijn voorkeur uit 

naar wereldjes als omschreven. 

Het seizoen loopt ten einde. Ik ben moe, moe van seances, van geestelijke wijsheden, van 

pogingen om anderen te begrijpen en gelijktijdig mijn eigen belangen in het oog te houden. 

Voorlopig hoeft dat alles voor mij niet meer. 

Misschien dat ik mede daarom mijn toevlucht zoek in deze sprookjeswerelden, deze 

droomsferen. Want het is goed te dwalen door schoonheid zonder een lichaam dat met kleine 

pijntjes en al lang gewende ongemakken je herinnert aan leeftijd en zo hier en daar toch wel 

sleets worden. En enkele malen is het zelfs wel moeilijk om zonder heimwee dan weer je 

menselijke plichten na te komen en de nodige plichtplegingen in acht te nemen. 

Maar altijd weer komt het ogenblik van terugkeren. En dan sukkel je maar weer door. Sinds ik 

deze verhandeling - of hoe moet je het noemen - onderbrak heeft de zon zich gelukkig even 

haar zomerse plichten herinnerd. De wind is zoel, de hemel siert zich op met wolken zonder 

haar eigen blauw geheel te verloochenen. Zomerse mensen dartelen in de straat voorbij, 

gekleed - of deels ontkleed - in de meest wonderlijke katoentjes. 

Dan ziet de wereld er opeens heel anders uit. Mijn intense heimwee naar bepaalde sferen 

smelt weg en blijft slechts heel in de verte nog knagen, een verre nostalgie die soms nog 

merkbaar wordt als de resten van een hoofdpijn na het tweede aspirientje. 

Toch voel ik mij te moe, te geladen ook om er geheel van te profiteren Dus kruip ik achter de 

schrijfmachine en vervolg mijn relaas. 

De laatste tijd heb ik minder te maken in duister werelden. Soms speel ik nog voor afhaler op 

aarde, maar meestal laat men mij met rust. De Broeders zijn er kennelijk van overtuigd dat ik 

aan het einde van mijn krachten ben gekomen en laten mij mijn zomerse genoegens in de 

sferen, het gezellige babbeltje met bekenden, een bezoekje aan hen die mij dierbaar zijn. 

Zo drijf ik naar de vakantie toe, licht overspannen, wat korzelig, soms melancholiek. Vatbaar 

ook voor stemmingen, argumenten van anderen op een wijze, die bij mij slechts rond eens in 

de zeven jaren voorkomt. 

190 



Vreemd, dat je de schoonheid van de wereld, de goedheid ook van vele mensen kunt 

waarderen en zien en toch niet geheel daaraan gebonden zijn. Ik ben benieuwd hoe dat zal 

zijn wanneer je de dood nabij bent. Zal er dan ook in mij zo een gevoel zijn van “het kan mij 

niet meer schelen”? 

Om eerlijk te zijn heb ik dit maar heel zelden aangetroffen bij mensen die juist overlijden. De 

meeste zijn nog druk bezig met zichzelf, met anderen, met dingen die zij achter moeten laten. 

En al worden zij dan geholpen, werkelijk afstand nemen van alles, ook van zichzelf, schijnt 

voor de meeste te veel geëist. 

Ik hoop bij mijn dood die stemming van deze tijd te hebben. Het gevoel dat niets werkelijk van 

belang is, dat alles gebeurt zonder dat je er werkelijk bij betrokken bent. Een leven op twee 

niveaus tegelijk, een actief, betrokken, maar het tweede overheersend, beschouwend 

herkennen van het gebeuren zonder er zelf geheel bij betrokken te zijn. Alsof je een film beziet 

waarin jezelf een rol speelt, maar die je in feite koud laat. 

De ellende is alleen maar, dat je dit anderen nooit kunt laten merken: zij zien alleen de actie, 

het verhaal, niet de gehele opzet, het gehele gebeuren. Want wanneer maar meer mensen zo 

afstandelijk zichzelf in alle redelijkheid en onredelijkheden van het daagse bestaan zouden 

zien, zouden zij mogelijk eerder beseffen, hoeveel dingen op aarde alleen maar een 

schijnbelangrijkheid bezitten. 

Maar ja, ik ken die toestand dan wel, beleef haar soms, zoals de laatste dagen, maar na enige 

tijd verbleekt het gevoel weer en ben je weer geheel opgenomen in alle dagelijkse noodzaken 

en bezigheden. 

Maar goed ook. Want leven moet je op de stoffelijke wereld tot het ogenblik dat je uitgeleerd 

hebt. Je moet nu eenmaal afmaken wat je begonnen bent, alles is alles voor niets geweest. 

De duistere droom van het leven moet nu eenmaal beleefd worden. Zonder de voortdurende 

wisselingen tussen geluk en ongeluk, vreugde en verdriet schijn je niet verder te kunnen 

komen. 

Wat pessimistisch genoeg schijnt. Maar aan de andere kant is er altijd weer een nieuw leven, 

zijn er nieuwe problemen, maar ook nieuwe realisaties. Zolang dit het geval is leef je in ieder 

geval niet voor niets. 

Er zijn heel wat mensen die denken dat mediumschap in feite maar een halfzacht baantje is: 

enkele uren werken per dag, waarbij je alleen je ogen hoeft dicht te doen en voor de rest zorgt 

dan de geest wel. 

In feite is het een hard beroep, dat voortdurend eisen stelt aan je wijze van leven en denken, 

steeds weer krachten neemt die eerst langzaam weer teruggegeven kunnen worden. Want met 

het openbaar kenbare werk ben je er nog niet: 

Als je geestelijk werkelijk mee wilt draaien zijn voor elke bijeenkomst voorbereidingen nodig. 

Laat je die achterwege, dan pluk je daar later de wrange vruchten van. Kort geleden had ik, 

zowel voor de seance als in de pauze, een twistgesprek waarin ik te zeer opging. Niet alleen 

kostte het mij veel meer inspanning om in trance te komen binnen een volgens mij redelijke 

tijd, maar bovendien was het gevolg een hoofdpijn die nog twee dagen nadien mijn 

levensvreugde aanmerkelijk vergalde. 

Dan zijn er de uittredingen, die voor een groot deel wel aangenaam zijn, maar waarbij 

eveneens soms zware en vermoeiende taken moeten worden volbracht. Ik kan u uit ervaring 

verzekeren, dat een uittreding gepaard met werkzaamheden in een lagere sfeer niet bepaald 

een uitje is. 

En dan die mensen die menen, dat je wel even hun beminde overledene voor hen kunt gaan 

opzoeken en een boodschap kunt overbrengen. Zij realiseren zich niet, dat er in de meeste 

gevallen een groot verschil van afstemming bestaat tussen mij en die ander. De kontakten zijn 

dan ook meestal vaag. Wanneer je er in slaagt een verbinding met een bepaalde persoon te 

maken. 



Neem als voorbeeld eens het geval J.V. De voordelen van dit contact waren o.m. een 

behoorlijk hoog geestelijk bewustzijn. Het nadeel bleek een reeks schuldgevoelens te zijn plus 

de wens een zeer speciale mededeling door te geven zonder over de daarvoor noodzakelijke 

inhoud te beschikken. 

Wat moet je de nabestaanden in een dergelijk geval vertellen? Een sprookje vertellen dat niet 

of niet geheel waar is? Je houden bij de feiten van je eigen waarnemingen, die alles behalve 

volledig zijn? Of gewoon alleen mededelen, dat het de betrokkene naar omstandigheden wel 

gaat? 

De mensen zullen mij wel verwijten, dat ik hen geen persoonlijke mededeling kan brengen. 

Maar wanneer er geen behoorlijk contact gemaakt kan worden is het nu eenmaal niet mogelijk 

op een eerlijke en verantwoorde wijze een “boodschap” te geven. Zeker, in enkele gevallen, 

zoals R.P. weet ik, waar zij zich ophouden, wat zij ongeveer doen, en zelfs hoe zij zich op het 

ogenblik gevoelen. Maar dan speelt weer iets anders: door dergelijke gegevens steeds weer 

door te geven breng je een binding tot stand tussen de stofwereld en de betrokken geest, die 

in vele gevallen zo iemand eerder maakt tot een hond aan de lijn: de materiele relatie gaat 

een zo grote rol spelen dat de bewustwording in de nieuwe wereld hierdoor ernstig belemmerd 

zou worden. 

Maar dit kun je gemeenlijk de mensen onvoldoende duidelijk maken en zelfs Indien je dit 

zoudt kunnen is het nog de vraag of dit op hun emoties invloed zou hebben. 

Een paar maal heb ik in dergelijke gevallen raad gevraagd aan mijn geestelijke vrienden. Hun 

reactie was, populair uitgedrukt: Niet op reageren, Lena. Vanuit hun standpunt de enige 

verstandige raad. Maar vanuit mijn standpunt betekent het wel, dat je mensen teleurstelt. 

Het aantal malen dat iets dergelijks van je wordt gevraagd ligt heel wat hoger dan u zich kunt 

voorstellen. Zet je uiteen dat zoiets moeilijk is, dan volgt als reactie heel vaak: maar ik ben al 

zolang lid van de Orde. Of: Maar mijn...vul zelf maar in.... was op aarde al hoog geestelijk 

bewust. Een antwoord daarop zou of heel erg lang en moeizaam worden dan wel niet aanvaard 

of begrepen worden. 

Dus zie je maar af van een reageren op dergelijke verzoeken. Maar helemaal goed voel je je 

daar bij toch niet. De grote moeilijkheid is trouwens toch, dat de meeste mensen je werk 

alleen als zodanig beschouwen zover zij daar zelf bij betrokken zijn. 

Mensen buiten Den Haag vragen heel vaak, of net nu niet mogelijk is om in hun omgeving 

regelmatig lezingen te houden. “U hebt voor ons toch wel een extra dagje over?” Ja, ja. Dat ik 

ondertussen in meerdere andere plaatsen werk, dat in Den Haag een betrekkelijk vol 

programma wordt afgewerkt, ontgaat hen kennelijk geheel. 

Moet je het aantal avonden gaan verminderen - zoals nu bij mij het geval is - dan vecht een 

ieder als de duivel in het wijwatervat om “zijn” avond zo volledig mogelijk te behouden. 

En ook dit vergt weer tijd, energie enz., enz. Daarbij komt dat volgens velen een medium, 

ongeacht alle ervaring, niet instaat is de zakelijke kant van de zaken te overzien. Ook dit kan 

soms tot geschillen of moeilijkheden voeren. 

Vindt u het nu nog een wonder, dat ik terug verlang naar de rust van bepaalde sferen, dat ik 

zelfs wanneer alles op aarde goed gaat wel eens denk: zou ik niet een vaste plaats in een van 

die mooie vredige werelden kunnen krijgen? 

En dan de reactie van geestelijke vrienden, wanneer je met zoiets aan komt dragen: Dit zijn 

alleen maar rustoorden, vakantiekolonies voor kortelings overledenen en mensen zoals jij. 

Wanneer je definitief aan onze kant komt, mag je natuurlijk ook wel even daar gaan rusten. 

Maar in onze werelden is ook heel wat werk te doen en zijn zelfs vaak problemen op te lessen. 

Wanneer je eenmaal komt, rekenen wij er toch op, dat je na niet al te lange tijd met ons aan 

het werk gaat. Uiteindelijk hebben wij je op bepaalde gebieden al aardig ingewerkt, dus je 

zoudt feitelijk meteen aan de slag kunnen gaan. 

192 



Dan zend ik hen maar een “jullie worden bedankt” toe. Want voor iemand, die in wezen wat lui 

is aangelegd zoals ik, is dat nu niet iets, waarop je zit te springen. En het antwoord is dan een 

meewarige golf van genegenheid, zoiets als een: wacht maar eens af, ventje. Wanneer je dood 

bent zul je wel anders piepen. 

Ze zullen wel gelijk hebben. Maar zij moeten het mij niet kwalijk nemen dat ik mij dan meteen 

voorneem om nog maar wat meer van het leven op aarde te gaan genieten dan ik totnogtoe 

kon doen. 

Want als er een ding is wat ik in de loop der tijden op aarde ben gaan beseffen is het wel dit: 

hoe harder je probeert te lopen, hoe minder je opschiet. 

Nalezende wat ik heb geschreven besef ik opeens dat voor de lezer dit betoog in twee zeer 

verschillende delen uiteen valt: een bijna poëtische weergave van bepaalde sferen en het 

gebruikelijke zelfbeklag. 

Even heb ik gemeend dat het beter zou zijn om opnieuw te beginnen. Aan de andere kant, het 

is een soort brief die ik aan u, lezers van dit blad, schrijf. En de zaken waarvan ik spreek 

spelen werkelijk in mijn leven en werken een rol. 

Daarom laat ik het maar staan. Bovendien, aan de open deuren van mijn werkhoekje staat de 

zomer zacht ademend te vragen of ik nog even buiten kom spelen. En daar heb ik heus meer 

zin in dan in een herzien van ruim 3 volle bladzijden. 

Toch moet mij van het hart, dat juist door de reacties die ik vaak op mijn “stukjes” mag 

ontvangen, het niet in mij op zou komen om het ODV-nieuws een keer een bijdrage te 

weigeren. Het is altijd een prettig gevoel wanneer je denkt dat door dergelijke kattebelletjes 

heel wat mensen meer zijn gaan begrijpen van de zaken, die het leven van een medium 

bepalen. 

Bovendien wordt de tijd kort. Binnen twee weken moet dit blad weer verschijnen, dus tijd om 

het uit te stellen tot een andere dag is er ook al niet. 

Dus blijft alles zoals het was. En wanneer u dit leest ben ik al weer zover dat ik mijn aandacht 

kan gaan verdelen tussen de vakantie en de tandarts. 

Ik wens u allen een warme, prettige vakantietijd toe. 

Het ODV-nieuws, genummerd 1985-4, bevatte, althans van de hand van ons medium, niet 

zozeer beschouwingen of iets van dien aard, maar een nadrukkelijke hartenkreet. Deze 

aflevering betreft dus voornamelijk het jaar 1985 en de Algemene Ledenvergadering direct 

daarna. In de Alg. Ledenvergaderingmoest iets voor Karel zeer belangrijks besloten worden. 

Het geeft zo duidelijk aan hoe ons medium zich toen gevoeld moet hebben, hoe hij dit 

kenbaar maakte, dat ik het graag overneem. Titel: 

Ik wil met pensioen (1985-4) 

Toen ik deze kreet na aarzelende (stencil niet te lezen) minder luidruchtige benaderingen, 

nadrukkelijk liet horen, ontstond er bij het bestuur en bij vele leden enige verwarring. Deze 

steeg tot onrust toen bleek dat ik mijn verlangen bovendien op kortere termijn verwezenlijkt 

wenste te zien. 

Om alle verwarringen uit de wereld te helpen deze maal mijn visie en plannen: met pensioen 

gaan betekent niet, dat ik van plan ben alle activiteiten van geestelijke aard te staken. Maar 

met het klimmen der jaren worden de inspanningen niet bepaald kleiner. 

Reeds enige malen was het noodzakelijk voor mij, het aantal te geven seances te beperken, 

terwijl ik ook mijn medewerking aan de publicatie van de “Stem van Gene Zijde” heb gestaakt. 

Toen het programma voor dit jaar reeds geheel opgesteld werd achtte ik het noodzakelijk, op 

enige verlichting alsnog aan te dringen - wat voor voorzitter en bestuur niet bepaald 

K.N. 



aangenaam of gemakkelijk is geweest, al werd met mijn wensen wel onmiddellijk rekening 

gehouden. 

Nu heb ik de neiging iets wat eenmaal beloofd is ook te houden. En een eenmaal vastgesteld 

jaarprogramma geldt voor mij als zodanig, zodra het de leden heeft bereikt. Normaal wordt 

een dergelijk programma opgesteld in april, althans rond die maand. Maar 

vermoeidheidsverschijnselen e.d. komen bij mij gemeenlijk vooral einde mei, tot juli, tot 

uiting. Daarom ben ik met het bestuur overeengekomen dat aanpassingen alsnog plaats 

kunnen vinden tot 15 juni van het jaar. 

Hierdoor is het mogelijk tot een maand voor het verschijnen van het jaarprogramma nog 

rekening te houden met de toestand waarin ik mij dan bevind, terwijl het bestuur toch de 

mogelijkheid behoudt u een kompleet programma voor te leggen dat met grote 

waarschijnlijkheid geheel als aangekondigd kan worden afgewerkt. 

Aan de andere kant kan dit ook betekenen, dat het aantal door mij te geven seances gaat 

afnemen - ook al kan ik nu nog niet overzien in welke omvang, zo dit al noodzakelijk wordt. 

Het bestuur was volkomen bereid, mij voor die tijd mijn huidige inkomen ongekort uit te 

blijven keren, maar merkte daarbij wel op, dat dit uit de aard der zaak ten laste van mijn 

oudedagsvoorzieningen zou gaan. Iets wat mij weer minder aanvaardbaar voorkwam. Ik kwam 

tot het besluit dat het beter was, nu reeds met pensioen te gaan. Hierdoor kan ik over een 

vast basisinkomen beschikken. 

De Orde zou mij dan per bijeenkomst een redelijke vergoeding kunnen geven waardoor mijn - 

anders wel wat kleine - basisinkomen gedurende de periode dat ik werkzaam blijf enigszins 

wordt aangevuld. 

Daar hier sprake is van een vergoeding per bijeenkomst zullen eventueel niet plaats vindende 

bijeenkomsten of verdere beperkingen van het programma echter niet meer ten laste van de 

Orde komen. 

Het bestuur heeft enkele malen in mijn aanwezigheid vergaderd en heeft zich in principe 

akkoord verklaard. Maar het is duidelijk dat verdere regelingen en voorzieningen eerst kunnen 

worden getroffen nadat - zoals in de statuten en reglementen vereist - de algemene leden 

vergadering zich hierover heeft uitgesproken en machtiging heeft verleend aan het bestuur. 

Voor de leden maakt dit echter verder voorlopig weinig verschil: het huidige jaarprogramma 

wordt zonder meet volledig uitgevoerd en ook de komende jaren zult u, behoudens ziekte e.d. 

geheel op mij kunnen rekenen. De voornaamste verandering is wel, dat ik zekerheid heb. 

En voor u meent, dat ik de leden die nu het bestuur uitmaken wantrouw: bestuursleden treden 

af, anderen nemen hun plaats in. Maar nieuwe bestuurderen denken soms anders over de zaak 

dan degenen die voor hen kwamen. 

Zoals ik reeds eerder in dit blad heb geschreven hebben verschillende besturen in het verleden 

afspraken gewijzigd, zelfs zonder mij daarvan officieel op de hoogte te stellen of mij een 

mogelijkheid tot inspraak te geven.. 

U moet het dan ook niet als een blijk van wantrouwen beschouwen tegen de personen die nu 

zitting in het bestuur hebben, dat ik nu een zekerheid wens, een afspraak waarop later niet 

door anderen kan terug worden gekomen. En daarvoor heb ik dan ook - figuurlijk - gevochten. 

Op de achtergrond speelt natuurlijk ook het verleden bij mij een belangrijke rol: een kleine 

dertig jaren heb ik gewerkt voor een te klein inkomen, heb zelfs armoede geleden, alles om de 

opbouw van een reserve en de nodige aanschaffingen voor de Orde mogelijk te maken. Een 

van de redenen was hierbij ook, dat de eventuele reserve mijn oudedagsvoorziening zou 

vormen. En ongeacht de besluiten en regelingen van het bestuur in latere dagen ben ik 

onbewust die reserve als “mijn eigendom” blijven beschouwen. 

194 



Wettelijk bezien natuurlijk onjuist. Zo goed als het onzinnig is te denken, dat ikzelf in feite het 

bestaan van de Orde mogelijk maak. Want was ik er niet geweest, dan zou er wel ergens een 

ander medium gevonden zijn dat als spreekbuis had kunnen dienen. 

Maar nu ik 37 jaren lang voor die Orde geleefd heb, voel ik het zo. De wijze waarop de Orde 

werkt, haar bestuursvorm en zelfs een deel van haar moeilijkheden komen direct voort uit 

hetgeen ik kan, ben, doe. Zowel mijn plichtsgetrouwheid als mijn laksheid hebben in de loop 

der tijden een stempel gedrukt op de gang van zaken. 

Mijzelf althans enigszins kennende, inclusief koppigheid en drift die soms ook een rol spelen, 

weet ik dat het nu tijd is om de zaken te regelen; of dit nu ten goede of ten kwade zij, zover 

het mij betreft. 

Er is veel voor nodig om mij uit mijn luie benadering van de dingen los te weken. Nu dit 

eenmaal het geval is, moeten er dan ook maar spijkers met koppen geslagen worden. En zoals 

tot mijn spijt het bestuur heeft kunnen ervaren kan ik zeer ongemakkelijk zijn wanneer iets 

eenmaal in mijn hoofd zit. 

Het leven van een paranormaal begaafde is nu eenmaal anders dan dat van anderen. Een 

groot deel van je leven wordt bepaald door uittreden, waarnemen, inspiraties, mediteren. Als 

compensaties zoek je bijna onvermijdelijk andere zaken, zoals TV kijken, uitgaan, het lezen 

van litterair niet altijd even geslaagde Who-done-it’s e.d. En in mijn geval komt daar nog het 

“mensjes observeren” bij. 

Zakelijk gezien behoef je daarom nog geen dwaas te zijn, maar je hebt gemeenlijk gewoon de 

lust niet, je met dergelijke dingen ernstig bezig te houden. Zelfs het feit dat velen je 

verstandelijke en zakelijke vermogens en inzichten onderschatten laat je gemeenlijk koud: je 

hebt een vol leven en hebt het gevoel dat je alles aan kunt wanneer het nodig is, maar 

waarom je nu reeds druk maken. 

Gemiddeld een keer per 7 jaren schrik je wakker uit je bijna dichterlijke sleurslaap. Soms zie 

je het niet meer zitten, soms trek je opeens ten strijde om bepaalde zaken recht te zetten. En 

in een dergelijke periode bevind ik mij nu kennelijk. 

In het verleden heeft dit enkele malen tot geschillen met het bestuur gevoerd en een keer 

kwam het zelfs zover, dat ik mij van de gehele Orde voor goed terug wilde trekken. Het 

toenmalige bestuur heeft mij toen drie maanden de wei in gestuurd en daarna voelde ik mij 

opeens weer “het medium van de ODV.” 

Ook deze keer was ik bijna zover, alleen bleef het redelijke element deze maal iets sterker en 

werd het geschil dus meer een zakelijke kwestie. 

Het is moeilijk buitenstaanders iets duidelijk te maken van dit alles, maar ik zal het proberen. 

Wel kan ik met zekerheid stellen, dat andere mediums waarmee ik soms heb gesproken dit 

alles veel beter begrijpen en, zoals een tweetal mij ooit vertelde, ook zelf dergelijke perioden 

door maken. 

Een goede vriend van Jozef Ruloff vertelde mij trouwens dat dit grote medium eveneens 

dergelijke tijden doormaakte en eens zelfs gedurende twee jaren weigerde in trance te gaan, 

ofschoon hij wel die dagen onder inspiratie bijeenkomsten leidde. 

Mediumschap eist een beheersing van je wil, gevoelens en zelfs soms van je verstand. Je 

instellen is altijd een zaak van intense gevoelsafstemming - ofschoon ik er wel voor zorg, dat 

dit anderen niet te veel kan opvallen. 

Elk in trance gaan is een lichamelijke belasting, zelfs een lichamelijke pijn in vele gevallen. Die 

heel gemoedelijk ondergaan of er in feite niets aan de hand is, vergt ook wel het een en ander. 

Kort voor en tijdens een seance ben je dan ook maar zelden kompos mentis, geheel bij zinnen. 

In het verleden loste ik dit op door mij af te zonderen in b.v. een bestuurskamertje. Maar dat 

heeft weer het nadeel dat je te veel apart staat en dat bevordert weer kennelijk de neiging tot 

persoonsverering bij degenen die je werk regelmatig volgen. 



Dus wen je je aan om oppervlakkig maar schijnbaar normaal te reageren. Voor mij zijn 

mopjes, onbenulligheden, het beste middel om “normaal” te schijnen. Wanneer ik mij dus 

soms gedraag als een kruising tussen een clown en een dorpsidioot weet u in ieder geval, dat 

dit de beste benadering van normaliteit is die ik onder omstandigheden bereiken kan. 

En wanneer eenmaal een dergelijk beeld van je is ontstaan pas je je onwillekeurig ook onder 

andere omstandigheden aan aan dit “image”. Privé ben ik heel anders, dat kan ik u 

verzekeren. Maar daarvan zult u wel niet al te veel te zien krijgen. 

In ieder geval komt het er op neer, dat je voor het grootste deel van de buitenwereld op de 

duur je feitelijke wezen deels onderdrukt. Ik vermoed dat de regelmatig terugkerende 

spanningen, die zoals reeds gezegd eens per ongeveer 7 jaren tot uitbarsting komen, daaruit 

voortvloeien. 

Ik hoop overigens, dat het de laatste is die ik als medium zal moeten door worstelen. Want het 

is een langdurige en niet bepaald aangename ervaring: het begint met enige onrust. Je ziet en 

hoort steeds meer dingen die je niet bevallen. 

Je maakt opmerkingen, je bent scherper dan je normaal zoudt zijn. Je afstand van de 

werkelijkheid tijdens seance wordt groter, storingen kun je niet meer, zoals vroeger, zonder 

meer terzijde stellen. Je krijgt het gevoel dat jezelf, maar ook alle mensen rond je, steeds 

meer te kort schieten. Je piekert daarover. 

Ofschoon ik meestal nog redelijk genoeg ben om in te zien waar ikzelf tekort ben geschoten 

kun je daar toch niet meer mee leven. Het is of je opeens geestelijk lid van Feyenoord bent 

geworden en alles opzij probeert te schuiven onder het motto: geen woorden, maar daden. 

Aangevuld met het refrein: ik, ik, ik. 

Hetgeen zich deze keer concretiseerde in de kreet: Ik wil met pensioen. Niet geheel ten 

onrechte, niet geheel onredelijk. Maar wel koppig en zonder compromissen. 

En daarover zult u nu moeten gaan stemmen. En wanneer u er vragen over stelt die m.i. direct 

op mij betrekking hebben, zal het mij werkelijk moeite gaan kosten, die nog met enige schijn 

van verdraagzaamheid te beantwoorden. 

Nogmaals: de Orde is voor mij mijn levenswerk geworden. Ik zal niet graag daarvan afstand 

doen. Zelfs wanneer ik als medium voor de Orde zou terugtreden - niet waarschijnlijk, maar 

mogelijk - zou ik nog alles doen, om nadelen voor leden, buitengroepen e.d. zoveel mogelijk te 

voorkomen. 

Maar de bui is nog niet geheel uitgewoed. Misschien dat ik u daarom deze maal dit artikeltje 

aanbied: al schrijvende maak ik niet alleen u, maar ook mijzelf duidelijk, wat er feitelijk aan de 

hand was en deels nog is. 

En dat kan helpen ongewenste reacties in de hand te houden. Want wanneer er iemand een 

hekel heeft aan dergelijke situaties dan ben ikzelf dit wel. 

Er zal u worden gevraagd 100 000 voor directe pensionering te voteren en het bestuur te 

machtigen, ook verdere delen van de reserve voor dit doel te gebruiken zodra en in zoverre 

dit, gezien de verplichtingen van de vereniging verantwoord is. 

Verder bestaat de mogelijkheid, dat een of meer bestuursleden zich niet meer beschikbaar 

stellen. Dan zult u nieuwe bestuursleden moeten kiezen. En bij dit alles zult u dan hopelijk 

beseffen, waarom juist nu dergelijke dingen aan de orde komen. En wanneer een bestuurslid 

het juister acht terug te treden dan zult u dit hopelijk dezen niet kwalijk nemen. Want 

samenwerken met een medium in staat van gisting is alles behalve aangenaam - zelfs voor het 

medium niet. 

De uitnodiging tot het bijwonen van de vergadering zult u in dit blad wel aantreffen. Als het 

even kan, komt u dan? Zowel medium als bestuur hebben in deze dagen uw steun werkelijk 

hard nodig. 

196 



En nog iets: verstandige voorstellen zijn nooit weg natuurlijk. Maar laat ons a.u.b. niet 

eindeloos over dubbeltjes kakelen. Een ja of een neen zijn in dat geval voldoende. Wilt u 

redenen geven, best. Maar dan graag kort. 

Want hoe de zaken ook mogen lopen, het nu lopende programma gaat in zijn geheel door als 

ik er maar iets aan kan doen. Dat is beloofd. En wat de rest betreft: wanneer mijn 

gebruikelijke rede aan het eind er deze maal bij inschiet of de gebruikelijke humor wat moet 

ontberen dan moet u mij dit ook maar vergeven. 

Want dit alles is voor mij werkelijk te belangrijk en ook te spannend. Het hoe en waarom heb 

ik geprobeerd u te verklaren. Dat mijn betoog soms eenzijdig is geweest neemt u wel op de 

koop toe. Want zoals de sprekers altijd zeggen: luister goed, naar alle kanten, denk zelf na en 

vorm je een eigen oordeel. 

Aan dit oordeel zal ik mij, tegenspartelende of verheugd onderwerpen. 

De tijd gaat verder, toen en nu, dus: voor ons ligt nu het ODV-nieuws nummer 1986-1. Als 

we het hele blad even bekijken, zal blijken dat vooral het overgaan van de heer Adri Husen, 

in 1985, de ODV-gemeenschap diep trof. Hij was een van de oudste leden van de ODV, en 

zoals de redactie het stelde: een man van het eerste uur en een van de meest actieven. Het 

ligt dan ook voor de hand dat Karel met heel grote warmte en sympathie over hem schreef. 

Hij had het ook nog over andere zaken, zoals u zelf kunt lezen. Karel gaf het artikel de titel: 

Wat is en wat komt (1986-1) 

Tegen de jaarwisseling - het is nu ik dit schrijf 30 december 1985 - ben ik geneigd het 

afgelopen jaar nog eens de revue te laten passeren en mij daarna af te vragen, wat de 

komende tijd in petto heeft. Hopelijk vergeeft u mij, dat ik u ditmaal enige van deze 

overpeinzingen voorleg. 

Het is begrijpelijk dat een ieder die ouder begint te worden afscheid van geliefde mensen moet 

nemen. Ook organisaties maken daarop geen uitzondering. Maar mij persoonlijk heeft het 

heengaan van Adri Husen zeer getroffen. 

Ongeacht de woorden die de voorzitter reeds aan hem wijdde wil ik deze altijd weer 

vriendelijke man in herinnering brengen. Hij was er bij toen de Orde nog bestond uit mogelijk 

20 werkelijke leden en wat nieuwsgierigen. Hij was de vredestichter wanneer degenen die toen 

de bijeenkomsten organiseerden even vergaten, dat - ook toen reeds - zij spraken over en 

voor de Orde der Verdraagzamen. 

Moest er iets gedaan worden, hij stond er klaar voor. Een kamertje timmeren voor mijn zoon? 

Adri was aanwezig, kompleet met gereedschap en goed humeur. Waren er moeilijkheden? Adri 

stond klaar om je op te vangen en er iets aan te doen, zonder daarbij op te voorgrond te 

treden.1 

Van alle besturen door de loop der jaren maakte hij deel uit en, samen met Bas Guys, was hij 

degene die ik vertrouwde, die mij moed gaf wanneer ik het werk, ook in het verre verleden 

reeds, te zwaar, te moeilijk vond. 

Lange tijd beseften de leden amper, dat Adri bij het bestuur hoorde. Maar zonder hem zouden 

er geen uitgaven verschenen zijn, ja, zonder hem zou de Orde mogelijk door allerhande 

geschillen en dwaasheden als organisatie uiteengevallen zijn voor zij tot een erkende 

vereniging werd. 

Het heengaan van deze vriend tekent voor mij dit jaar. Gezien de laatste jaren ben ik blij, dat 

hij eindelijk in een andere wereld verder kan gaan. Maar zelfs al kon hij de laatste jaren 

betrekkelijk weinig meer doen voor de Orde - al ging hij steeds weer tot het uiterste van zijn 

mogelijkheden - deze vriend zal ik blijven missen. En vergeten zal ik hem zeker niet. Vindt u 

het vreemd dat dit toch zeer persoonlijk gebeuren voor mij het belangrijkste is van 1985? Er is 

K.N. 



in de wereld zoveel en zoveel verschrikkelijks gebeurd, niet waar? Maar de dingen die je 

persoonlijk raken tellen nu eenmaal het zwaarst.” 

Deze keer reikt Karel, na een lange tijd, weer eens enkele prognoses aan; en omdat het jaar 

1986 niet zo erg ver achter ons ligt, (1998 !), leek het me een goed idee, nu eens volledig 

weer te geven wat ons medium “voorzag”: 

“Gelukkig ziet het jaar 1986 er voor mij iets rustiger uit. En ook voor de meeste onder u naar 

ik veronderstel. Vooral de tweede helft van het jaar schijnt alles zich wat te stabiliseren. De 

aarde, die in de eerste helft van het jaar ons nog trakteert op aardbevingen, vulkanische 

verschijnselen en ongewone klimatologische verschijnselen schijnt eveneens tijdelijk adem te 

halen en wat rust te nemen. 

Wat mij brengt tot mijn visie op het weer: 

De eerste twee maanden van het jaar zijn normaal koud, veel mist en neerslag, enkele zeer 

koude en heldere dagen vooral rond half februari. 

April, mei en juni zullen redelijk mooi en warm voor de tijd van het jaar zijn, enkele zonnige 

dagen, wat onweer en, zoals in ons land gebruikelijk, vooral veel regen. Maart maakt een 

uitzondering. Wanneer ik het juist overzie krijgen wij in deze maand zowel veel onweer als ook 

nog hagel en sneeuw. Vooral die hagelbuien schijnen nogal wat schade te veroorzaken en 

moeilijkheden in het verkeer te veroorzaken. 

Juli is vriendelijker: nogal veel zon, warm, enkele zomerse dagen, maar alweer: veel onweer 

en steeds onverwachte buien. Augustus, vooral de tweede decade, schijnt de warmste periode 

van dit jaar te zijn. Rustiger, iets minder warm, maar verder mooi en droog geeft September 

de burger even moed voor de winter. 

Oktober brengt enkele mooie nazomerdagen rond de 8 e , maar dan breken de najaarsstormen 

los, samen met hoogwater, kleine overstromingen en enige sneeuwval. November is 

voornamelijk somber en in de tweede helft iets te koud voor de tijd van het jaar. December 

overweegt ernstig een witte kerst en geeft sneeuw in ruime mate rond de 19 e , maar ruimt de 

rommel grotendeels weer op door regen op of kort na tweede kerstdag. 

De Orde schijnt haar werkzaamheden gewoon voort te zetten in ongeveer hetzelfde ritme als 

dit jaar. Al moet ik daar aan toevoegen dat ik een Steravond in 1986 op het ogenblik zelf niet 

zo zie zitten - de laatste was voor mij wel bijzonder zwaar. En de neiging om levensgevaarlijke 

zaken te ondernemen is op dit ogenblik althans bij mij niet aanwezig. Maar over en voor 

mijzelf kan ik nu eenmaal niets voorzien en dus ook niets met zekerheid zeggen. 

Wat de wereld als geheel betreft: vooral in de eerste helft van het jaar zal er nogal wat geweld 

en onrust heersen, vrees ik. En heus niet alleen in landen als Zuid-Afrika. Aan de andere kant 

ziet het er naar uit, dat een oplossing wordt gevonden voor de problemen van Afghanistan en 

Libië. 

Indonesië en de Filippijnen krijgen van natuurgeweld te lijden en vooral in het laatste land zou 

dit mede tot politieke veranderingen kunnen voeren. 

De relatie tussen oostelijk en westelijk blok schijnt mij vooral rond oktober aanmerkelijk te 

verbeteren - al vrees ik, dat die ommekeer van tijdelijke aard zal zijn. Hierdoor zal ook de 

economie enige wijzigingen ondergaan die voor ons land belangrijk zijn. 

Voor staatslieden schijnt 1986 minder goed te zijn. Ik voorzie tenminste aan de tien 

staatsbegrafenissen in verschillende landen, waaronder de USA en Abessinië. En ook politieke 

moeilijkheden zijn er in overvloed, vooral de eerste vier maanden van het jaar. In Frankrijk, 

België en Engeland schijnen er nogal wat schandalen te zijn waarbij hooggeplaatsten zijn 

betrokken en zelf ons eigen land zal niet geheel vrij blijven van dergelijke interessante maar 

soms wel schokkende openbaringen. 

198 



In India en Pakistan schijnt natuurgeweld te concurreren met menselijke wreedheid in de 

maand maart. De gevolgen zullen m.i. van langere duur zijn. Ook Australië zal in het nieuws 

komen, maar dan vooral door iets, wat ergens in het binnenland gebeurd is en eerst nu 

bekend wordt. 

Japan komt in moeilijkheden door storm en aardbevingen, die enkele grote steden mede 

treffen en daarbij vooral de Industrie een aanmerkelijke schade toebrengen. Rond Hawaï 

verwacht ik vulkanische verschijnselen van grotere omvang, evenals aan de westkust van de 

USA. Dezen schijnen indirect aansprakelijk te zijn te zijn voor een of meer milieurampen. Een 

stadje in de USA zal m.i. ontruimd moeten worden vanwege giftige wolken gas, in Japan zal 

sprake zijn van een omvangrijke vissterfte en waarschijnlijk een schandaal door dat verwerkte 

vis giftig blijkt te zijn. 

De zee schijnt trouwens het komende jaar niet bepaald vriendelijk gezind te zijn: het aantal 

scheepsrampen is dit jaar veel groter dan anders. Hierbij zal ook een cruiseschip betrokken 

zijn, vermoedelijk nabij de Bahamas. 

Het luchtverkeer is al evenmin erg gelukkig, ofschoon het aantal passagiersvliegtuigen in 

moeilijkheden niet groter zal zijn dan in de voorgaande jaren. Wei zal er een reeks ongelukken 

zijn met kleinere vliegtuigen, waarvan enkele - ik meen 3 - in of boven ons land. 

Spoorwegongelukken komen elk jaar wel voor, maar niet in Nederland. Ik voorzie een grotere 

ramp in Nederland, waardoor op een belangrijke lijn het verkeer stil komt te liggen voor 

waarschijnlijk 2 dagen. 

Ook in West Duitsland voorzie ik een tweetal ontsporingen waarbij slachtoffers vallen. Een 

daarvan, in het zuiden, zal eveneens een tijdelijke stremming van enkele dagen betekenen 

waaronder het vakantieverkeer te lijden krijgt, daar dit in de laatste dagen van juni schijnt te 

gebeuren. 

Al wordt 1986 voor de meeste onder ons een rustig, om niet te zeggen enigszins bezinnelijk 

jaar, aan ongelukken e.d. zal het zeker niet ontbreken. Maar daar staan deze maal enkele 

goede dingen van belang tegenover: 

De werkeloosheid in het geheel van Europa loopt iets terug. Steeds meer mensen besluiten 

ook daadwerkelijk iets voor hun naasten te doen. Een rede die de paus na een ernstig ziekbed 

uitspreekt heeft een verzoenende invloed in het geheel van de christelijke wereld. Juist door de 

dood van enkele belangrijke staatslieden en grote zakenlieden wordt enige vernieuwing en 

vooruitgang mogelijk in landen, waar je dit nu niet zoudt durven verwachten. 

Ook schijnt er enig schot te komen in het oplossen van de Palestijnse zaak en een nog iets 

verder dalen van de dollar maakt het voor vele derde wereldlanden mogelijk, iets meer te 

doen voor hun burgers en te grote staatsschulden af te lessen. 

Ook Europa heeft voordeel van een verdere afbrokkeling van de dollar. Men zal u vertellen dat 

nu de economie eindelijk eens goed aan zal trekken. Aan het eind van het jaar zal echter 

blijken dat niet de economie, maar de economen iets aan moeten trekken: het boetekleed. 

Van een wereldoorlog lijkt mij dit jaar geen sprake te zijn, maar toch schijnt 1987 of einde 

1986 wel enige dreigingen in dit opzicht te tonen. 

Deze dreigingen verwacht ik in verband met het Midden-Oosten en dus niet als gevolg van een 

meer direct conflict tussen USA en USSR Wel schijnt ook Rood China bij dit alles een rol te 

spelen, maar welke dit zal zijn is niet te overzien. 

Al met al een jaar, waaraan niemand lang terug zal denken, maar dat voor een ieder toch ook 

de nodige rust brengt. De enige onrust op persoonlijk vlak staat direct in verband met Amor's 

escapades. Want de liefde schijnt nogal eens voor verrassingen te zorgen in het meer 

persoonlijke vlak. 

Kalm houden en niet op reageren, Lena. Dat gaat voorbij. Een nevengevolg van deze invloed 

is, dat jongeren en vooral kinderen meer aandacht gaan vragen - en soms zelfs krijgen - dan 



normaal. Dit geldt niet alleen voor uw eigen kinderen, maar evenzeer voor die van anderen. 

Opa's en oma's kunnen de borst dus voorlopig wel nat maken. 

Maar ongeacht de kleine opwindingen in de persoonlijke sfeer lijkt mij 1986 in het algemeen 

een redelijk goed jaar te worden. Zelfs de grillen van de weergoden kunnen daaraan niet veel 

af of toe doen. 

Het verleden ligt achter ons. Laat ons met goede moed verder gaan. 

Aan het einde van dit betoog nog een meer persoonlijke opmerking mijnerzijds: Wanneer u 

van mij geen kerstkaart ontvangen hebt in antwoord op uw goede wensen is dit zonder meer 

normaal: ik heb er geen verstuurd. Wat niet betekent dat ik ondankbaar ben voor de vele mij 

gezonden wenskaarten of dat ik u allen niet bijzonder veel goeds wens in het komende jaar. 

Maar ook bij mij heeft tot in de laatste dagen van dit jaar de onrust toegeslagen. Er waren 

problemen op te lessen die mij belangrijker voorkwamen dan het moeizaam versturen van X- 

maskaarten. 

Ook in het ODV-nieuws nummer 1986-2 verschijnt weer een “stukje” van het medium, een 

beetje langer stukje zelfs. Titel: 

Een paar gedachten (1986-2) 

Ik keek naar het Tv-nieuws: voetbalfans gearresteerd, doden bij demonstratie in Zuid Afrika, 

onlusten in India, Amerika steunt opstandelingen in Zuid-Amerika, Gadaffi. 

De opsomming van ellende dreint verder. In feite ben ik alleen geïnteresseerd in het 

weerbericht: ik moet op reis. En dan komen de gedachten: 

Waarom zijn de mensen zo? Elk wil gelijk hebben en niemand heeft het werkelijk en geheel. 

Iedereen wil groter, sterker, machtiger zijn dan alle anderen. Zijn de mensen gek? Zijn er 

geen andere dingen in het leven dan geweld, bezit, macht? 

Is het gelijk hebben zo belangrijk? Ik geloof het niet. Even later zie ik hoe een jongen met een 

gekleurde hanenkam van haar en met vele spijkers bezet jack zorgzaam een man op krukken 

helpt oversteken. Zou hij ook tot de veroordeelde “geweldplegers” behoren? Het lijkt 

onwaarschijnlijk en toch... 

Mijn trein jaagt de regen na. De stemming van het landschap schijnt per minuut te wisselen. 

In de verte priemt een onbestemde zonnebundel als een schijnwerper door de buien. In mijn 

hoofd denderen de gedachten in ritme met het geklikklak van de wielen. 

Terwijl weer eens regenstrepen de ramen teisteren krijg ik het gevoel dat sommige gedachten 

te zinvol zijn om ze zonder meer met een zucht en een verse sigaret naar het verleden te 

verwijzen. In de witte marge van een puzzelblaadje heb ik ze genoteerd. 

Of zij werkelijk de moeite waard zijn moet u nu maar uit gaan maken. De tijd dringt, ik heb 

een stukje nodig voor het ODV-nieuws en heb geen denkbeelden van belang over, geen 

verhalen te vertellen. Daarom schrijf ik u hier enkele van die gedachten op, geboren tijdens 

het ratelen van het treinstel onder de wisselende kleuren die regen en zon tekenen op het 

land. 

Aquariustijdperk? Nu ja, geboorteweeën zijn ook voor de baby niet bepaald aangenaam, denk 

ik. Maar als al die onrust voorbij is, wat dan? Velen geloven in een soort hemel op aarde, vol 

van broederschap en gezellige solidariteiten. 

Maar ik herinner mij vaag, dat die eerste levensjaren ook vol zijn van allerhande spanningen. 

Driftbuien, frustraties, onbegrip en toch mee willen doen hebben in ieder geval voor mij de 

eerste levensjaren wel bepaald. Zou het de mensheid anders vergaan wanneer er een nieuwe 

tijd aanbreekt? 

K.N. 

200 



En dan al die verhalen over het einde van de wereld: mensen die nog niet zien waarheen de 

weg voeren zal en nu bang zijn in het donker? 

Vreemd dat zoveel denkbeelden in feite vragen zijn. Weet je dan niets? Of wil je niets weten? 

Al die mensen die “eisen” stellen aan overheden doen mij denken aan de tijd, dat ik nog niet 

zo goed kon lopen: Dreinen om gedragen te worden en als dat niet werkte achter blijven, 

huilen, stampvoeten en als laatste redmiddel mij vastklampen aan het been van de 

volwassene, die ik als transportmiddel had uitverkoren. Zijn al die demonstraties en zelfs al die 

terreurhandelingen van mensen en staten mogelijk iets dergelijks? 

Terwijl een klein stationnetje voorbij flitst en de trein van mijn gedachten even doet stokken 

concludeer ik: het antwoord op al die vragen schijnt bevestigend te luiden. 

Achter mij zijn nieuwe reizigers ingestapt. Twee in dialect verdoolde damesstemmen 

schetteren in beurtzang de onvolkomenheden van mij onbekende mensen uit. “Hij slaat haar 

regelmatig als hij dronken is.” “Nou, zij is ook geen heilige, hoor. Daar kan ik je heel wat over 

vertellen.” “Meen je werkelijk dat zij iets heeft met Ret?” Het gesprek krijgt het karakter van 

een luidkeels uitgedragen roddelpomo. En als een heel leger van mij onbekende mannen en 

vrouwen de rubriek passeert vraag ik mij af of de dames wel beseffen, hoe hard zij zitten te 

“converseren”. 

Maar een blik rond mij overtuigt mij er van, dat de meeste medereizigers zich kostelijk 

amuseren en het waarschijnlijk zouden betreuren wanneer de volumeknop wat zou worden 

teruggedraaid. Kennelijk troosten wij ons over eigen onvolkomenheden door de veronderstelde 

fouten van anderen breed uit te meten - zelfs wanneer je ze niet kent. 

Mijn gedachten dwalen af. Hoeveel mensen spreken niet over christelijke naastenliefde in deze 

tijd en roddelen ondertussen dat het een lieve lust is ? Henri had wel gelijk toen hij stelde, dat 

christelijke naastenliefde voor de meeste mensen de liefde betekent die zij om Christuswille 

van hun naaste menen te mogen eisen. Zelfs in onze hulp aan anderen steekt maar al te vaak 

een gevoelen van beter zijn dan die ander, wijzer zijn. Want die anderen hebben ons dan toch 

maar nodig, nietwaar? En wij? Wij vragen immers alleen die hulp waarop wij als medemensen 

recht hebben? 

Utrecht. De bezetting van de trein wisselt. Keffende over een nieuwe jurk verlaten de 

pornoroddelaarsters en een groot deel van hun publiek de trein. Wat binnenkomt schijnt 

hoofdzakelijk te bestaan uit vermoeide kantoormensen en gepreoccupeerde studenten. 

Maar een mens kan zich vergissen. Twee heren tegenover mij barsten al snel uit in een 

discussie over politiek. Een niet nader genoemde heer heeft het op de vergadering toch maar 

goed gezegd. Maar....dan worden enkele staatslieden, kamerleden en partijgenoten degelijk en 

deskundig, goed gefundeerd beroddeld. 

Zeker, het is een ander soort modder, waar de onbekenden nu doorheen worden gesleurd - 

verbaal dan. Maar onwillekeurig denk ik even terug aan die hardstemmige dames van zo even. 

Het verschil is kleiner dan je zoudt denken, alleen het gebied van de belangstelling is tijdelijk 

anders. 

Wanneer wij Ede-Wageningen binnenkomen vertrekken de heren Maar voor mij is een wereld 

van onbegrip open gegaan. Het is nu wat stiller en rustiger in de wagon. Alleen een paar 

soldaten meten ergens halfluid de eigenaardigheden van een sergeant breed uit. En dat komt 

goed van pas, want nu kan ik mij al enigszins gaan voorbereiden op de avond die zo dadelijk 

mij tot middelpunt van een bijeenkomst zal maken. 

Oosterbeek glijdt voorbij. Boekje in mijn zak steken, puzzeltje wegbergen, zorgen dat ik mijn 

sigaretten niet laat liggen. Daar voegt de lijn uit Nijmegen zich al bij ons. Tijd om langzaam de 

jas aan te gaan trekken. 

En terwijl de treinversuffing langzaam wegebt voel ik mij weer gereed om “een avond te geen 

geven”. 



Dit was dan het verhaal van een reis naar Arnhem, gereconstrueerd aan de hand van enkele 

aantekeningen. En ik betrap mij er op, dat ook mijn betoog vol kritiek op anderen steekt. Ik 

zou werkelijk graag wat positiever denken. De vraag is alleen hoe. Zodra je met mensen te 

maken hebt schijnt kritiek een automatische respons te worden. 

Neem het volgende: Er zijn heel wat mensen die ik als persoon zeer waardeer, maar die 

toevallig een functie hebben waar ik geen belangstelling voor heb of die ik zelfs niet waardeer, 

iets wat mij als persoon toch redelijk voorkomt. Een veel voorkomende reactie is dan: maar 

als je mijn functie niet waardeert waardeer je mij ook niet. 

Mij doet het dan vreemd aan, dat men geen onderscheid wenst te zien tussen functie en mens. 

Op grond van vele ervaringen in mijn leven heb ik b.v. weinig of geen vertrouwen in politiek. 

Steeds weer krijg ik van sommigen te horen, dat dit onjuist is. Zij kennen die en die heel goed 

en dat is werkelijk een door en door eerlijk mens. 

Iets wat ik nooit zal bestrijden, tenzij ik de persoon in kwestie zelf en goed ken. Maar politiek 

is nu eenmaal gebaseerd op een beloven dat je alles zult doen om dan uiteindelijk datgene te 

doen wat het beste uitkomt, en dat dan nog vaak op kosten van degenen die dachten dat je 

meende wat je zei. 

De politici die ik heb leren kennen - een paar maar - waren inderdaad prettige en zover ik na 

kan gaan redelijke en eerlijke mensen. Maar dat betekent nog niet, dat ik zal stemmen op de 

partij waartoe zij behoren omdat ik henzelf ken en waardeer. 

Zoals ik heel wat dominees en geestelijken heb ontmoet in mijn leven die ik als wijze, goede 

en betrouwbare mensen heb leren kennen. En toch hun geloof niet kan delen. Eens heb ik zelfs 

iemand erg beledigd, omdat deze stelde, dat zijn geloof waar was en dat “dus” een ieder 

diende te leven volgens de regels van dit geloof. Ik noemde dit een fascistische opvatting. 

De man in kwestie werd toen heel erg boos, wat mij er toe bracht mijn uitlating te 

verduidelijken: Een ieder die denkt dat hij alles beter weet, beter is dan anderen en meent 

daaraan het recht te ontlenen anderen met alle middelen te dwingen zijn zin te doen is volgens 

mij een fascist. 

Maar hij begon over concentratiekampen, wreedheden en dergelijke en stelde dat ware 

christenen daaraan geen deel zouden kunnen hebben. Mijn aarzelende verwijzing naar de 

inquisitie en de heksenvervolgingen werd minachtend terzijde gewuifd en de vriendschap was 

voor goed gedaan. 

Is het dan verkeerd om te beseffen, dat je niet alles precies kunt weten, dat er andere wegen 

bestaan dan de jouwe? In de ogen van zeer velen kennelijk wel. Zij menen oprecht, dat 

anderen met alle middelen, desnoods harde, tot hun heil moeten worden gedwongen. En dat 

voert dan uiteindelijk tot concentratiekampen, psychiatrische klinieken voor ongelovigen e.d. 

wanneer men op geen andere wijze zijn gelijk kan halen, dunkt mij. 

Dan heb ik meer respect voor degenen die zeggen: je ziet het anders, je wilt het anders doen? 

Dan zonder mij. Zij geven een ander tenminste de mogelijkheid, zijn eigen fouten te maken en 

mogelijk ook op eigen wijze zijn doel te bereiken. Want de vrije wil, het vrije denken zijn voor 

mij de meest kostbare zaken in het menselijke bestaan. Zelfs wanneer het kinderen betreft, 

zelfs wanneer ikzelf daardoor moeilijkheden ondervind, moet ik een ander de mogelijkheid 

geven zijn eigen keuze te maken, zijn eigen weg te gaan. 

Herlezende wat ik schreef kom ik tot de conclusie dat de ODV toch wel een heel sterke invloed 

heeft op mijn wijze van denken en leven. En toch wil ik mij zelfs aan hun stellingen nooit 

geheel en zonder kritiek overgeven. En dat na bijna 40 jaren voor deze groep gewerkt te 

hebben. 

Natuurlijk heeft een ieder zijn fouten. Ik weet b.v. dat ik nogal lui ben. Toch heb ik voor de 

Orde heel wat dingen gedaan die veel moeite, tijd en concentratie vergen. En zo goed als mij 

maar mogelijk was. Niet dat ik er altijd veel zin in had en heb. Maar mijn standpunt is: doe zo 

202 



weinig mogelijk, maar wat je doet doe dat ook goed. Beloof weinig, maar doe dan ook alles om 

die belofte te houden. 

Dit betekent dat ik iets dergelijks bij anderen als vanzelfsprekend beschouw. Toch besef ik wel 

degelijk, dat de zaken voor anderen heel anders kunnen schijnen of zelfs zijn dan voor mij. 

Maar elke mens gebruikt kennelijk zichzelf als maatstaf voor alle anderen, ondergetekende niet 

uitgesloten. Soms vraag ik mij af, of wij een ander wel geheel kunnen begrijpen. Wij denken 

dit natuurlijk wel. Maar is het ook waar? Wij ontmoeten elkaar, spreken met elkaar, menen dat 

wij in dezelfde wereld leven. Maar klopt dit wel geheel? 

Mijn wereldje is vol van humor, vol dingen waarom je kunt lachen. De meeste mensen zijn op 

hun tijd belachelijk, net als ik. Dit maakt het leven voor mij aangenamer dan het zonder dit 

ooit zou kunnen zijn. Een voorbeeld? 

In Amsterdam was ik eens vroeg in de zaal. De plaatselijke voorzitter stormde weg om een 

kop koffie voor mij te halen. Toen slenterde van achter in de zaal een vreemde figuur naar 

voren: gezicht als een lijkbezorger in functie, duur beige leren windjack, uitermate vuile, 

versleten jeans. 

Je denkt dan: die wil zeker even iets vragen. Maar neen. Deze sombere heer controleerde alle 

asbakjes en nam daaruit de kleine doosjes lucifers, die de hoteldirectie daarin als service aan 

de klant - en mogelijk enige reclame - had neergelegd. 

Na zich zo van rond tien doosjes vuurhoutjes voorzien te hebben naderde hij uiteindelijk de 

tafel waar aan ik zat. Daar lagen op elke plaats voor eventuele bestuurderen en sprekers 

kleine zakjes met twee pepermunten klaar. “Lust U die?” werd mij gevraagd. 

Daar ik nog niet in het bezit van een nieuw gebit was ontkende ik dit. “Ik wel” sprak de man, 

eigende zich alle drie zakjes toe en schreed naar achteren alsof achter hem de baar volgde. Ik 

heb hem verder niet meer gezien. 

Je vraagt je dan wel af, wat dit nu weer voor een snoeshaan was. Een klant die de entree te 

hoog vond en zo iets terug wilde verdienen? Een arme, die de gewoonte had zich steels en 

gratis van kleding te voorzien? Je komt er eenvoudig niet achter. Maar leuk is het wel om een 

dergelijk proces te observeren. En bovendien: ikzelf heb ook wel de neiging om te proeven 

wanneer daar toe ergens een schaaltje met toastjes als reclame staat en wanneer ik honger 

heb neem ik er heus wel eens meer dan een. Dus wie ben ik om een ander in de uitoefening 

van een dergelijke liefhebberij te hinderen en hem daarom te veroordelen? Maar toen ik dit 

later vertelde werd gereageerd met een: had je dat niet kunnen verhinderen? 

Hoe meer mensen je leert kennen, hoe minder je begrijpt waarom zij bepaalde dingen doen of 

laten. Zij reageren geheel anders dan ik zou doen. Leven zij in een wereldje met andere 

waarden, andere wetten? 

Wanneer een jonge vrouw rondloopt met een doorkijkbloesje dat meer een 

tentoonstellingsruimte lijkt, denk ik alleen maar: die vindt zichzelf kennelijk erg mooi. En niet: 

“foei, hoe aanstootgevend” of: “hoe zondig, dat moest verboden worden, dat is het geven van 

openbare ergernis.” Maar ja, ik kijk dan ook alleen maar en erger mij niet. Zo min als ik mij 

erger aan de etalages met damesondergoed of seksartikelen. 

Maar let dan eens op en luister naar de commentaren van anderen. 

Neen. Ik leef kennelijk toch wel in een wereldje dat van de wereld waarin de meeste anderen 

leven sterk verschilt. En daarvan geven die anderen dan vreemd genoeg de geest de schuld: 

“Ja maar Karel, jij met jouw gaven....Jij kunt dit wel, maar wij....” 

Alsof het feit dat ik toevallig medium ben mij maakt tot een kruising tussen superman en sint 

Innocentius. Nou moe! De dingen die ik doe, zie, besef, zijn voor mij doodgewoon. Geesten 

zijn een normaal deel van het dagelijks gebeuren. Al geef ik toe dat het omgaan met 

dergelijke entiteiten en bepaalde krachten enig vakmanschap vergt. 



Weer anderen denken, dat je alles uit de uitverkoop hebt: geestelijke krachten, gaven en 

mogelijkheden tegen sterk gereduceerde prijs. Vergeet het maar. Voor alles wat je doet, hebt, 

voortbrengt heb je de volle prijs te betalen aan energie en soms ook aan spanningen. En die 

prijs ligt vaak hoger dan anderen zich kunnen voorstellen. Maar ook dit weet ik, dit is voor mij 

normaal. 

Het valt mij steeds weer moeilijk te beseffen, dat anderen die dingen niet zo beseffen en 

ervaren als ik en het kost mij steeds meer moeite te beseffen dat zaken die ik bij anderen als 

dwaas en onredelijk ervaar voor hen heel normaal zijn. 

Waarom zijn wij mensen eigenlijk zo bang voor dit “anders zijn”, dit leven in een wereld, die 

voor anderen kennelijk maar deels bestaat? 

Want eerlijk is eerlijk, ongeacht mijn beroep voel ik er niet veel voor als “anders” ervaren te 

worden. Ik speel liever de clown dan door die anderen tot een soort goeroe verheven te 

worden - wetende dat je anderen niet veel kunt leren en veel minder kunt beïnvloeden ten 

goede dan je zoudt willen. 

Ik wil deze reeks los samenhangende gedachten besluiten met enkele opmerkingen t.a.v. het 

mediumschap in het algemeen en mijn eigen ervaringen daarmede in het bijzonder. 

Vooral wanneer je in de beginfase van het medium zijn, verkeert heb je het gevoel, dat je 

meer bent dan anderen. Je voelt je uitverkoren, ingewijde. Alles lijkt mogelijk te zijn. 

In de tweede fase begin je aan jezelf te twijfelen. Is het alles wel echt? Je veronderstelde 

onfeilbaarheid en de almacht benaderende mogelijkheden blijken veel hiaten te hebben om op 

te wijzen. Het kost je grote inspanning om in jezelf en je werken te blijven geloven. 

De derde fase betekende voor mij persoonlijk een tot rust komen. Je voelt je een 

boodschappenjongen en probeert alle verantwoordelijkheid van je af te schuiven, te 

ontkennen. 

Bij anderen heb ik echter wel in deze fase een overcompensatie geconstateerd, een zich 

aanmatigen van een gezag en een kennis die zij duidelijk niet bezitten. 

De vierde en voor mij tot nu toe laatste fase leerde mij een verschil maken tussen mijzelf als 

medium en als mens. Als mens ben ik verantwoordelijk voor alles wat ik doe en ik voor mijzelf 

en anderen op te komen - zakelijk als het kan, emotioneel gedreven wanneer het eerste niet 

mogelijk is. Daarnaast ben je medium en je voelt je wel verantwoordelijk voor de kwaliteit van 

je werk, maar niet meer geheel voor alles, wat anderen daarmede doen. 

Dit schijnt voor sommige mediums moeilijk te aanvaarden. Zij compenseren kennelijk deze 

eindelijk erkende en gevoelde gespletenheid door een soort Godcomplex te ontwikkelen en 

eisen van anderen een algehele onderwerping niet slecht aan hun boodschap, maar ook aan 

hun grillen. 

Zo langzamerhand raakte ik ervan overtuigd dat mediumschap en het gebruik van andere 

paranormale krachten in feite gebaseerd is op een zekere onevenwichtigheid van de 

persoonlijkheid. Dit zou verklaren waarom zovele mediums - net als ikzelf - steeds weer de 

neiging vertonen naar de ene of andere zijde door te slaan. 

De kunst schijnt te liggen in een voortdurende acte de balance, een steeds weer jezelf 

corrigeren wanneer je dreigt in uitersten te vervallen. En dat is moeilijk. Daartoe dien je een 

tegenwicht te stellen dat een te zeer betrokken worden bij het geestelijke en inspiratieve element 

in je leven mogelijk verhindert. Mogelijk, want je slaagt niet altijd. 

Persoonlijk kies ik steeds weer voor enig lichamelijk onbehagen, liever dan tijdelijk geheel van 

de wereld waarin anderen leven vervreemd te geraken. Dit maakt het mogelijk je te 

onttrekken aan een te sterke beïnvloeding van je persoonlijkheid door “geesten” 

Een andere moeilijkheid ligt in het feit, dat mediumschap meestal gepaard gaat met andere 

mogelijkheden. Je bent b.v. helderziend, hoort dingen, hebt visioenen, kunt anderen vaak 

204 



genezen e.d.. Steeds weer zo snel mogelijk terug keren tot de “werkelijkheid” houdt tevens in, 

dat je dergelijke gaven dan niet geheel kunt gebruiken en ontwikkelen. 

Aan de andere kant betekent juist een zoveel mogelijk van alle gaven gebruik maken, dat je 

steeds minder meester bent over hetgeen je doet en zegt. Zelf koos ik voor het gebruiken van 

een enkele gave, het mediumschap, met uitsluiting van een veelvuldig gebruik van mijn 

andere mogelijkheden. Maar ik heb heel wat op zich zeer goede mediums juist door het 

veelzijdig gebruiken van hun mogelijkheden terecht zien komen in een onwerkelijke wereld, 

waarin fantasie, geest en werkelijkheid tot een onverteerbare stamppot zijn geworden. 

En ik vrees dat dan na enige tijd een terugkeren tot een normaal menszijn buitengewoon 

moeilijk en moeizaam zal worden. 

Het ergste is wel, dat al hetgeen ik hier neerschreef voor mijzelf geheel waar is, maar dat ik 

niet kan zeggen, of het in diezelfde mate waar en juist is voor anderen. Ik kan het alleen maar 

vermoeden. Want naarmate je meer en eerlijker over je eigen leven nadenkt, vallen ook de 

zekerheden weg. Wat overblijft zijn twijfels, gegroepeerd rond enkele innerlijk als 

onomstotelijk juist ervaren punten. 

De redactie heeft gelijk wanneer zij stelt, dat mijn artikeltjes meer en meer het karakter 

krijgen van een brief aan de leden. De eerste aanleiding tot het schrijven over mijzelf was 

ongetwijfeld de belangstelling, die de lezers voor degelijke verhalen tonen. Maar nu het einde 

van mijn werken toch steeds meer in zicht komt, heb ik de behoefte aan degenen die mijn 

werk belangrijk achten te tonen wie en wat ik werkelijk ben. 

Maar denk nu niet, dat ik mij opeens anders zal gaan gedragen ook, want gewoonten die in 

bijna 40 jaren van werken zijn ontstaan zijn daarvoor te sterk geworden. En wanneer u zich 

ergert over deze overpeinzingen en zelfonthullingen behoeft u het alleen maar aan de redactie 

te schrijven. Dan probeer ik de volgende maal wat meer in de rol te blijven die ik mijzelf in al 

die jaren aangemeten heb. 

En vond u het goed, aanvaardbaar, zeg het dan ook maar. Want ieder mens, ook 

ondergetekende, stelt het op prijs wanneer een ander enig begrip voor zijn persoon en 

problemen blijkt te hebben. 

In het derde nummer van 1986, dus het ODV-nieuws 1986-3, heeft ons medium weer een 

artikel geplaatst, hij is er eens echt voor gaan zitten! De titel was: 

Gedachten op hol (1986-3) 

Paravisie. Drommen mensen, waaronder vele je negeren, lopen te hoop voor lezingen en 

demonstraties van het paranormale. De tijd tussen de lezingen besteden zij door nieuwsgierig 

rond te wandelen op een soort markt voor paranormale zaken, waar helderzienden naast 

genezers zitten en verschillende groepen hun eigen - natuurlijk onfeilbaar goede - systeem van 

bewustwording of genezing aanprijzen. 

Ik wilde dit wel eens zien en begaf mij vol verwachting naar het Congresgebouw, waar deze 

paranormale kermis plaats vond. Waar de omstandigheden die ik aantrof alle verwachtingen al 

snel de kop indrukten: 

Helderzienden zag ik werken voor een zaal met ruim 1500 mensen - wat m.i. waanzin is, 

wanneer men een goede prestatie wilde leveren. Het resultaat werd na afloop door een van de 

aanwezigen opgesomd met de bijna klassieke woorden: “Nu weet ik eindelijk wat 

helderziendheid is: vissen met een geest als aas.” 

In een andere zaal waarschuwde een zich als ernstig paragnost beschouwende heer tegen alle 

bedrog en somde daarbij een aantal van de praktijken op, die ik hem zelf als toneelparagnost 

jaren geleden zag gebruiken. 

K.N. 



En zo voorts en zo voorts. Huiswaarts gaande vroeg ik mij af of een dergelijke demonstratie 

onder de zwaarste omstandigheden en voor een publiek dat grotendeels van niets weet wel zin 

heeft. En toen kwamen de herinneringen aan mijn eigen begintijd los. 

Bijeenkomsten “in huiselijke kring” waarop ondergetekende verscheen in korte broek en een 

niet bepaald schoon hemd met korte mouwen (en dat in de jaren ’49 ’50.) Seances die werden 

besloten met een gezamenlijke borrel en vooraf gegaan door koffie en kletspraat. 

Wanneer ik nu een dergelijke seance zou bezoeken zou ik waarschijnlijk ook vol kritiek zijn. En 

toch is zo het werk van de Orde eens begonnen. Dus moet ik maar voorzichtig aan doen met 

mijn beoordeling van Paravisie en andere soortgelijke vertoningen. 

Je kunt merken dat ik oud begin te worden: wanneer de kraan van de herinnering eenmaal 

open staat is de vloed bijna niet meer te stuiten. En als iemand die altijd in techniek 

geïnteresseerd was, springt dan onmiddellijk een reeks bijeenkomsten op het Regentesseplein 

naar voren. Niet om de inhoud, maar om de draadrecorder die men daar al gebruikte om het 

gesprokene vast te leggen en delen daarvan uit te werken. 

De meeste leden van de groep woonden in de omgeving. Wanneer er iemand ziek was, werd 

de oscillatortrap van de recorder aangesloten op de radioantenne, wat geprutst met een klein 

schroefje tot er een telefoontje binnen kwam. En dan: “Karel, wij kunnen beginnen, de 

uitzending is te ontvangen.” Karel zuchtte en begon samen met de heer B. aan de procedure 

die toen voor het in trance gaan nog nodig was. En de zieke in bed luisterde lekker in bed naar 

al wat de geest te melden had. 

Ik vroeg mij af, wat anderen, die toevallig onze uitzending op 238 m. hoorden, daar wel van 

gedacht moeten hebben. Want van “baldrics” en privé zenders was in die dagen nog geen 

sprake. 

De onhandzame recorderbak werd overigens al snel vervangen door een kleinere, merk Arosa 

- die soms op staaldraad een redelijke weergave presteerde, maar veel vaker ons achterliet 

met een bundel staaldraadspaghetti. 

Om maar niet te spreken over de zaken die werden “gereproduceerd”: vaak niet bepaald 

leesbaar handschrift, afgedrukt in een vaag paars op zeer glad en niet bepaald wit papier. Een 

rommelig begin, waarbij Paravisie een summum van organisatie en overzichtelijkheid was. 

Maar de Orde groeide. Er werd een zaaltje gehuurd dat al snel te klein dreigde te worden. In 

die dagen kwam onze eerste bandrecorder een bakbeest van een Grundig (TK 12) Met alles er 

op en er aan. Je kon b.v. via een bijgeleverde voetpedaal de band terug laten lopen. Het ding 

woog bijna 20 kg. Zoals ik tot mijn schade moest ondervinden toen ik het ding eens op 

verzoek meenam naar Hengelo(O) waar in die dagen regelmatig bijeenkomsten werden 

gehouden. 

De banden werden toen uitgewerkt en de verslagen uitgegeven door de heer Rientjes. Maar op 

een gegeven ogenblik gaf de man er de brui aan en zo werd het tikken van de vrijdagavonden 

de taak van mij en mijn echtgenote - daar wij alle andere verslagen uit die tijd eveneens 

tikten. 

Maar onze mooie, grote en zware bandrecorder begon al snel kuren te vertonen. De 

magnetische bediening was afhankelijk van schakelkammen die altijd weer op de meest 

ongelegen ogenblikken de geest gaven. 

Nu was er in die tijd een lid bij gekomen dat zeer enthousiast was, mevr. J. Brouwer. Ofschoon 

zij zich in die dagen voornamelijk bezig hield met een vereniging van Oudindisch gasten - 

Pelita - bood zij aan, de in klad afgenomen verslagen te corrigeren. 

Kennelijk verveelde haar de steeds weer stakende recorder nog meer dan mijn echtgenote en 

mij. Op haar kordate, wat schoolmeesterachtige manier deed zij het toenmalige “bestuur” - wij 

waren nog geen echte vereniging - kond van het feit, dat zij besloten had een paar recorders 

aan te schaffen en de Orde te schenken. 

206 



De bij een kortingszaak in Amsterdam gekochte Grundigs - type TK 10 - wogen slechts 4 kg., 

waren gemakkelijk te vervoeren en leverden toch een goed tot zeer goed geluid. Zij hadden 

helaas geen mogelijkheid tot bediening met een voetpedaal, maar er was een ander lid, dat 

daar wel iets op wist: 

Op de snelstop werd een apparaatje gemonteerd waarmede je middels een stuk WC-ketting de 

band met de voet kon stoppen. Terugdraaien moest echter met de hand gebeuren. 

Nu er meer recorders waren verliep het werk beter en sneller. Maar er werden nu meer 

bijeenkomsten vastgelegd, zodat het werk onze familie toch wel over het hoofd dreigde te 

groeien. Ik weet niet van wie het initiatief uitging, mevr. J. Brouwer of Adri Husen, maar een 

deel van het werk werd overgeheveld naar anderen. 

Zelfs het eerste ODV-nieuws verscheen in die dagen, niet zoals u het nu kent, maar in de vorm 

van enkele gestencilde blaadjes met mededelingen. Er kwamen nieuwere recorders, meer 

medewerkers en wij waren in Business. 

De Orde werd, na een wisseling in het bestuur, tot koninklijk goedgekeurde vereniging en de 

Orde, zoals u die nu kent, was eindelijk onderweg. 

Eerlijk is eerlijk: er werd heel wat gepresteerd en Jo Brouwer, zoals een ieder haar nu noemde, 

was degene die, samen met Noes Polak, de zaken organiseerde en in goede banen leidde. 

Kort geleden sprak ik onze secretaris uit die tijd, Bas Guys. Deze had vanaf het begin getracht 

alle verslagen volledig te verzamelen en vertelde mij nu, reeds rond 190 ingebonden delen te 

bezitten, terwijl er nog rond 30 bij de boekbinder waren. Leuk. Maar dat betekent dan wel, dat 

de door een betrekkelijk kleine groep verwerkte verslagen op het ogenblik een omvang hebben 

bereikt die gelijk komt aan die van ruim 10 encyclopedieën van 20 delen: de leringen van de 

geest vormen gewoon een bibliotheek op zich. 

En toch kwam dit alles voort uit een wat rommelige kring en een paar enthousiaste werkers. 

Vandaar dat ik mij afvraag of mijn oordeel over Paravisie wel terecht wat negatief was. In 

ieder geval heeft dit bezoek mij geconfronteerd met een deel van mijn eigen verleden, met 

een tijd waarin iemand die aan spiritisme deed niet goed bij het hoofd heette te zijn. En 

daardoor werden ook weer beelden gewekt van mensen, die veel voor mij zijn gaan 

betekenen, die goede vrienden bleken te zijn en nu in een andere wereld mogelijk zo nu en 

dan nog eens terug kijken naar alle capriolen die hun medium in de stof nog steeds uithaalt. 

U, die dit leest moet mij maar vergeven, dat ik voor een keer in herinneringen van minder 

geestelijke aard zwelg. Natuurlijk worden de beelden die ik van mensen en omstandigheden nu 

weer kreeg, gekleurd door afstand in tijd. Maar het is opvallend, hoe sommige beelden er voor 

mij uitspringen. 

Zoals die keer dat ik zou werken bij Harmonia in Utrecht. Het was middenwinter, stuifsneeuw 

had het treinverkeer praktisch lamgelegd. Bas Guys kwam mij per auto afhalen, en bracht mij 

veilig en tijdig daar heen. De terugreis was bar en boos. Het vroor dat het kraakte, de 

sneeuwbuien bleven echter toch vallen, de weg was deel van een onoverzienbare witte vlakte, 

waarin enkele wagensporen getrokken waren. 

Dat je op de weg was kon je bovendien zien aan sneeuwheuveltjes met hier en daar nog een 

vlekje kleur, gevormd door auto's die door hun bestuurder langs de weg waren achter gelaten. 

En om dat te kunnen zien moest je elk paar kilometer stoppen om het ijs van de ruit te 

krabben. 

Bas had een paar lappen in de wagen, waarmede de ruit dan zo droog mogelijk gemaakt 

moest worden. De lappen dienden dan gedroogd te worden op de verwarming die in de wagen 

gemonteerd was. Niet dat dat ging. De routine werd al snel: Bas er uit, ruiten krabben en 

drogen. Lap naar Karel. Uitwringen en op de verwarming leggen, andere, nog niet geheel 

droge lap naast je leggen,. Bas er uit... enz., enz., meer dan 3 uren lang. 

En om andere redenen onvergetelijk is de autotocht die enkele leden met mij maakten naar 

Eindhoven. Een van hen was Jo Brouwer, die toen wij net Voorburg voorbij waren een 



monoloog begon die duurde tot wij in Endhoven - voor de afgesproken tijd, arriveerden. 

Waarop Jo voorstelde een kopje koffie te gaan drinken “dan konden wij ons prettige en 

belangrijke gesprek meteen afronden.” 

Zeker, ik en mogelijk ook u weten dat Jo Brouwer kortgeleden is overgegaan en op zeer rijpe 

leeftijd. Maar als ik aan haar denk is dat zoals zij toen de voor mij wat wonderlijke woorden 

sprak op dat pleintje voor het station in Eindhoven. 

Overigens, dit voor degenen die het interesseert: het gaat haar op het ogenblik goed en zij 

verklaarde, nog steeds rijk aan woorden, dat zij erg blij was, eindelijk zover te zijn. 

Alweer: tegenwoordig kun je zoiets schrijven zonder dat men onmiddellijk zich afvraagt waar 

een schroefje los zit. Het occultisme wordt in al zijn vormen veel meer aanvaard of op zijn 

minst als een mogelijkheid beschouwd dan in de dagen dat wij begonnen: een paar mensen, 

een draadrecorder en een behoorlijke dosis idealisme. 

Zaken als uittredingen, paranormale genezing en zelfs het werken van helderzienden en 

mediums wordt op zijn minst beschouwd als een interessant verschijnsel. Het terugzoeken van 

vorige incarnaties is zo algemeen dat zelfs radio en TV er op zijn tijd wat aandacht aan 

besteden. Het verschil is werkelijk ontstellend. 

Niet dat alle veranderingen in mijn ogen ook verbeteringen zijn: Meer dan ooit ligt de nadruk 

op de meer sensationele elementen van het paranormale. In dit opzicht beleven wij een 

herhaling van de jaren 1880 tot 1910. Dat was de tijd, dat een klopgeest als belangrijker gold 

dan een meer ingewikkelde boodschap uit de geest en mensen te hoop liepen om trompetten 

en tamboerijnen te zien - of alleen maar te horen - zweven tijdens kabinetszittingen. 

Ook in deze dagen ligt de nadruk in belangstelling kennelijk meer op het gebied van 

voorspellingen en vreemde fenomenen dan op een mogelijk inhoud en lering vanuit geestelijke 

werelden. 

Niet dat dit enige tijd anders is geweest. Dezelfde mensen die in bijeenkomsten esoterische en 

andere leringen ontvangen, lopen naar helderzienden van soms twijfelachtige reputatie en zijn 

verslaafd aan de toch niet bepaald goede dagvoorspellingen in couranten en weekbladen. 

Op Paravisie was ook de vereniging voor parapsychologisch onderzoek aanwezig. Nu ben ik 

niet bepaald gesteld op parapsychologen, die mijn werken en gave maar al te vaak plegen af 

te doen met een “de man is een mysticus” of een “volgens mij is de man een oplichter, maar 

wel een goede.” 

Wil je echter eerlijk zijn, dan moet je ook toegeven, dat zij door onderzoekingen en 

experimenten een scheiding proberen te maken tussen humbug - die op dit gebied zo welig 

tiert - en de vele voor hen niet geheel verklaarbare, maar aantoonbare echte facetten van het 

occulte. Ook al zijn er onder hen heel wat mensen die een niet regelmatig herhaalde prestatie 

welke controleerbaar is, afdoen met “toevalstreffer”. 

Zoals ik aan den lijve heb kunnen ervaren. Ik denk aan de periode voor de watersnoodramp in 

Zeeland. Deze werd indertijd aangekondigd als: overstromingen van grote omvang in het 

mondinggebied van de grote rivieren. 

Maar reeds enige tijd voor deze voorspelling - rond een jaar voordien - werden de mensen 

gewaarschuwd voor de mogelijkheid van watersnood in Zeeland en Zuid-Holland, en werd 

aangeraden zich voor te bereiden op de mogelijkheid, dat men andere mensen tijdelijk in huis 

zou moeten nemen. Dat enige voorraad aan levensmiddelen mogelijk nodig en zeker nuttig 

zou zijn, dat enige extra kleding, waterlaarzen e.d. van belang konden zijn en dan opgeslagen 

zouden moeten worden op de eerste of tweede verdieping van het huis. 

Nu weten wij, dat het niet zo ver is gekomen dat ook Zuid-Holland overstroomde. Maar 

volgens de deskundigen was het kantje boord dat ook het Westland geheel door de zee 

overspoeld zou worden. Wanneer dit door z.g. deskundigen wordt afgedaan met 

208 



“toevalstreffer” of wordt gesteld dat de aankondiging voor Zuid-Holland onjuist was, zo lijkt 

mij dat men eisen stelt, die niet meer redelijk zijn. 

Een ander voorbeeld waarbij ikzelf betrokken was: er werd op verzoek van de VPRO een kleine 

seance gehouden voor de normale vrijdagsbijeenkomst. Tijdens deze op zich niet zo veel om 

het lijf hebbende vraag en antwoordseance - het verslag is nog in de archieven van de Orde te 

vinden - stelde, op een vraag de spreker vast, wie aanwezig waren in de studio in Hilversum 

en wees op het feit dat er een man aanwezig was die niets van zich had laten horen. 

Reactie van een amateurparapsycholoog: de man is kennelijk op de hoogt van de gang van 

zaken tijdens dergelijke schakelprogramma's. 

Op de vraag hoe een wedstrijd voetbal tussen Holland en België, die rond een uur na deze 

seance zou aanvangen, zou aflopen kwam het eigenaardige antwoord:” Die sport is van na 

mijn tijd. Ik begrijp het dan ook niet helemaal. Ik zie de Belgen een doelpunt maken en even 

later de Hollanders juichend als overwinnaars het veld verlaten.” Wat letterlijk zo gebeurde: in 

de laatste drie minuten van de wedstrijd scoorden de Belgen het enige doelpunt. Hierdoor 

gingen de Hollanders over naar de volgende ronde van een bekertoernooi. 

Ook dit wilde de man niet als bewijs aanvaarden: “Dit z.g. medium heeft kennelijk veel 

verstand van voetbal.” Een reactie die mij toch wel als wat onredelijk treft. 

Ik zou meer van dergelijke voorbeelden uit eigen ervaring kunnen aanhalen, waarbij z.g. 

deskundigen juiste resultaten afdeden door er op te wijzen, dat hier van toeval sprake zou 

kunnen zijn. En dat stemt je niet bepaald vriendelijk tegenover hun discipline, dat is wel 

duidelijk. 

Aan de andere kant echter, ben ik er van overtuigd, dat het in deze zaken beter is wat 

terughoudend te zijn, dan vol enthousiasme alles zoveel mogelijk als zoete koek te 

verheerlijken. Want in de kleine 40 jaren dat ik als medium werkzaam was, heb ik helaas 

moeten constateren dat niet alles goud is wat blinkt, zeker op dit gebied. 

In de beginperiode van mijn werken nam ik deel aan een seance die werd gegeven in de 

blauwe zaal van het Beursgebouw in Rotterdam. Ik werkte daar als volgt: toespraak uit de 

geest. Daarna een dame met helderziende waarnemingen. Pauze. Toespraak uit de geest. 

Helderziende waarnemingen, sluiting door de voorzitter. 

Bij de eerste reeks waarnemingen was ik onopvallend aanwezig. De dame in kwestie bleek een 

voorkeur te hebben voor waarnemen bij mensen die zij reeds kende. Enkele andere 

waarnemingen betroffen personen, die ingespannen zaten te hunkeren naar een teken van 

leven van hun overgegane dierbaren. Hun gedachten waren duidelijk af te lezen, zelfs voor 

mij. De gegeven omschrijvingen omvatten in al deze gevallen de gegevens die ik zonder meer 

van de persoon in kwestie zelf kon overnemen. En ten laatste was er kennelijk een geestelijke 

bloemenwinkel bij de ingang van de zaal, want negen van de tien waargenomen personen 

brachten geestelijke bloemen mee voor hun dierbaren - die van hun kant eveneens vaak met 

een ruikertje gewapend waren. 

De tweede reeks waarnemingen heb ik niet gevolgd en ben achter de zaal in een foyer een 

sigaretje gaan paffen. Ik ben mij er van bewust dat het optreden van deze toch te goeder 

naam en faam bekende helderziende aan de emotionele behoeften van de aanwezigen 

tegemoet kwam. Maar het waarheidsgehalte daarin kwam mij op z'n minst zeer vraagwaardig 

voor. 

Na zovele jaren werkzaam te zijn geweest op dit gebied, meen ik mij wel een oordeel aan te 

mogen matigen, zij het onder voorbehoud van mogelijk door mijn eigen instelling bepaalde 

vergissingen. Maar het komt mij voor, dat er heel wat mensen zijn die in het spiritisme 

vluchten om de onontkoombare dood voor zich aanvaardbaar te maken. 

Zoals er ook heel wat mensen zijn die reïncarnatie verwerpen - ongeacht de vele gegevens die 

daarvoor pleiten - omdat zij geen zin hebben nog eens in de stof te leven en vrezen dan ofwel 

de pekelzonden uit het huidige bestaan uit te moeten boeten danwel weer alle ellende mee te 

moeten maken waarvan zij door de dood verlost hoopten te worden. 



Wat niet wegneemt dat ik door eigen beleven er van overtuigd ben dat er een soort zomerland 

bestaat, dat er ook nog vele andere wijzen van bestaan na de dood zijn. Alleen de 

gebruikelijke hemel en hel heb ik nooit aangetroffen. Maar volgens mij sluit het een het ander 

nog niet uit 

En wat mij bij de bestudeerders van het paranormale stoort is hun te zeer door persoonlijke 

opvattingen gekleurde benadering van de feiten. 

Iets wat je bij gewone mensen nog wel kunt begrijpen, maar wat toch zeker ingaat tegen alle 

pretentie van “wetenschappelijke benadering” waar de feiten en niet een reeks vooroordelen of 

gevoelens dienen te overheersen. 

Al heb ik dan ook weinig reden de parapsychologie een goed hart toe te dragen, ook gezien 

mijn ervaringen met coryfeeën als Tenhaeff en Zorab, toch kom ik niet om de erkenning heen 

dat zij van groot belang is en blijft in een tijd, waarin het paranormale een toenemende 

invloed schijnt te verwerven in de samenleving en verering van allerhande leraren, goeroes en 

mediums steeds meer voorkomt. 

Zo ziet u alweer: het bezoek aan een paranormale kermis kan een mens op allerhande 

denkbeelden brengen. In mijn geval is het vooral een zaak van herinneringen, een herbeleven 

van feiten, het opeens weer voor ogen krijgen van mensen en taferelen uit het verleden. Mijn 

leeftijd zal hieraan wel mede schuldig zijn. 

Gelukkig omvat het leven ook vele andere, voor mij zelfs aangenamere zaken. De afgelopen 

periode heb ik genoten van de wordteling van vlieger oplatende zonderlingen op het 

Scheveningse strand; mij vergaapt aan de rijkunst van de Royal Guards tijdens de 

paardendagen op het Voorhout en mij steeds weer vermaakt met de eigenaardigheden van het 

menselijk gedrag, die vooral op zeer warme dagen zo veelvuldig in de stad en op het strand 

worden gedemonstreerd. 

Daar was die man die, gekleed in een kennelijk wat te nauwe broekje zijn enorme bulk voor 

zich uit torste terwijl hij langs de vloedlijn iets deed wat hij zelf waarschijnlijk als trimmen 

omschreef. De capriolen van deze op hol geslagen drilpudding en de reacties daarop van de 

omstanders bezorgden mij een zeer plezierig kwartiertje. 

Of de dik in statig zwart gehulde heer met het gezicht van een ouderling die, voorzien van een 

brilletje dat mogelijk uit een 18 e eeuws lorgnon was ontvreemd, zich heerlijk stond te schurken 

tegen een uitsteeksel van een abri bij de tramhalte op het Spui. De verzaligde uitdrukking op 

zijn bol en zeer vroom gelaat had ik zeker langer willen gadeslaan dan de halve minuut die de 

tram daar stilstond. 

Mensen kijken is en blijft een heerlijk vermaak - al moet je er wel voor zorgen dat zij de 

belangstelling niet in de gaten krijgen, want anders is de voorstelling meteen afgelopen. 

Niet dat ik mij inbeeld, anders of beter te zijn. Er zullen wel mensen zijn die zich op hun beurt 

vermaken wanneer ondergetekende met zakken en pakken beladen een amechtige sprint 

waagt om een bus of tram te halen. Want ik ben mij er van bewust dat de sierlijkheid en elegance 

van de jeugd mij lang ontvallen zijn en wat blijft veelal een hijgende potsierlijkheid 

wordt. En als zij dan willen lachen of zelfs maar verstolen glimlachen is het hen van harte 

gegund: zolang wij mensen een wederzijdse bron van vermaak vormen is het nog niet zo 

slecht gesteld met de wereld. Wanneer je maar de betrekkelijkheid van alle dingen inziet en de 

moed hebt om over jezelf even goed te lachen als over anderen is het leven werkelijk de 

moeite wel waard. 

De laatste weken heeft de zomer ons overvallen. Het typisch Nederlandse gekanker heeft zich 

afgewend van te koud of te veel regen en puft nu over te warm, er komt onweer en “ik drijf 

gewoon”. Voor mij ligt de periode waarin ruim een maand lang de geest elders haar verhalen 

kan gaan venten en uw medium zich in heerlijke rust aan eigen liefhebberijen gaat wijden 

zonder al die doe-wel en doe-niet's die mijn vak anders met zich brengt. 

210 



En dat is al een genoegen op zich: geen borrel uitstellen of weigeren omdat je nog werken 

moet. Met minder eten omdat je er anders tijdens de avond wel last van zoudt kunnen krijgen. 

Desnoods de matigheid even vaarwel zeggen en de door het beroep geëiste “heiligheid” dia 

maar al te vaak schijn is tijdelijk inruilen voor het image van een nog levendig en feitelijk wat 

ondeugend oud heertje. 

Trouwens, wat is “oud”? Hier speelt mentaliteit kennelijk een minstens even grote rol als het 

aantal jaren dat je deze aarde met je aanwezigheid hebt vereerd - of is het belast? 

Zolang je na elke dag nog in je hart kunt zeggen “dank u voor het leven” ben je volgens mij 

niet werkelijk oud. Eerst wanneer de dagen je lang en zwaar gaan vallen, de nachten een 

sluimeren in zorgelijke onrust worden ben je volgens mij echt oud. Maar ja, gezien de feiten 

zal dit ook wel een bevooroordeeldheid mijnerzijds zijn. 

Tot op heden ben ik niet bang om te sterven, maar haast heb ik ook niet. Zelfs mijn werk, dat 

ik de laatste tijd nogal eens met een uiterlijk vertoon van “dan moet het maar” pleeg te doen 

is voor mij nog steeds een bron van vreugde en, gezien de reacties van sommige mensen, ook 

vaak van vermaak. 

Zeker, het nieuwe programma laat mij wat meer vrije tijd. Die heb ik, denk ik, wel nodig om 

alles goed af te kunnen werken. Maar ongeacht de mening van velen die het niet 

daadwerkelijk doen is het werkelijk werken en word je er ook moe van. 

De laatste jaren heb ik wat meer tijd nodig om te recupereren en een te strak programma zou 

de resten vermoeidheid zich op laten stapelen tot een werkelijk goed werken bijna onmogelijk 

zou worden. Dit is ook de reden dat ik geen Steravond meer wil geven: deze op zich korte 

bijeenkomst neemt meer energie dan 10 andere avonden - achter elkaar gegeven. 

Het spijt mij voor degenen die vooral deze bijeenkomst zo zeer op prijs stelden - sommigen 

van hen werden alleen lid om toch vooral de Steravond mee te kunnen maken. Maar na vele 

jaren in feite alleen rekening te houden met hetgeen de leden wilden ben ik nu toe aan de 

jaren, waarin ik alleen rekening ga houden met hetgeen ik zelf meen aan te kunnen. 

In een verdere toekomst zou dit zelfs kunnen betekenen, dat ik de vaak toch wel zeer goed 

bezette zaalbijeenkomsten ga mijden om mij alleen nog te wijden aan de kleinere 

bijeenkomsten van besloten karakter. Maar dit is nog toekomst muziek. En je weet nooit 

zeker, wat de toekomst gaat brengen. 

De eerstkomende jaren zal ik nog wel een beperkt programma blijven draaien. Zoals het er nu 

uitziet zal het nieuwe jaarprogramma wel een voorbeeld zijn voor hetgeen de Orde u bieden 

zal in de komende jaren. 

In ieder geval hoop ik u na de vakantie weer te ontmoeten op de bijeenkomsten. En wanneer 

ik dan wat mopper of doe alsof het toch weer tegenvalt om weer te beginnen, denkt u maar: 

dat is show. Want in mijn hart ben ik altijd blij, te mogen werken en dingen door te mogen 

geven die voor sommigen onder u van belang zijn. 

Leven is: bezig zijn, beleven, betekenis hebben voor anderen en soms iets doen waardoor een 

ander gelukkiger wordt. Voor mij tenminste. 

We hebben intussen het vierde kwartaal 1986 bereikt, ODV-nieuws 1986-4. Het zich 

herinneren en er over schrijven begon Karel steeds beter te bevallen. Leest u zelf maar: 

Ouwe koeien (1986-4) 

Jawel, ik haal ook deze maal weer wat ouwe koeien uit de sloot - al weet ik niet precies in welk 

klein water zij normalerwijs vertoeven. 

Mijn eerste proeven met mediumschap ontstonden bijna spontaan in de eerste maanden van 

1947. Veel herinner ik mij daarvan niet meer daar mijn persoonlijke belangstelling in die 

dagen eerder gericht was op de gezelligheid na een seance dan op het gebeuren zelf. Slechts 

K.N. 



enkele dingen springen er nog uit: een lezing b.v. waarbij Goethe's Faust uitvoerig besproken 

werd. 

Een in de letteren gepromoveerd lid - wie was het ook weer - was zeer onder de indruk, vooral 

t.a.v. hetgeen gezegd werd over de klassieke Walpurgisnacht. Ook herinner ik mij nog, dat een 

“schoon woord” zoveel indruk maakte, dat iemand het op eigen rekening liet drukken. 

De naam: “Orde der Verdraagzaamheid” werd naar ik meen het eerst gebruikt eind 1948 

tijdens een bijeenkomst ten huize van de familie Bogaerts. Maar gezien de kwaliteit van het 

voordien gebodene en de opzet van de bijeenkomsten meen ik toch wel, dat de geestelijke 

leiding van de Orde reeds eerder de touwtjes in handen heeft gehad. 

In die dagen werkte ik nog voor vele andere groepen. Maar ook in die gevallen was kennelijk 

de ODV aan het woord. Het is maar goed, dat er geen vakbond van mediums bestaat, anders 

zouden deze groepen toch wel moeilijkheden gekregen hebben. 

Bij een vereniging in Dordrecht werd ik b.v. door het bestuur angstvallig achter in de 

pijpvormige zaal vastgehouden en, al gaf ik te kennen mijn plaatsje op het podium wel even te 

willen inspecteren, middels koffie en handjes schudden werd mij dit eenvoudig onmogelijk 

gemaakt. 

De reden daarvoor werd mij eerst duidelijk toen ik, voorafgegaan door een struis viertal leden 

en geleid door voorzitter, penningmeester en secretaris de voor mij bedoelde verhoging 

bereikte: bij gebrek aan een podium en een grote opkomst verwachtende had men een paar 

schagen en het blad van een marktkraam tot een wankele verhoging gecomponeerd. 

Daarop bevonden zich wel is waar een tafel en een stoel, maar enkele centimeters voor of 

achteruit gaan zouden zonder meer ondergetekende tot een gevallen medium gemaakt 

hebben. 

En dat het met de stevigheid van het geheel ook niet bepaald goed gesteld was werd duidelijk, 

toen de vier voorlopers zich - overigens zeer plechtstatig, aan beide zijden van het podium zo 

neerzetten, dat zij in geval van nood dit met de rug overeind konden houden. 

De avond werd ondanks dit een succes, maar men keek mij wel wat vreemd aan, toen ik na 

afloop de kreet van de clown Crock uitsprak zodra ik mij weer in veiligheid bevond (Schon aber 

schwer.) 

En dan al die andere missers: de keer dat de conciërge van de Volksuniversiteit was gaan 

stappen en wij de volgende morgen de deur gesloten en de sleutelbewaarder onbereikbaar 

vonden. O ja, de bijeenkomst ging toch door dank zij de medewerking van de vereniging 

Harmonia, die op korte termijn en zonder aarzelen ons hun zaal ter beschikking stelde. 

Maar stel het u even voor: een optocht van rond 50 leden die in onregelmatige gelederen de 

Mauritskade afmarcheerden alsof zij een voorloper vormden van de vele protestoptochten, die 

later het Tv-journaal zouden halen. 

Of de bijeenkomsten in Zaandam, waar in het Nut wel is waar een groot podium ter beschikking 

stond, maar men eenvoudig niet kon begrijpen, dat ik niet staande achter een 

lezenaar in trance kon gaan. Wat overigens tot heerlijke taferelen aanleiding moet zijn 

geweest: achter op het podium had men een tafeltje, een liberty fauteuil en een schemerlamp 

staan als “aankleding”. Ik besloot, daar dan maar te gaan zitten voor mijn concentratie. 

Tot angstige verbazing van de aanwezigen liep ik - met gesloten ogen dus - regelrecht naar de 

lezenaar aan de rand van het rond 1 m. hoge podium en begon een lezing te houden. Er 

kwamen vragen en de spreker - ons bekend als “Elsmaier” - begon al antwoordende heen en 

weer te lopen en wel precies over de brede koperen rand, waarmede het podium was afgezet. 

Kennelijk zag het er nogal gevaarlijk uit: bestuursleden sprongen op en begonnen voor het 

podium met de spreker mee te ijsberen, voortdurend geconcentreerd op de mogelijke 

noodzaak, het medium voor een ongeval te behoeden. Dit schijnt ruim een half uur geduurd te 

212 



hebben. Daarna beëindigde de spreker zijn betoog, wandelde rustig naar de fauteuil, nam 

plaats, en daar was ik weer, geheel onbewust van het mooie schouwspel dat de aanwezigen 

geboden was. 

Tijdens het kopje koffie voor ik weer naar huis moest werd mij dit verhaal in kleuren en geuren 

gedaan. Het is zover ik mij kan herinneren de enige maal dat ik betreurd heb, dat ik tijdens 

seances niet in de zaal aanwezig blijf. Maar het verbaasde mij niet een volgend maal op het 

podium een tafel en stoel aan te treffen en geen lezenaar. 

In Amsterdam gebeurde het eens, dat mijn stoel net op een soort valluik was geplaatst. 

Natuurlijk heb ik normaal gewerkt, maar ik moet bekennen dat het wel even langer duurde 

dan normaal voor ik “weg” was. Want onwillekeurig vraag je je af, of je nog in de zaal, dan wel 

ergens in de kelder of in het ziekenhuis bij zult komen. 

En dan die bijeenkomst in Zwolle, waar een voor mij onverwacht groot gehoor aanwezig was. 

Om te zorgen dat een ieder gedurende de gehele avond mijn schoonheid enz. voldoende kon 

bewonderen, plaatste men twee losse podiums op elkaar en daar boven op een soort rotan 

pauwentroon. Wat je toch wel even het gevoel geeft, dat je maar mooi voor gek zit. 

En ook de zaaltjes waar in ik werkte waren niet altijd even geschikt. In de Haag vonden b.v. 

de bijeenkomsten enige tijd plaats in een dansschool. Het zaaltje was bijna luxueus ingericht, 

maar werd verlicht door rode neonfiguren die de dans weergaven. Om de zaak tenminste 

enigszins uit deze roodlichtsfeer los te maken werden boven mijn hoofd een paar spots 

aangestoken, die samen wel meer dan duizend watt verbruikten. Het medium had er geen last 

van, maar meerdere aanwezigen klaagden na afloop over hoofdpijn, telkenmale weer. 

In Antwerpen heb ik meerdere malen gewerkt in de “Zoo”, een zaaltje behorende tot de 

dierentuin. Het voordeel daarvan was, dat ik in de pauze even de andere apen kon bezoeken. 

Zo werkte ik in het begin ook nogal regelmatig voor een kleine vereniging, die samenkwam in 

de voorkamer van een ouderwets herenhuis. De ambiance zou heel goed zijn geweest, 

wanneer er niet altijd een wat mistroostige geur van kool had gehangen. 

Degenen die wel eens kritiek hebben op de zalen waar de bijeenkomsten nu worden gehouden 

weten gewoon niet, hoe goed zij het hebben. Want op grond van vroegere ervaringen kan ik 

wel stellen dat de laatste 15 jaren alles veel beter en rustiger is dan in het begin. 

En niet te vergeten een Steravond, die bij gebrek aan een voldoend grote zaal werd gehouden 

in de “Engelse Kerk”. Er waren meer dan 500 mensen aanwezig, de sfeer was goed, maar het 

medium snip verkouden. Hoe die ruimte besproken kon worden onder die omstandigheden is 

mij nog steeds een raadsel. Niet het feit, dat na afloop mijn benen zo slap waren of ik net een 

liter van Schiedams beste product had verzwolgen. 

Waarmede ik maar wil aanduiden, dat je als medium in heel wat wonderlijke situaties terecht 

kunt komen. Anderen regelen alles en vergeten gewoon je te vragen, of zoiets wel kan. Het is 

zelfs wel gebeurd, dat op korte termijn de plaats van samenkomst gewijzigd moest worden en 

men ieder daarvan mededeling deed, maar het medium eenvoudig vergat. 

Maar met enige trots kan ik zeggen, dat ik tot op heden nog nooit voor een uitdaging ben 

teruggeschrokken. Je rekent er gewoon maar op, dat de jongens aan de andere kant alles wel 

in orde zullen brengen. Nu ja, rekenen? Soms is het meer een hopen dat. 

Alleen de weinigen die het eerste begin van de ODV hebben meegemaakt kunnen beseffen, 

hoeveel er in al die jaren veranderd is. Uw medium kleedt zich als een heer en probeert zich 

zelfs vaak als zodanig te gedragen. Weg zijn de glimmende pakken, de gerafelde overhemden 

die lang geleden ijverige leden er toe hebben gebracht “voor de arme jongen een pak te 

kopen, want zo gaat het niet langer”. 

En toch mis ik soms in deze tijd wel eens iets, wat er in het begin altijd zo duidelijk is geweest: 

de verbondenheid van de mensen, het gevoel van saamhorigheid, het “samen er iets van 

maken”. 



In het verleden keek je niet naar geld, maar naar de mogelijkheid “de boodschap te 

verbreiden”. Er is een tijd geweest dat men publicaties feitelijk onder kostprijs verbreidde. 

Zo was er een oudere heer met een Solexje die elke week de weg op ging met twee grote 

tassen vol verslagen om zo abonnees hun Stem of Sleutels thuis te bezorgen. Want anders 

hadden deze publicaties door de porti duurder moeten worden. Om niet te vergeten de exschoolmeester 

die alles nalas en corrigeerde om er zeker van te zijn dat de inhoud van de 

lezingen taalkundig verantwoord was. 

Misschien heb ik het mis, maar zoals ik mij het verleden herinner deden wij het samen. Nu is 

er het bestuur dat het voor alle leden doet. En niemand interesseert zich er voor, tenzij er iets 

fout loopt. En zelfs dan is er meer kritiek dan hulp. 

Weet u dat de Orde een lange tijd een eigen hulporganisatie heeft gehad die niet alleen aan 

ziekenbezoek deed, maar ook oudere leden in een koude winter van kolen en olie voorzag 

omdat het te lang duurt voor officiële instanties, zelfs wanneer tot extra uitkering is besloten, 

de nodige gelden ook uitkeren? 

Deze groep had een eigen kas, kreeg van vele leden bijdragen en heeft veel goeds gedaan in 

een tijd dat AOW armoede betekende, terwijl men daarnaast ook nog een boodschappendienst 

had die voor mensen die slecht ter been waren boodschappen deed en bovendien vervoer naar 

en van bijeenkomsten regelde voor mensen die slecht ter been waren en niet over eigen 

vervoer beschikten. 

Zeker, dat alles zal wel minder noodzakelijk zijn in deze dagen en de overheid zorgt niet al te 

slecht voor hen, die dit van node hebben. Maar toch....die dingen deden je voelen dat je er bij 

behoorde, dat de Orde niet alleen een roddelende groep goed bedoelende theoretici was, maar 

een groep van mensen die voor elkaar op kwamen overal en wanneer dat nodig was. 

Misschien is het de aankomende herfst die al deze oude koeien weer uit hun respectievelijke 

sloten te voorschijn deed komen om, schijnbaar drijvende op de mist van de tijd pootloos het 

verleden te evoceren. 

Nog hullen de bomen zich in weelderig rood en goud, maar op de grond begint al een deken 

van bladeren de komst van de kale winter te verkondigen. 

Nog zijn mijn dagen vol en vaak zonnig, maar in de verte voel je al de dagen komen waarin 

het alleen maar wachten is, wachten op dood en hergeboorte. En zo wordt het verleden in een 

gouden gloed gehuld en gedenk je steeds meer vol weemoed de dagen van eens, de dagen dat 

er nog gebouwd moest worden. 

Diep in mijzelf weet ik wel, dat dit alleen de mooie dingen zijn, dat er heus wel andere zaken 

een rol hebben gespeeld. Maar wie denkt graag terug aan de roddelpartijen, die steeds weer 

plaats vonden? Of aan de ruzietjes, de teleurstellingen? Alleen de dingen waarin een zekere 

humor schuilt blijven op de een of andere manier nog in het geheugen gegrift. 

Zoals de tijd - wij waren pas korte tijd naar een grotere zaal verhuisd - dat er een hardnekkig 

gerucht liep dat ik maar een marktkoopman was die met bloemen stond te leuren. Een roddel 

die ik op mijn manier de kop indrukte door op een schavotje te klimmen voor het begin van de 

bijeenkomst om luidkeels te verkondigen, dat ik had gehoord dat ik als bloemenkoopman op 

de markt stond. Daar ik tot nu toe daar van zelf niet op de hoogte was en toch graag wilde 

weten waar ik dan wel stond, loofde ik een armvol bloemen uit voor de eerste die mij op de 

markt tijdens het uitoefenen van het mij aangewreven beroep zou aanspreken. 

Waarop het gerucht na korte tijd zacht insliep en over mijn beroep geen verdere roddels 

werden geproduceerd - althans niet zo, dat het mij ter ore kwam. 

En natuurlijk mijn eerste periode van werken in België. Het kost je als Nederlander wel enige 

tijd, om je aan een ander spraakgebruik aan te passen. En dan sta je toch ook vaak vreemd te 

kijken. 

214 



Daar was die deftige heer die mij, toen ik nog even een luchtje hapte voor de zaal, aansprak 

en informeerde of hier de Orde der Verdraagzamen bijeenkwam. Op mijn bevestigend 

antwoord informeerde hij vervolgens “hoe laat de vertoning aan zou vangen”. 

Dergelijke dingen blijven je bij, maar de meer negatieve belevingen die toch heus niet minder 

in aantal waren kan ik slechts met veel moeite uit het slijm van verdrongen herinneringen 

opdreggen. Zeker, ik heb armoede geleden. Er is veel verkeerd gegaan in mijn leven. Maar je 

komt er niet toe, dergelijke dingen nog eens te overdenken. Het is gewoon de moeite niet 

waard zolang de dagen nog zoveel blije ervaringen schenken. 

Mensen hebben ook innerlijk de zon nodig. Wanneer ik in deze tijd eens op een zonnige dag 

naar Scheveningen ga is, zelfs op een doordeweekse dag, is het zo druk als midden in de 

zomer. En zelfs in de winter lokken blauwe hemel en zon heel wat zwaar ingepakte mensen 

naar buiten om, stevig stappend, langs de vloedlijn te draven. 

Wanneer er goede dingen in het leven zijn moet je er van profiteren, je koesteren in blijheid of 

geluk, je onderdompelen in gezelligheid. Je dagen zijn dan vol en bevredigend en zelfs je 

dromen zijn minder onaangenaam dan gewoonlijk. 

En denk nu niet, dat dit laatste alleen maar beeldspraak of een vorm van zelfbeklag is. In de 

loop van de tijd heb ik van heel wat mensen de dromen verklaard. Ik kwam tot de conclusie 

dat 3 van de 4 dromen onaangenaam zijn en je achterlaten met allerlei vragen. 

Uittredingen laat ik daarbij uiteraard buiten beschouwing, omdat dezen eerder te maken 

hebben met je innerlijke toestand en je pogingen om een andere wereld te verkennen. 

Kort geleden had ik een dergelijk geval bij de hand: iemand wist geen raad met een nogal 

onaangename droom en vertelde die. Na mijn poging om mijn reputatie gestand te doen door 

een volgens mij redelijke en passende verklaring daarvoor te geven, merkte hij op: dank u. Dit 

is weer eens een bewijs dat de mensen naarmate zij ouder worden ook wijzer worden. 

Ik heb het er maar bij gelaten, ofschoon ik eerder had gekozen voor het woord eigenwijzer. 

Want het lijkt mij niet goed iemands illusies te verstoren tenzij er een doel mee gediend wordt. 

Zeker is, dat vele oudere mensen bewust of onbewust voor een deel in het verleden leven en 

de feiten van het heden zomaar aan zich voorbij laten gaan. 

Toch meen ik niet blind te zijn voor het heden. Mogelijk is ook dit een illusie. Zeker is wel dat 

pogingen om een stukje te schrijven steeds vaker uitmonden in het omschrijven van oude 

herinneringen en feiten, die reeds lang in het verleden begraven liggen. 

En terwijl ik probeer gedachten in passende woorden om te zetten trekken hele kudden oude 

koeien aan mij voorbij alsof er iets in mij wil zeggen: je leven was zo slecht nog niet. Wees blij 

met wat was en aanvaard wat komt. 

Zeker, als ik dit leven nogmaals zou moeten leven zou ik heel wat dingen anders doen, dat 

staat wel vast. Maar ondanks alle avonturen en minder aangename perioden zou ik tegen de 

kans om het over te doen zeker geen neen zeggen. 

Zelfs het feit dat stukjes als dit zo vaak waardering vinden bij onze leden maakt mij duidelijk 

dat het alles toch heus niet voor niets was. Degenen die pas veel later bij onze groep 

terechtkwamen kunnen zich kennelijk in deze herinneringen voldoende terugvinden en gaan 

begrijpen, dat de Orde niet alleen maar een vereniging voor mij is, maar een werk dat met 

veel inspanningen en vele offers door velen is opgebouwd. 

Om een kreet van Theo Uden Masman te parodieën: over niet al te lange tijd zullen ook de 

leden te horen krijgen: de Orde gaat nu sluiten. MAAAAR: wij komen terug! Zoals in het 

verleden meerdere malen de Orde is verdwenen en weer is ontstaan, zo zal het ook deze maal 

weer gaan. 

En ondergetekende hoopt er dan weer bij te zijn, desnoods als spreker of hulpje bij het 

afschermen van het medium, dat dan voor enige tijd het middelpunt van het werk zal vormen 

op aarde. Want voor mij is in rond 40 jaren de Orde een levenswerk en een levensdoel 

geworden. 



En zou ik als spreker dan eens te melig uit de hoek komen, zo kan ik mij er dan vanaf maken 

met een “waardering moogt u direct uitspreken, maar klachten deponeert u beter na afloop 

van de seance bij het bestuur.” 

Maar dat is voor later. Wanneer U na lezing van dit epistel - meer probeert het niet te zijn - 

klachten of waardering wilt uitspreken, weet u waar u mij kunt vinden en zowel waardering als 

kritiek worden in dank aanvaard - hoop ik. U kunt er zeker van zijn dat ik met uw 

commentaren een volgende maal rekening zal houden. 

Intussen zijn we aangekomen bij ODV-nieuws 1987-1; dus het eerste nummer van 1987. 

Begin december 1986 ging mevr. N. Polak over, een van de belangrijkste en eerste 

medewerksters van de vereniging. In deze bijdrage aan het verenigingsblad kunt u lezen 

hoe ons medium daar mee omging. Hij gaf zijn artikel de titel: 

Wat gaat? Is? Komt? (1987-1) 

Eens, lang geleden, werd op 5 december in Indonesië een meisje geboren. In 1986, vele jaren 

later, ging zij heen. Noesje Polak is gegaan, heeft de stof achter zich gelaten, op 5 december 

1986. 

En al weet je, dat het geen afscheid voor altijd betekent, toch betekent het heengaan van 

iemand, die je zo lang gekend hebt een schok, laat een leegte achter. Want opeens staan 

allerhande zaken die je zolang als vanzelfsprekend hebt aanvaard in een nieuw daglicht, word 

je je bewust van zaken, waaraan je in het verleden maar al te vaak voorbij bent gegaan. 

Laat mij u daarom iets vertellen over deze kleine vrouw, die voor de Orde en vele van haar 

leden van zo grote betekenis is geweest, dat het mogelijk maanden vergt voor wij allen 

beseffen, wat zij in wezen voor ons heeft gedaan. 

Lang voor de ODV een officiële vereniging werd en rechtspersoonlijkheid verwierf, 

introduceerde de toenmalige voorzitter, de heer Buitendijk, op een van de bijeenkomsten een 

klein, wat gebocheld vrouwtje, met een wat Indisch uiterlijk. 

Zij leed kennelijk aan een soort minderwaardigheidscomplex, maar werd ondanks haar 

verlegenheid door de toenmalige leden van de Orde als vanzelfsprekend aanvaard. Mogelijk 

was dit de reden, dat zij steeds regelmatiger de bijeenkomsten begon te bezoeken. 

Langzaamaan kwamen wij er achter, dat zij onderricht in Latijnse talen gaf - in Italiaans en 

Spaans vooral. Haar dagen waren kennelijk goed gevuld, ook al verkondigde haar moeder, 

“Moes”, dat haar dochter maar een ondeugende meid was. 

In die dagen verzorgden mijn vrouw en ik het stencilwerk voor alle uitgaven van de Orde, t.w. 

de vrijdagen (elke week) en daarnaast cursussen, discussieavonden, 

zondagmorgenbijeenkomsten en zelfs een esoterische groep en de toen bestaande 

“jeugdgroep”. 

Daar de gemiddelde omvang van de tijdschriften in die dagen tussen de 20 en 30 bladzijden 

bedroeg, kunt u begrijpen, dat het ons al snel te veel was. Noesje Polak hoorde dit en nam 

zonder veel drukte eerst een, dan steeds meer van de verslagen over. Sleutels en Discussies 

beschouwde zij voortaan als haar taak. 

Toen er moeilijkheden ontstonden i.v.m. de ruimte, waar de verslagen werden afgedraaid, was 

het alweer Noesje die een uitweg bood: zij stond een kamer af waar dit werk kon geschieden 

en daarnaast onze bibliotheek kon worden ondergebracht. 

Het leek vanzelfsprekend dat zij ook het werk verbonden aan de toen nog veel voorkomende 

uitlening van boeken op zich nam. Eigenlijk niemand beseft, dat zij daarnaast nog een drukke 

werkkring had. Men vergat bijna dat zij er was, behalve wanneer men haar nodig had of zij 

weer eens een van haar vaak scherpe, maar zelden onjuiste opmerkingen had geplaatst. 

K.N. 

216 



Elke week kwam ik bij haar de stencils van de vrijdagavond afleveren. Elke week werd ik 

gastvrij ontvangen en langzaamaan begon ik iets te begrijpen van deze kleine en schijnbaar zo 

teruggetrokken vrouw. En steeds meer begon ik de wijze te waarderen waarop zij, zonder veel 

omslag de niet bepaald gemakkelijke taken, die zij op zich had genomen, vervulde met de 

regelmaat van een Zwitsers uurwerkje van de beste kwaliteit. 

Langzaamaan toonde zij ook steeds meer zelfvertrouwen, hield zich, niet zonder succes, bezig 

met geestelijke genezing, nam meer en meer leringen van de Orde in zich op. En wij, die met 

haar te maken hadden, vergaten, dat zij er “anders” uitzag; leerden haar steeds meer ook 

waarderen als een persoonlijke vriend, die altijd tijd voor je had wanneer er iets fout was. 

De vele klachten die zij kreeg te horen zullen haar heus wel eens de verzuchting ontlokt 

hebben, dat het altijd maar hetzelfde was wat haar werd medegedeeld. Maar zij luisterde, had 

geduld, offerde steeds weer iets van haar eigen belangstelling en belangen op aan die 

anderen, die zij de mogelijkheid gaf het leven weer te aanvaarden en verder te gaan. 

Ik besef heel goed, dat dit geen “in memoriam” is zoals dit “behoort” te zijn. Maar alles wat 

was, inclusief de harde waarheden die Noesje je verkondigde, is nu geweest. De betrouwbare 

werkster werkt niet meer aan onze verslagen, begrip en uitlaat moeten voortaan elders 

gevonden worden. 

Was zij voor zovele zo veel, nu wordt het tijd om te zien naar alles wat haar heengaan voor 

ons betekent. En dat liegt er niet om: verslagen zullen niet meer of tenminste niet meer op tijd 

kunnen verschijnen. En hoelang zullen wij nog kunnen beschikken over de ruimten waarin de 

bladen worden verwerkt, geadresseerd en verzonden? 

Het is de hoogste tijd voor bezinning. En het bestuur heeft ongetwijfeld al enkele 

vergaderingen aan de ontstane problemen gewijd. Waar het mogelijk is wil men natuurlijk de 

lopende verplichtingen zo goed mogelijk afhandelen. Maar het zal moeilijk zijn, zelfs 

uitgespreid over langere tijd, dit geheel waar te maken. 

Volgende jaren zullen er wel minder verslagen worden gepubliceerd, want een grijpen naar 

professionele verwerking biedt geen enkele oplossing, tenzij men bereid is een groot deel van 

de reserves in een enkel jaar in te teren. Een commercieel verwerken zou per uitgave tussen 

de vijf- en achthonderd gulden kosten, terwijl dan afdraaien van stencils, assemblage en 

verzending nog steeds door vrijwilligers zouden moeten verricht worden. 

Neen, zoals de zaken er voor staan zal het heengaan van Noesje Polak ook voor de Orde heel 

wat veranderingen met zich brengen. Het zoeken naar een oplossing op langere termijn zou 

denkbaar en mogelijk zijn. Maar dit vergt een aanlooptijd van enige jaren. En hoelang zal de 

Orde in haar huidige - stoffelijke - vorm nog voortwerken? 

Ons medium heeft gesteld actief te willen blijven tot de 70jarige leeftijd wordt bereikt. Dat 

betekent ten hoogste 2 jaren vanaf heden. Daarnaast wordt het programma beperkter als 

gevolg van een verminderd prestatie en uithoudingsvermogen van het medium. 

Op een voortzetting in de huidige vorm behoeven wij niet te rekenen, omdat de geestelijke 

leiding desgevraagd zeer duidelijk stelde, dat een geheel nieuw medium ook een geheel 

andere en nieuwe opzet van de stoffelijke organisatie met zich zal brengen. Dit betekent, dat 

de toekomst na een periode van afname van de activiteiten een geheel ander beeld van de 

Orde op de voorgrond kan brengen. Dat zij zal blijven bestaan kunnen wij, gezien de uitingen 

van de geestelijke leiding in dit opzicht, wel als zeker beschouwen. Het waar en hoe blijft 

echter een raadsel, dat alleen de tijd kan oplossen. 

Maar niet zonder verbazing constateer ik, dat het heengaan van een enkele mens - waar de 

meeste niet eens veel aandacht voor hadden - zoveel betekent in velerlei opzicht. 

Kennelijk zijn het in de wereld maar al te vaak degenen aan wie men weinig aandacht pleegt 

te besteden, die de zaken draaiende houden, ook al beschouwen wij al die dingen als dood 

normaal, ja, als ons recht. Om u een voorbeeld te geven: wie denkt ooit met dankbaarheid aan 

de asman, de straatveger? En toch zou het zonder hen al snel een stinkende chaos worden, 

waarin wij zouden moeten leven. 



Ja, vroeger veegde ieder zijn eigen straatje. Maar in deze dagen ziet men iets dergelijks als 

een taak voor anderen. Anderen behoren dit immers te doen? En wij kunnen rustig onze 

rommel op straat deponeren, want het wordt toch wel opgeruimd. 

Gas, water, elektra zijn ons onmisbaar en vanzelfsprekend. Niemand denkt aan de mensen, 

die dit alles mogelijk maken. En toch, zonder stroom geen ijskast, geen koken, verwarming. 

Zonder gas geen centraal verwarmd huis. En zonder water wordt zelfs het gebruik van een 

toilet een bijzonder onaangenaam beleven, waar meer dan een luchtje aan zit. Ook al 

verkondig je nog zo luid dat het je recht is, over alle gemakken te beschikken. 

Het heengaan van Noesje Polak confronteert mij opeens met een probleem dat m.i. in onze 

gehele maatschappij een grote rol speelt: het feit dat wij de zorgen, de hulp, het werken van 

anderen als zo vanzelfsprekend aannemen, dat wij degenen die ons onze leefwijze mogelijk 

maken eenvoudig over het hoofd dreigen te zien, tenzij wijzelf bij deze werkzaamheden direct 

en intens betrokken zijn. 

En ik heb het gevoel dat dergelijke zaken in de komende jaren een grotere rol in alle 

ontwikkelingen gaan spelen dan men zich nu ook maar voor kan stellen. 

Politici en generaals nemen als vanzelfsprekend aan, dat “hun” troepen hen trouw zullen 

dienen en hun besluiten zonder meer zullen uitvoeren. Ook al is in vele kleinere het tegendeel 

al vele malen gebleken en werd in 1917 zelfs het toch niet bepaald onmachtige Rusland door 

een opstand van marine en soldaten tot een vrede gedwongen en betaalden velen die hun 

gezag als iets vanzelfsprekends beschouwden hun fouten en die van hun stand met het leven. 

Burgers nemen als vanzelfsprekend aan dat de “openbare voorzieningen “ zullen blijven 

functioneren, want zij betalen daarvoor immers belastingen? Zolang de werkers alleen wat 

erkenning vergen en meer niet, behalve misschien wat meer loon, krijgen zij hetgeen waarop 

zij menen recht te hebben waarschijnlijk nog wel. Maar men kan wel eens te veel verwachten 

van die anderen, die “arbeiders”. En dan blijkt de oude leuze weer opgang te doen: wanneer 

uw machtige hand het wil staan alle raderen stil. 

Om eerlijk te zijn: ik vrees dat dit soort erkenningen in heel wat landen in de komende periode 

onvermijdelijk worden. De plichtsgetrouwen die hun taak als het belangrijkste beschouwen en 

zich daaraan geheel wijden worden steeds minder in aantal. Steeds vaker ontdekt men dat de 

leuze wordt gehanteerd: zoveel mogelijk geld voor zo weinig mogelijk werk en laat dan de 

boer maar dorsen. 

Maar als de boeren ook zo denken zal er in heel wat grote steden honger heersen. Wanneer de 

mensen die de belangrijke dingen doen opeens zeggen: doe het zelf maar, dreigt het gehele 

systeem zich in chaos op te lossen. 

De Noesjes Polak worden zeldzaam in de wereld. De kreten om meer voor minder, steeds 

meer rechten voor steeds minder plichten nemen dag na dag toe. Zelfs de ambtenaren 

mompelen steeds vaker over staken en dreigen daarmede het volk hun belangrijkheid en deels 

ook hun overbodigheid aan te zullen tonen. 

Nu is het zojuist aangebroken jaar een z.g. kroonjaar. Wat wil zeggen dat een groter aantal 

cycli samen valt. Bovendien betreft het hier een samenvallen van topinvloeden. Hetwelk wijst 

op een reeks van niet normale ontwikkelingen en gebeurtenissen. 

Drie zonnecycli vallen in de tweede helft van het jaar samen. Dit zou o.m. kunnen betekenen, 

dat het klimaat op vele plaatsen sterk van de norm gaat afwijken. Een reeks van 

natuurverschijnselen van grote invloed is eveneens hierdoor bijna onvermijdelijk. Ik denk 

hierbij aan aardbevingen, zeebevingen, vulkanische activiteit en mogelijk ook nog enkele 

rampen waaraan ook de mens zelf schuld heeft. Zo verwacht ik in het komende jaar o.m. een 

ramp als gevolg van falen in een atoomcentrale in zuid of midden Frankrijk. En ook de 

ruimtevaart zal nog de nodige tegenslagen moeten incasseren. 

218 



En al lijkt het mij oorlog op wereldomvattende schaal niet waarschijnlijk, met strategen die 

nog werken met de theorieën van Clausewitz in de tijd van atoomwapens kun je van niets 

zeker zijn. 

De kans lijkt mij echter veel groter, dat alom - dus ook in de Oostbloklanden - grotere en 

kleinere opstanden uitbreken, terwijl internationale spanningen toenemen en alleen tijdelijk 

worden afgeremd door het opeens van het toneel verdwijnen van degenen die dezen 

voornamelijk op eigen conto mogen boeken. 

Nu ja, de wereld draait wel verder. Zoals ook de Orde nog wel even blijft draaien in haar 

huidige vorm. Maar wie zich de moeilijkheden realiseert die het heengaan van een enkele 

kleine vrouw ook voor ons betekent, zal beseffen dat de tijd voor mooie plannen en 

voornemens ten einde loopt. Wie nog werkelijk iets wil zal het zelf moeten doen en kan niet 

langer onbeperkt rekenen op anderen, die het wel even waar zullen maken of de kosten en 

moeiten daarvan zullen dragen. 

Ik ben mij er van bewust dan dit alles negatiever klinkt dan het bedoeld is. Mogelijk heeft het 

heengaan van Noes mij in dit opzicht enigszins beïnvloed. Aan de andere kant meen ik de 

feiten toch wel redelijk te kunnen inschatten. Zeker: het heengaan van mej. Polak was voor 

mij persoonlijk een slag. Dat heb ik u al duidelijk gemaakt. 

Maar de gevolgen die ik daaruit meen te mogen afleiden zijn volgens mij op feiten en niet op 

rouwmoedig herdenken alleen gebaseerd. En zo meen ik dat ook mijn visie op het 

wereldgebeuren ondanks alles uitgaat van feiten en niet alleen droefgeestige bespiegelingen. 

Ik verwacht twee crises in het komende jaar: de eerste tegen het einde van februari, de 

tweede rond de helft van november. Zover ik het kan beoordelen blijft Nederland aan de rand 

van het werkelijk gebeuren en zal het uiteindelijk wel meevallen. In andere landen 

daarentegen, zoals de USA, USSR, Engeland en b.v. Zuid Afrika liggen de zaken meer acuut. 

Maar aan het einde van het jaar zult u waarschijnlijk met mij zeggen: Er zijn te weinig Noesjes 

Polak op deze wereld en het heengaan van elk van hen dient ons een aanleiding te zijn tot 

bezinning en ons brengen tot een andere aanpak van de zaken die ons ter harte gaan. 

Laat mij niet vergeten u ondanks dit alles een voorspoedig en gelukkig 1987 toe te wensen. 

Dank voor alle kaarten die ik mocht ontvangen. Vergeef mij, dat ik liever dit nummer klaar 

maak dan gehele adreslijsten af te werken om kaarten te versturen. Ook al ben ik erg blij, dat 

u bij deze feestdagen ook even heeft gedacht aan…. 


Het ODV-nieuws 1987-2 staat rechtop naast me om overgezet te worden. De datum was 15 

april 1987, en de zon deed wanhopige pogingen de lente waar te maken. Het bestuur had 

het moeilijk, en de redactie wellicht ook. Karel, ons welbekend medium vertelde in zijn 

bijdrage wat hij zoals beleefde en wat hij er van vond. Titel: 

Wikken en Wegen (1987-2) 

Er zijn tijden in het leven dat je moet kiezen. Zolang het alleen jezelf betreft is dat een simpele 

zaak. Worden er anderen bij betrokken, dan wordt de zaak wat ingewikkelder en moeten alle 

argumenten voor en tegen eerst eens op een rijtje gezet worden. 

Nu de tijd voor de jaarlijkse programmabijeenkomst met de G.L. (Geestelijke Leiding) weer is 

aangebroken moet ik beslissen wat wel en wat niet meer kan. En dat valt altijd weer tegen. 

Hetzelfde programma handhaven? Ik ben er zeker niet te lui voor. Maar aan de andere kant 

staat de vraag: kun je dit werkelijk nog aan? Zo niet, wat dient dan uit te vallen? En als je een 

keuze maakt, welke maatstaven laat je dan gelden? 

Ik ben mij er van bewust, dat de uiteindelijke keuze door het bestuur en de G.L. dient te 

worden gemaakt, maar als uitvoerend orgaan heb ik natuurlijk een stem in het geding en zal 

mijn eigen oordeel bepalend en mede beslissend kunnen zijn. 



Om de noodzaak tot velerlei uitleggingen later te voorkomen wil ik deze maal proberen u een 

inzicht te geven in de wijze, waarop mijn gedachten deze maal zijn gegaan, kompleet met de 

huiselijke en andere beschouwingen. Er is, mede door de dood van Noesje Polak, wel het een 

en ander veranderd in de laatste tijd. De afdeling publicaties b.v. is wel tijdelijk uit de grootste 

moeilijkheden gered door een invalster bij het uitwerken en stencilen, maar dat is maar voor 

dit seizoen. Na de vakantie kun je daar niet meer op rekenen. 

Ook mijn ervaringen de laatste maanden tellen natuurlijk mee. En die zijn om eerlijk te zijn, 

iets minder rozig dan je aan het begin van het jaar had ingeschat. 

Soms is er een avond werkelijk zwaar en heb ik de dag daarna de neiging erg lang door te 

slapen. De neiging. Want ik deel mijn huis nog steeds met vier katten. En wanneer die menen 

dat het nu wel genoeg is, nemen zij op hun manier de nodige maatregelen. 

Eerst wandelt er een voorzichtig wat op het hoofdkussen heen en weer. Soms reageer ik daar 

dan wel op, maar wanneer je werkelijk moe bent, heeft een dergelijke benadering geen 

resultaat. Dan besluit het pelsdragende volkje na enkele minuten, dat er hardere maatregelen 

van node zijn. 

Een tweetal katten neemt een flinke aanloop en plonst met harde poten op mijn toch werkelijk 

niet meer zo veerkrachtig lichaam. Dit heeft gemeenlijk wel enig resultaat: kreunen en 

mogelijk enige minder verdraagzame uitroepen. Poezen weg, even kijken of het werkt. 

Soms doet het dat inderdaad. Maar de lust om de slaapwarme voeten op het koude zeil te 

poten is gemeenlijk erg klein en dus komt het voor dat ik weer weg dommel. Dan volgt de 

laatste en tot nu toe afdoende benadering: De mauwgemeente vestigt zich nu - tegen alle 

verboden in - geheel op het hoofdkussen en raspende tongen beginnen mijn oren uitvoerig te 

wassen. 

Ik weet niet of u iets dergelijks wel eens hebt ervaren. Maar ik garandeer u, dat dit je 

uiteindelijk zeer wakker en gemeenlijk lichamelijk ontstemd achterlaat. 

Dus sta je op, sloft slaperig naar voren om de kachel aan te steken - in deze tijd van het jaar 

nog steeds een must. Dan de koffiemachine aanzetten, bakjes drinkwater verversen, een paar 

maal bijna je nek breken over benenstrijkend ongedierte. 

Het ritueel van het eerste ochtendlijke kopje koffie klopt nog steeds. Maar het kost vaak heel 

wat moeite om zover te komen dat het uiterlijk weer voldoende gerestaureerd is om de 

buitenwereld een meer menselijke schijn te tonen. En voor je de moed hebt gevonden om de 

deur uit te gaan voor de vaak onvermijdelijke boodschappen duurt het steeds langer. 

Conclusie: alleen reeds om de resten van mijn oren verder te sparen is het wenselijk mijn 

werktempo voor het volgende jaar iets te beperken. Maar hoe? Flarden van gesprekken met 

bestuursleden komen in mijn gedachten. Moeilijkheden met het uitwerken van banden, het feit 

dat het blad Sleutels toch reeds is gehalveerd. De nu toch wel zeer duidelijke veroudering in 

de verzendgroep. 

Het afschaffen van de cursus zou zowel voor de verwerking als voor mij enige ontlasting 

betekenen. Aan de andere kant zijn cursussen nu niet bepaald de meest vergende 

bijeenkomsten, zodat wegvallen daarvan alleen mijn probleem waarschijnlijk niet zal oplossen. 

Een of meer buitenposten laten uitvallen? Maar ik vind het nog steeds prettig, in andere steden 

rond te dwalen, met andere mensen te spreken en zelfs de treinreizen zijn lang niet altijd 

alleen maar vermoeiend en vervelend. Soms eerder het tegendeel: zij maken je op allerlei 

dingen attent, voeren je door mooie landschappen, doen je interessante mensen ontmoeten 

e.d. 

Bovendien hebben de groepen buiten Den Haag gemeenlijk maar een avond per maand en 

gezien hun uitingen zouden de meeste het heel erg vinden als hen dit ontnomen zou worden. 

Wat mij betreft dus liever geen wegvallen van bijeenkomsten buiten het Haagje. 

220 



Want de kleine avontuurtjes van de reis zou ik werkelijk wel heel erg missen. Zoals die 

dronken man van boven de 60, die in een roes van alcohol kennelijk zijn leeftijd had vergeten 

en alle aanwezig vrouwelijk publiek met zijn walm en attentie probeerde te winnen. Uiteindelijk 

vond hij een rustpunt bij een oudere dame die, door ervaring gerijpt naar ik vermoed, hem 

een tijdlang aan het lijntje wist te houden en de overlast voor anderen tot een minimum terug 

bracht - voor enige tijd althans. 

Geduldig hoorde zij de verhalen over eenzaamheid en niet meer werken aan. Tot vadertje 

alcohol haar met tranen in stem en doorlopen ogen verzekerde dat zij hem aan z'n moeder 

herinnerde. Dat was kennelijk te veel. De dame grabbelde een paar plastic tassen bijeen, 

snoof zeer luidruchtig en verdween, vermoedelijk om in een ander deel van de trein bij te 

komen van die laatste schok. 

En niet te vergeten ook de dame die laat op de avond, in slaap gezongen door het denderen 

op de rails, precies op de maat mee snurkte in het ritme van de wielen. Op de duur 

overstemde zij alle andere geluiden in het toch wel stille compartiment. Een van de 

medereizigers besloot er iets aan te doen en schudde haar voorzichtig aan de arm. Waarop 

mevrouw duidelijk voor een ieder hoorbaar verzuchtte: “Nu niet, Henk, ik ben veel te moe!”. 

Het resulterende gelach overstemde alle geluiden van wielen, rails en waarschijnlijk ook de 

door de ontwakende mogelijk nog verbaal uitgedrukte ontsteltenis bij de ontdekking van plaats 

en tijd. 

Kleinigheden? Natuurlijk. Maar ergens laten zij het leven opeens lichter schijnen. En daar ik 

zelf al zwaar genoeg ben, zij het niet op de hand, wil ik de kans op verdere belevingen van die 

aard liever niet verliezen. 

Neen. Wanneer er minder bijeenkomsten moeten komen, dan lijkt mij Den Haag de plaats, die 

het gemakkelijkste wat kan afstaan. Een paar vrijdagen b.v. 

Misschien is het mogelijk - de G.L. en het bestuur hebben natuurlijk het laatste woord - om 

een paar malen in het jaar langere rustpozen in te voegen. Want als je werkt dient er een 

zekere regelmaat in te zitten, anders ontwen je het concentreren te zeer. Om dat vast te 

houden zouden t.m. twee bijeenkomsten per week nodig zijn. 

Conclusie: in het komende verenigingsjaar wil ik wat minder gaan doen dan dit jaar, maar zou 

ik de buitenposten willen handhaven zoals tot nu toe het geval is. Den Haag zou twee tot drie 

bijeenkomsten per maand moeten inleveren, dit genomen over het gehele jaar. 

Niet alleen zou dit voor mij aannemelijker zijn, maar ook de verwerkers van de verslagen 

krijgen daardoor wat meer speelruimte en een overbelasting van de verzendgroep zou tevens 

voorkomen worden. 

Dit laatste doet mij afvragen, of het nog zinvol is het ODV-nieuws te handhaven. Voor mij is 

het leuk, want in mijn artikeltjes of, zoals in de laatste tijd vooral, brieven aan de leden heb ik 

plezier. De vaak onverwacht vele reacties die je daarop krijgt strelen het gemoed. 

Aan de andere kant: het blad vergt nogal wat kosten en moeiten. Laat dat maar een zaak voor 

het bestuur worden. Stoppen? Mij goed. Doorgaan? Wat mij betreft graag. Het kost me wel 

wat tijd om de zaak in elkaar te zetten, maar aan de andere kant kun je soms zo heerlijk je 

hart luchten en ook eens iets van je eigen denkbeelden en belevingen kwijt. 

Op die manier dreinen de gedachten maar door. Want de zaak dient zo geregeld te worden, 

dat ik alle aangegane verplichtingen ook kan vervullen. 

Op de achtergrond fluistert een gedachte: en wat dan wanneer je eenmaal 70 geworden bent? 

Moet je er dan maar helemaal mee uitscheiden? Want om eerlijk te zijn kan ik mij mijn 

bestaan niet indenken zonder het werk. Soms ben ik geneigd te zeggen: op 11 februari 1990 

stop ik voorgoed. 

Aan de andere kant zou ik door willen gaan, maar dan niet meer met de voor mij toch wel 

stringente werkindeling die een jaarprogramma met zich brengt. Er zijn zalen besproken, 

mensen zitten te wachten. Dus voel je je goedschiks of kwaadschiks genoopt te verschijnen. 



Het aantal malen dat ik koortsig, druipneuzend, ellendig, avonden gegeven heb, is 

ondertussen al niet meer te tellen. Het uitvallen van “het medium” brengt heel wat kosten, 

moeiten en teleurstelling met zich, dat is o.m. tijdens mijn verblijf in het ziekenhuis wel 

gebleken. 

Van die drang wil ik toch wel af. Eindelijk eens kunnen zeggen: Nee, hoor, vandaag - of 

morgen - heb ik geen zin. Maar dat kun je alleen doen, wanneer het kleine bijeenkomsten 

betreft waarvan alle aanwezigen te voren bekend zijn. 

Doorwerken na mijn 70 e jaar? Graag. Maar dan wel alleen voor besloten bijeenkomsten, die 

van het ene ogenblik op het andere kunnen worden afgelast. Dit alles wel te verstaan alleen 

wanneer ik er nog steeds van overtuigd ben, dat de kwaliteit van mijn werk goed blijft en ook 

anderen die overtuiging met mij blijven delen. 

Een mens heeft overigens wel eens vreemde gedachten. Zo dacht ik eens: Het zou de mooiste 

dood voor een medium zijn om op een avond na het einde van de lezing eenvoudig niet meer 

bij te komen en zo, uitgetreden ben je ook al, zonder moeite meteen verder te gaan in de 

wereld waarin je toch al vertoeft. 

Maar even later dacht ik toen weer: maar dat kun je de aanwezigen niet aandoen. Stel je de 

drukte voor, alle geloop en moeilijkheden die daaruit zouden kunnen ontstaan. 

Nu ja, geklets van een oude man. Of niet soms? In ieder geval denk ik bij een dergelijk 

onderwerp niet alleen aan mijzelf. En dat is al heel wat bij dergelijke onderwerpen. 

Maar ja, medium zijn is nu eenmaal een dualistisch bestaan: je leeft tussen twee werelden en 

hebt het gevoel, dat je aan beiden maar beperkt deel hebt. 

Niet-gelovigen zouden misschien spreken over een steeds heen en weer zwalken tussen 

fantasie en werkelijkheid. Maar hoe je het ook noemt, het is in feite je leven geworden. 

Uittredingen, kontakten met de geest werken op de duur verslavend, dat kan ik u uit eigen 

ervaring verzekeren. 

Vandaar ook dat ik, zoals al gezegd, mij geen leven voor kan stellen, waarin die geestelijke 

werkzaamheden en betrokkenheden ontbreken. In het leven in de stof zoek ik vooral de 

prettige dingen, de humor ook, die het dagelijkse leven zo ruimschoots pleegt aan te dragen. 

In de geestelijke werelden zoek ik vooral begrip, probeer ik het leven en ook mijzelve beter te 

leren begrijpen. Zelfs wanneer ik eens in de een of andere wereld “intrust” blijft het nog altijd 

een soort spelen met de waarheid, zoals ik die kan begrijpen. 

Mijn motto lijkt te zijn: neem afstand, blijf allereerst jezelf. Maar kijk naar alles wat je op je 

weg ontmoet. Houd nooit op met leren. Het gaat er niet om dat je bereikt, maar je kunt 

tenminste streven. 

Ik heb in mijn leven heel wat afgestreden en heel wat moeten verduren. Meestal loop ik pas 

warm als het om een principe gaat en zelfs dan ben ik nog in staat nuchter na te gaan, wat de 

meest juiste weg is om te handelen. 

Wat voor iemand die een driftkop van de eerste orde was - en soms nog is - op zijn minst een 

stapje vooruit betekent. Maar ja, je bent mens en wilt altijd meer. Niet noodzakelijk in 

goederen en geld, maar in weten, begrijpen en beseffen. 

Werkelijk, ik zou graag ver in de 90 jaren oud worden wanneer mijn lichaam maar redelijk 

hanteerbaar blijft en mijn verstand mij niet in de steek laat. Ik stel mijzelf slecht een 

voorwaarde: wanneer ik de aarde voor goed verlaat, ook al gebeurt dit vroeger, wil ik zeker 

zijn, dat ik de mensen iets heb gegeven; dat dat waarvoor ik geleefd heb, niet met mij geheel 

verdwijnt. 

Soms denk ik wel dat het belangrijkste van het leven ligt in het feit, dat je er bewust deel van 

bent. Heel wat mensen die ik heb leren kennen lopen door het leven heen zonder het feitelijk 

op te merken. Zij zijn voortdurend bezig met zichzelf, met het hiernamaals, met God, de 

222 



duivel en wat voor beelden zij nog meer in zich dragen. Of zij zijn bezeten van hun zaken, hun 

belangrijkheid en blijven zo blind voor de wereld rond hen. 

Vanuit de trein zie ik altijd weer dezelfde landschappen. Kort geleden reisde ik via Utrecht naar 

Amsterdam. Onderweg passeer je dan een rij bomen, die in de winter als een kantwerk tegen 

de lucht plegen af te steken. Schijnbaar was er voor de anderen niets veranderd. En toch 

scheen het mij dat de kleur iets anders geworden was, dat in het winterse zwart zich een vleug 

van nog niet geuit groen aftekende. De takken waren wat bultiger in lijn; knoppen begonnen 

zich te vormen. 

In die trein - zij was overvol - zaten toch zeker een paar honderd mensen. Hoevelen hebben 

dit gemerkt? Weinigen, denk ik. En toch zijn juist dit de dingen die mij het leven zijn waarde 

geven. 

Ook de straten zijn steeds weer vol van - gewoonlijk niet zo bedoelde - humoristen. Zoals de 

man die steeds weer met een zestal keffertjes aan de lijn en tegen wil en dank steeds weer 

gedwongen wordt om met een soort huppelpasjes te voorkomen dat hij door zijn lievelingen 

wordt vastgesnoerd. De humor ligt hier in het feit, dat de man voortdurend bevelen uitdeelt, 

die dan kwispelstaartend worden omgezet in het tegendeel van het bedoelde. 

En dan heb je tante Anna. Met haar meer dan 80 jaren krabbelt zij opgewekt als een menselijk 

vraagteken dat sleets is, door de straten. Toen haar eens gevraagd werd, waarom zij toch 

altijd weer bij gevaarlijke kruispunten pleegt over te steken, was haar antwoord: Voor mij is 

dat de enige kans nog eens aan de arm van een flinke vent te lopen. En inderdaad: altijd is er 

weer iemand bereid om tante Anna over te zetten of zelfs even naar huis te vergezellen. 

En laat mij vooral Freek niet vergeten. Freek heeft een winkel. Althans een ruimte waarin 

kopers de schaarse waren kunnen aanschaffen als zij niet wijzer zijn. Freek heeft een kwaal: 

zijn ruiten moeten altijd brandschoon de voorbijgangers spiegelen. 

Weer of geen weer, elke twee dagen klimt Freek met een emmertje een roestig trapje op en 

sponst en zeemt dat het een lust is. Daarbij verkracht hij elke opera-aria die hij zich deels 

herinneren kan. Het meeste geluid produceert hij, wanneer het regent terwijl hij zijn 

tweedaagse taak volbrengt. Gevraagd waarom hij juist dan zoveel geluid produceert was zijn 

antwoord: “Dan vergeet ik even dat ik het voor niets doe.” “Gratis?” “Nee, het is al weer vuil 

voor ik goed de ladder af ben!” 

Ik geef graag toe, dat dit onbenulligheden zijn. Maar elke keer dat ik Freek in de regen hoor 

zingen, moet ik even lachen. Want ergens prikkelt mij het gevoel dat er mensen zijn die al 

zingende dweilen met de kraan open. Juist wanneer je ouder wordt is het volgens mij erg 

belangrijk “erbij” te blijven behoren, deel te zijn van werk, leven en zelfs het verkeer. Je weet 

het wel: de tijd voor grote dingen is voorbij. Maar er zijn nog zoveel kleine dingen die de 

moeite waard zijn. 

De grote kunst is, naar ik geloof, gelegen in een steeds weer alle dingen zien, alles aanvaarden 

ook wat in de maatschappij en de omgeving steeds weer verandert. Het is mij al vaak 

opgevallen dat men je heus wel een eigen mening toebillijkt. zolang je maar bereid bent ook 

de mening van anderen aan te horen en hun standpunten te respecteren. 

Schijnbaar ontbreekt het velen aan een voldoende belangstelling voor alles, wat er gebeurt. 

Hoe vreemd kijken jongeren vaak niet, wanneer blijkt dat ik mee kan praten over flink en 

hardrock en niet ben blijven steken bij de klassieken of de Big Bands. Je weet dat zij achter je 

rug zullen zeggen, dat die ouwe kennelijk nog bij de tijd is. Maar als je hen tegen het lijf loopt 

ben je welkom in hun kringetje. 

Mijn enige vijanden - als ik hen althans zo mag noemen - zijn die sociaal geschoolde 

geitenbreiers, die op grond van hun theorieën menen het gehele leven te begrijpen en te 

kunnen leiden. Waarbij steeds weer duidelijk wordt, dat hun getrouwheid aan het geleerde nog 

wordt overtroffen door hun onbegrip voor de mensen. 

Let wel: er zijn er ook goede onder, jonge mensen die alles doen om het leven voor anderen 

draaglijker te maken. Maar helaas ontmoet ik deze echte sociaal bewogen werkers maar al te 



weinig. De meeste denken al dat zij alles weten en zijn werkelijk boos en gekwetst wanneer je 

iemand duidelijk maakt, dat er een heel grote afstand ligt tussen de mooie voorstellen en de 

feiten; tussen dat wat volgens hen de mensen moeten doen en de wijze, waarop die mensen 

reageren. 

Dat het mijn ongeluk is, vooral bij dit soort “helpers” betrokken te worden is vermoedelijk het 

resultaat van de hulp die ik aan niet-Nederlandstalige buurtgenoten zo nu en dan verleen. 

Maar zelfs van hen kan ik, na enig wikken en wegen, oprecht zeggen dat de buurt zonder hen 

er mogelijk nog slechter aan toe zou zijn. Want alles heeft zijn goede kant, zelfs al is het soms 

erg moeilijk die te vinden. 

Maar hoe dan ook, het leven is nog steeds de moeite waard. Je moet alleen weten, wat je wel 

en wat je niet meer kunt. Er is nog steeds veel waarom je kunt lachen of tenminste 

glimlachen. Ik kan - en wil - nog graag werken. De kunst is, om steeds net iets minder te doen 

dan je eigenlijk zoudt kunnen. Zodat je nooit geheel leeg en doodvermoeid in een 

misantropische stemming voorbij gaat aan al die dingen die het leven de moeite waard maken. 

Mijn overwegingen t.a.v. de Orde heb ik u al voor gelegd. Voeg hierbij hetgeen over 

levensvreugde werd gesteld en u zult begrijpen waarom ik meen minder bijeenkomsten te 

moeten gaan leiden. Ik zou willen dat ik nog meer kon doen. Maar de feiten zijn er. Om te 

voorkomen dat ik op den duur geheel in een andere wereld leef en alles wat tot de stoffelijke 

noodzaken en vreugden behoort ga verwaarlozen, moet ik wel rekening houden met de 

reserves die mij nog steeds een eigen en niet al te onaangenaam leven mogelijk maken. 

Het leven is goed voor mij geweest: voor velen kon ik iets betekenen, velen kon ik een beetje 

helpen hun weg te vinden. Lang heb ik op de grens van armoede geleefd, maar nooit ben ik de 

noodzakelijke dingen tekort gekomen. 

En nu de dagen hun tempo lijken te versnellen kan ik nog steeds alles wat ik mij voorgenomen 

had, volbrengen. Zo als het er nu naar uitziet zal ik zelfs tot het einde van mijn dagen actief 

kunnen blijven. Kortom: een leven om dankbaar voor te zijn. 

Maar, je moet realistisch blijven: weten wat kan en wat niet meer kan, wat de moeiten waard 

is en wat in feite alleen traditie is. Op mijn manier heb ik de balans opgemaakt. De conclusies 

zijn u bekend. In hoeverre de Geestelijke Leiding en het bestuur het eens zullen zijn, dat zal 

de komende dagen wel blijken. 

Zeker, de Orde zal de activiteiten moeten verminderen en over een paar jaren zal ik, naar ik 

aanneem, een andere wijze van werken gaan prefereren. Maar zij is en blijft een heel belangrijk 

deel van mijn leven. En zelfs wanneer de stem van de Orde voor enige tijd verstomt, is er 

een overvloed aan materiaal beschikbaar voor degenen die het denken en werken van de Orde 

belangrijk vinden. 

O ja. Na een aantal jaren komt er wel weer een “stem” voor de ODV naar voren. Wanneer dit 

een trancemedium is dan hoop ik, dat ik ook de kans krijg om eens door te komen. Want ik 

zou het werkelijk op prijs stellen mijn ervaren aan gene zijde den volke te verkonden. 

Maar wie weet? Misschien maak ik het nog op aarde mee, dat het werk wordt voortgezet. 

Waarschijnlijk zal ik dan mompelen dat het vroeger toch wel veel beter was, blijk gevende van 

de eigendunk en orthodoxie die zoveel oudere mensen eigen is. Ook al hoop ik, dat het eerste 

het geval zal zijn. Want hoe anderen je ook mogen beschouwen, zelf wil je aan jezelf blijven 

denken als iemand die nog best mee kan komen, die nog open staat voor al hetgeen er in de 

wereld verandert. 

En dan maar hopen, dat dit waar is. 

Karel. 

Toen het in 1987 weer tijd werd voor het ODV-nieuws 1987-3, was men al wat ingespeeld, 

misschien geeft “ingewerkt” beter de werkelijkheid van toen weer, op de veranderingen die 

224 



noodzakelijk geworden waren. Ook deze keer bood het medium, onze Karel van der Nagel, 

weer een zeer interessant artikel aan, dat de titel kreeg: 

Dolen in de tijd (1987-3) 

Er zijn tijden dat heden en verleden elkaar schijnen te ontmoeten. Je herinnert je iets uit het 

verleden en opeens ontstaat er een beeld in je van een toekomstige ontwikkeling. 

Volgens mij spelen hierbij associatieve reacties een grote rol en zou het geheel psychologisch 

verklaarbaar zijn indien niet in te vele gevallen het toekomstbeeld later tot werkelijkheid blijkt 

te worden. 

Impulsen uit het heden schijnen hierbij een belangrijke, zo niet al bepalende rol te spelen. De 

radio meldt het uitbreken van bosbranden in het zuiden van Frankrijk. Dit roep in mij een 

geheel duidelijk beeld op van een heidebrand bij Laren die ik als jongen eens hielp bestrijden. 

Zo ver zo goed. Maar waar komt dan opeens een ander beeld vandaan van vuur, rook en 

stoom in een mij geheel onbekend landschap? En hoe kom ik aan het gevoel dat het rond 

Kerstmis is? 

Ik geef u hier als voorbeeld een geval, dat mij nog geen week geleden overkwam. Of dit iets te 

betekenen heeft? Dat kan ik u na Kerstmis pas vertellen - wanneer ik mij dit alles dan nog 

duidelijk kan herinneren. 

Maar het geheel kan u verduidelijken, wat ik in feite bedoel: Je hoort of ziet iets. Er ontwaakt 

een herinnering en lang vergeten belevingen staan je opeens helder en met alle details voor de 

geest. Dan, als ware het een overvloeier in een film, gaat het herinneringsbeeld over in een 

ander beeld, al even scherp en helder. 

Je neemt iets waar, maar zonder je er in feite betrokken bij te voelen. En zonder enige reden 

“weet” je opeens waar je je bevindt. In het genoemde voorbeeld stond ik aan een steile kust 

met veel rotsen en riffen of koraalbanken voor de kust. Zelf bevond ik mij op een hoge rots. 

Vlakbij zag ik een torenachtig maar niet zeer hoog vervallen bouwsel. Links van mij woedde 

een hevige brand, rechts zag ik eveneens vooral duistere stukken grond. De zee vlak bij 

stoomde of werd door een nogal duistere nevel verhuld. 

Ik schrok net op tijd wakker om de radio iets te horen neuzelen over te lage temperaturen 

voor de tijd van het jaar. Ik schat dan ook, dat het gehele proces zich in minder dan 3 minuten 

heeft afgespeeld, ook al leek het mij, dat dit alles veel langer had geduurd. 

Nu zijn dergelijke associatieve voorstellingen voor mij niet bepaald iets bijzonders. Soms 

komen er meerdere kort achtereen voor, dan weer zijn er tussentijden van een maand of 

meer. 

Deze zaken schijnen mij eenvoudig te verklaren met de middelen en regels van de psychologie, 

wanneer het droombeeld van de toekomst alleen een droom en niet meer blijkt te 

zijn. Maar rond 6 op de 10 “droombeelden” blijken later angstig dicht een werkelijk gebeuren 

benaderd te hebben. 

En dat roept dan vragen op. Voorzie je werkelijk de toekomst? Of voel je de dingen aan en 

wordt de associatie een middel om voorgevoelens een vorm te geven? Ik weet het werkelijk 

niet. 

Wel is duidelijk geworden dat vooral t.a.v. tijdsbepaling er nogal wat moeilijkheden bestaan. 

Iets wat mij trouwens ook bij uittredingen in tijd steeds weer opviel. 

Hierdoor lijkt mij een praktische waarde van een zwerven in de tijd nogal beperkt: het 

verleden is soms te dateren aan de hand van bepaalde gebeurtenissen of personen. Maar die 

zijn al bekend. Behalve de beleving zelf is er dus niets bruikbaars of nieuws te bereiken. Zie je 

vooruit dan is het nog erger: je ziet dat een bepaald lot in de loterij zal winnen, maar je kunt 

er niet achter komen om welke trekking het handelt. Erg aangenaam om later te kunnen 

zeggen: zie je wel, dit nummer heeft inderdaad gewonnen, maar niet voordelig. 



Zover is na te gaan bestaat inderdaad de mogelijkheid om, associatief of op andere wijze soms 

reisjes in de tijd te maken. Maar het nut is niet bepaald groot en het genoegen is soms wel, 

vaak echter geheel niet aanwezig. 

Je zou het bij het voorgaande kunnen laten, wanneer er niet bepaalde vragen aan deze 

belevingen verbonden zijn: Indien een zo groot aantal waarnemingen een redelijke juistheid 

vertonen zou dit betekenen dat het gebeuren in de tijd dus geheel of tenminste grotendeels 

vast ligt. 

Toen ik tijdens een uittreding tegenover een van onze geestelijke vrienden dit ter spraken 

bracht, stelde deze echter: er bestaan een aantal punten in de tijd, die werkelijk vast schijnen 

te liggen. Is punt een eenmaal bereikt, dan staat vast, dat te eniger tijd ook punt twee bereikt 

zal worden. 

Maar op welke wijze het vaste punt twee tot stand zal komen staat niet vast. Er zijn 

verschillende wegen en processen mogelijk. De wijze waarop dit geschiedt kan door de mens 

zelf bepaald of tenminste sterk beïnvloed worden. 

Zo, dacht ik. Dat weten we al weer. Maar er bleven mij toch bepaalde punten onduidelijk, 

zodat ik een volgende keer in uitgetreden toestand de zaak nog eens opnam. Helaas met een 

andere bekende, die overigens gemeenlijk op een hoger vlak pleegt te verkeren. 

En daar ging opnieuw voor mij de zaak in de war: Dat is maar zeer voorwaardelijk waar, 

orakelde vriend Theo. Er is een directe samenhang tussen denken en gebeuren. Wanneer jij 

dus iets “ziet” en denkt geef je daarmede de mogelijkheid, tot feit te worden. Ook wanneer het 

alleen maar een voorstelling betreft die jij een associatieve beleving noemt. 

Dank u beleefd!!!! Dus zit ik nu helemaal in de mallemolen: zie ik dingen omdat zij moeten 

gebeuren of gebeuren dingen omdat ik mij die heb voorgesteld? 

Ik ben er nog steeds niet achter. Dat er anomalieën in de tijd bestaan weet ik. Het is mij zelfs 

gebeurd dat ik hulp verleende bij de overgang van iemand die ik enkele dagen later nog zeer 

levend ontmoette. Hij stierf rond zeven maanden later, maar wel onder omstandigheden die ik 

al meegemaakt had. 

Een andere maal was ik aanwezig bij het sterven van een bekende en kreeg hierdoor contact 

met de gestorvene, ofschoon dit eerst dagen na de begrafenis gebeurde. En gezien de feiten 

die ik toen vernam - en die zover mij bekend niemand anders heeft geweten voordien - valt 

het moeilijk, dit laatste geval af te doen met een associatie zonder meer of zelfs te verklaren 

door de belangstelling die ik voor de persoon in kwestie koesterde. 

Maar de “boodschap” van de overledene, die ik de nabestaanden overbracht - zonder 

natuurlijk in te gaan op de wijze waarop ik deze had gekregen - maakte het hen mogelijk een 

brief te vinden die de overledene kennelijk op zijn ziekbed had geschreven en waarin bepaalde 

voor hen belangrijke gegevens werden vermeld. Deze was door hen niet aangetroffen en 

bevond zich in de kamer die ik tijdens het “helpen bij de overgang” had gezien en op de plaats 

waar deze door de overgegane was verborgen en mij aangewezen. 

Dit is overigens ruim tien jaren geleden gebeurd en kan dus als voorbeeld geciteerd worden 

zolang ik niemand zeg, om wie het ging. Enkele meer recente belevingen van een verschuiving 

van tijd - althans voor mijn bewustzijn - bestaan wel, maar zijn ook voor mijzelf niet duidelijk 

controleerbaar. 

En als men het in de geest al niet geheel eens kan worden over de oorzaak en redenen van dit 

fenomeen, lijkt het mij ook niet al te brutaal wanneer ik mijn eigen denkbeelden over deze 

vreemde belevingen in verleden en toekomst hier weergeef. 

Ik denk dat ons innerlijk besef - onderbewustzijn, geest of hoe men dit ook moet aanduiden - 

een groter deel van de tijd omvat dan wij normaal kunnen overzien. 

226 



Stel nu eens, dat er tussen een beleven in het verleden en een punt in de toekomst of 

desnoods nabij het heden waarin wij leven, een harmonie is. De herinnering zou dan dit 

harmonische punt dichter bij de oppervlakte van het bewustzijn kunnen brengen. 

Daar ik meer dan anderen gewend ben dergelijke subliminale invloeden op mij in te laten 

werken, is het mogelijk, dat hierdoor voor mij helderder beelden ontstaan, terwijl iemand die 

niet getraind is, mogelijk alleen een vage indruk of vliedende gedachte er aan over houdt. 

Ofschoon ik geen zekerheid heb over het volgende, meen ik toch, dat deze “harmonie” tussen 

twee punten in de tijd vooral bepaald zal worden door het in beide beelden aanwezig zijn van 

identieke of tenminste oppervlakkig gelijke verschijnselen, voorwerpen e.d. 

In het eerst gegeven voorbeeld hoor ik spreken over bosbrand. Associatie: een heidebrand 

waarin ik een rol speelde. Opgekomen beeld: brand in de natuur elders. 

De plaats en tijdsbepaling zijn vermoedelijk eveneens associatief, ofschoon het mij moeilijk 

valt te veronderstellen, zeggen, waarom ik in dit geval eerst aan Nieuw-Zeeland dacht 

waarmede ik niets te maken heb, wat ik niet ken en waar ook geen kennissen of familie van 

mij volgens mijn weten ooit geweest is. 

En hoe kom ik aan “Kerstmis”? Er moet hoe dan ook in het beeld iets zijn wat mij hier toe 

bracht. 

Er zullen wel lezers zijn die nu menen, dat deze gegevens mij door de een of andere geest zijn 

ingegeven. Maar dan had ik toch meer verwacht aan duidelijkheid. 

En daar kijkt het niet bepaald op. Ik heb immers vooral de laatste twee jaren vele dergelijke 

overgangen van herinnering naar een mij onbekende omgeving meegemaakt en steeds weer 

had ik het gevoel dat ik opeens wist, waar ik was. De tijdsaanduidingen zijn gemeenlijk vager 

en minder definitief als in het door mij gegeven voorbeeld, maar komen toch steeds voor. 

Steeds weer betreft het ook gebeurtenissen waaraan ik niets zou kunnen veranderen, zelf al 

beschikte ik over de meest nauwkeurige gegevens. 

Er zijn ook andere waarnemingen in de tijd, die echter geen associatieve processen schijnen te 

vereisen. Wanneer zij uitkomen is het natuurlijke een eclatant succes. Maar ook hier schuilen 

er nogal wat adders onder het gras. 

Ik zag enige tijd geleden een moordaanslag op Reagan. Op het ogenblik dat geschoten werd 

zag ik de man achterover vallen, half in de deur van een auto. Daarna echter verwaasde het 

beeld. Zover mij bekend was er geen enkele aanleiding om iets dergelijks te vermoeden en 

daar ik nooit de moord op een staatshoofd heb beleefd, was er geen associatieve achtergrond 

aanwezig. 

Deze aanslag vond inderdaad plaats, rond 9 weken later. Maar de man was slechts licht 

geraakt in de bovenarm. Toch had het door mij geziene beeld eerder tot de conclusie gevoerd 

dat er sprake was van een dodelijk of ernstig verwondend schot. 

De “omgeving”, zover ik dit in het beeld kon nagaan, was een andere dan de plaats waarop de 

aanslag werkelijk plaats vond: ik zag duidelijk een hoog bankgebouw omringd door lagere 

gebouwen. 

Juist: de aanslag zelf. Fout: omgeving. Tijd niet te bepalen. Je ontvangt een flard van de 

toekomst, dat is zeker. Maar een juist duiden is bijna onmogelijk. 

In andere gevallen neem je zaken waar, die niet feitelijk zo gebeuren. Voorbeeld: Ik sta aan 

de boulevard in Scheveningen. Het strand strekt zich ongewoon ver uit. Mensen lopen tot aan 

de uitvloeiers van enkele golven die de branding vormen. 

Ik loop een trap af, maar betreed het strand niet. Opeens zien wij allen die daar aanwezig zijn 

in de verte een hoge muur van water die op ons afkomt. Mensen op het strand worden 

meegevoerd, dreigen te verdrinken. 

Ik ga enkele treden omhoog. Het water breekt tegen de muur van de boulevard met daverend 

geweld. Het peil bereikt net de trede onder die waarop ik sta. Ik help iemand die door het 



water is mee gespoeld de trap op. De droom of het visioen eindigt. Ik hoor iemand zeggen: 

over vier dagen. 

Vier dagen later - niet overdag maar gedurende de nacht - wordt een groot aantal 

strandpaviljoens tot splinters geslagen tijdens een springtij. Maar er zijn geen persoonlijke 

ongelukken, de zee is niet abnormaal ver teruggetrokken van het strand en volgens de 

couranten sloeg het water alleen over de boulevard ter hoogte van de Keizerstraat. 

Is er enig verband tussen het feit en de “droom”? Het tijdstip klopt ongeveer. De rest is 

dermate anders dat enige conclusies niet mogelijk schijnt behalve dan dat het beeld geheel 

anders was dan de werkelijkheid. 

Maar maanden later kwam ik in gesprek met een oude visser, die mij vertelde dat iets 

dergelijks in 1909 was gebeurd en dat het gehele oude vissersdorp - nu lang verdwenen - ruim 

een meter onder water had gestaan. 

Anders gezegd: het geschouwde beeld was dus wel mogelijk. Vraag: zag ik misschien een 

waarschijnlijkheid en niet een feit? Na ruim veertig jaren praktijk met het paranormale kom ik 

persoonlijk tot de conclusie, dat de visioenen van de toekomst geen feiten weergeven, maar 

de mogelijkheden of waarschijnlijkheden. 

Daar ook de beelden uit het verleden zelden geheel en feitelijk juist zijn, ofschoon soms 

treffende details geheel met de voorbije werkelijkheid stroken, meen ik mijn vraag ook hier te 

mogen herhalen. 

Bovendien speelt hier nog iets anders een rol: in vele gevallen neem je - vaak als geest deel 

aan het gebeuren dat je waarneemt. Zoals uit een eerder gegeven voorbeeld blijkt kan dit 

deelnemen zelfs later zinvolle resultaten opleveren. 

Aan de andere kant blijft de vraag hoe je deel kunt nemen in een gebeuren, dat reeds weken 

of zelfs jaren geleden plaats vond. Bovendien staan tegenover een geval waaruit bruikbare 

gegevens voortkomen er misschien wel tien die grotendeels anders zijn verlopen dan je 

meende te beleven. 

Speelt ook hier waarschijnlijkheid een rol? Of heb je te maken met iets, wat altijd weer 

grotendeels uit jezelf voortkomt en waaraan enkele gegevens uit b.v. een algemeen 

bovenbewustzijn ten grondslag liggen? 

Zoals bij vele paranormale zaken krijg je zo nu en dan enkele antwoorden. Maar bij nadere 

beschouwing blijken zij veel meer vragen op te roepen dan zij verklaard hebben. De ervaring 

heeft verder wel geleerd, dat dit dolen in de tijd slechts bij uitzondering van waarde of 

betekenis is voor de wereld waarin je leeft. 

Nu ben ik geneigd te stellen. Dat niets geheel zinloos of nutteloos kan zijn in het bestaan. En 

gezien het voorgaande zou dit nut voornamelijk van persoonlijke aard zijn. Misschien vormen 

deze beelden een waarschuwing of een mogelijkheid, bepaalde spanningen te ontladen. 

In dat geval zou er toch weer sprake zijn van een associatief proces, waarbij niet besefte 

innerlijke spanningen e.d. in feite bepalen met welke punten “in de tijd” je besef tijdelijk in 

harmonie komt. 

Of om het nog eenvoudiger te stellen: het dolen in de tijd is in feite alleen een vorm van 

dromen, waarbij het werkelijkheidsquotient wat hoger ligt dan normaal. En over het nut van 

dromen is voldoende bekend. 

In de tijd dat ik als medium werkzaam ben, is mij duidelijk geworden, dat je je wel op een 

bepaalde sfeer, een bepaald peil kunt instellen, maar dat hetgeen “doorkomt” toch ook in 

grote mate bepaald wordt door je eigen stemming, de omgeving, de mensen waarvoor je 

werkzaam bent. 

228 



Het ziet er naar uit dat er in ons iets bestaat waardoor buiten onze wil en weten om, een keuze 

gemaakt wordt t.a.v. hetgeen wordt gebracht, hetgeen je droomt, de beelden die je beleeft 

wanneer je meent te zwerven door de tijd. 

Zoals ik naar ik meen in de loop der tijden wel bewezen heb, heeft het resultaat waarde. Naast 

de personen uit de geest waarmee ik werk, hebben ook aanwezigen een sterke invloed op 

hetgeen er gebracht wordt en in vele gevallen zijn er duidelijke aanduidingen van een 

telepathisch rapport tussen de geest en bepaalde personen. Het aantal malen dat er 

controleerbaar op gedachten van anderen wordt ingegaan is te groot om van toeval te kunnen 

spreken. 

Of hier ook persoonlijke mogelijkheden en gevoelens een rol spelen? Het is zeker niet uit te 

sluiten. Toch ben ik er zeker van, dat mijnerzijds nooit bewust enige poging in die richting is 

ondernomen. En onbewuste factoren kun je nu eenmaal niet zonder meer controleren. 

Het leven is vol raadsels en het grootste daarvan is de mens zelf. 

Hoe dan ook, enige zelfkennis verzamel je wel in de loop van de tijd. Maar zeker weten wie en 

wat je bent? Voor mijn gevoel duurt dat nog wel een paar levens al eer ik kan beweren, dat ik 

precies snap wat ik ben en doe. 

Maar meestal wil je natuurlijk niet toegeven, dat je niet begrijpt waarom je het een doet en 

het ander laat, waarom je de ene belevenis zo belangrijk lijkt en een andere die menselijk 

gezien veel meer invloed heeft, eigenlijk als een voorbijgaand verschijnsel vergeten wordt voor 

zij goed en wel ten einde is. 

Natuurlijk, voor alles is wel een reden te vinden. Maar of die reden nu ook de juiste is? Ik kan 

stellen dat het stukje dat u op de vorige bladzijden gelezen hebt, de vorige maal op het laatste 

ogenblik door een andere bijdrage vervangen werd, omdat dit beter zo uitkwam. 

Men zou kunnen stellen dat ik het nu in dit blad laat verschijnen omdat ik het zonde vind het 

te laten liggen. Of mogelijk omdat ik, nu het eindelijk eens wat zomert, te lui ben om een 

nieuw artikeltje te schrijven. In beide gevallen is het niet helemaal onwaar. Maar nu ik probeer 

dit gewrocht op maat te brengen, realiseer ik mij opeens dat ik eergisteren een witte 

begrafenis voorbij zag trekken, kompleet met alle staatsie die een vorstelijke begrafenis met 

zich brengt. Alleen de plaats kon ik niet geheel thuis brengen, ofschoon het wel in ons land 

plaats vond. Doolde ik in de tijd? Voorzag ik iets? Of was het alleen maar een droom zonder 

meer? 

Ik weet het werkelijk niet. Ik kan u alleen met de hand op het hart verzekeren dat ik reeds 

voordien besloten had “delen in de tijd” te gebruiken en het reeds deels op stencil had 

gebracht. 

Toeval? Associatie? Maar hoezo dan die begrafenis? Daarover schreef ik toch niet? 

Raadsels te over. Een handige jongen die er een verklaring voor vindt en een zeer wijs mens 

die er de juiste verklaring voor kan geven. Ikke niet. 

Neen. Wanneer je eerlijk probeert te zijn tegenover jezelf is er heel wat, waarvoor zonder 

meer geen verklaring is te geven die steek blijft houden. Toeval? Dwangpositie? Kom nou! Dat 

zijn de uitvluchten die we gebruiken om niet toe te moeten geven dat er dingen zijn die ons 

leven regeren zonder dat wij er veel van bemerken of stem in de zaak hebben. 

Pas wanneer je jezelf werkelijk geheel en al kent ben je misschien eigen baas. Maar tot die tijd 

ben je eerder een Chinese puzzel voor jezelf: soms kun je er een stukje uit peuteren, maar je 

bent en blijft bang dat alles uit elkaar zal vallen wanneer je te ver gaat en dan niet meer in 

elkaar te krijgen is. Wij allen zijn, geloof ik, eeuwige wezens, die dolen in de tijd en dit zelf niet 

meer beseffen kunnen; alomvattende wezens, die steeds weer blijven steken bij een klein 

stukje van hetgeen zij werkelijk zijn. 

Nu ja, basta. Ik filosofeer maar wat. Zoals een vriend van mij zou zeggen: er komt zo in ieder 

geval weer een passend stukje uit de duim van het medium. En mogelijk heeft hij gelijk en ben 

ik alleen te dom om dat te beseffen. 



Hoe het ook zij: de vakantie komt steeds nader, de weervoorspellingen zijn eindelijk wat 

optimistischer en als het soms toch regent hebt u nu een nieuw jaarprogramma om u mee 

bezig te houden. Prettige zomermaanden. 

ODV-nieuws 1987-4. Zoals u in de vorige beschouwing van het medium heeft kunnen lezen 

is het begrip “tijd” maar een heel moeilijk te vatten gegeven. En toch gaat die tijd verder, 

door ons wel of niet verklaard of begrepen. Dus ligt daar inderdaad het vierde ODV-nieuws 

van het jaar 1987 voor ons. Ook daarin een bijdrage van Karel, hij zette er boven: 

Chinoiserie (1987-4) 

De wereld is vol van verrassingen. Terwijl ik, rustig in een hoekje gezeten het vertrek van de 

trein afwachtte, dromde een kleine horde zeer progressief geklede jonge vrouwen het 

compartiment binnen en vervulde het bijna slaperige treindeel met harde en vaak hooghese 

stemmen. 

Kennelijk hadden de dames allen haar op de tanden, maar dit deed niets af aan de 

duidelijkheid van hun uitspraken, die de onwaardigheid van alle politici en in feite alle mannen 

luidkeels verkondigden. 

Ik wendde mij mijn boekje toe, want kankeren kan ik zelf veel beter. Maar opeens werd mijn 

aandacht getrokken door een uitspraak van meer Chinese aard: de voor mij niet zichtbare 

“dame” verzocht haar vriendinnen nu eens even de wafels dicht te houden en vervolgde: “Het 

volgende jaar wordt het nog veel erger, want dat is het jaar van de draak”. 

Met moeite onderdrukte ik de opmerking, dat de dames dan wel enige maanden te vroeg 

waren binnen gekomen en luisterde weer met meer aandacht. Toen de stem echter verder nog 

verkondigde dat het komende jaar de wereld geteisterd zou worden door dieven en koppige 

dwazen, besloot ik zelf eens iets te gaan lezen over de Chinese jaarbeelden. Want volgens mij 

zat deze verdwaasde alwetendheid uitstralende stem er naast en niet zo'n beetje ook. 

Hier volgen dan enige punten welke voortkwamen uit mijn pogingen mijn kennis over dit 

onderwerp wat op te frissen. 

1987 is het jaar van de kat. Of, wanneer je de Japanse traditie volgt, het jaar van het konijn. 

Dit betekent een jaar waarin de ijdelheid vaak domineert en men gemeenlijk meer met zichzelf 

dan met de problemen van de wereld bezig is. Eigen belang en vaak kortzichtigheid bepalen de 

gang van zaken. Eigenwijsheid en aangenaam sociaal gedrag lopen dit jaar al te vaak parallel, 

terwijl de mensen die in de publiciteit staan en zich belangrijk vinden, geneigd zijn allerhande 

zaken door elkaar te halen. 

En 1988 is inderdaad het jaar van de draak Al begint het dan niet op 1 januari, maar rond 15 

februari. De dame die zo luidkeels de Nederlandse taal mishandelde had dus inderdaad wel 

enig gelijk. Maar wat het erger worden betreft, had zij het, naar ik meen, aardig mis. Het 

wordt een jaar, waarin nieuwe persoonlijkheden op de voorgrond treden die, ongeacht de 

weinig diplomatieke wijze waarop zij hun visie op allerhande zaken uiten, vaak onbehouwen en 

weinig diplomatiek zullen aandoen. Enkele figuren blijken opeens een zeer grote invloed uit te 

kunnen oefenen en vinden dan ook vele fanatieke volgelingen. 

Voor bijna alle mensen zal het jaar echter gunstiger zijn dan 1987 en heel wat problemen van 

internationale, nationale en persoonlijke aard vinden dan ook rond de zesde maand van het 

jaar een oplossing. 

Volgens de westerse interpretatie van de loop de planeten zou rond deze maand trouwens een 

grote verandering op kunnen treden in de internationale politiek en, hoe ongeloofwaardig dit 

op het ogenblik ook moge schijnen: er schijnt een oplossing voor de Golfcrisis gevonden te 

worden in die periode. 

K.N. 

230 



Op persoonlijk vlak brengt het jaar van de draak de meeste mensen meer zekerheid, 

vooruitgang, maar ook veranderingen in de persoonlijke sfeer, die zelfs de komende jaren 

kunnen gaan bepalen. Een uitzondering zou hierbij gelden voor allen die geboren zijn in het 

jaar van de hond, die, vaak ten onrechte, veel schijnen te vinden om zich over te beklagen. 

Terwijl mensen die in het jaar van het varken geboren zijn wel eens in moeilijkheden zouden 

kunnen komen door hun neiging, het goede der aarde in te grote hoeveelheden tot zich te 

nemen, wat de gezondheid ernstig kan schaden. 

En wanneer u nu zoudt willen weten of u kat, slang, varken of iets anders bent volgens uw 

geboortejaar is hier een eenvoudige manier om het uit te rekenen: de cyclus bevat 12 

beelden. Het patroon begint dus elke 12 jaren opnieuw. Voorbeeld: 1927 was het jaar van de 

kat. Dat betekent dat ook 1915 en 1935 tot dit beeld behoren, terwijl het laatst voorgaande 

jaar van de kat viel op 1975. 

Wanneer u aanneemt dat het jaar begint op 5 februari zult u er nooit meer dan 10 dagen naast 

zitten. Zeker is, dat de maand januari altijd voor het grootste deel behoort tot het teken dat 

het voorgaande jaar beheerst. 

Hier volgt een reeks jaartallen behorende bij de tekens. Gemakshalve nam ik daarbij de 20ger 

jaren als uitgangspunt, maar door steeds 12 jaren erbij te tellen of af te trekken kunt u uw 

eigen teken snel berekenen. 

Slang: 1929. Paard: 1930. Geit: 1931. Aap: 1932. Haan: 1921. Hond: 1922. 

Varken: 1923. Rat: 1924. Buffel: 1925. Tijger: 1926. Kat: 1927. Draak: 1928. 

De chinezen werken overigens met de maankalender, zodat de maanstand het begin van het 

nieuwe jaar aanduidt. En bega ook niet de fout de dieren in te schatten volgens de bij ons 

gangbare interpretatie. De slang b.v. is een symbool van wijsheid; de rat van diepzinnigheid 

en het varken verbeeldt o.m. ridderlijkheid. 

En nu ik toch bezig ben, wil ik voor alle tekens ook de verwachting voor het jaar van de draak 

geven: 

De slang: een rustig jaar. Alles valt uiteindelijk mee. 

Het Paard: u boekt enige succesjes. U zult tevreden zijn. 

De geit: er valt heel wat te genieten. Aarzel niet te veel. 

De aap: u krijgt de kans op de voorgrond te treden. Veel plezier. 

De Haan: nadruk op persoonlijke relaties. Neem een beslissing op dit gebied. Maar speculeer 

niet met geld. 

De Hond: zelfbeklag komt te veel voor. Het valt heus wel mee. 

Het varken: pas op voor luiheid, eet lekker, geniet, maar niet te veel. 

De rat: de zaken gaan beter. Kalm aan echter. 

Buffel: droom niet te veel, maak je geen illusies en doe je werk. 

De tijger: tijd om wat rust te nemen. Opschepperij kan u duur te staan komen. 

De kat: dit jaar is er veel te vieren, zaken gaan goed. Blijf kalm. 

De draak: het kan niet op, alles loopt mee. Maar leg wat opzij voor het volgende jaar. 

U ziet wat een enkele opmerking soms wakker kan maken. Je wilt even iets controleren en 

voor je het weet zit je midden in een hele reeks van interpretaties. Hoe juist zijn die? Voor mij 

persoonlijk klopt het altijd wel redelijk, maar hoe het voor anderen past, weet ik ook niet, 

daarvoor heb ik te weinig gebruik gemaakt van de Chinese horoscopie. 

Trouwens, in de hier gangbare astrologie ben ik ook niet zo heel erg thuis. De stand van de 

planeten en zo nodig enkele sterren gebruik ik alleen, wanneer het nodig is mijn intuïties wat 

tijd en plaats betreft nader te preciseren. En om eerlijk te zijn: ik voorzie in 1988 vooral veel 



ingrijpende veranderingen in de wereld. In Iran b.v. begint volgens mij over rond een maand - 

oktober dus - een reeks van aanslagen, waarbij leidende figuren van het huidige bewind 

kunnen omkomen. Een kwestie van bloedwraak, waarschijnlijk voorbereid in Tunis of Algiers. 

En de reeks schandalen, zowel hier te lande als elders, schijnt de eerste maanden af heden 

ook verrassende publicaties ten gevolge te hebben. 

De natuur laat zich ook niet onbetuigd. De wisselvalligheid is niet van de lucht. De kou zal 

gemeenlijk wel meevallen, omdat na enkele zeer koude dagen steeds weer een golf van 

warmte volgt. Wanneer ik de tekens juist interpreteer krijgen wij wel een vroeg voorjaar, maar 

zal late vorst de bloesems wel aantasten. 

Dat enkele aardbevingen en overstromingen op het programma staan zal niemand verbazen. 

De reacties op dergelijke gebeurtenissen zijn echter minder normaal en kunnen verrassende 

vormen aannemen. 

En al weet ik niet waarom, er schijnt het een en ander te veranderen in het Pentagon door 

ziekte, dood of ontslag van figuren die daar jaren lang de dienst hebben uit gemaakt. Dit kan 

een terugslag hebben op de campagne van Reagan. 

In Engeland schijnt de natuur het deze maal op de westkust en Wales gemunt te hebben. Door 

inwerkingen van de natuur worden hier nogal wat kleinere rampen veroorzaakt. Van langere 

duur en groter belang lijkt mij een hierdoor ontstane crisis in een atoomcentrale. Trouwens, 

een ongeluk en uitstroming van radioactief gas of materiaal schijnt in de komende maanden 

ook Frankrijk te verwachten, wat voor de wijnbouw desastreuze gevolgen kan hebben. 

En in Nederland zal rond mei nog een nieuw schandaal los breken over een wel heel 

zonderlinge besteding van staatsgelden. Maar de zomer zal beter zijn dan die welke nu achter 

ons ligt en zelfs de maanden juli en augustus schijnen voor liefhebbers van een aangebrande 

huid gunstig uit te vallen. 

Dus bottel ik mijn ongenoegen voorlopig maar op om het voor later te bewaren, want voor 

mijn gevoel zal ik dit jaar druk bezig zijn met prettiger dingen. En als mijn verwachtingen niet 

liegen, zullen velen die dit lezen eveneens het komende jaar te druk zijn met allerhande ingrijpende 

veranderingen in hun leefwijze en situatie om tijd te kunnen verknoeien met gemopper 

dat toch niets uithaalt. 

Zover ik het kan overzien gaan wij allen een jaar tegemoet dat veel aangename verrassingen 

bergt. Een jaar waaraan je later met genoegen terug zult denken. Wij zullen er natuurlijk veel 

zelf aan moeten doen, maar dat is nooit anders geweest. Alleen is de kans tot slagen voor 

ruim de helft van de Nederlandse bevolking veel groter dan in de laatste 10 jaren. En dat is al 

heel wat. 

Een volgende maal schrijf ik wel weer een stukje over meer persoonlijk en mogelijk ook meer 

geestelijke zaken. Maar deze maal bracht ergernis mij op het spoor van de toekomst. En waar 

het hart vol van is loopt mijn schrijfmachine over. 

Ik zal dan ook dit kattebelletje maar gaan beëindigen, want het wordt de hoogste tijd te gaan 

dweilen, zodat ik eindelijk weer tot mijn meer dagelijkse bezigheden kan terugkeren. 

K.N. 

De redactie schreef hieronder:” Was dit soms een schrijven van een rare chinees? Uw 

redactie weet niet zoveel over de toekomst. Maar een ding staat vast: rond 15 januari 

verschijnt ons volgende nummer, of wij nu door de kat of de hond gebeten worden...” En 

zo ligt dan voor ons het eerste ODV-nieuws van 1988; dus nummer 1988-1. En het ligt 

voor de hand dat ons medium zo zijn bespiegelingen zal hebben gehad rond een voorbij 

gegaan jaar en een nieuw in aanbouw. 

Wat uit zijn schrijfmachine te voorschijn kwam kreeg inderdaad de titel: 

232 



Jaarwisseling (1988-1) 

Nog zijn de mensen vol van de kerstovervloed en een nieuwe reden tot excessen kondigt zich 

reeds aan met enkele verstrooide knallen en de laatste inbeslagnemingen van illegaal 

vuurwerk. 

Winkels en kramen puilen uit van vettige oliebollen en besuikerde appelbeignets, terwijl radio 

en TV hun programma's voornamelijk schijnen te vullen met de ellende die nu nog net geen 

jaar achter ons ligt. 

Staatshoofden bereiden naarstig hun nieuwjaarstoespraken voor - indien zij althans niet met 

Kerstmis al aan het woord zijn geweest. 

Was de kerstviering voor velen een feest van veel eten en desnoods daarna zeer discreet en 

persoonlijk knallen; nu ligt de nadruk op niet zo persoonlijke knaleffecten, die de middenstand 

weer een extra omzet van vele miljoenen moet geven. 

Op oude jaar doe ik mijn inkopen. Wat gehaast, want de knaleffecten hebben een eigenaardige 

inwerking op de kattenbeesten: is de baas aanwezig, dan biedt diens schoot een voldoende 

gevoel van veiligheid en indien deze al bezet blijkt te zijn door een medewolbaal werken ook 

diens schouders zeer rustgevend. 

Maar o wee wanneer die veilige haven niet aanwezig blijkt. Dan ren je, zonder je af te vragen, 

wat daarbij sneuvelt en verstop je je trillend van de zenuwen op een donker plekje. 

En zoals u begrijpen zult wil ik dit laatste noch mijn katten, noch mijn interieur - schamel als 

het moge zijn - niet aan doen. Dus vlei ik mij, terwijl de duisternis naderbij sluipt, op een luie 

stoel, omgeven door enkele vaste en vloeibare versnaperingen en bereid mij voor op de dingen 

die gaan komen. 

De TV biedt een keuze aan tussen suikerzoete romantiek, enkele oorlogsfilms en heel veel 

muziek of wat daar voor door moet gaan. Het kattenvolk slokt nog haastig enkele brokken op, 

ikzelf neem een geestrijke versnapering. Dan loeit er buiten iets, wat in mijn dagen nog een 

gillende keukenmeid genoemd werd, maar wat volgens de advertenties een superluchthuiler 

genoemd dient te worden. 

De katten besluiten dat het tijd wordt zich in zekerheid te brengen en ik wijs ze nog even te 

wachten, omdat het mij beter lijkt voor de geschokte feline zenuwen wanneer de 

overgordijnen gesloten worden. 

Zo begint een periode van zitten, strelen, denken en snoepen. 

De TV geeft op het ene station verhalen van hongersnood en Ethiopië, op een ander kanaal 

demonstreert John Wayne moed, volharding en meerwaardigheid in een oorlogsfilm die mij 

even doet denken aan de kerstrede van president Reagan. Ik zet het geluid af en verzink, 

terwijl mijn handen bijna automatisch een wollige pels krauwen, even in diepzinnigheden: 

Als er een God is, als er demonen zijn, wat zullen zij dan wel denken van al dit wild geraas? 

Als ik God zou zijn, zou ik waarschijnlijk mijn schouders eens ophalen en over gaan tot de orde 

van de dag. En als ik - wat de hemel verhoede - een demon zou zijn, zou ik waarschijnlijk in 

een honend gelach uitbarsten en de mensen toe roepen: “Met dat lawaai kunnen jullie mij niet 

verjagen zolang ik zoveel mensen heb, die mij een nog groter gevoel van veiligheid geven dan 

die katten op schoot ervaren.” 

Trouwens, waar zijn demonen nog voor nodig, wanneer er zoveel mensen leven die tenminste 

even goed anderen kunnen vernietigen, onderwerpen en misleiden? En hoeveel mensen die 

denken dat zij iets weten onderwerpen anderen aan hun inzichten zonder zich ooit af te vragen 

wie de rekening voor hun zogenaamd gelijk zal moeten betalen? 

Een groot deel van de mensheid schijnt liever een ander te geloven dan de conclusies van 

eigen zintuigen en eigen verstand. 



Aan de andere kant: wat is die vreemde innerlijke zekerheid die zovele bezitten - zelfs 

ondergetekende - dit “weten” dat sterker blijkt te zijn dan alle verstandelijke overwegingen en 

zelfs soms de feiten eenvoudig negeert? 

Terwijl de TV nu aankondigt dat men zich zal kunnen vermaken met de spannende moord op 

de Oriënt Express en buiten een eerste vonkenfontein de onwerkelijkheid van mijn denken 

onderstreept, draven mijn gedachten door. 

Hoe weet ik, dat mijn dromen geen werkelijkheid zijn? Hoe weet ik dat mijn uittredingen geen 

droombeelden zijn, geschapen door spanningen of onbesefte verlangens? Ben ik een figuur in 

het boek van een mij onbekende schrijver of scheppen mijn gedachten juist werkelijkheden die 

anderen binden aan een bepaald noodlot? Het is nu even rustig buiten. De knallers en de 

huilers moeten kennelijk even wachten tot hun beheerders de inwendige mens gesterkt 

hebben en de vette hap met het zoveelste biertje begoten hebben. Ik doezel weg in 

herinneringen. 

Even zie ik weer een niet geheel nuchtere Lou Bandy op een Rotterdams toneel galmen dat het 

leven toch heus niet zo kwaad is en geef hem gelijk. En Buziau onderbreekt zijn grollen voor 

een gevoelige monoloog die mij nu toch, ondanks de werkelijkheid die er achter schuilt, te 

pessimistisch voor komt. 

Dan sta ik verbaasd te kijken hoe op een zonnige meimorgen een uit golfplaat gemaakt 

vliegtuig met als kentekenen hakenkruisen over zeilt.... 

Het knalt weer en ik schrik op. De poezendame op mijn schoot ook. Na enkele geruststellende 

strelingen kiest zij alvast een vak voor haar volgende incarnatie en besluit mijn dijen alvast 

even te tatoeëren als voorbereiding voor alles wat mogelijk nog komt. 

Op de buis schittert het kapsel van ene Hercule Poirot als treffende reclame voor 

brillantineproductie van het vooroorlogse België. Moppie, die mijn schouders als veilige plaats 

heeft gekozen drapeert zich even opnieuw rond mij en voor een ogenblik wordt haar staart mij 

tot een snor waar zelfs genoemde Hercule trots op zou zijn. 

Mensen en dieren trekken nu door mijn brein. Wonderlijk dat ik aan beide soorten wezens 

alleen maar goede herinneringen schijn te hebben. Wat heeft het leven mij veel goeds 

geboden, wat heb ik vaak kunnen lachen, blij kunnen zijn. 

Het leven was tot op heden werkelijk de moeite waard. En de kinderen die nu - gelukkig onder 

het angstvallige toezicht van een vader - een bombardement van kleine knallen veroorzaken, 

lachen ook, zijn gelukkig, voelen zich gewichtig en mogelijk zelfs even machtig. 

Ook voor hen is het leven even goed: op blijven, knallen veroorzaken en zelfs ook nog gillen 

met vader als veilige toevlucht bij de hand; wat kan er beter zijn? 

De mensen vragen geloof ik, wel eens te veel van het leven en de wereld. Maar wanneer je 

van alles steeds weer het beste maakt, is het werkelijk de moeite nog wel waard. Het zijn 

vooral onze eigen gedachten die de zon van levenslust steeds weer verdrijven. Het is vooral 

onze neiging om anderen de schuld te geven, die ons ontevreden en somber maakt. 

Eigenlijk zou je elke dag van je leven met een paar knallen moeten besluiten, al was het alleen 

maar om jezelf te zeggen: voorbij is voorbij, morgen begin ik opnieuw. 

Maar zelfs wanneer je probeert zo te leven is er altijd weer de reeks restanten uit het verleden 

en de veronderstellingen die je in je draagt omtrent je toekomst. En die kun je even weinig 

uitschakelen als ik op het ogenblik mij los kan maken van het geknetter buiten. 

En evenmin kan ik mij losmaken van de gedachte dat ik deze aantekeningen moet omzetten in 

een leesbaar proza en op stencil dien te brengen opdat mijn belofte, dat ik mijn artikeltje zou 

leveren, niet onvervuld blijft. 

Ik pak een appelbeignet, schenk nog een klein slokje whisky in en keer even terug naar het 

heden. Op straat hebben de mensen kennelijk plezier met alle lawaai dat zij veroorzaken - 

234 



alleen de katten denken daar kennelijk nog steeds anders over. De TV toont nog steeds zonder 

geluid de grimassen van de vetkuivige detective. 

Nog een klein uur tot middernacht. Dan zal ik naar buiten gaan en alle buren een gelukkig 

nieuwjaar wensen, terwijl de katten voor een half uurtje voor zich zelf een veilig plaatsje 

moeten vinden. Maar nu kan ik nog even mijn herinneringen laten spelen. 

Wanneer een Chinees u wil vervloeken op beleefde wijze, wenst hij u toe, dat u in een 

belangwekkende tijd moogt leven. Heb ik in een vorig leven ruzie gehad met een Chinese 

magiër, die mij een dergelijke vloek heeft opgelegd? Want belangwekkende tijden heb ik zeker 

beleefd: 

Als kind de wilde twintiger jaren. Dan de grote werkeloosheid van de dertiger jaren, de tweede 

wereldoorlog, de wederopbouw en de vele occulte en geestelijke avonturen die tot op heden 

mijn dagen - en vaak nachten - vullen. 

Weer zit ik als kind op het strand en praat met de oude pinda-chinees, die vele onverstaanbare 

klanken produceert, waarvan ik mij alleen nog het steeds herhaalde Tsjang Kai Tsjek” 

herinner. Toen dacht ik dat de man zo heette en begroette hem dus altijd met die klanken - 

wat meestal goed was voor een stukje gebroken pindasuiker reep. 

En dan die kostschool waarop ik enkele jaren heb doorgebracht: zoveel jongens om mee te 

praten en toch je eenzaam voelen en zo in de eenzame nachten leren bewust uit te treden. 

Maar ook zitten op de Dam, praten met Provo's en andere hippe figuren. Dromen over een 

wereld, die nooit zal ontstaan zolang de mensen blijven zoals zij zijn. Trouwen, zweven tussen 

tederheid en strijd. In de vakanties samen voor een dag of tien door Nederland zwerven, elke 

dag weer, genieten van mooie dagen en regenvlagen. Ziekte, afscheid en zelfs opluchting. 

De levenscaleidoscoop plooit scène aan scène. Steeds weer denk je: dat had ik toch anders 

moeten aanpakken, maar steeds ook weer volgt daarop het besef dat je de essentie van alles 

nooit had willen missen. 

En zelfs even het gevoel dat het goed is, op een avond als deze eens alleen te zijn en als in 

een dagdroom je leven even de revue te laten passeren. Het verleden spint een cocon rond mij 

van geborgenheid, voldaanheid. Een gevoel van tevreden geluk koestert mij. 

De werelden van het verleden, de wensdromen sijpelen weg, nu de klok het uur van 

jaarwisseling nadert. Zeker, er zijn nog heel wat dingen op de wereld die ik graag zou zien, 

beleven, leren kennen. Maar in vergelijk tot al wat is geweest lijken zij nu even onbelangrijk. 

Voorzichtig de katten van schoot zetten nu, jas aanschieten, want het is tijd om de gehele 

wereld een gelukkig 1988 toe te wensen. Niet dat een ieder het zal krijgen, maar toegewenst 

krijgen zij het in ieder geval. U ook, lezers. 

Nu ik dit op stencil zit te tikken heerst buiten de wat katterige stilte van de nieuwjaarsmorgen. 

De straat, die gisteravond uit vonkenfonteinen en Romeinse kaarsen scheen te bestaan, ligt er 

drabbig en vuil bij, ongestoord door verkeer of voorbijgangers. 

Al tikkende proef ik nog even de onsamenhangende samenhang na van gisteravond. 

Gestimuleerd door vele knaleffecten braken fragmenten herinnering in mij los, afgewisseld met 

flitsen van gedachten en aan het tijdseigen aangepaste consumpties. 

Even heb ik mij zelfs afgevraagd of het niet beter zou zijn een ander stukje te schrijven. Want 

dit verslag van een oudejaarsavond lijkt mij te zeer op mijzelf toegespitst en daarom mogelijk 

voor anderen minder interessant. Aan de andere kant probeer ik u in deze kattebelletjes iets te 

laten zien van hetgeen ik ook nog ben, buiten het “medium” dat u gemeenlijk ontmoet. 

Het masker dat je tegenover anderen draagt wordt wat sleetser wanneer je met de 

schrijfmachine alleen bent. Dat masker geheel afzetten doe je hoogstens, wanneer je diep in je 

zelf keert en probeert te beseffen wat je eigenlijk bent, wat je betekent. En zelfs dan zijn er 

altijd nog zaken, die je liever laat rusten of die je snel van een kermisfaçade van goedheid 

voorziet. 



Maar wanneer je gewoon bezig bent met het verleden, dan lijken de herinneringen maar al te 

vaak op een fikse sneeuwbui die alles hult in het smetteloos wit van de onschuld en zelfs 

onkruid een ongewone schoonheid schijnt te verlenen. 

Pas wanneer je door die laag heen breekt zie je de fouten, de onzekerheden, de dwaasheid en 

het onbegrip, dat zij eveneens vertegenwoordigen. Wie eerlijk wil zijn zal toe moeten geven, 

dat hij honderden malen faalde tegenover die enkele keer, dat werkelijk iets goeds tot stand 

werd gebracht. 

Het is moeilijk jezelf te aanvaarden zoals je werkelijk bent. En toch zul je dit eerst moeten 

doen om in jezelf die vreemde kracht te ontdekken die het je mogelijk maakt altijd weer te 

glimlachen over het leven en jezelf, vrolijk en stevig verder te gaan op een pad, waarvan je de 

eindbestemming ondanks alle mooie verhalen dient af te wachten. 

O zeker, er is een leven na de dood. Daarvan heb ik, zij het op een zuiver persoonlijke basis, 

bewijzen genoeg gehad. Maar zelfs dan nog blijft de vraag bestaan, of alles wat je denkt te 

zien en mee te maken, wel de werkelijkheid vertegenwoordigt. 

Neem eens dit als voorbeeld: ik “droom” uitgetreden te zijn en trek, gekleed als een soort 

kruisridder en gewapend met een zwaard en een gouden kruis, ergens de diepten in om 

iemand te “bevrijden”. Op de terugweg worden wij bedreigd door monsters die ik - de hemel 

beware mij in het dagelijkse bestaan voor een dergelijke overmoed - aanval en op de vlucht 

jaag. Hoe moet je zo iets nu bezien? Een restant van verknochtheid aan de verhalen van 

Ridder Haggard? Redelijk beschouwd is iets dergelijks een soort nachtmerrie de luxe. En toch 

voel ik diep in mijzelf dat er, al is het mogelijk alleen een symbool, er een werkelijkheid achter 

schuil gaat. 

Aan de andere kant spreek ik soms met mensen die al lang dood zijn en hetgeen zij zeggen 

past bij hen, is zinvol en behelst vaak zaken waarvan ik bewust althans, niet op de hoogte 

was. De vraag is alleen maar in hoeverre de omgeving waarin ik hen “zie” strookt met een 

werkelijkheid aan gene zijde. Groene velden, bloesems, stranden, steden en delen van steden 

- soms erg grauw - kunnen wel bestaan, maar zeker ben ik daar van in geen geval. Hoe ouder 

je wordt, hoe meer je gaat inzien dat je van weinig of niets zeker bent. Soms benijd ik de 

mensen die menen dat zij na hun dood zonder meer in de een of andere hemel zullen 

belanden, ook al weet ik, dat hun zekerheid in feite berust op een teveel aan geloof en een 

tekort aan eigen ervaren. En al heb ik het vermoeden, dat bij velen die dergelijke 

“zekerheden” verkondigen niet zozeer weten dan wel angst de basis vormt. 

Een Duitse zei eens:” Ons volk heeft nu eenmaal behoeft aan een leider, iemand die je zegt 

wat je moet doen en denken. Zij verklaarde hiermede de aanhankelijke trouw zonder kritiek 

zowel aan de Kaiser als aan Adolf Hitler. Soms denk ik, dat zij gelijk had. 

Maar dan schrik ik toch weer een beetje terug voor de consequenties van een dergelijke 

redenering: Alle aanvaarding van geloof op gezag zonder enige kritiek, alle gevoel van 

uitverkoren zijn e.d. zouden dan ook op een dergelijk effect berusten. Het verschil met het 

Nationaal Socialisme is dan alleen gradueel, niet essentieel. 

En het verklaart tevens waarom zovele mensen zich vrijwillig tot slaven maken, de bevelen 

van hun “overheden” zonder aarzeling of werkelijke kritiek op volgen. De behoefte de 

verantwoordelijkheden van het leven op anderen af te schuiven, verklaart dan ook, waarom 

men priesters, pausen, ayatollahs als onaantastbaar beschouwt. 

Wanneer je niemand hebt om te zeggen wat je moet doen, dient te denken, dan ben je zelf 

zonder meer aansprakelijk en verantwoordelijk voor alles wat je doet en bent. De rest, een 

eeuwige zaligheid, een paradijs of een ideale wereld voor het nageslacht, zijn dan in feite 

alleen reclameleuzen waarmede je voor jezelf je slaafsheid kunt rationaliseren. 

Wanneer ik uitga van mijzelf moet ik aannemen dat bijna iedere mens diep in zich een 

onredelijke zekerheid koestert, een soort geloof. Dit legt je a.h.w. verplichtingen op en vormt 

de basis van je oordeel over jezelf en anderen. 

236 



Maar voor mijn gevoel kan dit nimmer een reden zijn om aan anderen eisen te stellen die je 

zelf niet eens geheel kunt vervullen. Hoe moeilijk het soms ook is om anderen een vrijheid van 

denken en leven te gunnen die je voor jezelf niet eens geheel durft aanvaarden. 

Het leven van de mens lijkt mij gevuld met regels, die allen verkondigen: gij zult; of: gij zult 

niet. Het aanvaarden of je verzetten daar tegen is een goede manier om te ontkomen aan de 

werkelijke vragen van het leven: wat ben je en wat ben je niet? 

Wat je werkelijk bent, bepaalt wat je kunt zijn voor anderen, zoals hetgeen je niet bent of 

kunt, bepalend zal zijn voor de meeste van je conflicten met anderen. De mooiste theorie, de 

meest overtuigende welsprekendheid kunnen daar, volgens mij, niets aan veranderen. Mijn 

leus is dan ook: wees tevreden met wat je bent en maak er van wat je kunt. 

Beroep je in dergelijke dingen niet op God, het vaderland of welke onbepaalde algemeenheid 

dan ook. Probeer jezelf te kennen en te leven volgens hetgeen je voelt te zijn. Dat betekent 

soms beperkingen aanvaarden, maar aan de andere kant schept het een innerlijke vrede die 

zowel op aarde als in een (voor sommigen eventueel) Hiernamaals de belangrijkste factor is in 

leven, ervaren en gelukkig zijn. 

Beziende wat ik schreef, vraag ik mij wel even af of de nieuwjaarskater even mee aan het 

woord is gekomen. Maar zelfs een momentopname uit mijn leven is in zoverre oprecht dat de 

denkbeelden die ik spui, mij al vele jaren bekend en eigen zijn. 

Naarmate de jaren in aantal toenemen, veranderen de mensen: wie eens veel nadacht gaat 

leven met de feiten van de dag, wie voornamelijk deed, vaak zonder na te denken, gaat steeds 

meer nadenken en zoeken naar samenhangen. Kortom: de filosoof wordt praktisch, de 

practicus wordt meer filosoof. En behorende tot de laatste categorie besef ik, dat tussen beide 

gegeven ontwikkelingen oneindig veel tussentrappen moeten bestaan. 

Er schijnt zelfs een soort te zijn die begint met niet te denken en dit weet vol te houden tot op 

zeer rijpe leeftijd: mensen die als kind geboren kinderlijk blijven tot de kindsheid hen 

overweldigt. Maar daarmede heb ik weinig of geen ervaringen kunnen boeken, zodat deze 

laatste veronderstelling op vermoedens, niet op waargenomen feiten berust. 

Ik vermoed dat het voortkomt uit de innerlijke wereld van de mens: Een kind leeft voornamelijk 

in fantasieën en dromen en ziet de feiten gemeenlijk als een onrechtmatige 

aantasting van hetgeen het voelt als zijn ego toekomende. 

Velen dromen dan niet meer bewust en verliezen zo het contact met het eigen innerlijk leven, 

dat toch een zo groot deel van je beleven en beoordelen van je wereld en jezelf bepaalt. 

Anderen baseren wensdromen op hun uiterlijke omstandigheden en wereld, zonder te 

beseffen, dat hun beleven lang niet altijd strookt met de feiten die zij ontmoeten. Maar wie 

van buiten naar binnen begint te zien, ontdekt steeds meer hoezeer de innerlijke wereld alle 

beleven domineert en de betekenis van de uiterlijke wereld a.h.w. van de werkelijkheid 

vervreemdt. 

Kortom: de practicus die zijn innerlijk en zijn fantasie leert zien als een mogelijkheid de feiten 

te manipuleren - dat is altijd weer de eerste fase van het proces - komt tot een begrip van de 

wisselwerking tussen innerlijk en de wereld daarbuiten en wordt in de ogen van anderen 

uiteindelijk een filosoof. 

Filosofen nu vinden voor alles verklaringen en benaderingen die voor hen, in hun beleven en 

benadering van de wereld, juist zijn en beseffen langzaamaan dat wat voor hen waar is, voor 

anderen alleen maar onaanvaardbaar of zelfs waanzinnige speculatie betekent. 

Zo rond de jaarwisseling bestaat er bij velen de neiging om terug te zien en vooruit te zien 

gelijktijdig. Mijn gedachten en reacties gedurende deze dagen volgende lijd ik daaraan 

eveneens wel wat, maar voert alles mij tot pogingen, de betekenis van het heden en mijn 

band daarmede nader te bepalen. 

En daarin vind ik, ondanks alles een reden tot tevredenheid, een soort rustig gelukkig zijn. O, 

ik ben nog steeds driftig, ik ken begeerten en angsten als een ieder. Maar het zit aan de 



buitenkant. Een deel van mijzelf kijkt onberoerd door dit alles toe, soms glimlachend, soms 

kritiserende alsof het gehele leven deels een voorstelling van een niet al te goed 

amateursgezelschap zou zijn. 

Wat neerkomt op een soort isolement van waaruit je je rol speelt zonder er geheel in op te 

gaan. Aan de andere kant voel je je veel meer verbonden met je medespelers dan met de 

“wereld” en vind je daarin een bevrediging, een rust en vreugde tegelijk, die op een andere 

wijze, naar ik meen, moeilijk te bereiken is. 

Diepzinnig. Of niet soms? Maar waar ook. Wie het onvermijdelijke kan zien als zodanig en 

daardoor aanvaarden, heeft tenminste de mogelijkheid de kleine vreugden en zorgen geheel te 

beleven zonder er aan ten gronde te gaan. 

Ondertussen is het 4 januari geworden. Voorbij is alle bezinnelijkheid. Vandaag moet ik mijn 

artikeltje beëindigen, morgen begint het werk weer. De wereld is vol mensen die elkander nog 

steeds een gelukkig 1988 wensen alsof er iets geheel nieuws, een nieuw begin zou zijn. Het 

weer trekt zich er niets van aan, zon en aarde draaien voort alsof de mensheid geen feesten 

en dromen over de toekomst had gevierd. 

De vredesboodschappen van vooraanstaande burgers verdwijnen in de archieven. In Afghanistan, 

Israël, rond de Rode zee worden mensen gedood als op zovele dagen die voorbij 

gingen. Economen begraven hun vergissingen van gisteren onder de sombere prognoses voor 

morgen. 

Lege woorden verhullen ook nu het gebrek aan besluitvaardigheid, daadkracht en inzicht, en 

degenen die het hardst schreeuwen krijgen ook nu te vaak gelijk. 

Als er al een nieuwjaar bestaat, dan alleen in de mens zelf. En ook wij kunnen niet van de ene 

dag op de andere veranderen. Alles is een proces van groeien en beseffen. Maar ja, terwijl ik 

voor mij meen dat dit alles juist is en al vele jaren zie als werkelijk, blijf ook ik een ieder toe 

kwelen: en een gelukkig nieuwjaar. 

Wat meer is, ik meen het nog echt ook. Wanneer mijn eigen gevoelens over de komende tijd 

iets te zeggen hebben, wordt het maar een vreemd jaar, vol met onverwachte gebeurtenissen 

en veranderingen. Er hangen spanningen die zich in natuurverschijnselen zullen uiten. 

Er zijn onder de mensen dingen gaande, die tegen het einde van het jaar in vele landen wel 

eens tot verrassende ontwikkelingen zouden kunnen voeren. 

Mijn lichaam zal zwakker worden, dar lijkt onvermijdelijk. Maar innerlijk sla ik nieuwe wegen 

in, vind nieuwe krachtbronnen en in mijn “dromen” zullen nieuwe elementen een rol gaan 

spelen. En bij u? Het is het jaar van de draak, een jaar vol onstuimigheid, veranderingen, 

maar ook van nieuwe mogelijkheden, nieuwe ontwikkelingen. 

Wat was keert niet meer terug, wat komt ontwikkelt zich voor sommigen te snel, zodat zij 

zullen klagen omdat oude gewoonten en methoden worden aangetast. Wie dit kan aanvaarden 

zal op zijn minst een interessant, maar waarschijnlijk ook een goed jaar vol met kleine 

meevallers en veranderingen beleven. 

Wij leven naar een nieuwe tijd en een andere menselijke samenleving toe. Moge het ons allen 

gegeven zijn dit alles te aanvaarden zonder daardoor ons innerlijk wezen, onze innerlijke rust 

en de kracht van het licht dat in ons leeft, te verliezen. Kort geleden zat ik in een koffieshop 

waar men de klanten als gebruikelijk een goed uiteinde en een goed begin wenste. Een van de 

klanten reageerde daarop met een schamper “dat zal wel, ja”. Ik heb mij er maar buiten 

gehouden. Maar wie zo reageert krijgt zeker gelijk, want wie let op het duister is blind, 

wanneer hij licht ontmoet. 

Ik ga mijn kattebelletje weer eens afsluiten. Eerst even uitblazen, voor de katten zorgen, 

mijzelf vertroetelen en dan: het nette pak aan en op naar de vermoeiende dut, waarin de 

geest het zijne kwijt kan. 

238 



Ondertussen draait de wereld rustig verder en wat er verder komt zien wij dan wel weer. En 

wanneer dit een reactie wordt van lezers die menen dat ik deze maal wel heel erg heb zitten 

kletsen, het zij zo. 

Misschien vind ik de volgende maal een onderwerp dat volgens u beter bij “Karel” past. 

Maar wees er van overtuigd dat u allen oprecht een goed 1988 is toegewenst en de Orde een 

jaar vol goede lessen en meevallers door 

Het laatste loodje (1988-3) 

Vele jaren heb ik trouw in elk ODV-nieuws een artikeltje gepubliceerd, schrifturen die in het 

begin bepaalde onderwerpen behandelden, maar geleidelijk overgingen in een brief aan onze 

leden. En om eerlijk te zijn: het is mij niet altijd even licht gevallen. Dit is dan de laatste maal. 

En werkelijk, wanneer ik probeer na te gaan wat ik u nog allemaal zou willen - en kunnen - 

vertellen, zo moet ik vaststellen dat ook hier het laatste loodje het zwaarste schijnt te zijn. 

Ik zou alle namen willen noemen van hen, die het werken van de Orde, en daarmede ook mijn 

werken, mogelijk hebben gemaakt. Het zijn er zoveel. In mijn herinnering komen namen als 

Noesje Polak, Adri Husen en Bas Guys onmiddellijk boven drijven. Maar er waren er meer, veel 

meer. En ofschoon ik hen juist nu schijn te moeten gedenken, wil ik U een dergelijke lange 

opsomming van namen besparen. Als kind vond ik het boek met de opsomming van alle 

geslachten en koningen al een voorbeeld van gepubliceerde verveling. 

Maar wat dan? Herinneringen ophalen? Ik heb dit de laatste tijd al te vaak gedaan. Gewoon 

wat ervaringen optekenen? Mijn hoofd staat er op het ogenblik niet naar. Gewoon een praatje 

dan maar. 

Weet u, ik beschouw mij zeker niet als iemand die beter is, of anders, dan de anderen. Maar 

op een ding ben ik altijd trots geweest: het feit dat ik mijn werk altijd trouw en op tijd heb 

gedaan. Een dergelijke trots voert tot ijdelheid, vandaar dat ik met alle geweld na de 40 jaren 

mediumschap nu ook door wil werken, tot ik kan zeggen dat ik ook 40 jaren lang voor de Orde 

en onder haar naam, en met haar uitsluitende hulp, als medium heb gefunctioneerd. Begin 

1989 zal dit ruimschoots het geval zijn. Bovendien word ik dan 70 jaren oud en dat lijkt mij 

een goed ogenblik om van het openbaar en regelmatig seanceren afscheid te nemen. 

Om organisatorische redenen blijkt het echter beter te zijn nog door te gaan tot 25 juni 1989. 

Het bestuur kan u dan nog een volledig jaarprogramma aanbieden - hoe beperkt het aantal 

bijeenkomsten dan ook is. Indien ik het vergelijk met de gloriejaren (waarin 320 

bijeenkomsten leiden per jaar een peulenschil leek). 

Nu ja, je zou op het ogenblik kunnen zeggen dat de geest nog willig is, maar het lichaam 

zwakker geworden is. En die toestand lijkt mij altijd nog aanvaardbaarder dan een lichaam dat 

willig is, terwijl de geest zwak is geworden. 

Terugziende lijkt het haast ondenkbaar dat ik tussen de 6000 en 8000 bijeenkomsten heb 

geleid. En toch is dit het geval, zoals een complete bibliotheek van uitgesproken en 

vastgelegde lezingen wel duidelijk maakt. Zij omvat ongeveer de helft van hetgeen ik in feite 

heb gepresteerd. 

Vreemder nog is het feit dat ik mij bij dit alles zo weinig betrokken schijn te voelen. Ik ben 

gehecht aan de bijeenkomsten, de mensen, het gevoel toch weer iets te hebben gepresteerd. 

Maar veel verder gaat het in feite niet. 

Je droomt je eigen dromen, leef je eigen leven, kent je eigen geestelijke avonturen en 

uittredingen. Die dingen maken je tot wat je werkelijk bent. Van al het andere blijft alleen de 

voldoening van betekenis te zijn geweest, iets gepresteerd te hebben wat door anderen op 

prijs gesteld wordt. Tja, die mensen in de zaal. Ik zal ze missen, al zijn er tijden geweest, dat 

ik sommige zeer enthousiaste leden wel eens verwenst heb wanneer zij in de pauze of na 

afloop je uitvoerig en betogend hun ervaringen of waarnemingen uit de doeken kwamen doen. 

K.N. 



Daar waren de lapelvatters, die je aan je jasje grepen om vooral nadruk te geven aan hun 

betoog, maar je zo gelijk een strategische terugtocht bijna onmogelijk maakten. En dan de 

sproeiers: hun enthousiasme spatte je vochtig tegemoet. Ook al een soort dat je niet 

gemakkelijk kwijt raakte, zodat je soms hoge nood moest voorwenden om even het 

oversproeiende enthousiasme af te kunnen vegen. En dan de voetstukbouwers, die in jou een 

heilige zagen, en je onmiddellijk wilden verheffen tot hun goeroe en geestelijk leider. 

Daar ben ik nu, na vele jaren diplomatiek verzet, eindelijk wel vanaf. Heus, het is prettig 

wanneer iemand je een compliment maakt, of je komt zeggen dat het werkelijk een 

indrukwekkende bijeenkomst was. Maar terwijl je hoofd nog gonst en je besef nog half in een 

andere wereld verkeert, is het moeilijk om op de langdurige bespreking van toch meer 

persoonlijke ervaringen en problemen in te gaan. 

M.a.w.: U hebt zich ongetwijfeld wel eens aan mijn optreden en wijze van reageren geërgerd, 

maar het was al te vaak wederkerig. En toch: alles wat de Orde is en heeft gedaan in deze 

fase van haar werken op aarde, is zeker niet alleen aan mij te danken, maar in feite voor het 

grootste gedeelte aan de mensen die door hun enthousiasme, hun offers en hun vrije tijd en 

geld, dit alles mogelijk maakten. 

Steeds weer hoor ik van mensen die oude brochures en verslagen hebben gelezen, dat de 

Orde vele ontwikkelingen en veranderingen in de maatschappij en menselijk denken heeft 

voorzien, zodat soms een brochure uit de vijftiger jaren nu nog door hen als zeer actueel wordt 

beschouwd. 

En zover het de enkele betreft die ik - voornamelijk op aandrang van mijn nu overleden vrouw, 

heb doorgelezen, kan ik niet anders dan hen gelijk geven. Neem b.v. de lezing over Rood 

China, lang geleden uitgesproken op verzoek van enkelen die wel eens wilden weten wat dit 

rode boekje van Mao nu eigenlijk betekende. Tot op heden ontwikkelen zich daar zaken nog 

steeds zoals daarin wordt gesteld. En toch vonden deskundigen het in die dagen een reeks 

onzinnige speculaties. 

Zoals gegevens over oorzaak en behandeling van kanker, die deskundigen toen onzinnig 

noemden, maar een van hen, die ik veel later in een publieke gelegenheid ontmoette - hij 

sprak mij aan, want ik kende de man niet meer - vertelde mij dat ik bijna op alle punten gelijk 

had gehad, volgens de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen en dat andere punten nu als 

zeer waarschijnlijk - zij het nog onbewezen - gelden. 

Het beroerde van de zaak was dat ik natuurlijk niet wist waar de man het over had, zodat hij 

mij met veel geduld moest uitleggen waarop zijn veronderstelling in feite berustte. Maar ja, 

dat is een van de nadelen van het vak zoals ik dit pleeg te beoefenen. 

Eigenlijk vindt ik het wel wat bedroevend een leven geleid te hebben vol van uitzonderlijke 

voorvallen, waarvan ik zelf nog minder begrijp dan degenen die mij ermee confronteerden. 

Maar op een andere manier zou het waarschijnlijk een leven zijn geworden vol van 

meerwaardigheidsbesef. Zoiets als een Amerikaanse televisiedominee, die geheel schijnt te 

vergeten dat hij niet meer of minder is dan elk ander mens. 

En dan het feit dat ik enkele jaren als medium heb gefunctioneerd zonder in de geest te 

geloven. Nu is het wel wat anders natuurlijk, maar in feite was ik al werkzaam voordat de Orde 

voor mij langzaam maar zeker een begrip daagde van hetgeen ik in feite aan het doen was. 

Natuurlijk, naarmate je langer met het werk bezig bent, wordt je meer geconfronteerd met 

feiten die wijzen op het bestaan van een complete geestenwereld, met allerhande afdelingen 

en een grote reeks van persoonlijkheden die je van alles willen leren en daarin soms zelfs wel 

eens slagen ook. Maar zelfs dit alles zou nog een droomwereld kunnen zijn. 

Alleen de overprestatie die ik elke avond weer leverde en de deskundige betogen over allerhande 

onderwerpen, waarvan ikzelf bewust geen enkel begrip, laat staan kermis bezat, 

hebben mij er uiteindelijk van overtuigd dat al die geesten werkelijk bestaan, dat de werelden 

die ik soms betreed op zijn minst een menselijke vertaling zijn van een werkelijkheid. 

240 



Maar wat voor een werkelijkheid? Wat te denken van een grauwe wereld vol afval waarin 

smoezelige winkels voornamelijk bedorven waren aanbieden? Tijdens de dromen die ik als 

uittreding aanduidt, heb ik in dergelijke werelden een aantal mensen de weg gewezen naar 

“buiten”, naar een wereld met veel groen en zonneschijn. Persoonlijk ben ik tot de overtuiging 

gekomen dat ik het beeld, van een werkelijke wereld die voor ongelukkige geesten een tijdelijk 

verblijf is, heb vertaald in termen die ik nog net kan begrijpen en mij dan ook kan herinneren. 

Of ik gelijk heb? Ik weet het werkelijk niet. Want hoe langer je je met deze dingen bezig 

houdt, hoe kleiner de zekerheden worden - mogelijk wel omdat je te veel bent gaan begrijpen 

om nog de eenvoudigste verklaring zonder meer voor de juiste te houden. 

En juist omdat je zelf zo onzeker begint te worden, vraag je je steeds meer af of de fanatieke 

overtuigingen van bepaalde gelovigen niet in feite voortkomen uit hun vermogen tot kritisch 

denken, dan wel geboren worden uit een behoefte zich meer te gevoelen dan anderen. Wat 

niet weg neemt dat ik groot respect heb voor mensen als de soldaten van het Leger des Heils, 

en zelfs de Jehova getuigen. Want die doen in ieder geval de dingen die zij volgens hun geloof 

dienen te doen, zonder voorbehoud en zonder hun menselijkheid te verliezen. 

Maar kun je een Christen, een Jood, een Moslim nog respecteren wanneer hij met de mond 

zijn geloof nadrukkelijk belijdt en gelijktijdig in zijn handelen tot het tegendeel wordt van 

hetgeen hij verkondigt? Natuurlijk, falen komt overal voor en ook ondergetekende heeft wel 

eens dingen gedaan die een verdraagzame zeker had moeten nalaten. Maar dan niet elke dag 

en steeds weer ten koste van anderen. 

Ik kan moeilijk geloven in de oprechtheid van mensen die beweren alles voor hun volk te 

willen doen en gelijktijdig er over twisten of hun dienstwagens voortaan meer dan f 100.000 

zullen mogen kosten of maar f 80.000. Wat maar een enkel voorbeeld is van de dingen die 

men zo nadrukkelijk ten nutte van het volk pleegt te besluiten. 

Nu ja, ik begin oud te worden en dan ben je natuurlijk niet meer in staat om het gewicht van 

dergelijke beslissingen te beseffen. En alle gewone mensen zijn niet in staat de politieke 

belangrijkheid te overzien van de zaken die anderen in hun naam besluiten te doen of te laten. 

Gelijk hebt u! 

Ik heb kennelijk het vermogen niet meer om te onderscheiden wat wel en niet toelaatbaar is. 

Maar dat neemt niet weg dat ik - innerlijk dan - een ieder het recht ontzeg te klagen over de 

onveiligheid op straat wanneer hijzelf rustig verder gaat terwijl vlak bij hem iemand in elkaar 

wordt geslagen of een oudere van een tasje wordt ontdaan. 

Zoals ik een ieder die probeert zo goed en rijkelijk mogelijk op de kosten van anderen te 

leven, het recht ontzeg te klagen wanneer hij of zij iets minder krijgt en dus bepaalde kleine 

luxes zal moeten missen. Misschien ben ik dom, maar volgens mij leven zelfs de mensen met 

een minimum inkomen hier rijker dan hard werkende middenstanders in de 

Derdewereldlanden. Wat mij natuurlijk tot een overjarig reactionair stempelt in de ogen van de 

betrokkenen. Leef met hetgeen je hebt zo gelukkig mogelijk, maar vecht voor alles waarvan je 

meent dat het je op grond van eigen prestatie toekomt, dat is mijn motto. 

Kort geleden stelde een “waar” gelovige, die er achter was gekomen wat mijn beroep in feite 

is, dat ik een groot zondaar was. En was nog boos en beledigd toen ik antwoordde dat dat een 

zaak tussen God en mij was, waaruit een vroom Christen zich beter weg kon houden. 

Vriend Henri omschreef zonde eens spottend als: elke gemiste kans. Wat voor vele 

interpretaties vatbaar is. Wanneer dit geldt voor materiele zaken, zo had de vrome inderdaad 

gelijk en ben ik een groot zondaar. Wanneer het echter betekent dat je van alle gaven en 

mogelijkheden een zo goed mogelijk gebruik moet maken sta ik er toch redelijk goed voor. 

Aan het einde van de rit wil je als mens nog wel eens terug kijken. Ook mij is dit niet vreemd. 

En er zijn heel wat dingen die ik liever anders gedaan had. Maar aan de andere kant: wanneer 

men mij zou vragen of ik dit leven nog eens over zou willen doen of een geheel ander leven 

met onbekende lasten en problemen zou willen aanvaarden, zo kies ik toch voor het leven dat 

ik heb gehad. 



Zeker, het was geen rijk leven voor zover het bezit betreft. Maar het was altijd interessant, vol 

avonturen en wonderlijke belevenissen. Met alle zorgen en alle leed, dat nu eenmaal 

onvermijdelijk schijnt wanneer je als mens leeft, was ik toch heel vaak gelukkig en nog veel 

vaker tevreden met de wereld en zelfs met mij zelf. 

Overal zijn, zelfs nu nog, dingen om te bewonderen, om je over te verheugen en wanneer je 

maar goed kijkt biedt elke dag ook wel een gelegenheid om te lachen over een situatie, een 

ander of jezelf. Neen, ik zou de afgelopen jaren niet willen inruilen voor een nieuw en onzeker 

ander lot. 

Mijn bestaan was al te vaak: dromen over het winnen van de honderdduizend en dan blij zijn 

met een vergeten gulden die je ergens in een oud pak vindt. Maar het gaat mijns inziens meer 

om het vermogen blij te zijn, dan om de sommen die daarmede gemoeid zijn. Zoals eens paar 

levendige indrukken vlak bij huis meer waard zijn dan vele wazige herinneringen aan een ver 

land waar je de taal niet kende, de mensen niet kon begrijpen en vaak de tijd niet kreeg om 

schoonheid werkelijk tot je door te laten dringen. 

Soms vraag je je af, of mensen niet lijden aan een vergroting van het 

zelfoverschattingsvermogen. iets wat mij ook niet bepaald vreemd is. Maar dan besef ik het 

weer en daal af tot de wat nederige, maar meer werkelijke staat van een mens, die zijn best 

doet en vaak falende leert. 

Zelfs het feit dat ik zonder meer aanneem dat de dingen die ik hier neerschrijf voor anderen 

van belang kunnen zijn, geeft duidelijk aan dat ik het met een terugvinden naar de 

werkelijkheid nog niet bepaald ver gebracht heb. 

Laat mij daarom ophouden meningen neer te pennen en proberen weer terug te keren tot de 

feiten. De eerste bijeenkomsten van de Orde vonden voornamelijk in particuliere huizen 

plaats. Gezellige bijeenkomsten, die wel een geestelijke bedoeling, maar vooral een sociale 

functie hadden. 

Het steeds toenemende aantal belangstellenden maakte het meer en meer onvermijdelijk, dat 

kleine zaaltjes werden gehuurd, die 40 personen plaats boden. En de toeloop bleef aanhouden, 

de zalen werden groter, de eisen van het werk steeds zwaarder. 

Om althans enigszins aan een inkomen te geraken werkte ik in die tijd ook voor andere 

verenigingen, zoals b.v. “Het Licht” en “Harmonia”. Maar het aantal van bijeenkomsten van de 

Orde nam steeds toe. Op elke zondag en vrijdagavond ook nog twee cursussen, twee 

discussies en maandelijks een esoterische groep en een jeugdgroep. 

De verslagen uit die tijd werden grotendeels door mijn vrouw en mij verwerkt. De heer 

Rientjes, die lange tijd de uitgave van de vrijdagavondverslagen - voor eigen rekening - op 

zich nam, legde opeens zijn werk voor ons neer. Mijn vrouw en ik namen die vier of vijf 

lezingen per maand voorlopig op ons. 

Gelijktijdig werd de belangstelling buiten mijn woonplaats groter. Arnhem, later Antwerpen 

kwamen er bij, maar ook Hengelo (O), “Harmonia” in Utrecht, “Het Licht” in Zaandam en 

Alkmaar, maar ook in Rotterdam. Het werk groeide mij bijna boven het hoofd. 

En denk niet dat die bijeenkomsten zo kort waren als tegenwoordig. Gemiddeld duurden zij 

van rond 8 uur tot rond 11 uur 's avonds. Ik denk dat het niet lang zo verder had kunnen gaan 

wanneer mejuffrouw Polak zich niet bereid had verklaard een deel van het tikwerk over te 

nemen. Uiteindelijk bleef ons alleen nog de - wekelijkse - vrijdagavond om uit te werken en op 

stencil te brengen. 

De hr. Adri Husen besteedde wekelijks twee avonden en een vrije dag aan het 

vermenigvuldigen van verslagen. Vrijwilligers bundelden de gereed gekomen nummers en 

bezorgden die in Den Haag een tijdlang persoonlijk bij de geadresseerden. 

242 



De roofbouw op mijn vermogens duurde nog enkele jaren. Toen volgde een zware inzinking. Ik 

wilde niet meer. Maar na drie maanden in de wei - met behoud van mijn salaris, toen f 160, 

per maand, begon ik aan de tweede fase. 

Steeds minder werkte ik voor andere groepen. In Rotterdam kwam uiteindelijk een afdeling 

van de Orde tot stand die tweemaandelijks bijeenkomsten hield. Voor verenigingen in Den 

Haag werkte ik niet meer. In Utrecht kwam ik een of hoogstens twee malen per jaar. Maar ook 

in Amsterdam was een groeiende belangstelling en werd een afdeling gesticht. Het programma 

was nog wel vol genoeg: 240 bijeenkomsten per jaar tegenover de meer dan 300 in de tijd 

daarvoor. 

Voor mij betekende dit onder meer dat ik minder moeilijkheden had bij het in trance gaan, 

vooral ook omdat het beginnen met gezang, en eventueel geloofsbelijdenis en twee gezangen 

zoals bij sommige groepen gebruikelijk was, mijn gehoor niet meer teisterde. 

Ik herinner mij een vereniging waar de vrouw van de voorzitter geloofde zeer goed te kunnen 

zingen. Helaas, deze sopraan placht elk lied tenminste drie noten te hoog in te zetten, hetgeen 

vooral de mannelijke aanwezigen bracht tot een afwisselend piepen en brommen. Met als 

gevolg dat ik - je kunt de vrouw van een voorzitter toch niet openlijk beledigen - het tot een 

gewoonte maakte juist voor het begin weg te vluchten naar zekere plaats onder het 

gemompel: “begin maar vast, ik ben zo terug”. Wat na enige schermutselingen zonder meer 

werd aanvaard. 

Dergelijke voorvallen hebben ongetwijfeld tot mijn diplomatieke vorming kunnen bijdragen. 

Zelfs het feit dat ik - na mijn huwelijk - een vast basisinkomen wenste, kon alleen met moeite 

verkocht worden, aan mensen die meenden dat je een gave voor niets in dienst van het volk 

diende te stellen - vergetende dat een verhongerd medium op den duur alleen nog vanuit de 

geest kan werken. 

Je zou trouwens kunnen stellen dat medium zijn op zich een wat eigenaardige, maar zeer 

doeltreffende leerschool vormt. Je leert mensen kennen en vaak begrijpen: cursus 

psychologie. Je reist veel en leert zo andere landen met hun eigenaardigheden beleven: cursus 

beperkte geografie. Je leert nadenken en speculeren: cursus filosofie. Soms komen mensen 

met hun problemen bij je - iets wat ik overigens niet pleeg aan te moedigen: cursus sociologie. 

Om maar niet te spreken over belevingen in andere werelden, lessen van overgeganen en wat 

dies meer zij. iets wat nog niet tot de erkende wetenschappen behoort, maar in het leven 

zeker van groot belang kan zijn, daar het je leert niet alleen feiten maar ook hun 

achtergronden te bezien en als geheel te benaderen. 

En wanneer je hulp bij stervenden biedt, of geesten uit een te duistere wereld naar een 

lichtere helpt brengen, besef je meer en meer hoe mensen vaak gevangen kunnen zijn in hun 

eigen schuldgevoelens. 

En lukt het je niet iemand een handje te helpen om hogerop te komen, dan zijn hun uitingen al 

voldoende om te begrijpen dat heel wat ellende en zelfoverschatting voortkomen uit de 

verwarringen, die een je vereenzelvigen met een “droom - ik” kan veroorzaken: van ziekten 

tot ontkenning van eigen verantwoordelijkheden en schuld toe. 

Ik spreek maar niet over de erkenning dat aanvoelen vaak betere resultaten mogelijk maakt 

dan beredeneren. Je wordt steeds wijzer en gaat ook je eigen beperkingen erkennen. Dit 

laatste bracht mij er toe wat meer ruimte in mijn agenda te laten en vrije tijd hoger te 

schatten. Al heb ik eveneens moeten leren, dat vrije tijd alleen kostbaar wordt wanneer je veel 

werk moet verzetten. 

Dankzij dit besef kwam ik er toe in overeenstemming met het bestuur alle werkzaamheden 

voor andere groepen dan de Orde - toen rond 250 per jaar - terug te brengen tot rond 200. 

Buiten de periode van zes weken dat ik aan een infectieziekte leed en medicijnen moest 

gebruiken die mijn denk en reactievermogen sterk beïnvloedden, kon ik getrouw mijn 

programma's afwerken. Een toenemend ernstig nieraandoening van mijn echtgenote bracht 



mij er later toe nogmaals het aantal bijeenkomsten wat te beperken, maar verder ging alles op 

rolletjes, zelfs wanneer mijn echtgenote in het ziekenhuis moest worden opgenomen. 

Tot de bekende oudeherenkwaal toesloeg: acute prostaataandoening. Opname, operatie, alles 

verliep voorspoedig. Alleen: hierdoor konden de laatste bijeenkomsten van het verenigingsjaar 

niet doorgaan. 

Toen mijn echtgenote op sterven lag en de wens te kennen gaf dit thuis te doen, was het 

gelukkig paasvakantie. Ruim een week viel eveneens een zestal zittingen uit, maar de avond 

van de dag waarop zij begraven was ging de bijeenkomst weer door. 

Nog een enkele maal moest ik verstek laten gaan: de opname voor een breukoperatie was zo 

gepland dat er geen avond behoefde uit te vallen, maar door een aantal ongevallen was er 

voor een dergelijke niet spoedeisende opname geen gelegenheid. Hetgeen betekende dat rond 

14 dagen lang geen bijeenkomsten konden worden gehouden. (All in all een prestatie wanneer 

u bedenkt dat dit alles een periode van rond 40 jaren omschrijft). Voor mij was zoiets 

onaangenaam, voor de toehoorders mogelijk een teleurstelling. Maar voor het bestuur en de 

medewerkers was het erger. Op de avonden die niet doorgaan aan de deur van de zaal staan 

en een ieder verontschuldigend meedelen dat het medium om deze of gene reden niet 

aanwezig kan zijn en dus de avond geen doorgang vindt lijkt mij maar een vervelend baantje. 

En wat onze vrienden uit de geest betreft: zij hebben vaak veel voor mij en mijn gezondheid 

gedaan. Soms kwam ik op de bijeenkomst ziek als een hond of alleen in staat fluisterende 

klanken voort te brengen. Na de zitting ging het mij altijd weer beter. En wanneer mijn 

energiepeil laag was werden de bijeenkomsten in duur aangepast aan het mogelijke, zodat 

nooit van overbelasting sprake was als gevolg van te lange zittingen e.d. 

Zelfs toen in Antwerpen - waar ik pleeg te overnachten - een spoorwegstaking uitbrak, werd ik 

tijdig gewaarschuwd: normaal bleef ik na een korte bespreking met het bestuur aldaar nog een 

hapje eten en nam dan de trein die rond 14.00 uur vandaar vertrekt. Die avond had ik 

overigens een seance in Den Haag. Tegen half twaalf werd ik zo onrustig dat ik mij gedwongen 

voelde de trein van 12 uur te nemen. Dat was meteen de laatste trein die vanuit België 

Roosendaal heeft gehaald. Dit kan natuurlijk een kwestie van aanvoelen geweest zijn of een 

toeval, maar voor mij hebben de lieve geestjes daar toch werkelijk van alles mee van doen. 

De laatste jaren heb ik jaar na jaar wat gas teruggenomen. Misschien zou ik nog wel meer 

avonden kunnen geven, maar iets in mij zegt dat het oppassen geblazen is. Innerlijk zegt mij 

iets dat het werk van de Orde in de stof, zover ik daarbij betrokken ben, in feite al is afgerond. 

Zeker, ik geef nog steeds avonden en men zegt mij nog steeds dat de prestaties zeer goed 

zijn. Zelf wil ik trouwens nog graag wat voortgaan, want voor mijn gevoel is de Orde ook een 

beetje mijn levenswerk geworden. Met enige zelfkennis moet ik zelfs vrezen als een soort 

Heintje Davids met geestelijke achtergronden afscheidstournee na afscheidstournee te 

ambiëren. Alleen: ik ben afhankelijk van de medewerking vanuit de geest en ik vrees dat de 

heren daar geen zin in hebben, in een dergelijke reeks demonstraties van onvermogen. 

Dus doe je alleen, wat je vergund is. Het volgende verenigingsjaar mag ik nog beperkt blijven 

werken als voorheen. En daarna, zo is mij verzekerd, zal ik tot het einde van mijn dagen nog 

mogen en kunnen seanceren in kleinere kringen. Waarvan ik nog lang hoop te kunnen 

profiteren - niet zozeer om de financiën, maar om het werk, dat een deel van mijn leven is 

geworden. 

Overigens zal alleen op aanvraag en na afspraak geseanceerd worden. En niet te vaak en te 

lang, want zo luiden nu eenmaal de instructies van de geesten op de achtergrond en daar kun 

je niet aan voorbijgaan. Bovendien zal ik er dan wel alleen voor staan. Zolang het werk van de 

Orde werkelijk belangrijk was, hebben vele mensen hun tijd, geld en werkkracht gegeven, om 

het mogelijk te maken. Maar als het meer tot een liefhebberij gaat worden, kun je anderen 

niet meer met de zorg en verantwoordelijkheid voor dit alles opschepen, nietwaar? 

244 



Maar de herinneringen stromen voort en daarin spelen nog steeds die werkers van het eerste 

uur een rol, zoals Buytendijk, Draaier, van Eijkel en vele anderen. Mensen ook als de heer 

Piccardt, die ruim zeven jaar lang voorzitter was. Adri Husen, die het grootste deel van onze 

gedeelte van onze geschriften vermenigvuldigde en in verschillende bestuursfuncties liefst 

zestien jaren lang - in feite tot ziekte en dood hem dit onmogelijk maakten, zijn tijd gaf en mij 

persoonlijk een waar vriend was. 

Ik zei het al: te velen om allen te noemen. Mensen die bundelden, sorteerden, koffie schonken 

op bijeenkomsten, hun huis beschikbaar stelden enz., enz. En opvallend veel onder hen waren 

de Orde bijzonder trouw en werkten daarvoor vele jaren. Zelfs onze huidige voorzitter begint 

zo dadelijk aan zijn zevende jaar als lid van het bestuur. 

En dat terwijl onze vereniging volgens alle regels van het normale zakenleven nooit had 

kunnen functioneren. Toen rond 1960 Ab de Canter penningmeester werd, riep hij, na de 

boeken gezien te hebben: dit is onmogelijk, zo kan een vereniging niet blijven draaien. En na 

een paar jaren van dit werk - dat volgens hem onmogelijk kon slagen - gaf hij toe: menselijk 

is dit niet te begrijpen, maar wanneer er tekorten zijn, komt er opeens iemand met een 

donatie, komt er van ergens een legaat en de zaak loopt weer. 

Zeker, sindsdien zijn er heel wat dingen veranderd. Ik geniet reeds een klein pensioen en 

mogelijk komt daar na het verenigingsjaar nog iets bij. Maar ook dit is in feite ondenkbaar, 

zelfs met alle goede penningmeesters die wij mochten hebben. 

Al te goed staat mij de tijd voor ogen dat wij in de pauze van een der seances de mensen 

moesten vragen om een extra bijdrage aan een collecte na afloop, omdat de zaalhuur anders 

niet betaald kon worden. 

De tijd dat ik maar per bromfiets naar Arnhem, Hengelo en Antwerpen reisde, omdat dit nu 

eenmaal goedkoper uitkwam, de dagen dat je liep om tramgeld te besparen, dat is voorbij 

gelukkig. Maar zij was er. 

Zoals er dagen zijn geweest, waarin je voor “dergelijke doeleinden” geen behoorlijke zaal kon 

huren. Dan kwamen relaties en maakten het mogelijk dat wij b.v. in een danszaal samen 

kwamen, in een aangeklede garage, in een kleine bibliotheek, of onze toevlucht vonden bij 

geestverwanten die over een eigen zaal of gebouw beschikten. 

De vrijdagavondbijeenkomsten zijn voor de Orde altijd een traditie geweest. Maar wie weet 

nog dat aan het begin van deze bijna 40 jaar lange reeks het besluit stond van een 

bewindvoerder van de VU te Den Haag, die besliste dat wij op de vrijdag in zijn zalen wel 

mochten samenkomen, omdat de VU op die avonden toch geen activiteiten had. En wie beseft 

nu nog, dat de zondagochtendbijeenkomsten geboren werden op het ogenblik dat de hr. 

Brienen ons uitnodigde om op de zondagochtend in zijn huis samen te komen. In de ochtend 

wel te verstaan want 's avonds kwamen zijn eigen vrienden bridgen. 

Er zou nog zoveel te herinneren te zijn. Mogelijk doe ik dat nog wel eens, maar niet meer in dit 

tijdschrift. Alea jacta est; de teerling is geworpen en de uitkomst maakt duidelijk dat dit blad 

niet meer zal verschijnen. De belasting, de eisen aan medewerkers, werden eenvoudig te 

hoog. Aan de ene kant ben ik er zelfs een beetje blij om. Aan de andere kant valt het zwaar 

om er een punt achter te zetten, Het laatste loodje weegt inderdaad zwaar. 

Maar ik mag nog een tijdje verder werken en dat is al veel. Ik ben allen dankbaar die mij hun 

waardering uitspraken over de verschillende artikeltjes die ik hierin mocht schrijven. Zoals ik 

dankbaar ben voor het werk van zo velen, waardoor dit blad redelijk regelmatig gedurende 

lange tijd kon verschijnen. 

Heerlijk eigenlijk om aan het einde van de rit te zeggen dat je zoveel reden tot dankbaarheid 

hebt. Al schrijvende gaat mij dit beter af dan mondeling. En wanneer uw medium wel eens 

kortaangebonden of onverschillig lijkt, denk dan maar aan dit betoog terug. Heus, ik waardeer 

alles wat men voor mij doet en gedaan heeft. En voor de rest: vooruit met de geit, zaken als 

gewoonlijk. Want de bijeenkomsten gaan voorlopig nog door. 




Door Karel zelf geschreven of samengestelde publicaties: 

Ziel, geest, stof (gepubliceerd in ODV-nieuws 1994-2) 

Uit de werkplaats van de magiër (1): Talisman en zegels (1971) 

Uit de werkplaats van de magiër (2): Bezweringen en incantaties (1971) 

Henri's woordspeligheden: Een collage van uitspraken van “Henri” (1981) 

Stap voor stap naar mediumschap (1981) 

En jaren lang: een stukje in het ODV-nieuws 

246

Biografie - Orde der Verdraagzamen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?