Download: SpitZ 24 - Scapino Ballet Rotterdam
Download: SpitZ 24 - Scapino Ballet Rotterdam
Download: SpitZ 24 - Scapino Ballet Rotterdam
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
n u m m e r 2 4<br />
jaargang 8 februari t/m mei 2013<br />
Het succes van<br />
Romeo&Julia<br />
De spectaculaire bewerking door<br />
Ed Wubbe van ’s werelds bekendste<br />
liefdestragedie is een van de<br />
grootste theaterhits van dit seizoen<br />
geworden. Bijna 23.000 mensen<br />
bezochten de danshit die zij gemiddeld<br />
het cijfer 8,5 gaven. Tien<br />
voorstellingen raakten uitverkocht.<br />
Bezoekers werden geraakt door de<br />
hartstocht en emotie en de prachtige<br />
live muziek van het Legendary<br />
Love Orchestra. ‘Mooiste voorstelling<br />
ooit’ – ‘absoluut hoogtepunt’<br />
– ‘hartverscheurend’ – (Twitter).<br />
Ook op internet was Romeo&Julia<br />
een succes met bijna 100.000 website<br />
bezoeken en meer dan 73.000<br />
hits op YouTube.<br />
TWOOLS15 met<br />
mystery guest<br />
De eerste choreografen voor<br />
<strong>Scapino</strong>’s jaarlijkse dansfestival<br />
TWOOLS zijn bekend. Het<br />
Nederlandse publiek kan voor<br />
het eerst kennis maken met de<br />
kersverse huischoreograaf van<br />
<strong>Scapino</strong>, Fang-Yu Shen, en met<br />
Gentian Doda, winnaar van het<br />
Internationaal choreografenconcours<br />
in Hannover en van de<br />
<strong>Scapino</strong> productieprijs. Studenten<br />
van Codarts krijgen de kans om<br />
zich aan een volle zaal te laten zien<br />
in een stuk uit de danshype ‘Nico’<br />
van Ed Wubbe. Ook dit keer zullen<br />
jonge choreografen uit eigen huis<br />
meedoen aan deze enige en unieke<br />
dans-zap avond in het theater.<br />
Als klap op de vuurpijl heeft ook<br />
deze TWOOLS, na succesvolle<br />
gast optredens van o.a. Ellen ten<br />
Damme en King Jack, een zeer bijzondere<br />
Mystery Guest. TWOOLS<br />
is te zien in de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg van woensdag 5 t/m<br />
zaterdag 8 juni.<br />
Bonnie Doets in ‘Le Chat Noir’<br />
FotoGRAFIE Hans Gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 2<br />
SPITZ!<br />
Met een spetterend optreden in Paradiso heeft Ellen ten Damme haar bijzondere<br />
Spitz!-tour in samenwerking met <strong>Scapino</strong> afgesloten af. Samen<br />
met 8 dansers en haar eigen band maakt Ellen er een spraakmakende show<br />
van, aangevuld met de laatste innovaties op het gebied van visuals. De<br />
muziek is afkomstig van het gouden album ‘Durf Jij’ en haar nieuwe CD<br />
‘Het Regende Zon’. Na het grote succes van de eerste tournee, werd de<br />
Spitz! tour het afgelopen jaar verlengd.<br />
Geen Daden Maar Woorden festival en Dag van de Literatuur<br />
<strong>Scapino</strong> dansers en dichteres Ester Naomi Perquin treden samen op tijdens het festival Geen Daden Maar<br />
Woorden (GDMW) en de Dag van de Literatuur. Een spannende ontmoeting tussen de danstaal van choreograaf<br />
Ed Wubbe en de poëzie van Ester Naomi Perquin in een duet uit de voorstelling Romeo&Julia. Perquin, stadsdichter<br />
van <strong>Rotterdam</strong>, vervangt met haar poëzie de muziek: “Ik vroeg me af, wat kan ik daar aan toevoegen? Van<br />
foto’s zegt men dat ze 1000 woorden spreken. Maar zet er een bijschrift onder en het hele beeld is veranderd. Zo<br />
is het werken met <strong>Scapino</strong> ook. Hun dans verandert omdat ik er mijn taal aan toevoeg.”<br />
GDMW, 11 mei, Verkadefabriek, Den Bosch<br />
Dag van de Literatuur, 14 maart, De Doelen, <strong>Rotterdam</strong><br />
Wereld<br />
<strong>SpitZ</strong><br />
Bestuursvoorzitter/directeur George Lawson vertrekt per 1 maart na vijf jaar bij het Fonds Podiumkunsten. Hij wordt<br />
opgevolgd door mededirecteur Henriëtte Post. Post was o.a. werkzaam als zakelijk directeur bij het Grachtenfestival,<br />
diverse muziekensembles. als adviseur bij de Raad voor Cultuur. Benjamin Millepied, de choreograaf achter de succesvolle<br />
balletfilm Black Swan, wordt vanaf oktober 2014 de nieuwe directeur dans van het <strong>Ballet</strong> de l’Opéra de Paris. Per<br />
1 januari 2013 is Fons Bruins benoemd tot interim-directeur van het Orkest van het Zuiden. Daarnaast heeft het bestuur<br />
Henri Broeren als zakelijk leider aangesteld en Jan Zekveld als artistiek leider. Beiden doen dit ad interim tot tot 1 juli<br />
2013. Het International Choreographic Arts Centre Amsterdam (ICKamsterdam) is door wethouder Cultuur Carolien<br />
Gehrels benoemd tot Stadsgezelschap Dans. Isabelle Beernaert heeft met Et Apres de danspublieksprijs gewonnen voor<br />
de meest favoriete dansvoorstelling. De prijs voor de meest favoriete danser ging naar Nina Plantefève-Castryck. Het<br />
Koninklijk <strong>Ballet</strong> Vlaanderen wint de National Dance Award voor ‘Outstanding Company’ in Londen. Vladimir<br />
Malakhov verlaat het Staatballet Berlin in 2014. Naar verluid wordt hij opgevolgd door Nacho Duato. Choreograaf Wim<br />
Vandekeybus krijgt de driejaarlijkse Keizer Karelprijs van de provincie Oost-Vlaanderen. De prijs, die 25.000 euro<br />
waard is, bekroont een persoon of organisatie uit het Nederlandse taalgebied voor uitzonderlijke verdiensten op vlak van<br />
kunst en cultuur. De jonge Haagse choreograaf Joeri Dubbe wint de Nieuwe Theatermakers Prijs 2012. De vakjury koos<br />
Joeri Dubbe als winnaar uit de 5 genomineerde theatermakers. Dubbe maakte de voorstelling voor Korzo producties. De<br />
VVTP TheaterFotoPrijs 2012 is gewonnen door Jan Versweyveld, de vaste fotograaf van de Toneelgroep Amsterdam,<br />
voor de foto die hij maakte van de uitvoering Macbeth.<br />
<strong>SpitZ</strong> 25 verschijnt in juni 2013<br />
Lezers van <strong>SpitZ</strong> zijn hierbij uitgenodigd nieuws en nieuwtjes uit de danswereld te sturen naar spitz@scapinoballet.nl.<br />
Plaatsingen worden beloond met een DVD van de dansfilms ‘Lost’ of ‘Embracing time’ van <strong>Scapino</strong>.
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Le Chat Noir <strong>SpitZ</strong> 3<br />
‘Het gaat over hartstocht, de stad,<br />
de liefde, het groteske en de ziel.’<br />
Het Parijs van Ed Wubbe<br />
Gloria Pergalani<br />
fotografie hans gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Le Chat Noir <strong>SpitZ</strong> 4<br />
Het ‘Le Chat<br />
Noir’-gevoel van<br />
Ed Wubbe<br />
De werktafel in zijn kamer ligt bezaaid met naslagwerken, fotoboeken, kostuumschetsen<br />
en stapels cd’s. Om zijn uitleg over Le Chat Noir te illustreren, laat hij voortdurend<br />
stukken muziek horen. Om beurten schetteren Jacques Brel, Edith Piaf en Serge<br />
Reggiani uit de luidsprekers. “Dit moet je horen”, roept hij over de cancanmuziek van<br />
Offenbach heen, bekend van de Moulin Rouge. In Le Chat Noir heeft Ed Wubbe de<br />
perfecte aanleiding gevonden om zijn grenzen te verleggen.<br />
Met zijn nieuwste creatie<br />
Le Chat Noir wil hij<br />
zichzelf en het publiek<br />
verrassen. Nieuwe wegen bewandelen.<br />
De inspiratie hiervoor vindt<br />
hij niet in de hedendaagse kunst,<br />
maar in de bloeiperiode van de<br />
West-Europese cultuur aan het<br />
einde van de negentiende eeuw,<br />
het fin de siècle. Om precies te<br />
zijn, in het Parijse theatercafé Le<br />
Chat Noir. Het café was een van<br />
de eersten in zijn soort, een broedplaats<br />
van bohemiens, waarin lage<br />
en hoge kunst samen kwamen.<br />
Artiesten, schrijvers en componisten<br />
voedden er elkaar met discussies<br />
en optredens. Het was de<br />
tijd van de avant-garde, van de<br />
nieuwe ideeën, van het zich buiten<br />
de gebaande paden begeven.<br />
Ed Wubbe herkent er zijn geestverwanten<br />
in. Zijn enthousiasme<br />
voor het nieuwe project is dan ook<br />
groot.<br />
Wubbe: “Het was een belangrijke<br />
tijd. Er ontstonden veel nieuwe<br />
ideeën en technieken. Parijs had de<br />
wereldtentoonstelling en bouwde<br />
de Eiffeltoren, schilders sloegen<br />
nieuwe wegen in. De kunstenaars<br />
van die tijd, de componisten, de<br />
schrijvers, de architecten, de beeldend<br />
kunstenaars, zij hebben het<br />
aanzien van de wereld veranderd.<br />
In sommige opzichten was het ook<br />
een revolte. Men probeerde buiten<br />
de gebaande paden nieuwe dingen<br />
te ontdekken.”<br />
Dat laatste is iets waar Wubbe een<br />
sterke verwantschap mee voelt. Hij<br />
‘Grote emoties en<br />
dicht bij het leven.<br />
Het zit dicht tegen<br />
kunst aan.’<br />
trekt zich weinig aan van modes<br />
in de moderne dans en kiest een<br />
eigen en onvoorspelbare koers. Het<br />
concept van deze voorstelling reikt<br />
hem nieuwe dingen aan die hij,<br />
zoals hij zelf zegt, nog nooit gedaan<br />
heeft. Behalve in het uitgesproken<br />
theatrale karakter vindt hij die uitdaging<br />
vooral in de Franse muziek.<br />
“Alleen al die cancan muziek van<br />
Offenbach. Het heeft een operettesfeer,<br />
ondeugend. Je proeft als het<br />
ware de drank en de erotiek. Aan de<br />
andere kant moet ik bij Offenbach<br />
Ed Wubbe<br />
ook denken aan de muziek van<br />
Tsjaikovski. Offenbach overbrugt<br />
de lage en hoge kunsten. Ik zou ook<br />
nooit zo snel een chanson van Piaf<br />
of Brel gebruiken. Maar in dit concept<br />
kan het. Ik ga de teksten niet<br />
illustreren. Ik probeer het algemene<br />
gevoel en de sfeer van het chanson<br />
te pakken. Daar zit iets grotesks<br />
in. Grote emoties en dicht bij het<br />
leven. Het zit dicht tegen kunst aan.<br />
Die spanning vind ik mooi. Daarom<br />
is de muziek van Piaf en Brel zo<br />
mooi. Het gaat over hartstocht, de<br />
stad, de liefde, de pijn en de ziel.<br />
De muziek van Offenbach is het<br />
beginpunt voor Le Chat Noir en<br />
daar komen de chansons uit voort.<br />
Maar alles speelt zich af tegen de<br />
achtergrond van het fin de siècle.”<br />
ode aan parijs<br />
Dat uitgangspunt is ook terug te<br />
vinden in de aankleding van de<br />
voorstelling, waarvoor Wubbe zich<br />
heeft laten inspireren door de begintijd<br />
van het café, 1881. Onderdeel<br />
van het vermaak in Le Chat Noir<br />
was het Theatre d’Hombres, het<br />
schaduwspel. “Ik gebruik het niet<br />
fotografie<br />
Bryndis Brynjolfsdottir<br />
letterlijk maar het is wel een inspiratiebron,<br />
o.a. voor de videoprojecties<br />
van Amber Heij. De kostuums van<br />
Pamela Homoet zijn niet historisch<br />
verantwoord, maar geïnspireerd op<br />
het fin de siècle. Op fantasierijke<br />
wijze refereren we aan de kunst,<br />
de mode en de revue uit die tijd.<br />
Theater is tenslotte ook een soort<br />
verkleedpartij. In de voorstelling<br />
dansen de mannen op schoenen en<br />
de vrouwen op laarsjes uit die tijd.<br />
Dat geeft een andere manier van<br />
bewegen en een associatie met de<br />
revue en de cancan. Ik zie het stuk<br />
ook als een liefdesverklaring aan<br />
Parijs. Om de juiste sfeer neer te<br />
zetten haal ik ook inspiratie uit<br />
films van Parijs in het interbellum.<br />
En foto’s van artiesten achter de<br />
schermen bij het variété. Die sfeer<br />
zit ook in het affiche. Ik wilde een<br />
theatraal stuk maken met theatrale<br />
bewegingen. De dansers laten zich<br />
op een nieuwe manier zien.”<br />
Lichte krankzinnigheid<br />
Ook <strong>Scapino</strong> choreografen Marco<br />
Goecke en Felix Landerer maken<br />
een dansstuk dat aansluit op het<br />
Bryndis Brynjolfsdottir<br />
fotografie hans gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Le Chat Noir <strong>SpitZ</strong> 5<br />
Offenbach<br />
met een twist<br />
Tijdens de repetitieperiode<br />
van Le Chat Noir werkte<br />
Leslie Humbert overdag<br />
aan haar nieuwe rol en danste ze<br />
vier avonden per week de vrouwelijke<br />
hoofdrol in de tournee van<br />
Romeo&Julia. Vermoeiend, maar<br />
ook enerverend. Zo is het werk<br />
van een danseres volgens Leslie.<br />
“Het zijn totaal verschillende rollen<br />
en daarom goed te scheiden.<br />
Julia is zachtaardig en kwetsbaar,<br />
in Le Chat Noir ben ik prettig<br />
gestoord.” Ook al is het <strong>Scapino</strong><br />
publiek er wel aan gewend om<br />
door Ed Wubbe verrast te worden,<br />
hij maakt zijn nieuwe dansstuk in<br />
een andere stijl dan we van hem<br />
gewend zijn. Meer theatraal. Een<br />
uitdaging voor de dansers.<br />
Leslie Humbert: “Mijn rol is een<br />
combinatie van dans en theater. Er<br />
zijn in de repetitie soms momenten<br />
dat je wil terugvallen op een<br />
wat meer vertrouwde stijl. Daar<br />
hebben we niet aan toegeven, Ed<br />
ook niet. We gaan er gewoon helemaal<br />
voor. Het stuk geeft het idee<br />
van het oude cabaret. De cancan<br />
muziek van Offenbach bijvoorbeeld,<br />
is heel theatraal en uitbundig.<br />
Toch laten we ons niet daarin<br />
niet meeslepen. We gaan vaak met<br />
de beweging tegen de muziek in.<br />
We geven er een tegengestelde,<br />
verrassende twist aan waardoor het<br />
juist heel krachtig wordt. Mijn rol<br />
is afgeleid van de foto voor het<br />
affiche, waarop ik sta afgebeeld. Je<br />
ziet niet alleen glamour, er straalt<br />
ook een soort gekte vanaf, er zit<br />
een duistere kant aan. Het gevoel<br />
van Parijs bij nacht. Mijn personage<br />
op toneel heeft dat ook.<br />
Het is geen type dat je dagelijks<br />
tegenkomt. Bij Romeo&Julia was<br />
mijn rol veel meer herkenbaar,<br />
realistisch. In Le Chat Noir heb ik<br />
meerdere gezichten. Het heeft iets<br />
gestoords, verontrustends. Vrolijk<br />
en een beetje gek tegelijk. Het is<br />
een totaal ander personage dan ik<br />
zelf ben. Maar wel heel uitdagend<br />
om te doen.”<br />
Le Chat Noir staat in het teken<br />
van Franse muziek, Offenbach,<br />
chansons van Brel, Piaf, Reggiani.<br />
Leslie is geboren in het Franse<br />
Guadeloupe in de Cariben en<br />
groeide op in Zuid-Frankrijk. Het<br />
chanson is haar met de paplepel<br />
ingegoten. Zo was haar vader<br />
een groot fan van de in haar land<br />
‘Brel voelt wat hij<br />
zingt. Het is alsof<br />
hij het tegen jou<br />
heeft.’<br />
beroemde chansonnier Renaud.<br />
Na een concert hield de zanger<br />
de jonge Leslie als baby in zijn<br />
armen. “Ik ben natuurlijk gek op<br />
die Franse muziek. Het is heerlijke<br />
nostalgie. Ik heb een duet op Piaf,<br />
een solo op Brel. Wat wil je nog<br />
meer? Ik ben er mee opgegroeid. Ik<br />
versta het natuurlijk ook. Dat helpt.<br />
De intensiteit van Brel en Piaf is<br />
groot. Brel voelt wat hij zingt. Het<br />
is alsof hij het tegen jou heeft. Er<br />
zitten zo veel emoties in. En de<br />
stem van Piaf is kwetsbaar en sterk<br />
tegelijk. Ik dans een duet met Min<br />
Li. Hij komt uit China en verstaat<br />
Brel en Piaf niet. Maar dat hoeft<br />
niet om het mooi te vinden. Hij<br />
voelt de intensiteit net zo.”<br />
Min Li<br />
fotografie Hans Gerritsen<br />
thema van Le Chat Noir. Goecke<br />
in zijn vlijmscherpe staccatostijl,<br />
Landerer met zijn zachte bewegingen.<br />
Het past volgens Wubbe in het<br />
concept, ook in Le Chat Noir werden<br />
diverse smaken opgediend door<br />
artiesten van verschillend pluimage.<br />
“Supernova van Marco Goecke<br />
ademt op zijn eigen wijze de sfeer<br />
uit van Le Chat Noir. Het heeft een<br />
lichte krankzinnigheid. De theatrale<br />
effecten, de muziek, de kostuums, en<br />
de veren roepen associaties op met<br />
erotiek, de geheimzinnigheid van de<br />
Folie Bergère en de Moulin Rouge.<br />
Ook de muziek klopt, Franse jazz.<br />
Parijs was in die tijd het Europese<br />
centrum van de jazz. Supernova<br />
is een geweldig stuk, het beste uit<br />
Goecke’s oeuvre.” Marco Goecke<br />
werd in 2005 huischoreograaf bij<br />
<strong>Scapino</strong> en neemt aan het eind van<br />
dit seizoen afscheid, om zijn werk<br />
voort te zetten bij het NDT.<br />
Ed Wubbe is sinds 2004 ook artistiek<br />
directeur van het internationaal<br />
choreografenconcours in Hannover.<br />
Een prestigieus concours en belangrijk<br />
internationaal podium voor<br />
jong choreografisch talent. Felix<br />
Landerer werkt nog maar kort aan<br />
een carrière als choreograaf als<br />
hij in 2010 de schijnwerpers op<br />
zich weet te richten door het winnen<br />
van het concours. Wubbe ziet<br />
zijn talent en kent hem de <strong>Scapino</strong><br />
productieprijs toe, die aan het festival<br />
is verbonden. Winnaars van<br />
deze prijs mogen zich presenteren<br />
op <strong>Scapino</strong>’s talentenprogramma<br />
TWOOLS. Wubbe: “Felix is een<br />
bijzonder talent en hij weet de dansers<br />
als geen ander te inspireren.<br />
Hij heeft nu twee stukken voor ons<br />
‘Supernova is een<br />
geweldig stuk, het<br />
beste uit Goecke’s<br />
oeuvre.’<br />
gemaakt en de moeilijke stap naar het<br />
grote podium met succes genomen. Ik<br />
heb hem voor de komende twee jaar<br />
de positie aangeboden als ‘resident<br />
choreographer’. In zijn bijdrage aan<br />
Le Chat Noir gebruikt hij muziek van<br />
Satie en als hij daar niet voor gekozen<br />
had, zou ik het zeker gebruikt hebben.<br />
Fantastische muziek, heel modern<br />
voor die tijd, bijna minimalistisch.”<br />
Het Le Chat Noir gevoel<br />
Felix Landerer heeft de muziek van<br />
Satie op een nieuwe manier laten<br />
bewerken en wil daarmee iets van<br />
de enorme vibratie en energie uit<br />
de tijd van Le Chat Noir proberen<br />
terug te halen. Wubbe: “Het Le<br />
Chat Noir gevoel hebben we bij<br />
<strong>Scapino</strong> ook. Met choreografen,<br />
kostuumontwerpers, vormgevers,<br />
dansers, muzikanten is <strong>Scapino</strong><br />
ook een poel van kunstenaars bij<br />
elkaar. Wij proberen ook nieuwe<br />
dingen, we hebben een eigen genre<br />
ontwikkeld.” Wubbe hecht er aan<br />
om in dit verband ook de naam<br />
van de onlangs, na 18 jaar, vertrokken<br />
zakelijk directeur Harald<br />
Moes te noemen. “Dit is ook een<br />
beetje zijn avond. Hij hield van dingen<br />
verzinnen buiten de gebaande<br />
paden. Risico’s nemen en uitdagende<br />
onderwerpen kiezen. Zoals<br />
Sergej Diaghilev tijdens het fin de<br />
siècle een inspirerende rol vervulde<br />
bij de <strong>Ballet</strong>s Russes. Zijn rol binnen<br />
het gezelschap was belangrijk,<br />
niet alleen op zakelijk gebied, maar<br />
ook bij het samen bedenken van<br />
vernieuwende concepten. Zoals het<br />
ook gebeurde in de tijd van Le Chat<br />
Noir.”<br />
Leslie Humbert: “De avond gaat niet alleen over Le Chat Noir. Het<br />
gaat ook over kunst, over dans, over verschillende choreografen.<br />
Samen met de stijl van Felix Landerer en Marco Goecke is er een<br />
goede balans in de voorstelling. Mensen willen kunst zien en ook<br />
vermaakt worden. Dat zit allemaal in deze avond. “
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Supernova <strong>SpitZ</strong> 6<br />
De donkere kant van de maan<br />
door Nadja Kadel, dramaturg Marco Goecke<br />
Marco Goecke<br />
fotografie<br />
Bryndis Brynjolfsdottir<br />
‘Wat is je laatste pas voordat je in de duisternis verdwijnt?’<br />
vraagt Marco Goecke aan een danseres tijdens<br />
een repetitie voor zijn nieuwe stuk ‘Supernova’. In deze<br />
choreografie voor drie danseressen en vier dansers, gaat<br />
zijn belangstelling uit naar het ontstaan, zichtbaar worden<br />
en weer verdwijnen van beweging en licht in de<br />
microkosmos van het podium.<br />
Een supernova is het felle<br />
oplichten van een ster<br />
die aan het eind van zijn<br />
levenscyclus explodeert en zichzelf<br />
daarbij vernietigt. De grens tussen<br />
dat wat er nog is en de verdwijning<br />
ervan interesseert de choreograaf<br />
al geruime tijd. De belichting van<br />
zijn stukken ontwikkelt hij samen<br />
met designer Udo Haberland en<br />
hoort bijna als een beeldmerk bij<br />
Goeckes oeuvre. Licht heeft bij<br />
hem altijd al gefungeerd als een<br />
metafoor voor het niemandsland<br />
tussen zien en niet zien, bestaan<br />
en verdwijnen, wat in ‘Supernova’<br />
door uiterst trage fade-outs tot in<br />
het extreme wordt doorgevoerd.<br />
Goecke stelt zich nooit tevreden<br />
met wat er al is. Hij zoekt het<br />
onzichtbare, de donkere kant van<br />
de maan, het extreme. Dat zie je<br />
niet alleen aan de titels van vroege<br />
werken als ‘Alles’ of ‘Nichts’,<br />
maar bovenal aan zijn bewegingstaal.<br />
Hij is altijd op zoek naar iets<br />
nieuws, wil het onmogelijke mogelijk<br />
maken. Hij citeert Einstein, die<br />
zei dat het enige goede aan de tijd<br />
is dat niet alles tegelijk gebeurt.<br />
Goecke ziet hierin aanleiding om<br />
de natuurwetten buiten werking te<br />
stellen: ”In deze scène moet alles<br />
tegelijk gebeuren. Doe ’t duizend<br />
keer sneller, zodat het er uiteindelijk<br />
nauwelijks meer is omdat het<br />
zo snel gaat”, zegt hij tegen Leslie<br />
Humbert, die met ongelooflijke<br />
precisie haar toch al rappe solo<br />
nog een tandje sneller doet.<br />
De dansers van <strong>Scapino</strong> – helemaal<br />
vertrouwd met Goeckes werkwijze<br />
– staan open voor iedere uitdaging.<br />
In ‘Supernova’ speelt de choreograaf,<br />
die zijn dansers zo vaak<br />
met de rug naar het publiek laat<br />
optreden, met nog meer ongewone<br />
beelden. In zijn laatste stuk voor<br />
Les <strong>Ballet</strong>s de Monte Carlo had hij<br />
al een solo op het horizontale vlak<br />
gekanteld. In ‘Supernova’ werkt<br />
hij dit idee met meerdere dansers<br />
verder uit en verbeeldt zo een pas<br />
de deux in zelfs twee verschillende<br />
perspectieven.<br />
Zoals altijd staat de beweging<br />
voorop, de aankleding is beperkt<br />
tot enkele elementaire rekwisieten:<br />
zout, lucht en vuur. De danser<br />
Besim Hoti houdt een brandende<br />
lucifer vast die langzaam dooft.<br />
”Schitterend, dit kleine stukje<br />
leven”, zegt Goecke, terwijl hij<br />
geconcentreerd naar het laatste<br />
smeulende licht van deze kleine,<br />
uitdovende ster kijkt. Totdat het<br />
uiteindelijk helemaal donker is.<br />
Leslie Humbert<br />
fotografie hans gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Supernova <strong>SpitZ</strong> 7<br />
Ensemble<br />
fotografie Hans Gerritsen<br />
Besim Hoti<br />
fotografie Hans Gerritsen<br />
Maya Roest<br />
fotografie Hans Gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Kranken Katze <strong>SpitZ</strong> 8<br />
‘De leegtes zijn het belangrijkst’<br />
Felix Landerer<br />
fotografie<br />
Bryndis Brynjolfsdottir<br />
Ondanks zijn jonge leeftijd is Felix Landerer, 31 jaar<br />
en afkomstig uit Hannover, met ingang van 2013 door<br />
Ed Wubbe benoemd als ‘resident choreographer’. Hij<br />
maakte eerder al twee korte dansstukken voor <strong>Scapino</strong>,<br />
het eerste werd genomineerd voor de Nederlandse<br />
Dansdagen en over zijn tweede stuk schreef een van<br />
de dagbladen: ‘Choreografieën maken voor een groot<br />
podium is een vak. Felix Landerer kan het’.<br />
Met zijn energieke<br />
danstaal maakt<br />
hij nu zijn eerste<br />
grote dansstuk voor<br />
<strong>Scapino</strong>, als onderdeel van Le<br />
Chat Noir: Kranken Katze. Van Ed<br />
Wubbe kreeg hij alle vrijheid, met<br />
als enige voorwaarde het gebruik<br />
van Franse muziek, gerelateerd<br />
aan de periode van Le Chat Noir.<br />
Hij koos ‘Gnossiennes No. 2’ van<br />
Erik Satie en vroeg zijn landgenoot<br />
Christof Littmann een bewerking<br />
te maken.“Satie hoort nu bij de<br />
gevestigde, klassieke componisten.<br />
Zijn muziek ligt makkelijk in het<br />
‘Ik wil een<br />
emotionele relatie<br />
met het onderwerp<br />
hebben.’<br />
gehoor, het is simpel en puur, maar<br />
voor die tijd was het revolutionair.<br />
Mensen hadden nog nooit zoiets<br />
gehoord. Ik wil een soortgelijk<br />
gevoel bewerkstellingen, iets van<br />
de enorme vibratie en energie uit<br />
de tijd van Le Chat Noir proberen<br />
terug te halen. Christof combineert<br />
muzikale thema’s van Satie tot een<br />
nieuw, pulserend arrangement.”<br />
De danstaal van Landerer wordt<br />
vaak omschreven als vloeiend en<br />
tegelijkertijd robuust. Hij maakt<br />
zichtbaar hoe bewegingenergie in<br />
een groep wordt doorgegeven en<br />
speelt met begrippen als kracht en<br />
ontspanning, met soms verwijzingen<br />
naar zelfverdedigingsporten:<br />
‘Landerer combineert martial artsbewegingen<br />
op sublieme wijze met<br />
moderne dans.’ of ‘Dans met een<br />
ondertoon van tai chi en capoeira’.<br />
Hij kiest onderwerpen die hij kan<br />
vertalen in dans. Politiek, zegt hij,<br />
zal bij hem geen onderwerp zijn.<br />
“Het is te groot, te complex, te<br />
intellectueel voor de soort dans<br />
die ik maak. Ik wil een emotionele<br />
relatie met het onderwerp hebben,<br />
zodat ik de beweging gevoel en<br />
emotie mee kan geven. Dat is waar<br />
ik goed in ben. Als het te verhalend<br />
wordt haal je de werkelijke kracht<br />
van de dans weg. De leegtes tussen<br />
de woorden zijn het belangrijkst.<br />
Dans is voor mij poëzie.”<br />
Het onderwerp van Le Chat Noir<br />
Hommage aan Satie<br />
Christof Littmann woont en werkt<br />
in Hannover. Als producer en componist<br />
loopt zijn artistiek bereik van<br />
klassieke tot experimentele genres.<br />
Naast het componeren van muziek<br />
voor film en tv, heeft Littmann ook<br />
muziek geschreven voor opera en<br />
verschillende theater- en dansstukken.<br />
De laatste paar jaar is hij in het<br />
bijzonder geïnteresseerd geraakt in<br />
het onderzoek naar de relatie tussen<br />
geluid en muziek. “Mijn eerste<br />
doel is nog steeds om het publiek<br />
aan te zetten hun houding van hoe<br />
zij geluid ondergaan te veranderen,<br />
terwijl ze naar (mijn) muziek<br />
luisteren, en natuurlijk omgekeerd<br />
ook.<br />
In het beste geval heeft deze impuls<br />
een duurzaam effect en zal dat ons<br />
bewust maken van de schoonheid<br />
van geluid en soms van de lelijkheid<br />
van zogenaamde muziek.”<br />
De tiende samenwerking met Felix<br />
Landerer creëert de mogelijkheid<br />
te experimenteren en de grenzen<br />
van dit concept verder te verleggen.<br />
Voor het eerst zal Littmann<br />
een bestaand muziekstuk opnemen,<br />
de Gnosienne No. 2 van Erik Satie<br />
uit 1890.<br />
Satie was een pionier van wat<br />
70 jaar later bekend zou worden<br />
als minimale muziek. De arrangementen<br />
die te horen zijn, zijn<br />
een poging een drijvend, pulserend<br />
muzikaal gevoel te creëren door<br />
verschillende combinaties van de<br />
kleinste muzikale thema’s.<br />
Er zal een interactie worden gecreëerd<br />
tussen de oorspronkelijke<br />
Gnossienne en nieuw gearrangeerde<br />
fragmenten, die hun oorsprong<br />
vinden in hetzelfde stuk van de<br />
Franse componist: een geluidsfeer<br />
die subtiel een eigen leven gaat<br />
leiden, als het de dans voert en een<br />
hommage brengt aan Satie.<br />
Bryndis Brynjolfsdottir en Maxime Lachaume<br />
Bonnie Doets en Besim Hoti<br />
koos hij weliswaar niet zelf, maar<br />
de ontwikkelingen in de kunst uit<br />
de bloeiperiode van het theatercafé<br />
boeien hem mateloos, waarbij hij<br />
zich in zijn choreografie vooral laat<br />
inspireren door de opkomst van het<br />
symbolisme en de film.<br />
“Met de opkomst van fotografie en<br />
film konden schilders het figuratieve<br />
steeds meer loslaten en andere<br />
wegen inslaan. In het symbolisme<br />
zie ik een relatie met mijn eigen<br />
werk: in plaats van thema’s realistisch<br />
of verhalend neer te zetten,<br />
zoek je naar symbolen, naar een<br />
groter verband om je boodschap<br />
over te brengen.”<br />
fotografie Hans Gerritsen<br />
Voor deze voorstelling wordt<br />
Landerer echter het meest gegrepen<br />
door de enorme energie van Le<br />
Chat Noir, met z’n levendige, bijna<br />
anarchistische sfeer. “Kunstenaars<br />
uit allerlei disciplines presenteerden<br />
zich daar en kregen direct<br />
respons. De energie was voortdurend<br />
in beweging. Dit gevoel<br />
wil ik overbrengen in mijn stuk.<br />
Het moet een vibrerende energie<br />
krijgen, waarin dingen ontstaan en<br />
transformeren in iets nieuws. Je<br />
kunt de acht dansers zien als acht<br />
individuen of als één energiebron,<br />
één lichaam dat voortdurend op<br />
zoek is naar een nieuwe vorm. Dat<br />
uit elkaar valt en weer hergroepeert.<br />
Dat doen we ook met Satie.<br />
We breken zijn muziek in stukken<br />
en maken er weer iets nieuws van.”<br />
fotografie Hans Gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> Kranken Katze <strong>SpitZ</strong> 9<br />
Maya Roest en Mischa van Leeuwen<br />
fotografie Hans Gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 10<br />
Met zijn ouders en<br />
twee zussen groeit<br />
Maxime op in het<br />
kleine dorpje Saint<br />
Genis Laval, net buiten de grote<br />
stad Lyon. Hij gaat er naar een<br />
katholieke privéschool waarin ook<br />
een kleine dansschool is gehuisvest.<br />
Waar de passie voor dans precies<br />
vandaan kwam weet hij niet meer.<br />
Wel dat het voor hem vanzelfsprekend<br />
was om als 5 jarige op dansles<br />
te gaan, als enige jongen van de<br />
school. Maxime is ook vijf jaar oud<br />
als zijn zusje wordt geboren en zijn<br />
vader op dezelfde dag hoort dat hij<br />
een terminale ziekte heeft. Onder<br />
moeilijke omstandigheden begint<br />
Maxime aan een leven met dans,<br />
met ups en downs.<br />
“Mijn moeder nam me altijd mee<br />
naar de dansles van mijn oudste<br />
zus. De lerares zag me dan geboeid<br />
kijken en vroeg op een dag of ik<br />
mee wilde doen. Zo ben ik begonnen<br />
met dansen. De ziekte van mijn<br />
vader sloeg in als een bom. Ineens<br />
stond alles op z’n kop. Mijn vader<br />
wilde ons niet met zijn ziekte, een<br />
hersentumor, belasten en vertrok<br />
regelmatig voor maanden naar het<br />
buitenland. De danslerares werd<br />
een vriendin van de familie en nam<br />
een beetje de rol van mijn vader<br />
over als hij er niet was.”<br />
Maxime raakt steeds enthousiaster<br />
over dans en begint op te vallen op<br />
school. Niet omdat hij zo goed kan<br />
dansen, maar omdat hij de enige<br />
jongen is die dat doet. Hij wordt<br />
een makkelijk doelwit voor pesterijen.<br />
Na verloop van tijd wordt het<br />
zo erg dat hij besluit te stoppen met<br />
de dansschool.<br />
“Ik wilde naar een andere school,<br />
een gewone school gecombineerd<br />
met een dansopleiding. Mijn<br />
vader had weinig op met dans en<br />
wilde niet dat ik naar die opleiding<br />
ging. Niet lang daarna zag ik<br />
een advertentie van het Nationale<br />
Conservatorium van Lyon, een<br />
prestigieus instituut in een imposant<br />
gebouw. Mijn vader ging mee<br />
naar de auditie en zag voor het eerst<br />
dat dans echt iets voorstelde. Aan<br />
het eind van de auditie kregen we<br />
uitgelicht - Maxime Lachaume<br />
te horen dat ik was aangenomen.<br />
Hij was trots, eindelijk, en ik kreeg<br />
een ‘high five’. Het was een dag<br />
die ik nooit zal vergeten. Een aantal<br />
jaar later kwam de film Billy Elliot<br />
uit. Over de moeilijke relatie tussen<br />
een vader en zijn 11-jarige zoon,<br />
die tegen de wil van zijn vader gaat<br />
dansen. Iedereen zei dat ik er naar<br />
toe moest. Maar ik durfde niet, ik<br />
was bang dat het me te veel pijn<br />
zou doen. Pas toen ik twintig was<br />
heb ik een stukje gekeken. Alleen<br />
het eind.”<br />
‘Ik moest de rol van<br />
Tristan niet dansen,<br />
ik moest hem zíjn.’<br />
Na een moeilijk begin, loopt<br />
Maxime probleemloos door zijn<br />
opleiding aan het conservatorium<br />
en hij studeert als eerste van zijn<br />
jaar af. In Nederland hebben de<br />
dansopleidingen goede contacten<br />
met de gezelschappen, maar in<br />
Frankrijk moet je het na je opleiding<br />
helemaal zelf uitzoeken.<br />
“Mijn eerste auditie was in<br />
Hamburg, Noord Duitsland. Daar<br />
sta je dan als groentje in een vreemde<br />
stad tussen 100 andere auditanten.<br />
En na een uurtje kon ik - afgewezen<br />
- al weer naar huis. Het heeft<br />
een tijd geduurd voor ik er achter<br />
kwam dat mijn droom om klassiek<br />
danser te worden niet realistisch<br />
was. Dat was een pijnlijk proces. Ik<br />
had niet de vereiste lengte en succesvolle<br />
klassieke dansers komen<br />
meestal uit de scholen van de grote<br />
gezelschappen of de opera. Die<br />
opleidingen duren twee jaar langer.<br />
Maar het leven gaat verder<br />
en ik heb mezelf nieuwe doelen<br />
gesteld. Ik heb auditie gedaan voor<br />
een stageplaats bij een neoklassiek<br />
gezelschap, de opera van Nice. En<br />
ik had geluk. Een van de vaste dansers<br />
kreeg tijdens een tournee van<br />
Romeo en Julia in Italië een blessure.<br />
Ik mocht de rol overnemen en<br />
greep mijn kans. Na afloop boden<br />
ze me een contract aan.”<br />
Maxime heeft bereikt wat hij wil<br />
maar bedankt toch voor de eer,<br />
vanwege de slechte sfeer binnen<br />
het gezelschap. Hij vertrekt naar<br />
een ander gezelschap, in Sankt<br />
Pölten in Oostenrijk, o.l.v. Nicolas<br />
Musin, een voormalig topdanser<br />
van het Hamburg <strong>Ballet</strong>. Musin<br />
is niet niet alleen charismatisch,<br />
hij is ook temperamentvol en zeer<br />
veeleisend.<br />
“De man was extreem gedreven.<br />
Elke beweging die je maakte moest<br />
je verantwoorden. Niet nadenken<br />
bij wat je deed was een doodzonde.<br />
Ik was onervaren en wilde<br />
gewoon dansen. Maar in zijn versie<br />
van Tristan en Isolde was het niet<br />
genoeg om de rol van Tristan te<br />
dansen, ik moest Tristan zíjn. De<br />
studiorepetities waren één groot<br />
mentaal gevecht. Als het Nicolas<br />
niet beviel gooide hij een stoel naar<br />
je hoofd. Het werkte verlammend<br />
en ik had geen idee meer wat ik<br />
aan het doen was. Ook al viel er<br />
niet met hem te werken, ik leerde<br />
wel veel. Heel veel. Ik kreeg een<br />
andere kant van dans te zien. Ik<br />
leerde anders kijken naar de invulling<br />
van een rol, naar karakter en<br />
theatraliteit. Naar het verschil tussen<br />
gespeelde en echte emotie. Ik<br />
ging beseffen wat een lichaam kan<br />
uitdrukken op toneel, zelfs als je<br />
niet beweegt. Op school leer je dat<br />
niet, daar ben je voornamelijk met<br />
techniek bezig. Ik leerde ook dat je<br />
voor kunst alles moet geven. Zoals<br />
Noerejev dat deed. Tot het uiterste<br />
gaan. Er ging een wereld voor me<br />
open. Deze ervaring heeft me als<br />
danser gevormd. De manier waarop<br />
ik in de afgelopen tournee de rol<br />
van Romeo heb ingevuld heeft hier<br />
alles mee te maken.”<br />
Na drie jaar en veel conflicten<br />
wordt het gezelschap opgeheven.<br />
Maxime vertrekt naar een gezelschap<br />
in Genève, maar de zware<br />
tijd in Oostenrijk eist zijn tol. Hij<br />
stopt met dansen en denkt na over<br />
een andere invulling van zijn leven.<br />
Als hij na een jaar een aanbod<br />
krijgt van een gezelschap in Athene<br />
wil hij het nog één keer proberen.<br />
De artistiek leider is Daniel<br />
Lommel, een voormalig sterdanser<br />
in de glorietijd van het beroemde<br />
Bejart <strong>Ballet</strong>, die nog met Noerejev<br />
danste. Na Oostenrijk wordt dit<br />
een belangrijke nieuwe leerschool<br />
voor Maxime. Lommel was een<br />
beroemd danser, geschoold in de<br />
oude traditie, met een diepgaande<br />
kennis van de danstechniek.<br />
“Lommel nam me onder zijn hoede<br />
‘Dans draait om<br />
rotatie en het<br />
verplaatsen van je<br />
gewicht, om balans<br />
en controle.’<br />
en bouwde mijn techniek steen<br />
voor steen opnieuw op. Een revolutie.<br />
Het opende mijn ogen voor<br />
de essentie van beweging en techniek.<br />
Het resultaat was verbluffend.<br />
Waar ik in Oostenrijk niet<br />
kon geven wat er van me gevraagd<br />
werd, kon ik dat nu wel. Ik leerde<br />
3-dimensionaal naar beweging te<br />
kijken. Dans draait om rotatie en<br />
het verplaatsen van je gewicht, om<br />
balans en controle. De essentie van<br />
danstechniek zit niet in de uitvoering<br />
van de passen, maar in<br />
de overgang van de ene pas in de<br />
andere. Ik kreeg steeds meer het<br />
gevoel dat ik wist waar ik mee<br />
bezig was.”<br />
In Athene krijgt Maxime het bericht<br />
dat zijn vader is overleden. Hij laat<br />
alles achter zich en gaat terug naar<br />
huis. En naar zijn oude dansschool.<br />
Hij neemt tijd voor zichzelf en voor<br />
zijn familie. Hij kan nu ook de<br />
intense ervaringen in het buitenland<br />
laten bezinken. Binnen een jaar<br />
doet hij weer auditie, bij <strong>Scapino</strong>.<br />
Hij wordt aangenomen en alles<br />
begint op z’n plek te vallen. Tot<br />
een nieuwe tegenslag zich aandient.<br />
“Een paar weken voor de première<br />
raakte ik geblesseerd. Ik liep een<br />
zware spierblessure op. Achteraf<br />
denk ik dat ik te veel mijn best deed.<br />
Pas na een half jaar revalideren kon<br />
ik weer aan de repetities meedoen.<br />
<strong>Scapino</strong> was voor mij een compleet<br />
nieuwe ervaring. Ik was in een<br />
geoliede, creatieve machine terecht<br />
gekomen. In Oostenrijk werkten we<br />
vier maanden om vier voorstellingen<br />
te geven. Bij <strong>Scapino</strong> repeteren<br />
we twee of drie maanden en geven<br />
we vier voorstellingen per week.<br />
Het is fantastisch om zo vaak op het<br />
toneel te staan. Het was een lange<br />
weg om hier te komen waar ik niets<br />
van had willen missen.”<br />
tip van<br />
Zakelijk directeur<br />
ad interim:<br />
Marianne Berendse<br />
Sinds 2013 bij <strong>Scapino</strong><br />
Muziektip<br />
‘Adagio for strings’<br />
van Samuel Barber<br />
Ik houd m’n hele leven al van<br />
adagio’s. Daar heb ik ook veel<br />
op gedanst. Dat van Barber vind<br />
ik het mooiste. Goede muziek<br />
raakt een melancholieke snaar<br />
bij mij. Of het nu een tango<br />
is, of een fado, een chanson of<br />
een adagio: ik wil meegesleept<br />
worden. Ik verheug me daarom<br />
extra op de muziek uit Le Chat<br />
Noir.<br />
Museum<br />
Insel Hombroich<br />
Het Museum Insel Hombroich<br />
ligt net over de grens in<br />
Duitsland. De paviljoens met<br />
de meest uiteenlopende kunstwerken<br />
zijn opgenomen in het<br />
landschap. Daardoor ontstaat<br />
een intrigerend binnen-buiten<br />
effect. Ik ga er zo’n twee keer<br />
per jaar naar toe en ben iedere<br />
keer weer verrast door de<br />
schoonheid.<br />
Boek<br />
‘Waves’ van Virginia Woolf<br />
Virginia Woolf heeft een aangrijpende<br />
manier van schrijven.<br />
Rationeel, maar ook met een<br />
enorme emotionele diepgang.<br />
Ik houd van al haar boeken,<br />
maar Waves vind ik haar beste.<br />
Dat heeft Annet Apon trouwens<br />
ooit erg mooi verfilmd.<br />
Ik heb vorig jaar haar huis,<br />
Monk’s House in Rodmell,<br />
bezocht. Prachtig! Alsof ze er<br />
zo is weggelopen.
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 11<br />
Theaters beginnen voedselbank cultuur<br />
Theaters gaan het hele jaar door, onder de naam Voedselbank Cultuur,<br />
onverkochte stoelen gratis ter beschikking stellen. Mensen die gebruik<br />
maken van de Voedselbank zijn meestal ook verstoken van kunst en cultuur.<br />
In de theaters door het hele land blijven er altijd wel stoelen onbezet.<br />
Cliënten van de Voedselbank kunnen op vertoon van hun aansluiting bij<br />
de Voedselbank bij een groeiend aantal theaters op de dag van de voorstelling<br />
terecht voor de onverkochte plaatsen. Er hebben zich nu al verschillende<br />
theaters voor dit initiatief aangemeld, waaronder de schouwburgen<br />
van Amsterdam, <strong>Rotterdam</strong> en Haarlem. De verwachting is dat dit aantal<br />
na de lancering van het initiatief snel zal groeien. Ook steeds meer producenten<br />
en bespelers steunen het initiatief.<br />
Geld voor<br />
dansfilms<br />
Het Mediafonds en het Fonds<br />
Podiumkunsten roepen samen met<br />
de NTR en Cinedans choreografen<br />
en filmers op om gezamenlijk met<br />
een eigen producent een aanvraag<br />
in te dienen voor een korte en<br />
eigenzinnige dansfilm in het kader<br />
van het project Point Taken 4. De<br />
dansfilms met elk een productiebudget<br />
van ca. € 90.000 zullen in<br />
de periode juli 2013 – februari<br />
2014 gerealiseerd worden. De vier<br />
films gaan in maart 2014 tijdens<br />
Cinedans in première, gevolgd door<br />
een uitzending in het tv-programma<br />
NTR Podium. Afgelopen jaar heeft<br />
Point Taken 3 vier korte dansfilms<br />
opgeleverd die tijdens aankomend<br />
Cinedans Festival (1 t/m 9 maart<br />
2013) in première gaan.<br />
Springdance en<br />
Festival a/d Werf<br />
fuseren<br />
Springdance en Festival a/d Werf gaan<br />
vanaf 2013 op in één nieuw Utrechts<br />
festival. Het festival dat uit deze fusie<br />
voortkomt toont met name internationaal,<br />
innovatief podiumkunstenaanbod<br />
in de disciplines theater, dans en de<br />
cross-overs daartussen. En geeft talentvolle<br />
Nederlandse kunstenaars de kans<br />
om zich binnen die internationale en<br />
interdisciplinaire context te presenteren.<br />
In een tijd waarin het diverse en<br />
meer experimentele aanbod onder druk<br />
komt te staan, zal het nieuwe festival<br />
een plek zijn om die diversiteit in de<br />
podiumkunsten in haar volle breedte te<br />
laten zien. In mei 2013 staat de eerste<br />
editie van het nieuwe festival gepland.<br />
De laatste editie van Springdance vindt<br />
plaats van 19 tot 29 april, die van<br />
Festival a/d Werf van 17 tot en met<br />
26 mei.<br />
cultuurnieuws in het kort<br />
Nationaal Theater Fonds<br />
Theaterproducent Albert Verlinde heeft het Nationaal Theater Fonds opgericht.<br />
Het doel van deze brede stichting is om het culturele aanbod in de<br />
regio te behouden en te versterken. Door aanvullende financiële garanties<br />
te geven aan voorstellingen van gezelschappen en producenten kan professioneel<br />
grootschalig toneel- en muziektheateraanbod haalbaar blijven voor<br />
schouwburgen en theaterzalen in heel Nederland. “Een avondje theater<br />
inspireert mensen van jong tot oud. Er dreigt verschraling van het aanbod.<br />
Met dit Fonds kunnen we de theaters, de producenten, de acteurs/actrices<br />
in gezelschappen én het publiek helpen,” aldus Verlinde. Het Nationaal<br />
Theater Fonds stelt zich garant voor het allerlaatste stukje financiering<br />
van de voorstelling. “Het kan net dat laatste zetje zijn voor de theaterdirecteuren<br />
om de voorstelling te boeken. Vaak zie je dat gezelschappen en<br />
producenten in de onderhandelingen met de theaterdirecteuren net geld te<br />
kort komen. Normaal gesproken gaat dan de voorstelling niet door. Met<br />
onze garantie kan het publiek wel blijven genieten in het theater en blijft<br />
de diversiteit behouden”, zegt Verlinde.Het vermogen van het Nationaal<br />
Theater Fonds wordt onder andere gevormd door donaties van particulieren<br />
en bedrijven. Ed Wubbe neemt zitting in het Comité van Aanbeveling.<br />
Juryleden bekend in ‘Everybody Dance<br />
Now’ bij RTL 4<br />
In het nieuwe RTL 4-programma ‘Everybody Dance Now’ bindt heel dansend<br />
Nederland vanaf vrijdag 22 februari de strijd met elkaar aan. Niemand minder dan<br />
Dan Karaty, Lieke van Lexmond en Jan Kooijman nemen plaats achter de jurydesk<br />
en hopen aangenaam verrast te worden door de beste dans act van Nederland.<br />
Naast deze driekoppige jury moet ook het 250 man stemmend publiek overtuigd<br />
raken van de danskwaliteiten. Presentatrice Chantal Janzen ontvangt jong en oud<br />
met uiteenlopende dansstijlen als hofdans, ballroom en tapdans. De kandidaten<br />
worden acht afleveringen lang blootgesteld aan zware, zenuwslopende rondes en<br />
een jury die kritischer is dan ooit. Wie maakt zijn droom waar en sleept 25.000<br />
euro in de wacht?<br />
Het programma bestaat uit drie auditierondes, één tussenronde, drie halve finales<br />
en één allesbepalende finale. De laatste vier uitzendingen zijn liveshows.<br />
Uitzending RTL 4: wekelijks vanaf vrijdag 22 februari tussen 20.30 uur en 22.30 uur.<br />
Theaters worden<br />
coproducent<br />
Frascati in Amsterdam, Theater<br />
aan het Spui in Den Haag, De<br />
Verkadefabriek in Den Bosch,<br />
Grand Theatre in Groningen,<br />
de Toneelschuur in Haarlem,<br />
Theater Kikker in Utrecht en de<br />
<strong>Rotterdam</strong>se Schouwburg vormen<br />
de Coproducers. Op deze wijze<br />
willen deze podia gezamenlijk als<br />
coproducent gaan optreden voor<br />
theater- en dansmakers. Aan deze<br />
makers wordt startkapitaal beschikbaar<br />
gesteld en ze krijgen garantie<br />
op ongeveer twintig speelbeurten.<br />
Hiermee willen de podia de ontwikkeling<br />
van meer risicovolle<br />
producties voor de kleine en middenzaal<br />
ondersteunen en vraag en<br />
aanbod op elkaar afstemmen. De<br />
Coproducers zullen jaarlijks minimaal<br />
twee voorstellingen coproduceren.<br />
Voor het seizoen 2013 en<br />
2014 presenteren de Coproducers<br />
twee coproducties, Schwalbe<br />
speelt buiten van het mimegezelschap<br />
Schwalbe en Caligula van de<br />
jonge regisseur Thibaud Delpeut.
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 12<br />
Ivan Montis<br />
fotografie Hans Gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 13<br />
Pearl komt terug!<br />
Van 10 december 2013 t/m 20 april 2014 is de Baroksensatie PEARL<br />
op veler verzoek opnieuw te zien in 37 theaters in Nederland.<br />
‘Pearl was prachtig. Dans<br />
op topniveau. Met live<br />
barokmuziek, in schitterende<br />
kostuums. Over<br />
decadentie en de verrotting<br />
daaronder. Over<br />
liefde die vergaat, over<br />
rozen die alleen nog<br />
maar dorre bladeren hebben.<br />
Pearl heeft de afgelopen<br />
twee maanden<br />
door het land getoerd,<br />
voor uitverkochte zalen.’<br />
Volkskrant, column Hein Jansen<br />
‘<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong><br />
heeft met Pearl een hit.<br />
Niet alleen zijn voorstellingen<br />
bijna uitverkocht,<br />
de productie klopt van<br />
zo’n beetje alle kanten.<br />
(..) Het is simpelweg<br />
indrukwekkend hoe<br />
choreograaf Ed Wubbe<br />
met zijn gezelschap een<br />
non-stop voorstelling op<br />
barok muziek levendig<br />
en boeiend weet te houden.’<br />
Danspubliek<br />
‘De voorstelling is groots<br />
en theatraal en in combinatie<br />
met prachtige,<br />
live uitgevoerde, barokmuziek<br />
zorgt dit ervoor<br />
dat de bezoeker zich al<br />
snel in een ander tijdperk<br />
waant.’ Theaterparadijs<br />
PEARL van choreograaf Ed Wubbe en met live muziek door het Combattimento Consort, werd vorig seizoen een van de grootste theaterhits. Live<br />
Barokmuziek van o.a. Vivaldi, schitterende kostuums en topdans zorgden voor een Pearl-mania met een vrijwel uitverkochte tournee. PEARL gaat over<br />
pracht en praal, verleiding en intriges en ademt de rijke, theatrale sfeer van de Barok, gemaakt met de dynamiek van nu.<br />
‘Wie wil zien wat twee<br />
topensembles vermogen<br />
als ze de kleine<br />
honderd kilometer<br />
tussen <strong>Rotterdam</strong> en<br />
Amsterdam overbruggen<br />
en als ze beide doen<br />
waar ze eminent in zijn,<br />
moet zeker gaan kijken.’<br />
Place de l’Opera<br />
De kaartverkoop start in mei 2013 via de kassa’s van de theaters. Wees er dit keer (of nog een keer!) snel bij!
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 14<br />
speellijst<br />
2013<br />
Le Chat Noir<br />
februari<br />
vr 15 feb Schiedam<br />
20:15 uur* Theater aan de Schie<br />
try-out 010-<strong>24</strong>67467<br />
wo 20 feb <strong>Rotterdam</strong><br />
20:15 uur * <strong>Rotterdam</strong>se<br />
try-out Schouwburg<br />
010-4118110<br />
do 21 feb <strong>Rotterdam</strong><br />
20:15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
première Schouwburg<br />
010-4118110<br />
vr 22 feb <strong>Rotterdam</strong><br />
20:15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
010-4118110<br />
di 26 feb Heerlen<br />
20:00 uur Parkstad Limburg<br />
Theaters Heerlen<br />
045-5716607<br />
do 28 feb Drachten<br />
20:00 uur Schouwburg<br />
De Lawei<br />
0512-335050<br />
MAART<br />
di 5 mrt Den Bosch<br />
20:00 uur * Theater<br />
aan de Parade<br />
0900-33727233<br />
wo 6 mrt Delft<br />
20:15 uur Theater de Veste<br />
015-2121312<br />
vr 8 mrt Helmond<br />
20:15 uur Theater ‘t Speelhuis<br />
0492-587000<br />
za 9 mrt Eindhoven<br />
20:00 uur * Parktheater<br />
Eindhoven<br />
040-2111122<br />
di 12 mrt Middelburg<br />
20:00 uur Stadsschouwburg<br />
Middelburg<br />
0900-3300033<br />
wo 13 mrt Roosendaal<br />
20:00 uur Schouwburg<br />
De Kring<br />
0165-555555<br />
vr 15 mrt Venray<br />
20:00 uur Schouwburg Venray<br />
0478-530999<br />
za 16 mrt Wageningen<br />
20:15 uur Theater Junushoff<br />
0317-417622<br />
wo 20 mrt Alphen aan de Rijn<br />
20:00 uur Theater Castellum<br />
0172-429292<br />
do 21 mrt Amstelveen<br />
20:00 uur Schouwburg<br />
Amstelveen<br />
020-5475175<br />
za 23 mrt Tiel<br />
20:00 uur * Schouwburg<br />
Agnietenhof<br />
0344-673500<br />
wo 27 mrt Enschede<br />
20:00 uur * Wilminktheater<br />
053-4858500<br />
do 28 mrt Waalwijk<br />
20:15 uur * Theater De Leest<br />
0416-331751<br />
vr 29 mrt <strong>Rotterdam</strong><br />
20:15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
10-4118110<br />
za 30 mrt <strong>Rotterdam</strong><br />
20:15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
010-4118110<br />
zo 31 mrt <strong>Rotterdam</strong><br />
14:30 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
010-4118110<br />
april<br />
do 4 apr Alkmaar<br />
20:15 uur * Theater De Vest<br />
072-5489999<br />
za 6 apr Meppel<br />
20:15 uur * Schouwburg<br />
Ogterop<br />
05220-254<strong>24</strong>2<br />
di 9 apr Purmerend<br />
20:15 uur * Theater de Purmaryn<br />
0299-432205<br />
do 11 apr Den Helder<br />
20:15 uur * Schouwburg<br />
De Kampanje<br />
0223-674664 -1<br />
vr 12 apr Dordrecht<br />
20:00 uur Machine 3<br />
(Schouwburg<br />
Kunstmin)<br />
078-6397979<br />
za 13 apr Den Haag<br />
20:15 uur * Lucent Danstheater<br />
070-8800333<br />
di 16 apr Lelystad<br />
20:15 uur Agora Theater en<br />
Congrescentrum<br />
0320-239239<br />
wo 17 apr Groningen<br />
Stadsschouwburg<br />
Groningen<br />
20:15 uur 050-6380368<br />
do 18 apr Emmen<br />
Theater De Muzeval<br />
20:15 uur * 0591-617000<br />
za 20 apr Maastricht<br />
20:00 uur * Theater aan het<br />
Vrijthof<br />
043-3505555<br />
wo <strong>24</strong> apr Oss<br />
20:15 uur * Theater<br />
De Lievekamp<br />
0412-648922<br />
do 25 apr Tilburg<br />
20:15 uur * Theaters Tilburg<br />
013-5432220 -1<br />
vr 26 apr Nijmegen<br />
20:00 uur * Stadsschouwburg /<br />
Keizer Karel Podia<br />
0<strong>24</strong>-3221100<br />
za 27 apr Hoofddorp<br />
20:15 uur Schouwburg<br />
De Meerse<br />
023-5563707<br />
Mei<br />
wo 1 mei Leiden<br />
20:15 uur * Leidse Schouwburg<br />
0900-9001705<br />
zo 5 mei Amsterdam<br />
20:30 uur Stadsschouwburg<br />
Amsterdam<br />
020-6<strong>24</strong>2311<br />
ma 6 mei Amsterdam<br />
20:30 uur Stadsschouwburg<br />
Amsterdam<br />
020-6<strong>24</strong>2311<br />
di 7 mei Capelle a/d IJssel<br />
20:15 uur Isala Theater<br />
010-4586400<br />
wo 8 mei Kampen<br />
20:15 uur * Stadsgehoorzaal<br />
Kampen<br />
038-3317373<br />
di 14 mei Zutphen<br />
20:00 uur * Theater<br />
De Hanzehof<br />
0575-512013<br />
wo 15 mei Spijkenisse<br />
20:15 uur Theater de Stoep<br />
0181-652200<br />
do 16 mei Deventer<br />
20:00 uur Deventer<br />
Schouwburg<br />
0570-683500 -1<br />
vr 17 mei Oosterhout<br />
20:15 uur Theater De Bussel<br />
0162-498130<br />
TWOOLS 15<br />
juni<br />
wo 5 juni <strong>Rotterdam</strong><br />
20.15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
do 6 juni <strong>Rotterdam</strong><br />
20.15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
vr 7 juni <strong>Rotterdam</strong><br />
20.15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
za 8 juni <strong>Rotterdam</strong><br />
20.15 uur <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Schouwburg<br />
Bijzondere<br />
voorstellingen<br />
do 14 mrt<br />
za 11 mei<br />
* met inleiding<br />
<strong>Rotterdam</strong><br />
Dag v/d Literatuur<br />
Den Bosch<br />
Geen Daden Maar<br />
Woorden<br />
Speellijst per stad<br />
Alkmaar<br />
Theater De Vest<br />
do 4/4 Le Chat Noir<br />
Alphen aan de Rijn<br />
Theater Castellum<br />
wo 20/3 Le Chat Noir<br />
Amstelveen<br />
Schouwburg Amstelveen<br />
do 21/3 Le Chat Noir<br />
Amsterdam<br />
zo 5/5 en ma 6/5 Le Chat Noir<br />
Capelle aan den IJssel<br />
Isala Theater<br />
di 7/5 Le Chat Noir<br />
Delft<br />
Theater de Veste<br />
wo 6/3 Le Chat Noir<br />
Den Bosch<br />
Theater aan de Parade<br />
di 5/3 Le Chat Noir<br />
Den Haag<br />
Lucent Danstheater<br />
za 13/4 Le Chat Noir<br />
Den Helder<br />
Schouwburg de Kampanje<br />
do 11/4 Le Chat Noir<br />
Deventer<br />
Deventer Schouwburg<br />
do 16/5 Le Chat Noir<br />
Dordrecht<br />
Machine 3 (Schouwburg<br />
Kunstmin)<br />
vr 12/4 Le Chat Noir<br />
Drachten<br />
Schouwburg de Lawei<br />
do 28/2 Le Chat Noir<br />
Eindhoven<br />
Parktheater Eindhoven<br />
za 9/3 Le Chat Noir<br />
Emmen<br />
Theater De Muzeval<br />
do 18/4 Le Chat Noir<br />
Enschede<br />
Wilminktheater<br />
wo 27/3 Le Chat Noir<br />
Groningen<br />
Stadsschouwburg Groningen<br />
wo 17/4 Le Chat Noir<br />
Heerlen<br />
Parkstad Limburg Theaters<br />
di 26/2 Le Chat Noir<br />
Helmond<br />
Theater 't Speelhuis<br />
vr 8/3 Le Chat Noir<br />
Hoofddorp<br />
Schouwburg De Meerse<br />
za 27/4 Le Chat Noir<br />
Kampen<br />
Stadsgehoorzaal Kampen<br />
wo 8/5 Le Chat Noir<br />
Leiden<br />
Leidse Schouwburg<br />
wo 1/5 Le Chat Noir<br />
Lelystad<br />
Theater en Congrescentrum<br />
Agora<br />
di 16/4 Le Chat Noir<br />
Maastricht<br />
Theater aan het Vrijthof<br />
za 20/4 Le Chat Noir<br />
Meppel<br />
Schouwburg Ogterop<br />
za 6/4 Le Chat Noir<br />
Middelburg<br />
Stadsschouwburg Middelburg<br />
di 12/3 Le Chat Noir<br />
Nijmegen<br />
Stadsschouwburg/KKP<br />
vr 26/4 Le Chat Noir<br />
Oosterhout<br />
Theater De Bussel<br />
vr 17/5 Le Chat Noir<br />
Oss<br />
Theater De Lievekamp<br />
wo <strong>24</strong>/4 Le Chat Noir (inl.)<br />
Purmerend<br />
Theater de Purmaryn<br />
di 9/4 Le Chat Noir (inl.)<br />
Roosendaal<br />
Schouwburg De Kring<br />
wo 13/3 Le Chat Noir<br />
<strong>Rotterdam</strong><br />
<strong>Rotterdam</strong>se Schouwburg<br />
Le Chat Noir<br />
wo 20/2 (t.o), do 21/2 (prem),<br />
vr 22/2 en vr 29/3, za 30/3,<br />
zo 31/3 (matinee)<br />
TWOOLS 15<br />
wo 5/6, do 6/6, vr 7/6 , za 8/6<br />
Schiedam<br />
Theater aan de Schie<br />
vr 15/2 Le Chat Noir<br />
Spijkenisse<br />
Theater de Stoep<br />
wo 15/5 Le Chat Noir<br />
Tiel<br />
Schouwburg Agnietenhof<br />
za 23/3 Le Chat Noir (nl.)<br />
Tilburg<br />
Theaters Tilburg<br />
do 25/4 Le Chat Noir<br />
Venray<br />
Schouwburg Venray<br />
vr 15/3 Le Chat Noir<br />
Waalwijk<br />
Theater De Leest<br />
do 28/3 Le Chat Noir<br />
Wageningen<br />
Theater Junushoff<br />
za 16/3 Le Chat Noir<br />
Zutphen<br />
Theater De Hanzehof<br />
di 14/5 Le Chat Noir<br />
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> ontvangt<br />
subsidie van het Ministerie van<br />
OC&W en de Gemeente <strong>Rotterdam</strong><br />
Bonnie Doets<br />
fotografie Hans Gerritsen
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong> <strong>SpitZ</strong> 15<br />
<strong>24</strong><br />
colofon<br />
artistiek directeur en choreograaf: Ed<br />
Wubbe zakelijk directeur ad interim:<br />
Marianne Berendse choreograaf in residence:<br />
Marco Goecke; Fang-Yu Shen, huischoreograaf;<br />
Felix Landerer, choreograaf<br />
in residence artistieke staf: Débora Soto,<br />
1e balletmeester; Hanna Laber, balletmeester<br />
dansers: Bonnie Doets, Bryndis<br />
Brynjolfsdottir, Leslie Humbert, Maya Roest,<br />
Véronique Prins. Maxime Lachaume, Min<br />
Li, Mischa van Leeuwen, Reid Cuming, Rein<br />
Putkamer stagiaires: Alena Krivileva, Gloria<br />
Pergalani, Marina Bilterijst, Mire Komori,<br />
Nele Deckx, Ivan Montis, Jean-Gabriel<br />
Maury, Ruben Garcia Arabit pianist: Edward<br />
Ferdinand gastdocenten: Caroline Iura,<br />
Catherine Martin, Christophe Dozzi, Hedda<br />
Twiehuis, Ivan Kramar, Javier Torres, Sun<br />
Xiao Jun toneeltechniek, productie: Guido<br />
Verschoor, hoofd; Marco Broere, licht;<br />
Fabian Smit, Rimmert van Lummel, geluid;<br />
Behrooz Vasseghi, ass. toneel; Ruud Munne,<br />
transport kostuumatelier: Pamela Homoet,<br />
hoofd; Petra Finke, Marianne Hoefnagels;<br />
Mara Wap, kleedster huishoudelijke<br />
dienst/decorwerkplaats: Ton Schuddemat,<br />
hoofd; Aad Carlebür organisatie/educatie:<br />
Maureen Hol, hoofd/ass. artistiek directeur;<br />
Angelika Geronymaki, ondersteuning directie;<br />
Manon Paap, organisatie/secretariaat;<br />
Femke Bruinsma, Myrta Otten, <strong>Scapino</strong><br />
Academy marketing/publiciteit: Martin Bras,<br />
Winfred van den Bor, Nina den Elzen, stagiair;<br />
Stephen Leung, stagiair; Ruud Lammers,<br />
informatie- stand receptie: Wilma de Groot,<br />
Nelly Hausil-Moesafirhoesein, Manon Lith,<br />
Myrta Otten planning: Ria Weerman administratie,<br />
p&o: Mehmet Sabuncu, hoofd<br />
fin. adm.; Polina Iakoubova, Salima Belhaj,<br />
P&O medische begeleiding: Bart de Bie<br />
fysiotherapie: Maurits Ypma, Edwin Visser<br />
bestuur: Leendert Bikker, voorzitter; Sander<br />
de Iongh, secretaris; Christian Mol, penningmeester;<br />
Diederik van Dommelen, Naïma<br />
Azough<br />
is een uitgave van<br />
<strong>Scapino</strong> <strong>Ballet</strong> <strong>Rotterdam</strong><br />
oplage: 130.000<br />
redactie: Martin Bras,<br />
Marianne Berendse, Winfred<br />
van den Bor, Nina den Elzen,<br />
Manon Paap<br />
cartoon: Roy van der Horst<br />
druk: Dijkman Offset<br />
vormgeving:<br />
Cathelijne Beijn, Winfred<br />
van den Bor<br />
foto’s: Hans Gerritsen en<br />
Bryndis Brynjolfsdottir<br />
ge<strong>SpitZ</strong>t<br />
In januari is Sergei Filin, artistiek leider van het Bolshoi <strong>Ballet</strong> in<br />
Rusland, aangevallen door een gemaskerde man. Fillin stapte uit zijn<br />
auto voor zijn huis en kreeg een lading zuur over zijn gezicht gespoten<br />
door de dader. Fillin raakte ernstig gewond, maar verkeert niet in<br />
levensgevaar.<br />
Het Bolsjoj-theater in Moskou heeft oud-ballerina Galina Stepanenko<br />
benoemd tot waarnemend artistiek directeur. Zij neemt tijdelijk de<br />
functie waar van Sergej Filin, die vorige week bij zijn woning werd<br />
aangevallen en voor zijn gezichtsvermogen moet vrezen.<br />
Theater Instituut Nederland wordt er 31 december ontmanteld en gaat<br />
vanaf 2013 door als Stichting TIN. De Stichting blijft actief om de<br />
Nederlandse theatergeschiedenis levend te houden met onder meer de<br />
online Theaterencyclopedie, de theatervacaturesite en theatereducatielessen<br />
voor het voortgezet onderwijs.<br />
In december dit jaar brengt Het Concertgebouw de Broadwayklassieker<br />
West Side Story. De hele cast zal bestaan uit jongeren<br />
tussen de 16 en <strong>24</strong> jaar. Ook in het orkest zitten grotendeels jonge<br />
muzikale talenten. De eerste auditieronde bestaat uit een online auditie<br />
waarbij kandidaten een zelfgemaakt filmpje kunnen uploaden.<br />
Degenen die uitgekozen worden, worden in april 2013 uitgenodigd<br />
voor een ‘live’ auditie.<br />
Tony Wyczynski, alias Sterretje, heeft de finale van Sterren Dansen<br />
op het IJs gewonnen. Met zijn Amerikaanse schaatspartner Alexandra<br />
Murphy versloeg hij in de finale Laura Ponticorvo en Monsif Bakkali.<br />
Nadat hij gewonnen had, vroeg hij zijn schaatspartner ten huwelijk.<br />
Dansgezelschap stichting Dans Brabant kan niet verhuizen naar de<br />
toegezegde NS-hallen 79 en 80 in de Spoorzone, in het gebied van<br />
Smederij013. De door de gemeente gewenste danshal blijkt deels te<br />
moeten wijken voor de aanleg van de onderdoorgang van het spoor bij<br />
de Willem II-straat, heeft de aannemer van de werkzaamheden laten<br />
weten Er wordt onderzocht of Dans Brabant op een andere plek in de<br />
Spoorzone terecht kan.<br />
Bonnie Doets<br />
fotografie Hans Gerritsen
Ed Wubbe Felix Landerer Rein Putkamer Bryndis Brynjolfsdottir Bonnie Doets<br />
Maxime Lachaume<br />
Mischa van Leeuwen Leslie Humbert Reid Cuming Min Li<br />
ik geef mijn<br />
Alena Krivileva<br />
Maya Roest<br />
Jean-Gabriel Maury<br />
Véronique Prins<br />
Mire Komori<br />
Marina Bilterijst<br />
Ruben Garcia Arabit<br />
Ivan Montis<br />
Nele Deckx<br />
geef ook je hart aan scapino<br />
www.scapinoballet.nl<br />
Gloria Pergalani