Lees nu het volledige verhaal

door wouter laumans
fotografie Roland buiting / allard de witte
Een inkijkje in de schimmige wereld van de Chinezen in Amsterdam
En toen moest
Shu Yu Lam dood
De moord op de Chinese Shu Yu Lam, afgelopen zomer, is even
raadselachtig als gruwelijk. Waarom wordt een snackbarhouder uit
Amsterdam-Noord in stukken gesneden? Hoewel justitie de zaak
rond denkt te hebben, zijn er nog veel vragen over massagesalons,
drugshandel en gokschulden. Portret van een gesloten gemeenschap.
26 27

werknemer voor in de bediening voor het
behandelen van telefonische bestellingen.’ Onderaan
het briefje op de deur van snackbar Mercurius staat
het nummer waar eventuele gegadigden zich kunnen
melden. De snackbar oogt niet erg uitnodigend.
Vale geschilderde afbeeldingen van een hamburger,
een kip en een bord bami moeten de klanten naar
binnen lokken. Een blik door de ramen leert dat
‘Gezocht,
het interieur van de zaak onlangs een opknapbeurt
gekregen heeft. Lege potten latexverf staan op kranten op de vloer met witte plavuizen.
De vitrine van de toonbank is nog leeg. ‘De zoons van Lam hebben besloten de zaak
te verpachten,’ weet een buurman. ‘Na alles wat er is gebeurd, was het te emotioneel
voor ze om zelf weer in de snackbar te gaan werken.’
Buurtbewoners herinneren zich Lam als een aardige man die vaak op een omgekeerde
soeppan voor zijn zaak zat met een bord bami op schoot. Zoals zoveel van zijn
landgenoten was hij op jonge leeftijd van Hongkong naar Nederland gekomen om
hier zijn geluk te beproeven. In verschillende Chinese restaurants werkt hij zich
op van keukenhulp tot chef-kok. Uiteindelijk neemt hij in Bussum een Chinees
restaurant over dat hij later weer verkoopt. Hierna vestigt Lam zich in de wijk
Tuindorp in Amsterdam-Noord. Samen met zijn vrouw en vier kinderen bouwt hij
het familiebedrijf uit tot een snackbar annex afhaal-Chinees en Surinaams restaurant
met bezorgservice.
Lam voldoet in ieder opzicht aan het stereotype van de hardwerkende Chinees met
een eigen restaurant. Hij wordt door buurtbewoners omschreven als een sociale
man. Hij maakt haast dagelijks een vriendelijk praatje met de groenteboer en als zijn
buurman vis bakt, prikt hij een vorkje mee. Ze weten dat hij gescheiden leeft van zijn
vrouw, maar dat is dan ook alles wat zijn kennissen te horen krijgen.
Toch merken buurtbewoners dat er een zweem van geheimzinnigheid kleeft aan
Lam. En in een buurtje als Tuindorp is de sociale controle immer aanwezig. Zo
ziet een buurman dat de ramen van de snackbar weleens worden afgeplakt met
kranten. Wanneer hij zijn nieuwsgierigheid niet kan bedwingen en door een kier
naar binnen gluurt, ziet hij dat er vrouwen zitten te gokken. Ook zegt de groenteboer
dat de vrouw van Lam in het verleden vaak achter de gokautomaat stond. Verder
zien buurtbewoners soms dure Mercedessen en Porsches door de straat rijden die
voor snackbar Mercurius stoppen. Uit die bolides stappen Aziatische heren met
maatpakken aan en koffertjes in hun hand. Wat ze komen doen, is onduidelijk.
Verder sluipt het gerucht door de buurt dat Lam gokschulden zou hebben en dat er
illegalen boven de snackbar wonen.
In meer dan tien stukken
Gokken, dure auto’s en illegalen. Het is de vaak ongefundeerde achterklap waarmee
uitbaters van Chinese restaurants in Nederland te maken lijken te krijgen. Dat
verandert in het geval van Lam als zijn 29-jarige zoon op zaterdag 17 juli 2010
ongerust aangifte doet van de vermissing van zijn vader. Die is de dag ervoor niet in
de snackbar verschenen, wat zeer ongebruikelijk is. Daarnaast is ook de bestelauto
van de snackbar verdwenen.
Hij omschrijft het leven van zijn vader als volgt: ‘Lam had een normaal, rustig leven,
had met niemand problemen, had geen schulden, was nergens aan verslaafd en
gebruikte geen medicijnen.’ Hij besluit zijn verhoor met de zin: ‘Als het een misdrijf
is, gaat het om geld of vrouwen. Dat is wat mijn moeder zegt.’
Nadat de politie de woning boven de snackbar heeft doorzocht, wordt opgemerkt dat
er ongeveer 2000 euro en sieraden verdwenen zijn. Daarnaast blijkt dat ook het pasje
weg is dat gebruikt wordt om een vuilcontainer te openen. Die avond vindt de politie
de bestelauto van Lam even verderop in Amsterdam-Noord. In de laadruimte lijken
bloedsporen aanwezig te zijn. De wagen staat geparkeerd naast een vuilcontainer.
Later blijkt dit de container te zijn die geopend kan worden met het verdwenen pasje.
Medewerkers van de stadsreiniging zien zwarte vliegen rondom de vuilcontainer
zwermen. Wanneer de container uit de grond gehaald is getakeld en in een afvalverwerkingsstation
wordt geopend, doet de politie een zeer lugubere vondst.
‘Mijn vader had
een normaal
leven. Als het een
misdrijf is, gaat
het om geld of
vrouwen. Dat is
wat mijn moeder
zegt’
De leefwereld van Lam
In de Nieuwmarktbuurt, op een steenworp afstand van het Centraal Station,
is de relatief kleine Chinese gemeenschap in Amsterdam geconcentreerd.
‘In de jaren zeventig was het hier heel crimineel en werd er zwaar in drugs
gehandeld,’ weet Henk, een Surinaamse Chinees met een opvallend Hollandse
naam. Hij lacht en zegt: ‘Er zitten hier behoorlijk wat restauranthouders
met een heel zwart verleden.’
Een paar honderd meter van de Nieuwmarkt ligt de Binnen Bantammerstraat
waar de eerste Chinezen zich een eeuw geleden vestigden. Op nummer
21 wordt mahjong gespeeld om geld. Ook mevrouw Lam gokte hier. De
gordijnen zijn altijd gesloten, voor het raam hangt een bordje met de tekst
Stichting Familie Man in Europa. Opvallend is de grote camera die boven
de voordeur hangt en iedereen registreert die aanbelt.
Er wordt in de buurt door huisvrouwen gespeeld om kleine bedragen,
in gokholen kan het gaan om grote sommen geld. ‘Als je hier ’s nachts
rondloopt en goed luistert, kun je de mahjongstenen tegen elkaar horen
ketsen en hoor je het geschreeuw,’ vertelt Henk.
John Lie, die verschillende winkels bezit in de Nieuwmarktbuurt: ‘Ik weet dat
er in de Binnen Bantammerstraat mahjong gespeeld wordt, maar volgens
mij gaat het niet om grote bedragen en is het vooral entertainment voor
oudjes. Aan de andere kant, met mahjong kan het hard gaan. Wie 5 cent
inzet, kan door verdubbelingsregels zomaar 15 euro winnen. Dus als de
inzet 1000 euro is, kan de winnaar met gigantische bedragen naar huis
gaan. Maar die ook verliezen.‘
Chinezen lenen niet snel bij banken en familieleden weigeren meestal geld
uit te lenen aan gokverslaafden, dus wie schulden heeft komt al gauw uit bij
de maffia. Toch moet het gokken volgens Lie gezien worden als een uitwas:
‘De meeste Chinezen moeten er niks van hebben. Ik geloof ook niet dat
Lam is vermoord om gokschulden van zijn vrouw. Bij gokschulden vermoord
je niet iemand, want dan krijg je je geld nooit meer terug. Bedragen van
30.000 of 50.000 euro zijn nog wel af te lossen. Hooguit knipt de maffia
dan een vinger bij iemand af, bij wijze van dreigement. Ik geloof eerder
dat Lam iemands eer heeft geschonden. En
het zou natuurlijk een gek kunnen zijn geweest.’
Een anonieme winkelmedewerker zegt te weten
waarom Lam dood moest. ‘Hij is vermoord
omdat hij in de drugs zat.’
Waarom denkt u dat?
‘Dat zegt men.’
Waarom zegt men dat?
‘Dat weet ik niet.’
Maar hij handelde wel in drugs?
‘Ja.’
Nikki Sterkenburg
Gruwelijk
vermoord.
Shu yu lam.
Tussen het afval ziet de politie een lichtkleurig stuk vlees. Daarnaast ligt een plastic
zak die strak gewikkeld is om een voorwerp in de vorm van een schedel. Uiteindelijk
blijkt het onherkenbaar verminkte lichaam van Lam in meer dan tien stukken gehakt,
gezaagd en gesneden. De delen zijn verpakt in boodschappentassen, plastic emmers
en in het dunne papier dat in Chinese restaurants gebruikt wordt om de bakken
tjap tjoi in te verpakken.
Naar aanleiding van de nieuwsberichten rondom de gruwelijke moord op Lam melden
zich getuigen die allemaal verklaringen afleggen die niet zouden misstaan in het script
van een horrorfilm. Een buurtbewoner die de avond voor de verdwijning langs de
woning van Lam loopt, hoort een Chinees praten in de woning. ‘Ik kon niet verstaan
wat de persoon zei, maar de toon was niet goed. De persoon hoorde niet in de woning.’
Later die avond horen andere buren een ‘indringende en afgrijselijke schreeuw’ die
ongeveer 10 seconden duurt. Vijf minuten later horen ze weer een schreeuw.
28 29

In de vroege ochtend van vrijdag 16 juli 2010 wordt de deur van de snackbar een
aantal keer geopend. De Chinese man die naar binnen gaat, is gekleed in een opvallend
oranje schort. Ongeveer een kwartier later wordt deze man, met handschoenen aan,
gezien in de omgeving van de container.
‘Zijn overall noem ik een zaagpak,’ aldus een voorbijganger. ‘Dat is een overall zonder
mouwen met twee van die bandjes om je schouders’. Hoewel andere getuigen stellen
dat ze, eerder die nacht, twee mensen in de auto van de snackbar hebben zien rijden
en dat er twee mensen met vuilniszakken in en uit de snackbar kwamen lopen, lijkt
het onderzoek van de politie zich vanaf dat moment op één dader te richten.
Verdachte in beeld
Twee dagen na de moord komt de eerste verdachte in beeld: een klusjesman die illegaal
in Nederland verblijft. Hij heet Wen Li en is in de Chinese gemeenschap beter bekend
bij zijn bijnaam: Fee Man (dikke man, red.) In het verleden heeft hij Lams snackbar
verbouwd en een paar maanden bij hem gewoond. De politie komt bij hem uit nadat
Lams vriendin heeft gezegd dat zij op de avond voor de verdwijning aan het chatten
was met Lam en dat de snackbarhouder aangaf dat hij gebeld werd door een ‘moeilijke
man’ die voor de deur stond. Als de vriendin even later aan Lam vraagt: ‘Is je vriend
er nog?’ antwoordt die: ‘Ja, hij is er nog en komt vaak geld vragen.’
Wanneer de telefoongegevens van Lam worden nagegaan, blijkt volgens de politie dat
Fee Man degene is geweest die die avond met Lam heeft gebeld. Daarnaast wist Fee
Man volgens de medewerkers van de snackbar als een van de weinigen waar de pas van
de vuilcontainer lag. Omdat er circa 2000 euro is verdwenen, gaat de politie ervanaf dat
moment vooralsnog vanuit dat Lam door een ex-werknemer van hem is omgebracht
bij een roofmoord. Toch is dat volgens de raadsman van Fee Man, Francisco Soriano,
van Rengelink Soriano Advocaten, een onwaarschijnlijk scenario. ‘Het lijkt me dat je,
als je een roofmoord pleegt, alles van waarde meeneemt. Dat is niet gebeurd, er stond
bijvoorbeeld nog een laptop in de woning. In plaats van het hele huis leegroven, zou
mijn cliënt al zijn tijd en energie gestoken hebben aan het in stukken zagen van Lam.’
Daarnaast roept het privéleven van Lam een aantal vragen op. Allereerst is er zijn
huwelijk. De wettige echtgenote van de snackbarhouder geeft aan dat het huwelijk
met Lam van meet af aan een kwelling voor haar is geweest. Ze suggereert dat haar
Nog meer brute Chinese moorden
13 maart 1994 De 32-jarige Yun Li wordt in Amsterdam-Oost doodgeschoten
door een 31-jarige Chinees. Hij verbleef slechts een half
jaar in Nederland en had schulden bij een drugsbende.
22 april 1995 Voor de ogen van familie wordt in Duiven de 33-jarige
Chan Kwok Yau doodgeschoten. De liquidatie vormt een climax van
een concurrentiestrijd tussen hem en andere Chinese woekeraars.
13 augustus 1997 Twee Haagse Chinezen worden drie dagen na hun
vermissing in plastic zakken teruggevonden in het Belgische Schelle.
27 oktober 1997 Twee Chinezen op een motor doorzeven op de
Oosterdokskade in Amsterdam de auto van ‘Dennis de Chinees’. Hij
blijkt de eigenaar te zijn van een illegaal casino.
14 april 1999 In een sluis bij Nijkerk wordt een verminkt lijk omhooggehaald.
Het stoffelijk overschot, vermoedelijk van een Chinees, was
omwikkeld met een verzwaarde ketting.
Fee Man beweert
bij hoog en bij
laag onschuldig
te zijn. ‘Wie gaat
er nou voor 2000
euro iemand in
stukken hakken? Ik
in ieder geval niet’
man veel vreemdgaat en een regelmatige bezoeker is van Chinese massagesalons
waar hij seks zou hebben met hoeren. Door al deze ellende zou ze meerdere keren
geprobeerd hebben zelfmoord te plegen.
Een getuige die de familie Lam al 30 jaar kent, schetst een ander beeld. ‘Mevrouw
Lam is gokverslaafd. Er zijn problemen met de maffia. Mevrouw Lam speelt mahjong
in het illegale circuit. Mevrouw Lam maakte schulden en daardoor ontstonden er
problemen in het gezin.’
Nadat de familie een huis in Hongkong moest verkopen om de gokschulden te betalen,
wilde Lam volgens deze getuige scheiden. Hoewel zijn kinderen op de hoogte zijn
van de gokverslaving van hun moeder en het bezoek aan de massagesalons van hun
vader, zijn ze tegen een scheiding. ‘Doordat mijn moeder last heeft van stemmingswisselingen
hebben wij als kinderen nee gezegd,’ aldus de jongste zoon van Lam.
Het ogenschijnlijk gezapige leven van Lam kent dus een hoop onrust. Verder leeft
bij sommige onderzoekers het idee dat niet iedereen de waarheid vertelt. Wanneer
een medewerker van de snackbar wordt ondervraagd, verzuchten de rechercheurs:
‘Tijdens ons onderzoek lopen we tegen veel getuigen aan van wie wij denken dat ze
meer weten, maar dat niet willen of durven te vertellen. Bij jou heb ik ook zo’n gevoel.’
Grote gokschulden
Omdat de Chinese gemeenschap in de hoofdstad relatief klein is, komen de leden
ervan elkaar voortdurend tegen. In een massagesalon aan de Nieuwezijds Voorburgwal
waar Lam vaak komt, werkt ook Mei Wei, de vermeende ex-vriendin van Fee Man.
Zij verklaart dat de dood van Lam te maken heeft met zijn echtgenote of de maffia.
Drie maanden na de moord komt er bij de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE)
de volgende informatie binnen. ‘Mei Wei heeft opdracht gegeven om meneer Lam
te vermoorden. Ze heeft dit gedaan omdat meneer Lam een verblijfsvergunning
voor haar zou regelen. Mei Wei heeft hiervoor meneer Lam een geldbedrag gegeven.
Meneer Lam is zijn afspraak niet nagekomen waarop Mei Wei iemand de opdracht
heeft gegeven meneer Lam te vermoorden.’
Daarnaast komt er bij de CIE informatie binnen dat de moord op Lam het gevolg zou
zijn van een liefdesaffaire tussen de snackbarhouder en het liefje van een triadeleider.
Weer andere informatie maakt melding van grote gokschulden van Lam. Het meest
opmerkelijke bericht over Lam is afkomstig van de Amerikaanse DEA. Daarin staat
dat de moord op Lam mogelijk te maken heeft met een mislukt drugstransport van
372 kilo coke naar Hongkong. De recherche onderzoekt deze verdenking, maar
komt niet verder dan de constatering dat de familie van de hoofdverdachte van het
drugstransport, de uit Diemen afkomstige Chang Ma Ki, en Lam elkaar kennen.
Twee zussen van Chang Ma Ki zeggen niet te weten of hun broer contact had met
Lam. Wat wel opvalt is dat Chang Ma Ki sinds 22 april vorig jaar van de aardbodem
lijkt te zijn verdwenen. ‘Ik weet niet wat de recherche precies heeft nageplozen,’ zegt
advocaat Soriano. ‘De verdediging is op geen enkele wijze geïnformeerd over dit
onderzoek. Ik acht het niet onmogelijk dat er door de Nederlandse politie belangrijke
zaken in Hongkong over het hoofd gezien zijn.’
Hoewel alle theorieën de vraag opwerpen welk schaduwleven Lam leidde en of dat
hem wellicht noodlottig geworden is, stelt justitie zich op het standpunt dat Fee Man
de dader moet zijn. Want behalve het laatste telefoongesprek dat Lam voerde, zijn
er nog meer zaken die richting Fee Man wijzen. Zo zijn de twee mobiele telefoons
die Lam gebruikte, gevonden bij mensen die daarop verklaarden het toestel van Fee
Man te hebben gekregen. Wanneer hem om een uitleg gevraagd wordt, zegt Fee
Man dat hij de toestellen op het Waterlooplein gekocht heeft. Ook wordt er een
vingerafdruk in de snackbar gevonden die erg lijkt op de vingerafdruk van Fee Man.
Hoewel deze afdruk kan zijn ontstaan toen Fee Man kluste in het huis van Lam,
maakt dit zijn zaak er niet sterker op.
Roofmoord? Of was er toch meer aan de hand. Fee Man zelf beweert bij hoog en
bij laag onschuldig te zijn. Bij monde van zijn advocaat Soriano laat hij weten: ‘Wie
gaat er nou voor 2000 euro iemand in stukken hakken? Ik in ieder geval niet.’
28 mei 2002 In Amsterdam overlijdt een 33-jarige Chinees aan de
schotwonden die hij eerder die dag opliep in een Chinees restaurant.
De dader met helm wordt niet gevonden.
De afgebeelde mensen en panden (met uitzondering van de openingsfoto en het portret van
Shu Yu Lam) hebben geen relatie met de inhoud van de tekst.
30 31