Beleids - Bestuurlijke informatie van de gemeente Leiderdorp

Beleids- en beheerplan Openbare
Verlichting
Leiderdorp 2012
Pagina van 46
1

Bestuurlijk
opdrachtgever Naam: Dhr. L. Maat
Functie
Wethouder
Ambtelijk
opdrachtgever Naam: Dhr. T Heijsteeg
Functie
Hoofd gemeentewerken
Gedelegeerd ambtelijk
opdrachtgever Naam: Dhr. G.J. Nottelmann
Functie
Coördinator Beheer afdeling Gemeentewerken
Telefoon: (071) 54 58 500
Opdrachtnemer Naam: Dhr. J. Lourier / Dhr. R. v.d. Eijkel
Functie
Allround medewerker Beheer / Medewerker uitvoering
Telefoon: (071) 54 58 500
Document Nummer: 1
Versie: Definitief 1.1
Datum: 05 november 2012
Pagina 2 van 46

Voorwoord
Openbare verlichting lijkt vanzelfsprekend. We missen het pas wanneer het donker is op plekken
waarvan we verwachten dat ze verlicht zijn. Het valt op wanneer de verlichting koud of fel is, daar waar
we verwachten dat deze bijdraagt aan een prettige beleving van een straat of plein. En het stoort
wanneer masten en armaturen er qua vormgeving of onderhoud onaantrekkelijk uitzien, terwijl de
overige openbare ruimte wel verzorgd is.
Openbare verlichting levert een grote bijdrage aan de verkeersveiligheid voor voetgangers, fietsers en
het gemotoriseerd verkeer. Verlichting vergroot niet alleen de verkeersveiligheid, maar ook de sociale
veiligheid. Goede verlichting op een woonerf bijvoorbeeld maakt het mogelijk dat mensen elkaar zien
aan komen lopen en vanaf een afstand van c.a. 5 meter gezichten kunnen herkennen.
Verlichting bepaalt ook mede de uitstraling en aantrekkelijkheid van een gebied. Voor Leiderdorp geldt
dit in het bijzonder voor de winkelgebieden en de parkpromenade, zowel overdag als ’s avonds.
Overdag door vormgeving, plaatsing en goed onderhoud van lichtmasten en armaturen. ’s Avonds door
de sfeer die de verlichting aan zijn omgeving geeft.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat het beleid aan zou sluiten bij de zojuist opgestelde regionale
notitie “Licht in het zicht” onder regie van Milieudienst West-Holland. En invulling zou geven aan de
ambities - ten aanzien van het verder terugdringen van het energieverbruik - zoals deze zijn gesteld in
het klimaatprogramma 2008-2012 van Holland Rijnland en Rijnstreek. Echter, gelet op de
bezuinigingen die nodig zijn om de financiën van de gemeente op orde te houden, is gekozen voor het
voortzetten van het huidige beleid, als zijnde een basiskwaliteitsniveau.
In dit beleidsplan leest u over wet en regelgeving en kwaliteitsnormen die bij het basiskwaliteitsniveau
gehanteerd worden, bijvoorbeeld ten aanzien van verlichtingsniveau, de inkoop van duurzame
materialen en de inkoop van groene stroom. Verder leest u over het basiskwaliteitsniveau van het
beheer en onderhoud en over de kosten die met de openbare verlichting gemoeid zijn.
Dit beleidsplan is tot stand gekomen met inbreng van politie, jongerenwerk, Milieudienst, Beleid en
Projecten, Beheer en Uitvoering. De mensen die hun bijdrage hieraan hebben geleverd wil ik hier dan
ook bedanken.
Pagina 3 van 46

Samenvatting
Gelet op de bezuinigingen die nodig zijn om de gemeentelijke financiën op orde te houden, is gekozen
voor een basis kwaliteitsniveau (voortzetting huidige beleid) voor de openbare verlichting.
Het basiskwaliteitsniveau kent de volgende kenmerken:
• energie-efficiënt
• functioneel
• duurzaam (ontziet het milieu)
• degelijke kwaliteit
• lage kosten voor de gemeente over de levensduur (Total Cost of Ownership)
• rekening houdend met bewoners en gebruikers van de openbare ruimte
Het basiskwaliteitsniveau is vertaald naar “de standaard aanbeveling voor lichtmasten en armaturen
voor Leiderdorp”. Deze vertaling wordt periodiek geëvalueerd door beheer en aangepast aan de
ontwikkelingen op het gebied van verlichtingstechniek versus kosten. Ontwikkelingen worden op de
voet gevolgd.
Het basiskwaliteitsniveau vertaalt zich op dit moment nog niet naar Led maar tot energie-efficiënte
conventionele verlichting. Door natuurlijk verloop wordt hiermee de installatie energie-efficiënter.
Daarnaast wordt energie “inefficiënte” verlichting in Leiderdorp vervangen, waar de kosten opwegen
tegen de baten. Het criterium hierbij is dat investeringen kostenneutraal zijn over maximaal 10 jaar.
Hiervoor is een energiebesparing plan opgesteld. Dit pakket van maatregelen is opgenomen in het
meerjaren beheer- en uitvoeringsplan.
Na doorrekening blijken de nationale energiebesparing ambities niet behaald te kunnen worden met dit
criterium.
Met de inkoop van groene stroom geeft de gemeente wel invulling aan de bovenliggende Europese en
nationale emissie doelstellingen: het terugdringen van CO2 emissie.
Dit beleidsplan is niet gelimiteerd v.w.b. duur. Aangehouden wordt een basisperiode van 5 jaar na
vaststelling, waarna dit plan geëvalueerd en waar nodig geactualiseerd wordt.
Pagina 4 van 46

Inhoudsopgave
Samenvatting ............................................................................................................................................. 4
1 .................................................................................................................................................... Inleiding
................................................................................................................................................................... 7
1.1 Achtergrond ............................................................................................................................... 7
1.2 Afbakening ................................................................................................................................ 7
1.3 Beleidsuitgangspunten .............................................................................................................. 7
2 ................................................................................................................. Functies Openbare Verlichting
................................................................................................................................................................... 8
2.1 Sociale veiligheid ...................................................................................................................... 8
2.2 Verkeersveiligheid ..................................................................................................................... 8
2.3 Leefbaarheid, comfort en sfeer ................................................................................................. 8
3 ............................................................................................................ Wet- en regelgeving en richtlijnen
................................................................................................................................................................... 9
3.1 Wet- en Regelgeving ................................................................................................................ 9
3.2 Ontwerprichtlijnen ................................................................................................................... 13
4 ............................................................. Energiebesparing: Europese, landelijke en regionale afspraken
................................................................................................................................................................. 14
Klimaatprogramma 2008-2012 Holland Rijnland en Rijnstreek ......................................................... 15
Koploperaanpak en regionale uitgangspuntennotitie “Licht in ’t zicht” .............................................. 15
5 ..................................................................... Technologische ontwikkelingen in de openbare verlichting
................................................................................................................................................................. 16
5.1 Longlife lampen ....................................................................................................................... 16
5.2 LED-verlichting ........................................................................................................................ 16
5.3 Dimmen openbare verlichting ................................................................................................. 17
5.3.1 Dimmen op ontsluitingswegen ......................................................................................... 17
5.3.2 Dimmen in verblijfsgebieden............................................................................................ 17
5.4 Methoden van dimmen ........................................................................................................... 17
5.4.1 Dimmen met een voorgeprogrammeerde dimmer (gefaseerd) ....................................... 17
5.4.2 Intelligente verlichtingssystemen ..................................................................................... 18
6 ........................................................................................................ Huidige situatie verlichtinginstallatie
................................................................................................................................................................. 19
6.1 Enkele cijfers ........................................................................................................................... 19
6.2 Eigendomssituatie ................................................................................................................... 19
6.3 Lichtmasten ............................................................................................................................. 19
6.3.1 Onderhoudsstaat van het areaal ..................................................................................... 19
6.3.2 Opbouw voorziening m.b.t. het vervangen van lichtmasten ........................................... 20
6.4 Armaturen ............................................................................................................................... 21
6.4.1 De voorziening ................................................................................................................. 21
6.5 Lampen ................................................................................................................................... 21
6.6 Lichtkleur en bestaand beleid ................................................................................................. 22
Pagina 5 van 46

6.6.1 Lichtkleur erftoegangswegen en verblijfsgebieden (binnen de bebouwde kom) ............. 22
6.6.2 Lichtkleur gebiedsontsluitingswegen (≥ 50 km) ............................................................... 22
6.6.3 Lichtkleur (en lichtsfeer) authentieke verlichting ing in het oude dorp en langs de Rijn en
de Zijl 23
6.6.4 Fietspaden/voetgangersgebieden ................................................................................... 23
6.6.5 Tunnels, onderdoorgangen en viaducten ........................................................................ 23
6.6.6 Cameratoezicht ................................................................................................................ 23
6.7 Energieverbruik en het gebruik van Groene stroom ............................................................... 23
6.8 Energieprestatie verlichtingsinstallatie .................................................................................... 23
6.9 Gerealiseerde energiebesparing en afname emissie broeikasgassen ................................... 24
7 ............................................................................................................................... Beheer en onderhoud
................................................................................................................................................................. 26
7.1.1 Strategisch beheer ........................................................................................................... 26
7.1.2 Operationeel beheer ........................................................................................................ 26
7.1.3 Onderhoud ....................................................................................................................... 27
8 .....................................................................................................................Beleid Openbare Verlichting
................................................................................................................................................................. 29
8.1 Inleiding ................................................................................................................................... 29
8.2 Basiskwaliteitsniveau na renovatie: nieuwe installatie en inrichting ....................................... 30
8.3 Basiskwaliteitsniveau beheer en onderhoud (bestaande) installatie ...................................... 31
9 ................................................................................................................... Financiën en energieverbruik
................................................................................................................................................................. 33
9.1 Uitgangspunten kostenramingen en prognose energieverbruik ............................................. 33
9.2 Kostenraming basiskwaliteitsniveau ....................................................................................... 34
9.3 Prognose energieverbruik basiskwaliteitsniveau en varianten ............................................... 36
9.4 Conclusies ............................................................................................................................... 37
A Bijlage met algemene begrippenlijst ................................................................................................... 38
B Richtlijn OVL 2011 uitwerking............................................................................................................. 40
C Aanbeveling standaard typen masten, armaturen en lichtkleur ......................................................... 43
D Kaart met locaties luxe of authentieke verlichting en met donkerte gebieden ................................... 45
E Energiebesparing plan ........46
Pagina 6 van 46

1 Inleiding
1.1 Achtergrond
Voorheen kende de gemeente Leiderdorp geen geformaliseerd beleidsplan openbare verlichting. Wel is
de openbare verlichting in Leiderdorp met visie, en redelijk congruent, ingericht en onderhouden.
Gesteld mag worden dat dit beleidsplan voortborduurt op het “bestaande” beleid; dit beleid beschrijft en
scherpt op onderdelen aan.
Aanleidingen om te komen met een beleidsplan zijn:
• de (maatschappelijke) aandacht voor energiebesparing,
• doelstelling in het klimaatprogramma van Holland Rijnland en Rijnstreek om eind 2014 te komen
met een energiebesparing plan. Op basis van dit beleid is een energiebesparing plan opgesteld
(zie bijlage E),
• doelstelling uit de regionale uitgangspuntennotie voor openbare verlichting “Licht in ’t zicht” 1 voor
het opstellen van een Beleidsplan openbare verlichting.
1.2 Afbakening
Dit beleidsplan is van toepassing op de openbare verlichting die in eigendom en beheer is van de
gemeente Leiderdorp, en heeft als doel: het verlichten van de openbare ruimte. Dit beleidsplan doet
geen uitspraken over stadsluminantie (o.a. aanlichten van kunstwerken); sierverlichting (verlichting als
kunstwerk op zich), reclame- en sportveldverlichting.
1.3 Beleidsuitgangspunten
De gemeente Leiderdorp stelt zich met dit beleid tot doel om de openbare verlichting duurzaam,
energiezuinig, ontziend voor het milieu, functioneel en tegen maatschappelijk verantwoorde kosten aan
te leggen, te beheren en te onderhouden waarbij rekening wordt gehouden met haar bewoners.
Functioneel wil zeggen dat de openbare verlichting wordt aangelegd, beheerd en onderhouden ten
behoeve van en overeenkomstig de functie(s) die zij heeft. Deze functies kunnen dus (in belangrijkheid)
per locatie verschillen. Deze zijn:
• Bevorderen van de verkeersveiligheid
• Bevorderen van de sociale veiligheid
• Bevorderen van de leefbaarheid / aantrekkelijkheid
Het doel van het Beleidsplan openbare verlichting 2012 is om afstemming te bereiken over de wijze
waarop de openbare verlichting in Leiderdorp moet worden ingericht en onderhouden. Op basis van de
beleidsuitgangspunten zal vervolgens het beheer onderhoud afgestemd worden.
1 Koploperaanpak en regionale uitgangspuntennotitie “Licht in ’t zicht” van milieudienst West-Holland
In haar rol als koplopergemeente heeft de gemeente Leiden - gezamenlijk met beheerders van enkele volggemeenten en de
Milieudienst West-Holland voor regio Holland Rijnland - de regionale uitgangspuntennotitie “Licht in ’t zicht” opgesteld. In deze
notitie wordt geadviseerd om op korte termijn een beleidsplan op te stellen dat gebaseerd is op de uitgangspunten in de notitie.
Pagina 7 van 46

2 Functies
Openbare Verlichting
In dit hoofdstuk worden de drie hoofd functies van openbare verlichting toegelicht.
2.1 Sociale veiligheid
Sociale veiligheid en het gevoel veilig te zijn hangt mede samen met de mate waarin een weggebruiker
zijn omgeving overzichtelijk vindt. Dit impliceert onder meer dat men bijvoorbeeld passanten op een
voldoende grote afstand kan herkennen en obstakels zoals stoepranden, straatmeubilair,
verkeersdrempels, losliggende tegels of kuilen op tijd kan waarnemen.
De aanwezigheid van verlichting betekent echter niet dat een gebied ook daadwerkelijk veilig is.
Hiervoor is onder meer sociale controle (de aanwezigheid van anderen) noodzakelijk. Wanneer sociale
controle ontbreekt, kan de gemeente ervoor kiezen om gebruik van bepaalde gebieden te ontmoedigen
door hier bewust geen verlichting te plaatsen. Hierbij kan gedacht worden aan de wandelpaden in park
de Houtkamp. Door intensiever gebruik van alternatieve routes (bijvoorbeeld een route om het park
heen) neemt tevens de sociale controle op deze routes toe.
2.2 Verkeersveiligheid
Een tweede functie van de openbare verlichting is het bevorderen van de “verkeersveiligheid”. Onder
verkeersveiligheid wordt een veilige en vlotte afwikkeling van het verkeer verstaan. Bij toepassing van
de verlichting moet de weg zodanig worden verlicht dat de situatie in de rijrichting door de
weggebruiker te overzien is. Hierbij moeten de verkeersdeelnemers het verloop van de weg, de
aanwezigheid van zijwegen en zich mogelijk op de weg bevindende medeweggebruikers en obstakels
kunnen waarnemen. Het terugdringen van de verkeersonveiligheid is een speerpunt binnen zowel het
landelijke als het gemeentelijk verkeer- en vervoerbeleid. In het Leiderdorpse huidige IVVP wordt in het
bijzonder aandacht gevraagd voor de bescherming van de fietsers, voetgangers en (extra) kwetsbare
verkeersdeelnemers (schoolkinderen, mindervalide mensen).
2.3 Leefbaarheid, comfort en sfeer
Openbare verlichting draagt bij aan / versterkt in belangrijke mate de ruimtelijke uitstraling van de
openbare ruimte. Zowel overdag als ’s nachts. Overdag door o.a. materiaalgebruik, ’s nachts door de
sfeer van de verlichting en “wat” er verlicht wordt (en wat niet). Bijvoorbeeld: Het al dan niet mee
verlichten van de gevels in een straat. Leefbaarheid of comfort van de openbare ruimte is in grote mate
afhankelijk van de “sfeer” binnen deze ruimte. Mede afhankelijk van de sfeer van de ruimte ervaren
gebruikers deze als prettig (en veilig).
Pagina 8 van 46

3 Wet-
en regelgeving en richtlijnen
In dit hoofdstuk komen relevante aspecten uit de wet- en regelgeving en belangrijkste richtlijnen aan
bod. Deze vormen kaders waarbinnen de gemeente Leiderdorp haar beleidskeuzes maakt.
3.1 Wet- en Regelgeving
Aansprakelijkheid vanuit Burgerlijk wetboek
De gemeente is volgens het (nieuwe) Burgerlijk Wetboek (boek 6, artikel 174) in haar functie van
wegbeheerder verantwoordelijk voor het aanleggen en goed functioneren van verlichting van de
openbare ruimte. In beginsel is de gemeente aansprakelijk voor schade als de weg niet voldoet aan de
eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mogen worden gesteld.
De gemeente kan aansprakelijk worden gesteld voor letsel of schade die het gevolg is van gebreken
aan de verlichtingsinstallatie en / of onvoldoende of misleidende verlichting.
Verplichting op grond van de Gemeentewet
Dit komt ook tot uitdrukking in de Gemeentewet, op grond van artikel 172 is de burgemeester belast
met de handhaving van de openbare orde'. Als uitvloeisel hiervan en vanwege de verkeersveiligheid
wordt er door de gemeente openbare verlichting aangebracht en in stand gehouden.
Op grond van artikel 212 van de Gemeentewet heeft de gemeenteraad de financiële verordening van
de gemeente Leiderdorp vastgesteld. Ten minste eens in de vier jaar dient er een onderhoudsplan te
worden opgesteld met betrekking tot het onderhoud van onderdelen van de openbare ruimte.
Deze nota’s geven de kaders weer voor de inrichting van het (eventuele achterstallige) onderhoud en
het beoogde onderhoudsniveau voor onder andere de openbare verlichting.
Pagina 9 van 46

Elektriciteitswet
De wet omvat beheer en instandhouding van het kabelnet; de netbeheerder is belast met het in goede
staat houden van dit net. Gemeente Leiderdorp heeft geen netten in eigendom en beheer. Alle netten
zijn overgedragen aan Netbeheerder Liander. Een lichtmast vormt een aparte aansluiting op het
elektriciteitsnet. Het eigendom en dus de aansprakelijkheid van de gemeente begint boven het
aansluitkastje in de lichtmast.
Flora en fauna wet
De wet beschermt leefgebieden van diverse planten- en diersoorten. Als verlichting aantoonbaar
verstorend is voor bepaalde soorten, kan op basis van de deze wet worden besloten dat de lichtbron
aangepast of zelfs verwijderd moet worden.
Natuurbeschermingswet 2005
De wet regelt bescherming van de Nederlandse beschermde natuurmonumenten en wetlands en van
de Europese Natura-2000-gebieden.
Wegcategorisering
Het wegennet in Nederland is ingedeeld in stroom-, erftoegangs- en gebiedsontsluitingswegen.
Vogel- en Habitatrichtlijn:
Hierin is aangegeven welke soorten en natuurgebieden beschermd moeten worden. De richtlijnen zijn
vertaald naar de Natuurbeschermingswet (gebiedsbescherming) en Flora- en faunawet
(soortbescherming).
Milieudoelstellingen voortvloeiend uit het Verdrag van Kyoto
In het verdrag van Kyoto is afgesproken dat uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 in 2012
teruggebracht is tot 6% en in 2020 tot 20% onder het niveau van 1990. Tevens is afgesproken dat in
2020 20% van de verbruikte energie afkomstig moet zijn uit duurzame bronnen.
Voorkeursvolgorde voor afvalbeheer voortvloeiend uit de Wet milieubeheer
Voorkeursvolgorde voor afvalbeheer is om het ontstaan van afval in de eerste plaats te beperken
(preventie), waar mogelijk nuttig toe te passen als product, materiaal of als nuttige brandstof en pas in
laatste instantie over te gaan tot verbranden of storten. De voorkeursvolgorde voor afvalbeheer is
vastgelegd in de Wet milieubeheer:
• Preventie: het voorkomen dat afval ontstaat.
• Producthergebruik: het hergebruiken van volledige producten.
• Materiaalrecycling: hoogwaardig en laagwaardig.
• Verbranding met energieterugwinning.
• Verbranding.
• Storten.
Afvalstoffenlijst
Op basis van deze lijst vallen gasontladingslampen 2 onder chemisch afval, hetgeen betekent dat deze
via erkende verwerkingsbedrijven afgevoerd moeten worden.
KaderNota Inkopen en aanbesteden 2008
2 Hieronder vallen fluorescentie-, natrium- en kwiklampen
Pagina 10 van 46

In deze kadernota worden eisen gesteld waaraan de inkopen en aanbestedingen moeten voldoen. De
uitgangspunten van het inkoop- en aanbestedingsbeleid zijn:
a. juridisch verantwoord inkopen en aanbesteden;
b. economisch verantwoord inkopen en aanbesteden;
c. duurzaam inkopen en aanbesteden;
d. regionaal aanbesteden.
Duurzaam Inkopen
De Nederlandse gemeenten streven naar 100 procent duurzaam inkopen in 2015. In het document
“Criteria voor duurzaam inkopen van openbare verlichting” van Agentschap.nl vindt u de criteria die
specifiek voor de productgroep Openbare Verlichting (OVL) zijn vastgesteld. Ook zijn in dit document
aandachtspunten voor inkoop, achtergrondinformatie, afwegingen bij de criteria, uitwerking van de
criteria in bestekteksten en uitwerking van de beoordeling van criteria opgenomen.
Arbo-besluit
Vanuit de Arbo-wet wordt verplicht om alle werknemers een gezonde en veilige werkplek te
verschaffen. Ten aanzien van elektrische installaties is het volgende opgenomen in het Arbo-besluit:
Artikel 3.4. Elektrische installaties
1. Elektrische installaties zijn zodanig ontworpen, ingericht, aangelegd, onderhouden en
gekenmerkt, dat een veilig gebruik van elektriciteit zo goed mogelijk is gewaarborgd. Hiertoe
zijn de nodige voorzieningen en beschermingsmaatregelen aangebracht. Daarbij is rekening
gehouden met bijzondere eisen die kunnen voortkomen uit de wijze van het gebruik, de
gebruiksomstandigheden, de te verwachten uitwendige invloeden en
onderhoudswerkzaamheden.
2. In een elektrische installatie zijn doeltreffende maatregelen genomen tegen het gevaar van
brand, ontploffing, directe en indirecte aanraking en te dichte nadering.
3. Van iedere elektrische installatie zijn duidelijke, steeds bijgewerkte schema’s beschikbaar
alsmede alle overige gegevens die nodig zijn voor een veilig gebruik van de elektrische
installatie.
4. Het derde lid is niet van toepassing op elektrische installaties voor laagspanning van
beperkte omvang.
Artikel 3.5. Elektrotechnische, bedienings- en andere werkzaamheden aan of nabij een elektrische
installatie
1. Elektrotechnische werkzaamheden en bedieningswerkzaamheden die gevaren kunnen
opleveren, worden door deskundige, voldoende onderrichte en daartoe bevoegde
werknemers uitgevoerd.
2. Een ruimte waarin zich een elektrische installatie voor hoogspanning bevindt waarvan de
delen niet of onvoldoende zijn beschermd tegen directe of indirecte aanraking dan wel te
dichte nadering, wordt slechts betreden in aanwezigheid van een tweede daartoe bevoegd
persoon.
Pagina 11 van 46

3. Werkzaamheden aan of in de nabijheid van een elektrische installatie worden slechts
uitgevoerd, indien de installatie of het gedeelte waaraan of in de nabijheid waarvan wordt
gewerkt, spanningsloos is.
4. De daartoe bevoegde werknemer neemt doeltreffende maatregelen om een veilig verloop
van de werkzaamheden te waarborgen.
5. Het derde lid is niet van toepassing op werkzaamheden die worden verricht aan of in de
nabijheid van een elektrische laagspanningsinstallatie, indien:
a. de dringende noodzaak van het onder spanning uitvoeren van die werkzaamheden is
aangetoond;
b. tot het uitvoeren van die werkzaamheden door de daartoe bevoegde werknemer
uitdrukkelijk opdracht is gegeven, en
c. de installatie tevens geschikt is voor het onder spanning uitvoeren van die
werkzaamheden en door de daartoe bevoegde werknemer doeltreffende maatregelen zijn
genomen om de aan die werkzaamheden verbonden gevaren te voorkomen.
6. Het derde lid is niet van toepassing op werkzaamheden die worden uitgevoerd aan of in de
nabijheid van een elektrische installatie voor hoogspanning, bestaande uit:
a. het nemen en opheffen van veiligheidsmaatregelen, waaronder begrepen het met geschikt
materieel knippen of schieten van kabels;
b. het uitvoeren van metingen en beproevingen, of
c. het reinigen van elektrisch materieel.
7. Werkzaamheden bestaande uit het reinigen van elektrisch materieel in een elektrische
installatie voor hoogspanning als bedoeld in het zesde lid, onder c, worden slechts
uitgevoerd, indien:
a. tot het uitvoeren van die werkzaamheden door de daartoe bevoegde werknemer
uitdrukkelijk opdracht is gegeven;
b. gebruik wordt gemaakt van de voor deze werkzaamheden geschikte arbeidsmiddelen,
reinigingsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen, en
c. de werknemers zich met de arbeidsmiddelen waarmee zij fysiek in contact staan, niet
behoeven te begeven in de gevarenzone van de installatie of delen daarvan die onder
spanning staan.
CENELEC
Voor masten en armaturen worden binnen CEN (Comité Européenne de Normalisation) en CENELEC
(Comité Européenne de Normalisation Electrotechnique) Europese normen opgesteld. Voor een aantal
producten geldt dat deze aan één of meerdere Europese Richtlijnen moeten voldoen. Deze producten
mogen alleen dan op de markt worden gebracht als ze voorzien zijn van een CE-markering, welke
aangeeft dat aan de relevante Europese Richtlijnen is voldaan.
Pagina 12 van 46

3.2 Ontwerprichtlijnen
Overheden zijn vrij in het kiezen van de toe te passen verlichting. Er zijn geen wettelijke of anderszins
bindende bepalingen voor de verlichtingskwaliteit. Anderzijds volgt uit jurisprudentie dat
“wegbeheerders” kunnen aantonen voldoende invulling te hebben gegeven aan haar
inspanningsverplichting (volgend het burgerlijk wetboek) door middel van:
- het toepassen van de NPR 13201 (Nederlandse Praktijk Richtlijn voor het ontwerpen van
openbare verlichting) en
- het aantonen van deugdelijk uitgevoerd beheer en onderhoud
In de dichter bevolkte gebieden in het land hanteren gemeenten vrijwel allemaal de richtlijn NPR of de
zojuist verschenen opvolger hiervan (zie onder).
De Richtlijn Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011)
Medio 2011 is de Richtlijn Openbare Verlichting 2011 (ROVL-2011)
verschenen. Zij vervangt hiermee de NPR 13201. Ze is wederom opgesteld
door de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) en is tot
stand gekomen op verzoek van de Taskforce Verlichting 3 , ondersteund
door Agentschap.NL 4
De ROVL-2011 is een belangrijk instrument die de ontwerper / beheerder
van verlichting helpt bij de keuze “ al dan niet verlichten” en indien er
gekozen wordt voor verlichting, eisen geeft waar de verlichting in de
gegeven omstandigheden aan moet voldoen.
3 Taskforce Verlichting
De Taskforce Verlichting is ingesteld om in Nederland een doorbraak te realiseren in het gebruik van
energie-efficiënte verlichting. Na het verschijnen van het adviesrapport van de Taskforce Verlichting, 'Groen licht voor energiebesparing'
(mei 2008), is de Taskforce betrokken bij de uitvoering van de maatregelen uit dit rapport.
4 Wat is Agentschap NL?
Agentschap NL is onderdeel van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Het agentschap bestaat uit vijf
thematische divisies met een gecentraliseerde bedrijfsvoering en één frontoffice. De divisies houden zich bezig met de uitvoering van
overheidsbeleid rond de thema’s Duurzaamheid, Innovatie en Internationaal.
Pagina 13 van 46

4 Energiebesparing: Europese, landelijke en
regionale afspraken
In het verdrag van Kyoto is afgesproken dat uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 in 2012
teruggebracht is tot 6% en in 2020 tot 20% onder het niveau van 1990. Tevens is afgesproken dat in
2020 20% van de verbruikte energie afkomstig moet zijn uit duurzame bronnen.
Het Rijk heeft in 2007 met de VNG het Klimaatakkoord 2007-2011 gesloten. Het doel van dit akkoord is
een ambitieuze, gezamenlijke aanpak van klimaatverandering door gemeenten en het Rijk. Hierin staan
afspraken en maatregelen op het gebied van energiebesparing 5 en duurzaamheid. Voor de openbare
verlichting, en het “duurzaam “ inkopen daarvan, staan de volgende afspraken:
• Het Rijk en de gemeenten geven bij hun beleid prioriteit aan het inspelen op klimaatverandering en het realiseren van
ambitieuze effectieve initiatieven.
• Het Rijk en de gemeenten, meer in het bijzonder de ambitieuze koplopergroep werken samen aan innovatieve projecten
en ontwikkelingen binnen gemeenten.
• Er wordt Taskforce Verlichting ingesteld, waaraan partijen actief deelnemen om te komen tot afspraken over
energiezuinige verlichting, in kantoren, bij huishoudens en bij openbare instellingen (scholen, ziekenhuizen) of publieke
ruimten.
• Het Rijk en de gemeenten in hun gebouwen en bij verlichting in de openbare ruimte streven ernaar jaarlijks
respectievelijk 2 en 1,5% energie te besparen in de periode 2008-2012. Afhankelijk van de afspraken die met marktpartijen
binnen de Taskforce verlichting worden gemaakt zal deze ambitie naar boven kunnen worden bijgesteld. Het peiljaar voor
de ambitie is 1990. Hierbij worden lokale veiligheidsaspecten nadrukkelijk in aanmerking genomen in het kader van de
openbare orde en veiligheid;
• Gemeenten naar 75% duurzaam inkopen in 2010 streven en 100% in 2015.
Het Rijk riep eind 2007 een Taskforce Verlichting in het leven. De Taskforce Verlichting adviseert voor
elke verlichtingssector een verschillende strategie, samen te vatten als ‘verleiden’ (huishoudelijke
verlichting), ‘verplichten’ (utiliteitsbouw) en ‘afspreken’ (openbare verlichting). De Taskforce Verlichting
adviseert de minister om afspraken te maken met gemeenten en provincies. Die moeten ertoe leiden
dat ‘koplopende’ gemeenten en provincies andere gemeenten, provincies en andere
verlichtingsbeheerders enthousiasmeren en betrekken bij het realiseren van energiezuinige openbare
verlichting. Als onderdeel van de afspraken worden gemeenten en provincies ondersteund bij het
energiezuinig maken van openbare verlichting.
In 2008 verscheen het eindrapport van de taskforce verlichting: Groen licht voor energiebesparing 2008
met de volgende ambities en prestatieafspraken
Pagina 14 van 46

Ambities Taskforce voor de openbare verlichting
• In 2009 hebben 90 gemeenten en 6 provincies een uitvoeringsplan gereed, gericht op het energiezuinig maken van openbare
verlichting.
• In 2010 hebben 270 gemeenten en 12 provincies een uitvoeringsplan gereed, gericht op het energiezuinig maken van openbare
verlichting.
• In 2010 worden er geen hogedruk- en kwikdamplampen meer verkocht in Nederland.
• In 2011 hebben 400 gemeenten en 12 provincies een uitvoeringsplan gereed, gericht op het energiezuinig maken van openbare
verlichting.
Met als resultaat in energiebesparing:
• In 2011 wordt in de openbare verlichting 15 procent energiebesparing gerealiseerd (t.o.v. 2007).
• In 2013 wordt in de openbare verlichting 20 procent energiebesparing gerealiseerd (t.o.v. 2007).
• In 2020 wordt in de openbare verlichting 30 procent energiebesparing gerealiseerd (t.o.v. 2007).
Klimaatprogramma 2008-2012 Holland Rijnland en Rijnstreek
De gemeente Leiderdorp heeft met de ondertekening van het regionale klimaatprogramma aangegeven
akkoord te gaan met de aanpak en uitvoering te willen geven aan de doelstellingen, prestatieafspraken
en ambities op het gebied van energiebesparing. De aanpak, doelstellingen en prestatieafspraken t.a.v.
de openbare verlichting zijn opgenomen in slokop project 3. Het beoogde resultaat van slokop project 3
van het klimaatprogramma 2008- 2012 is eind 2011 te komen tot een uitvoeringsplan voor energieefficiënte
openbare verlichting. Waarbij voor het resultaat in energiebesparing, verwezen wordt naar de
prestatieafspraken van de Taskforce verlichting.
Koploperaanpak en regionale uitgangspuntennotitie “Licht in ’t zicht”
In haar rol als koplopergemeente heeft
Gemeente Leiden - gezamenlijk met
beheerders van enkele volggemeenten en
onder de paraplu van Milieudienst West-
Holland voor regio Holland Rijnland - de
regionale uitgangspuntennotitie “Licht in ’t
zicht” opgesteld. Het beleidsplan wat voor u ligt
volgt deze uitgangspunten.
Leiderdorp is volggemeente van koploper
gemeente Leiden.
Figuur 1: Kaart van regio Holland Rijnland waarvoor
de regionale uitgangspuntennotie “Licht in ’t zicht” is
bestemd.
Pagina 15 van 46

5 Technologische ontwikkelingen in de
openbare verlichting
Technologische ontwikkelingen kunnen leiden tot voordelen op het gebied van milieu en
energieverbruik. Hieronder wordt kort ingegaan op de op dit moment belangrijkste ontwikkelingen.
5.1 Longlife lampen
Voor steeds meer conventionele verlichtingsbronnen zijn er “long life” varianten op de markt. Deze
lampen gaan veelal 1,5 tot 3 maal zo lang mee als de traditionele lampen. Deze lampen zijn duurder bij
aanschaf. Echter gerekend over de levensduur van de lamp vallen de kosten in veel gevallen, lager uit.
In het criteria document voor duurzaam inkopen openbare verlichting van Agentschap.nl wordt het
gebruik van Long life lampen geadviseerd.
5.2 LED-verlichting
LED verlichting is een relatief nieuwe technologie in de openbare verlichting. Bij de LED is geen sprake
van een gloeidraad of een gas gevulde buis. Een LED genereert straling, deels zichtbaar, deels
onzichtbaar.
LED is een puntvormige lichtbron en biedt hierdoor meer mogelijkheden voor lichtsturing dan de
traditionele lampen. Dat kan zowel een voordeel, als een nadeel zijn. Een LED armatuur bestraalt
dankzij dit kenmerk meestal enkel en alleen een vlak dat “daadwerkelijk” verlicht moet worden. Na het
verlichte vlak is het direct donker, hetgeen, zeker bij realisatie van de eerste LED-proeven, heeft geleid
tot een slechte gelijkmatigheid.
Uit recente evaluatie gesprekken met de gemeente Leiden met betrekking tot diverse pilot-projecten
t.a.v. LED-verlichting, komt naar voren dat de toegepaste LED verlichting in de pilot projecten van
gemeente Leiden (nog) relatief veel kinderziektes kende. In veel gevallen bleek de lichttechnische
kwaliteit onvoldoende, viel de werkelijke energiebesparing lager uit dan de opgegeven vermogens en is
de aanschaf relatief duur. Echter waren er uitzonderingen die redelijk tot voldoende scoorden.
Echter de ontwikkeling gaat door. Daarbij zijn er goede redenen te noemen om LED-verlichting al wel
toe te passen. Redenen hiervoor zijn o.a.:
• het minimaliseren van onderhoud;
• het minimaliseren van stremmingen op bijv. doorgaande wegen (minder onderhoud) of
• in te willen zetten op energiebesparing, waarbij investeringen energiebesparende maatregelen ook
iets mogen kosten.
Pagina 16 van 46

5.3 Dimmen openbare verlichting
Als het gebruik van de openbare ruimte verandert in de tijd, is het mogelijk dat er minder licht op straat
nodig is. Dit kan bereikt worden door middel van het dimmen van de installatie, waardoor de
uitgestraalde hoeveelheid licht afneemt. Vanwege verschillende functies van de openbare verlichting
zullen kort enkele beweegreden van het regelen van de hoeveelheid verlichting op straat worden
toegelicht voor verkeerswegen en verblijfsgebieden. De ROVL geeft specifieke mogelijkheden om te
dimmen.
5.3.1 Dimmen op ontsluitingswegen
Als de verkeersintensiteit hoog is, is de rij-taak van de weggebruiker complexer dan in situaties met
een lage verkeersintensiteit. Er is meer informatie nodig voor de weggebruiker om zich veilig over de
weg te bewegen. Er moet rekening gehouden worden met de voorgangers, achterliggers en eventueel
voertuigen aan de zijkant. De openbare verlichting draagt bij aan de beschikbaarheid van deze
informatie op tijdstippen dat er onvoldoende daglicht is. Op rustige momenten is de informatiebehoefte
lager en kan een lager lichtniveau afdoende zijn. In veel gevallen kan de verlichting op verkeerswegen
gedimd worden, wanneer de verkeersintensiteit laag is.
5.3.2 Dimmen in verblijfsgebieden
Hetzelfde principe geldt voor woonwijken en winkelgebieden, met als verschil dat de mogelijkheid van
dimmen beperkt is. De verlichting niveaus zijn hier veel lager (snelheid verkeer is veel lager). Daarbij
speelt voor deze gebieden naast de verkeersveiligheid in belangrijke mate ook de sociale veiligheid
een rol.
5.4 Methoden van dimmen
De hoeveelheid licht kan op verschillende manieren worden gerealiseerd. Er bestaan verschillende
vormen van dimmen: statisch, gefaseerd en dynamisch dimmen. Deze verschillen in flexibiliteit van het
dimregime.
5.4.1 Dimmen met een voorgeprogrammeerde dimmer (gefaseerd)
Met behulp van voorgeprogrammeerde dimmers zijn meerdere periodes van een dag te definiëren
waarin lampen tot een bepaald niveau worden gedimd. Doordat de gelijkmatigheid goed blijft (alle
lampen dimmen gelijkmatig) kan afhankelijk van de functie van de omgeving en omgevingsfactoren tot
wel 30 % gedimd worden. Desondanks blijft de omgeving betrekkelijk overzichtelijk. Hiernaast kan
“overcapaciteit aan licht ”weg gedimd worden.
Bij toepassing met conventionele verlichting verdient de meer investering zich veelal tussen de 7 en 20
jaar terug (sterk afhankelijk van de wattages).
Pagina 17 van 46

Brandstand
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Voorbeeld dimstanden
Tijdlijn (Uur)
Figuur 2: Voorbeeld van toepasbare dimstanden.
5.4.2 Intelligente verlichtingssystemen
Bij intelligente verlichtingssystemen op intensieve ontsluitingswegen wordt de verlichting voortdurend
afgestemd op externe factoren, zoals het weer en de intensiteit van het verkeer. Dit wordt ook wel
dynamisch dimmen genoemd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een computersysteem met
meetapparatuur (sensoren) die de externe factoren registreren en de bijbehorende verlichtingssterkte
berekent. Met een dynamisch dimregime wordt gezorgd voor een optimale aansluiting van de
verlichting aan de behoefte op elk moment.
Pagina 18 van 46

6 Huidige
situatie verlichtingsinstallatie
6.1 Enkele cijfers
Hieronder zijn enkele cijfers genoemd van de verlichtingsinstallatie.
• Oppervlakte gemeente Leiderdorp betreft c.a. 12,29 ha
• De gemeente telt 4954 lichtmasten, waarvan:
o 4344 Standaard lichtmasten (aluminium)
o 475 Luxe lichtmasten (aluminium /staal)
o 135 Authentieke lichtmasten (gietstaal)
• In totaal zijn er 5092 armaturen en 5741 lampen in gebruik
• Energiegebruik betreft: c.a. 1 miljoen kWh per jaar
• Theoretisch energiebesparing potentieel huidige verlichtingsinstallatie: c.a. 10%
• Achterstallig onderhoud: c.a. 2 % van het aantal lichtmasten 6
6.2 Eigendomssituatie
Masten, armaturen en lampen zijn in eigendom van de gemeente Leiderdorp. Eventueel geplaatste
lichtbakreclame is eigendom van Bas Neon. Het kabelnetwerk en de schakelkasten zijn eigendom van
netbeheerder Liander, onderdeel van netbeheerder Alliander (voormalige onderdeel van Nuon).
6.3 Lichtmasten
In de gemeenten staan 4954 lichtmasten
De variatie in standaard typen lichtmasten de afgelopen 15 jaar teruggebracht tot 10 typen; in hoogte
variërend van 4, 6, 8 en 10 meter. Door standaardisatie is eenheid in type lichtmasten gerealiseerd, dat
bijdraagt aan efficiënt beheer en onderhoud.
6.3.1 Onderhoudsstaat van het areaal
De standaard aluminium lichtmasten behoeven gedurende de levensduur geen onderhoud. De luxe
varianten (stalen masten) en authentieke lichtmasten (gietijzer) dienen om de 8 jaar geschilderd te
worden om deze te beschermen tegen (door) roesten. De luxe aluminium lichtmasten met zwarte
poedercoating (in centrumgebieden) worden niet geschilderd.
Aan het eind de levensduur wordt het risico op omvallen (door aantasting van het materiaal in
combinatie met metaalmoeheid) te groot. Beschikbare belastingproeven ter bepaling van het eventueel
verder oprekken van de levensduur tot 5 jaar) kosten meer dan de kosten van het vervangen van
masten (over deze afschrijvingsperiode).
6 De leeftijd van deze masten is hoger dan 25 jaar en zijn aan vervanging toe. De renovatie van deze masten is afgestemd op
herinrichtingprojecten in het kader van integraal beheer.
Pagina 19 van 46

6.3.2 Opbouw voorziening m.b.t. het vervangen van lichtmasten
In onderstaande grafiek is voor de komende 15 jaar het aantal lichtmasten weergegeven dat aan
vervanging toe is. Op dit moment heeft ca. 2% van de lichtmasten de gehanteerde levensduur
overschreden en zijn daarmee onbetrouwbaar. De vervanging van deze masten wacht op integraal
onderhoud of een herinrichting die binnenkort plaats vindt.
500
450
Verloop van aantal te renoveren lichtmasten
400
350
300
250
200
150
Aantal te
renoveren
lichtmatse
n volgt uit
draaitabel
100
50
0
2012
2017
2022
2027
2032
Figuur 6: Aantal masten die o.b.v. technische levensduur in aanmerking komen voor vervanging.
In de begroting van de huidige voorziening is voor de verschillende typen lichtmasten onder genoemde
levensduur aangehouden:
Type mast
Aluminiummasten met HDPE
grondstuk.
Aluminiummasten zonder
HDPE grondstuk (oudere
types).
Standaard voorgeschreven
levensduur
50 jaar mits HDPE grondstuk
zichtbaar en onbeschadigd is
20 jaar 25 jaar
Gietstaal 50 jaar 50 jaar
Gewoon staal 40 jaar 50 jaar
Uiterste levensduur die in
Leiderdorp standaard wordt
aangehouden en waarop de
voorziening is ingericht 7
Vooralsnog 25 jaar, dan
inspectie en duur aanpassen
7 De Leiderdorpse praktijk wijst uit dat de standaard voorgeschreven levensduur voor lichtmasten best iets opgerekt kan worden.
Dit gebeurt in Leiderdorp al zeker 15 jaar. Slechts sporadisch komt het voor dat een lichtmast voor renovatie “plotseling”
bezwijkt. En waar dit het geval is, blijkt de mast beschadigd te zijn door bijv. een oude (lichte) aanrijding. Het verder oprekken
van de levensduur is echter onwenselijk. Enerzijds omdat de kans op bezwijken toeneemt, anderzijds omdat andere
componenten aan de mast aan vervanging toe zijn (armaturen)
Pagina 20 van 46

Aandachtspunt:
In de praktijk wordt renovatie van lichtmasten (en armaturen) waar mogelijk afgestemd op grootschalig
wegenonderhoud of herinrichtingen. Lichtmasten en armaturen moeten hierdoor “vervroegd”
vervangen worden. De voorziening openbare verlichting houdt hier geen rekening mee.
6.4 Armaturen
De diversiteit in soorten armaturen die de gemeente in beheer heeft is groot. Dit komt o.a. voort uit:
• voortdurende technische ontwikkelingen;
• verschillen in inrichtingsniveaus van wijken /gebieden,
• de verscheidenheid van lokale gebiedsomstandigheden (variatie in wegbreedtes) en
• specifieke wensen van een architect.
Een grote diversiteit is voor het beheer en onderhoud (en de kosten daarvan) onwenselijk. Hiertoe
worden in Leiderdorp van tijd tot tijd enkele standaard armaturen gekozen. In bijlage C is een
dynamische aanbeveling opgenomen voor standaard armaturen en lichtmasten.
6.4.1 De voorziening
Voor de levensduur van een standaard armatuur, wordt algemeen 20 jaar aangehouden. Voor de
opbouw van de voorziening in Leiderdorp wordt met een levensduur van 25 jaar gerekend. De praktijk
wijst uit dat degelijke armaturen 25 jaar meegaan. In bijna alle gevallen worden lichtmasten en
armaturen op het moment gelijktijdig vervangen.
Aandachtspunt: De kwaliteit (en daarmee de levensduur) van armaturen loopt van armatuur tot
armatuur sterk uiteen. Gekozen armaturen door bijvoorbeeld architecten, blijken soms zeer schade
gevoelig en of blijken onderdelen naar verloop van jaren niet na te bestellen. De eerder genoemde
gemeentelijke standaard armaturen worden vooraf getest.
6.5 Lampen
In Leiderdorp zijn de meest energie-inefficiënte lampen grotendeels vervangen. Er zijn nog 115 HPLN
lampen welke uit gefaseerd worden. Dit gebeurt op korte termijn in reeds geïnitieerde civiele projecten.
Ook TL-lampen worden door de taskforce als energie-inefficiënt aangemerkt. Versnelde vervanging
hiervan is in dit plan niet voorzien. De lamptypen (en aantallen daarvan) die op dit moment zijn
toegepast, zijn weergegeven in onderstaande tabel.
Soorten lampen
Leeftijdscategorie van de
armaturen (in jaren)
0 t/m 10 11 t/m 20 > 20
Totaal % Branduren
max. uren per
lamp 5% uitval
Hoge druk natrium lampen (SON) 284 516 16 822 16,7 16.000
Lage druk natrium lampen (SOX) 0 96 7 103 2,1 12.000
Lage druk kwik compact lampen (PLL) 1857 850 8 2715 55,3 16.000
Lage druk kwik lampen (TL) 15 808 309 1132 23,1 8.000
Overige lampen (o.a. HPL) 0 49 91 115 2,7 16.000
Totaal 2145 2319 431 9.387 100
Pagina 21 van 46

6.6 Lichtkleur en bestaand beleid
In Leiderdorp bestaat een geringe variatie van
lichtkleuren voor openbare verlichting, zie grafiek. De
lichtkleur wordt aangeduid in Kelvin (K). 2000 K staat
voor oranje/geel; tot circa 4000 K is sprake van warm
wit tot neutraal wit; hierboven is sprake van koel wit
licht.
Het beleid de afgelopen jaren is geweest de lichtkleur
te standaardiseren en de lichtkleur te relateren aan de
functie van de openbare ruimte. De keuze van een
lichtkleur is gekoppeld aan factoren als sociale
veiligheid, verkeersveiligheid, het al dan niet noodzakelijk c.q. wenselijk zijn van een hoge mate van
kleurherkenning. Tot slot spelen ook factoren mee als de gewenste beleving van de openbare ruimte
(‘sfeer’).
6.6.1 Lichtkleur erftoegangswegen en verblijfsgebieden (binnen de
bebouwde kom)
Bij erftoegangswegen en verblijfsgebieden (zoals woon- en winkelgebieden, 30 km zones) binnen de
bebouwde kom spelen naast verkeersveiligheid, juist sociale veiligheid en - al naar gelang de functie
van het gebied (centrum, oude dorp of woonstraat) - sfeer een grote rol bij de keuze en inrichting van
openbare verlichting. Om mensen in het donker op voldoende afstand (ca. 5 meter) te kunnen
herkennen is kleurherkenning van belang.
Gekozen is voor een voor een witte lichtkleur, die kan variëren tussen de 3500 tot 5000 K. Oude
verlichtingsinstallaties met een relatief laag verlichting niveau zijn geoptimaliseerd door het gebruik van
wat witter licht. Nieuwe installaties kunnen worden ingericht met een iets warmer wit. Zie
aanbevelingen lichtmasten en armaturen.
Uitzondering hierop betreft de Laan van Berendrecht (parkpromenade). Om stedenbouwkundige reden
(sfeer) heeft de architect gekozen voor (gele) hogedruk natriumlampen.
6.6.2 Lichtkleur gebiedsontsluitingswegen (≥ 50 km)
Bij de wegen met snelheden van 50 km/uur of meer is de lichtkleur van ondergeschikt belang.
Belangrijk voor de verkeersveiligheid is een relatief “hoog” verlichtingsniveau. In Leiderdorp worden
gebiedsontsluitingswegen verlicht met een natrium hogedruklamp (gele lichtkleur van circa 2000K).
Deze kleur draagt bij aan de herkenbaarheid van deze wegcategorie.
Ter bevordering van herkenbaarheid (wegklasse), eenheid (verblijfsgebied) en sfeer worden
gebiedsontsluitingswegen binnen de bebouwde kom (met een maximale snelheid van 50 km/uur)
uitgevoerd in wit licht; dus in overeenstemming met aangrenzende woon, winkel- en verblijfsgebieden.
Buiten de bebouwde kom wordt waar mogelijk afstemming gezocht met buurgemeenten voor het
bepalen van de lichtkleur.
Pagina 22 van 46

6.6.3 Lichtkleur (en lichtsfeer) authentieke verlichting in het oude dorp en
langs de Rijn en de Zijl
In deze gebieden speelt naast verkeersveiligheid en sociale veiligheid in bijzondere mate “sfeer” een
rol. De huidige warme kleurtemperatuur is 2000 K.
De huidige armaturen en lichtbronnen zijn dusdanig energie-inefficiënt dat zij aangepast moeten
worden. Het streven is om de gemeente Leiden te volgen in de technische keuze en de uitvoering van
de technische aanpassing. (Leiden staat vol met deze armaturen). Hierdoor ontstaan inkoopvoordelen
en wordt een congruent beeld / sfeer nagestreefd; gelijke verlichting aan Leidse en Leiderdorpse zijde
van de Rijn en de Zijl.
6.6.4 Fietspaden/voetgangersgebieden
Binnen de bebouwde kom worden deze gelijk gehouden aan erftoegangswegen en verblijfsgebieden.
6.6.5 Tunnels, onderdoorgangen en viaducten
Voor tunnels, onderdoorgangen en viaducten wordt de lichtkleur afgestemd op de lichtkleur van de weg
waarvan deze deel uitmaakt.
6.6.6 Cameratoezicht
Toezicht op de openbare ruimte door middel van camera’s is in opkomst. Wit licht in de openbare
verlichting draagt bij aan een zo goed mogelijke registratie door camera’s.
6.7 Energieverbruik en het gebruik van Groene stroom
Vanaf de energiecrisis in de jaren ‘70 is in Leiderdorp veel aandacht geweest voor de openbare
verlichting en is voortdurend gekozen voor relatief energie-efficiënte verlichting. Dit loont. Tussen
bijvoorbeeld 1990 (standaard peiljaar in de openbare verlichting) en 2010 is de verlichtinginstallatie ca.
27% energie-efficiënter geworden. Het totale elektriciteitsverbruik voor de openbare verlichting is wel
met bijna 5% toegenomen. Dit wordt veroorzaakt door (areaal)uitbreiding van de gemeente Leiderdorp
(er zijn wijken bijgekomen). Ten opzichte van 1990 is het aantal lichtmasten met ca 15 % toegenomen.
Anno 2011 betreft het energieverbruik van de verlichtinginstallatie ca.1 miljoen kWh 8 .
De inkoop van deze energie gebeurt in regionaal verband en betreft 100% groene stroom. In 2010
betrof de gemiddelde energieprijs 8 eurocent per kWh 9 . De energieprijs zal naar verwachting de
komende jaren eerder stijgen dan dalen.
6.8 Energieprestatie verlichtingsinstallatie
Een andere veelgebruikte manier om de energie prestatie van de openbare verlichtinginstallatie
inzichtelijk te maken is doormiddel van de zogenaamde energiescan (conform rekenmethodiek “zicht
op licht”). Deze scan berekent het (theoretische) energiebesparingpotentieel aan de hand van de in
gebruikzijnde (minderefficiëntie) lampsoorten ten opzichte van energiezuinigste alternatieve lampen in
de markt.
8 Energiegebruik over 2010 volgens eindafrekening EON betreft: 0,98 miljoen kWh Het energieverbruik volgend uit onze
database is 1,1 miljoen kWh
9 incl. energiebelasting en excl. BTW. Verhouding hoog – laag tarief is ca 1:5 - 4:5
Pagina 23 van 46

In 2007 is in opdracht van de provincie een scan voor gemeente Leiderdorp uitgevoerd. Voor de
volgende jaren heeft de gemeente dit zelf berekend. De resultaten van de scan zijn in onderstaande
tabel weergegeven.
Jaar Theoretisch Energiebesparingpotentieel Leiderdorp
2007 24%
2009 14%
2010 12.6%
2011 10,60%
Tabel met theoretisch energiebesparingpotentieel van de openbare verlichting installatie van gemeente Leiderdorp.
Uit het berekend theoretische besparingspotentieel kan geconcludeerd worden dat Leiderdorp een
relatief energie-efficiënte verlichtinginstallatie kent. Waarbij opgemerkt kan worden dat dit resultaat
bereikt is door middel van het gebruik van enkel conventionele lichttechnieken (zonder het gebruik van
Led technologie). In theorie zou de bestaande installatie ca. 10% energie-efficiënte gemaakt kunnen
worden. In de praktijk blijkt dit percentage niet geheel haalbaar. Het vervangen van bijvoorbeeld
lampen (door de meest energiezuinige alternatieven) is om (licht)technische of economische redenen
niet overal wenselijk.
6.9 Gerealiseerde energiebesparing en afname emissie broeikasgassen
Minimale emissie uitstoot
Doormiddel van de inkoop van groene stroom op waterkracht wordt de uitstoot aan broeikasgassen tot
een minimum beperkt. De leverancier kan hierover certificaten overleggen. Zie bijlage.
Gerealiseerde energiebesparing t.o.v. 1990
Het gebruik van energie sinds 1990 is juist toegenomen (ca 5 %). Dit is inherent aan de uitbreiding van
Leiderdorp (er zijn wijken bijgebouwd) en de toename van het aantal lichtmasten. De energie-efficiëntie
van de gehele installatie is echter wel ca 27 % toegenomen.
Pagina 24 van 46

Gerealiseerde energiebesparing t.o.v. 2007 m.b.t. het regionaal klimaatprogramma.
De afgeleide landelijke en regionale doelstellingen (Klimaatprogramma 2008-2012 Holland Rijnland en
in Regionale visiedocument Licht in het zicht) worden niet gerealiseerd door natuurlijk verloop (huidige
beheerbeleid) waarbij ten tijde van renovatie energie-efficiënte verlichting terug geplaatst wordt.
Ambitie
Gerealiseerde Gerealiseerd waarbij Toename Noot
energiebesparing
t.o.v. peiljaar 2007
energiebesparing
(inclusief areaal
uitbreiding)
toename
areaaluitbreiding is
gecorrigeerd
energieefficiëntie
In 2011 15% -0,3% 7,6% 8% Opmerking 10
In 2015 20%
In 2020 30%
Door middel van de inkoop van groene stroom wordt aan de bovenliggende doelstelling (20 % minder
uitstoot van broeikasgassen) uit het Kyotoverdrag voldaan.
10 Wij hebben alle berekeningen uitgevoerd met de systeemvermogens uit onze database welke ook vanuit Agentschap
gehanteerd worden. Het in rekening gebrachte energieverbruik is over 2010 is bijna 11% lager. Daardoor kan de
energiebesparing 11 % hoger uit vallen. Wij hebben twijfels of de energie opnames correct zijn uitgevoerd en verwerkt en denken
door consistent rekenen met deze systeemvermogens een realistischer beeld te kunnen geven van de werkelijk gerealiseerde
energiebesparing.
Pagina 25 van 46

7 Beheer
en onderhoud
De wegbeheerder (lees: de gemeente) is verantwoordelijk voor het goed en veilig functioneren van de
openbare verlichting. Aan deze beheertaak zijn uiteenlopende werkzaamheden verbonden die allen tot
doel hebben het beheer van het areaal openbare verlichting effectief en efficiënt te laten verlopen. De
beheerwerkzaamheden zijn onder te verdelen in strategisch beheer, operationeel beheer en
onderhoud. En worden door Gemeentewerken uitgevoerd.
7.1.1 Strategisch beheer
Het strategisch beheer heeft betrekking op beleidsvorming en beleidsbewaking, opdrachtgeverschap
en budgetbeheer met betrekking tot openbare verlichting en energielevering.
7.1.2 Operationeel beheer
Het operationeel beheer omvat alle uitvoerende diensten die verricht worden als uitvloeisel van het
door de gemeente geformuleerde beheerbeleid en die strekken tot het goed en veilig functioneren van
de openbare verlichting, bovengronds. Het ondergrondse deel wordt beheerd door de
netwerkbeheerder. Het operationeel beheer heeft onder ander betrekking op de volgende diensten:
• Objectenbeheer
• Behandeling van klachten
• Verrichten schouwen
Objectbeheer
Voor een goed beheerbeleid beschikt Leiderdorp over een betrouwbaar en compleet bestand met alle
gegevens omtrent alle objecten openbare verlichting. Het betreft hier gegevens als locaties, kenmerken
masten en armaturen, energieverbruik, leeftijd, etc. Uiteraard worden alle mutaties (storingen,
preventieve lampvervanging, reparaties, verplaatsingen, etc.) in het databestand snel verwerkt en zijn
eenvoudig toegankelijk. Hiermee kan een goede invulling gegeven worden aan het strategisch beheer.
Eenduidig objectbeheer vormt de basis van veel beslissingen die genomen moeten worden.
Behandeling van klachten
Het onderkennen van klachten en het hier adequaat op reageren is van groot belang voor een
constante verbetering van het product en de beleving ervan voor individuele Leiderdorpers. Onder
klachten worden uitdrukkelijk geen storingen of fouten in het ontwerp (zoals lichthinder) verstaan. Pas
als er op meldingen, vragen of suggesties naar mening van de klager niet adequaat wordt gereageerd,
treedt de klachtenprocedure in werking. De klachten procedure in Leiderdorp is te vinden op de
internet pagina van gemeente Leiderdorp.
Pagina 26 van 46

Verrichten schouwen
Schouwen zijn bedoeld om de feitelijke situatie van de openbare verlichting op een of meer concrete
locaties te beoordelen. Deze worden meestal verricht
• bij oplevering van een project,
• bij een gebiedsoverdracht van projectbureau naar beheerfase,
• naar aanleiding van vragen van bewoners,
• naar aanleiding van verzoeken vanuit de ambtelijke organisatie (wijk regisseur, afdeling verkeer en
vervoer e.d.).
Na ter plaatse de bevindingen van de verlichting te hebben geconstateerd en besproken wordt indien
nodig een schouwrapport opgeleverd. Dit schouwrapport kan een aantal werkzaamheden tot
verbetering van de verlichtingssituatie tot gevolg hebben. Elk schouwverzoek wordt gehonoreerd.
7.1.3 Onderhoud
Onderhoud is onder te verdelen in preventief en correctief onderhoud.
Preventief onderhoud
Preventief onderhoud is erop gericht het areaal openbare verlichting veilig en in goed functionerende
staat te houden. Het preventief onderhoud heeft betrekking op de volgende diensten:
• preventieve vervanging lampen en elektronica
• schoonmaak armaturen
• schilderen
• vervangen
Correctief onderhoud
Correctief onderhoud is erop gericht om individuele objecten openbare verlichting die getroffen zijn
door storingen en/of schades snel en effectief weer naar behoren te laten functioneren. Het correctief
onderhoud heeft betrekking op:
• storingen
• inspectie ronden
• schades
Storingen
Storingen aan de openbare verlichting zullen altijd blijven optreden. Het aantal storingen is de
afgelopen jaren geminimaliseerd door het uitvoeren van preventief onderhoud. Tevens is er winst
behaald door productverbeteringen m.b.t. betrouwbaarheid, langere levensduur van materialen, grotere
vandaalbestendigheid van mast en armatuur, etc. Het is van belang dat de periode dat de verlichting
niet goed functioneert zo kort mogelijk is. Storingen worden opgespoord door storingsmeldingen, door
schouwen (zie eerder al beschreven) en door inspectie ronden door de beheerder.
Schades
Schade aan onderdelen van de openbare verlichting ontstaat in de meeste gevallen als gevolg van een
aanrijding of onoordeelkundig gebruik van de openbare ruimte vanwege werkzaamheden. Schades
worden binnen een termijn van vier werkdagen gerepareerd. Prioriteit heeft de schade die gevolgen
heeft voor de veiligheid. Storingen en schades kunnen eenvoudig gemeld worden via het algemene
telefoonnummer van de gemeente.
Indien de dader van een schade bekend is, worden de directe kosten van reparatie verhaald bij de
veroorzaker c.q. het verzekeringsbedrijf. Bij het ontbreken van dader gegevens worden de kosten
verhaald bij het waarborgfonds.
Pagina 27 van 46

Schoonmaak
Tegelijk met de uitvoering van groepsvervanging lampen (zie onder) worden armaturen gereinigd. Het
is van belang dat het glas van armaturen zowel aan de binnen als buitenzijde schoon is. De reiniging
van de armaturen vindt op milieuvriendelijke wijze plaats.
Schilderen
Het schilderen van stalen of gietijzeren masten zorgt voor bescherming tegen met name
weersinvloeden. Deze worden conform een meerjarenprogramma periodiek geschilderd.
Vervanging
Voor het planmatig vervangen van masten, armaturen en lampen is een meerjaren
vervangingsprogramma aanwezig. Hierin komt tot uitdrukking ‘wat’ ‘wanneer’ voor vervanging in
aanmerking komt en welke de financiële consequenties zullen zijn. Het meerjaren
vervangingsprogramma heeft een dynamisch karakter. Naast de input vanuit het objectbeheersysteem
wordt het meerjaren vervangingsprogramma afgestemd op de projectplanningen van projecten in de
buitenruimte.
Het periodiek grootschalig preventief vervangen van de lampen openbare verlichting ('remplace') bij
einde gemiddelde technische levensduur, dient ervoor dat storingen ten gevolge van kapotte lampen
sterk teruggebracht worden en het bijbehorende onderhoud beperkt te houden.
Het planmatig vervangen van lampen (remplace), de gelijktijdige uitvoering van inspectie en
schoonmaak dragen in hoge mate bij aan de continuïteit van de kwaliteit van de verlichting.
Profielwijzigingen (door bijvoorbeeld een herinrichting)
Op actieve wijze adviseert en ondersteunt de beheerder een projectleider van een profielwijziging. Er
wordt een plan van aanpak opgesteld voor wat betreft de consequenties voor de openbare verlichting.
In dit plan wordt naar een aantal facetten gekeken, te weten de huidige staat van de verlichting, de
inrichting na de profielwijziging en de extra wensen van het project. Deze worden getoetst aan de
Aanbeveling standaarden masten en armaturen. Voorts worden de consequenties qua tijd, budget en
personele inzet doorgenomen. Uiteindelijk ontstaat op deze manier een duidelijke projectomschrijving
waarvan al in een vroeg stadium het uiteindelijke resultaat bekend is.
Pagina 28 van 46

8 Beleid
Openbare Verlichting
8.1 Inleiding
In de voorgaande hoofdstukken is een beeld geschetst van de functies van openbare verlichting, de
wet- en regelgeving en richtlijnen, Europese, landelijke en regionale afspraken, technische
ontwikkelingen en de staat van de huidige installatie en het huidig beheer en onderhoud hiervan.
In dit hoofdstuk worden de beleidsuitgangspunten (beleidsdoelstelling) nader uitgewerkt en “vertaald”
naar een zogenaamd “basiskwaliteitsniveau” voor onderhoud, inrichting en renovatie van de installatie.
De beleidsuitgangspunten zijn in lijn met het “niet geformaliseerde” beleid dat de afgelopen jaren in de
gemeente is gevoerd. Hier en daar zijn de keuzes iets aangescherpt.
In hoofdstuk 9 wordt het basiskwaliteitsniveau financieel uitgewerkt. Ook is het energieverbruik in
relatie tot de beleidsdoelstellingen weergegeven. En wordt een optie bovenop het basiskwaliteitsniveau
gegeven t.b.v. het verder terugbrengen van het energieverbruik.
De beleidsuitgangspunten (beleidsdoelstelling) zijn hieronder nogmaals weergegeven:
De gemeente Leiderdorp stelt zich met het beleid ten doel om de openbare verlichting duurzaam,
energiezuinig, ontziend voor het milieu, functioneel en tegen maatschappelijk verantwoorde kosten aan
te leggen, te beheren en te onderhouden waarbij rekening wordt gehouden met haar bewoners.
De gemeente Leiderdorp hanteert in principe de ontwerpcriteria, zoals vastgelegd in de ROVL-2011.
Echter in voorkomende gevallen kan, na deskundige afweging, besloten worden om maximaal 30%
onder de waarden te projecteren zodat bij renovatie van bestaande verlichting het aantal masten niet
wordt uitgebreid.
Pagina 29 van 46

8.2 Basiskwaliteitsniveau na renovatie: nieuwe installatie en inrichting
De beleidsuitgangspunten voor het basisniveau van nieuwe in te kopen verlichting zijn:
1. energie-efficiënt
2. functioneel
3. duurzaam (milieu)
4. duurzaam (kwaliteit); het voorkomen van (kosten door) storingen
5. kent een Low Total Cost of Ownership
6. rekening houdend met haar bewoners en gebruikers
Deze uitgangspunten zijn hieronder nader uitgewerkt.
Ad 1 Energie-efficiëntie
Er wordt gekozen om waarmogelijk en wenselijk nieuwe openbare verlichting in te kopen die voldoet
aan de inkoopcriteria voor Duurzaam Inkopen. Op het gebied van energie-efficiëntie stellen deze
criteria o.a. eisen aan:
• Vooraf opstellen en toetsen van verlichtingsplannen
• Inkoop van energie-efficiënte verlichting
AD 2: Functionele verlichting
Verlichtingskwaliteit: In principe wordt er niet verlicht. Indien verlichting toch wenselijk of noodzakelijk
is, wordt deze afgestemd op de functie van het te verlichten gebied. De ROVL 2011 geeft hierbij
handvatten.
Esthetische kwaliteit: de esthetische kwaliteit (verder inrichtingsniveau genoemd) is standaard-, luxeof
authentiek. De huidige gebieden met een hoger inrichtingsniveau dan standaard niveau, worden dus
in principe niet uitgebreid. Zie bijlage D met de kaart van de huidige verschillende inrichtingniveaus.
Ad 3: Duurzaam (milieu)
Er wordt gekozen om, waar mogelijk en wenselijk, nieuwe openbare verlichting in te kopen die voldoet
aan de inkoopcriteria voor Duurzaam Inkopen. Het toepassen van deze criteria is in overeenstemming
met het gemeentelijk inkoop beleid m.b.t. duurzaam inkopen. Met het toepassen van deze
inkoopcriteria worden er eisen gesteld ten aanzien van:
• de kwaliteit en functionaliteit van de verlichting (verwijzing naar NPR / OVL 2011)
• de energie-efficiëntie van lichtbronnen, armaturen en aan het lichtontwerp
• het gebruik van duurzame materialen (die het milieu ontzien)
• het toepassen van dimmers
• het beperken van lichthinder
• het beperken van afval
• het waarmogelijk bevorderen van alternatieven voor verlichting (bijvoorbeeld het toepassen van
kattenogen, reflecterende materialen in de openbare ruimte e.d.)
Ad 4: Kwaliteit
Gekozen wordt om waarmogelijk en wenselijk te investeren in producten die bijdragen aan het
minimaliseren van storingen en de beheer- en onderhoudskosten. Hiertoe wordt openbare verlichting
ingekocht aan de hand van de levende aanbeveling standaard lichtmasten, armaturen en lichtkleur van
de gemeente Leiderdorp. Zie bijlage C.
Ad 5: Low Total cost of Ownership
Pagina 30 van 46

Conform huidig beheer is het voordurende streven: het zo laag mogelijk houden van de som van de
investeringskosten en exploitatiekosten gedurende de levensduur. Dit betekent dat veelal investeringen
in nieuwe verlichting iets hoger zijn. Over de levensduur gerekend is betrouwbare, functionele en
energie-efficiënte verlichting, voor de gemeente doorgaans de goedkoopste optie. De
beleidsdoelstellingen gaan hand in hand.
Ad 6 Rekening houdend met bewoners
Doelstelling is te komen tot een breed gedragen inrichting van de openbare verlichting. Waarbij
rekening gehouden wordt met bewoners en gebruikers van de openbare ruimte. Het opstellen van
beleid is een stap daarin. Gekozen wordt om bewoners vooraf in de gelegenheid te stellen hun
zienswijze op verlichtingsplannen kenbaar te maken. Bewoners worden voortaan vooraf geïnformeerd
via gemeente aan huis. Een belangrijk aandachtspunt bij het opstellen van nieuwe verlichtingsplannen
is het voorkomen van lichthinder. Bij klachten na plaatsing wordt een schouw uitgevoerd en
gezamenlijk gekeken of problemen op eenvoudige wijze opgelost kunnen worden. Alleen in bijzondere
gevallen, kan een lichtmast verplaatst worden.
8.3 Basiskwaliteitsniveau beheer en onderhoud (bestaande) installatie
Ook voor het in stand houden van en het onderhouden van de installatie gelden de bovengenoemde
uitgangspunten. Voor het in stand houden van het onderhouden van de installatie vertalen zich deze
naar:
Ad 1: Energie-efficiëntie
Waarmogelijk wordt de energie-efficiëntie van de installatie verder geoptimaliseerd. Al naar gelang:
• de kosten van (voor) investeringen opwegen tegen de baten (besparing op energiekosten)
• er budgetruimte wordt vrijgemaakt voor “voor”financiering.
Het beheerbudget van het basiskwaliteitsniveau is niet ingericht op investeringen in vervroegd vervang
van onderdelen. Uitgangspunt is vervanging na einde levensduur (van het onderdeel).
Ad 2: Functionele verlichting
In principe wordt de bestaande verlichting in stand gehouden, conform de kwaliteitseisen ten tijde van
aanleg. Dit betekent dat bestaande verlichting niet wordt opgewaardeerd naar hogere eisen aan de
verlichtingskwaliteit. Het vervroegd aanpassen of vervangen van de verlichting kan voortkomen uit:
• integraal beheer (zie kopje onder)
• kosten besparing.
• energiebesparing (indien daarvoor gekozen wordt)
• verzoeken van bewoners met breed draagvlak.
Ad 3: Duurzaam (Milieudoelstellingen en ambities)
Gebruik van groene stroom: gekozen wordt voor inkoop van groene stroom. Daarmee draagt het
gemeentelijk beleid bij aan het terugdringen van de CO2 uitstoot van Broeikasgassen (in
overeenstemming met het verdrag van Kyoto).
Energiebesparing: De ambities op het gebied van energiebesparing en energie-efficiëntie zijn:
• In 2011 wordt een energiebesparingplan opgesteld met de volgende doelstelling:
• In 2011 wordt in de openbare verlichting 15% energie besparing gerealiseerd t.o.v.2007
• In 2013 wordt in de openbare verlichting 20% energie besparing gerealiseerd t.o.v.2007
• In 2011 wordt in de openbare verlichting 30% energie besparing gerealiseerd t.o.v.2007
Om daadwerkelijk uitvoering te kunnen geven aan deze ambities is extra geld nodig. Het beheerbudget
is hierop niet ingericht.
Pagina 31 van 46

Afvalbeheer: De voorkeursvolgorde voor afvalbeheer wordt toegepast (voortvloeiend uit de wet
milieubeheer).
• Preventie: het voorkomen dat afval ontstaat door o.a. te vervangen na einde levensduur.
• Producthergebruik: het hergebruiken van volledige producten. Lichtmasten en armaturen die
vervroegd vervangen moeten worden, kunnen vaak worden hergebruikt als vervanger van een
schade mast elders in het dorp).
• Materiaalrecycling: hoogwaardig en laagwaardig (Aluminium masten worden hoogwaardig
hergebruikt).
• Rest producten worden op de gemeentelijk gebruikelijke wijze gescheiden aangeboden aan
erkende afvalverwerkingsbedrijven.
Ad 4: Duurzame installatie
Gekozen wordt voor proactief beheer en onderhoud van de installatie (gelijk aan het huidige beleid, zie
vorige hoofdstuk) en het gebruik van “gestandaardiseerde” deugdelijke materialen. Hetgeen bijdraagt
aan het voorkomen van storingen (en ongelukken) en lage exploitatiekosten.
Ad 5: Low total cost of Ownership
Het beheer en onderhoud is gericht op het zo laag mogelijk houden van de som van de
investeringskosten en exploitatiekosten gedurende de levensduur voor de gemeente. Waarbij gekozen
wordt voor proactief beheer en onderhoud.
Ad 6: Rekening houden met bewoners
Hierboven is de inrichting aanbod gekomen. Klachten en storingen kunnen op eenvoudige wijze
gemeld worden. De Gemeente neemt alle storingen aan (en monitort deze), die betrekking hebben op
de openbare verlichting (ook deel netbeheerder). Desgewenst vindt er een terugkoppeling plaats wat
er met een melding wordt gedaan en de storing vermoedelijk is opgelost. Storingen in het
bovengrondse deel worden waarmogelijk binnen 4 dagen opgelost. Bij het oplossen van storingen in
het ondergronds deel (het netwerk) is de gemeente afhankelijk van de netwerkbeheerder.
Specifieke beleidsaspecten
Donkerte Beleid
Donkerte is belangrijk voor het nachtelijke leven. Gemeente Leiderdorp kiest voor het principe niet
verlichten tenzij dit nodig of wenselijk is. Concreet betekent dit het voortzetten van het huidige beleid en
worden gebieden niet verlicht die tijdens duisternis gemeden kunnen worden. Denk hierbij aan
speeltuinen, (voetpaden in) parken of buitengebieden. Zie bijlage D met een uitwerking van de huidige
donkerte gebieden.
Integraal beheer:
Kansen worden actief gezocht en benut om werk met werk te combineren, met als doel: de integrale
kosten te minimaliseren / tegemoet te komen aan de wens om waar mogelijk overlast te beperken. Het
zal daarom nodig zijn om onderhoud of renovatie vervroegd uit te voeren of uit te stellen. In de
voorziening is hier geen rekening mee gehouden.
Pagina 32 van 46

9 Financiën
en energieverbruik
In dit hoofdstuk zijn de berekende kosten en het energieverbruik voor de komende jaren weergegeven.
Eerst worden de uitgangspunten genoemd, die aan de berekeningen ten grondslag liggen.
9.1 Uitgangspunten kostenramingen en prognose energieverbruik
De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd bij het opstellen van de begroting en het energieverbruik:
• Bij berekeningen is gebruik gemaakt / is gerekend met de gegevens uit de database van de
installatie van Leiderdorp.
• Eenheidsprijzen voor armaturen en masten van het basiskwaliteitsniveau volgen uit het
beheerbestand, gebaseerd op prijzen 2010 / 2011.
• Vervanging van lichtmasten en armaturen is gebaseerd op de tabel onder 6.3.2.
• Voor de dimvariant is gerekend met 150 euro aan meerkosten t.b.v. de dimmer en een daarbij
geschikt EVSA.
• Voor de Led variant is gerekend met 280 euro aan meerkosten t.b.v. een led armatuur incl.
dimmer. Doorrekening hiervan heeft doen besluiten om deze optie niet verder in dit plan mee te
nemen.
• Voor prognose berekeningen is per straat ingeschat welke type armaturen op dit moment
toegepast zouden worden bij vervangingen. Het bijbehorende energieverbruik is vervolgens in de
berekeningen gebruikt.
• Uit steekproeven is gebleken dat in Leiderdorp circa 30% “te weinig” licht staat ten opzichte van de
huidige ontwerprichtlijnen. Ten aanzien van de energiekosten is gerekend met een gemiddelde
kWh prijs voor de openbare verlichting van 9 eurocent excl. BTW en inclusief energiebelasting.
Over 2010 betrof de gemiddeld kWh prijs 8 eurocent. De verwachting is dat de energieprijs de
komende jaren eerder zal stijgen dan dalen.
• Er is geen indexatie toegepast.
• Bij de dimvariant wordt een standaard dimregime toegepast waarbij tot 30% energie wordt
bespaard door het lichtniveau tussen ca 21:00 en 7:00 uur te dimmen en door “te veel” licht terug
te dimmen. Dit geldt voor zowel woongebieden als ontsluitingswegen binnen de gemeente
Leiderdorp. Bij dimmen is overal gerekend op een besparingspercentage van 30%.
• Vanuit technisch of financiële afwegingen is voor sommige typeverlichting (bijv. Son-T) op dit
moment nog geen geschikte vervanger.
• De huidige financiële middelen zijn niet toereikend om energie besparende maatregelen toe te
passen zoals dimmen.
• Het completeren van de lint met authentieke verlichting in de Hoofdstraat is financieel niet mogelijk.
Dit deel van de Hoofdstraat zal na de aanleg van de verdiepte A4 worden voor zien van standaard
verlichting.
• Op wijk -en straatniveau zal uitstel tot renovatie van de verlichting worden bezien. De verwachting
is dat dit nauwelijks (energie)besparing zal opleveren.
Pagina 33 van 46

9.2 Kostenraming basiskwaliteitsniveau
De kosten van voor de komende 25 jaar van beheer en onderhoud openbare verlichting conform basiskwaliteitsniveau zijn samengevat en inzichtelijk
gemaakt in onderstaande tabel en grafiek.
Opbouw kosten openbare verlichting
(o.b.v. 25 jaar)
700
600
500
Prognose jaarlijkse kosten openbare verlichting
voor de komende 25 jaar
1.400.000
1.200.000
1.000.000
400
800.000
300
600.000
200
400.000
100
200.000
-
-
2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040
Aantal te renoveren lichtmasten
Investeringskosten (lichtmasten, armaturen, lichtbronnen,
dimmer en aansluitkosten)
Tussentijdse vervanging EVSA
Schades, Storingen, lampramplace Inspectie en Reinigen
Uren beheer /uren onderhoud en kosten gebruik
hoogwerker
Flexibel deel: leveringskosten Eon incl energiebelasting
Vast deel: vastrecht, capaciteits- en Meetdienstvergoeding
Prognose jaarlijkse kosten
Pagina van 46
34

1 op 1 ma ste n/ a rma ture n ve rva nge n zonde r uitbre iding
Kostenraming basiskwaliteitsniveau over de jaren 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 #
Groot Onderhoud tota a l p /ja a r
Aantal te vervangen / nieuwe lichtmasten en armaturen [stuks] 110 172 96 58 94 116 174 80 322 311 # 1533 153
led Ge we nste re nova tie da ta me t e ne rgie be sp. Ma a tre ge le n 185.851 290.604 162.197 97.994 158.818 195.989 293.983 135.165 544.037 525.452 # 2.590.090 € 259.009
kosten besparing energie na het jaar van uitvoering 0 1.891 3.232 3.521 4.353 5.088 6.281 7.158 8.644 # 40.168 € 4.017
standaard Moge lijke re nova tie da ta zonde r e ne rgie be sp. Ma a tre ge le n 160.038 250.241 139.670 84.384 136.760 168.767 253.151 116.391 468.475 452.471 # 2.230.349 € 223.035
Tussentijdse vervanging EVSA 840 4.560 2.880 300 0 1.080 3.300 1.890 4.500 8.850 # 221.500
Klein onderhoud
Schades, Storingen, lampramplace Inspectie en Reinigen 35.736 35.736 35.736 35.736 35.736 35.736 35.736 35.736 35.736 35.736 #
Beheer, onderhoud en hoogwerker
Uren beheer /uren onderhoud en kosten gebruik hoogwerker 85.862 85.862 85.862 85.862 85.862 85.862 85.862 85.862 85.862 85.862 #
Verhaal servicekstn/schade -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 -25.211 #
Energiekosten
Flexibel deel: leveringskosten Eon incl energiebelasting 85.783 86.716 87.654 88.023 88.364 88.326 87.600 87.997 88.142 87.412 #
Vast deel: vastrecht, capaciteits- en Meetdienstvergoeding 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 #
Prognose jaarlijkse kosten met standaard matrialen 393.048 487.904 376.590 319.094 371.511 404.560 490.438 352.666 707.504 695.120 # 4.598.435
Prognose jaarlijkse kosten met energie besparende matrialen 418.861 528.267 399.118 332.704 393.569 431.781 531.269 371.439 783.066 768.101 # 4.958.176
e xcl. BT W
armatuur (gemiddeld) € 339,18
Lamp (gemiddeld) € 11,16
lichtmast (gemiddeld) € 282,09
huidig comple e t € 632,42
LED of Luxe armatuur +dimmer € 585,00
lichtmast (gemiddeld) € 282
LED comple e t € 867
Aa nsluitkoste n / pla a tse n
nieuwe aansluiting € 398,00
Af en heraansluiten 160 € 60,00
verwijderen dmv eindmof € 230,00
aan/afvoeren € 40,00
extra kabellengte per meter € 19,70
onvoorzien (10%over plaatsen) € 74,77
(Ve r)pla a tskoste n toa a l € 822,47
tota a l pe r ma st incl. a a nsluite n ST ANDAARD € 1.454,89 standaard
tota a l pe r ma st incl. a a nsluite n LED € 1.689,56 led
Pagina 35 van 46

9.3 Prognose energieverbruik basiskwaliteitsniveau en varianten
Voor het basiskwaliteitsniveau is het energieverbruik tot 2020 doorgerekend. Dit is weergegeven in
onderstaande grafiek. Daarbij zijn de ambities in de grafiek uitgezet vanuit het regionaal
klimaatprogramma 2008 -2012.
Doormiddel van “natuurlijke” vervanging van de openbare verlichtingsinstallatie door nieuwe (energieefficiëntere,
welke voldoen aan de criteria van duurzaam inkopen), worden de ambities (op het gebied
van het verder terugdringen van het energieverbruik) niet gerealiseerd (zie grafiek).
Hiertoe zijn verschillende varianten berekend met als doel het verder terugdringen van het
energieverbruik. Uiteindelijk is gekozen voor een pakket van maatregelen die zich (individueel) binnen
10 jaar terug verdienen. Dit pakket van maatregelen wordt verder energiebesparingplan genoemd en
is opgenomen in bijlage E.
Prognose energieverbruik
(Commulatief)
1100000
900000
Energie verbruik in kWh
700000
500000
300000
100000
Basiskwaliteit (incl. dimmen)
Doelstelling energiebesparing uit o.a. regionaal klimaatprogramma (t.o.v.2007)
Extra energiebesparende maatregelen door toepassing dimmers in bestaande
installatie
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
-100000
Jaar
Grafiek: prognose energieverbruik van het basiskwaliteitsniveau en de beoogde maatregelen uit het
energiebesparingsplan (zie bijlage) , in relatie tot ambities uit het regionaalklimaatprogramma 2008 –
2012 (in 2011,15%; in 2015, 20% en in 2020, 30% energiebesparing t.o.v. 2007)
Pagina van 46
36

9.4 Conclusies
Enkele conclusies zijn:
• Met dit beleidsplan en het bijgevoegde energiebesparing plan is uitvoering gegeven aan de
ambities uit het klimaatprogramma om voor 2014 te komen tot een energiebesparing plan.
Een energieprognose van het uitvoeringsplan (beleid en energiebesparing plan) toont aan dat
de doelstelling (o.a. om in 2020 tot 30% energiebesparing te komen) niet behaald wordt met:
o Het energie-efficiënte maken van installatie door vervanging door natuurlijk verloop
(volgt uit beleid)
o Het criterium dat ten grondslag ligt aan het energiebesparingplan, dat investeringen in
maatregelen - voor het tussentijds energiezuiniger maken van de bestaande
installatie - kosten neutraal zijn binnen de levensduur met een maximum van 10 jaar.
De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:
o De meest energie-inefficiënte verlichting is reeds vervangen (Zie ook theoretische
energie besparingspotentieel hoofdstuk 5).
o Tot 2019 komen er geen bijzonder grote aantallen lichtmasten in aanmerking voor
vervanging (door energie-efficiëntere verlichting).
o De verlichtingskwaliteit in de bestaande situatie wordt ten tijde de renovatie
vervangen door een iets hogere verlichtingskwaliteit, conform ROVL 2011, zonder
uitbreiding van het aantal masten.
• Met de (huidige) inkoop van groene stroom wordt aan de “bovenliggende doelstelling” het
terugdringen van de CO2 uitstoot, voldaan, die ten grondslag ligt aan de
energiebesparingsdoelstellingen vanuit de taskforce verlichting, het regionale
klimaatprogramma e.d.
• Door gezamenlijke inkoop van (groene) stroom, zijn energiekosten (per kWh) voor de
gemeente relatief laag.
• De meer investering voor dimmen verdient zich gemiddeld net terug binnen de levensduur. In
specifieke situaties laten berekeningen soms een terugverdientijd zien korter dan 10 jaar.
• In de huidige leiderdorpse situatie verdient de meer investering in de Led verlichting zich
(nog) niet terug binnen de levensduur van de armaturen.
• Om technische of financiële redenen is voor sommige type verlichting (bijv. Son-T) op dit
moment nog geen geschikte vervanger.
Pagina 37 van 46

Bijlage met algemene begrippenlijst
Armatuur
De behuizing/draagconstructie van een lamp, waarvan het doel is het licht juist te richten.
Donkertegebied
Dynamische verlichting
Economische levensduur
Energie-efficiency
Gemiddelde
verlichtingssterkte (Ē h)
Gebied dat is ingericht om zo donker mogelijk te zijn, vergelijkbaar met een stiltegebied.
Afhankelijk van actuele of lokale omstandigheden, zoals weer, verkeer en tijdstip, wordt de
intensiteit van de verlichting aangepast.
In bedrijfskundige zin de periode waarin een product verouderd is. Veroudering treedt op doordat er
nieuwe producten op de markt komen waarin de jongste technische kennis is verwerkt. De
economische levensduur komt tot uitdrukking in de afschrijving van de investering in een product.
Het efficiënte gebruik van energie, besparing dus, en in het bijzonder bij energie-intensieve
processen/omstandigheden.
Horizontale verlichtingssterkte, gemiddeld over het wegoppervlak.
Eenheid: lux (lx).
Kleurtemperatuur (K)
De "kleur" van het licht, uitgedrukt in Kelvin.
Kleurweergave index (Ra)
Een procentuele waarde, die toont hoe goed de bron in staat is om kleuren van objecten weer te
geven (afhankelijk van het spectrum van de bron). De kleurweergave-index wordt uitgedrukt in een
getal gaande van 0 tot 100. Lampen met een kleurweergave-index tussen 80 en 90 hebben een
zeer goede kleurweergave.
Pagina 38 van 46

Kyoto
Klimaatverdrag Kyoto (16 februari 2005) waarbij de deelnemende landen waaronder Nederland
zich tot doel hebben gesteld in de periode van 2008 tot 2012 de totale emissie van broeikasgassen
met minstens 5% omlaag te brengen t.o.v. het niveau van 1990.
Licht
Het voor het menselijke oog zichtbare deel van het spectrum. De golflengte bevindt zich dan tussen
380 en 780 nm.
Bij golflengtes boven de 780 nm spreekt men van infrarood licht.
Lichthinder
Lichtsterkte (cd)
Overlast die de mens ondervindt van kunstlicht, hetzij in de vorm van regelrechte verblinding, hetzij
als verstorende factor bij het verrichten van avondlijke en nachtelijke activiteiten, hetzij als bron van
onbehagen.
De hoeveelheid straling die een lichtbron uitzendt in een bepaalde richting. Eenheid: candela (cd).
Lichtstroom (lm)
Lichtvervuiling
Luminantie (cd/m²)
Minimum
verlichtingssterkte (Eh , min)
De hoeveelheid licht die per seconde uit de lichtbron komt (lichtsterkte). Eenheid: lumen (lm).
Kunstlicht dat op plaatsen schijnt waar het overbodig/niet de bedoeling is.
Hoeveelheid licht die onder een bepaalde hoek wordt afgegeven door een oppervlak, uitgesmeerd
over een eenheid van 1 m².
Eenheid: candela per vierkante meter (cd/m²).
Laagste horizontale verlichtingssterkte op een wegoppervlak
Nederlands Normalisatie
instituut (NEN)
Openbare Ruimte
Openbare Verlichting
Politiekeurmerk Veilig
Wonen
Sociale veiligheid
Technische levensduur
Verkeersveiligheid
Verlichtingssterkte (lux)
Watt (W)
Als Nederlands centrum van normalisatie helpt NEN bedrijven en andere partijen om onderling
heldere en toepasbare afspraken te maken.
De ruimte die voor iedereen toegankelijk is. Het is een plaats waar een groot deel van het publieke
leven zich afspeelt.
Verlichtingsinstallaties die ten doel hebben om het openbare leven na het invallen van de duisternis
zo veilig mogelijk te laten functioneren.
Het Keurmerk is een initiatief vanuit de politieorganisatie ter voorkoming van criminaliteit in de
woonomgeving. De essentie van dit keurmerk is dat de veiligheidssituatie van een wijk wordt
beoordeeld.
Een sociaal veilige omgeving is een omgeving waarin men zich zonder direct gevoel voor dreiging
of gevaar voor confrontatie met geweld kan bewegen.
De periode dat een machine technisch gesproken in staat is te produceren. De machine is aan het
einde van de technische levensduur versleten of kapot.
Een veilige en vlotte afwikkeling van het verkeer. Een goed ontworpen openbare
verlichtingsinstallatie zorgt voor een verkeersveiligere omgeving bij duisternis.
Hoeveelheid licht (lumen) die per vierkante meter op een vlak valt (1 lux = 1 lm/m²). Eenheid: lux
(lx).
Eenheid van vermogen.
Pagina 39 van 46

Richtlijn OVL 2011 uitwerking
Toepasbaarheid
De richtlijn is toepasbaar op verlichtingsinstallaties die zich bevinden in de openbare buitenruimte en
andere verkeerszones die voor het publiek toegankelijk zijn. Deze installaties verschaffen gebruikers
van verkeers- en verblijfsgebieden gedurende de donkere uren goed licht ter ondersteuning van de
verkeersveiligheid, verkeersafwikkeling en sociale veiligheid.
De richtlijnen zijn niet van toepassing op:
• parkeerterreinen;
• parkeergarages;
• tolpoorten;
• gelijkvloerse spoor- en tramkruisingen;
• kanalen en sluizen;
• tunnels en onderdoorgangen;
• illuminatie en andere vormen van decoratieve verlichting waaronder grondspots tenzij deze
bedoeld zijn als openbare verlichting;
• reclameverlichting.
Wel of niet verlichten?
Verlichten van de openbare ruimte hoeft niet altijd. Er kunnen redenen zijn om niet, dan wel
zeer beperkt te verlichten. De keuze hiervoor is een beleidsafweging. Deze keuze hangt nauw
samen met aspecten als veiligheid, duurzaamheid, donkerte, etcetera.
De uitkomst van de beleidskeuze kan leiden tot niet verlichten. Eventueel alternatieve maatregelen
(anders dan ‘normaal verlichten’) kunnen worden genomen om de gewenste zichtbaarheid/veiligheid
te realiseren. Ook kunnen bepaalde omstandigheden tijdsgebonden zijn en kan dus de
verlichtingskeus hiermee variëren.
Pagina 40 van 46

Wel verlichten
Als de keuze voor verlichting wordt gemaakt, dan geeft de richtlijn hiervoor duidelijke aanwijzingen.
Per situatie en omstandigheid geeft de richtlijn aan welke verlichtingskwaliteit wordt geadviseerd. Ook
het licht regelen, onder bepaalde voorwaarden, wordt hierin behandeld.
Voor het bepalen van een verlichtingsklasse dient eerst een keuze gemaakt te worden welke van de
drie groepen verlichtingsklassen M, C of P van toepassing is. Vervolgens wordt via de bijbehorende
determineertabel de verlichtingsklasse bepaald.
De volgende verlichtingsklassen worden onderscheiden:
M-klassen - verlichtingsklasse geMotoriseerd verkeer
Van toepassing op diverse wegen, niet zijnde (brom)fietspaden, met een ontwerpsnelheid ter
plaatse van het te verlichten gebied > 30 km/h.
Opmerking: Wegen met een toegestane snelheid van 50 km/h met een verblijfsfunctie vallen
onder de P-klasse. De functie van de weg (verkeers- of verblijfsfunctie) wordt bepaald door de
beheerder.
C-klassen - verlichtingsklasse Conflictgebied
Van toepassing op conflicterende verkeerssituaties, waar verkeersdeelnemers
dezelfde wegruimte moeten delen, zoals kruispunten, oversteekplaatsen en rotondes,
met een ontwerpsnelheid ter plaatse van het te verlichten gebied > 30 km/h.
Opmerking: Wegen, kruisingen en oversteekplaatsen met een toegestane snelheid
van 50 km/h met een verblijfsfunctie vallen onder de P-klasse. De functie van de weg
(verkeers- of verblijfsfunctie) wordt bepaald door de beheerder.
P-klassen - verlichtingsklasse verblijfsgebieden (Pedestrians)
Van toepassing op diverse gebieden met de volgende kenmerken:
• Wegen met een toegestane snelheid van 50 km/h met een verblijfsfunctie.
• Toegestane snelheid ter plaatse van te verlichten gebied _ 30km/h.
• (Brom)fietspaden.
Pagina 41 van 46

De onderstaande figuur geeft een voorbeeld van een stuk openbare ruimte dat uit verschillende
lichttechnische gebieden bestaat met de determinatie van de verlichtingsklasse.
M-klasse
C-klasse
P-klasse
Determineren
Aan de hand van de determineertabellen en de eigenschappen van de wegen wordt bepaald in welke
verlichtingsklasse de weg wordt ingedeeld. Een verlichtingsklasse wordt beschreven met een letter en
een indexcijfer. De letter verwijst naar de groep verlichtingsklassen M, C of P. Het indexcijfer geeft de
zwaarte aan. Voorkomende verlichtingsklassen zijn: M1 - M6, C0 - C5 en P1 - P6.
Per verlichtingsklasse wordt bepaald aan welke kwaliteitscriteria de verlichtingsinstallatie moet
voldoen. De richtlijn maakt gebruik van de volgende kwaliteitscriteria:
• Gemiddelde wegdekluminantie (L gem ) – De luminantie van het wegoppervlak, gemiddeld over
de rijbaan. [cd/m 2 ].
• Gemiddelde horizontale verlichtingssterkte op het wegdek (E gem ) – Horizontale
verlichtingssterkte op een oppervlak [lux].
• Gelijkmatigheid – Verhouding tussen de laagste en de gemiddelde of hoogste luminantie of
verlichtingssterkte.
• Drempelwaardeverhoging (Treshold Increment, TI) – Maat voor het verlies aan waarneming,
veroorzaakt door de verblinding van de armaturen van de wegverlichtingsinstallatie.
• Bermfactor (Sucrround Ratio, SR) – Verhouding tussen de gemiddelde verlichtingssterkte op
het te verlichten gebied en direct naast de randen van de rijbaan met een breedte van 5
meter.
• Verticale verlichtingssterkte (E v ) – Verlichtingssterkte op het verticale vlak boven het wegdek
op een hoogte van 1,5 meter of 3 meter naast het wegdek op een hoogte van 1,5 meter.
Met behulp van vuistregels en een lichtberekeningprogramma is het voor de ontwerper mogelijk om
een verlichtingsinstallatie (o.a. keuze lichtbron, lichtpunthoogte, mastafstand) te ontwerpen die aan de
gestelde kwaliteitscriteria voldoet.
Pagina 42 van 46

Aanbeveling standaard typen
masten, armaturen en lichtkleur
Met nadruk wordt hierbij vermeld dat het een “levende” aanbeveling betreft welke van tijd tot tijd door
afdeling beheer zal worden bijgesteld. Indien van de aanbeveling wordt afgeweken, dient de
aanvrager rekening te houden en zorg te dragen voor eventuele aanvullende kosten voor beheer en
onderhoud over de levensduur van het armatuur.
Aanbeveling standaardtypen authentieke masten
Gietijzeren mast, merk de Nood, type Haagse mast, hoogte 3,10 m Ral (6005) mosgroen
Aanbeveling standaardtypen masten met mastpunt hoogte van 4 meter
Standaard inrichtingsniveau:
Rechte mast:
Nedal Type Boulevard: (K040 PT01.8E.013) Conisch, lichtpunthoogte 4 meter, aluminium,
HDPE grondstuk, opzetmaat 76 mm berekend met te kiezen armatuur met windklasse 1 en
met een levensduur van 50 jaar
Kegel armatuur:
Industria type kegel comfort 2000, PLL24 of PLL36, longlife Philips Xtra
kleur 840 dimbaar Evsa, met voorgemonteerd aansluitsnoer
Bijzonder inrichtingsniveau:
Mast idem als standaard met poedercoating in de kleur zwart (Ral 9005)
Armatuur: Osiris 2310 PLL24 of PLL36, longlife Philips Xtra kleur 840
dimbaar Evsa kleur zwart (Ral 9005) of kleur aluminium (ral 9006)
Aanbeveling standaardtypen masten met mastpunt hoogte van 6 meter
Standaard inrichtingsniveau:
Rechte mast: eventueel met dubbel opzetstuk (zie hulpstukken)
Nedal type Boulevard: (K060 PT01.8E.001) Conisch, lichtpunthoogte 6 meter, aluminium,
HDPE grondstuk, opzetmaat 76 mm berekend met te kiezen armatuur met een levensduur
van 50 jaar en windklasse 1
Mast met dubbele uitlegger: alleen als dubbel opzetstuk niet mogelijk is
Nedal type Plaza (K060 UD02.6E.003) conisch, uithouder: dubbel top W0750 H05 (ca. 0,75
meter), lichtpunthoogte 6 meter, aluminium, HDPE grondstuk, opschuif 60 mm berekend met
te kiezen armatuur met een levensduur van 50 jaar en windklasse 1
Armatuur:
Industria type Libra, kleur 9007, IP 65 PLL36, of PLL 55w, longlife
Philips Xtra kleur 840 dimbaar Evsa, met voorgemonteerd
aansluitsnoer
Pagina 43 van 46

Inrichtingsniveau + (lees luxe)
Rechte mast: gelijk als standaard inrichtingsniveau
Armatuur: gelijk als standaard inrichtingsniveau
Aanbeveling standaardtypen masten met mastpunt hoogte van 8 meter
Inrichtingsniveau standaard:
Rechte mast: eventueel met dubbel opzetstuk (zie hulpstukken)
Nedal Type Boulevard: (K080 PT06.8E.001) Conisch, lichtpunthoogte 8 meter, aluminium,
HDPE grondstuk, opzetmaat 76 mm berekend met te kiezen armatuur met windklasse 1 en
met een levensduur van 50 jaar
Armatuur:
Industria type Libra, kleur 9007, IP 65 PLL36, PLL 55w longlife Philips Xtra kleur 840 dimbaar
Evsa, met voorgemonteerd aansluitsnoer
Of nieuw te bepalen vervanger voor de Aurora
Inrichtingsniveau + (lees luxe)
Rechte mast: Gelijk als standaard met poedercoating ral 9005
Armatuur: moet opnieuw bepaald worden ( vervanger Aurora)
Aanbeveling standaardtypen masten met mastpunt hoogte van 10 meter
Rechte mast: eventueel met dubbel opzetstuk.(zie hulpstukken)
Nedal Type Boulevard: Conisch, lichtpunthoogte 10 meter, aluminium, HDPE grondstuk,
opzetmaat 76 mm. Berekend met te kiezen armatuur met een levensduur van 50 jaar en met
windklasse
Armatuur: moet opnieuw bepaald worden ( vervanger Aurora)
Hulpstukken:
Dubbel opzetstuk, ten behoeve van dubbele armaturen: Standaard opzetstuk van Nedal
2x150mm, 5 graden, Ø 60mm UD voor masttop Ø 76mm.
Pagina 44 van 46

Kaart met locaties luxe of
authentieke verlichting en met donkerte gebieden
Pagina 45 van 46

E
Energiebesparing plan
Inleiding
Er heeft veel rekenwerk plaatsgevonden om te bepalen in welke individuele energiebesparende
maatregelen voor de bestaande installatie ko stenneutraal geïnvesteerd kan worden. Uiteindelijk blijkt
dit hoofdzakelijk te zijn in het toepassen van dimmers bij hogere vermogens. Gekozen is om te
rekenen met een dimregime waarbij 30 % energie bespaard wordt.
Samenvatting
Met een investering van € 70.000,- wordt over 10 jaar € 77.000 op energiekosten bespaard. Daarbij
wordt binnen een periode van 10 jaar 850.000 kWh bespaard.
De financiële besparing is uitsluitend gebaseerd op energiebesparing. Bijkomend (financieel)
voordeel is dat in bepaalde gevallen de overige exploitatiekosten ook wat zullen dalen a.g.v. het uit
kunnen stellen van de preventieve remplace.
Aanpak
Na besluitvorming zal nader onderzoek moeten uitwijzen of verantwoord dimmen mogelijk is.
Uitvoeringsdata maatregelen zijn zo gekozen dat deze gelijk zijn aan de remplace datum voor de
lichtbron. De gemeente kan hiermee werk met werk combineren omdat zij toch de lichtbron moet
vervangen. Uitvoering vind plaats in de periode 2013-2016. Deze (individuele) investeringen worden
uiterlijk terugverdient binnen 10 jaar na uitvoering van de maatregel.
Een alternatieve aanpak zou kunnen zijn de maatregelen allemaal in 2013 door te voeren. Hiermee
mis je deels het voordeel van werk met werk combineren. Aan de andere kant wordt er direct gestart
met energiebesparing.
STRAATNAAM OPMERKING AANTAL x Masthoogte ARMATAL totaal armaturen RENOVERENLAMP Nacht jaar verbr oude verbruikVERBRUIK 1e optie Kosten 1e totale optie kostenieuw verbruik VERBR 1e optie jaar verbr 1e optie
RIETSCHANS 6 8m 1 6 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 4199,988 169 evsa + dim 170 1020 2712 109 452
RIETSCHANS 2 8m 1 2 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 1399,996 169 evsa + dim 170 340 904 109 452
RIETSCHANS middenberm (dubb) 4 8m 2 8 2031 SON-T plus 150w 2 1400,0 11199,92 338 evsa + dim 340 1360 7232 119 904
TOUWBAAN 20 8m 1 20 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 13999,96 169 evsa + dim 170 3400 9040 109 452
WEVERSBAAN 6 8m 1 6 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 4199,988 169 evsa + dim 170 1020 2712 109 452
GALLASLAAN hoofdrijbaan 23 8m 1 23 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 16099,954 169 evsa + dim 170 3910 10396 109 452
BLOEMERD Parkeer terrein Aurora 5 8m 1 5 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 3499,99 169 evsa + dim 170 850 2260 109 452
ZIJLDIJK Zijlbrug >> Warmond 7 8m 1 7 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 4899,986 169 evsa + dim 170 1190 3164 109 452
GEMEENTEWERF aan gebouw 4 0 1 4 2044 SON-T plus 150w 1 700,0 2799,992 169 evsa + dim 170 680 1808 109 452
GEMEENTEWERF voor loodsen en zout 3 8m 1 3 2031 SON-T plus 150w 1 700,0 2099,994 169 evsa + dim 170 510 1356 109 452
SIMON SMITWEG 8 8m 1 8 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 5599,984 169 evsa + dim 170 1360 3616 109 452
AMALIAPLEIN (Parkeerterrein nieuwe Zwembad) parkeerpl. 4 8m 1 4 2029 SON-T plus 150w 1 700,0 2799,992 169 evsa + dim 170 680 1808 109 452
AMALIAPLEIN (Parkeerterrein nieuwe Zwembad) parkeerpl. 4 8m 2 8 2029 SON-T plus 150w 2 1400,0 11199,92 338 evsa + dim 340 1360 7232 119 904
AMALIAPLEIN (Parkeerterrein Playpark Zwembad) 1 8m 1 1 2029 SON-T plus 150w 1 700,0 699,998 169 evsa + dim 170 170 452 109 452
AMALIAPLEIN (Parkeerterrein Playpark Zwembad) 1 8m 2 2 2029 SON-T plus 150w 2 1400,0 2799,98 338 evsa + dim 350 350 1808 119 904
ERICALAAN 6 8m 1 6 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 4199,988 169 evsa + dim 170 1020 2712 109 452
HOOGMADESEWEG op rotonde 4 8m 1 4 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 2799,992 169 evsa + dim 170 680 1808 109 452
HOOGMADESEWEG v. rotonde 1 8m 1 1 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 699,998 169 evsa + dim 170 170 452 109 452
HOOGMADESEWEG voor rotonde 1 8m 1 1 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 699,998 169 evsa + dim 170 170 452 109 452
SCHILDWACHT 10 8m 1 10 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 6999,98 169 evsa + dim 170 1700 4520 109 452
SCHILDWACHT middenberm 1 8m 2 2 2031 SON-T plus 150w 2 1400,0 2799,98 338 evsa + dim 340 340 1808 119 904
ENGELENDAAL 120 8m 1 120 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 83999,76 169 evsa + dim 170 20400 54240 109 452
ENGELENDAAL middenberm (LOI) 3 8m 1 3 2031 SON-T plus 150w 1 700,0 2099,994 169 evsa + dim 170 510 1356 109 452
ENGELENDAAL op ANWB mast 2 0 1 2 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 1399,996 169 evsa + dim 170 340 904 109 452
OUDE SPOORBAAN zijlbrug>>prov.w.6
Leyhof + rotonde 25 8m 1 25 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 17499,95 169 evsa + dim 170 4250 11300 109 452
OUDE SPOORBAAN zijlbrug>>prov.w.6
Leyhof middenberm 7 8m 2 14 2031 SON-T plus 150w 2 1400,0 19599,86 338 evsa + dim 340 2380 12656 119 904
P.SNOEPWEG rotonde ziekenhuis 4 8m 1 4 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 2799,992 169 evsa + dim 170 680 1808 109 452
PERSANT SNOEPWEG E.daal>Prov.6 E.tot dwarswetering 26 8m 1 26 2024 SON-T plus 150w 1 700,0 18199,948 169 evsa + dim 170 4420 11752 109 452
v.POELGEESTLAAN >>Vronkenl. Rijweg 8 8m 1 8 2028 SON-T plus 150w 1 700,0 5599,984 169 evsa + dim 170 1360 3616 109 452
VOORHOFLAAN 19 8m 1 19 2027 SON-T plus 150w 1 700,0 13299,962 169 evsa + dim 170 3230 8588 109 452
HEINSIUSLAAN 19 8m 1 19 2026 SON-T plus 150w 1 700,0 13299,962 169 evsa + dim 170 3230 8588 109 452
masten
armaturen
354 371 oud verbruik 283499 Kwh 183060 Kwh nieuw verbruik besparing 100439 Kwh á 9cent
€ 9.040 per jaar
kosten om in een keer uit te voeren € 63.080 ex. montage (2 man een week werk) omdat dit niet gelijktijdig met de ramplace plaatsvind
per armatuur per jaar € 24 7 jaar terug verdien tijd !
Totale energiebesparing in terugverdien tijd 700.889 Kwh
Pagina 46 van 46