Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van spray ...

Arbo-werkboek
voor het
verantwoord
aanbrengen
van spraypolyurethaanschuim
(SPF)
8 november 2011 – PU Europe

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 3
Arbo-werkboek
voor het
verantwoord
aanbrengen
van spraypolyurethaanschuim
(SPF)
Inhoudsopgave
Termenlijst........................................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 4
Hoofdstuk 5
Scope van dit werkboek............................................................................................................................6
Overzicht spray-polyurethaanschuim (SPF).................................................................................................7
Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF...............................................................................8
3.1 Geformuleerd polyol (A-component)................................................................................................10
3.1.1 Polyolen...............................................................................................................................10
3.1.2 Katalysatoren.......................................................................................................................10
3.1.3 Schuimmiddelen...................................................................................................................11
3.1.4 Vlamvertragers.....................................................................................................................12
3.1.5 Oppervlakte-actieve stoffen...................................................................................................12
3.2 PMDI (B-component)......................................................................................................................12
3.3 Coatings, primers en organische oplosmiddelen................................................................................13
3.4 Stof...............................................................................................................................................14
3.5 Heringebruikneming.......................................................................................................................14
Communicatie over gevaren....................................................................................................................15
4.1 Stickers en andere waarschuwingsvormen.......................................................................................15
4.2 Veiligheidsinformatieblad (MSDS)....................................................................................................16
4.3 Training en informatie voor medewerkers.........................................................................................17
Goed werken in de praktijk.....................................................................................................................18
5.1 Werkmethoden..............................................................................................................................18
5.1.1 Voorbereiding van het terrein................................................................................................19
5.1.2 Handreikingen voor gebruikers..............................................................................................20
5.1.3 Opslag en behandeling chemische stoffen..............................................................................21
5.1.4 Aanbrengen van SPF.................................................................................................................23
5.1.5 Knippen en snijden...............................................................................................................23
5.1.6 Coaten en primen.................................................................................................................24
5.1.7 Reiniging en onderhoud van de apparatuur.............................................................................24

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 4
Hoofdstuk 6
Hoofdstuk 7
5.1.8 Omgaan met morsingen........................................................................................................24
5.1.9 Afvoer van SPF-chemicaliën...................................................................................................26
5.2 Bescherming van veiligheid en gezondheid.......................................................................................26
5.2.1 Evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)..........................................................27
5.2.1.1 Beschermende kleding..............................................................................................28
5.2.1.2 Handschoenen..........................................................................................................28
5.2.1.3 Oog- en gezichtsbescherming....................................................................................29
5.2.1.4 Ademhalingsbescherming..........................................................................................29
5.2.1.4.1 Luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR)..........................................30
5.2.1.4.2 Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen....................................31
5.2.1.4.3 Onafhankelijke adembescherming (SAR) en persluchtmaskers (SCBA)........31
5.2.2 Zorg voor en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)....................................32
Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF......................................................................................33
6.1 Gevaren met elektriciteit.................................................................................................................33
6.2 Besloten ruimtes............................................................................................................................34
6.3 Drukapparatuur..............................................................................................................................34
6.4 Loop- en werkoppervlakken............................................................................................................35
6.5 Lawaai op het werk........................................................................................................................35
6.6 Thermische belasting......................................................................................................................35
Brandpreventie tijdens de bouw..............................................................................................................37
7.1 Beleidsverklaring door PU Europe....................................................................................................37
7.2 Goed werken in de praktijk.............................................................................................................37
7.3 Opdrachtnemers die werkzaamheden bij hoge temperaturen uitvoeren..............................................38
7.4 Het sprayen van dikke lagen...........................................................................................................39
BIJLAGE A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s – Occupational Exposure Limits).............................40
BIJLAGE B Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim.......................................47
BIJLAGE C-1 Communicatie over gevaren – snelle veiligheidsindicaties..........................................................................49
BIJLAGE C-2 Goed werken in de praktijk – Werkmethoden en voorbereiding van het terrein...........................................50
BIJLAGE C-3 Opslag en behandeling – Opslag en behandeling van chemische stoffen.....................................................51
BIJLAGE C-4 PPE – Persoonlijke beschermingsmiddelen................................................................................................52
BIJLAGE C-5 SPF & Brandveiligheid – Brandpreventie tijdens de bouw...........................................................................53
Erkenning en vrijwaring van de American Chemistry Council / Disclaimer...................................54

Termenlijst
Pagina 5
Geformuleerd polyol
Katalysator
MSDS
Oppervlakte-actieve
stoffen
PMDI
Polyolen
PPE
SAR
Schuimmiddel
Vlamvertragers
Ook bekend onder de naam A-component, is een polyolharssysteem dat bestaat uit een mengsel
van chemicaliën die tot verschillende klassen behoren
Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol; dit bevordert de reactie tussen zichzelf en de
PMDI-component
Het veiligheidsinformatieblad of MSDS (Material Safety Data Sheet) bevat belangrijke informatie
over chemische producten, zoals mogelijke risico’s en veiligheidsmaatregelen
Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol, reguleren deze de celstructuur van het schuim
PMDI, ook bekend onder de naam B-component, is een afkorting van polymerisch methyleen
difenyl di-isocyanaat
Primair component in het polyolharssysteem (A-component)
Persoonlijke beschermingsmiddelen, of PPE (Personal Protective Equipment), zijn bedoeld om de
medewerker te beschermen tegen blootstelling aan het chemische product
Onafhankelijke adembescherming, of SAR (Supplied Air Respirator), bestaat uit een
ademhalingsapparaat dat verse lucht aanvoert naar de werkplek, rechtstreeks van een bron
buitenshuis
Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol; dit veroorzaakt de uitzetting van het schuim na
de reactie tussen geformuleerd polyol en de PMDI
Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol, beïnvloeden deze het brandgedrag van het
uiteindelijke schuim

Hoofdstuk 1
Pagina 6
Scope van dit werkboek
Dit werkboek biedt richtlijnen voor vaklieden en assistenten die spray-polyurethaanschuim (SPF) van professionele kwaliteit
aanbrengen, hetzij aan de binnenzijde, hetzij aan de buitenzijde van gebouwen. Hoewel er op de bouwplaats ook gebruik
gemaakt kan worden van andere SPF-producten (zoals bijvoorbeeld 1-componentenschuim (OCF) en 2-componentenkits
onder lage druk), richt dit werkboek zich niet in de eerste plaats hierop. Wanneer in dit werkboek verwezen wordt naar ‘SPFchemicaliën’,
worden hiermee de chemische componenten bedoeld die gebruikt worden in SPF van professionele kwaliteit,
aangebracht onder hoge druk. Op een bouwplaats waar spray-schuim wordt aangebracht, kunnen ook andere chemicaliën,
coatings en solventen gebruikt worden; enkele veelgebruikte stoffen zullen in dit werkboek ook aan de orde komen.
Dit werkboek richt zich op de Arbo-aspecten van werkzaamheden waarbij spray-schuim wordt aangebracht, waaronder de
eerste beoordeling van het terrein, handreikingen voor gebruikers, voorbereiding van het terrein, opslag en behandeling van
SPF-chemicaliën, het aanbrengen van SPF, knippen en snijden, coaten en primen van het schuimoppervlak, schoonmaken van
het terrein, omgaan met morsingen, afvoer van SPF-chemicaliën, en heringebruikneming.

Hoofdstuk 2
Pagina 7
Overzicht van spray-polyurethaanschuim (SPF)
Spray-polyurethaanschuim (SPF) wordt gevormd door middel van een exothermische (waarbij warmte vrijkomt) chemische
reactie tussen ongeveer gelijke hoeveelheden van een polyol-mengsel (geformuleerd polyol of A-component) en polymerisch
methyleen difenyl di-isocyanaat (PMDI of B-component). Binnen enkele seconden na het aanbrengen is het schuim-oppervlak
al niet kleverig meer.
Het geformuleerde polyol (A-component) is een mengsel van polyolen en andere chemische stoffen die een specifieke rol
spelen in het reactieproces of belangrijke kenmerken geven aan het uiteindelijke isolatieschuim. Deze chemische stoffen
kunnen katalysatoren zijn, schuimmiddelen, vlamvertragers of oppervlakte-actieve stoffen.
Het isocyanaat-component (B-component) dat gebruikt wordt, is PMDI (4,4’ methyleen difenyl di-isocyanaat), wat beschouwd
wordt als een risicofactor, omdat het ademhalings- en huidproblemen kan veroorzaken.
Maar informatie over de chemische stoffen is te vinden in de betreffende technische en veiligheidsinformatiebladen van
de leverancier van het schuim. Deze informatie dient te allen tijde beschikbaar te zijn voor de vaklieden die het product
aanbrengen.

Hoofdstuk 3
Pagina 8
Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF
Ademhalingstoestellen of maskers met volledige positieve luchttoevoer, alsook andere persoonlijke beschermingsmiddelen
(PPE) zijn vereist om blootstelling aan dampen, aërosols en deeltjes van PMDI en andere chemicaliën tijdens het aanbrengen
van het spray-schuim en de vervolghandelingen te minimaliseren. Afhankelijk van de kenmerken van het schuim, waaronder
de samenstelling van polyol, de warmte die vrijkomt tijdens de exothermische reactie, en de omgevingsfactoren zoals
temperatuur en luchtvochtigheid, kan het tussen de 23 en 72 uur duren voordat het schuim volledig is uitgehard (d.w.z.
totdat de optimale fysieke eigenschappen van het schuim zijn bereikt). Vanwege deze variatie is het belangrijk om de
aanwijzingen van de fabrikant met betrekking tot de tijdsduur tussen het aanbrengen van de lagen in acht te nemen.
Het mogelijke risico van blootstelling aan een chemische stof hangt af van verschillende factoren, zoals de plaats van
binnendringen, de dosering, de frequentie, de duur van de blootstelling en de gevoeligheid en de sensibilisering van de
persoon in kwestie. Het binnendringen vindt bij SPF-chemicaliën normaal gesproken plaats via de ademhaling, rechtstreeks
huidcontact of contact met de ogen. Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden met de chemische stof zelf of via
daarmee vervuilde artikelen, instrumenten of persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). En wanneer iemand na het werken
met chemische stoffen eet, drinkt of rookt zonder eerst de handen te wassen, kan het ook gebeuren dat de stof via de
mond ingenomen wordt. De dosering heeft betrekking op de hoeveelheid chemische stof die het lichaam binnendringt. De
chemische stof kan pas een negatief effect opleveren wanneer het lichaam wordt binnengedrongen. Andere belangrijke
overwegingen zijn de frequentie en de duur van de blootstelling. Hoe lang duurde de blootstelling? Hoe vaak heeft de
blootstelling zich voorgedaan? Een reactie hangt ook af van de mate waarin iemand gevoelig is voor de chemische stof, of
gevoelig is geworden. Dit laatste wordt sensibilisering genoemd; dit houdt een allergische reactie in, waarbij een persoon
gevoeliger wordt voor blootstelling aan steeds lagere concentraties van een bepaalde chemische stof.
Het is belangrijk te voorkomen dat SPF-chemicaliën ingeademd worden of in aanraking komen met huid of ogen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 9
Let op: in dit werkboek worden
niet behandeld de chronische
gezondheidsrisico’s die zich op de
werkplek kunnen voordoen met SPFchemicaliën
of andere chemicaliën,
coatings of oplosmiddelen.
De termen ‘acuut’ en ‘chronisch’ worden
meestal gebruikt om onderscheid te
maken tussen effecten op basis van
ernst of duur. ‘Acute’ effecten doen
zich meestal snel voor na een korte
blootstelling en zijn slechts van korte duur.
‘Chronische’ effecten doen zich meestal
voor na een langdurige blootstelling en
zijn van langere duur. Raadpleeg het
veiligheidsinformatieblad (MSDS) van
de fabrikant voor meer informatie over
mogelijk chronische gezondheidsrisico’s.
Met betrekking tot blootstelling via inademing hebben de bevoegde nationale overheidsinstanties of andere relevante
nationale instellingen van de EU-lidstaten voor diverse chemicaliën grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL,
Occupational Exposure Limits) opgesteld. De limieten kunnen van land tot land verschillen. Richtlijnen zijn opgesteld door de
Europese Commissie door de Advisory Committee for Safety, Hygiene, and Health Protection at Work (ACSHH) en de Scientific
Committee on Occupational Exposure Limits (SCOEL). Deze limieten betreffen de luchtconcentraties die volgens deze
expertise-organisaties acceptabel zijn voor blootstelling van gezonde werknemers en omvatten tijdgewogen gemiddelden
(TWA) voor de duur van een volledige werkdag alsook kortdurende blootstellingslimieten (STEL). Extra informatie over de
grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling zijn te vinden in Bijlage A van dit werkboek.
Over het algemeen kan gesteld worden dat wanneer een werknemer de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling
overschrijdt, de werkgever stappen dient te ondernemen om blootstelling te beheersen en te verminderen. Voorbeelden van
beheersing zijn technische maatregelen zoals ventilatiesystemen, werkmethoden, luchtkwaliteitsbewaking, het aanbieden en
onderhouden van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) om blootstelling te voorkomen, training en medisch toezicht.
Werknemers kunnen tijdens de volgende werkzaamheden blootstaan aan SPF-chemicaliën via de lucht:
> > behandeling van SPF-chemicaliën voordat het werk begint,
> > aanbrengen van SPF,
> > knippen, snijden en vormen van SPF na het aanbrengen,
> > reiniging en onderhoud van apparatuur, en
> > omgaan met morsingen.
Gedurende de uitvoer van deze taken dient de werkomgeving zodanig afgeschermd te zijn dat alleen bevoegd personeel
toegang heeft en bovendien dat dit personeel naar behoren op de hoogte is gebracht van de risico’s van blootstelling aan SPF.
Hoofdstuk 3
Mogelijke blootstelling tijdens
het aanbrengen van SPF
Chemicaliën, en gebruik maakt van de geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Neem contact op met uw leverancier
voor informatie wanneer vaklieden, assistenten, overig personeel en gebruikers het betreffende werkgebied weer mogen betreden.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Página Pagina 10
De volgende paragrafen handelen over chemische substanties die u tegen kunt komen tijdens het aanbrengen van SPF.
Scope of Workbook
3.1 Geformuleerd polyol (A-component)
Geformuleerd polyol, ook bekend onder de naam A-component, is een polyolharssysteem dat gewoonlijk bestaat uit een
mengsel van chemicaliën die tot verschillende klassen behoren. Deze omvatten de polyolen – de hoofdingrediënten – en
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
kleinere hoeveelheden amines en/of metaalkatalysatoren, schuimmiddelen, oppervlakte-actieve stoffen en vlamvertragers.
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
Geformuleerd polyol (A-component) kan een grote variatie aan chemische stoffen bevatten.
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
Te lange blootstelling via inademing van geformuleerd polyol (A-component) kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken, met
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
als gevolg hoesten, keelpijn of een loopneus. Blootstelling aan sommige katalysatordampen kan het zicht tijdelijk onscherp of
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
wazig maken. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) van de betreffende chemische stoffen voor meer inormatie.
This
Contact
Workbook
met de
addresses
huid of ogen
all
kan
health
plaatsvinden
and safety
tijdens
aspects
het
of
gehele
the typical
werk
spray
wanneer
foam
de
application
mogelijkheid
job
bestaat
including
om
initial
in contact
site
te
assessment,
komen met SPF-chemicaliën
occupant outreach,
of zaken
site preparation,
die vervuild zijn
SPF
met
chemical
SPF-chemicaliën,
storage and
zoals
handling,
artikelen,
SPF application,
gereedschappen,
trimming
instrumenten
and cutting,
of
coating
persoonlijke
and priming
beschermingsmiddelen
of the foam surface,
(PPE).
site
Voor
cleanup,
de meeste
spill
geformuleerde
response, disposal
polyol
of
(A-component)
SPF chemicals,
chemicaliën
and re-occupancy.
kan contact met
de huid of ogen met A-component (polyol) chemicaliën irritatie tot gevolg hebben en kan leiden tot sensibilisering van de huid.
3.1.1 Polyolen
Polyolen zijn de primaire componenten in geformuleerd polyol (A-component). Polyolen zijn polyfunctionele alcoholen met
een lage dampdruk en lage toxiciteit met betrekking tot alle wegen via welke deze stoffen het lichaam binnen kunnen
dringen. Ze kunnen echter de ogen, de huid en de luchtwegen irriteren wanneer de blootstelling hoog is, vooral tijdens het
aanbrengen van het spray-schuim. Polyolen reageren met PMDI (B-component) chemicaliën om polyurethaan te vormen.
3.1.2 Katalysatoren
Hoofdstuk 3
Mogelijke blootstelling tijdens
het aanbrengen van SPF
Katalysatoren bevorderen de reactie tussen geformuleerd polyol (A-component) en de PMDI (B-component), en helpen de
polyurethaanschuimcellen bij het ontwikkelen van voldoende sterkte om hun structuur te behouden en in elkaar zakken en

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 11
vervorming te voorkomen; ook helpen ze bij het completeren van de reactie: de uitharding van het gespoten schuim. De
meeste katalysatoren die in SPF gebruikt worden, vinden hun basis in amines, terwijl sommige verbindingen gebruik maken
van metaalkatalysatoren.
Te lange blootstelling aan lucht gedragen concentraties van amine-katalysatoren kunnen de luchtwegen, de huid en de ogen
irriteren. Inademing kan een omkeerbaar effect tot gevolg hebben dat zich uit als een ‘blauwe waas’ voor de ogen. Wanneer de
blootstelling wordt beëindigd, keert het zicht geleidelijk terug. Wanneer dit binnen een paar uur niet het geval is, dient u een arts
te raadplegen. Amines worden verkregen uit ammoniak en zijn vaak herkenbaar aan hun typische ammoniak/visachtige geur.
Metaalkatalysatoren kunnen, indien aanwezig, opgenomen worden via de huid, met hoofdpijn en/of misselijkheid als
gevolg. Deze verbindingen kunnen ook de ogen, de huid en de luchtwegen irriteren. Langdurig contact met de huid kan
huidaandoeningen tot gevolg hebben. Veel metaalkatalysatoren die toegepast worden in geformuleerd polyol (A-component)
hebben geen grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling.
3.1.3 Schuimmiddelen
Voor geformuleerd polyol (A-component) kan gebruik gemaakt worden van chemische (reactieve) schuimmiddelen, fysische
schuimmiddelen, of een combinatie van beide soorten schuimmiddelen.
Een chemisch schuimmiddel reageert met een andere stof om een gas te vormen. Water wordt in een formule vaak toegepast
als een chemisch schuimmiddel. Het reageert met PMDI om kooldioxide te vormen.
Fysische schuimmiddelen worden verdampt door de hitte van de polyurethaanreactie. Fluorkoolwaterstoffen (HFC’s) worden
vaak gebruikt als fysisch schuimmiddel. HFC kan in contact met huid en ogen irritatie veroorzaken. Te lange blootstelling aan
lucht gedragen concentraties van HFC kunnen de luchtwegen irriteren of het centrale zenuwstelsel aantasten, en in sommige
gevallen een onregelmatige hartslag veroorzaken.
Hoofdstuk 3
Mogelijke blootstelling tijdens
het aanbrengen van SPF
Als grote hoeveelheden schuimmiddelen in een afgesloten ruimte worden vrijgegeven, kan dit zuurstof verdringen waardoor
een zuurstofarme en gevaarlijke atmosfeer ontstaat. Omdat schuimmiddelen echter slechts een klein percentage SPF
bevatten, ligt het niet voor de hand dat een zuurstofarme atmosfeer ontstaat.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 12
3.1.4 Vlamvertragers
Vlamvertragers veranderen de eigenschappen van het schuim en zorgen voor een grotere brandwerendheid van het uitgeharde schuim.
Te lange chemische blootstelling aan vlamvertragers kan de luchtwegen irriteren en rechtstreeks contact met vlamvertragers
kan de ogen en huid irriteren. Er zijn vlamvertragers in verschillende klassen en met verschillende toxicologische profielen,
zodat u altijd het veiligheidsinformatieblad (MSDS) dient te raadplegen.
3.1.5 Oppervlakte-actieve stoffen
Oppervlakte-actieve stoffen omvatten siliconen polymeren die normaal gesproken een lage toxiciteit hebben met betrekking tot alle
wegen via welke deze stoffen het lichaam binnen kunnen dringen. Sommige oppervlakte-actieve stoffen kunnen lichte irritaties aan de
ogen, de huid en de luchtwegen veroorzaken. Voor deze stoffen zijn geen grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling vastgesteld.
3.2 PMDI (B-component)
PMDI (B-component) is reactief en reacties kunnen zich voordoen na onjuiste menging met water, zuren, anorganische
basische stoffen (zoals natriumhydroxide), ammoniak, metaalzouten, oxideringsmiddelen (zoals bleek en chloor) of polyolen.
Te lange blootstelling via inademing kan veroorzaken:
> > irritatie van neus, keel en longen, met als gevolg een loopneus, keelpijn, hoesten, benauwdheid op de borst,
kortademigheid, en
> > sensibilisering van de luchtwegen, met symptomen als benauwdheid, kortademigheid, hoesten en/of een
piepende ademhaling.
Hoofdstuk 3
Mogelijke blootstelling tijdens
het aanbrengen van SPF
Sensibilisering voor PMDI (B-component) houdt een allergische reactie in, waarbij een persoon gevoeliger wordt voor
blootstelling aan steeds lagere concentraties van een bepaalde chemische stof, zelfs lager dan de concentraties die voor de
meeste mensen als veilig gelden. Let erop dat vroegtijdige herkenning van sensibilisering en de onmiddellijke en afdoende
eliminatie van blootstelling essentieel is om het risico van langetermijnproblemen met de luchtwegen voor werknemers die

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 13
overgevoelig zijn geraakt te minimaliseren. Personen die gesensibiliseerd zijn voor SPF-chemicaliën dienen ander
werk aangeboden te krijgen dan de taken waarbij blootstelling aan SPF-chemicaliën mogelijk is.
PMDI (B-component) chemicaliën hebben een muffe geur, maar vanwege de relatief hoge geurdrempel kunnen de meeste
mensen PMDI (B-component) chemicaliën niet waarnemen wanneer deze in toegestane concentraties – met betrekking tot de
van toepassing zijnde grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling – aanwezig zijn. In de praktijk kunt u ervan uitgaan
dat wanneer u PMDI kunt ruiken (muffe geur), u waarschijnlijk de grenswaarden voor blootstelling hebt
overschreden. Wanneer tijdens het werk een muffe geur te ruiken is, dient u de werkomgeving te verlaten en de technische
maatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te controleren om een te hoge blootstelling te voorkomen. Voor
meer informatie over de precieze grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor PMDI refereren wij naar Bijlage A.
Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden tijdens de applicatie, wanneer de mogelijkheid bestaat om in contact te komen
met PMDI (B-component) chemicaliën of zaken die vervuild zijn met PMDI (B-component) chemicaliën, zoals artikelen,
gereedschappen, instrumenten of persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Contact met de huid kan 1) irritatie en
2) sensibilisering (een allergische reactie) tot gevolg hebben. Symptomen kunnen onder andere zijn: roodheid, jeuk, zwelling
en uitslag. Contact met de huid kan ook leiden tot sensibilisering van de luchtwegen (astma). Contact met de ogen kan zich
uiten in roodheid van de ogen of tranende, prikkende of gezwollen ogen.
3.3 Coatings, primers en organische oplosmiddelen
Diverse coatings kunnen in schuimtoepassingen gebruikt worden om het polyurethaanschuim te beschermen tegen fysieke schade
of blootstelling aan ultraviolette (UV) straling. Voorbeelden zijn materialen op basis van acryl, butyl, siliconen, polyureum en
polyurethaan. Veel dak-coatings bevatten organische oplosmiddelen zoals tolueen, petroleumdestillaten, xyleen, methylethylketon,
nafta bestemd voor vernis- en verffabrikanten (VM&P-nafta) en n-butylacetaat. Daarbij kunnen oplosmiddelen gebruikt worden om
het oppervlak waar het spray-schuim op aangebracht wordt voor te behandelen, of na het aanbrengen te reinigen.
Hoofdstuk 3
Mogelijke blootstelling tijdens
het aanbrengen van SPF
Contact tussen de huid en organische oplosmiddelen kunnen ontvetting en uitdroging veroorzaken of barstjes in de huid.
Verschillende organische oplosmiddelen worden gemakkelijk door de huid opgenomen en kunnen ook ingeademd worden. Een
te hoge blootstelling aan organische oplosmiddelen kan hoofdpijn en misselijkheid veroorzaken, en een zeer hoge blootstelling

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 14
braken, soms zelfs gevolgd door bewusteloosheid. Raadpleeg het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie met
betrekking tot de coatings, primers en oplosmiddelen waar u mee werkt.
3.4 Stof
Stof kan zich gedurende alle stadia van het bouwproces voordoen. Zorg ervoor dat stof gedurende het gehele bouwproject
netjes opgeruimd wordt. Naast de ademhalingsmoeilijkheden die kunnen optreden bij blootstelling aan stofdeeltjes in de
lucht, kan veel stof ook beperkt zicht en gevaar om uit te glijden opleveren.
Bekijk zorgvuldig de noodzaak voor het dragen van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) tijdens het werken met
SPF-chemicaliën indien er mogelijk blootstelling aan stof plaatsvindt na het aanbrengen van het spray-schuim en voordat het
schuim volledig is uitgehard. Deze omvatten vooral ademhalingsbescherming om te voorkomen dat de stof ingeademd wordt,
beschermende kleding en handschoenen om het risico van contact met de huid te verkleinen, en oog- en gezichtsbescherming
om het risico op contact met de ogen te verminderen. Hoewel SPF normaal gesproken binnen één uur na aanbrengen al
voor 90% is uitgehard en minimaal 90% van zijn optimale fysieke eigenschappen heeft bereikt, kan het, afhankelijk van de
omgevingstemperatuur, nog eens tussen de 23 en 72 uur duren voordat het schuim volledig is uitgehard. Raadpleeg het
veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie met betrekking tot de SPF-chemicaliën waar u mee werkt.
3.5 Heringebruikneming
Heringebruikneming door bewoners en gebruikers zonder dat persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn is mogelijk na
een bepaalde tijd nadat het spray-schuim is aangebracht. Deze tijd voor heringebruikneming hangt af van diverse factoren, zoals de
vorming van het systeem, de mate van ventilatie, de afmetingen van de besloten ruimte en de hoeveelheid schuim die is aangebracht.
Hoofdstuk 3
Mogelijke blootstelling tijdens
het aanbrengen van SPF
Bij toepassingen buitenshuis kan het terrein binnen enkele minuten na het aanbrengen van het spray-schuim alweer betreden
worden; binnenshuis is dit zeer afhankelijk van de aanwezige ventilatie. Over het algemeen wordt bij toepassingen binnenshuis
24 uur aangehouden voordat heringebruikneming kan plaatsvinden. Extra tijd zal waarschijnlijk nodig zijn voor zeer kleine of
besloten ruimtes zonder ventilatie. Neem contact op met uw leverancier voor de richtlijnen voor heringebruikneming.

Hoofdstuk 4
Pagina 15
Communicatie over gevaren
Europese normen met betrekking tot de communicatie over gevaren zijn ontwikkeld om werknemers te informeren over
de aard en de gevaren van alle chemicaliën die in de werkomgeving gebruikt worden en de beschermende maatregelen
die worden aanbevolen. De Europese Richtlijn 89/391/EEG omvat algemene principes met betrekking tot de preventie van
arbeidsrisico’s, de bescherming van gezondheid en veiligheid, het bieden van heldere informatie en het elimineren van risicoen
ongevalfactoren in de werkomgeving
Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Communicatie over gevaren worden geboden in
Bijlage C-1 van dit werkboek.
4.1 Stickers en andere waarschuwingsvormen
Volgens de Europese richtlijnen dienen containers met chemische stoffen voorzien te zijn van een etiket, waarbij de
informatie op het etiket goed leesbaar en duidelijk zichtbaar moet zijn. Op chemische etiketten wordt de inhoud van de
container die op de werkplek wordt gebruikt, beschreven. Daarnaast biedt het etiket informatie over de toxicologische,
chemische en fysische eigenschappen van de chemische stof. Volgens goed gebruik blijft het oorspronkelijke etiket van de
fabrikant behouden. Wanneer chemische stoffen naar een blanco container worden overgebracht, dienen deze containers
volgens de Europese richtlijnen ook voorzien te worden van de vereiste informatie, behalve wanneer de overgehevelde stof
direct door de persoon die de stof heeft overgeheveld gebruikt gaat worden.
Op dit moment bestaan er twee verschillende Europese etiketteer-richtlijnen naast elkaar. Richtlijn 67/548/EEG en 1999/45/
EG hebben betrekking op pictogrammen, risico- en veiligheidszinnen (R-zinnen en S-zinnen). Dit zijn de klassieke Europese
richtlijnen die per 1 juni 2015 uitgefaseerd zijn.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 16
Parallel aan deze richtlijn is de nieuwe CLP-verordening (Indeling, Etikettering en Verpakking van stoffen en mengsels), (EG)
nr. 1272/2008, gecreëerd om een Globally Harmonized System (GHS), zoals bevorderd door de VN, mogelijk te maken. De
CLP bepaalt nieuwe gevarenpictogrammen, signaalwoorden, en gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen (H-zinnen en
P-zinnen).
Stoffen:
Figuur 1: PMDI (B-component) is volgens
deze verordening een stof en moet
dienovereenkomstig geëtiketteerd worden
Sinds 1 december 2010 dienen etiketten voor stoffen ontworpen te worden volgens de CLP (Verordening (EG) nr. 1272/2008).
Een voorbeeld is te zien in Figuur 1.
Mengsels:
In de huidige overgangsfase kunnen mengsels ofwel geëtiketteerd worden volgens de klassieke Europese richtlijnen 67/548/
EEG of 1999/45/EG, of volgens de nieuwe CLP-verordening (EG) nr. 1272/2008. De overgangsfase loopt tot 1 juni 2015; na
deze datum wordt alleen de CLP-etikettering geaccepteerd. Een voorbeeld van de klassieke Europese richtlijn wordt getoond
in Figuur 2.
4.2 Veiligheidsinformatieblad (MSDS)
Figuur 2: Geformuleerd polyol (Acomponent)
is een mengsel en kan daarom
overeenkomst de klassieke richtlijnen of de
nieuwe verordening geëtiketteerd worden
Hoofdstuk 4
Communicatie over gevaren
Van elke fabrikant of importeur van chemicaliën wordt geëist dat deze voor elke gevaarlijke chemische stof die geproduceerd
of geïmporteerd wordt, een veiligheidsinformatieblad (MSDS) verkrijgt of ontwikkelt. Medewerkers dienen ervoor te zorgen
dat er voor elke gevaarlijke stof die ze gebruiken een veiligheidsinformatieblad (MSDS) op de werkplek aanwezig is. Indien er
voor een chemische stof die op uw werkplek gebruikt wordt, geen veiligheidsinformatieblad aanwezig is, dient u contact op te
nemen met de fabrikant.
Een veiligheidsinformatieblad (MSDS) wordt vervaardigd volgens de richtlijnen uiteengezet in Bijlage II van de Europese
Verordening (EG) nr. 1907/2006. Deze verordening beschrijft welke informatie een veiligheidsinformatieblad dient te bevatten.
Risico- en veiligheidszinnen of gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen staan hier ook in. Het veiligheidsinformatieblad
(MSDS) voor mengsels wordt op dezelfde wijze behandeld als het veiligheidsinformatieblad voor stoffen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 17
Dit betekent dat tussen 1 december 2010 en 1 juni 2015 het veiligheidsinformatieblad (MSDS) informatie zal bevatten
zoals bepaald in Richtlijn 67/548/EEG of 1999/45/EG en de Verordening (EG) nr. 1272/2008 (CLP). Na 1 juni 2015 zal het
veiligheidsinformatieblad (MSDS) alleen de informatie bepaald door CLP bevatten.
Voordat u een SPF-product gaat gebruiken, dient u het volledige veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor dat product gelezen
en begrepen te hebben. Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) bevat belangrijke informatie over het product, onder andere
de onderdelen van de chemische stof en de concentraties (bij benadering), de geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen
(PPE) voor het werk, informatie over het omgaan met accidentele uitstoot, en informatie over opslag, behandeling, transport
en verwijdering.
Omdat deze documenten zo belangrijk zijn, dient u ze op een gemakkelijk toegankelijke plaats te bewaren. Zorg er altijd
voor dat er van alle veiligheidsinformatiebladen (MSDS) een schoon exemplaar in een duidelijk aangegeven map zit;
zo is alle informatie altijd meteen beschikbaar. Veel opdrachtnemers stellen het op prijs als er reserve-exemplaren van
veiligheidsinformatiebladen (MSDS) aanwezig zijn zodat hulpverleners in noodgevallen of incidenten de informatie meteen
kunnen inzien. Een ander goed gebruik is om, voordat men aan het werk gaat, alle medewerkers op de SPF werkplek te
wijzen op de locatie van de map met veiligheidsinformatiebladen (de MSDS-map).
Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Communicatie over gevaren worden geboden in
Bijlage C-1 van dit werkboek.
4.3 Training en informatie voor medewerkers
Hoofdstuk 4
Communicatie over gevaren
De Europese Arbo Kaderrichtlijn (89/391/EEC), officieel genaamd ‘Veiligheid en gezondheid bij het gebruik door
werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats’ is opgesteld om de algemene principes voor de bescherming van
de arbeidsomstandigheden van de medewerkers uiteen te zetten. Binnen dit kader zijn werkgevers verplicht om de juiste
maatregelen te nemen zodat werknemers de benodigde informatie met betrekking tot veiligheids- en gezondheidsrisico’s en
de beschermende en preventieve maatregelen en handelingen. De nationale wetgeving en de praktijk bepalen hoe training
gegeven dient te worden en informatie overgedragen. Raadpleeg uw nationale wet- en regelgeving voor meer informatie.

Hoofdstuk 5
Pagina 18
Goed werken in de praktijk
Het volgende onderdeel van dit document belicht goede werkmethoden en geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen
(PPE) die er samen voor moeten zorgen dat inademing van SPF-chemicaliën en contact met huid en ogen door vaklieden,
assistenten, gebruikers en personeel in de omgeving wordt voorkomen.
De bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers wordt bewaakt door verschillende Europese richtlijnen.
Onder deze richtlijnen evalueren de werkgevers alle risico’s en gevaren waaraan hun medewerkers worden blootgesteld
of blootgesteld kunnen worden en bieden preventieve en beschermende maatregelen om dergelijke risico’s te vermijden.
Werken die plaatsvinden in tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, zoals bij SPF gebruikelijk is, worden specifiek bewaakt door
Richtlijn 92/57/EEG ‘Implementatie van minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en
mobiele bouwplaatsen’.
In dit document wordt ervan uitgegaan dat de bouwplaats volledig voldoet aan de eisen van deze Richtlijn. Advies en tips
voor de bescherming en veiligheid van SPF-vaklieden worden hieronder gegeven. Het doel hiervan is om werkgevers en
werknemers te helpen bij het verkrijgen van een maximaal beschermings- en preventieniveau.
De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van alle wettelijk bindende eisen die in de Europese en Nationale wetgevingen
zijn vastgelegd, rust bij de werkgevers.
5.1 Werkmethoden
Goede werkmethoden zijn van groot belang voor de veiligheid in elke werkomgeving. De volgende onderwerpen dienen met
de medewerkers overlegd te worden. Ze hebben betrekking op het aanbrengen van het spray-schuim en betreffen vaklieden,
assistenten en overige werklieden die zich in de buurt van het werkgebied bevinden.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 19
Een algemene risico-preventieregel is dat er geen voedingsmiddelen op het werkterrein bewaard, bereid of genuttigd mogen
worden. Deze regel geldt ook in een omgeving waar SPF-chemicaliën behandeld en/of gebruikt worden. Ook is het verboden
om in de buurt van chemicaliën te roken.
5.1.1 Voorbereiding van het terrein
De volgende factoren dienen in acht genomen te worden voordat SPF aangebracht wordt:
> > Gaat het werk plaatsvinden in een gebouw dat gebruikt wordt of dat in aanbouw is?
> > Zal het gebouw ontruimd worden?
> > Zijn er ook andere mensen aan het werk wanneer het schuim aangebracht wordt?
> > Wordt het schuim binnen of buiten aangebracht?
> > Hoe groot is het werkgebied? Is het een grote open ruimte, of een vliering of kruipruimte met beperkte ventilatie?
Verwarmings-, ventilatie- of airconditioning-systemen (VVAC-systemen), dienen tijdens het aanbrengen van primers, spraypolyurethaanschuim
en coatings uitgeschakeld te worden om aanzuiging van stof, aerosol en/of dampen naar binnenruimten
te voorkomen. Voorkom het binnendringen van stof en deeltjes door de luchtopeningen van de VVAC-systemen, na
uitschakeling, met plastic af te plakken. Laat dit plastic na het aanbrengen van het spray-schuim enige tijd zitten – bij
voorkeur 24 uur of langer; dit is vooral van belang na het aanbrengen van coatings; wacht tot de coating volledig is uitgehard
en geen dampen meer afgeeft.
Het VVAC-systeem mag pas weer opgestart worden nadat er voldoende tijd overheen is gegaan en de plastic afplakking is verwijderd.
Neem de volgende punten in overweging wanneer een terrein wordt voorbereid voor het aanbrengen van SPF:
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
> > Als niet het gehele gebouw wordt ontruimd, kijk dan in hoeverre de SPF-chemicaliën naar de andere verdiepingen
kunnen doordringen. Overleg met de beheerders van het gebouw of de andere aannemers welke verdiepingen in
gebruik zullen zijn.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 20
> > Als het een in aanbouw zijnd gebouw betreft, overleg dan met de terreinbeheerder en de veiligheidscoördinator
welke risico’s er zijn met betrekking tot andere werkzaamheden; bepaal een veiligheidszone rond het werkgebied
om werknemers in de omgeving te beschermen. Een veilige afstand tussen het werkgebied en werknemers in
de omgeving hangt af van een aantal factoren, waaronder, onder andere, de hoeveelheid SPF die aangebracht
wordt, het oppervlak waarop dit gebeurt,en de luchtverplaatsing.
> > Geef duidelijk aan in welk gebied beperkte toegang geldt.
> > Bepaal voor de werkzaamheden beginnen waar de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) aangetrokken en
uitgedaan kunnen worden.
> > Bepaal vooraf de kans op schade door te veel aanbrengen van het spray-schuim. Zorg voor een noodplan in geval
van schade aan de omgeving door het spray-schuim. Zorg ervoor dat alle medewerkers preventieve maatregelen
nemen om te veel aanbrengen van spray-schuim te voorkomen.
> > Maak vooraf een lijst van oppervlakken (zoals ramen, deuren, apparatuur, buitenwanden) die door het
aanbrengen van spray-schuim beschadigd zouden kunnen raken.
> > Neem bij buitenwerkzaamheden de windrichting in ogenschouw voordat het aanbrengen van spray-schuim
aanvangt. Als het werk zich over verschillende dagen uitstrekt, houd er dan rekening mee dat de windrichting kan
veranderen en dat het werkgebied dienovereenkomstig aangepast kan worden. Gebruik bij wind een windscherm.
> > Breng geen spray-schuim of coatings aan als de windkracht te hoog is. Windsnelheden of windvlagen met een
snelheid hoger dan 30 km/u zullen een gecontroleerde aanbrenging vermoeilijken.
Een samenvatting van Product Stewardship met betrekking tot Goed werken in de praktijk in verband met het
aanbrengen van SPF-chemicaliën, binnen en buiten, wordt geboden in Bijlage C-2 van dit werkboek.
5.1.2 Handreikingen voor gebruikers
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
De vaklieden en hun assistenten die SPF gaan aanbrengen, krijgen professionele training met betrekking tot de gevaren
die het aanbrengen van spray-schuim met zich meebrengt. Gebruikers van een gebouw zijn niet altijd bekend met de

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 21
mogelijke gezondheidsgevaren van het aanbrengen van spray-schuim of de veiligheidsmaatregelen die nodig zijn om risico’s
te minimaliseren. Het aanbrengen van SPF kan gepaard gaan met blootstelling aan diverse chemicaliën, waaronder de
ingrediënten van SPF, coatings en oplosmiddelen. Zorg ervoor dat alle mogelijke blootstellingen in kaart zijn gebracht voordat
u handreikingen voor gebruikers opstelt.
Vaklieden en ander personeel kunnen de gebruikers van een gebouw informeren over de mogelijke gevaren voor de
gezondheid die er zijn tijdens het aanbrengen van SPF en de manieren waarop zij zich tegen deze gevaren kunnen
beschermen. In Bijlage B vindt u een voorbeeld-checklist met informatie die u zou kunnen geven aan eigenaren,
aangewezen personen of gebruikers. Hoewel er dankzij de natuurlijke ventilatie bij toepassingen buitenshuis minder gevaar
is met betrekking tot inademing van SPF-chemicaliën dan bij toepassingen binnenshuis, doen opdrachtnemers er goed aan
om deze checklist als leidraad te gebruiken bij het informeren van gebruikers. In openbare of bedrijfsgebouwen zou de
opdrachtnemer ervoor kunnen kiezen om de eigenaren en aangewezen personen van een gebouw handreikingen te bieden,
alsook individuele huurders.
Soms komt het voor dat een eigenaar of aangewezen persoon het werkgebied wil betreden voordat het gebouw vrijgegeven
wordt, bijvoorbeeld om het werk te inspecteren. Er kunnen persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn om het
werkgebied te betreden, ook wanneer de persoon in kwestie niet direct betrokken is bij het aanbrengen van SPF-chemicaliën.
Om blootstelling te vermijden, kunt u ook overwegen om het proces van het aanbrengen van het spray-schuim of inspectie
van de status van het werk op een alternatieve wijze door de eigenaar of de aangewezen persoon te laten beoordelen,
bijvoorbeeld door het bekijken van foto’s of videofilms.
5.1.3 Opslag en behandeling chemische stoffen
Het is belangrijk dat SPF-chemicaliën voor en tijdens gebruik op de juiste wijze op de bouwplaats opgeslagen worden.
Onjuiste opslag kan onbruikbaarheid van de materialen tot gevolg hebben. Daarnaast kan er brand- en/of explosiegevaar
ontstaan. Ook is het belangrijk om materialen die niet gecombineerd mogen worden, afzonderlijk op te slaan.
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Sla containers ter bescherming op in een koele, afgesloten omgeving, buiten direct zonlicht en buiten bereik van overmatige
warmte. Raadpleeg de aanwijzingen van de fabrikant voor de temperatuurlimieten voor opslag van de vaten. Normaal

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 22
gesproken wordt een temperatuur tussen de 10 ºC en 25 ºC aangehouden. Zorg voor een goede ventilatie in de opslagruimte
en de totale afwezigheid van ontstekingsbronnen.
Vaten met PMDI (B-component) dienen op grote afstand van water, zuren, logen, alcoholen en sterk oxiderende en reduceermiddelen
opgeslagen te worden. De meeste sterke reduceermiddelen zijn ook corrosief. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) en
productetiketten. Te allen tijde dient contact tussen PMDI (B-component) en deze stoffen vermeden te worden.
Naast het uit de buurt houden van onverenigbare materialen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de containers met PMDI
(B-component) dichtblijven, om de inhoud te beschermen tegen vocht en rechtstreeks contact met water. Als er water bij komt,
kan het vat scheuren of exploderen omdat water langzaam reageert met PMDI (B-component) en dan kooldioxide vormt.
Vaten met geformuleerd polyol (A-component) dienen op grote afstand van zuren, logen en sterk oxiderende en
reduceermiddelen opgeslagen te worden om contact te vermijden. Wanneer een vat met geformuleerd polyol (A-component)
wordt geopend, kan het beste eerst de stop bovenop het vat langzaam geopend worden om zodoende de opgebouwde
druk te laten ontsnappen, waarna het vat veilig geopend kan worden. Wanneer een vat met behulp van bijvoorbeeld een
verwarmingsdeken opgewarmd wordt, kunt u door deze stop los te draaien het overtollige gas laten ontsnappen. Steek een
temperatuursensor in het materiaal om de temperatuur van het materiaal te controleren en oververhitting te voorkomen. Met
een mixer kunnen de stoffen voorzichtig gemengd worden om ervoor te zorgen dat de warmte zich gelijkmatig verspreidt.
Wees heel voorzichtig met het erin steken en het eruit halen van de mixer, zodat u geen mengsel morst. Raadpleeg het
technische informatieblad van de fabrikant voor een indicatie van de maximale opslagtemperatuur.
Vaten of containers met coating of primer met oplosmiddelen kunnen een etiket hebben met de vermelding ‘Ontvlambaar’ of
‘Brandbaar’. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) van de betreffende chemische stoffen voor de juiste opslagaanwijzingen.
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Medewerkers die containers met geformuleerd polyol (A-component) of PMDI (B-component) chemicaliën hanteren
dienen geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen om mogelijke risico’s van blootstelling aan SPFchemicaliën
door middel van inademing of contact met huid of ogen te minimaliseren. Afhankelijk van de taak kan dit
chemicaliënbestendige handschoenen of kleding of oogbescherming zijn. Indien er gevaar van inademing van SPFchemicaliën
bestaat, kan ademhalingsbescherming nodig zijn.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 23
Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Opslag en behandeling van chemische stoffen
worden geboden in Bijlage C-3 van dit werkboek.
5.1.4 Het aanbrengen van SPF
Tijdens het aanbrengen van SPF kunnen de vaklieden en hun assistenten het mogelijke risico van blootstelling aan SPFchemicaliën
voor gebruikers en collega’s die op de werkplek aanwezig zijn, aanzienlijk verminderen. Het werkgebied dient
naar behoren afgesloten te zijn voor iedereen behalve het personeel dat uit hoofde van de verantwoordelijkheden die hun
werk met zich meebrengt op de werkplek aanwezig moet zijn; zij dienen bovendien de juiste training te hebben genoten en
de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen.
De juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor hogedruktoepassingen bestaan in de regel uit minimaal
chemicaliënbestendige handschoenen, beschermende kleding, oog- en gezichtsbescherming en ademhalingsbescherming.
De specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) kunnen variëren afhankelijk van de omstandigheden in de
werkomgeving, zoals aanbrenging binnen of buiten, de hoeveelheid ventilatie, de specifieke componenten van de chemicaliën
in het geformuleerd polyol (A-component) en de hoeveelheid SPF-chemicaliën die wordt aangebracht.
5.1.5 Knippen en snijden
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Normaal gesproken is SPF binnen één uur na aanbrenging voor 90 % uitgehard en heeft het schuim 90 % van de optimale fysieke
eigenschappen bereikt. Naarmate de exothermische reactie van het schuim afneemt, hardt het minder snel uit. Het kan dan
ook nog tussen de 23 en 72 uur duren voordat het materiaal volledig is uitgehard, afhankelijk van de omgevingstemperatuur en
luchtvochtigheid. Uit recente onderzoeksgegevens blijkt bovendien dat de oppervlaktereactie van SPF binnen 15 minuten al is
voltooid (Lesage et al, 2007). Wanneer u dus gaat knippen en snijden door de oppervlakte van SPF, naar het binnenste van het
aangebrachte materiaal dat nog bezig is uit te harden, dient u geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen,
daar blootstelling aan SPF-chemicaliën nog mogelijk is. Noodzakelijke beschermingsmiddelen (PPE) tijdens het knippen en snijden
kunnen bestaan uit chemicaliënbestendige handschoenen, een overall om huid en kleding te beschermen, oogbescherming, en
ademhalingsbescherming om te voorkomen dat u stof en SPF-chemicaliën inademt.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 24
5.1.6 Coaten en primen
Chemicaliën die gebruikt worden voor coaten en primen tijdens SPF-projecten kunnen ook een mogelijke blootstelling aan
chemicaliën met zich meebrengen. Over het algemeen kunnen coatings en primers organische oplosmiddelen bevatten;
daarnaast kunnen ook andere chemicaliën aanwezig zijn. Sommige coatings en primers kunnen schadelijk zijn wanneer deze
ingeademd worden of wanneer deze in contact komen met de huid. Raadpleeg het betreffende veiligheidsinformatieblad
(MSDS) voor specifieke informatie over de inhoud en de voorzorgsmaatregelen tijdens het coaten en primen.
5.1.7 Reiniging en onderhoud van de apparatuur
Reinig na het aanbrengen van het schuim de apparatuur en de werkomgeving grondig. Draag de juiste persoonlijke
beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u materialen reinigt die vervuild zijn met geformuleerd polyol (A-component) of PMDI
(B-component) chemicaliën en wanneer u containers hanteert die A-component of B-component bevatten (bijvoorbeeld
vaten, emmers, spray-pistolen). Maak gebruik van een stofzuiger uitgerust met een HEPA-filter (High Efficiency Particulate
Air-filter); dit zal de hoeveelheid stof tijdens het reinigen verminderen.
Nadat u het werkgebied hebt verlaten, kunt u de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) uit- en afdoen in de
daarvoor bestemde schone zone waar geen risico is van blootstelling aan SPF-chemicaliën. Verwijder de persoonlijke
beschermingsmiddelen conform de plaatselijke en nationale voorschriften die hierop van toepassing zijn. Controleer en reinig
herbruikbare persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Als persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) beschadigd zijn, laat
deze dan repareren voordat ze opnieuw gebruikt worden of gooi ze weg en vervang ze.
Het is verstandig om een setje kleding op het werk te houden. Let erop dat leren kleding, zoals schoenen, riemen en
horlogebandjes die na blootstelling aan SPF-chemicaliën vervuild zijn, niet ontsmet kunnen worden en derhalve op
verantwoorde wijze afgevoerd moeten worden.
5.1.8 Omgaan met morsingen
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Wanneer materiaal gemorst wordt, kan het in de grond, het grondwater of in de lucht terechtkomen. Aanbevolen wordt om
een noodsetje bij de hand te hebben waarmee morsingen kunnen worden opgeruimd, met daarin absorberende materialen,

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 25
zoals klei, watten of oude lappen, waarmee u schade aan het milieu kunt beperken.
Een schone werkplek voorkomt struikelen, uitglijden en vallen. Omdat de chemicaliën in geformuleerd polyol (A-component) zeer
glad kunnen zijn, dient u morsingen zo snel mogelijk te markeren en op te ruimen – zeker op paden en vloeren waarop gelopen
wordt.
Hoewel het niet vaak voorkomt, kan het gebeuren dat chemicaliën van geformuleerd polyol (A-component) en PMDI
(B-component) in ernstige mate gemorst worden of vrijkomen. Als dit gebeurt, is het belangrijk onmiddellijk actie te
ondernemen om schade aan het milieu te beperken.
Afhankelijk van plaatselijke en nationale voorschriften kan van u geëist worden dat u morsingen en emissies van sprayschuim
en coatingingrediënten aan de plaatselijke en/of nationale overheidsinstanties meldt. Zorg er daarom voor dat alle
containers met chemicaliën goed afgesloten zijn, behalve wanneer deze daadwerkelijk in gebruik zijn.
In geval van een grote morsing of emissie van PMDI (B-component) (d.w.z. meer dan een paar kilo of liter), dient u het volgende
in overweging te nemen:
> > Stuur alle medewerkers uit de onmiddellijke omgeving weg om onnodige blootstelling te vermijden.
> > Zorg voor de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor degenen die betrokken zijn bij de reiniging.
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor reinigingswerkers kunnen bestaan uit geschikte beschermende
ademhalingsapparatuur, ondoordringbare kleding, schoeisel, oog/gezichtsbescherming en handschoenen – in
overeenstemming met de veiligheidsvoorschriften.
> > Absorbeer de PMDI (B-component) chemisch met zand, natte grond of een absorberende kleisoort (bijvoorbeeld
vermiculiet of kattenbakstrooisel). Plaats het geabsorbeerde materiaal in vaten en neutraliseer de stof. Sluit deze vaten
gedurende een bepaalde tijd niet af (normaal gesproken minimaal 48 uur, of langer als de temperatuur later is dan 10 °C).
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Definieer het afval (d.w.z. gevaarlijk of niet gevaarlijk afval) en verwijder het afval in overeenstemming met de van toepassing
zijnde voorschriften.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 26
Het is van het allerhoogste belang
om te voorkomen dat SPFchemicaliën
ingeademd worden of
in aanraking komen met huid of
ogen.
Het kan zijn dat u een grote morsing of emissie van PMDI aan een plaatselijke of nationale alarmcentrale moet melden. De
boete voor een niet-melding kan zeer hoog oplopen, dus neem liever het zekere voor het onzekere.
Uitgehard polyurethaanschuim voldoet niet aan de criteria van gevaarlijk afval volgens de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen
(nr. 2008/98/EG) en mag daarom gestort worden. Sommige stortplaatsen kunnen vragen naar het veiligheidsinformatieblad
(MSDS) voor uitgehard polyurethaanschuim voordat het storten wordt goedgekeurd. Op het moment dat dit document werd
opgesteld, was storten een aanvaardbare optie. De regelgeving kan van land tot land verschillen; raadpleeg daarom altijd de
nationale en/of plaatselijke afvalverwerkingsinstantie voordat u afval gaat verwijderen.
5.1.9 Afvoer van SPF-chemicaliën
Beide chemicaliën in SPF systemen worden geclassificeerd als gevaarlijke afval en mogen alleen afgevoerd worden volgens de
procedure omschreven in de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Kleine hoeveelheden geformuleerd polyol (A-component)
en PMDI (B-component) kunnen gemakkelijk omgezet worden in uitgehard polyurethaanschuim. Dit is geen gevaarlijk afval.
Indien grote hoeveelheden SPF-chemicaliën afgevoerd moeten worden, neem dan contact op met de fabrikant van het
systeem en vraag naar de juiste voorschriften.
Vaten met SPF-chemicaliën dienen op de juiste wijze geprepareerd, ontsmet en afgevoerd te worden, in overeenstemming
met de wettelijke eisen. Het is nooit aanvaardbaar om een vat achter te laten of te verwijderen zonder dat de juiste
verwijderingsprocedures in overeenstemming met de wettelijke eisen in acht worden genomen. Raadpleeg het
veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor meer informatie.
Draag te allen tijde de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u omgaat met SPF-chemicaliën en de vaten
die deze materialen bevatten.
5.2 Bescherming van veiligheid en gezondheid
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Personeel dat werkt met SPF-chemicaliën dient de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen. Als eerste informatiebron
voor gezondheid en veiligheid dient het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de SPF-chemicaliën. Een exemplaar van de laatste revisie

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 27
hiervan dient te allen tijde op de SPF-locatie aanwezig te zijn. Het is de verantwoordelijkheid van de fabrikant en/of de leverancier van
de chemicaliën om ervoor te zorgen dat er een up-to-date exemplaar van het veiligheidsinformatieblad (MSDS) aanwezig is.
Het is een goede zaak om voorafgaand aan het karwei een evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE-evaluatie)
uit te voeren.
5.2.1 Evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)
Het doel van evaluaties van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE-evaluaties) is om te bepalen welke persoonlijke
beschermingsmiddelen nodig zijn voor een bepaalde klus, afhankelijk van de omstandigheden op de werkplek.
Neem bij het kiezen van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor een karwei waarbij SPF wordt aangebracht de
volgende zaken in overweging:
> > Plaats van de werkzaamheden: binnenshuis of in de open lucht, vindt het werk plaats in een besloten ruimte,
welke ventilatie is aanwezig, wat is de omgevingstemperatuur, hoe is de luchtvochtigheid, wat is de windrichting
en -snelheid, indien van toepassing, enz.
> > Risico op blootstelling via inademing of contact via ogen of huid met SPF-chemicaliën op basis van de taken die
gedaan moeten worden.
> > De hoeveelheid SPF-chemicaliën die wordt aangebracht en de methode die hiervoor wordt gebruikt.
> > Het soort werk dat wordt uitgevoerd en de verwachte mate van slijtage aan de persoonlijke
beschermingsmiddelen (PPE).
> > Kenmerken van de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die de uitvoering van de werkzaamheden kunnen
hinderen, zoals handschoenen die behendigheid nadelig beïnvloeden of ademhalingsbescherming die het zicht
rondom belemmeren.
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
> > Past het bij de drager. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) in een verkeerde maat biedt onvoldoende
bescherming. Daarbij is draagcomfort belangrijk; immers, als iemand opziet tegen het dragen van persoonlijke

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 28
beschermingsmiddelen (PPE) is de kans groot dat ze niet gebruikt worden.
Geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) kunnen bestaan uit:
> > Beschermende kleding,
> > Handschoenen,
> > Oog- en gezichtsbescherming,
> > Ademhalingsbescherming.
Figuur 3: Wegwerpoverall
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
© 3M Company 2011. Alle rechten reserveerden
De effectiviteit van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) hangt af van de juiste keuze, het juiste gebruik en het juiste
onderhoud. Het is van belang voor werkgevers en werknemers om te begrijpen wanneer persoonlijke beschermingsmiddelen
(PPE) nodig zijn, hoe ze aan- en uitgedaan en gebruikt worden, hoe ze onderhouden worden en hoe ze afgevoerd worden.
Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Persoonlijke beschermingsmiddelen worden
geboden in Bijlage C-4 van dit werkboek.
5.2.1.1 Beschermende kleding
Het gebruik van geschikte beschermende kleding is nodig wanneer de mogelijkheid van rechtstreeks contact met SPFchemicaliën
bestaat. Geschikte beschermende kleding varieert aan de hand van mogelijke blootstelling. Vaklieden en
assistenten dragen normaal gesproken een wegwerpoverall (Figuur 3) om te voorkomen dat spray en nevel in aanraking
komt met huid en kleding. Om de huid te beschermen dient de beschermende kleding alle huid te bedekken: er mag geen
blote huid zichtbaar zijn. Wanneer geen ademhalingstoestel met kap wordt gedragen, kies dan voor een overall met een
capuchon. Voor taken met spatgevaar is het beter om te kiezen voor een pak met een vloeistofdichte laag, zoals PVC.
5.2.1.2 Handschoenen
Handschoenen gemaakt van nitril, neopreen, butyl of PVC bieden over het algemeen voldoende bescherming tegen PMDI
(B-component) materialen. Bescherming tegen PMDI wordt ook verondersteld voldoende te beschermen tegen geformuleerd

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 29
polyol (A-side); raadpleeg echter altijd het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de fabrikant voor specifieke informatie over
bescherming tegen geformuleerd polyol. Als het goed is, kunt u kiezen uit diverse maatvoeringen. Een handschoen die te groot of
te klein is, kan de gebruiker onvoldoende bescherming bieden. Een stoffen handschoen met een laagje nitril, neopreen, butyl of
PVC kan goede bescherming bieden aan vaklieden die SPF aanbrengen.
5.2.1.3 Oog- en gezichtsbescherming
Figuur 4: Chemicaliënbestendige
handschoenen
Een goede oogbescherming voorkomt dat vloeibare SPF-chemicaliën in de ogen komen, alsook accidentele verstuivingen van
reagerend schuim, aerosol, dampen die tijdens het sprayen kunnen ontstaan, en lucht gedragen deeltjes die rondzweven
tijdens het slijpen en schuren.
Het type oogbescherming hangt af van de aard van het werk.
Personen die vloeibare SPF-chemicaliën in open containers hanteren, kunnen hun ogen beschermen door een veiligheidsbril te dragen
of een veiligheidsbril in combinatie met een masker. Het gebruik van contactlenzen wordt afgeraden. Contactlenzen verhogen het
risico op oogirritaties door spatten, lucht gedragen deeltjes en dampen en kunnen het uitspoelen van de ogen bemoeilijken.
5.2.1.4 Ademhalingsbescherming
Tijdens het werken met SPF-chemicaliën is ademhalingsbescherming nodig, tegen zowel de relatief lage grenswaarde voor
beroepsmatige blootstelling die geldt voor PMDI (B-component) chemicaliën als de mogelijke blootstelling aan chemicaliën van
geformuleerd polyol (A-component).
Ook kan extra bescherming nodig zijn als de mogelijkheid van blootstelling aan meerdere chemicaliën tegelijkertijd bestaat. Het
is mogelijk dat blootstelling aan één chemische stof lager is dan de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling terwijl de
blootstelling aan een andere stof hoger is dan de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling. Administratieve maatregelen,
zoals werkschema’s en werkmethoden, worden tegelijkertijd toegepast om blootstelling te minimaliseren.
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Ademhalingstoestellen zijn nodig wanneer de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor luchtconcentraties nog
steeds overschreden worden nadat technische en administratieve maatregelen zijn ingevoerd. Deze limieten zijn voor een aantal
SPF-chemicaliën ingesteld, waaronder sommige chemicaliën die in de meeste SPF-systemen voorkomen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 30
Figuur 5: Gezicht bedekkende APR met
OV-cartridge (Organic Vapour Cartridge)
en deeltjesfilter (P100)
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
© 3M Company 2011. Alle rechten reserveerden
Maak bij het aanbrengen van polyurethaanschuim buitenshuis gebruik van luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR). Maak
gebruik van onafhankelijke adembescherming (SAR) wanneer het schuim binnenshuis, in een besloten ruimte, wordt aangebracht.
5.2.1.4.1 Luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR)
Gezicht bedekkende APR’s kunnen gebruikt worden tijdens het aanbrengen van SPF buitenshuis, wanneer de luchtconcentraties van
MDI lager zijn dan 0,25 ppm (oftewel 50 keer de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling gedurende een 8-urige werkdag).
APR’s verwijderen vervuilende deeltjes uit de lucht door middel van mechanische filtratie en/of chemische adsorptie.
De bescherming die door een APR wordt geboden hangt af van de gekozen cartridge, de toestand van de cartridge en de
maatvoering van het ademhalingstoestel. Ter bescherming tegen SPF-chemicaliën is een APR uitgerust met filtercartridges
die beschermen tegen deeltjes en organische dampen (bijvoorbeeld type A2B2P3 of gelijkwaardig). De maskers en
filters dienen voorzien te zijn van een CE-markering ter certificering dat het masker of de filter voldoet aan de relevante
geharmoniseerde EN verordening.
Wanneer de filters van het ademhalingstoestel verstopt raken, wordt het voor de gebruiker moeilijk om door de cartridge adem
te halen. Wanneer het adsorptiemiddel opgebruikt is, kan het gebeuren dat er chemische dampen door de cartridge heen
breken. Cartridges van ademhalingstoestellen dienen volgens een vast schema vervangen te worden om te voorkomen dat
de filter verstopt raakt of chemische stoffen doorbreken. Werkgevers dienen ervoor te zorgen dat verstopping en chemische
doorbraak voorkomen wordt, door cartridges volgens een vast schema te verwisselen, gebaseerd op de ESLI (de indicator die
het einde van de levensduur aangeeft) van de fabrikant van het ademhalingstoestel, of op basis van objectieve informatie die
garandeert dat de cartridges voor het einde van hun levensduur vervangen worden.
Een verstopt ademhalingstoestel of de (geur)detectie van een chemische substantie terwijl het ademhalingstoestel gedragen
wordt, kan een teken zijn dat het ademhalingstoestel niet naar behoren werkt. Verlaat in dat geval onmiddellijk het werkgebied
om het ademhalingstoestel na te kijken, en vervang indien nodig de cartridges. Blootstelling aan een chemisch middel terwijl
het ademhalingstoestel gedragen wordt kan het gevolg zijn van een ondeugdelijke afsluiting of een chemische doorbraak.
Vervang de filter als deze verstopt is of wanneer doorbraak heeft plaatsgevonden.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 31
© 3M Company 2011. Alle rechten reserveerden
5.2.1.4.2 Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen
Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen (PAPR’s) zijn APR’s die uitgerust zijn met een batterij-aangedreven blaas-unit
die gefilterde lucht levert aan het gelaatstuk van de gebruiker. Het gelaatstuk dat samen met een PAPR wordt gebruikt, kan
een strak gelaatstuk zijn of een ruim zittende kap. Wanneer de blaas-unit in bedrijf is, staat het strak zittende gelaatstuk van
het ademhalingstoestel onder positieve druk. Wanneer de blaas-unit uitgeschakeld is, staat het masker onder negatieve druk.
Mensen die een strak zittende PAPR dragen, dienen jaarlijks een pasvormtest uit te voeren en vóór elk gebruik de afsluiting te
controleren terwijl het masker onder negatieve druk staat (d.w.z. terwijl de blaas-unit uitgeschakeld is). Bij de ruim zittende
kap staat het ademhalingstoestel onder positieve druk. Zowel bij het strak zittende ademhalingstoestel als de ruim zittende kap
dienen de ademhalingscartridges verwisseld te worden volgens het schema genoemd in 5.2.1.4.1. Een pasvormtest is alleen
vereist voor een strak zittende PAPR.
Figuur 6: Onafhankelijke
adembescherming, of SAR (Supplied Air
Respirator)
Een PAPR wordt vaak gebruikt voor toepassingen buitenshuis en kan ook gekozen worden wanneer een APR normaal gesproken
wordt gebruikt. Wanneer de temperaturen buitenshuis erg hoog zijn, kan de PAPR zorgen voor een air-conditioning-achtig
effect, waardoor de drager koeler en comfortabeler kan werken. Ook is een pasvormtest niet nodig voor een PAPR met een ruim
zittende kap. Verder kunnen sommige mensen die om medische of andere redenen moeite hebben met de negatieve druk van
een APR, een PAPR vaak wel gebruiken. Een arts of verpleegkundige kan na een medisch onderzoek bepalen of een medewerker
die om fysieke redenen geen negatieve-druk-APR kan gebruiken, wel een PAPR mag dragen.
5.2.1.4.3 Onafhankelijke adembescherming (SAR) en persluchtmaskers (SCBA)
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Onafhankelijke adembescherming, of SAR’s (Supplied Air Respirators ) worden normaal gesproken binnenshuis, in een
besloten ruimte, gebruikt. Een SAR levert in te ademen lucht van een bron buitenshuis, bijvoorbeeld via een compressor, een
fles perslucht, of een lagedrukpomp verbonden aan een luchtslang. SAR’s worden ook wel ‘Type C’-systemen of lucht-slangademhalingstoestellen
genoemd. Bij correct gebruik kan een SAR de drager de hoogst mogelijke bescherming bieden. Een SAR
bestaat uit een strak zittend gelaatstuk of een ruim zittende kap of helm waaraan lucht geleverd wordt via een slang met een
kleine diameter die verbonden is aan een luchtbron.
Er zijn drie types SAR te onderscheiden:

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 32
> > Continue stroom, waarbij een voortdurende luchtstroom aan het gelaatstuk of de kap/helm geleverd wordt,
ongeacht de ademsnelheid van de medewerker.
> > Druk-vraag, waarbij een constante luchtstroom geleverd wordt, waardoor een kleine positieve druk in het masker
ontstaat en die ook reageert op de ademsnelheid van de medewerker.
> > Luchtstroom aan de hand van de vraag, die minder goed beschermt dan de continue stroom en de druk-vraagmodus,
en die in te ademen lucht aan het masker levert op basis van de ademsnelheid van de medewerker. SAR’s
op basis van vraag hebben flinke nadelen wanneer deze gebruikt worden voor SPF-toepassingen; daarom kiezen
veel opdrachtnemers ervoor om deze niet te gebruiken.
SAR’s en SCBA’s dienen voorzien te zijn van een CE-markering en te voldoen aan EN 402, 270, 1835, 12941 en 12942.
5.2.2 Zorg voor en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)
Zorg ervoor dat persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor eenmalig gebruik afgevoerd worden in overeenstemming met
de plaatselijke of nationale milieuwetgeving, afhankelijk van de chemische stof(fen) die vervuiling veroorzaakt kunnen hebben.
Indien geschikt voor hergebruik, ontsmet de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) na het verlaten van het werkgebied. Om de
persoonlijke beschermingsmiddelen in goede staat te houden, dienen deze regelmatig gereinigd en gedesinfecteerd te worden. Volg
de instructies van de fabrikant op bij het reinigen en desinfecteren van het ademhalingstoestel. Periodieke inspecties van persoonlijke
beschermingsmiddelen zorgen ervoor dat apparatuur en onderdelen tijdig vervangen, gerepareerd of gevuld worden. Het is
belangrijk om te controleren of de persoonlijke beschermingsmiddelen in verschillende maatvoeringen beschikbaar is. De persoonlijke
beschermingsmiddelen dienen gecontroleerd te worden op scheuren, barsten of andere tekenen van slijtage die hun effectiviteit
nadelig kan beïnvloeden. Het verdient de voorkeur om daartoe opgeleid personeel hun eigen persoonlijke beschermingsmiddelen voor
en na elk gebruik te laten controleren. Verwijder kapotte materialen onmiddellijk en vervang of repareer ze.
Hoofdstuk 5
Goed werken in de praktijk
Berg persoonlijke beschermingsmiddelen op een veilige plaats op, waar ze niet beschadigd kunnen raken en daardoor minder
effectief zijn, buiten bereik van zonlicht, chemische besmetting, extreme temperaturen, vocht, dieren en insecten. Liefst op een
speciaal daarvoor aangewezen, koele, droge plaats.

Hoofdstuk 6
Pagina 33
Scope of Workbook
Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
Naast het risico op blootstelling aan chemische stoffen tijdens het aanbrengen van SPF-chemicaliën zijn er nog andere aspecten die
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
tijdens het werk mogelijk gevaar kunnen opleveren. Zorg ervoor dat u van tevoren weet welke dit zijn en hoe u deze het beste kunt
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
aanpakken. Bijvoorbeeld gevaren met elektriciteit, in besloten ruimtes, met drukapparatuur, op loop- en werkoppervlakken, lawaai
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
op het werk en thermische belasting.
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
6.1 Gevaren met elektriciteit
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
Elektriciteitskabels op de werkplek vormen een mogelijk ontstekingsgevaar en andere ernstige risico’s, zoals elektrische
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
schokken of elektrocutie. Als u kapotte elektriciteitskabels in de omgeving ontdekt, zorg dan dat alle ontvlambare materialen
uit de buurt gehouden worden en evacueer personeel totdat de kabels gerepareerd zijn. Houd apparatuur altijd uit de buurt
van elektriciteitskabels en andere elektriciteitsbronnen.
Waar gewerkt wordt met elektrische apparatuur, dienen opdrachtnemers de nationale regelgeving te volgen met betrekking
tot de vergrendeling of verzegeling van machines en apparatuur tijdens reparatie- en servicehandelingen.
Elektrische apparatuur die gebruikt wordt in SPF-toepassingen dient uitgerust te zijn met een GFCI (aardlekschakelaar) of
andere uitschakelmechanismen om elektrische schokken en elektrocutie te voorkomen. Dit is met name belangrijk wanneer
het werk in de buurt van water plaatsvindt, of op natte oppervlakken of daken.
Alle apparatuur en containers met ontvlambaar materiaal dient geaard te zijn. Plastic containers die gebruikt worden voor het
vervoer van oplosmiddelen kunnen niet geaard worden. Gebruik gereedschap dat geen vonken kan veroorzaken (bijvoorbeeld
van messing of aluminium) wanneer ontvlambaarheid een probleem kan zijn. Koppel of ontkoppel geen elektriciteitskabels in
Chapter 1

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina Page 34
de buurt waar schuim is aangebracht, omdat er nog ontvlambare dampen in de lucht kunnen hangen. Controleer de nationale
regelgeving met betrekking tot elektriciteit en aarding voor uw omgeving en type apparatuur en raadpleeg de voorschriften
Scope of Workbook
van de fabrikant voor specifieke instructies voor de apparatuur.
6.2 Besloten ruimtes
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
Vlieringen en kruipruimtes zijn voorbeelden van besloten ruimtes. Elk werk dat plaatsvindt in een besloten ruimte dat
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
mogelijk een gevaarlijke atmosfeer kan veroorzaken, dient te voldoen aan de eisen beschreven in de nationale wetgeving.
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
Deze wetgeving kan betrekking hebben op de bewaking van zuurstof, brandgevaar, giftige gassen voor en tijdens
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
aanwezigheid, uitschakeling van alle bronnen waardoor plotseling energie in de ruimte zou kunnen vrijkomen (zoals
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
elektrische apparatuur), het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen, en/of het zorgen voor personeel dat
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
standby staat in geval van nood.
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
6.3 Drukapparatuur
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
Behandel hogedruktoepassingen met de grootste zorg, daar vloeistof onder druk zeer gevaarlijk kan zijn. Als er in de slang
een lek, scheur of breuk ontstaat, als gevolg van slijtage, schade of verkeerd gebruik, dan kan er met grote kracht vloeistof
uitgespoten worden, wat schade of ernstig letsel kan veroorzaken. Alle vloeistofslangen hebben veerklemmen aan beide
uiteinden om knikken in de slang en bochten nabij koppelingen te voorkomen waardoor de slang zou kunnen breken. Draai
alle vloeistofkoppelingen voor elk gebruik goed aan. Vloeistof onder hoge druk kan een losse koppeling verder losmaken
waardoor de vloeistof met grote kracht uit de koppeling gespoten kan worden. Gebruik nooit een slang die beschadigd is.
Hoofdstuk 6
Overige afwegingen bij het
aanbrengen van SPF
Controleer voor elk gebruik de gehele slang op scheuren, lekken, slijtageplekken, bobbels en controleer de koppelingen op
schade en speling. Vervang de slang onmiddellijk wanneer u een van deze zaken ontdekt. Probeer een hogedrukslang nooit
te repareren met een extra koppeling, tape of een ander middel. Een gerepareerde slang kan de hogedrukvloeistof niet in
bedwang houden. Hanteer en positioneer de slangen zorgvuldig. Trek niet aan slangen om apparatuur te verplaatsen.

Arbo-werkboek Guía de Seguridad voor y het Salud verantwoord para Proyección aanbrengen de Poliuretano van SPF Página Pagina 35
Scope of Workbook
Als u tijdens het werken met hogedrukvloeistof een snee of schaafwond oploopt, roep dan onmiddellijk medische hulp in omdat
er chemische vloeistof in de wond gekomen kan zijn. Behandel de wond niet als een gewone wond. Vertel de arts precies welke
vloeistof betrokken was en overhandig hem/haar een exemplaar van alle relevante veiligheidsinformatiebladen (MSDS).
6.4 Loop- en werkoppervlakken
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
1-component Verhoogde werkoppervlakken foams (OCF) and zijn 2-component een veelvoorkomend low pressure gevaar kits) bij may werkzaamheden also be used at waarbij construction SPF wordt sites, aangebracht.
they are not the
primary Ondeugdelijke focus of constructies this Workbook. en verkeerd When this gebruik Workbook van verhoogde refers to “SPF werkplatforms Chemicals,” zijn we de mean twee the meest chemical voorkomende components oorzaken that are van
used verwondingen to make professional in de bouw. grade, Alle ladders high pressure en steigers SPF. dienen Other volgens chemicals, de laatste coatings, nationale and solvents regelgeving may be geconstrueerd used at a spray en foam gebruikt
application te worden. site, Elk werk and dat this plaatsvindt Workbook will op een also verhoogd address some niveau of dient the more voorzien commonly te zijn used van valbescherming materials. volgens de nationale
regelgeving.
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
6.5 Lawaai op het werk
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
Tijdens het aanbrengen van SPF kunnen medewerkers blootgesteld worden aan lawaai van bronnen zoals het gebruik van
bouwapparatuur. Wanneer technische en administratieve maatregelen onvoldoende zijn om de blootstelling van medewerkers
te beperken tot onder de toelaatbare blootstellingslimiet (PEL), is gehoorbescherming verplicht.
Als algemene richtlijn geldt dat wanneer iemand zijn stem moet verheffen om op een afstand van ongeveer 1 meter door
iemand gehoord te worden, de blootstelling waarschijnlijk hoger is dan 90 dBA.
6.6 Thermische belasting
Hoofdstuk 6
Overige afwegingen bij het
aanbrengen Chapter 1 van SPF
SPF mag worden aangebracht buitenshuis en in een omgeving waar geen VVAC-systeem (verwarming, ventilatie en
airconditioning) aanwezig is of uitgeschakeld is. Daarom kan het zijn dat medewerkers die SPF aanbrengen, moeten werken
onder zeer warme of zeer koude omstandigheden. De volgende omstandigheden kunnen ook bijdragen aan koude- of
hittestress:

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina Page 36
> > Verhoogd metabolisme als gevolg van de fysieke aard van de werkzaamheden. Ook kan het metabolisme
verhoogd zijn als gevolg van persoonlijke beschermingsmiddelen.
Scope
>
of Workbook
> Verhoogde stralingswarmte bij werkzaamheden buitenshuis.
> > Variaties in temperatuur en luchtvochtigheid als gevolg van niet-geconditioneerde circulatie via plaatselijke
afzuiging. Hierdoor kan, afhankelijk van de omgevingstemperatuur, koude- of hitte-stress ontstaan.
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
foam
> >
(SPF) in
Afhankelijk
both interior
van
and
de omgevingsomstandigheden
exterior construction applications.
kan koude-
While
of hitte-stress
other SPF products
ontstaan
(including
als gevolg
but
van
not
overmatig
limited to
1-component
transpireren.
foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
Houd rekening met deze omstandigheden en het feit dat medewerkers gedurende hun werkzaamheden mogelijk koude- of
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
hitte-stress kunnen ondervinden. Wijs medewerkers, met name vaklieden en hun assistenten, op de tekenen en symptomen
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
van koude- of hitte-stress en wanneer zij hiervoor medische hulp moeten inroepen.
This Zonnesteek Workbook kan addresses bijvoorbeeld all health levensbedreigend and safety aspects zijn. Tekenen of the van typical zonnesteek spray foam kunnen application zijn: een job warme, including droge initial huid site (zonder
assessment, zweet) en een occupant hoge lichaamstemperatuur. outreach, site preparation, Als u zonnesteek SPF chemical bij iemand storage vermoedt, and handling, verplaats SPF application, diegene dan trimming naar een and koele cutting,
coating schaduwplek and priming en bel 112 of the voor foam onmiddellijke surface, site geneeskundige cleanup, spill response, hulp. disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
Hoofdstuk 6
Overige afwegingen bij het
aanbrengen van SPF

Hoofdstuk 7
Pagina 37
Scope of Workbook
Brandpreventie tijdens de bouw
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
1-component 7.1 Beleidsverklaring foams (OCF) and 2-component door low PU pressure Europe kits) may also be used at construction sites, they are not the
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
Het is het beleid en de aanbeveling van PU Europe dat alle spray-polyurethaanschuim (SPF) dat binnenshuis wordt aangebracht,
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
zo snel mogelijk na het aanbrengen om veiligheidsredenen en om te voldoen aan de brandveiligheidseisen bedekt moet worden
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
met een geschikte beschermingslaag, zoals 12 mm gipsplaat, behalve wanneer het schuim zelf op basis van brandproeven die
This speciaal Workbook voor deze addresses toepassing all health ontwikkeld and safety zijn, door aspects een vertegenwoordiger of the typical spray van foam de application bouwvoorschriften job including is goedgekeurd. initial site
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
coating 7.2 Goed and priming werken of the foam in surface, de praktijk
site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
Brandgevaar vormt een zeer ernstig risico in de bouw en tijdens reparaties en renovaties, omdat las- en zaagapparatuur
vlammen en vonken kunnen veroorzaken. Met name in combinatie met spray-schuim wanneer dit hieraan wordt blootgesteld
is dit gevaarlijk. Hoewel brand waarbij polyurethaanschuim betrokken is niet vaak voorkomt, is er wel degelijk een risico en
kan het voorkomen worden. Een goed gebruik is om op de bouwplaats de volgende voorzorgsmaatregelen te nemen:
> > Pleeg voor, tijdens en na het aanbrengen van spray-schuim veiligheids-werkoverleg met de andere opdrachtnemers.
> > Plaats waarschuwingsborden en -stickers op de werkplaats duidelijk zichtbaar en in de buurt van de locaties waar
andere opdrachtnemers hete werkzaamheden uitvoeren.
> > Zorg ervoor dat andere opdrachtnemers de locatie waar het spray-schuim wordt aangebracht niet kunnen
betreden totdat het product op de juiste wijze is bedekt.
Chapter 1
> > Blijf tijdens het aanbrengen van spray-schuim voortdurend alert op mogelijk brandgevaar; stel indien nodig een
brandwacht aan.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina Page 38
> > Breng geen spray-schuim aan op elektrische hotspots, zoals lichtpunten en bedrading.
Scope of Workbook
> > Zorg ervoor dat de omgeving tijdens het aanbrengen van spray-schuim goed geventileerd is.
7.3 Opdrachtnemers die werkzaamheden onder hoge temperaturen uitvoeren
This Wanneer Workbook opdrachtnemers provides guidance werkzaamheden to applicators uitvoeren and helpers onder hoge who temperaturen, apply professional dienen grade zij: high pressure spray polyurethane
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
> > Te voldoen aan EN of nationale veiligheidsbepalingen met betrekking tot lassen, zagen en solderen.
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
primary > > focus Te of voldoen this Workbook. aan de richtlijnen When this voor Workbook de bouw refers of industrie. to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
> > Te zorgen voor bescherming van brandbare materialen zoals spray-schuim door hun werk te verplaatsen naar een
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
omgeving waar zich geen brandbare materialen bevinden.
This > Workbook > Indien addresses het werk all niet health verplaatst and safety kan aspects worden, of te the zorgen typical dat spray het spray-schuim foam application tijdens job de including werkzaamheden initial site onder
assessment, hoge occupant temperatuur, outreach, is site afgeschermd preparation, met SPF een chemical daartoe storage geschikte and las- handling, of branddeken. SPF application, trimming and cutting,
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
Zorg voor een brandwacht wanneer:
> > het brandbare materiaal zich binnen 10 m van de werkzaamheden onder hoge temperatuur bevindt;
> > er zich binnen een straal van 10 m wand- of vloeropeningen bevinden waardoor brandbare materialen in
naastliggende gebieden blootliggen, bijvoorbeeld in besloten ruimtes in muren of vloeren;
> > er zich brandbare materialen bevinden aan de andere zijde van tussenwanden, muren, plafonds of daken die
mogelijk aangestoken kunnen worden.
Elke opdrachtnemer dient:
Hoofdstuk 7
Brandpreventie tijdens de
bouw
> > Veiligheid op het werk belangrijk te vinden.
> > Zorg ervoor dat de vaklieden die het spray-schuim aanbrengen veiligheidstraining hebben ontvangen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 39
Scope of Workbook
> > Zorg ervoor dat er voldoende brandblussers aanwezig zijn, op gemakkelijk bereikbare locaties (Let op: alle
werknemers dienen bekend te zijn met het gebruik van brandblussers).
> > Afvalmateriaal zoals stukken afgesneden schuim, papier, oplosmiddel en verpakkingsmateriaal dient elke dag op
This Workbook
de juiste
provides
wijze
guidance
verwijderd
to applicators
te worden
and
in verband
helpers
met
who
de
apply
brandbaarheid
professional
van
grade
deze
high
materialen.
pressure spray polyurethane
foam > > (SPF) in Als both er brand interior uitbreekt and exterior die niet construction meteen geblust applications. kan worden, While evacueer other SPF dan products onmiddellijk (including het gebied but not en limited bel 112 to (de
1-component brandweer). foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
used 7.4 to Het make sprayen professional grade, van high dikke pressure lagen SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
Het sprayen van polyurethaan-hardschuim met een gesloten celstructuur in lagen die dikker zijn dan 4 cm dient gecontroleerd
This
te gebeuren.
Workbook
De
addresses
warmte die
all
vrijkomt
health and
tijdens
safety
de
aspects
exothermische
of the typical
reactie
spray
van
foam
de reagerende
application
materialen
job including
kan
initial
binnen
site
het
assessment,
isolatiemateriaal
occupant
zeer veel
outreach,
hitte veroorzaken.
site preparation,
Dit probleem
SPF chemical
doet
storage
zich nog
and
sterker
handling,
voor op
SPF
koude
application,
ondergronden.
trimming and cutting,
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
In het algemeen dient het isolatiemateriaal in lagen aangebracht te worden die per keer niet dikker zijn dan 4 cm, afhankelijk
van het spray-schuimsysteem, waarbij een afkoeltijd van minimaal 20 minuten tussen de lagen in acht genomen moet
worden. De koeltijd hangt af van de omgevingsomstandigheden zoals temperatuur en ventilatie. Indien meer dan twee
lagen worden aangebracht, moet de tijd tussen de lagen steeds meer dan 20 minuten bedragen. Als de warmte niet kan
ontsnappen, kan de temperatuur binnen in het schuim zodanig stijgen dat de fysieke eigenschappen veranderen en men
zich er zelfs aan kan branden. In extreme gevallen, waarbij het polyurethaanschuim in te dikke lagen en/of met onvoldoende
tussenliggende tijd aangebracht wordt, kan het schuim spontaan vlam vatten.
Raadpleeg het technische informatieblad van de fabrikant voor aanbevelingen met betrekking tot de ideale laagdikte en de
aanbevolen tijd tussen lagen.
Hoofdstuk 7
Brandpreventie tijdens de
bouw Chapter 1
Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Brandpreventie tijdens de bouw worden
geboden in Bijlage C-5 van dit werkboek.

Chapter Bijlage A1
Pagina 40
LET OP: Als gevolg van de
veranderende aard van de
informatie en de complexiteit
van de wetgeving raden wij
u aan om de website van de
OSHA te raadplegen om de
juiste waarden te vinden:
http://osha.europa.eu/en/
topics/ds/oel/members.stm
Scope Grenswaarden of Workbook voor beroepsmatige blootstelling
(OEL’s – Occupational Exposure Limits)
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
Hieronder volgt een beknopt overzicht van de systemen van grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling die gelden in
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
de Europese lidstaten en een aantal andere landen. Meer informatie over de lidstaten is te vinden via de links hieronder, of
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
via de pagina’s van de betreffende lidstaat op de website van het Europees Agentschap. Het wordt sterk aanbevolen om de
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
betreffende nationale wetgeving te raadplegen.
application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.
EU-lidstaten
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
België
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
In België staan OEL’s bekend onder de naam “Valeurs Limites d’Exposition Professionnelle” (VLEP) / of “Grenswaarden voor
Beroepsmatige Blootstelling (GWBB). Sommige van de Belgische OEL’s zijn gewijzigd in overeenstemming met de EUrichtsnoeren,
maar de bron van veel OEL’s in België is nog steeds de ACGIH (USA) TLV-lijst.
Het Belgische Ministerie van Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg – http://www.meta.fgov.be/
VLEP/GWBB Lijst – http://www.emis.vito.be/
Belgische pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://osha.europa.eu
Denemarken
In het Deense OSH-systeem, zijn de Grænseværdier for stoffer og materialer (grenswaarden voor stoffen en materialen)
administratieve instructies die gehandhaafd worden onder de Wet Arbeidsomgeving.
In Denemarken zijn de meeste OEL-waarden TWA – 8u.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 41
De Arbeidsinspectie (Arbejdstilsynet) – http://www.arbejdstilsynet.dk/
Deense pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://dk.osha.europa.eu/
Duitsland
Duitsland kent twee soorten OEL’s voor lucht in de werkomgeving:
> > de TRK’s (Technische Richtkonzentrationen); dit zijn de technische richtsnoerconcentraties, en
> > de MAK’s (Maximale Arbeitsplatzkonzentrationen), die de maximale concentratie van een chemische stof in de
werkomgeving aangeven.
De MAK-waarden zijn dagelijkse gewogen gemiddelden gedurende een periode van 8 uur en zijn van toepassing op gezonde
volwassenen. Hierin worden omschreven de specifieke, aanvaardbare piek-concentraties per stof, inclusief de langste duur
van een dergelijke piek. Indien de stof via de huid opgenomen kan worden, staat dit aangegeven.
De TRK is de concentratie van een chemische stof in de lucht binnen een werkomgeving, die bereikt mag worden met gebruik
van de best mogelijke technologie (state of the art).
Technische Regels zijn te verkrijgen bij BAuA – http://www.baua.de/prax/index.htm
Lucht-grenswaarden in Duitsland zijn te vinden via BAuA hierboven of via DGUV: http://www.dguv.de/content/
index.jsp (http://publikationen.dguv.de/dguv/pdf/10002/grenzwerte2011.pdf).
Duitse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://de.osha.europa.eu/
Bijlage A
Grenswaarden voor
beroepsmatige blootstelling
Finland
Het Finse OEL-systeem wordt onderverdeeld in de wettelijk gehandhaafde bindende grenswaarden (sitovat raja-arvot) en
de meer oriënterende concentraties waarvan bekend is dat ze schadelijk zijn (haitalliseksi tunnetut pitoisuudet, HTP-arvot).
Beide zijn verbonden aan de Labour Protection Act, die werkgevers verplicht om werknemers te voorzien van gezonde en
veilige arbeidsomstandigheden.
Het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid – http://www.stm.fi
Finse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://fi.osha.europa.eu/

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 42
Frankrijk
In Frankrijk worden de (lucht-) OEL’s genoemd “Valeurs limites d’exposition professionnelle aux agents chimiques en
Scope of Workbook
France” (VL). Deze VL worden omschreven als de concentratie van een stof in de lucht binnen een werkomgeving die een
persoon gedurende een vastgestelde periode kan inademen zonder dat er een risico van verandering in de gezondheid
van die persoon bestaat. De VL’s worden vastgesteld door het Ministère de l’Emploi et de la Solidarité (het Ministerie van
This Werkgelegenheid Workbook provides en Solidariteit). guidance Sommige to applicators waarden and helpers worden who ook aanbevolen apply professional door het grade nationale high pressure ziekenfonds spray CNAM. polyurethane
foam Frankrijk (SPF) kent in both twee interior typen OEL-waarden:
and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
> > Grenswaarden voor blootstelling van korte duur (valeurs limites d’exposition à court terme); dit zijn de
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
grenswaarden gedurende maximaal 15 minuten;
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
application > > site, en gemiddelde and this Workbook grenswaarden will also voor address blootstelling some of (valeurs the more limites commonly de moyenne used materials. d’exposition); deze worden
gedurende een periode van 8 uur gemeten.
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
Het Ministerie van Werkgelegenheid en Solidariteit (Ministère de l’Emploi et de la Solidarité) – http://www.travail.
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
gouv.fr/index.asp
coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.
INRS publiceert delen van de VL op het Internet, op de volgende pagina’s: http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/
CataloguePapier/ED/TI-ED-98/ed98.pdf – http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/CataloguePapier/ED/TI-ED-984/ed984.pdf
Franse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://fr.osha.europa.eu/
Griekenland
De algemene wet met betrekking tot de ‘gezondheid en veiligheid van werknemers’ en een aantal daaruit voortvloeiende
presidentiële besluiten hebben harmonisatie bereikt met de EU-wetgeving. De onderwerpen die in deze wetgeving aan
de orde komen (zoals beroepsmatige factoren, werkomstandigheden) omvatten ook de bepalingen voor afdwingbare
grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor bijna 600 chemicaliën. De meeste OEL’s die genoemd worden komen
overeen met de drempelgrenswaarden (TLV-TWA) zoals gepubliceerd door de ACGIH (USA).
Bijlage A
Grenswaarden voor
beroepsmatige blootstelling
Griekse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://gr.osha.europa.eu/

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 43
Groot Brittannië
Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL) in Groot Brittannië functioneren onder de Control of Substances
Hazardous to Health Regulations (COSHH) en de spiegelwetgeving daarvan in Noord-Ierland. Volgens de regels van de
COSHH zijn werkgevers verplicht ervoor zorgen dat de blootstelling van werknemers aan stoffen die gevaarlijk zijn voor
de gezondheid ofwel voorkomen wordt, ofwel, indien dat in de praktijk onmogelijk is, voldoende wordt beheerst. OELs in
Groot Brittannië kunnen onderverdeeld worden in Maximum Exposure Limits (MEL’s) en Occupational Exposure Standards
(OES’s). Blootstelling dient zo ver mogelijk onder een MEL te blijven, terwijl in het geval van OES aanvaard wordt dat de stof
verminderd wordt tot een specifiek niveau. De lijst met grenswaarden voor blootstelling staat bekend onder de naam EH40
en is beschikbaar bij HSE Direct.
Diensten van HSE – http://www.hse.gov.uk/legislation/services.htm
The Health and Safety Executive – http://www.hse.gov.uk
UK pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://uk.osha.europa.eu/good_practice/
Ierland
In Ierland worden de Occupational (Air) Exposure Limits (OELs) omschreven als de maximaal toelaatbare concentratie van
een chemische stof in de lucht binnen een werkomgeving waaraan werknemers blootgesteld mogen worden, gedurende een
8-urige werkdag of een referentieperiode van 15 minuten.
Health and Safety Authority – http://www.hsa.ie/
Statutory Instrument 1994 No. 445 is te verkrijgen via de website van de Health and Safety Authority:
http://www.hsa.ie/eng/Your_Industry/Chemicals/
Ierse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://ie.osha.europa.eu/good_practice/
Bijlage A
Grenswaarden voor
beroepsmatige blootstelling
Italië
De Italiaanse grenswaarden voor blootstelling zijn identiek aan de TLV’s die vastgesteld zijn door de ACGIH (USA). De lijst is
beschikbaar als papieren versie. Een bijgewerkte lijst van de Italiaanse wetgeving met betrekking tot gevaarlijke stoffen is
verkrijgbaar via Internet, op de website van het Nationaal Instituut voor Beroepsmatige Veiligheid en Preventie (ISPESL).

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 44
ISPESL – http://www.ispesl.it
De ISPESL zoekmachine voor wetgevingen is te vinden op: http://www.ispesl.it/norme/accessibile/main.
aspx?lingua=ita
Scope of Workbook
Italiaanse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://it.osha.europa.eu/
Luxemburg
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
Luxemburg heeft de grenswaarden voor blootstelling overgenomen van diverse internationale Arbo-agentschappen. De
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
grenswaarden voor blootstelling in Luxemburg zijn gebaseerd op de verordening van 19 juli 1991. OEL’s die in Luxemburg
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
gebruikt worden, zijn identiek aan die van Duitsland, behalve wanneer specifieke OEL’s worden genoemd
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
Inspection used to make du professional Travail et grade, des Mines high pressure – http://www.itm.lu/
SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
Ministère application du site, Travail and this et Workbook de l’Emploi will – also http://www.mt.etat.lu/
address some of the more commonly used materials.
Luxemburgse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://lu.osha.europa.eu/good_practice/
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
Nederland
assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,
In coating Nederland priming bestaan of twee the foam typen surface, OEL’s, met site een cleanup, verschillende spill response, basis en disposal status: of SPF chemicals, and re-occupancy.
> > Wettelijk bindende OEL’s, en
> > administratieve OEL’s.
Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s, of Occupational Exposure Limits) worden ook wel MAC-waarden
genoemd (Maximaal Aanvaarde Concentraties). Een MAC-waarde wordt omschreven als een maximaal aanvaarde concentratie
van een stof in gas-, damp-, mist- of stofvorm in de lucht van een werkomgeving. In Nederland wordt een OEL-waarde
vastgesteld op basis van een 8-urige, tijd-gewogen, maximaal aanvaarde concentratie (8-uur TWA) en op basis van een
gemiddelde concentratie gedurende 15 minuten (15-minuten TWA).
Bijlage A
Grenswaarden voor
beroepsmatige blootstelling
MAC-waarden zijn te vinden op Internet: http://www.dohsbase.nl en http://www.ser.nl/nl/taken/adviserende/
grenswaarden.aspx

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 45
Het Dutch Expert Committee on Occupational Standards (DECOS) van de Gezondheidsraad – http://www.gr.nl
Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – http://www.minszw.nl/
De Sociaal Economische Raad – http://www.sev.nl
Nederlandse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://osha.europa.eu/fop/netherlands/nl
Oostenrijk
De Oostenrijkse OEL-lijst is gebaseerd op internationale en nationale bronnen, zoals de American Conference of
Governmental Industrial Hygienists (ACGIH – zie onder USA voor meer informatie) en de Duitse MAK-commissie.
Bundesministerium für Wirtschaft und Arbeit, (BMWA) – http://www.bmwa.gv.at/
Oostenrijkse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://at.osha.europa.eu/
Polen
In Polen zijn de Occupational (Air) Exposure Limits (OEL’s) wettelijk bepaald, met name in de Arbeidswet.
De verordening uitgegeven onder de Arbeidswet betreffen de maximale concentratie en intensiteit van schadelijke factoren in
de werkomgeving.
De wetgeving is te vinden op http://isap.sejm.gov.pl
De eisen zijn te vinden op http://www.ciop.pl
Poolse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://www.pl.osha.europa.eu/
Bijlage A
Grenswaarden voor
beroepsmatige blootstelling
Portugal
In Portugal zijn de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor gevaarlijke stoffen gepubliceerd in de Portugese
Standaard 1796 uit 1988. De uitgevende instantie is het Portuguese Institute of Quality. De Standaard 1796 wordt op dit
moment herzien. De VLE’s (OEL’s) die genoemd worden in deze Standaard, alsook in de nieuwe Standaard zijn gelijkwaardig
aan de grenswaarden die gepubliceerd zijn door ACGIH (USA).
Portuguese Institute of Quality – http://www.ipq.pt

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 46
Direção de Serviços de Prevenção de Riscos Profissionais, Instituto de Desenvolvimento e Inspeção das
Condições de Trabalho, Lisboa – www.act.gov.pt
Scope of Workbook
Portugese pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://pt.osha.europa.eu/good_practice/
Spanje
Het wettelijke kader voor grenswaarden voor gevaarlijke stoffen (in het Spaans: VLA = Valores Límite Ambientales) werd in
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
2011 gepubliceerd.
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
Instituto 1-component Nacional foams (OCF) de Segurança and 2-component e Higiene low no pressure Trabalho kits) (INSHT) may also – be http://www.insht.es
used at construction sites, they are not the
Grenswaarden primary focus of this voor Workbook. beroepsmatige When this blootstelling Workbook refers aan chemicaliën to “SPF Chemicals,” in Spanje we mean 2011 the – chemical http://www.insht.es/InshtWeb/
components that are
Contenidos/Documentacion/TextosOnline/Valores_Limite/limites2011/Limites2011web.pdf
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
Spaanse application pagina’s site, and van this Workbook het Europees will also Agentschap address some Netwerk of the – more http://es.osha.europa.eu
commonly used materials.
Zweden This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
De assessment, “Hygiënische occupant grenswaarden outreach, en site maatregelen preparation, voor SPF luchtverontreiniging” chemical storage and (Hygieniska handling, SPF gränsvärden application, och trimming åtgärder and mot cutting,
luftföronreningar, coating and priming Arbetarskyddsstyrelsens of the foam surface, site författningssamling; cleanup, spill response, AFS 2000: disposal 3) is of een SPF instructie chemicals, afgegeven and re-occupancy. door de Zweedse
Arbeidsmilieu Raad (Arbetsmiljöverket) bekrachtigd door de Arbeidsmilieuverordening (Arbetsmiljöförordningen; SFS 1977:
1166). Deze verordeningen zijn gebaseerd op de Arbeidsmilieu Wet (Arbetsmiljölagen; SFS 1977: 1160) en de grenswaarden
vormen het uitgangspunt voor chemisch risico management. De nationale wetgeving bepaalt dat de werkgever verplicht is
om het blootstellingsniveau zo laag mogelijk onder de grenswaarde te houden.
De meeste OEL’s zijn maximale waarden van luchtconcentraties in de werkomgeving.
Arbetsmiljöverket – http://www.av.se
Zweden pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://se.osha.europa.eu/good_practice/
Bijlage A
Grenswaarden voor
beroepsmatige blootstelling

Bijlage B
Pagina 47
Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het
aanbrengen van spray-schuim
Deze checklist is bedoeld om opdrachtnemers te helpen in hun overleg met eigenaren en gebruikers van een gebouw
omtrent de gezondheids- en veiligheidsoverwegingen tijdens het aanbrengen van spray-schuim. De lijst suggereert een
aantal discussieonderwerpen, maar heeft niet de intentie volledig te zijn. Overweeg het bespreken van extra gezondheids- en
veiligheidsonderwerpen die van belang zijn voor uw specifieke project.
> > Algemene informatie over de duur, de planning en de omvang van het werk, met nadruk op de beschikbaarheid van
elektriciteit en water, stroomonderbrekers, noodingangen en -uitgangen door bouwprofessionals en eigenaren/gebruikers.
> > Informatie over de chemicaliën die bij het aanbrengen van SPF worden gebruikt.
• Hoe spray-schuim gemaakt wordt; reactie tussen A-component en B-component.
• De mogelijke gezondheidsrisico’s van A- en B-componenten chemicaliën. Leg uit dat er voor alle chemicaliën
voldoende veiligheidsinformatiebladen (MSDS) op de bouwplaats beschikbaar zijn en neem deze
documenten indien gewenst met de eigenaar/gebruiker door.
• Wijs op de locaties van verbanddozen en oogwaspunten.
> > Uitleg van de maatregelen die genomen worden om de vaklieden, de assistenten, het personeel in de omgeving
en de gebruikers te beschermen.
• Plannen met betrekking tot ventilatie en inperking.
• Bespreek de locaties en werking van VVAC-systemen en bespreek de afsluiting van het gebouw tijdens het
aanbrengen tot het moment van heringebruikneming.
• Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die gebruikt worden en de redenen hiervoor.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 48
• Bespreek de plannen om het werkgebied af te zetten, inclusief de plannen voor bewaking van de omgeving
van het werkgebied.
Scope > of Workbook
> Bespreek met de eigenaar/gebruiker wanneer het gebouw gedurende en na het aanbrengen ontruimd zal worden.
• Zoek uit of het gebouw gebruikt wordt door mensen met speciale gevoeligheden (bijvoorbeeld mensen met
ademhalingsproblemen of aandoeningen aan de luchtwegen) en onderneem de juiste acties.
This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane
• Als het werk een groot kantoorgebouw of flatgebouw betreft, overleg dan of het gebouw geheel of
foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to
gedeeltelijk ontruimd moet worden; overleg zaken zoals HVAC en ventilatie; bespreek het luchten van de
1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the
ruimtes in het gebouw.
primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are
• Geef een richtlijn voor het tijdstip van heringebruikneming; overleg hiertoe met de fabrikant van het product.
used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam
application > > site, Indien and de this eigenaar/gebruiker Workbook will also het address gebouw some gedurende of the more het aanbrengen commonly used niet wil materials. verlaten, bespreek dan de
problemen die zich kunnen voordoen bij blootstelling.
This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site
assessment,
•
occupant
Bespreek
outreach,
de eisen
site
met
preparation,
betrekking
SPF
tot
chemical
persoonlijke
storage
beschermingsmiddelen
and handling, SPF application,
(PPE) voor
trimming
de eigenaar/gebruiker
and cutting,
coating and priming
wanneer
of the
deze
foam
het
surface,
werkgebied
site cleanup,
betreedt
spill
om
response,
het aanbrengen
disposal
te
of
bekijken
SPF chemicals,
(bespreek
and
alternatieve
re-occupancy.
methoden
om het werk te inspecteren waarbij mogelijke blootstelling wordt geminimaliseerd, zoals het bekijken van
foto’s of real-time videofilms).
• Kwesties rond luchten en ventilatie.
• Procedures voor de bewaking van luchtkwaliteit, indien van toepassing.
> > Bespreek met de eigenaar wat te doen om schade aan eigendommen als gevolg van een teveel aanbrengen van
spray-schuim te voorkomen.
Bijlage B
Overleg met eigenaren en
gebruikers omtrent het
aanbrengen van spray-schuim
> > Informeer de gebruikers dat een vis-achtige of ammoniak-geur kan duiden op amine-katalysatoren in de SPF, en
geef richtlijnen en contactinformatie in geval van sterke geuren of geuren die niet verdwijnen.
> > Bespreek de procedures rond het schoonmaken achteraf en hoe het stof en de restanten opgeruimd zullen worden.

Bijlage C-1
Pagina 49
Communicatie over gevaren
Snelle veiligheidsindicaties
Vaststellen van chemicaliën en risico’s
Verantwoorde afvoer
POLYOLEN kunnen schadelijke stoffen bevatten zoals katalysatoren,
Leeg vaten en IBC’s (Intermediate Bulk Containers) volledig om
vlamvertragers en schuimmiddelen.
reststoffen te minimaliseren.
Methyleen difenyl di-isocyanaat (MDI) is een chemische stof, die bij
Zorg ervoor dat de lege vaten volgens de plaatselijke voorschriften
onjuist gebruik gevaarlijk kan zijn.
worden opgehaald en afgevoerd.
Draag tijdens het verwerken van POLYOL en MDI altijd handschoenen,
Schuim-afval kan afgevoerd worden samen met plastic afval.
volledige gezichtsbescherming en een masker met filter.
> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 1 t/m 3 > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 13
Persoonlijke bescherming
Brandbestrijding
Overige informatie
Accidentele uitstoot, opslag en behandeling
Gebruikt u de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor uw taken?
In geval van accidentele uitstoot: verhelp de oorzaak van de morsing,
> Luchtzuiverend ademhalingstoestel (APR) voor aanbrengen van sprayschuim
in de open lucht
Voorkom dat gemorste vloeistoffen in het afvoersysteem terechtkomen.
adsorbeer de vloeistoffen met droog zand of zaagsel. Gebruik geen water.
> SAR (Supplied Air Respirator) voor aanbrengen van spray-schuim
Berg POLYOL en MDI op in een koele plaats, buiten direct zonlicht. Zorg
binnenshuis
dat vaten en IBC’s goed gesloten blijven. Zorg er tijdens het openen
> In alle gevallen: volledige gezichtsbescherming, handschoenen,
van een vat of IBC met POLYOL voor dat de interne druk langzaam en
overall, laarzen
beheerst kan ontsnappen. Bewaar vaten en IBC’s bij een temperatuur
> Onderhoud uw persoonlijke beschermingsmiddelen aan het eind van
tussen 10 ºC en 30 °C. Breng een vat met POLYOL op een temperatuur
elke werkdag, vervang filters, gooi beschadigde apparatuur weg
tussen 20 ºC en 25 °C voordat u het opent.
> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 8 > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 6
Spoed Eisende Hulp
Bij een brand waarbij POLYOL of MDI betrokken is, dient u onmiddellijk
de brandweer in te schakelen.
Bij contact met de huid: onmiddellijk wassen met stromend water en
zeep. Verwijder vervuilde kledingstukken.
Houd gesloten vaten of IBC’s koel door ze te besproeien met water om
explosiegevaar te vermijden.
Bij contact met de ogen: onmiddellijk wassen met stromend water
Als er in de buurt van aangebracht spray-schuim werkzaamheden
gedurende minimaal 15 minuten; houd de ogen open.
onder hoge temperaturen uitgevoerd moeten worden, zorg dan
Breng de getroffen persoon onmiddellijk naar het ziekenhuis, afdeling
voor bescherming van het schuim met branddekens en plaats
Spoed Eisende Hulp. Bij inslikken: roep medische hulp in.
waarschuwingsborden om werknemers op het gevaar te wijzen.
> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 5 > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 4
Overige informatie wordt geboden op ETIKETTEN en in het
VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD (MSDS):
> Fysische en chemische eigenschappen
> Stabiliteit en reactiviteit
> Transport
> Verplichte informatie
> Toxicologie > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 9 t/m 16 en de ETIKETTEN op vaten of IBC’s

Bijlage C-2
Pagina 50
Goed werken in de praktijk
Werkmethoden en voorbereiding van het terrein
Met deze informatie kunnen vaklieden, assistenten
en werklieden in de buurt van het werkgebied het
hoogste niveau van bescherming en preventie
bereiken.
Voedingsmiddelen en roken zijn
verboden in de buurt van plaatsen
waar chemicaliën worden gebruikt,
behandeld en/of opgeslagen
Voorkom het doordringen van
dampen naar andere verdiepingen
Voorkom dat er teveel spray-schuim
wordt aangebracht en bescherm
alle oppervlakken die beschadigd
zouden kunnen worden
Schakel VVAC-systemen, zoals
verwarmings-, ventilatie- of
airconditioning-systemen uit en plak
de luchtopeningen af met plastic
(gedurende minimaal 24 uur)
Bepaal een veiligheidszone rond
het werkgebied en zorg voor
beperkte toegang
Trek persoonlijke
beschermingsmiddelen (PPE) aan
en uit in de daarvoor bestemde
ruimten
Houd rekening met de windrichting
wanneer er in de openlucht wordt
gewerkt en werk niet als het erg
winderig is (bij windsnelheden
hoger dan 30 km/u)

Bijlage C-3
Pagina 51
Opslag en behandeling
Opslag en behandeling van chemische stoffen
Opslag
Omgaan met morsingen
Het is belangrijk dat de chemicaliën
van spray-polyurethaanschuim (SPF)
voor en tijdens gebruik op de juiste
wijze op de bouwplaats opgeslagen
en behandeld worden. Onjuiste
opslag en verkeerd gebruik kunnen
de onderdelen onbruikbaar maken en
mogelijk risico met zich meebrengen
> Sla materialen die niet gecombineerd mogen worden
afzonderlijk op
> Berg vaten op een koele plaats op, buiten direct zonlicht
en buiten bereik van overmatige warmte (liefst bij een
temperatuur tussen 10 ºC en 25 ºC)
> Houd de vaten altijd goed afgesloten om te voorkomen
dat er vocht of andere stoffen bij kan komen
> Bewaar vaten uit de buurt van zuren, logen, alcoholen en
sterk oxiderende en reduceermiddelen
> Alle containers dienen correct geëtiketteerd te zijn
> Zorg ervoor dat u altijd een noodsetje met absorberend
materiaal bij u draagt om morsingen direct op te ruimen
> Ontsmet en ruim morsingen op volgens het
veiligheidsinformatieblad (MSDS)
> Draag altijd persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)
wanneer u morsingen ontsmet en opruimt
> Stuur medewerkers weg uit het besmette geibed om
onnodige blootstelling te vermijden
> Meld grote morsingen aan de plaatselijke of nationale
overheidsinstanties
MSDS
Behandeling
Algemeen advies
> Zorg ervoor dat er voor elke gevaarlijke chemische stof een
veiligheidsinformatieblad (MSDS) op de werkplek aanwezig is
> Zorg ervoor dat van dit veiligheidsinformatieblad (MSDS)
altijd de nieuwste versie beschikbaar is
> Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) bevat belangrijke
informatie over het omgaan met accidentele uitstoot,
de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE),
en informatie over opslag, behandeling, transport en
verwijdering
> Draag de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)
wanneer u chemicaliën behandelt
> Open vaten behoedzaam zodat eventuele opgebouwde
druk langzaam kan ontsnappen
> Voorkom morsingen wanneer u een transferpomp in een
vat steekt of deze eruit haalt
> Als u een vat wilt opwarmen, doe dit dan langzaam
en zorg ervoor dat de stop los zit om gas te laten
ontsnappen. Roer zachtjes en voorkom oververhitting!
> Leg slangen en kabels netjes neer en houd de werkplek
schoon om struikelen, uitglijden en vallen te voorkomen
> Zet vaten tijdens transport goed vast om morsingen te
voorkomen
> Zorg dat er altijd een verbandtrommel in de buurt is voor
kleine verwondingen
> Zorg dat er een brandblusser aanwezig is tijdens
transport

Bijlage C-4
Pagina 52
PPE
Persoonlijke beschermingsmiddelen
Sprayen
Draag tijdens
het sprayen alle
persoonlijke
beschermingsmiddelen
(PPE)
Behandeling
Bescherming tijdens
het overbrengen van
pompapparatuur
Onderhoud
Nitril handschoenen
die tijdens
pistoolreparaties
gedragen zijn
Helm*
Oogbescherming met zij-afscherming (reinig en onderhoud)
Goedgekeurde ademhalingsbescherming (reinig en onderhoud) – gebruik
onafhankelijke adembescherming (SAR) in besloten ruimten, en luchtzuiverende
ademhalingstoestellen (APR) bij toepassingen buitenshuis
Nitril rubberen handschoenen*
Chemicaliënbestendig pak*
Oogbescherming tegen spatten
Nitril handschoenen
Bescherming tegen vloeistofspatten
Draag oogbescherming tegen spatten van chemische stoffen wanneer tijdens de
onderhoudsprocedure oplosmiddelen gebruikt worden voor de reiniging
Beschermt tegen mogelijk contact van de blote huid met chemische stoffen
* Deze onderdelen zijn bestemd voor eenmalig gebruik en worden achteraf weggegooid. Volg de instructies op het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor het verwijderen van eventuele vloeibare materialen die afgevoerd moeten worden.

Bijlage C-5
Pagina 53
SPF & brandveiligheid
Brandpreventie tijdens de bouw
Pleeg veiligheids-werkoverleg met de
andere opdrachtnemers
Voer hete werkzaamheden uit op
een plaats waar geen brandbaar
materiaal is
Zorg voor een brandwacht wanneer
werkzaamheden onder hoge
temperatuur plaatsvinden:
> Binnen 10 m van spraypolyurethaanschuim
(SPF)
> Binnen 10 m van openingen waar SPF
blootligt
> Wanneer er aan de andere kant van de
wand SPF aangebracht is
Plaats waarschuwingsborden en
-stickers op de bouwplaats
Of scherm het spray-schuim af
met een daartoe geschikte las- of
branddeken, als het werk niet
verplaatst kan worden
Bedek zo snel mogelijk na
aanbrenging alle binnenshuis
aangebrachte spraypolyurethaanschuim
met een
geschikte beschermlaag, zoals 12 mm
gipsplaat

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF Pagina 54
Erkenning en vrijwaring van de American Chemistry Council:
Dit document is voor een deel gebaseerd op het Arbo-werkboek voor het verantwoord onder hoge druk aanbrengen van spraypolyurethaanschuim
(“Health and Safety Product Stewardship Workbook for High-Pressure Application of Spray Polyurethane Foam”), door
de American Chemistry Council (ACC), dat op 15 maart 2010 werd gepubliceerd. PU Europe is de ACC erkentelijk voor haar ondersteuning.
De ACC kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van deze publicatie van PU Europe, die uitsluitend door PU Europe
werd opgesteld. Hij biedt richtlijnen voor vaklieden en assistenten die spray-polyurethaanschuim (SPF) van professionele kwaliteit
aanbrengen, hetzij aan de binnenzijde, hetzij aan de buitenzijde van gebouwen. De publicatie is niet bedoeld als een vervanging voor
een deugdelijke training of andere eisen, noch is hij ontwikkeld om wettelijke rechten en plichten te omschrijven. Hij is ook niet bedoeld
als een handleiding of een instructiegids. Iedereen die betrokken is bij het onder hoge druk aanbrengen van SPF van professionele
kwaliteit, hetzij binnenshuis, hetzij buitenshuis, is hoofdelijk verplicht om ervoor te zorgen dat zijn/haar handelingen in overeenstemming
zijn met de nationale, federale, staats- en plaatselijke wet- en regelgevingen en dient hierover juridische adviseurs te raadplegen.
Dit document is per definitie algemeen van aard en de vaklieden, assistenten en de individuele bedrijven kunnen een andere aanpak
hebben met betrekking tot specifieke praktijken op basis van specifieke feitelijke omstandigheden, de uitvoerbaarheid en effectiviteit
van bepaalde handelingen, en de economische en technologische haalbaarheid. Noch de ACC, noch de afzonderlijke leden van het
Center for the Polyurethanes Industry van de ACC, noch enige van hun respectievelijke directieleden, functionarissen, medewerkers,
onderaannemers, adviseurs of andere rechthebbenden geeft enige garantie of verklaring, expliciet of impliciet, met betrekking tot de
juistheid of volledigheid van de informatie in dit handboek; noch zullen de ACC of enig bedrijf dat lid is daarvan enige aansprakelijkheid
of verantwoordelijkheid voor enig gebruik of misbruik, of de resultaten van dergelijk gebruik of misbruik, of enige informatie, procedure,
conclusie, mening, product of proces uiteengezet in deze Richtlijnen aanvaarden. Er worden geen garanties gegeven; alle
impliciete garanties van verkoopbaarheid of geschiktheid voor een bepaald doel worden uitdrukkelijk uitgesloten.
Disclaimer:
Terwijl alle informatie en aanbevelingen in deze publicatie met de grootst mogelijke zorg zijn samengesteld en voor zover wij weten op
het moment van publicatie correct zijn, mag niets hierin opgevat worden als garantie, expliciet of anderszins. Dit document dient als
aanvulling op, niet als vervanging van, plaatselijke richtlijnen en voorschriften.

Verantwoordelijke redactie
PU Europe
Adres
Avenue E. Van Nieuwenhuyse 6
B-1160 Brussel, België
© 2011, PU Europe

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF
PU Europe
Av. E. Van Nieuwenhuyse 6
B-1160 Brussel (België)
Tel.: +32 2 676 72 71
Fax: +32 2 676 74 79
secretariat@pu-europe.eu
www.pu-europe.eu