Voor de Wind gaan! brochure - Provincie Groningen
Voor de Wind gaan! brochure - Provincie Groningen
Voor de Wind gaan! brochure - Provincie Groningen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
provincie<br />
groningen<br />
<strong>Voor</strong> <strong>de</strong> <strong>Wind</strong> <strong>gaan</strong>!<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving
<strong>Voor</strong> <strong>de</strong> <strong>Wind</strong> <strong>gaan</strong>!<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Dit project werd me<strong>de</strong> mogelijk gemaakt door on<strong>de</strong>rsteuning van het programma DEN, dat wordt uitgevoerd<br />
door SenterNovem.<br />
Project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>!<br />
Projectnummer: 2020-03-12-20-001<br />
Penvoer<strong>de</strong>r: <strong>Provincie</strong> <strong>Groningen</strong><br />
Me<strong>de</strong>aanvragers: Van Hall Instituut, inmid<strong>de</strong>ls Van Hall Larenstein<br />
Fortis Win<strong>de</strong>nergy<br />
Turby<br />
Prisma Bouw<br />
H-energiesystemen<br />
SET – windsi<strong>de</strong><br />
(<strong>Wind</strong>wall)<br />
Verslagperio<strong>de</strong>: 2004 - 2007
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Inhoudsopgave<br />
1. SAMENVATTING 3<br />
Inleiding 3<br />
Resultaten 4<br />
Conclusie 5<br />
Discussie 5<br />
Afsluitend 5<br />
2. BELEIDSMONITORING 7<br />
Inleiding 7<br />
Doelstelling 7<br />
Werkwijze 7<br />
Resultaten 9<br />
Conclusie en aanbevelingen 10<br />
3. TECHNISCHE EN ECONOMISCHE MONITORING 12<br />
Inleiding en doelstelling 12<br />
Werkwijze 12<br />
Resultaten 13<br />
Conclusie en aanbevelingen 16<br />
4. SOCIALE MONITORING 17<br />
Inleiding en doelstelling 17<br />
Werkwijze 17<br />
Resultaten 18<br />
Conclusie en aanbevelingen 20<br />
5. DE REALISATIE VAN DE INDIRECTE ENERGIEVERDIENSTE 21<br />
Innovatititeit 21<br />
Knelpunten 21<br />
Kostprijs duurzame energie 22<br />
2
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
1. SAMENVATTING<br />
Inleiding<br />
<strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>! Dat is <strong>de</strong> naam die gekozen is voor dit project: met een uitroepteken. Misschien<br />
had<strong>de</strong>n we er beter ook een vraagteken aan toe kunnen voegen. We begonnen dit project ten slotte vanwege<br />
<strong>de</strong> vragen die er zijn over kleine windturbines en hoe <strong>de</strong>ze bij zou<strong>de</strong>n kunnen dragen in een duurzame<br />
energievoorziening.<br />
De projectdoelstelling van het project luidt dan ook “Het in een praktijksituatie on<strong>de</strong>rzoeken van <strong>de</strong><br />
perspectieven van meer<strong>de</strong>re typen kleine windturbines in <strong>de</strong> bebouw<strong>de</strong> omgeving, on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld naar<br />
‘lan<strong>de</strong>lijk gebied’, ‘woonomgeving’ en ‘bedrijventerrein’”. Dit heeft geleid tot <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> vraagstelling:<br />
Waar en on<strong>de</strong>r welke omstandighe<strong>de</strong>n komt welke windturbine het best tot zijn recht (in termen van on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re ren<strong>de</strong>ment, inpasbaarheid, veiligheid, beleving en esthetische aspecten) daarbij uitdrukkelijk rekening<br />
hou<strong>de</strong>nd met het bestuurlijk proces en <strong>de</strong> juridische aspecten vanuit met name <strong>de</strong> lokale overheid.<br />
Me<strong>de</strong> dankzij een subsidie uit het programma DEN heeft <strong>de</strong> provincie <strong>Groningen</strong> dit praktijkexperiment<br />
uit kunnen voeren, samen met <strong>de</strong> projectpartners. Deze partners zijn <strong>de</strong> provincie Drenthe, Van Hall<br />
Larenstein en een zestal fabrikanten van kleine windturbines: Fortis Win<strong>de</strong>nergy, H-energiesystemen,<br />
Prisma Bouw (provane), SET (windsi<strong>de</strong>), Turby en <strong>Wind</strong>wall (<strong>de</strong>ze laatste is helaas inmid<strong>de</strong>ls failliet).<br />
Daarnaast hebben we samengewerkt met <strong>de</strong> provincie Fryslân en KNNadvies. Door <strong>de</strong>ze samenwerking<br />
hebben we het project uit kunnen voeren in <strong>de</strong> drie Noor<strong>de</strong>lijke provincies, waarbij monitoring van <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>elaspecten uitgevoerd is door het Van Hall Instituut en KNNadvies.<br />
We begonnen in 2004 met <strong>de</strong> plaatsing van <strong>de</strong> turbines in <strong>de</strong> verwachting dat <strong>de</strong>ze binnen een half jaar<br />
tot een jaar zou<strong>de</strong>n staan. We wil<strong>de</strong>n <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> typen kleine windturbines plaatsen in <strong>de</strong> drie ver-<br />
Fortis; Hoogkerk<br />
3
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
schillen<strong>de</strong> omgevingen. In totaal zou<strong>de</strong>n 22 turbines wor<strong>de</strong>n geplaatst. Uitgangspunt was dat <strong>de</strong> fabrikanten<br />
zelf verantwoor<strong>de</strong>lijk waren voor <strong>de</strong> plaatsing van <strong>de</strong> turbines volgens een afgesproken ver<strong>de</strong>ling. De<br />
laatste twee jaren van het project zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n ingezet voor <strong>de</strong> monitoring van <strong>de</strong> beleidsaspecten, <strong>de</strong><br />
sociale aspecten en <strong>de</strong> technische en economische resultaten.<br />
Resultaten<br />
Het verloop van het project was an<strong>de</strong>rs dan verwacht en daarmee vol<strong>de</strong>ed het project aan onze verwachting:<br />
een leerzaam praktijkexperiment. Het plaatsen van <strong>de</strong> turbines verliep moeizamer dan gedacht door<br />
zowel vergunningsprocedures, als door zaken die speel<strong>de</strong>n tussen fabrikanten en kopers van <strong>de</strong> windturbines.<br />
Met name voor particulieren bleek <strong>de</strong> aanschaf van een turbine lastig. Dit blijkt ook uit het feit dat<br />
uitein<strong>de</strong>lijk alleen (boeren)bedrijven en overheidsinstanties tot daadwerkelijke koop zijn overge<strong>gaan</strong>. Eind<br />
2006 hebben we besloten <strong>de</strong> plaatsing van turbines stop te zetten en <strong>de</strong> verlenging van het project van een<br />
jaar in te zetten voor met name <strong>de</strong> technische monitoring. De overige twee monitoringstrajecten waren<br />
groten<strong>de</strong>els al afgerond. In totaal zijn binnen het project 14 turbines geplaatst. Het gaat om vier Fortissen<br />
Montana (5 kW), één Fortis Alize (10 kW), twee HE-molens (15 kW en 30 kW), één Turbojet (2 kW),<br />
vier Turby’s (2 kW), één <strong>Wind</strong>si<strong>de</strong> (1,4 kW) en één Provane (5kW). Deze zijn geplaatst in het lan<strong>de</strong>lijk<br />
gebied (4), <strong>de</strong> woonomgeving (3) en op bedrijventerreinen (7).<br />
In <strong>de</strong> pagina’s hierna zal dieper wor<strong>de</strong>n inge<strong>gaan</strong> op werkwijze en resultaten van <strong>de</strong> monitoring. Samengevat<br />
zijn <strong>de</strong> resultaten als volgt:<br />
Beleidsmonitoring<br />
• Gemeenten zijn onbekend met het fenomeen kleine windturbine;<br />
• Procedures zijn erg lang, met name wanneer een vrijstellingsprocedure nodig is (art. 19);<br />
• Welstandadvies is meestal positief, maar min<strong>de</strong>r positief over plaatsing in het lan<strong>de</strong>lijk gebied;<br />
• Soms is een aanpassing van <strong>de</strong> milieuvergunning nodig;<br />
• Er wordt weinig bezwaar gemaakt vanuit <strong>de</strong> omgeving;<br />
• Vanuit beleid gere<strong>de</strong>neerd bie<strong>de</strong>n bedrijventerreinen <strong>de</strong> geschiktste locatie voor kleine windturbines,<br />
terwijl twee van <strong>de</strong> drie provincies kleine windturbines in het lan<strong>de</strong>lijk gebied (willen) weren.<br />
Vanuit onze ervaringen vanuit beleidsmonitoring geven wij <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> aanbeveling mee:<br />
Het in <strong>de</strong> toekomst opnemen van kleine windturbines in staatsblad 410 (Besluit bouwvergunningvrije en<br />
licht-bouwvergunningplichtige bouwwerken) van <strong>de</strong> overheid. Het opnemen van KWT’s in dit besluit<br />
dient echter on<strong>de</strong>r bepaal<strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong>n te gebeuren. De belangrijkste voorwaar<strong>de</strong> moet zijn dat <strong>de</strong><br />
KWT’s alleen bouwvergunningvrij op bedrijventerreinen mogen wor<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
Technische monitoring<br />
• De opbrengst verschilt per type en per locatie;<br />
• Door (tij<strong>de</strong>lijke) uitval van turbines hebben een aantal turbines weinig gegevens en/ of electriciteit<br />
opgeleverd in het project<br />
• De gerealiseer<strong>de</strong> opbrengst is vaak maximaal 50% van <strong>de</strong> verwachte opbrengst;<br />
• De lage opbrengsten wor<strong>de</strong>n op bedrijventerreinen soms verklaard door turbulentie, maar liggen<br />
hoofdzakelijk aan verschillen<strong>de</strong> fouten in <strong>de</strong> turbines zelf;<br />
• Vanuit opbrengst gere<strong>de</strong>neerd is het lan<strong>de</strong>lijk gebied <strong>de</strong> meest geschikte omgeving voor kleine windturbines.<br />
Vanuit onze ervaringen vanuit <strong>de</strong> technische monitoring geven wij <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> aanbeveling mee:<br />
4
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
De kleine windturbine behoeft nog een behoorlijke technische doorontwikkeling, waarbij <strong>de</strong> terugverdientij<strong>de</strong>n<br />
in ie<strong>de</strong>r geval teruggebracht moeten wor<strong>de</strong>n naar een termijn binnen <strong>de</strong> technische levensduur<br />
van <strong>de</strong> turbines. Met die ontwikkeling zou <strong>de</strong> huidige markt, van mensen met een zeker i<strong>de</strong>alisme,<br />
behou<strong>de</strong>n kunnen blijven. <strong>Voor</strong> commerciële groei zou een aanzienlijker doorontwikkeling nodig zijn. De<br />
bijdrage die kleine windturbines op dit moment lijken te kunnen leveren in een duurzame energievoorziening<br />
moeten vooral wor<strong>de</strong>n aanschouwd op het niveau van een locatie en niet op het niveau van een<br />
bijdrage in een totale duurzame energievoorziening.<br />
Sociale monitoring<br />
• De mening van locatiehou<strong>de</strong>rs over aspecten als geluid, trilling, on<strong>de</strong>rhoud en vormgeving loopt<br />
behoorlijk uiteen.<br />
• Een aandachtspunt is <strong>de</strong> mate van uitval/storing en <strong>de</strong> verhouding van kosten en baten (zelfs inclusief<br />
<strong>de</strong> in het project aan <strong>de</strong> aankoop gekoppel<strong>de</strong> subsidie).<br />
• Er is behoefte aan realistische informatie over te verwachten opbrengsten.<br />
De ervaringen vanuit <strong>de</strong> sociale monitoring on<strong>de</strong>rsteunen <strong>de</strong> ervaringen vanuit <strong>de</strong> beleids- en technische<br />
monitoring. De kleine windturbine blijkt toch nog een markt in ontwikkeling te zijn, wellicht zelfs één<br />
die in <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>rschoenen staat. De ontwikkeling die nodig is wordt ook gezien door <strong>de</strong> markt zelf, getuige<br />
een recent initiatief om tot een branchevereniging te komen. De branchevereniging zou <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />
fabrikanten kunnen helpen van elkaar te leren en kan een kennis- en informatiepunt zijn rondom realistisch<br />
te verwachten opbrengsten en voor zaken die spelen rondom vergunningen.<br />
Conclusie<br />
Om terug te komen op <strong>de</strong> doelstelling van het project en een conclusie te trekken over <strong>de</strong> omgeving<br />
waarin een windturbine het meest tot zijn recht komt, rekening hou<strong>de</strong>nd met alle bovengenoem<strong>de</strong> aspecten,<br />
kunnen we constateren dat een voorzichtige conclusie mogelijk is. Vanuit beleids- en sociaal oogpunt<br />
is <strong>de</strong> meest geschikte locatie het bedrijventerrein. Vanuit <strong>de</strong> techniek zou het bedrijventerrein twee<strong>de</strong><br />
keuze zijn na lan<strong>de</strong>lijk gebied. In Drenthe wor<strong>de</strong>n kleine windturbines in het lan<strong>de</strong>lijk gebied geweerd,<br />
GS van Fryslân heeft het voornemen dat te doen. Indien een turbine goed wordt geplaatst, rekening hou<strong>de</strong>nd<br />
met turbulentie, is het bedrijventerrein toch <strong>de</strong> meest aan te bevelen optie.<br />
Discussie<br />
Doordat er min<strong>de</strong>r turbines geplaatst zijn dan gepland is het lastiger om conclusies te trekken uit met<br />
name <strong>de</strong> sociale en <strong>de</strong> technische monitoring. Fortis win<strong>de</strong>nergy heeft vijf turbines geplaatst in het project,<br />
Turby vier. Daarmee kleuren <strong>de</strong> aanpak en <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong>ze fabrikanten sterk <strong>de</strong> uitslag van <strong>de</strong><br />
monitoring. Wat betreft <strong>de</strong> technische monitoring is zeker een relevant beeld ontstaan. Echter, wanneer<br />
er meer <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> type turbines in verschillen<strong>de</strong> omgevingen geplaatst had<strong>de</strong>n kunnen wor<strong>de</strong>n, had<strong>de</strong>n<br />
er wellicht eenduidiger conclusies getrokken kunnen wor<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> oorzaak van een lagere opbrengst.<br />
In het rapport over <strong>de</strong> technische monitoring is zo goed mogelijk aangegeven welke oorzaken plausibel<br />
lijken te zijn. De conclusies die wij trekken in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>elrapporten en <strong>de</strong>ze <strong>brochure</strong> geven een<br />
richting aan, maar zijn niet hard te noemen.<br />
Afsluitend<br />
Het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>! is in Ne<strong>de</strong>rland het eerste project waarin ervaring is opgedaan met het<br />
plaatsen van kleine windturbines in <strong>de</strong> praktijk. Het praktijkexperiment zoals dat was bedoeld is daarmee<br />
zeker geslaagd. De resultaten laten zien dat het plaatsen van kleine windturbines in <strong>de</strong> praktijk niet meevalt,<br />
maar ook dat eenmaal geplaatste turbines vaak niet voldoen aan <strong>de</strong> verwachting.<br />
5
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Eveneens kan wor<strong>de</strong>n vastgesteld dat in <strong>de</strong> hele keten: van fabricage van <strong>de</strong> turbine tot aan voorlichting,<br />
verkoop, plaatsing, service en on<strong>de</strong>rhoud nog het nodige verbeterd kan wor<strong>de</strong>n. Kortom, het betreft hier<br />
een markt en een product in ontwikkeling. Beleid zou <strong>de</strong>ze ontwikkeling kunnen on<strong>de</strong>rsteunen. Gezien<br />
<strong>de</strong> resultaten van het project zou dat wellicht in het soort praktijkprojecten als <strong>de</strong>ze moeten gebeuren.<br />
<strong>Voor</strong> grootschalige stimulering lijkt het nog te vroeg.<br />
Turby; Milieudienst <strong>Groningen</strong><br />
Provane Assen<br />
Stormscha<strong>de</strong> Eenrum<br />
Fortis; Hoogkerk<br />
6
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
2. BELEIDSMONITORING<br />
Inleiding<br />
Naast <strong>de</strong> voortduren<strong>de</strong> aandacht voor <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re technische ontwikkeling ten aanzien van kleine windturbines<br />
(KWT’s), verdient ook <strong>de</strong> beleidsmatige en procedurele kant rondom <strong>de</strong> plaatsing van KWT’s <strong>de</strong><br />
nodige aandacht. Vandaar dat er binnen het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong> voor gekozen is juist dit on<strong>de</strong>rwerp<br />
één van <strong>de</strong> hoofdpijlers te laten zijn.<br />
Doelstelling<br />
Binnen het on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el Beleid & regelgeving hebben we in het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong> <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> twee<br />
hoofdvragen centraal gesteld:<br />
Waar bevin<strong>de</strong>n zich <strong>de</strong> grootste knelpunten in <strong>de</strong> procedure tot aan plaatsing van <strong>de</strong> kleine windturbines?<br />
Hoe kan in <strong>de</strong> toekomst beter wor<strong>de</strong>n gehan<strong>de</strong>ld om makkelijker en sneller over te <strong>gaan</strong> tot het plaatsen<br />
van kleine windturbines?<br />
Werkwijze<br />
Er is voor gekozen om <strong>de</strong>ze vragen te beantwoor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> hand van <strong>de</strong> ervaringen bij 10 locaties binnen<br />
het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>. De locaties zijn zo geselecteerd dat er gevarieer<strong>de</strong> en voldoen<strong>de</strong> informatie<br />
is verkregen. We hebben interviews afgenomen bij <strong>de</strong> gemeenten waar <strong>de</strong> plaatsing van <strong>de</strong> turbine heeft,<br />
had moeten, of nog moest plaatsvin<strong>de</strong>n. Aanvullend daarop is bij een aantal locatiehou<strong>de</strong>rs telefonisch<br />
informatie ingewonnen over hoe zij <strong>de</strong> procedures hebben ervaren.<br />
We hebben eveneens gekeken naar <strong>de</strong> beleidspositie vanuit <strong>de</strong> drie noor<strong>de</strong>lijke provincies ten aanzien<br />
van kleine windturbines. Alvorens ver<strong>de</strong>r te <strong>gaan</strong> met <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong> beleidsmonitoring op<br />
gemeentelijk niveau, <strong>gaan</strong> wij eerst kort in op <strong>de</strong> standpunten per provincie:<br />
- <strong>Provincie</strong> <strong>Groningen</strong>: maximale ashoogte 15 meter vanaf het maaiveld;<br />
- <strong>Provincie</strong> Drenthe: kleine windturbines wor<strong>de</strong>n gestimuleerd in het gebouw<strong>de</strong> gebied, maar wor<strong>de</strong>n<br />
niet toegestaan in het lan<strong>de</strong>lijk gebied;<br />
- <strong>Provincie</strong> Fryslân: overweegt om <strong>de</strong> plaatsing van kleine windturbines (wiek van maximaal 3,5 meter)<br />
in het buitengebied tegen te <strong>gaan</strong>.<br />
Hieron<strong>de</strong>r lichten wij <strong>de</strong> han<strong>de</strong>len<strong>de</strong> personen en instanties met betrekking tot het plaatsen van een<br />
KWT na<strong>de</strong>r toe.<br />
Gemeenten<br />
Het betreft <strong>de</strong> gemeenten waarbij een aanvraag voor het plaatsen van een KWT heeft plaatsgevon<strong>de</strong>n<br />
binnen het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>.<br />
Milieuwetgeving<br />
Alle overhe<strong>de</strong>n hebben <strong>de</strong> taak om het milieu te beschermen en te verbeteren. <strong>Voor</strong> het verbeteren en beschermen<br />
van het milieu kan gedacht wor<strong>de</strong>n aan lucht, geluid, water, bo<strong>de</strong>m, afval. Om daadwerkelijke resultaten voor het<br />
milieu te boeken is het noodzakelijk dat <strong>de</strong> milieuregels wor<strong>de</strong>n nageleefd. Met dit on<strong>de</strong>rwerp wordt bekeken in<br />
hoeverre het plaatsen van KWT’s te maken heeft met <strong>de</strong> milieuwetgeving.<br />
7
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Bestemmingsplan<br />
In het bestemmingsplan wor<strong>de</strong>n gebruik en bouwmogelijkhe<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> grond in een gemeente voor ie<strong>de</strong>reen<br />
vastgelegd. Een bouwvergunning kan wor<strong>de</strong>n verleend als een bouwwerk overeenkomstig is met <strong>de</strong> bepalingen<br />
die in het bestemmingsplan zijn opgenomen. Als dat niet het geval is kan via een art.19 procedure van <strong>de</strong> Wet op <strong>de</strong><br />
Ruimtelijke Or<strong>de</strong>ning met een on<strong>de</strong>rbouwing vrijstelling van het bestemmingsplan wor<strong>de</strong>n verleend. Op basis van <strong>de</strong><br />
vrijstelling kan dan alsnog een bouwvergunning wor<strong>de</strong>n verstrekt.<br />
Fabrikanten / leveranciers<br />
Bij het project zijn 6 verschillen<strong>de</strong> fabrikanten / leveranciers betrokken.<br />
Locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
On<strong>de</strong>r locatiehou<strong>de</strong>rs verstaan we <strong>de</strong> particulieren of <strong>de</strong> bedrijven waar <strong>de</strong> windturbine is geplaatst, wordt<br />
geplaatst of nog moest wor<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
Omgeving / omwonen<strong>de</strong>n<br />
In aanvulling op <strong>de</strong> bovengenoem<strong>de</strong> actoren kan ook <strong>de</strong> omgeving/omwonen<strong>de</strong>n invloed hebben op <strong>de</strong><br />
behan<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong> aanvraag. Zij hebben <strong>de</strong> mogelijkheid tot het indienen van zienswijzen (bezwaren).<br />
Locatiehou<strong>de</strong>r<br />
Vergunningsaanvraag<br />
Gemeente<br />
Communicatie<br />
Fabrikant / leverancier<br />
Behan<strong>de</strong>ling aanvraag<br />
Bestemmingsplan<br />
Welstandstoezicht<br />
Milieuwetgeving<br />
Hin<strong>de</strong>r / bezwaren<br />
V<br />
Of<br />
X<br />
Omgeving / omwonen<strong>de</strong>n<br />
<strong>Voor</strong> <strong>de</strong> interviews hebben we een vragenlijst opgesteld die telkenmale was aangepast aan <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />
locatie. De volgen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen zijn hierin aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> geweest:<br />
Bezwaren / omgeving<br />
Bij het plaatsen van een KWT kan het gebeuren dat er hin<strong>de</strong>r ontstaat voor <strong>de</strong> omgeving. Hin<strong>de</strong>r die is ontstaan of<br />
eventuele bezwaren die zijn ingediend wor<strong>de</strong>n binnen dit on<strong>de</strong>rwerp behan<strong>de</strong>ld.<br />
8
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Welstandstoezicht<br />
Door mid<strong>de</strong>l van het welstandstoezicht wordt getoetst of bouwwerken voldoen aan ‘re<strong>de</strong>lijke eisen van welstand’. In<br />
het ka<strong>de</strong>r van het welstandstoezicht wordt <strong>de</strong> architectuur van bouwwerken beoor<strong>de</strong>eld in relatie tot <strong>de</strong> omgeving.<br />
Sinds 1 januari 2003 geldt een nieuwe woningwet. Deze wet eist dat gemeenten zelf normen voor welstandstoezicht<br />
opstellen, <strong>de</strong>ze moeten wor<strong>de</strong>n vastgelegd in een welstandnota. Elke gemeente heeft dus verschillen<strong>de</strong> normen ten<br />
aanzien van welstand.<br />
• Bestemmingsplan<br />
• Welstandstoezicht<br />
• Milieuwetgeving<br />
• Looptijd<br />
• Bezwaren / omgeving<br />
• Opmerkingen<br />
<strong>Wind</strong>si<strong>de</strong>,<br />
Aeolus (artist<br />
impression)<br />
Resultaten<br />
Het is goed om op te merken dat het meren<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> meegenomen aanvragen en plaatsingen op<br />
bedrijventerreinen heeft plaatsgevon<strong>de</strong>n. Zeven van <strong>de</strong> tien locaties betreffen bedrijventerreinen, twee het<br />
lan<strong>de</strong>lijk gebied en slechts één een woonomgeving. Van <strong>de</strong> aanvragen zijn er zes gedaan door bedrijven,<br />
drie door gemeenten en één door een particulier.<br />
Bestemmingsplan<br />
<strong>Voor</strong> <strong>de</strong> bouwvergunning wordt <strong>de</strong> aanvraag getoetst aan het bestemmingsplan van <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> locatie.<br />
Ons is gebleken dat er geen specifiek beleid is voor KWT’s. De KWT’s wor<strong>de</strong>n behan<strong>de</strong>ld als bouwwerk.<br />
In enkele gemeenten (twee in Fryslân, één in Drenthe) is wel beleid voor windturbines in het algemeen in<br />
het bestemmingsplan opgenomen.<br />
In drie gevallen vol<strong>de</strong>ed het bestemmingsplan. In vijf gevallen is een vrijstellingsprocedure doorlopen,<br />
waarvan twee art.19, twee art.15 en één art.17 procedure. Eén aanvraag moest nog wor<strong>de</strong>n getoetst en bij<br />
één locatie is geen contact met <strong>de</strong> gemeente geweest.<br />
Welstandstoezicht<br />
In <strong>de</strong> meeste gevallen is positief geadviseerd door <strong>de</strong> welstandscommissie. Vier locaties zijn meteen positief<br />
beoor<strong>de</strong>eld en één locatie is positief beoor<strong>de</strong>eld nadat een aantal aanpassingen was doorgevoerd. Drie<br />
adviezen zijn negatief en één vergunning was nog in procedure. <strong>Voor</strong> één locatie is een art.17 vrijstellingsprocedure<br />
(tij<strong>de</strong>lijke vergunning) doorlopen en hier is welstand niet in beeld geweest.<br />
Milieuwetgeving<br />
Een KWT met een rotordiameter van kleiner dan 2 meter is geen inrichting in <strong>de</strong> zin van <strong>de</strong> Wet milieubeheer<br />
en kan, indien het past in huidige vergunning of AMvB, geplaatst wor<strong>de</strong>n indien <strong>de</strong> ‘wijziging in<br />
inrichting’ wordt gemeld. Als <strong>de</strong> rotordiameter groter is dan 2 meter is een windturbine wel een inrichting<br />
in <strong>de</strong> zin van <strong>de</strong> Wet milieubeheer. Indien <strong>de</strong> KWT voldoet aan <strong>de</strong> voorschriften uit het ‘besluit voorzieningen<br />
en installaties’ is <strong>de</strong> KWT een vergunningsvrije inrichting. Ook in <strong>de</strong>ze situatie is het mel<strong>de</strong>n van<br />
een ‘wijziging in inrichting’ voldoen<strong>de</strong>. Alleen als een KWT niet binnen <strong>de</strong> gestel<strong>de</strong> voorschriften blijft<br />
van <strong>de</strong> huidige vergunning of AMvB en ,besluit voorzieningen en installaties, niet van toepassing is, moet<br />
een milieuvergunning wor<strong>de</strong>n aangevraagd.<br />
9
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Looptijd<br />
De looptijd betreft <strong>de</strong> lengte van perio<strong>de</strong> waarin <strong>de</strong> gehele procedure is doorlopen. Hierin wordt meegenomen<br />
wanneer <strong>de</strong> eerste contacten tussen aanvrager en vergunningverlener zijn geweest, of en wanneer een eventueel<br />
schetsplan is ingediend, en wanneer <strong>de</strong> uitein<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong>finitieve aanvraag is ingediend. Tot slot hoelang <strong>de</strong> afhan<strong>de</strong>ling<br />
van <strong>de</strong> aanvraag heeft geduurd en ook wanneer <strong>de</strong> turbine eventueel is geplaatst.<br />
In zes van <strong>de</strong> tien meegenomen situaties is het bij een melding ‘wijziging in inrichting’ gebleven. Bij één<br />
locatie is geen contact met <strong>de</strong> gemeente geweest, maar zou het waarschijnlijk ook bij een melding zijn<br />
gebleven. <strong>Voor</strong> twee locaties heeft aanpassing in <strong>de</strong> milieuvergunning moeten plaatsvin<strong>de</strong>n. Op één locatie<br />
is <strong>de</strong> milieuvergunningsprocedure gestopt, omdat bekend werd dat <strong>de</strong> bouwvergunning niet kon wor<strong>de</strong>n<br />
verleend en het niet meer nodig was.<br />
Bezwaren/ omgeving<br />
Op zeven van <strong>de</strong> tien locaties zijn geen bezwaren ingediend en wordt er geen hin<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> turbine<br />
on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n. Op één locatie (Milieudienst <strong>Groningen</strong>) produceert <strong>de</strong> turbine bij veel wind wel geluid.<br />
Het geluid wordt echter in <strong>de</strong> meeste gevallen overstemd door an<strong>de</strong>re geluidsbronnen op het terrein. Op<br />
één locatie (Zweeloo, gemeente Coevor<strong>de</strong>n) is wel bezwaar gemaakt door omwonen<strong>de</strong>n die bang zijn voor<br />
geluidsoverlast. Zij wonen echter op een dusdanige afstand van <strong>de</strong> te plaatsen turbine dat dit niet ver<strong>de</strong>r<br />
wordt meegenomen (afstand groter dan vier maal <strong>de</strong> masthoogte). De op het stadskantoor in Leeuwar<strong>de</strong>n<br />
geplaatste KWT, tot slot, is stilgezet vanwege door omwonen<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n geluidsoverlast.<br />
Aanvullen<strong>de</strong> opmerkingen<br />
Enkele malen is vanuit <strong>de</strong> gemeente aangegeven dat <strong>de</strong> bouwvergunningsaanvraag niet altijd in eerste<br />
instantie compleet of juist is ingediend. Dit is voor drie locaties een belangrijke re<strong>de</strong>n geweest voor het<br />
langer duren van <strong>de</strong> procedure.<br />
Conclusies en aanbevelingen<br />
De grootste vertraging in <strong>de</strong> procedure tot aan plaatsing van <strong>de</strong> kleine windturbines (KWT’s) treedt op bij<br />
het uitvoeren van vrijstellingsprocedures door gemeenten en provincies. Door <strong>de</strong> hoogte van <strong>de</strong> KWT’s<br />
voldoen <strong>de</strong>ze vaak niet aan <strong>de</strong> eisen van het bestemmingsplan. Een vrijstellingsprocedure is nodig om<br />
een bouwvergunning te verlenen voor een bouwwerk dat niet voldoet aan <strong>de</strong>ze eisen. <strong>Voor</strong> vijf van <strong>de</strong> tien<br />
on<strong>de</strong>rzochte locaties is een <strong>de</strong>rgelijk procedure doorlopen. Eén locatie waarvoor een aanvraag heeft plaatsgevon<strong>de</strong>n<br />
heeft een nieuw bestemmingsplan. Ook hier is nu het doorlopen van een vrijstellingsprocedure<br />
noodzakelijk. Het is <strong>de</strong> art.19 vrijstellingsprocedure die voor <strong>de</strong> meeste vertraging zorgt. Deze procedure<br />
is erg uitgebreid en heeft een lange doorlooptijd. De art.15 procedure zorgt ook voor vertraging. Deze<br />
procedure kan op gemeentelijk niveau wor<strong>de</strong>n doorlopen.<br />
Procedurele vertraging heeft zich ver<strong>de</strong>r voorgedaan doordat <strong>de</strong> aanvraag door <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>r/fabrikant<br />
van <strong>de</strong> windturbine niet altijd compleet wordt ingediend. In drie van <strong>de</strong> tien on<strong>de</strong>rzochte locaties kon <strong>de</strong><br />
vergunningsaanvraag niet meteen in behan<strong>de</strong>ling wor<strong>de</strong>n genomen door bijvoorbeeld: fouten in constructieberekening,<br />
ontbreken situatietekening met maatvoering, ontbreken geluidsrapporten.<br />
Welstandstoezicht heeft voor het plaatsen van KWT’s op bedrijventerreinen in alle on<strong>de</strong>rzochte locaties<br />
positief geadviseerd. Hieruit kan wor<strong>de</strong>n afgeleid dat welstandscommissies bedrijventerreinen geschikte<br />
locaties vin<strong>de</strong>n voor KWT’s. In het lan<strong>de</strong>lijk gebied daarentegen is het advies twee keer negatief geweest.<br />
10
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Hieruit kan voorzichtig wor<strong>de</strong>n afgeleid dat het lan<strong>de</strong>lijk gebied als min<strong>de</strong>r geschikt voor het plaatsen van<br />
KWT’s wordt gezien.<br />
Milieuwetgeving is vaak van toepassing op KWT’s. In bijna alle gevallen is het ‘besluit voorzieningen &<br />
installaties’ van toepassing. Door dit besluit hoeft alleen een wijziging in <strong>de</strong> inrichting gemeld te wor<strong>de</strong>n.<br />
In twee gevallen was dit niet mogelijk, op <strong>de</strong>ze locaties heeft zon<strong>de</strong>r problemen of vertragingen aanpassing<br />
in <strong>de</strong> milieuvergunning plaatsgevon<strong>de</strong>n.<br />
Vanuit <strong>de</strong> omgeving wor<strong>de</strong>n bijna geen bezwaren ingediend. De KWT’s veroorzaken tot dusver bekend<br />
vrijwel geen hin<strong>de</strong>r. Een belangrijke uitzon<strong>de</strong>ring betreft <strong>de</strong> plaatsing van een KWT op het stadskantoor<br />
in Leeuwar<strong>de</strong>n. Deze is stilgezet vanwege on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n geluidsoverlast.<br />
Aanbeveling<br />
Vanuit onze ervaringen geven wij <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> aanbeveling mee:<br />
het in <strong>de</strong> toekomst opnemen van kleine windturbines in staatsblad 410 (Besluit bouwvergunningvrije en<br />
licht-bouwvergunningplichtige bouwwerken) van <strong>de</strong> overheid. Het opnemen van KWT’s in dit besluit<br />
dient echter on<strong>de</strong>r bepaal<strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong>n te gebeuren. De belangrijkste voorwaar<strong>de</strong> moet zijn dat <strong>de</strong><br />
KWT’s alleen bouwvergunningvrij op bedrijventerreinen mogen wor<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
Ingebruikneming van <strong>de</strong> windturbine in het milieupark Assen<br />
Michel Berends, leverancier; Johan Kuikman, Fortis<br />
win<strong>de</strong>nergie en Alex Langius, milieuwethou<strong>de</strong>r Assen.<br />
11
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
3. TECHNISCHE EN ECONOMISCHE<br />
MONITORING<br />
Inleiding en doelstelling<br />
Doel van <strong>de</strong> technische en economische monitoring was om te on<strong>de</strong>rzoeken:<br />
• hoeveel energie in kWh <strong>de</strong> turbines produceren;<br />
• hoeveel dit in euro’s is<br />
• en wat daarbij <strong>de</strong> terugverdientijd is.<br />
<strong>Voor</strong>af waren er hypotheses geformuleerd over <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen waarom <strong>de</strong> gerealiseer<strong>de</strong> prestaties lager, of<br />
eventueel hoger, waren dan verwacht. Als belangrijkste re<strong>de</strong>n werd een mogelijk lagere of hogere windsnelheid<br />
gekozen. Daarom zijn metingen van windsnelhe<strong>de</strong>n op locaties uitgevoerd om dat te on<strong>de</strong>rzoeken.<br />
Werkwijze<br />
Om te kijken hoeveel <strong>de</strong> kleine turbines presteren zijn meterstan<strong>de</strong>n bijgehou<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
zelf. Deze zijn doorgegeven aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker.<br />
Deze prestaties zijn vergeleken met <strong>de</strong> theoretisch te verwachten prestaties. Deze zijn berekend op basis<br />
van vermogenscurves en voorkomen<strong>de</strong> windsnelhe<strong>de</strong>n. Of, als <strong>de</strong> curve niet voor han<strong>de</strong>n was, door schattingen.<br />
Als voorbeeld kan <strong>de</strong> berekening gel<strong>de</strong>n die voor <strong>de</strong> Fortis Montana gemaakt is.<br />
Om <strong>de</strong> werkelijke gelever<strong>de</strong> prestaties te kunnen beoor<strong>de</strong>len wordt hierna <strong>de</strong> theoretisch te verwachten<br />
opbrengst berekend. Hiertoe wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vermogenscurve en <strong>de</strong> voorkomen<strong>de</strong> windsnelhe<strong>de</strong>n gecombineerd.<br />
Op <strong>de</strong> website van Fortis is <strong>de</strong> vermogenscurve van <strong>de</strong> Montana te vin<strong>de</strong>n. In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> grafiek is<br />
<strong>de</strong>ze overgenomen.<br />
vermogenscurve Montana<br />
kW<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
0 5 10 15 20 25 30<br />
windsnelheid<br />
Grafiek 1. Vermogenscurve Fortis Montana<br />
12
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Als <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> windsnelhe<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> afgelopen 30 jaar van het meteorologisch station Eel<strong>de</strong><br />
wor<strong>de</strong>n losgelaten op <strong>de</strong>ze vermogenscurve ontstaat het beeld van <strong>de</strong> productie zoals in grafiek 1 is te<br />
zien.<br />
potentiële energieopbrengst Montana<br />
kWh<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
0 5 10 15 20 25 30<br />
windsnelheid<br />
Grafiek 2. Potentiële energieopbrengst Montana.<br />
De totale verwachte jaarproductie kan berekend wor<strong>de</strong>n op 5000 tot 7000 kWh. Dit is “on<strong>de</strong>r i<strong>de</strong>ale<br />
omstandighe<strong>de</strong>n”. Dat wil zeggen dat er lokaal geen obstakels zijn die <strong>de</strong> wind remmen of die tot turbulentie<br />
lei<strong>de</strong>n.<br />
De vergelijkbare berekening leid<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> Turby tot een theoretische jaaropbrengst van 1500 tot 2000<br />
kWh.<br />
<strong>Voor</strong>af waren er hypotheses geformuleerd over <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen waarom <strong>de</strong> gerealiseer<strong>de</strong> prestaties lager, of<br />
eventueel hoger, waren dan verwacht. Als belangrijkste re<strong>de</strong>n werd een mogelijk lagere of hogere windsnelheid<br />
gekozen. Daarom zijn metingen van windsnelhe<strong>de</strong>n op locaties uitgevoerd om dat te on<strong>de</strong>rzoeken.<br />
Resultaten<br />
Niet alle turbines op locatie hebben gewerkt; meestal vanwege technische mankementen, één keer me<strong>de</strong><br />
door problemen met het verkrijgen van <strong>de</strong> vereiste vergunning.<br />
Van <strong>de</strong> 14 geplaatste turbines zijn er slechts 9 die echt tot productie komen. De turbines die wel werken,<br />
presteren over het algemeen veel min<strong>de</strong>r energie dan verwacht. On<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabel geeft het overzicht van<br />
<strong>de</strong> gerealiseer<strong>de</strong> producties.<br />
13
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Tabel 1. Productieresultaten<br />
Type turbine<br />
Locatie<br />
Looptijd meting(en)<br />
productie<br />
Totale productie<br />
in kWh<br />
Fortis Montana<br />
5 Kw<br />
Hoogkerk November 2004 tot <strong>de</strong>cember 2005<br />
December 2005 tot <strong>de</strong>cember 2006<br />
3069<br />
2800<br />
3069<br />
2800<br />
Tolbert April 2005 – januari 2007 1996 1663<br />
Assen 1 Augustus 2006 –<br />
Oktober 2007 1827 1566<br />
Assen 2 Juni 2006 – februari 2007 560 750<br />
Fortis Alize 10 kW Dronrijp <strong>Voor</strong>jaar 2005 Heeft niet gedraaid -<br />
Turby <strong>Groningen</strong> Gasunie Juli 2006 – april 07 240 288<br />
<strong>Groningen</strong><br />
Januari 06 – januari 07 260 260<br />
Milieudienst<br />
Leeuwar<strong>de</strong>n Juli 2006 Gestopt wegens geluidsoverlast -<br />
stadskantoor<br />
Ferwou<strong>de</strong> September 2006 -<br />
546 504<br />
Oktober 2007<br />
H-Energiesystemen Eenrum Juni 2006 - mei 2007 2578 2812<br />
Wirdum Mei 2005 – mei 2006<br />
Mei 2006 – mei 2007<br />
Geen meter, gebaseerd op<br />
schatting min<strong>de</strong>rverbruik<br />
38000<br />
28700<br />
<strong>Wind</strong>turbojet Coevor<strong>de</strong>n Oktober 2007 Nog niet geplaatst -<br />
Provane De Wol<strong>de</strong>n September 2006 Stormscha<strong>de</strong>, in herstel -<br />
<strong>Wind</strong>si<strong>de</strong> Sexbierum Juli 2005 Geen meter Productie gestopt<br />
Productie per jaar<br />
in kWh<br />
Als <strong>de</strong> realisatie wordt uitgezet tegen <strong>de</strong> theoretisch verwachte opbrengst ontstaat het beeld zoals dat in<br />
on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabel te vin<strong>de</strong>n is.<br />
Tabel 2. Vergelijking realisatie en verwachting.<br />
Type turbine Locatie Verwachte<br />
jaarproductie<br />
14<br />
Gemeten<br />
jaarproductie<br />
Fortis Montana 5 kW Hoogkerk 5000 Jaar 1: 3069<br />
Jaar 2: 2800<br />
Tolbert 5000 1633 32%<br />
Assen 1 5000 1566 31%<br />
Assen 2 5000 750 15%<br />
Fortis Alize 10 kW Dronrijp 5000 .- -<br />
Turby <strong>Groningen</strong>: Gasunie 1500 288 19%<br />
<strong>Groningen</strong> Milieudienst<br />
1500 260 17%<br />
Leeuwar<strong>de</strong>n stadskantoor<br />
1500 - -<br />
Ferwou<strong>de</strong> 1500 546 36%<br />
H-Energiesystemen Eenrum 37500 2578 7%<br />
Wirdum 22500 Jaar 1: 38000<br />
Jaar 2: 28700-<br />
Coevor<strong>de</strong>n - - -<br />
Provane De Wol<strong>de</strong>n 5000 - -<br />
<strong>Wind</strong>si<strong>de</strong> Sexbierum 3000 - -<br />
Realisatie als % van <strong>de</strong><br />
verwachting<br />
60%<br />
56%<br />
168%<br />
128%
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Ver<strong>de</strong>r uitgewerkt ziet het beeld van <strong>de</strong> prestaties er per locatie dan als volgt uit:<br />
• Van <strong>de</strong> Fortis Montana zijn er vier opgesteld binnen het project. Ze leveren 15 – 60% van <strong>de</strong> productie<br />
die vooraf was ingeschat. Dit was afhankelijk van <strong>de</strong> locatie. Bij één locatie, gelegen aan <strong>de</strong> rand van<br />
een bebouwd gebied met het buitengebied, was <strong>de</strong> productie 60%. De an<strong>de</strong>re drie turbines, mid<strong>de</strong>n op<br />
bedrijventerreinen, kwamen niet ver<strong>de</strong>r dan 30%.<br />
• De Fortis Alize heeft niet geproduceerd. Dit kwam door technische en juridische problemen.<br />
• Van <strong>de</strong> vier geplaatste Turby’s hebben er drie kunnen werken. Eén is stilgezet vanwege geluidsoverlast.<br />
De productie van <strong>de</strong> overgebleven Turby’s komt uit op maximaal 20% van <strong>de</strong> verwachting.<br />
De Turby produceert in principe bij een windsnelheid tussen <strong>de</strong> 5 en 14 meter per secon<strong>de</strong>. Hij is niet<br />
zelfstartend. Bij te weinig wind start hij één maal per 10 minuten door stroom toe te voeren. Boven een<br />
bepaald maximum slaat hij uit vanwege veiligheidsoverwegingen. En ook dan start hij één maal per 10<br />
minuten.<br />
In <strong>de</strong> praktijk is bij één locatie gebleken dat hij al bij 8 m/sec weer uit slaat. Hij produceert dus slechts<br />
tussen <strong>de</strong> 5 en 8 m/sec. Dit kan als voornaamste oorzaak genoemd wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> lage productie. De<br />
fabrikant werkt aan verbetering.<br />
• De Provane is door stormscha<strong>de</strong> niet aan produceren toegekomen.<br />
• De turbine van H-Energiesystemen, van het type H-800, heeft 170% geleverd van <strong>de</strong> verwachting. Dit<br />
is echter een geval waar geen meter aanwezig is, het is een schatting van <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>r op basis van<br />
min<strong>de</strong>rverbruik.<br />
• De turbine van H-Energiesystemen van type H-1000 heeft slechts 10% geleverd van <strong>de</strong> verwachting.<br />
De oorzaak lijkt een systeemfout.<br />
• De <strong>Wind</strong>turbojet van H-Energiesystemen is nog niet geplaatst vanwege langlopen<strong>de</strong> procedures.<br />
• De turbine van het type WS4-C van <strong>Wind</strong>si<strong>de</strong> heeft nauwelijks kunnen presteren door problemen in<br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rbouw.<br />
Mogelijke oorzaken afwijking realisatie en verwachting.<br />
Om te proberen een verklaring te vin<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> productieresultaten zijn er op locaties windmetingen<br />
verricht. Op vijf locaties zijn elk ongeveer elf metingen verricht. De steekproef was te klein om uitspraken<br />
te doen voor langere perio<strong>de</strong>n. Er is een eerste indruk ontstaan over windsnelhe<strong>de</strong>n die voor locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
enig inzicht verschaft in <strong>de</strong> windsnelheid ter plaatse.<br />
Er is een serieuze indruk ontstaat dat <strong>de</strong> Montana’s op bedrijventerreinen last hebben van min<strong>de</strong>r wind en<br />
turbulentie.<br />
Turby; Leeuwar<strong>de</strong>n<br />
<strong>Wind</strong>si<strong>de</strong>; Aeolus<br />
H-energiesystemen; Wirdum<br />
15
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
<strong>Voor</strong> an<strong>de</strong>re locaties zijn er geen eenduidige uitkomsten van <strong>de</strong> windmetingen. Echter voor <strong>de</strong> locatie van<br />
<strong>de</strong> H-800 kan gezegd wor<strong>de</strong>n dat het tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> metingen goed waai<strong>de</strong> en dat er toch nauwelijks productie<br />
was. Dit leidt tot <strong>de</strong> conclusie dat <strong>de</strong> lage productie aan <strong>de</strong> turbine zelf te wijten is.<br />
Als mogelijke an<strong>de</strong>re verklaring voor <strong>de</strong> lage productiecijfers bij meer<strong>de</strong>re turbines, is het i<strong>de</strong>e dat <strong>de</strong><br />
omvormers tot verliezen lei<strong>de</strong>n.<br />
De terugverdientij<strong>de</strong>n zijn in <strong>de</strong> praktijk erg lang, afgezien van <strong>de</strong> molen van 15 kW van H-energiesystemen.<br />
Ze zijn meer dan 30 jaar.<br />
Tabel 3. Terugverdientij<strong>de</strong>n (in jaren) in theorie en in het project<br />
Type<br />
In theorie<br />
Bij realisatie zoals<br />
in project<br />
Montana rand bebouwing 19 31<br />
Montana bedrijventerrein 19 78<br />
Alize 19 -<br />
Turby 60 280<br />
H-800 12 6<br />
H-1000 8 -<br />
Provane 14 -<br />
<strong>Wind</strong>si<strong>de</strong> WS-4 38 -<br />
<strong>Wind</strong>si<strong>de</strong><br />
Conclusie en aanbevelingen<br />
Afron<strong>de</strong>nd moet gesteld wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> productie van <strong>de</strong> turbines laag was, eigenlijk veel te laag. De fabrikanten<br />
zullen aan <strong>de</strong> ontwikkeling van hun product moeten werken willen zij kans maken in <strong>de</strong> markt en<br />
bijdragen aan energie- en CO2 -besparing.<br />
Commerciële uitvoering project<br />
Er zijn wel kansen in <strong>de</strong> markt. Dit kan gezegd wor<strong>de</strong>n naar aanleiding van opmerkingen van <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>rs/eigenaren.<br />
Zij hebben <strong>de</strong> turbine aangeschaft met het i<strong>de</strong>e dat <strong>de</strong> terugverdientijd min<strong>de</strong>r moet<br />
zijn dan <strong>de</strong> technische levensduur, maar dat <strong>de</strong> turbine niet rendabel hoeft te zijn. Een aantal van hen<br />
heeft serieuze vragen van buren, kennissen en omwonen<strong>de</strong>n gehad of <strong>de</strong> turbines re<strong>de</strong>lijk presteren, want<br />
in dat geval zou<strong>de</strong>n zij ook belangstelling hebben in <strong>de</strong> aanschaf van een turbine. Echter <strong>de</strong> productie was<br />
te laag. Daardoor zijn terugverdientij<strong>de</strong>n langer dan <strong>de</strong> technische levensduur. Met <strong>de</strong> doorontwikkeling<br />
van <strong>de</strong> kleine windturbine zou <strong>de</strong> huidige markt, van mensen met een zeker i<strong>de</strong>alisme, behou<strong>de</strong>n kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n. <strong>Voor</strong> commerciële groei zou een aanzienlijker doorontwikkeling nodig zijn.<br />
De bijdrage die kleine windturbines op dit moment lijken te kunnen leveren in een duurzame energievoorziening<br />
moeten vooral wor<strong>de</strong>n aanschouwd op het niveau van een locatie en min<strong>de</strong>r op het niveau van<br />
een bijdrage in een totale duurzame energievoorziening.<br />
16
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
4. SOCIALE MONITORING<br />
Inleiding en doelstelling<br />
Niet alleen vraagstukken rondom beleid & regelgeving en <strong>de</strong> technische prestaties zijn van belang ten<br />
aanzien van kleine windturbines, maar ook ervaringsgegevens. Dit on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is ter sprake gekomen in <strong>de</strong><br />
sociale monitoring binnen het project ‘<strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>!’<br />
Werkwijze<br />
Om inzicht te krijgen in <strong>de</strong> manier waarop <strong>de</strong> windturbine wordt ervaren door <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>rs is een<br />
vragenlijst opgesteld. De vragenlijst bevatte gesloten vragen. De veron<strong>de</strong>rstelling was dat dit enerzijds <strong>de</strong><br />
barrières voor het invullen zou verlagen en dat an<strong>de</strong>rzijds het zou bijdragen aan een eenvoudiger verwerking.<br />
Vragenlijst locatiehou<strong>de</strong>r<br />
Antwoor<strong>de</strong>n op vijfpuntsschaal (van zeer negatief tot zeer positief )<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine in het algemeen?<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine ten aanzien van:<br />
• On<strong>de</strong>rhoud<br />
• Geluid<br />
• Trilling<br />
• Uitval/storing<br />
• Benodig<strong>de</strong> tijd en aandacht<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> vormgeving van <strong>de</strong> windturbine?<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van <strong>de</strong> windturbine?<br />
• Met subsidie vanuit het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong><br />
• Zon<strong>de</strong>r subsidie<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> contacten met het bevoegd gezag?<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u uw contacten met <strong>de</strong> fabrikant/leverancier?<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> dienstverlening van <strong>de</strong> fabrikant/leverancier?<br />
Deze vragenlijst is twee keer, in februari 2007 en in november 2007, via <strong>de</strong> mail afgenomen. Nadat <strong>de</strong> vragenlijst<br />
op <strong>de</strong>ze manier on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>rs was verspreid is er, indien nodig, nog één keer tot enkele<br />
keren achteraan gebeld.<br />
Ten opzichte van <strong>de</strong> enquête die in februari 2007 is uitgezet is er in <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> ron<strong>de</strong> een drietal vragen<br />
toegevoegd:<br />
- Heeft u <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n betrokken bij <strong>de</strong> plaatsing van <strong>de</strong> kleine windturbine (nee/ja)<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kleien windturbine ten aanzien van geluid?<br />
- Hoe beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kleien windturbine ten aanzien van vormgeving en landschappelijke<br />
inpasbaarheid?<br />
17
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Resultaten<br />
In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabel vatten we <strong>de</strong> resultaten uit <strong>de</strong> 1ste meting samen, februari 2007.<br />
Alle locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
Zeer<br />
negatief Negatief Neutraal Positief<br />
Zeer<br />
positief<br />
vaakst<br />
geantwoord Totaal<br />
Alle vragen 8 16 31 16 11 neutraal 82<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine in het algemeen? 1 2 2 2 7<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine ten aanzien van:<br />
On<strong>de</strong>rhoud 2 3 1 1 neutraal 7<br />
Geluid 1 3 2 1 neutraal 7<br />
Trilling 4 2 1 neutraal 7<br />
Uitval/storing 2 2 2 1 7<br />
Benodig<strong>de</strong> tijd en aandacht 1 5 1 neutraal 7<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> vormgeving van <strong>de</strong> windturbine? 2 2 2 6<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van <strong>de</strong> windturbine?<br />
Met subsidie vanuit het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong> 2 1 2 1 1 zeer negatief / 7<br />
neutraal<br />
Zon<strong>de</strong>r subsidie 3 4 negatief 7<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> contacten met het bevoegd gezag? 1 2 2 1 neutraal/ 6<br />
positief<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u uw contacten met <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 1 4 2 neutraal 7<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> dienstverlening van <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 3 2 2 negatief<br />
Heeft u <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n betrokken bij <strong>de</strong> plaatsing van <strong>de</strong> kleine<br />
2 3 ja 7<br />
windmolen (nee/ja)?<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kleine windmolen ten aanzien<br />
1 2 positief 5<br />
van geluid?<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kleine windmolen ten aanzien<br />
van vormgeving en landschappelijke inpasbaarheid?<br />
1 1 neutraal/<br />
positief<br />
3<br />
Alle locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
Zeer<br />
negatief Negatief Neutraal Positief<br />
Zeer<br />
positief<br />
vaakst<br />
geantwoord Totaal<br />
Alle vragen 10% 20% 38% 20% 13% neutraal 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine in het algemeen? 14% 29% 29% 29% 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine ten aanzien van:<br />
On<strong>de</strong>rhoud 29% 43% 14% 14% neutraal 100%<br />
Geluid 14% 43% 29% 14% neutraal 100%<br />
Trilling 57% 29% 14% neutraal 100%<br />
Uitval/storing 29% 29% 29% 14% 100%<br />
Benodig<strong>de</strong> tijd en aandacht 14% 71% 14% neutraal 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> vormgeving van <strong>de</strong> windturbine? 33% 33% 33% 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van <strong>de</strong> windturbine?<br />
Met subsidie vanuit het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong> 29% 14% 29% 14% 14% zeer negatief / 100%<br />
neutraal<br />
Zon<strong>de</strong>r subsidie 43% 57% negatief 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> contacten met het bevoegd gezag? 17% 33% 33% 17% neutraal/ 100%<br />
positief<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u uw contacten met <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 14% 57% 29% neutraal 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> dienstverlening van <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 43% 29% 29% negatief 100%<br />
Heeft u <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n betrokken bij <strong>de</strong> plaatsing van <strong>de</strong> kleine<br />
29% 43% ja 100%<br />
windmolen (nee/ja)?<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kleine windmolen ten aanzien<br />
20% 40% positief 60%<br />
van geluid?<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> omwonen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kleine windmolen ten aanzien<br />
van vormgeving en landschappelijke inpasbaarheid?<br />
33% 33% neutraal/<br />
positief<br />
67%<br />
18
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabel vatten we <strong>de</strong> resultaten uit <strong>de</strong> 2<strong>de</strong> meting samen, november 2007.<br />
Alle locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
Zeer<br />
negatief Negatief Neutraal Positief<br />
Zeer<br />
positief<br />
vaakst<br />
geantwoord Totaal<br />
Alle vragen 25 21 44 40 11 neutraal 141<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine in het algemeen? 2 1 4 5 positief 12<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine ten aanzien van:<br />
On<strong>de</strong>rhoud 2 6 3 1 neutraal 12<br />
Geluid 1 2 4 4 1 neutraal/ 12<br />
positief<br />
Trilling 1 1 4 5 1 neutraal/ 12<br />
positief<br />
Uitval/storing 2 4 3 3 negatief 12<br />
Benodig<strong>de</strong> tijd en aandacht 1 2 4 4 neutraal/ 11<br />
positief<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> vormgeving van <strong>de</strong> windturbine? 2 7 3 positief 12<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van <strong>de</strong> windturbine?<br />
Met subsidie vanuit het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong> 1 5 3 1 1 negatief 11<br />
Zon<strong>de</strong>r subsidie 7 3 1 zeer negatief 11<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> contacten met het bevoegd gezag? 2 6 2 2 neutraal 12<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u uw contacten met <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 3 1 4 3 1 neutraal 12<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> dienstverlening van <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 3 2 3 3 1 neutraal/<br />
positief<br />
12<br />
Alle locatiehou<strong>de</strong>rs<br />
Zeer<br />
negatief Negatief Neutraal Positief<br />
Zeer<br />
positief<br />
vaakst<br />
geantwoord Totaal<br />
Alle vragen 18% 15% 31% 28% 8% neutraal 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine in het algemeen? 17% 8% 33% 42% 0% positief 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> windturbine ten aanzien van:<br />
On<strong>de</strong>rhoud 17% 0% 50% 25% 8% neutraal 100%<br />
Geluid 8% 17% 33% 33% 8% neutraal/ 100%<br />
positief<br />
Trilling 8% 8% 33% 42% 8% neutraal/ 100%<br />
positief<br />
Uitval/storing 17% 33% 25% 25% 0% negatief 100%<br />
Benodig<strong>de</strong> tijd en aandacht 9% 18% 36% 36% 0% neutraal/ 100%<br />
positief<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> vormgeving van <strong>de</strong> windturbine? 0% 0% 17% 58% 25% positief 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van <strong>de</strong> windturbine?<br />
Met subsidie vanuit het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong> 9% 45% 27% 9% 9% negatief 100%<br />
Zon<strong>de</strong>r subsidie 64% 27% 9% 0% 0% zeer negatief 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> contacten met het bevoegd gezag? 17% 0% 50% 17% 17% neutraal 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u uw contacten met <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 25% 8% 33% 25% 8% neutraal 100%<br />
Hoe beoor<strong>de</strong>elt u <strong>de</strong> dienstverlening van <strong>de</strong> fabrikant/leverancier? 25% 17% 25% 25% 8% neutraal/<br />
positief<br />
100%<br />
Omdat ons inziens het aantal binnengekomen reacties tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> 2<strong>de</strong> meting tekort schiet, baseren wij<br />
onze conclusies in hoofdzaak op <strong>de</strong> uitkomsten van <strong>de</strong> 1ste meting. De resultaten van <strong>de</strong> 2<strong>de</strong> meting<br />
gebruiken wij daarbij om te bezien of er mogelijk tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> februari – november 2007 sprake is<br />
van een serieuze afwijking.<br />
19
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Conclusies en aanbevelingen<br />
Allereerst conclu<strong>de</strong>ren wij dat <strong>de</strong> respons tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> eerste meting (februari 2007) groter was dan die<br />
tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> meting (november 2007). Alhoewel wij geen goed zicht hebben op <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen hiervan,<br />
duidt dit minimaal op een teruglopen<strong>de</strong> belangstelling van <strong>de</strong> kant van <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>rs.<br />
Vormgeving<br />
De vormgeving van <strong>de</strong> kleine windturbine wordt over het algemeen positief gewaar<strong>de</strong>erd.<br />
Uitval/storing<br />
Uit <strong>de</strong> resultaten komt naar voren dat <strong>de</strong> mening van <strong>de</strong> locatiehou<strong>de</strong>rs op alle genoem<strong>de</strong> aspecten die<br />
te maken hebben met het functioneren van <strong>de</strong> windturbine behoorlijk uiteen loopt. Een aandachtspunt<br />
daarbij is in het bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mate van uitval/storing. De helft van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten heeft hierover een<br />
negatief tot zeer negatief oor<strong>de</strong>el, terwijl één op <strong>de</strong> vier neutraal is in z’n oor<strong>de</strong>el. Ook <strong>de</strong> aspecten ‘geluid’<br />
en ‘benodig<strong>de</strong> tijd en aandacht’ vormen aandachtspunten.<br />
Financieel<br />
Nagenoeg alle respon<strong>de</strong>nten zijn van mening dat zon<strong>de</strong>r subsidie <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van <strong>de</strong><br />
windturbine (zeer) negatief is. Opvallend is dat dit oor<strong>de</strong>el slechts in beperkte mate ten positieve veran<strong>de</strong>rt<br />
wanneer <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten gevraagd wordt naar hun beoor<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong> kosten-baten verhouding van<br />
<strong>de</strong> windturbine met subsidie vanuit het project <strong>Voor</strong> <strong>de</strong> wind <strong>gaan</strong>.<br />
Contacten met bevoegd gezag<br />
Over het algemeen zijn <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten re<strong>de</strong>lijk tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> contacten met het bevoegd gezag.<br />
Contacten met en dienstverlening van fabrikant/leverancier<br />
Opvallend is dat een aanzienlijk <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten hierover negatief tot zelfs zeer negatief is. Hier<br />
valt beslist nog veel winst te behalen door <strong>de</strong> fabrikanten/leveranciers.<br />
Aanbevelingen<br />
Gelet op het aantal respon<strong>de</strong>nten is voorzichtigheid op z’n plaats bij het interpreteren van <strong>de</strong> conclusies.<br />
Desalniettemin menen wij dat er voldoen<strong>de</strong> aanleiding is voor <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> aanbevelingen richting <strong>de</strong><br />
fabrikanten/leveranciers:<br />
- technisch: minimaliseer <strong>de</strong> mate van uitval en storing;<br />
- financieel: zorg voor een betere verhouding<br />
tussen <strong>de</strong> kosten van <strong>de</strong> windturbine<br />
en <strong>de</strong> opbrengsten door een<br />
Turbojet; H-Energiesystemen<br />
(substantiële en) structurele verhoging<br />
van <strong>de</strong> opbrengsten (hier is natuurlijk<br />
sprake van een verband met het bovengenoem<strong>de</strong><br />
aspect van ‘uitval/storing’);<br />
- contacten: kijk eens kritisch naar <strong>de</strong><br />
manier van contact on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n met<br />
en <strong>de</strong> dienstverlening naar klanten.<br />
Probeer daarin maximale verbeteringen<br />
aan te brengen.<br />
20
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
5. DE REALISATIE VAN DE INDIRECTE<br />
ENERGIEVERDIENSTE<br />
Bijdrage van <strong>de</strong> resultaten van het project aan <strong>de</strong> doelstellingen van <strong>de</strong> BSE-DEN regeling<br />
Innovativiteit<br />
De verwachting van het project rondom dit punt is vooraf als volgt verwoord: Qua innovativiteit is het<br />
on<strong>de</strong>rhavige project uniek. Het project omvat een integrale bena<strong>de</strong>ring van alle aspecten die komen kijken<br />
bij het plaatsen van een windturbine in <strong>de</strong> bebouw<strong>de</strong> omgeving. De verwachtingen van het project zijn<br />
hoog in die zin dat het een stimulans kan opleveren voor een omvangrijkere verspreiding van kleine windturbines<br />
in Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Het project heeft aan <strong>de</strong>ze verwachting voldaan in die zin dat het in<strong>de</strong>rdaad <strong>de</strong> gewenste en unieke<br />
gegevens heeft opgeleverd op <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> aspecten zoals benoemd. Met daarbij <strong>de</strong> kanttekening dat<br />
uitein<strong>de</strong>lijk min<strong>de</strong>r turbines zijn geplaatst dan voorzien, zodat conclusies min<strong>de</strong>r hard zijn. Echter, ook<br />
het feit dat er min<strong>de</strong>r turbines zijn geplaatst dan gedacht brengt conclusies met zich mee over het plaatsen<br />
in <strong>de</strong> praktijk.<br />
De resultaten van het project lei<strong>de</strong>n niet direct tot een omvangrijkere verspreiding van kleine windturbines<br />
in Ne<strong>de</strong>rland, maar hebben wel inzicht gegeven in <strong>de</strong> zaken die die verspreiding in <strong>de</strong> weg staan. De<br />
ervaringen van dit project zijn input geweest voor het praktijkproject dat is opgestart in Zeeland en het<br />
project dat wordt opgezet in Den Haag. Daarnaast zijn <strong>de</strong> ervaringen zoals opgedaan in dit project ook<br />
stimulerend geweest voor het initiatief om tot een branchevereniging te komen voor kleine windmolenfabrikanten.<br />
Daarmee is het project wel een belangrijke opstap om te komen tot omvangrijkere verspreiding.<br />
Knelpunten<br />
Het project richtte zich op een tweetal technisch-economische knelpunten, namelijk het vergroten van <strong>de</strong><br />
kennis over <strong>de</strong> opbrengstproblematiek en over <strong>de</strong> problematiek van certificering. Op <strong>de</strong> opbrengstproblematiek<br />
(te lage opbrengst ten opzichte van <strong>de</strong> prijs) wordt zo volledig mogelijk inge<strong>gaan</strong> in het rapport<br />
over <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong> technisch-economische monitoring. De problematiek wordt met het project in<br />
ie<strong>de</strong>r geval bevestigd. De oorzaak van <strong>de</strong> problematiek lijkt toch nog groten<strong>de</strong>els in <strong>de</strong> techniek van <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> turbines te zitten en iets min<strong>de</strong>r in omgevingsfactoren.<br />
De wens voor en noodzaak van certificering wordt met dit project bevestigd. Dit wordt ook door <strong>de</strong> branchevereniging<br />
on<strong>de</strong>rkend en <strong>de</strong>ze <strong>gaan</strong> hierop actie on<strong>de</strong>rnemen.<br />
Daarnaast richtte het project zich op een tweetal institutionele knelpunten, namelijk het ontbreken van<br />
wet- en regelgeving bij lokale overhe<strong>de</strong>n voor kleine windturbines, en <strong>de</strong> bekendheid van kleine windturbines<br />
als optie voor duurzame energievoorziening.<br />
<strong>Voor</strong> het ontbreken van wet- en regelgeving wordt naar aanleiding van <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong> beleidsmonitoring<br />
een concrete suggestie gedaan voor het opnemen van wet- en regelgeving op nationaal niveau.<br />
Om bij te dragen aan <strong>de</strong> bekendheid over (ervaringen met) kleine windturbines is actief bijgedragen aan<br />
verschillen<strong>de</strong> congressen, aan het Europese project Wineur en is ter afsluiting van het project een studiemiddag<br />
gehou<strong>de</strong>n bij Van Hall Larenstein.<br />
21
V O O R D E W I N D G A A N !<br />
Een praktijkproject over kleine windturbines in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving.<br />
Kostprijs Duurzame Energie<br />
De specifieke vraag hierbij is: in welke sectoren is het projectresultaat toepasbaar. In <strong>de</strong> aanvraag van <strong>de</strong><br />
subsidie is het marktpotentieel van <strong>de</strong> kleine windturbines weergegeven in 2010 en 2020, zoals beschreven<br />
in <strong>de</strong> SenterNovemstudie “Opwekking van win<strong>de</strong>nergie in <strong>de</strong> gebouw<strong>de</strong> omgeving”. Het is lastig om naar<br />
aanleiding van dit project conclusies te trekken in concrete getallen. Wel geeft het project aanleiding om<br />
<strong>de</strong> verwachte potentiëlen en penetratiegraad naar bene<strong>de</strong>n bij te stellen. Bovendien geeft het project<br />
inzicht in (een <strong>de</strong>el van) <strong>de</strong> oorzaken die hieraan ten grondslag liggen.<br />
Meting windsnelheid; Gasunie<br />
22