Scenario's in kaart - Feweb - Vrije Universiteit Amsterdam

samenvatting
Modellen voor ruimtegebruik zijn van belang om inzicht te krijgen in de ruimtelijke
gevolgen van beleidsvoornemens of ruimtelijke ingrepen. Ontwerp kan
daarbij inspirerende beelden opleveren die het denken over ruimtelijke vraagstukken
en het vinden van nieuwe oplossingen daarvoor prikkelen. Voor de
studie van toekomstig ruimtegebruik kan de combinatie van model en ontwerp
dan ook aanzienlijke verbeteringen opleveren.
Achtergrond
Modellen voor ruimtegebruik zijn op zich geen nieuw fenomeen. De afgelopen
decennia zijn die modellen echter drastisch veranderd. Met de opkomst
van de computer en geografische informatiesystemen lijkt de mogelijkheid
om ‘kaarten van de toekomst’ te maken voor iedereen binnen handbereik.
In de Nederlandse beleidspraktijk zijn dergelijke modellen een aantal malen
toegepast, maar nooit in combinatie met ontwerp. Het was voor het Ruimtelijk
Planbureau aanleiding na te gaan in hoeverre de combinatie van ruimtegebruiksmodellen
en ruimtelijk ontwerp een meerwaarde biedt. Hierbij stonden de
volgende onderzoeksvragen centraal: Op welke wijze kunnen ruimtelijke
toekomstbeelden worden gemaakt met verschillende methoden voor modelonderzoek
en ontwerp? Hoe vergelijkbaar zijn de toekomstbeelden die op
deze wijze tot stand komen? In welk opzicht komen deze methoden overeen
of verschillen ze juist? In hoeverre kunnen de methoden gecombineerd worden
in een nieuwe benadering van planvorming? Deze vragen zijn onderzocht
aan de hand van een casus: de toekomstige ontwikkeling van het landelijke
gebied in de provincie Noord-Brabant.
De drie methoden
In de casus zijn drie methoden naast elkaar toegepast en met elkaar vergeleken:
ruimtelijke modellering met de Ruimtescanner, ruimtelijk ontwerp met het
programma Rasterplan en ruimtelijk ontwerp volgens de agora-methode.
De Ruimtescanner integreert bestaande ruimtelijke gegevens en prognoses
uit modellen tot een kaartbeeld dat mogelijk toekomstig ruimtegebruik weergeeft.
Het model houdt hierbij rekening met de mate waarin een locatie voor
een bepaalde functie geschikt is. Met dit instrument kunnen concurrerende
ruimteclaims worden verkend, knelpunten worden geanalyseerd en ruimtelijke
effecten van beleidsmaatregelen worden ingeschat. Met de Ruimtescanner
is het mogelijk uitspraken te doen op regionaal of hoger schaalniveau. Deze
benadering kent ook een beperking, namelijk dat niet direct wordt aangesloten
op het schaalniveau waarop de ruimtelijke processen zich daadwerkelijk
afspelen.
Samenvatting 6 • 7