Scenario's in kaart - Feweb - Vrije Universiteit Amsterdam

Het mondiale scenario
In het mondiale scenario stijgt de binnenlandse vraag naar landbouwproducten.
Door liberalisatie neemt echter ook de concurrentie enorm toe, waardoor
de marge op landbouwproducten daalt en alleen de meest efficiënte bedrijven
kunnen overleven. Dit zullen de grote bedrijven zijn, met een industriële
bedrijfsvoering. Er zal in dit scenario weinig agrarisch natuurbeheer en biologische
landbouw zijn. Als gevolg van de bevolkingsgroei neemt de vraag naar
ruimte voor wonen toe. Lokaal zullen daardoor de grondprijzen stijgen (in
aantrekkelijke woon-/werkgebieden), maar buiten de woongebieden zullen
de grondprijzen dalen, door de lagere opbrengsten in de landbouw.
De akkerbouw zal inkrimpen en de gewassensamenstelling veranderen, maar
verdwijnen zal de akkerbouw niet. Ook de opengrondstuinbouw zal afnemen.
De productie van de glastuinbouw zal groeien, maar de bulkproductie verdwijnt;
haar plaats wordt ingenomen door sierteelten en nicheproducten en
door veredeling voor bulkproductie elders. In de melkveehouderij neemt de
productie toe omdat de melkquota worden afgeschaft. De productie krijgt
echter wel een intensiever karakter, met de koeien op stal en een gescheiden
ruwvoerproductie, waardoor het areaal grasland sterk afneemt. Ook de intensieve
veehouderij blijft het goed doen, waarbij de viskwekerij zich tot een
nieuwe subsector ontwikkelt (Berkhout 2002).
Het totale landbouwareaal neemt in dit scenario sterk af, vooral ten gunste
van bos, natuur en woningbouw. Volgens het grondmarktmodel dat voor dit
scenario is gebruikt (Koole 2001), is die afname het sterkst in de melkveehouderij.
Hoewel deze sector goede kansen heeft voor productie-uitbreiding,
zal de productiemethode intensiever worden en de hoeveelheid benodigde
grond afnemen. De grondgebonden veehouderij zal vrijwel verdwijnen, als
gevolg van de concurrentie met ‘rode’ en ‘groene’ functies en door de beperkingen
van de grond zelf. Ook het areaal bouwland zal sterk afnemen, zowel
voor de akkerbouw als voor de opengrondstuinbouw. Het gebied dat voor
glastuinbouw in gebruik is, zal slechts licht afnemen. Dit komt door de sterke
concurrentiepositie van deze sector. Evenals de melkveehouderij zal de
akkerbouw vooral gelokaliseerd zijn in relatief dunbevolkte gebieden, dus ver
van de Randstad. Ook de glastuinbouw zal naar verwachting verschuiven naar
minder dicht bevolkte gebieden; ondergrondse en drijvende kassen worden
hierbij mogelijk. Intensieve veehouderij en visteelt zullen deels plaatsvinden in
industriegebieden, bij voorkeur binnen bereik van havens of vervoersknooppunten
(de agroproductieparken, zie bijv. Van Eck et al. 2002).
Het ruimtelijk beleid voor wonen en werken zal in het mondiale scenario minder
restrictief zijn. Er is meer behoefte aan uiteenlopende woonmilieus: grootstedelijk
wonen en wonen in het groen. Er zijn grotere verschillen tussen hoge
en lage woningdichtheden. Bij vergaande concentratie van de intensieve veehouderij
is er ruimte om woningen te bouwen op de plaats van stallen. Megabedrijven
en landschaps- en natuurbeheer zijn moeilijk te combineren. De
terugtredende overheid heeft in dit scenario ook minder geld en prioriteit voor
het ondersteunen van agrarisch natuur- en landschapsbeheer en nationale aanscenario’s
in kaart