Scenario's in kaart - Feweb - Vrije Universiteit Amsterdam

Andere programmatuur die binnen een gis-omgeving is ontwikkeld, zoals
PlaceIt, helpt bijvoorbeeld om grondgebruiksfuncties aan een bestaande percelenkaart
toe te wijzen en zo tot een regionaal ontwerp te komen. Dit systeem
werkt op een lokaal schaalniveau en biedt de gebruiker slechts een beperkte
vrijheid om tot nieuwe patronen en ruimtegebruiksfuncties te komen. Hiernaast
zijn er hulpmiddelen om lokale plannen te ontwikkelen voor bijvoorbeeld
stedelijke ontwikkeling. Community Viz is hiervan een voorbeeld. Deze interactieve
systemen combineren geografische gegevens met fotorealistische
3d-visualisaties. Zij zijn gemakkelijk te bedienen omdat de ondergrond zeer
herkenbaar is. Uitgebreidere planningsondersteunende systemen kunnen
zowel ruimtegebruiksplannen genereren als de effecten van die plannen
bepalen. Doordat de plannen kwantitatief en ruimtelijk expliciet worden vastgelegd
in een gis-omgeving, is het mogelijk beleidsgerelateerde indicatoren
toe te passen die de positieve of negatieve gevolgen in beeld brengen.
In de casus in dit boek gaat het om een kwantitatief onderbouwd, regionaal
ontwerp waarin grondgebruik centraal staat. Hierbij is gebruik gemaakt van
een zelf ontwikkeld hulpmiddel (Rasterplan) en een eigen gis-ondersteunde
ontwerpmethode (agora). Rasterplan en agoraworden hieronder geïntroduceerd;
de gevolgde werkwijze met Rasterplan en agorawordt later in
dit boek toegelicht.
Rasterplan
Rasterplan is een softwarepakket voor allocatie van ruimtelijke claims. Het is
ontwikkeld door het Ruimtelijk Planbureau in samenwerking met het bedrijf
‘Digitalarchitects’. Het combineert tekenen en berekenen op zodanige wijze
dat alles wat op de tekening staat ook direct in hectaren kan worden uitgedrukt.
Op deze manier kan het helpen ontwerp op nationaal of regionaal schaalniveau
te ondersteunen. De allocatie van kwantitatief gedefinieerde ruimteclaims staat
hierbij centraal.
Rasterplan vraagt om kwantitatieve ruimteclaims als input. Deze claims kunnen
zijn afgeleid uit resultaten van onderzoek, prognoses of scenario’s. Ze fungeren
vervolgens als programma van eisen voor het ontwerp. Daarnaast kan Rasterplan
ook kwalitatieve aspecten van onderzoek of scenario’s gebruiken als richtlijnen
voor het ontwerp. De richtlijnen van het verhaal worden dan vertaald
naar ruimtelijke locatiecriteria.
Hiernaast gebruikt Rasterplan verschillende soorten kaarten en numerieke
gegevens (een tabel). Het gaat daarbij om het huidige ruimtegebruik, én om
ruimtelijke criteria die voor de verschillende vormen van ruimtegebruik bepalen
of een locatie daarvoor geschikt is. De kaarten kunnen afkomstig zijn uit gis
of uit andere (grafische) softwarepakketten. Dit kunnen topografische kaarten
zijn, luchtfoto’s of bestanden die zijn gebaseerd op bijvoorbeeld het lgn, de
Bodemstatistiek en dergelijke. De kaarten en de tabel dienen om veranderingen
in het ruimtegebruik te laten zien. De kaart laat zien hoe en waar de gebieden
liggen waar ruimte een nieuwe functie heeft gekregen. De tabel laat de oppervlakte
zien van bestaande functies die zijn verdwenen en van nieuwe functies
die voor die oude in de plaats zijn gekomen.
Het simuleren van ruimtegebruiksveranderingen 26 • 27