Scenario's in kaart - Feweb - Vrije Universiteit Amsterdam

het simuleren van ruimtegebruiksveranderingen
Inleiding
Sinds de introductie van sim-City is het modelleren van toekomstig ruimtegebruik
niet langer voorbehouden aan professionals. Het simuleren van de
complexe interactie tussen menselijk handelen en de natuurlijke omgeving
is hiermee ook binnen het handbereik gekomen van veel liefhebbers van
computerspelen (Starr 1994). De reguliere ruimtegebruiksmodellen echter
hebben het afgelopen decennium nog nauwelijks aan bekendheid gewonnen.
Voor de meeste betrokkenen blijven zij zelfs zwarte dozen die mooie kaarten
maken. De diverse inventarisaties van operationele modellen voor ruimtegebruiksverandering
laten een zeer heterogene groep aan instrumenten zien;
deze verschillen sterk in achtergrond, uitgangspunten, toepassingsbereik en
dergelijke.
In dit hoofdstuk introduceren we verschillende benaderingen die het toekomstig
ruimtegebruik in kaart brengen. Het gaat hierbij om een analytische
benadering die door middel van een simulatiemodel – de Ruimtescanner (rs) –
veranderingen in het ruimtegebruik kan ‘voorspellen’, en twee meer ontwerpgerichte
benaderingen: Rasterplan (rp) en Analytische gis-ondersteunde
Ruimtelijke Allocatie (agora). Deze drie methoden worden in de volgende
hoofdstukken aan de hand van een casus verder toegelicht.
Overigens is de tegenstelling tussen de model- en de ontwerpbenadering
niet zo sterk als op het eerste gezicht wellicht lijkt. De ontwerpbenaderingen
maken gebruik van analytische hulpmiddelen, terwijl de Ruimtescanner ook
gebruik maakt van creatieve interpretaties van mogelijke toekomstige ruimtelijke
ontwikkelingen. Er is dus sprake van een glijdende schaal waarop de
gebruikte methoden en technieken een plaats hebben.
Figuur 2 Glijdende schaal tussen de model- en de ontwerpbenadering
Ruimtegebruiksmodellen
Modellen die veranderend grondgebruik simuleren, zijn er in diverse soorten
en maten. In feite grijpen ze allemaal terug op slechts enkele theorieën en
methoden. Zo wordt de ruimtegebruiksverandering vaak verklaard aan de
hand van economische theorieën, vanuit de gedachte dat grond vooral gebruikt
wordt door degene die er het meeste geld voor over heeft. Maar ook disciplines
als geografie en wiskunde hebben ertoe bijgedragen dat veranderingen in
Het simuleren van ruimtegebruiksveranderingen 18 • 19