Scenario's in kaart - Feweb - Vrije Universiteit Amsterdam

concurrerende ruimteclaims in kaart worden gebracht, analyses van knelpunten
worden uitgevoerd en ruimtelijke effecten van beleidsmaatregelen
worden ingeschat. Aangezien het kleinste ruimtelijke detail in het model
bestaat uit gridcellen van 500 bij 500 meter, is het mogelijk uitspraken te doen
op regionaal of hoger schaalniveau.
Deze benadering kent ook een beperking, namelijk dat niet direct wordt aangesloten
op het schaalniveau waarop de ruimtelijke processen zich daadwerkelijk
afspelen. Ruimtegebruik verandert als gevolg van het handelen van individuen,
die afzonderlijke percelen grond van een andere functie voorzien. Het model
geeft niets van zulke processen te zien doordat de – abstacte – typologieën
alleen iets zeggen over de ruimtelijke weerslag van het gebruik. Daarbij zijn
de gridcellen in dit model vrij groot, waardoor ze weinig zicht bieden op de
kleinere schaal waarop veranderingen in ruimtegebruik zich in de werkelijkheid
voordoen. Een relatief nieuwe stroming binnen het modelleren van ruimtegebruiksverandering
maakt zich er dan ook sterk voor het gedrag van actoren
op het kleinst mogelijke schaalniveau te simuleren. Op dit moment zijn er
echter nog geen operationele modellen die een actorgerichte microsimulatiebenadering
toepassen op regionale/nationale schaal voor een ruimtegebruikssysteem
dat zo complex is als het Nederlandse.
In zijn huidige opzet wijst de Ruimtescanner de sectorale ruimteclaims ongewijzigd
toe. Alleen als de diverse sectoren binnen een bepaald gebied meer
ruimte vragen dan beschikbaar is, grijpt het model in. Voor de functies die de
gebruiker vooraf als dominant heeft aangewezen, zal dan in eerste instantie
de ruimtevraag worden gerealiseerd. In de praktijk betekent dit dat landbouw
vaak extra ruimte moet inleveren ten gunste van wonen en werken. Een andere
mogelijkheid om met dit regionale ruimtetekort om te gaan is grotere claimgebieden
toe te passen dan de gebieden (provincies, corop-gebieden) waarmee
veelal wordt gewerkt. Deze optie creëert binnen het model meer vrijheid
om de meest geschikte locaties te zoeken. Het is verder denkbaar dat minder
strak wordt vastgehouden aan de oorspronkelijke omvang van de regionale
sectorale ruimteclaims. In werkelijkheid zal het ruimtetekort waarschijnlijk
deels worden opgelost door functiecombinatie (bijvoorbeeld werken op
infrastructuur), intensivering (bijvoorbeeld meer woningen per hectare),
inschikking (bijvoorbeeld minder landbouw) en landaanwinning (denk aan
IJburg of een tweede Maasvlakte). Opname van dergelijke mechanismen
in de Ruimtescanner zou een meer integrale benadering van ruimtegebruikveranderingen
mogelijk maken en zodoende het model werkelijkheidsgetrouwer
maken. Met name het invoegen van de afweging tussen grondprijs
en grondgebruik zou vanuit economisch-wetenschappelijk perspectief een
verrijking van het model betekenen.
Andere mogelijke methodische aanpassingen om de werking van het model
te verbeteren of te onderbouwen, betreffen het toepassen van dynamische
simulatie (rekenen in opeenvolgende tijdstappen), het werken met andere celgroottes
(bijv. 100 x 100 meter) en het beter onderbouwen van de waarschijnlijkheid
van grondgebruiksveranderingen. Een studie van de ontwikkeling van
scenario’s in kaart