Ruimtelijke opgaven in beeld - Planbureau voor de Leefomgeving

drie
Waard, West-Brabant) en in een boog van Almere via de
Gelderse Vallei naar de Betuwe. Wederom opvallend is de
situatie rondom Utrecht: meer wegcapaciteit, maar toch
relatief lage landbouwprijzen.
Figuur 3.4 laat ook zien dat vooral gebieden aan de
buitenflank van de Randstad een opvallend hoge
agrarische grondprijs hebben. Het gaat om gebieden ten
zuiden van Houten, in de Gelderse Vallei, in het
noordelijke deltagebied (Hoeksche Waard, Goeree-
Overflakkee) en in Noord-Kennemerland (rond Alkmaar).
Het is zeer denkbaar dat deze hoge prijzen zijn gekoppeld
aan een verwachting van een bestemmingsverandering.
In deze gebieden aan de buitenflanken van de Randstad is
vaak ook sprake van nieuwe vierbaanswegen. Het gaat
dan om de mogelijke doortrekking van de A30 Ede-
Barneveld naar enerzijds Nijkerk-Almere en anderzijds de
Betuwe (A15), de doortrekking van de A4 van Den Haag
naar Rotterdam via de Hoekse Waard naar West-Brabant,
de opwaardering van de N59 van het Hellegatsplein (A4)
naar Schouwen-Duiveland, de mogelijke aanleg van de
Oranje- of Blankenburgtunnel onder de Nieuwe
Waterweg, en de aanleg van de tweede Coentunnel.
Noord-Holland boven het Noordzeekanaal, het
noordelijke deltagebied en de Gelderse Vallei worden dan
(nog) aantrekkelijker voor verstedelijking. Als dit werkelijk
plaatsvindt, betekent dit een uitschuif van huishoudens
in de Randstad naar buiten toe.
Ook binnen de Randstad zijn er enkele gebieden met een
hoge agrarische grondprijs en veel infrastructuurplannen.
Het gaat dan om de Bollenstreek, het noordelijk deel van
het Groene Hart (Aalsmeer, Mijdrecht) en het westelijk
deel van het Groene Hart (Leimuiden, Alphen aan den
Rijn, Boskoop, Zoetermeer). Hier bestaan concrete
plannen of voornemens voor opwaardering van de N201
(Vinkeveen-Mijdrecht-Aalsmeer), Rijnlandroute, N206
(Haarlem-Noordwijk), N207 en N209 (Nieuw Vennep-
Alphen aan den Rijn-Zoetermeer). In deze gebieden van
het Groene Hart lijkt de verstedelijkingsdruk vrij groot te
zijn.
3.2.2 Verschuiving van huishoudens tussen regio
en Randstad
Om een indruk te krijgen van de gevolgen van gewijzigd
beleid, is in de Ruimtelijke Verkenningen 2011 (PBL 2011d) het
beleid zoals voorgenomen in de Nota Ruimte afgezet tegen
een situatie waarin alle ruimtelijke restricties op
woningbouwlocaties komen te vervallen. De effecten
hiervan zijn in aantallen huishoudens per COROP-regio
berekend, tegen de achtergrond van een hoge (hoog
scenario) en lage economisch druk (laag scenario).
In het (overigens zeer onwaarschijnlijke) geval dat alle
provincies en gemeenten in gelijke mate de ruimtelijke
beperkingen op woningbouwlocaties afschaffen, zal dit
volgens deze studie tot twee soorten verschuivingen
leiden. Ten eerste zal er een verschuiving tussen
landsdelen optreden. Dat zal gepaard gaan met een
grotere concentratie van bevolking en huishoudens in de
Randstad, ten koste van delen van de intermediaire zone
en vooral van de periferie. Ten tweede zal er een
verschuiving zijn vanuit de steden naar de omliggende
regio’s, als gevolg van de toenemende mogelijkheden
voor suburbaan wonen en de beperktere verdichting in de
steden.
In een aantal regio’s is het effect scenarioafhankelijk. In
de Gelderse Vallei is er in het lage scenario nog een lagere
groei, als gevolg van een sterkere trek naar de Randstad,
maar in het hoge scenario leidt minder restrictief beleid
tot een grotere suburbanisatiedruk. In Utrecht en Overig-
Flevoland is het beeld juist andersom: minder restrictief
woningbouwlocatiebeleid beperkt de groei in het hoge
scenario en houdt meer mensen vast in het lage scenario.
In dit beleidsscenario (van gewijzigd beleid) is rekening
gehouden met een naar verwachting lagere verdichting
dan bij ongewijzigd beleid, omdat binnenstedelijk
bouwen in vergelijking met stadsuitbreiding nog duurder
wordt als dat laatste makkelijker is. De verminderde
suburbanisatie naar centraal-Nederland, de intermediaire
zone en zelfs daar voorbij kan worden verklaard doordat
mensen de gewenste suburbane woonmilieus nu ook
dichter bij hun werk kunnen vinden. Dit beeld komt in
grote lijnen overeen met het beeld uit andere studies,
zoals Nederland Later (MNP 2007b).
Als gezegd is het uiteraard ook mogelijk dat provincies
hun beleid ongewijzigd laten, of zelfs restrictiever maken.
In dat geval zal er of weinig veranderen aan de
ontwikkeling zoals die bij voortzetting van het Nota
Ruimte-beleid zou zijn geweest, of zal verstedelijking nog
compacter plaatsvinden.
3.3 Modelmatige berekeningen van
verstedelijkingsscenario’s
Welke ruimtelijke ontwikkelingen kunnen zich voordoen als ook
provincies en gemeenten voor een minder restrictief beleid kiezen?
De gevolgen van een gewijzigd beleid voor verstedelijking
worden nog duidelijker als mogelijke
verstedelijkingslocaties op de kaart worden gezet. Via
ruimtelijke modellering is berekend welke gebieden,
onder het huidige ruimtelijk beleid en onder een minder
restrictief ruimtelijk beleid, de meeste kans maken te
verstedelijken.
De mogelijk toekomstige ruimtelijke ontwikkeling is voor
twee varianten verkend. De variant ‘Ongewijzigd beleid’
gaat uit van voortzetting van het beleid uit de Nota Ruimte.
De variant ‘Minder restrictief beleid’ betreft een situatie
64 | Ruimtelijke opgaven in beeld. Achtergronden bij de Ex-ante evaluatie Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte