Ruimtelijke opgaven in beeld - Planbureau voor de Leefomgeving

drie
Figuur 3.4
Agrarische grondprijs en voorziene vierbaanswegen, 2008
Agrarische grondprijs per ha
(x duizend euro)
35 of minder
35 – 50
50 – 75
75 – 100
Meer dan 100
Voorziene nieuwe
vierbaanswegen
Bestaand bebouwd gebied
Bron: Kuhlman et al. (2010) (grondprijzen); MIRT en mediaberichten (nieuwe tracé’s vierbaanswegen)
Enkele agrarische gebieden binnen en aan de buitenflank van de Randstad kennen een opvallend hoge agrarische grondprijs en veel infrastructuurplannen.
3.2 Verstedelijkingsdruk in Nederland
Welke ruimtelijke ontwikkelingen zouden zich bij ongewijzigd
beleid kunnen hebben voorgedaan? Naast de Nota Ruimte zou
ook het beleid van andere overheden en het gedrag van actoren
bepalend zijn geweest.
3.2.1 Agrarische grondprijzen en plannen voor
wegen als indicatie van verstedelijkingsdruk
Verstedelijking bepaalt niet alleen de ‘rode’ grondprijs,
maar ook de ‘groene’ agrarische grondprijs (Luijt et al.
2003). Voor landbouwgebieden geldt: hoe dichter bij de
stad, hoe hoger de agrarische grondprijs. Dit hangt deels
samen met de grotere nabijheid van agrarische
afzetmarkten, maar in de huidige situatie speelt de
verwachtingswaarde eveneens een grote rol. Zo was de
agrarische grondprijs in 1998 significant hoger in
gebieden die in de periode 1996-2003 een woonfunctie
hebben gekregen (Van Bemmel & Kuiper 2010).
Figuur 3.4 laat zien dat de agrarische grondprijs vooral
hoog is rond de steden in de Randstad en Noord-Brabant;
in deze figuur gaat het om de agrarische grondprijzen in
2008 op basis van interpolatie van feitelijke
grondtransacties en de voorgenomen (MIRT) en in
discussie zijnde tracé’s voor nieuwe vierbaanswegen – de
capaciteitsvergroting van bestaande autosnelwegen is
niet weergegeven. De lagere prijzen rond de stad Utrecht
zijn eveneens opvallend. Wellicht hebben daar de
belangrijkste grondaankopen voor grote
woningbouwlocaties al eerder plaatsgevonden. Hierbij
geldt als kanttekening dat bij grondprijzen sprake kan zijn
van een grondprijscyclus, enigszins vergelijkbaar met de
meer bekende varkenscyclus. Na een periode van
grondprijsstijgingen volgen dan weer prijsdalingen (Luijt
2007).
Hoge grondprijzen worden ook aangetroffen in gebieden
met veel niet-grondgebonden en intensieve landbouw.
Het gaat dan om gebieden voor glastuinbouw (Kampen,
Venlo en in de Noordoostpolder) en bollenteelt (ten
zuiden van Den Helder en tussen Haarlem en Leiden).
Ook de Bommelerwaard, met champignonteelt en
glastuinbouw, kent hoge grondprijzen (Van Bemmel &
Kuiper 2010).
De ontsluiting van agrarische gebieden door nieuwe
autosnelwegen kan hun aantrekkelijkheid voor
verstedelijking sterk vergroten. In het afgelopen
decennium nam de verstedelijking het sterkst toe in de
stadsrandzone in de buurt van een snelwegafslag
(Hamers et al. 2009). Figuur 3.4 geeft daarom ook een
beeld van de voorgenomen en in discussie zijnde nieuwe
wegtracé’s (minimaal vier rijstroken, inclusief de
verbredingen van twee naar vier rijstroken). Deze beslaan
een lengte van circa 850 kilometer.
De meeste nieuwe verbindingen met vierbaanswegen
liggen in en naar de Randstad. Het gaat daarbij onder
andere om nieuwe wegen in het Groene Hart (van noord
naar zuid van Schiphol naar Zoetermeer, de noordrand
van Aalsmeer naar Mijdrecht, de oostrand tussen
Woerden en Leidsche Rijn), de Bollenstreek, de provincie
Uitrecht, het noordelijke deltagebied (Voorne, Hoekse
Ruimtelijke gevolgen van beleidskeuzes | 63